Педагогтық әдеп, шеберлік туралы жалпы түсінік
Педагогтың кәсіби мәдениетін қалыптастыру жолдары
Жоспар
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3.4
1 Педагогтық әдеп, шеберлік туралы жалпы түсінік
1.1 Педагогтық әдеп дегеніміз не? ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5.8
1.Педагогикалық шеберлік туралы түсінік ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .8.10
2Педагогтың кәсіби мәдениетін қалыптастыру жолдары
2.1 Мәдениет туралы түсінік, оның маңызы негізгі қызметі ... ... ... ... ... ..11.16
2.2 Мұғалімнің сөйлеу мәдениетінің маңыздылығы ... ... ... ... ... ... ... ... ... 16.20
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..21.22
Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...23
Жоспар
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3.4
1 Педагогтық әдеп, шеберлік туралы жалпы түсінік
1.1 Педагогтық әдеп дегеніміз не? ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5.8
1.Педагогикалық шеберлік туралы түсінік ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .8.10
2Педагогтың кәсіби мәдениетін қалыптастыру жолдары
2.1 Мәдениет туралы түсінік, оның маңызы негізгі қызметі ... ... ... ... ... ..11.16
2.2 Мұғалімнің сөйлеу мәдениетінің маңыздылығы ... ... ... ... ... ... ... ... ... 16.20
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..21.22
Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...23
Кіріспе
Курстық жұмыстың өзектілігі.Осы тақырыпты таңдағаным қазіргі заманғы білім беру жүйесінің уақыт талабына сай алдында тұрған күрделі міндеттерінің бірі- білім жүйесін қайта құру, білім мазмұнын жаңартып модернизациялау. Сондықтанда халықтық педагогикаға ден қойып технология сабақтарының сабақтастығы негізінде салт-сана, әдет-ғұрып, дәстүрлерді жаңғырта отырып ұрпақ тәрбиесінде халқымыздың өнерін, оның нәзік те көркем сырын ескеріп болашақ мұғалімдерге мәдениеттілікті, көркемдікті, әсемдікті, сұлулықты түсіндірудің және эстетикалық талғамын арттырудың бірден-бір жолы осы мәселені ұлттық үрдісте көптеген ғылым салаларының тоғысқан тұсынан жаңа педагогикалық талапқа сай қарастыру болып табылады.«Ұстаз адамның жан-жақты түсінігі мол, қандай істі болса да тез шешіп, тұжырымдай алатын, ұшқыр ойлы, көреген, батыл һәм шешен болуы керек. Ұстаз шындық пен әділдіктің қажымас жақтаушысы, қайратты күрескері болуы тиіс», - деп Әбу Насыр әл-Фараби айтқандай ұстаздың қай жерде болса да, мектепте де, халық ортасында да ерекше адам екені жүріс-тұрысынан, сөйлеген сөзінен байқалып тұратыны кімге болса да аян. Ал, мектеп ішінде мұғалім- ең басты тұлға. Өнер-білімі жағынан жоғары, тәрбиелік жағынан тағылымы мол, қабілетті, эстетикалық талғамы ерекше әсерлі, практикада өз ісінің шебері, халықтың сенген ой-пікірін, тапсырған жұмысын зор бағалап, орынды аяқтайтын қасиеттерді бойына сіңіре білуі қажет. Өйткені заманымыз да, халқымыз да, әрбір ата-анада өзінің көзінің қарашығындай сақтайтын баласын берсе, халқымыз өзінің болашақ ұрпағын тәрбиелейді деп сенім артып тапсырып отырғанын әр ұстаз жақсы біледі.
Қазақстан Республикасының жаңа білім арналарын қалыптастыра бастаған игі қадамы күннен күнге өрістеп келеді. Оқытуды 12 жылдық жүйеге көшірудің өмірлік қажеттілігі мен талаптарын ғылыми деңгейде танып, қоғамымыздың сан салалы деңгейінен үйлесімді орнын қалау үшін білім беруді ұйымдастырушы басты тұлға – мұғалімнің кәсіби шеберлігін алдыңғы орынға қою қажеттілігі туындап отыр.
Курстық жұмыстың өзектілігі.Осы тақырыпты таңдағаным қазіргі заманғы білім беру жүйесінің уақыт талабына сай алдында тұрған күрделі міндеттерінің бірі- білім жүйесін қайта құру, білім мазмұнын жаңартып модернизациялау. Сондықтанда халықтық педагогикаға ден қойып технология сабақтарының сабақтастығы негізінде салт-сана, әдет-ғұрып, дәстүрлерді жаңғырта отырып ұрпақ тәрбиесінде халқымыздың өнерін, оның нәзік те көркем сырын ескеріп болашақ мұғалімдерге мәдениеттілікті, көркемдікті, әсемдікті, сұлулықты түсіндірудің және эстетикалық талғамын арттырудың бірден-бір жолы осы мәселені ұлттық үрдісте көптеген ғылым салаларының тоғысқан тұсынан жаңа педагогикалық талапқа сай қарастыру болып табылады.«Ұстаз адамның жан-жақты түсінігі мол, қандай істі болса да тез шешіп, тұжырымдай алатын, ұшқыр ойлы, көреген, батыл һәм шешен болуы керек. Ұстаз шындық пен әділдіктің қажымас жақтаушысы, қайратты күрескері болуы тиіс», - деп Әбу Насыр әл-Фараби айтқандай ұстаздың қай жерде болса да, мектепте де, халық ортасында да ерекше адам екені жүріс-тұрысынан, сөйлеген сөзінен байқалып тұратыны кімге болса да аян. Ал, мектеп ішінде мұғалім- ең басты тұлға. Өнер-білімі жағынан жоғары, тәрбиелік жағынан тағылымы мол, қабілетті, эстетикалық талғамы ерекше әсерлі, практикада өз ісінің шебері, халықтың сенген ой-пікірін, тапсырған жұмысын зор бағалап, орынды аяқтайтын қасиеттерді бойына сіңіре білуі қажет. Өйткені заманымыз да, халқымыз да, әрбір ата-анада өзінің көзінің қарашығындай сақтайтын баласын берсе, халқымыз өзінің болашақ ұрпағын тәрбиелейді деп сенім артып тапсырып отырғанын әр ұстаз жақсы біледі.
Қазақстан Республикасының жаңа білім арналарын қалыптастыра бастаған игі қадамы күннен күнге өрістеп келеді. Оқытуды 12 жылдық жүйеге көшірудің өмірлік қажеттілігі мен талаптарын ғылыми деңгейде танып, қоғамымыздың сан салалы деңгейінен үйлесімді орнын қалау үшін білім беруді ұйымдастырушы басты тұлға – мұғалімнің кәсіби шеберлігін алдыңғы орынға қою қажеттілігі туындап отыр.
Пайдаланған әдебиеттер
1. Қазақстан Республикасының жоғары педагогикалық білім беру тұжырымдамасы. Педагогика мәселелері. №1/2006.
2. Қазақстан Республикасының 2015 жылға дейінгі білім беруді дамыту тұжырымдамасы. Қазақстан мектебі. №2.2004ж.
3. И.Е.Синица Педагогтық әдеп және ұстаздық шеберлік. Алматы 1997ж.
4. Бәшірова Ж.Р., Дарибаева Д.Т. Болашақ педагогтардың коммуникативтік біліктілігінің басты мәселелері. Білім берудегі менеджмент. №3.2006
5.Атенова, З. Мектеп-білім тірегі Ұстаз -оның жүрегі : Ұстаз ұлағаты// Мектептегі сыныптан тыс жұмыстар.- 2006.- № 9.- 12-13 б.
6.Әмзеев, Қ. Мұғалімдердің психикалық саулығын сақтау - білім беру нәтижелігін кепілі [Мәтін]: Ұстаз ізденісі// Психологияны мектепте және ЖОО-да оқыту - Преподование психологии в школах и ВУЗах.- 2006. - № 5.
7.Бабамұратов, Д. Мұғалімдердің қадір-қасиетін бағалай білейік Шүкірбекова, Ә // Түркістан.- 2005.- 6 қазан.- 9 б
8. Бөлеев, Қалдыбек.Болашақ мұғалімдерді оқушыларға ұлттық тәрбие беруге кәсіби дайындау .- Алматы: Нұрлы Әлем, 2004.- 304 б.
9.Бұзаубақова, К. Мұғалімнің инновациялық даярлығын қалыптастыру [Мәтін]// Қазақстан мектебi.- 2007.- № 4.- 11-15 б.
10.Жүніс, Н. Мұғалімнің кәсіби мәдениеті [Текст]: [Ел тілегі - білімді ұрпақ]// Сынып жетекшісі.- 2005.- N 1.- 36-39 б
11.Қайдарова, А. Мұғалім тұлғасына қойылатын негізгі талаптар// Бастауыш мектеп.- 2005.- N 2.- 5-6 б.
12.Қаратаев, Н. Қ. ХХІ ғасыр: ұстаз бейнесі [Мәтін]:
Педагогикалық мінбе// Білімдегі жаңалықтар.- 2005.
11.Рсқалиева, Алмагүл. Мұғалім-басты тұлға: [Тамыз
мәслихатында айтылған еді]// Сыныптағы тәрбие.- 2005.
1. Қазақстан Республикасының жоғары педагогикалық білім беру тұжырымдамасы. Педагогика мәселелері. №1/2006.
2. Қазақстан Республикасының 2015 жылға дейінгі білім беруді дамыту тұжырымдамасы. Қазақстан мектебі. №2.2004ж.
3. И.Е.Синица Педагогтық әдеп және ұстаздық шеберлік. Алматы 1997ж.
4. Бәшірова Ж.Р., Дарибаева Д.Т. Болашақ педагогтардың коммуникативтік біліктілігінің басты мәселелері. Білім берудегі менеджмент. №3.2006
5.Атенова, З. Мектеп-білім тірегі Ұстаз -оның жүрегі : Ұстаз ұлағаты// Мектептегі сыныптан тыс жұмыстар.- 2006.- № 9.- 12-13 б.
6.Әмзеев, Қ. Мұғалімдердің психикалық саулығын сақтау - білім беру нәтижелігін кепілі [Мәтін]: Ұстаз ізденісі// Психологияны мектепте және ЖОО-да оқыту - Преподование психологии в школах и ВУЗах.- 2006. - № 5.
7.Бабамұратов, Д. Мұғалімдердің қадір-қасиетін бағалай білейік Шүкірбекова, Ә // Түркістан.- 2005.- 6 қазан.- 9 б
8. Бөлеев, Қалдыбек.Болашақ мұғалімдерді оқушыларға ұлттық тәрбие беруге кәсіби дайындау .- Алматы: Нұрлы Әлем, 2004.- 304 б.
9.Бұзаубақова, К. Мұғалімнің инновациялық даярлығын қалыптастыру [Мәтін]// Қазақстан мектебi.- 2007.- № 4.- 11-15 б.
10.Жүніс, Н. Мұғалімнің кәсіби мәдениеті [Текст]: [Ел тілегі - білімді ұрпақ]// Сынып жетекшісі.- 2005.- N 1.- 36-39 б
11.Қайдарова, А. Мұғалім тұлғасына қойылатын негізгі талаптар// Бастауыш мектеп.- 2005.- N 2.- 5-6 б.
12.Қаратаев, Н. Қ. ХХІ ғасыр: ұстаз бейнесі [Мәтін]:
Педагогикалық мінбе// Білімдегі жаңалықтар.- 2005.
11.Рсқалиева, Алмагүл. Мұғалім-басты тұлға: [Тамыз
мәслихатында айтылған еді]// Сыныптағы тәрбие.- 2005.
Педагогтың кәсіби мәдениетін қалыптастыру жолдары
Жоспар
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3-4
1 Педагогтық әдеп, шеберлік туралы жалпы түсінік
1.1 Педагогтық әдеп дегеніміз не? ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5-8
1.Педагогикалық шеберлік туралы түсінік ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .8-10
2Педагогтың кәсіби мәдениетін қалыптастыру жолдары
2.1 Мәдениет туралы түсінік, оның маңызы негізгі қызметі ... ... ... ... ... ..11-16
2.2 Мұғалімнің сөйлеу мәдениетінің маңыздылығы ... ... ... ... ... ... ... ... ... 16-20
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 21- 22
Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...23
Кіріспе
Курстық жұмыстың өзектілігі.Осы тақырыпты таңдағаным қазіргі заманғы білім беру жүйесінің уақыт талабына сай алдында тұрған күрделі міндеттерінің бірі- білім жүйесін қайта құру, білім мазмұнын жаңартып модернизациялау. Сондықтанда халықтық педагогикаға ден қойып технология сабақтарының сабақтастығы негізінде салт-сана, әдет-ғұрып, дәстүрлерді жаңғырта отырып ұрпақ тәрбиесінде халқымыздың өнерін, оның нәзік те көркем сырын ескеріп болашақ мұғалімдерге мәдениеттілікті, көркемдікті, әсемдікті, сұлулықты түсіндірудің және эстетикалық талғамын арттырудың бірден-бір жолы осы мәселені ұлттық үрдісте көптеген ғылым салаларының тоғысқан тұсынан жаңа педагогикалық талапқа сай қарастыру болып табылады.Ұстаз адамның жан-жақты түсінігі мол, қандай істі болса да тез шешіп, тұжырымдай алатын, ұшқыр ойлы, көреген, батыл һәм шешен болуы керек. Ұстаз шындық пен әділдіктің қажымас жақтаушысы, қайратты күрескері болуы тиіс, - деп Әбу Насыр әл-Фараби айтқандай ұстаздың қай жерде болса да, мектепте де, халық ортасында да ерекше адам екені жүріс-тұрысынан, сөйлеген сөзінен байқалып тұратыны кімге болса да аян. Ал, мектеп ішінде мұғалім- ең басты тұлға. Өнер-білімі жағынан жоғары, тәрбиелік жағынан тағылымы мол, қабілетті, эстетикалық талғамы ерекше әсерлі, практикада өз ісінің шебері, халықтың сенген ой-пікірін, тапсырған жұмысын зор бағалап, орынды аяқтайтын қасиеттерді бойына сіңіре білуі қажет. Өйткені заманымыз да, халқымыз да, әрбір ата-анада өзінің көзінің қарашығындай сақтайтын баласын берсе, халқымыз өзінің болашақ ұрпағын тәрбиелейді деп сенім артып тапсырып отырғанын әр ұстаз жақсы біледі.
Қазақстан Республикасының жаңа білім арналарын қалыптастыра бастаған игі қадамы күннен күнге өрістеп келеді. Оқытуды 12 жылдық жүйеге көшірудің өмірлік қажеттілігі мен талаптарын ғылыми деңгейде танып, қоғамымыздың сан салалы деңгейінен үйлесімді орнын қалау үшін білім беруді ұйымдастырушы басты тұлға - мұғалімнің кәсіби шеберлігін алдыңғы орынға қою қажеттілігі туындап отыр.
Зерттеу мақсаты: Мұғалімнің кәсіби мәдениетін қалыптастыру әдістемесін зерттеу.
Зерттеу объектісі: Оқу үрдісінде педагогтың кәсіби мәденинетін қалыптастырудың жолдары.
Зерттеу пәні: педагогтың кәсіби мәденинетін қалыптастыру процесі.
Зерттеу міндеттері:
1. Педагогтық әдеп, шеберлік туралы жалпы түсінік
2. Педагогтық әдеп дегеніміз не?
3. Педагогтың кәсіби мәдениетін қалыптастыру жолдары
4. Мәдениет туралы түсінік, оның маңызы негізгі қызметі
Курстық жұмыстың теориялық және әдiснамалық негiздерiне философия, мәдениеттану, этнология, педагогика және психология саласы бойынша қарастырылған таным теориясына қатысты ғалымдар тұжырымдары, гуманистік ілімдер, этномәдениет, этнопедагогика және этнопсихология саласындағы жетекші зерттеулер мен қағидалар, Қазақстан Республикасының Заңдары, Қазақстан Республикасындағы білім беру мекемелеріндегі тәрбие берудің кешенді бағдарламасы; білім беруді дамыту, ұлттық мектепте гуманитарлық, этномәдени білім мен тәрбие беру; адамгершілік, көркемдік-эстетикалық және экологиялық тәрбие беру жүйесіндегі мемлекеттік тұжырымдамалар; философиялық, әлеуметтік, психологиялық-педагогикалық теориялар; жеке тұлға және оны дамытудағы қарым-қатынас, басқару қызметі және тәрбие теориясымен байланысты педагог, психолог, социолог ғалымдардың еңбектері негізге алынды.
Курстық жұмыстың әдістері: зерттеу барысында төмендегідей әдістер қолданылды: философиялық, педагогикалық, этнопедагогикалық, этнопсихологиялық және әдістемелік әдебиеттерді теориялық талдау; жүйелі және салыстырмалы зерделеу барысында қол жеткізген мәліметтерді топтастыру, жүйелеу; мектептегі оқу-тәрбие үрдісін бақылау;
Курстық жұмыстың құрылымы.Курстық жұмыс жұмыс кiрiспеден, екi бөлімнен, қорытындыдан, пайдаланылған әдебиеттер тiзiмiнен тұрады.
1 Педагогтық әдеп, шеберлік туралы жалпы түсінік
1.1 Педагогтық әдеп дегеніміз не?
Әдеп сөзі (латынша) жұғысу, адамдар арақатынасының түрі мағынасында қолданылады. Әдеп-адамдардың өзара жақсы қарым-қатынас жасауына қажетті жағдай. Балаларды оқыту мен тәрбиелеу ісінде жалпы әдеп атаулыны педагогикаға кіріктіріп пайдаланудың өзі педагогтық әдеп болып есептеледі. Әдетте, әдепті адамдарды олардың кішіпейілділік, басқаны түсіне білушілік, жылы шырайлылық,тапқырлық, елгезектік, өзінің пікіріне құлақ асушылық, ұстамдылық, байсалдылық, әзілшектік сияқты мінез-құлық белгілеріне қарап тануға болады екен. Мұндай айрықша белгілер әдепті мұғалімнің бойында да болуы тиіс. Әдепті мұғалім ересек адамдармен қалай сыпайы және ілтипатпен сөйлессе, оқушылармен де солай, тек ересектерден гөрі сақ және ықыласпен сөйлесуі керек. Мен мұны әлде де баса айтқым келеді, өйткені, әлдекімдердің ойынша әр адамның өзін ересектердің арасында ұстауы-мүлдем басқа әңгіме көрінеді.
Мұғалімдер бөлмесінде ашық-жарқын, бып-биязы, сүп-сүйкімді, ал, класс табалдырығынан аттаса болды, суық, тұнжыр, түсініксіз боп шыға келетін мұғалімдер категориясы бар. Мінгірлеп немесе бажылдап, тіпті олардың дауыстары да құбылып сала береді. Мұның бәрі олардың ойларынша класс тәртібіне әсер етпек. Ондай мұғалімдер қателеседі. Педагогтық әдепке-баланы адам ретінде сыйлау деп анықтама беруге болады. Баланы құрметтеу қажет екенін біздің алдыңғы қатарлы педагогтар аз ескерткен жоқ. Н.Г.Чернышевский бала тәрбиесінде әрдайым қамқорлықпен қарау сақталуын талап етті. Бұл ойды Н.А.Добролюбов шәкірттер бойындағы адамдықты қанау емес, қайта оның дамуына қамқор бола білуіміз керек деп, одан әрі дамытты. Солай етудің орнына біз кейде оқушылардың сағын сындыруға, олардың өз ар-намыстарын қорғау жолындағы ынта-ықыластарын тұншықтыруға тырысамыз, сөйтіп тәрбиеге үлкен зиян келтіреміз. Тым айқайлаңқырап кеткен мұғалімге сегізінші сыныптағы бір оқушының: Маған айқайламауыңызды сұраймын! - дегеніне куә болдым. Мұғалім оқушыға сабырмен жауап берудің орнына: Менің не істеуім керек екенін көрсетер жасқа сен әлі жеткен жоқсың! Сенің маған бұлай деуге қақың жоқ! деп, одан сайын өршіді. Кейін сегізінші кластың жетекшісі жиналыста тәртіпсіздік жасағаны үшін оқушыны кешке шейін қалай сілкілегені құлағыма тиді. Онысы қате. Сілкілейтіндей оқушы сонша не жазып қалыпты? Оқушы ешқандай жамандық жасаған жоқ. Ол мұғалімнің өзіне айқайламауын ғана өтінді. Бұл оқушы өзі сегізінші сыныпты бітірмекші. Жазда мектеп бақшасында көзге түсіп, алғысқа ие болды. Демек,мынау ғажап заманның болашағы жарқын, өр де бақытты бір адам өсіп келеді. Ендеше, оған дауыс көтерудің жөні қайсы?
А.С.Макаренко айтқандай, әрине, мұғалімнің оқушыға дауыс көтеруі, тіпті одан да артыққа баруы мүмкін, бірақ, сирек, онда да дәлелді себептері болса. Ал біздер алып-жұлып бара жатқан ештеме болмаса да әдет бойынша кит етсе айқайға басамыз. Оқушыларға да, мұғалімдердің өздеріне де опа бермейтін әдет.
- Сонда жұмған ауызды ашпау керек пе, оқушыға не деу керек еді? - деп сұрады мұғалім.
-Мен, мәселен,оқушыға былай деген болар- ем: Жақсы, саған дауыс көтермей-ақ қояйын, бірақ бекер дауыс көтермей тұрғанымды сен де түсін. Өз сезіміңді аялай отырып, тап болған ыңғайсыз жағдайдан ақылмен шығудың жолын таппай болмайды. Оқушы үшін де, өзің үшін де дұрысы осы.
Педагогтардың кейбіреулері педагогтық әдеп - мұғалімнің оқушыны баурап алатын табиғи қабілеті десе, енді біреулері - мұғалімнің жалпы мәдениетінің құрамдас бөлігі; үшінші біреулері- пәнді жетік білу және оның методикасын жақсы меңгеру деп есеатейді. Бұл айтылғандардың қай-қайсындада педагогтық әдептің азды - көпті белгілері бар. Педагогтық әдепті меңгеру кейбір мұғалімдерге қарағанда екінші бір мұғалімдерге жеңілдеу соғатыны күмәнсіз, бірақ,мұны іштен туа пайда болатын қабілет деу қате. Сол сияқты ,педагогтық әдепті мұғалімнің жалпы мәдени тәртібі, немесе оның жалпы методикалық сауаттылығымен қатар қою да қате. Педагогтық әдеп, әрине, мұғалімнің барлық жақсы қасиеттерімен жымдасып жататыны рас, бірақ өзіндік ерекшеліктері болады. Педагогтық әдеп дегеніміздің өзі, шын мәнінде, психологиялық әдеп деген К.Д.Ушинскийден бері келе жатқан анықтама.
Педагогтық әдеп көбіне-көп оқушылармен бүкіл оқу-тәрбие жұмысының барысында ұсынатын жөнге лайық шара ретінде анықталады. Жөнсіздікке жол беру-педагогтық әдептен айырады. Тәжірибелі педагогтардың да кейде шамдануы мүмкін, бірақ олар шектен шықпайды. Педагогикада шектен тыс шара қолдану, қашанда педагогтық әдептің бұзылуына апарып соқпай қоймайды. Оқушыларға ықпал ететін әдіс-тәсілдерді сараларда шек-шаманы шамалау, сөз жоқ, педагогтық әдептің маңызды шарттарының бірі боп табылады. Педагогика тәжірибесінен бірер мысалдар келтірейін.
Тақта алдында сенімсіздеу және қателеу жауап беріп тұрған оқушыны жетелеп, мұғалім сұрақтар қояды. Әуелгі сұрақтарында оқушыға көмектесіп, оны көңілдендіріп, ойын бір арнаға бағыттайды. Жаңағыдай емес, оқушы сарт-сұрт, үсті-үстіне жауап бере бастайды. Келесі сұрақтар алғашқылардан тиімсіздеу болады, ал соңғылары оқушыны тіпті састырап, жаңылыстырып, аяғында ауа жайылтып жібереді. Бұл жерде мұғалімнің әдептен озып кеткен себебі - оның қосымша сұрақтарды тым жиілетіп жібергендігі.
Басқа мысал. Мұғалім жаңа материалды түсіндіріп, оқушылар ұйып тыңдап отыр. Қызық тақырып болса керек. Бірақ, мұғалім өзімен өзі болып, оқушылардың бәрін де ұғып алғандарымен санаспай, әрмен қарай ежіктеп кете береді. Оқушылар шаршап, жалыға бастады. Сөйтіп, әп-әдемі басталған сабақ оқушыларды шаршатып-қалжыратып әрең аяқталды. Мұғалім шамадан тыс әрекет етіп, жөнсіздік жасады.
Қандай да болмасын , оқушылармен жұмыс барысында артық кетудің кері әсері болады. Артық талап - немқұрайлылыққа апарады. Мұғалім көп ашуланса , оқушылардың солғұрлым көп күлетінін кім білмейді?Тіпті сіз, егер, оқушылар алдында өз беделіңізді шамадан тыс қорғаштайтын болсаңыз, бұрынғы беделіңізден де айрыласыз. Еш жерде ештемені былықтырмауды Макаренко педагогтық іскерлікке жатқызған.
Алайда, педагогтық әдепті шама-шарықты білумен ғана шектеуге болмайды. Шама-шарықты білу - педагогтық әдеп негізінде жатқан педагогтық заңдылықтардың бірі. Шама-шарықты білуге қарағанда әдеп ұғымының мағынасы әлдеқайда кең. Мазмұны жағынан мұғалімнің педагогтық әдебі-оның жеке басының іскерлік сияқты көптеген қасиеттерінің жиынтығы.
1.2Педагогикалық шеберлік туралы түсінік.
Педагогикалық шеберлік үнемі жетіліп отыруды қажет ететін балаларды оқыту мен тәрбиелеу өнері. Ол өнерге балаларды сүйетін және өз қалауымен жұмыс істейтін әр педагогтің қолы жетуі мүмкін. Педагог - өз ісінің шебері, жоғары мәдениетті, өз пәнін терең меңгерген, ғылым мен өнердің тиісті салаларынан хабардар, жалпы, әсіресе балалар психологиясының мәселелеріне қанық, оқыту мен тәрбиенің әдістемесін жетік игерген маман. Педагогикалық шеберліктің тағы бір көрінісі - мұғалімнің шығармашылық іс-әрекеті, яғни оның тұлға ретінде жеке-даралығы және адамның индивид ретіндегі кейбір ерекшеліктерінің өзгеріске ұшырауы. Осыдан шығарар қорытындымыз: әрбір педагог мұғалім мамандығын таңдап алған соң, ол жауапкершілігін бірге ала жүруі керек. Ұстаз өз пәнін ғана емес, дүние сырын, қоғамдағы өзгерістерді, адам мінездерін, өнердің қуат әсерін білетін жан болуы қажет. Педагогикалық шеберлік - ұстаздық талантпен тығыз байланысты. К.Д.Ушинский: Педагогика теориясын қаншама жетік білгенмен, педагогикалық әдептің қыр - сырын меңгермейінше бұған оның оның қолы жетпейтіндігін, - айтады.
Педагогикалық шеберлік - тек қана мұғалімнің жалпы, жан - жақты және әдістемелік сауаттылығы ғана емес, ол - әр сөзді оқушылырға жеткізе білу, олардың толық қабыл алуы. Ұстаздық шеберлік: 1) мұғалімнің өмірге көзқарасы, оның идеялық нанымды, моральды бойына сіңірген адам екендігі; 2) пәнді жетік білген, ойын толық жеткізетін және оқушылардың бойында әдеп, әдет, дағды сияқты моральдық нормаларды сіңіре білгендігі; 3) оқыту мен тәрбиелеудің әдіс - тәсілдерін меңгерген, білгенін қызықты да, тартымды өткізе алатын, педагогикалық әдеп пен талантын ұштастырған адам ғана шеберлікке ие болады. Педагогикалық шеберлікте педагогикалық техника деп аталатын мәселеге мән беріледі. Мұғалім әр сөзін дұрыс сөйлеп, нық айтуы тиіс, оның жүріс - тұрысы, қозғалысы, отырып - тұруы оқушыларға ерсі болмайтындай дәрежеде болуы керек.
Педагогикалық техника негіздерін білу- қарым-қатынас жасау тнхнологиясын игерудің қажетті шарты. А. С. Макаренко: Мен тек бері кел деген сөздерді 15-20 түрлі реңмен айта білгенде, бет әлпетімнің, тұрған тұрысымның, дауысымның 20 түрлі қылып өзгертуді үйренген кезде ғана өзімді нағыз шебер деп есептей бастадым. Бірақ, маған біреу осыдан кейін келмесе де және не керек екенін сезбесе де мен қорыққан жоқпын,- деп жазғанболатын. А.С.Макаренконың айтқан бұл ойынан педагогикалық техниканың білі, дағдыларының қатарында ең маңызды тәрбиелеу құралдарының бірі мұғалімнің сөз сөйлеу шеберлігінің дамуы екенін байқаймыз. Егер педагогикалық техниканың көптеген білік, дағдыларын бір топқа біріктіретін болсақ, онда мұғалім шеберлігінің бұл маңызды компонентінің құрылымы төмендегі жалпы біліктерімен сипатталады: сөз саптау білігі, бет әлпетінің өзгеруі және пантомималық өзгеруінің айқындылығы, өзінің психикалық жағдайын басқара білуі және эмоцианалдық-шығармашылық жағдайын қолдай білуі, актерлік-режиссерлік біліктер, осының барлығы тәрбиеленушілердің ойына, сезіміне әсер етуіне, дүниеге деген эмоционалдық-құндылық қарым-қатынас тәжірибесін бере білуге мүмкіндік береді.
Педагогтың өзін-өзі басқару және бағыттай білу біліктілігі мен дағдысын меңгеруі және практикада қолдануы маңызды педагогикалық мәдениет. Жақсы мұғалім -- бұл қай кезде де ең алдымен кәсіби деңгейі жоғары, интеллектуалдық, шығармашылық әлеуеті мол тұлға. Мұғалімнің өзін-өзі басқара білуі - жалпы мәдеииет пен кәсіби тілектерін өтеу, танымдық мұддесін қанағаттандыру максатында арнайы жүйелі түрде ұйымдастырылған, жан -жақты, жеке және кәсіби маңызды танымдық қызмет. Бұл мұғалімнің шығармашылық қабілеті мен кәсіби шеберлігінің қалыптасуына тығыз байланысты, оның кәсіби өсуі мен педагогикалық қызметінің қорытындысына тікелей бағытталған көпсатылы қызмет болып табылады. Туптеп келгенде, бул тәрбиеленушілердің жеке тұлға болып қалыптасуына игі әсерін тигізері сөзсіз. Педагогикалық практиканың тиімділігінің негізгі шарттары - оның кәсіби бағыты, теориялық негізділігі, оқыту және тәрбиелеу сипаты, педагогикалық практиканың мазмұнына және ұйымдастырылуына комплексті тұрғыдан қарау, жүйелілік, оны өткізудегі қажеттілік
2Педагогтың кәсіби мәдениетін қалыптастыру жолдары
2.1 Мәдениет туралы түсінік, оның маңызы негізгі қызметі Педагогикалық мәдениет - мұғалімнің ғылыми-педагогикалық дайындығы мен тәжірибелік іс-әрекеті арасындағы қарама-қайшылықтарды шешу дәрежесін бейнелейтін, оның педагогикалық іс-әрекет пен тәрбие қатынастарының субъектісі ретіндегі тұтас тұлғасының мәнді сипаттамасы. Педагогикалық процестің мақсаты мен міндеттері тандап алынатын іс-әрекеттің мазмұнын анықтайды. Қазіргі кезендегі жалпы мәдениеттің теориясы (Кизимов В.В., Маркарян Э.С. және т.б.) іс-әрекеттің мазмұны әлеуметтік тәжірибені меңгеруге адамзаттың жинақталған барлық мәдениеттер байлығына айтылған оқуға (В.И. Ленин) бағытталуы керектігіне сеңдіреді.
Тұлғаның жалпы (базалық) және кәсіби мәдениеті. Тұлғаның коғамдық сана-сезімінің дамуының белгілі бір сатысында, адам өзінің жеке басы үшін тек сыртқы мақсаттарды ғана емес, сонымен қатар өзін-өзі тәрбиелеу мақсаттарын да түсінеді.Кәсіби мәдениет-бұл қандай да бір кәсіптік іс-әрекетпен айналысушы адамдардың кәсіби деңгейіне қойылатын талаптар жүйесі.Кәсіби мәдениет жеке тұлғаның әлеуметтік толысуының басты көрсеткіші,қоғамдықөндірістің нақты саласында өзінің мәнді күшін жүзеге асыруға даярлығын анықтаушы жеке тұлғаның білімі,іскерлігі мен дағдыларының,сапаларының кешені болып табылады.
Педагогикалық мәдениет жөнінде сөз қозғағанда қашанда нәрлі орта жайлы, оны азықтандырған, оның пайда болуы, дамуы және гүлденуіне қолайлы жағдай туғызған - халық жайлы есте ұстаған жөн. Кез келген мәдениет кайраткерінің жеке шығармашылығы оған дейін халық жөне адамзат жеңіп алған жетістіктер негізіңде дамиды. Ол өз халқының мәдениетін жетілдіруді бастаудан бұрын өзінің көп ғасырлық тарихында халық туғызганды меңгеруі, сонымен қатар өзге халықтар мен адамзат жасаған игіліктерді игеруі қажет. Тек халық пен адамзат рухани қазынасы жиынтығы ғана мәдениет қайраткерінің шығармашылығына нақты тұғырнамалық негіз бола алады. Кез келген педагогтың данышпандығы мен ұлылығы халықтық педагогикалық мәдениетке жақындығымен, оның рухани қазынасының тереңіне мейлінше бойлау қабілетімен өлшенеді.Педагогикалық ойлау - кез келген педагогикалық құбылысты тікелей немесе жанама түрде белгілі бір көзқараспен ой елегінен өткізу бойынша жасалатын әрекет. Оның мәні - білімнің мазмұны, мұғалімнің және оқушының қызметі сияқты үш бөлшектің сәйкестігінде.Педагогикалық қарым-қатынас-мұғалім мен оқушы арасындағы біріккен іс-әрекет қажеттілігін туғызатын,адамдар арасындағы байланыстың дамуын орнататын күрделі көп жоспарлы процесс.Мұғалім мен оқушының танымдық хабарлар алмасуы,өзара түсінісуі,бір-бірін қабылдауы. Мұғалімнің сыртқы келбет мәдениеті, өзін- өзі басқару шеберлігі, мұғалімнің моральдық қасиеттеріне қойылатын талаптар оқу- тәрбие жұмысының табиғатына қарай күн сайын жаңарып, жаңа сипатқа ие болуда. Мұның өзі қоғамның үздіксіз дамуынан, ғылым мен техниканың өркендеуінен туындап отыр. Ахмет Байтұрсынов: Ең әуелі мектепке керегі- білімді, педагогика әдістемесінен хабары мол, оқыта білетін мұғалім,- деген болатын.
Рухани -адамгершілік мәдениет- екі жақты процесс. Бір жағынан ол үлкендердің, ата-аналардың, педагогтардың балаларға белсенді ықпалын, екінші жағынан- тәрбиеленушілердің белсенділігін қамтитын қылықтарынан, сезімдері мен қарым- қатынастарынан көрінеді. Сондықтан белгілі бір мазмұнды іске асыра, адамгершілік ықпалдың әр түрлі әдістерін пайдалана отырып, педагог істелген жұмыстардың нәтижелерін, тәрбиелеушілерінің жетіктістерін зер салып талдау керек.Адамгершілік-адамның рухани байлығы, болашақ ұрпақты ізгілік бесігіне бөлейтін руханиет дәуіріне жаңа қадам болып табылады. Адамгершілік мәдениет нәтижесі адамдық тәрбие болып табылады.Адамгершілік тәрбиесінің әрқайсысының ерекшеліктерін жетік білетін ұстаз халық педагогикасын ғасырлар бойы қалыптасқан салт-дәстүрлерді, әдет- ғұрыпты жан-жақты терең білумен қатар, өркениетті өмірмен байланыстыра отырып, білім берудің барлық кезеңдерінде пайдаланғаны дұрысОл тұлғаның қоғамдық бағалы қасиеттерімен сапалары, қарым-қатынастарында қалыптасады. Адамгершілік қоғамдық сананың ең басты белгілерінің бірі ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Жоспар
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3-4
1 Педагогтық әдеп, шеберлік туралы жалпы түсінік
1.1 Педагогтық әдеп дегеніміз не? ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5-8
1.Педагогикалық шеберлік туралы түсінік ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .8-10
2Педагогтың кәсіби мәдениетін қалыптастыру жолдары
2.1 Мәдениет туралы түсінік, оның маңызы негізгі қызметі ... ... ... ... ... ..11-16
2.2 Мұғалімнің сөйлеу мәдениетінің маңыздылығы ... ... ... ... ... ... ... ... ... 16-20
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 21- 22
Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...23
Кіріспе
Курстық жұмыстың өзектілігі.Осы тақырыпты таңдағаным қазіргі заманғы білім беру жүйесінің уақыт талабына сай алдында тұрған күрделі міндеттерінің бірі- білім жүйесін қайта құру, білім мазмұнын жаңартып модернизациялау. Сондықтанда халықтық педагогикаға ден қойып технология сабақтарының сабақтастығы негізінде салт-сана, әдет-ғұрып, дәстүрлерді жаңғырта отырып ұрпақ тәрбиесінде халқымыздың өнерін, оның нәзік те көркем сырын ескеріп болашақ мұғалімдерге мәдениеттілікті, көркемдікті, әсемдікті, сұлулықты түсіндірудің және эстетикалық талғамын арттырудың бірден-бір жолы осы мәселені ұлттық үрдісте көптеген ғылым салаларының тоғысқан тұсынан жаңа педагогикалық талапқа сай қарастыру болып табылады.Ұстаз адамның жан-жақты түсінігі мол, қандай істі болса да тез шешіп, тұжырымдай алатын, ұшқыр ойлы, көреген, батыл һәм шешен болуы керек. Ұстаз шындық пен әділдіктің қажымас жақтаушысы, қайратты күрескері болуы тиіс, - деп Әбу Насыр әл-Фараби айтқандай ұстаздың қай жерде болса да, мектепте де, халық ортасында да ерекше адам екені жүріс-тұрысынан, сөйлеген сөзінен байқалып тұратыны кімге болса да аян. Ал, мектеп ішінде мұғалім- ең басты тұлға. Өнер-білімі жағынан жоғары, тәрбиелік жағынан тағылымы мол, қабілетті, эстетикалық талғамы ерекше әсерлі, практикада өз ісінің шебері, халықтың сенген ой-пікірін, тапсырған жұмысын зор бағалап, орынды аяқтайтын қасиеттерді бойына сіңіре білуі қажет. Өйткені заманымыз да, халқымыз да, әрбір ата-анада өзінің көзінің қарашығындай сақтайтын баласын берсе, халқымыз өзінің болашақ ұрпағын тәрбиелейді деп сенім артып тапсырып отырғанын әр ұстаз жақсы біледі.
Қазақстан Республикасының жаңа білім арналарын қалыптастыра бастаған игі қадамы күннен күнге өрістеп келеді. Оқытуды 12 жылдық жүйеге көшірудің өмірлік қажеттілігі мен талаптарын ғылыми деңгейде танып, қоғамымыздың сан салалы деңгейінен үйлесімді орнын қалау үшін білім беруді ұйымдастырушы басты тұлға - мұғалімнің кәсіби шеберлігін алдыңғы орынға қою қажеттілігі туындап отыр.
Зерттеу мақсаты: Мұғалімнің кәсіби мәдениетін қалыптастыру әдістемесін зерттеу.
Зерттеу объектісі: Оқу үрдісінде педагогтың кәсіби мәденинетін қалыптастырудың жолдары.
Зерттеу пәні: педагогтың кәсіби мәденинетін қалыптастыру процесі.
Зерттеу міндеттері:
1. Педагогтық әдеп, шеберлік туралы жалпы түсінік
2. Педагогтық әдеп дегеніміз не?
3. Педагогтың кәсіби мәдениетін қалыптастыру жолдары
4. Мәдениет туралы түсінік, оның маңызы негізгі қызметі
Курстық жұмыстың теориялық және әдiснамалық негiздерiне философия, мәдениеттану, этнология, педагогика және психология саласы бойынша қарастырылған таным теориясына қатысты ғалымдар тұжырымдары, гуманистік ілімдер, этномәдениет, этнопедагогика және этнопсихология саласындағы жетекші зерттеулер мен қағидалар, Қазақстан Республикасының Заңдары, Қазақстан Республикасындағы білім беру мекемелеріндегі тәрбие берудің кешенді бағдарламасы; білім беруді дамыту, ұлттық мектепте гуманитарлық, этномәдени білім мен тәрбие беру; адамгершілік, көркемдік-эстетикалық және экологиялық тәрбие беру жүйесіндегі мемлекеттік тұжырымдамалар; философиялық, әлеуметтік, психологиялық-педагогикалық теориялар; жеке тұлға және оны дамытудағы қарым-қатынас, басқару қызметі және тәрбие теориясымен байланысты педагог, психолог, социолог ғалымдардың еңбектері негізге алынды.
Курстық жұмыстың әдістері: зерттеу барысында төмендегідей әдістер қолданылды: философиялық, педагогикалық, этнопедагогикалық, этнопсихологиялық және әдістемелік әдебиеттерді теориялық талдау; жүйелі және салыстырмалы зерделеу барысында қол жеткізген мәліметтерді топтастыру, жүйелеу; мектептегі оқу-тәрбие үрдісін бақылау;
Курстық жұмыстың құрылымы.Курстық жұмыс жұмыс кiрiспеден, екi бөлімнен, қорытындыдан, пайдаланылған әдебиеттер тiзiмiнен тұрады.
1 Педагогтық әдеп, шеберлік туралы жалпы түсінік
1.1 Педагогтық әдеп дегеніміз не?
Әдеп сөзі (латынша) жұғысу, адамдар арақатынасының түрі мағынасында қолданылады. Әдеп-адамдардың өзара жақсы қарым-қатынас жасауына қажетті жағдай. Балаларды оқыту мен тәрбиелеу ісінде жалпы әдеп атаулыны педагогикаға кіріктіріп пайдаланудың өзі педагогтық әдеп болып есептеледі. Әдетте, әдепті адамдарды олардың кішіпейілділік, басқаны түсіне білушілік, жылы шырайлылық,тапқырлық, елгезектік, өзінің пікіріне құлақ асушылық, ұстамдылық, байсалдылық, әзілшектік сияқты мінез-құлық белгілеріне қарап тануға болады екен. Мұндай айрықша белгілер әдепті мұғалімнің бойында да болуы тиіс. Әдепті мұғалім ересек адамдармен қалай сыпайы және ілтипатпен сөйлессе, оқушылармен де солай, тек ересектерден гөрі сақ және ықыласпен сөйлесуі керек. Мен мұны әлде де баса айтқым келеді, өйткені, әлдекімдердің ойынша әр адамның өзін ересектердің арасында ұстауы-мүлдем басқа әңгіме көрінеді.
Мұғалімдер бөлмесінде ашық-жарқын, бып-биязы, сүп-сүйкімді, ал, класс табалдырығынан аттаса болды, суық, тұнжыр, түсініксіз боп шыға келетін мұғалімдер категориясы бар. Мінгірлеп немесе бажылдап, тіпті олардың дауыстары да құбылып сала береді. Мұның бәрі олардың ойларынша класс тәртібіне әсер етпек. Ондай мұғалімдер қателеседі. Педагогтық әдепке-баланы адам ретінде сыйлау деп анықтама беруге болады. Баланы құрметтеу қажет екенін біздің алдыңғы қатарлы педагогтар аз ескерткен жоқ. Н.Г.Чернышевский бала тәрбиесінде әрдайым қамқорлықпен қарау сақталуын талап етті. Бұл ойды Н.А.Добролюбов шәкірттер бойындағы адамдықты қанау емес, қайта оның дамуына қамқор бола білуіміз керек деп, одан әрі дамытты. Солай етудің орнына біз кейде оқушылардың сағын сындыруға, олардың өз ар-намыстарын қорғау жолындағы ынта-ықыластарын тұншықтыруға тырысамыз, сөйтіп тәрбиеге үлкен зиян келтіреміз. Тым айқайлаңқырап кеткен мұғалімге сегізінші сыныптағы бір оқушының: Маған айқайламауыңызды сұраймын! - дегеніне куә болдым. Мұғалім оқушыға сабырмен жауап берудің орнына: Менің не істеуім керек екенін көрсетер жасқа сен әлі жеткен жоқсың! Сенің маған бұлай деуге қақың жоқ! деп, одан сайын өршіді. Кейін сегізінші кластың жетекшісі жиналыста тәртіпсіздік жасағаны үшін оқушыны кешке шейін қалай сілкілегені құлағыма тиді. Онысы қате. Сілкілейтіндей оқушы сонша не жазып қалыпты? Оқушы ешқандай жамандық жасаған жоқ. Ол мұғалімнің өзіне айқайламауын ғана өтінді. Бұл оқушы өзі сегізінші сыныпты бітірмекші. Жазда мектеп бақшасында көзге түсіп, алғысқа ие болды. Демек,мынау ғажап заманның болашағы жарқын, өр де бақытты бір адам өсіп келеді. Ендеше, оған дауыс көтерудің жөні қайсы?
А.С.Макаренко айтқандай, әрине, мұғалімнің оқушыға дауыс көтеруі, тіпті одан да артыққа баруы мүмкін, бірақ, сирек, онда да дәлелді себептері болса. Ал біздер алып-жұлып бара жатқан ештеме болмаса да әдет бойынша кит етсе айқайға басамыз. Оқушыларға да, мұғалімдердің өздеріне де опа бермейтін әдет.
- Сонда жұмған ауызды ашпау керек пе, оқушыға не деу керек еді? - деп сұрады мұғалім.
-Мен, мәселен,оқушыға былай деген болар- ем: Жақсы, саған дауыс көтермей-ақ қояйын, бірақ бекер дауыс көтермей тұрғанымды сен де түсін. Өз сезіміңді аялай отырып, тап болған ыңғайсыз жағдайдан ақылмен шығудың жолын таппай болмайды. Оқушы үшін де, өзің үшін де дұрысы осы.
Педагогтардың кейбіреулері педагогтық әдеп - мұғалімнің оқушыны баурап алатын табиғи қабілеті десе, енді біреулері - мұғалімнің жалпы мәдениетінің құрамдас бөлігі; үшінші біреулері- пәнді жетік білу және оның методикасын жақсы меңгеру деп есеатейді. Бұл айтылғандардың қай-қайсындада педагогтық әдептің азды - көпті белгілері бар. Педагогтық әдепті меңгеру кейбір мұғалімдерге қарағанда екінші бір мұғалімдерге жеңілдеу соғатыны күмәнсіз, бірақ,мұны іштен туа пайда болатын қабілет деу қате. Сол сияқты ,педагогтық әдепті мұғалімнің жалпы мәдени тәртібі, немесе оның жалпы методикалық сауаттылығымен қатар қою да қате. Педагогтық әдеп, әрине, мұғалімнің барлық жақсы қасиеттерімен жымдасып жататыны рас, бірақ өзіндік ерекшеліктері болады. Педагогтық әдеп дегеніміздің өзі, шын мәнінде, психологиялық әдеп деген К.Д.Ушинскийден бері келе жатқан анықтама.
Педагогтық әдеп көбіне-көп оқушылармен бүкіл оқу-тәрбие жұмысының барысында ұсынатын жөнге лайық шара ретінде анықталады. Жөнсіздікке жол беру-педагогтық әдептен айырады. Тәжірибелі педагогтардың да кейде шамдануы мүмкін, бірақ олар шектен шықпайды. Педагогикада шектен тыс шара қолдану, қашанда педагогтық әдептің бұзылуына апарып соқпай қоймайды. Оқушыларға ықпал ететін әдіс-тәсілдерді сараларда шек-шаманы шамалау, сөз жоқ, педагогтық әдептің маңызды шарттарының бірі боп табылады. Педагогика тәжірибесінен бірер мысалдар келтірейін.
Тақта алдында сенімсіздеу және қателеу жауап беріп тұрған оқушыны жетелеп, мұғалім сұрақтар қояды. Әуелгі сұрақтарында оқушыға көмектесіп, оны көңілдендіріп, ойын бір арнаға бағыттайды. Жаңағыдай емес, оқушы сарт-сұрт, үсті-үстіне жауап бере бастайды. Келесі сұрақтар алғашқылардан тиімсіздеу болады, ал соңғылары оқушыны тіпті састырап, жаңылыстырып, аяғында ауа жайылтып жібереді. Бұл жерде мұғалімнің әдептен озып кеткен себебі - оның қосымша сұрақтарды тым жиілетіп жібергендігі.
Басқа мысал. Мұғалім жаңа материалды түсіндіріп, оқушылар ұйып тыңдап отыр. Қызық тақырып болса керек. Бірақ, мұғалім өзімен өзі болып, оқушылардың бәрін де ұғып алғандарымен санаспай, әрмен қарай ежіктеп кете береді. Оқушылар шаршап, жалыға бастады. Сөйтіп, әп-әдемі басталған сабақ оқушыларды шаршатып-қалжыратып әрең аяқталды. Мұғалім шамадан тыс әрекет етіп, жөнсіздік жасады.
Қандай да болмасын , оқушылармен жұмыс барысында артық кетудің кері әсері болады. Артық талап - немқұрайлылыққа апарады. Мұғалім көп ашуланса , оқушылардың солғұрлым көп күлетінін кім білмейді?Тіпті сіз, егер, оқушылар алдында өз беделіңізді шамадан тыс қорғаштайтын болсаңыз, бұрынғы беделіңізден де айрыласыз. Еш жерде ештемені былықтырмауды Макаренко педагогтық іскерлікке жатқызған.
Алайда, педагогтық әдепті шама-шарықты білумен ғана шектеуге болмайды. Шама-шарықты білу - педагогтық әдеп негізінде жатқан педагогтық заңдылықтардың бірі. Шама-шарықты білуге қарағанда әдеп ұғымының мағынасы әлдеқайда кең. Мазмұны жағынан мұғалімнің педагогтық әдебі-оның жеке басының іскерлік сияқты көптеген қасиеттерінің жиынтығы.
1.2Педагогикалық шеберлік туралы түсінік.
Педагогикалық шеберлік үнемі жетіліп отыруды қажет ететін балаларды оқыту мен тәрбиелеу өнері. Ол өнерге балаларды сүйетін және өз қалауымен жұмыс істейтін әр педагогтің қолы жетуі мүмкін. Педагог - өз ісінің шебері, жоғары мәдениетті, өз пәнін терең меңгерген, ғылым мен өнердің тиісті салаларынан хабардар, жалпы, әсіресе балалар психологиясының мәселелеріне қанық, оқыту мен тәрбиенің әдістемесін жетік игерген маман. Педагогикалық шеберліктің тағы бір көрінісі - мұғалімнің шығармашылық іс-әрекеті, яғни оның тұлға ретінде жеке-даралығы және адамның индивид ретіндегі кейбір ерекшеліктерінің өзгеріске ұшырауы. Осыдан шығарар қорытындымыз: әрбір педагог мұғалім мамандығын таңдап алған соң, ол жауапкершілігін бірге ала жүруі керек. Ұстаз өз пәнін ғана емес, дүние сырын, қоғамдағы өзгерістерді, адам мінездерін, өнердің қуат әсерін білетін жан болуы қажет. Педагогикалық шеберлік - ұстаздық талантпен тығыз байланысты. К.Д.Ушинский: Педагогика теориясын қаншама жетік білгенмен, педагогикалық әдептің қыр - сырын меңгермейінше бұған оның оның қолы жетпейтіндігін, - айтады.
Педагогикалық шеберлік - тек қана мұғалімнің жалпы, жан - жақты және әдістемелік сауаттылығы ғана емес, ол - әр сөзді оқушылырға жеткізе білу, олардың толық қабыл алуы. Ұстаздық шеберлік: 1) мұғалімнің өмірге көзқарасы, оның идеялық нанымды, моральды бойына сіңірген адам екендігі; 2) пәнді жетік білген, ойын толық жеткізетін және оқушылардың бойында әдеп, әдет, дағды сияқты моральдық нормаларды сіңіре білгендігі; 3) оқыту мен тәрбиелеудің әдіс - тәсілдерін меңгерген, білгенін қызықты да, тартымды өткізе алатын, педагогикалық әдеп пен талантын ұштастырған адам ғана шеберлікке ие болады. Педагогикалық шеберлікте педагогикалық техника деп аталатын мәселеге мән беріледі. Мұғалім әр сөзін дұрыс сөйлеп, нық айтуы тиіс, оның жүріс - тұрысы, қозғалысы, отырып - тұруы оқушыларға ерсі болмайтындай дәрежеде болуы керек.
Педагогикалық техника негіздерін білу- қарым-қатынас жасау тнхнологиясын игерудің қажетті шарты. А. С. Макаренко: Мен тек бері кел деген сөздерді 15-20 түрлі реңмен айта білгенде, бет әлпетімнің, тұрған тұрысымның, дауысымның 20 түрлі қылып өзгертуді үйренген кезде ғана өзімді нағыз шебер деп есептей бастадым. Бірақ, маған біреу осыдан кейін келмесе де және не керек екенін сезбесе де мен қорыққан жоқпын,- деп жазғанболатын. А.С.Макаренконың айтқан бұл ойынан педагогикалық техниканың білі, дағдыларының қатарында ең маңызды тәрбиелеу құралдарының бірі мұғалімнің сөз сөйлеу шеберлігінің дамуы екенін байқаймыз. Егер педагогикалық техниканың көптеген білік, дағдыларын бір топқа біріктіретін болсақ, онда мұғалім шеберлігінің бұл маңызды компонентінің құрылымы төмендегі жалпы біліктерімен сипатталады: сөз саптау білігі, бет әлпетінің өзгеруі және пантомималық өзгеруінің айқындылығы, өзінің психикалық жағдайын басқара білуі және эмоцианалдық-шығармашылық жағдайын қолдай білуі, актерлік-режиссерлік біліктер, осының барлығы тәрбиеленушілердің ойына, сезіміне әсер етуіне, дүниеге деген эмоционалдық-құндылық қарым-қатынас тәжірибесін бере білуге мүмкіндік береді.
Педагогтың өзін-өзі басқару және бағыттай білу біліктілігі мен дағдысын меңгеруі және практикада қолдануы маңызды педагогикалық мәдениет. Жақсы мұғалім -- бұл қай кезде де ең алдымен кәсіби деңгейі жоғары, интеллектуалдық, шығармашылық әлеуеті мол тұлға. Мұғалімнің өзін-өзі басқара білуі - жалпы мәдеииет пен кәсіби тілектерін өтеу, танымдық мұддесін қанағаттандыру максатында арнайы жүйелі түрде ұйымдастырылған, жан -жақты, жеке және кәсіби маңызды танымдық қызмет. Бұл мұғалімнің шығармашылық қабілеті мен кәсіби шеберлігінің қалыптасуына тығыз байланысты, оның кәсіби өсуі мен педагогикалық қызметінің қорытындысына тікелей бағытталған көпсатылы қызмет болып табылады. Туптеп келгенде, бул тәрбиеленушілердің жеке тұлға болып қалыптасуына игі әсерін тигізері сөзсіз. Педагогикалық практиканың тиімділігінің негізгі шарттары - оның кәсіби бағыты, теориялық негізділігі, оқыту және тәрбиелеу сипаты, педагогикалық практиканың мазмұнына және ұйымдастырылуына комплексті тұрғыдан қарау, жүйелілік, оны өткізудегі қажеттілік
2Педагогтың кәсіби мәдениетін қалыптастыру жолдары
2.1 Мәдениет туралы түсінік, оның маңызы негізгі қызметі Педагогикалық мәдениет - мұғалімнің ғылыми-педагогикалық дайындығы мен тәжірибелік іс-әрекеті арасындағы қарама-қайшылықтарды шешу дәрежесін бейнелейтін, оның педагогикалық іс-әрекет пен тәрбие қатынастарының субъектісі ретіндегі тұтас тұлғасының мәнді сипаттамасы. Педагогикалық процестің мақсаты мен міндеттері тандап алынатын іс-әрекеттің мазмұнын анықтайды. Қазіргі кезендегі жалпы мәдениеттің теориясы (Кизимов В.В., Маркарян Э.С. және т.б.) іс-әрекеттің мазмұны әлеуметтік тәжірибені меңгеруге адамзаттың жинақталған барлық мәдениеттер байлығына айтылған оқуға (В.И. Ленин) бағытталуы керектігіне сеңдіреді.
Тұлғаның жалпы (базалық) және кәсіби мәдениеті. Тұлғаның коғамдық сана-сезімінің дамуының белгілі бір сатысында, адам өзінің жеке басы үшін тек сыртқы мақсаттарды ғана емес, сонымен қатар өзін-өзі тәрбиелеу мақсаттарын да түсінеді.Кәсіби мәдениет-бұл қандай да бір кәсіптік іс-әрекетпен айналысушы адамдардың кәсіби деңгейіне қойылатын талаптар жүйесі.Кәсіби мәдениет жеке тұлғаның әлеуметтік толысуының басты көрсеткіші,қоғамдықөндірістің нақты саласында өзінің мәнді күшін жүзеге асыруға даярлығын анықтаушы жеке тұлғаның білімі,іскерлігі мен дағдыларының,сапаларының кешені болып табылады.
Педагогикалық мәдениет жөнінде сөз қозғағанда қашанда нәрлі орта жайлы, оны азықтандырған, оның пайда болуы, дамуы және гүлденуіне қолайлы жағдай туғызған - халық жайлы есте ұстаған жөн. Кез келген мәдениет кайраткерінің жеке шығармашылығы оған дейін халық жөне адамзат жеңіп алған жетістіктер негізіңде дамиды. Ол өз халқының мәдениетін жетілдіруді бастаудан бұрын өзінің көп ғасырлық тарихында халық туғызганды меңгеруі, сонымен қатар өзге халықтар мен адамзат жасаған игіліктерді игеруі қажет. Тек халық пен адамзат рухани қазынасы жиынтығы ғана мәдениет қайраткерінің шығармашылығына нақты тұғырнамалық негіз бола алады. Кез келген педагогтың данышпандығы мен ұлылығы халықтық педагогикалық мәдениетке жақындығымен, оның рухани қазынасының тереңіне мейлінше бойлау қабілетімен өлшенеді.Педагогикалық ойлау - кез келген педагогикалық құбылысты тікелей немесе жанама түрде белгілі бір көзқараспен ой елегінен өткізу бойынша жасалатын әрекет. Оның мәні - білімнің мазмұны, мұғалімнің және оқушының қызметі сияқты үш бөлшектің сәйкестігінде.Педагогикалық қарым-қатынас-мұғалім мен оқушы арасындағы біріккен іс-әрекет қажеттілігін туғызатын,адамдар арасындағы байланыстың дамуын орнататын күрделі көп жоспарлы процесс.Мұғалім мен оқушының танымдық хабарлар алмасуы,өзара түсінісуі,бір-бірін қабылдауы. Мұғалімнің сыртқы келбет мәдениеті, өзін- өзі басқару шеберлігі, мұғалімнің моральдық қасиеттеріне қойылатын талаптар оқу- тәрбие жұмысының табиғатына қарай күн сайын жаңарып, жаңа сипатқа ие болуда. Мұның өзі қоғамның үздіксіз дамуынан, ғылым мен техниканың өркендеуінен туындап отыр. Ахмет Байтұрсынов: Ең әуелі мектепке керегі- білімді, педагогика әдістемесінен хабары мол, оқыта білетін мұғалім,- деген болатын.
Рухани -адамгершілік мәдениет- екі жақты процесс. Бір жағынан ол үлкендердің, ата-аналардың, педагогтардың балаларға белсенді ықпалын, екінші жағынан- тәрбиеленушілердің белсенділігін қамтитын қылықтарынан, сезімдері мен қарым- қатынастарынан көрінеді. Сондықтан белгілі бір мазмұнды іске асыра, адамгершілік ықпалдың әр түрлі әдістерін пайдалана отырып, педагог істелген жұмыстардың нәтижелерін, тәрбиелеушілерінің жетіктістерін зер салып талдау керек.Адамгершілік-адамның рухани байлығы, болашақ ұрпақты ізгілік бесігіне бөлейтін руханиет дәуіріне жаңа қадам болып табылады. Адамгершілік мәдениет нәтижесі адамдық тәрбие болып табылады.Адамгершілік тәрбиесінің әрқайсысының ерекшеліктерін жетік білетін ұстаз халық педагогикасын ғасырлар бойы қалыптасқан салт-дәстүрлерді, әдет- ғұрыпты жан-жақты терең білумен қатар, өркениетті өмірмен байланыстыра отырып, білім берудің барлық кезеңдерінде пайдаланғаны дұрысОл тұлғаның қоғамдық бағалы қасиеттерімен сапалары, қарым-қатынастарында қалыптасады. Адамгершілік қоғамдық сананың ең басты белгілерінің бірі ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz