«Жасөспірімдердің өзіне – өзі қол жұмсаудың алдын алу шаралары»

Суицид (лат.тілінен sui – өзін + caedere – өлтіру) — өзін-өзіне қол жұмсауға икемді адамның әрекеті. Былайша айтқанда, бұл адамның өзінің «ішкі болмысына» жасалған қатігездігі, яғни жауыздығы. Суицид дертіне әдетте рухани әлсіз, психикалық тұрғыдан тұрақсыз адамдар шалдығады. Сондай ақ, өз-өзіне қол жұмсауға күнделікті күйзеліс түрткі болуы да мүмкін.
Мамандар суицид оқиғасының жиiлеуiне әртүрлi себептердi алға тартады. Соның ішінде әлеуметтiк жағдай, тиiстi отбасылық және қоғамдық тәрбиенiң жоқтығы, моральдық және физикалық зорлық-зомбылық, есiрткi қолдану, жоғары сынып оқушыларының төменгi сынып балаларының намысына тиетiн әрекеттер жасауы сияқты жағдайлар негізгі факторлар. Ал, дінге сенетін адам үшін бұл аталғандар өлімге себеп емес, пәни дүниеде әр адамға кезігетін кәдімгі жағдайлар ғана.
Өз өмірін қиюға бағытталған саналы ерікті түрдегі әрекет қазіргі таңда бүкіл жаһандық қоғамдық мәселеге айналып отыр. Атап айтқанда, ересектер тарапынан баланың саналы деген талап-тілек, мұқтаждықтарын өнегелі тұрғыдан ескермеу, олардың жас мөлшері мен балалық психологиясына көңіл бөлмеу сияқты кемшіліктерден болып жатады.
Балалардың өзіне өзі қол салуға бейімділігі мына төмендегі мәселелерге байланысты болады:
баланың достары болмаса;
ешкіммен араласпаса;
ата-анасымен сырласпаса;
ешкімге сенбесе;
ешнәрсе қызықтырмаса;
қымбат адамын жоғалтса;
біреуге ренішін ұзақ уақыт уайымдаса;
сүйген адамы қарамаса;
ата-аналары ажырасып, олардың махабатын жоғалттым деп ойласа;
ата-аналарының өмірден өткенін қайғырса;
басқа адамдар қорлап, кемітіп тілін тигізсе;
өзінікін дұрыс деп кешірім сұрағысы келмей жазалаудан қашқанда;
жасөспірім қыздар жүктеліп қалып үйяттан қашып сондай іс әрекетке баруы мүмкін;
ұзақ уақыт бопсалауға кездескенде;
жолдасына, кітаптағы немесе кинодағы кейіпкерлерге еліккенде.

Егенисова А.Қ. Психология