Тұманбай Молдағалиевтің өмірбаяны

Кіріспе

Т. Молдағалиев – қазіргі таңдағы қазақ поэзиясының дамуына зор үлес қосқан көрнекті ақын. Ақын 1935 жылы Алматы облысының Жарсу ауылында дүниге келген. Т.Молдағалиев - жас ұрпақтың тамаша тәрбиешісі, ұлағатты ұстазы. Оған “Жалында”, “Балдырғанда” атқарған қызметтері дәлел. Студент кезінің өзінде-ақ “Студент дәптері ” деп аталатын жыр жинағымен халқын қуантып, дарынды ақын атанған. Т.Молдағалиев әр алуан тақырыпта қалам тартқан. Табиғат лирикасына, туған жеріне т.б тақырыпта жазылған өлеңдері сезімге толы.
Ақындықтың абзалы, халқымыздың сүйікті ұлының 70 жасқа толған мерейтойы өткен жылдың қараша айында Республика көлемінде кеңінен аталып өтілді.
Жерлес жазушы, белгілі қаламгер Сәбит Мұқановтың пікірін тыңдау.
Т. Молдағалиевтің жас кезінен аса дарынды, шоқтығы биік ақын болғандығын көреміз.
Әбіш Кекілбаевтың Тұманбай ақын туралы пікірін тыңдау.
Тұманбай ақынның ақ пейіл, сезімтал ақын, бауырмалдық дәріпшісі екендігін “Бауырлар” өлеңінен байқаймыз.
Өлеңді мен бала кезімнен бастап жаздым. Бірақ ол кездегі өлең емес, тек өлеңге еліктеу болатын. Алғаш газет бетін көрген өлеңім 1951 жылы күзде Алматы облысы, Еңбекшіқазақ ауданының «Үлгілі колхоз» дейтін газетіне шықты. Газет редакторы Үсенбай Тастанбеков ағай (қазір Қаскелеңде тұрады) поэзияны жақсы көретін адам екен. Менің аяғын апыл-тапыл басқан балапан жырларымды, махаббат лирикаларымды газетінің бетіне анда-санда болса да басып тұрды. «Келешекте сен ақын боласың» деген сенімге менің жас көңілімді, жас талабымды байлаған да сол ағай еді. Бір күні сол кісіден хат алдым. Ол кісі өз хатында «Тұманбай, сенің ақындық қанатың қатая бастады. Енді өлеңдеріңді облыстық, республикалық әдеби басылымдарға да беруге болатын шығар. Талабыңа нұр жаусын» депті. Содан мен бір өлеңімді сол кезде шыға бастаған,

Пән: Тарихи тұлғалар
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:

Тұманбай Молдағалиевтің өмірбаяны
Т. Молдағалиев – қазіргі таңдағы қазақ поэзиясының дамуына зор үлес
қосқан көрнекті ақын. Ақын 1935 жылы Алматы облысының Жарсу ауылында дүниге
келген. Т.Молдағалиев - жас ұрпақтың тамаша тәрбиешісі, ұлағатты ұстазы.
Оған “Жалында”, “Балдырғанда” атқарған қызметтері дәлел. Студент кезінің
өзінде-ақ “Студент дәптері ” деп аталатын жыр жинағымен халқын қуантып,
дарынды ақын атанған. Т.Молдағалиев әр алуан тақырыпта қалам тартқан.
Табиғат лирикасына, туған жеріне т.б тақырыпта жазылған өлеңдері сезімге
толы.
Ақындықтың абзалы, халқымыздың сүйікті ұлының 70 жасқа толған мерейтойы
өткен жылдың қараша айында Республика көлемінде кеңінен аталып өтілді.
Жерлес жазушы, белгілі қаламгер Сәбит Мұқановтың пікірін тыңдау.
Т. Молдағалиевтің жас кезінен аса дарынды, шоқтығы биік ақын болғандығын
көреміз.
Әбіш Кекілбаевтың Тұманбай ақын туралы пікірін тыңдау.
Тұманбай ақынның ақ пейіл, сезімтал ақын, бауырмалдық дәріпшісі екендігін
“Бауырлар” өлеңінен байқаймыз.
Өлеңді мен бала кезімнен бастап жаздым. Бірақ ол кездегі өлең емес, тек
өлеңге еліктеу болатын. Алғаш газет бетін көрген өлеңім 1951 жылы күзде
Алматы облысы, Еңбекшіқазақ ауданының Үлгілі колхоз дейтін газетіне
шықты. Газет редакторы Үсенбай Тастанбеков ағай (қазір Қаскелеңде тұрады)
поэзияны жақсы көретін адам екен. Менің аяғын апыл-тапыл басқан балапан
жырларымды, махаббат лирикаларымды газетінің бетіне анда-санда болса да
басып тұрды. Келешекте сен ақын боласың деген сенімге менің жас
көңілімді, жас талабымды байлаған да сол ағай еді. Бір күні сол кісіден хат
алдым. Ол кісі өз хатында Тұманбай, сенің ақындық қанатың қатая бастады.
Енді өлеңдеріңді облыстық, республикалық әдеби басылымдарға да беруге
болатын шығар. Талабыңа нұр жаусын депті. Содан мен бір өлеңімді сол кезде
шыға бастаған, Алматы облыстық Коммунизм таңы газетіне жібердім. Бір күні
бір достарым газетті қолыма ұстатып, мені құттықтады. Сөйтсем, әлгі
Украина қызына деген өлеңім Коммунизм таңының әдеби бетіне шығыпты.
Сол күндері (бұл – 1951 жылдың сәуір айы еді) біздің университетте
әдебиет кеші өтті. Үлкен ғалым ағамыз, оқытушымыз Бейсенбай Кенжебаев
баяндама жасады. КазГУ-дың студент ақындары бірінен кейін бірі өлеңдерін
оқи бастады. Еркеш Ибраһим, Жәрдем Тоғашов, Нұрғожа Оразов, Тұрап Айдаров,
т.б. жас жігіттер өздерінің жаңа жазған жырларын оқыды. Аудитория оларды
өте жылы қарсы алды. Жиын бітер тұста менің қасымда отырған курстасым
Нұрғали Оразов орнынан көтеріліп: Мына Тұманбай деген жігіт те өлең
жазады. Бірақ өлеңдерін оқуға ұялады. Осы жігіттің де бір-екі өлеңін
тыңдасақ қайтеді, жолдастар? деді. Мен қатты қысылдым. Шегінерге жер
қалған жоқ. Сахнаға шығып, бір-екі өлеңімді оқыдым. Соның біреуі жақында
ғана жарық көрген Украина қызына деген өлең еді. Менің талабымды залда
отырғандар өте жылы қабылдады. Е.Ибраһим, Ж.Тоғашовтар сөйлеп, менің
болашағымнан үлкен үміт күтетіндерін айтты. Ертесіне бөлмелес достарымның
жетелеуімен Сталин жолына (қазіргі Қазақстан әйелдері), Лениншіл
жасқа (қазіргі Жас Алаш) өлеңдерімді алып бардым. Ұялып, дірілдеп, әуелі
Қазақстан әйелдерінің табалдырығынан аттадым. Үлкен бөлмеде екі әйел отыр
екен. Неге келгенімді сұрады. Аса қиналып тұрып, журналға өлең әкелгенімді
айттым. Есік жақта отырған жас келіншек маған қарай қолын созды. Содан
қолына ұстатқан өлеңдерімді оқып көріп жымиды да оларды төрде отырған
апайға берді. Ол кісі де оқып шығып, менің жүзіме ұзақ қарады. Өлеңдеріңді
басамыз, қарағым, журналдың 5-санынан күт деді. Өлеңдерімді алғаш оқыған
кісінің аты – Тұрсынхан Әбдірахманова да, ал төрде отырған апай журналдың
редакторы Әтина Жәкетова екен. Тұрсынхан апай кейін үлкен ғалым, үлкен ақын
болды. Ол кісінің әншілік өнері де сол кездегі радио тыңдармандарының,
халықтың құлағында мәңгілік қалды десем, артық айтпағандық болар. Әтина
апай да қазақ әйелдерінің арасындағы үлкен журналист, мәдениет қайраткері
ретінде ел-жұртының махаббатына бөленді. Ойлап тұрсам, менің ақындық
қанатымды қағуыма себепкер болған қазақтың осынау екі қызы екен. Олардың
сол шақтағы маған деген мейірімі, маған деген көңілі мені әлі күнге жыр
биігіне ұшырып әкеле жатқан сияқты болады. Өзім де ақындық өмірімде сол
кісілер сияқты мейірімді болуға тырыстым. Алдыма келген жас талаптардың
көңілін қайтарып көрген емеспін. Қолымнан келген көмегімді ешкімнен аяған
да жоқпын.

Тұманбай ақын ретінде қалыптасуы
– Сол алғашқы өлеңге қанат қаға бастаған тұста қазіргі үлкен ақынымыз
Мұзафар ағаның, бақилық болып кеткен, жазушы, ғылым докторы Нығмет
Ғабдуллиннің, академик ағамыз Серік Қирабаев, жазушы ағамыз Сансызбай
Сарғасқаевтың, ақын ағаларым Ғафу Қайырбеков пен Қабдыкәрім Ыдырысовтың,
Қабыкен Мұқышев пен Ізтай Мәмбетовтің, Жұбан Молдағалиев пен Қуандық
Шаңғытбаевтың, Сырбай Мәуленовтің, Кәкімжан Қазыбаев, Сапар Байжанов,
Тілеген Хайдаров, Мыңбай Рәшев, Бекмұрза Баймахановтардың ағалық
қамқорлығын көрдім. Жазушы Мұқан Иманжановпен Пионер журналында бірге
жұмыс істеп, адамдықтың, адалдықтың, кісіліктің, кішіліктің, адамға деген
ұлы махаббаттың мектебінен дәріс алдым. Өз ұғымымдағы қазақтың ұлы ақындары
Ә.Тәжібаевтың, Т.Жароковтың, Ж.Саинның, Қ.Аманжоловтың, Д.Әбілевтің,
Қ.Бекхожинның, Х.Ерғалиевтің ақындық мектептерінен сабақ алдым. Олардан да
ақындық шеберлікті, азаматтықты, елге аянбай қызмет етуді үйрендім.
М.Әуезов, С.Мұқанов, Ғ.Мүсірепов, Ғ.Мұстафин, З.Шашкин, Х.Есенжанов ағалар
– менің әлі күнге оқып жүрген университеттерім. Абай мен Жамбыл, Махамбет –
алыс та жақын, жыр көгіндегі ай-күндерім. Мен алдымнан да, өзімнің соңымнан
да көп үйрендім. Үйреттім деп айтпаймын, әлі де көп үйренудемін. Қазақтың
ұлы поэзиясы, әлем поэзиясы, оның ішінде орыс поэзиясы – менің әрқашан да
аялайтын асыл аналарым. Егер Тұманбайды білгісі келетіндер болса, әлем
поэзиясынан нәр алған, күндер керуенінен махаббат тапқан, өлеңнің құлы
болып жүрген жай бір пенде деп ұғуын тілеймін.
Әлем ән салып тұрады. Сол әнге құлағын үйреткен, сол әнге жүрегімен
берілген, жұртының жанынан жақсылық қана іздеген Тұманбай Молдағалиев
болатын

Тұманбай МОЛДАҒАЛИЕВ, Қазақстанның халық жазушысы.
Біз, ақындар, бірімізге біріміз сүйеніп өстік. Алдыңғы ағаларымызды
оқып жетілдік. Маған жырға сәт сапарды лирик ақын Қуандық Шаңғытбаев аға
берсе, Сабырхан Асанов сәт сапарды ақиық ақын Әбділда Тәжібаев ағаның
өзінен алыпты.

Т.Молдағалиев Ғашық жүрек.
Қазақстанның халық жазушысы Тұманбай Молдағалиевтің "Ғашық жүрек" атты
бұл жинағына автордың өткен ғасырдың 50-жылдарынан бері казақгың өйгілі
сазгерлерінің әндерімен бірге калың жұртшылықтың жүрегін терең баулап алған
ән өлеңцері топтастырьшьш отыр. Халқымыздың поэзия төрінен кеңінен орьш
тапкдн ақьш шығармашылығы — өзінің әндерге қосыльш жазылған өлендері келіп
қосьшғанда — түгас бір телегей-теңіз дәрияға айналады. Ақынның осы өлеңдері
енді өн-дәрия болып өз окырмандарына бет алды. Бұл кітап жүрегі ән мен
жырға бөленген қалың жүртшылыкка арналды.
Ол бір ретіне қарай айтылған сөз ғой... Негізі, мені жастықтың ақыны
десеңдер, сол әлдеқайда жарасады.
... Өлеңді мен бала кезімнен бастап жаздым. Бірақ ол кездегі өлең емес,
тек өлеңге еліктеу болатын. Алғаш газет бетін көрген өлеңім 1951 жылы күзде
Алматы облысы, Еңбекшіқазақ ауданының Үлгілі колхоз дейтін газетіне
шықты. Газет редакторы Үсенбай Тастанбеков ағай (қазір Қаскелеңде тұрады)
поэзияны жақсы көретін адам екен. Менің аяғын апыл-тапыл басқан балапан
жырларымды, махаббат лирикаларымды газетінің бетіне анда-санда болса ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.