Аяқталмаған өндірістің бағалануы және есебі
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
1 АЯҚТАЛМАҒАН ӨНДІРІСТІҢ БАҒАЛАНУЫ ЖӘНЕ ЕСЕБІ МЕН
ӨНДІРІСТІК ШЫҒЫНДАРҒА ЖАЛПЫ СИПАТТАМА
1.1 Аяқталмаған өндірістің бағалануы және есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..5
1.2 Тауарлы.материалдық қорлардың есебі мен жіктелімі ... ... ... ... ... ... ... ... ..19
1.3 Өндірістік шығындар есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 25
2 АЯҚТАЛМАҒАН ӨНДІРІСТІҢ ТАЛДАУЫ МЕН ТҮГЕЛДЕЛУІ
2.1 Аяқталмаған өндірістің талдауы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...34
2.2 Аяқталмаған өндірістің түгелделуі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...37
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...41
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .43
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
1 АЯҚТАЛМАҒАН ӨНДІРІСТІҢ БАҒАЛАНУЫ ЖӘНЕ ЕСЕБІ МЕН
ӨНДІРІСТІК ШЫҒЫНДАРҒА ЖАЛПЫ СИПАТТАМА
1.1 Аяқталмаған өндірістің бағалануы және есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..5
1.2 Тауарлы.материалдық қорлардың есебі мен жіктелімі ... ... ... ... ... ... ... ... ..19
1.3 Өндірістік шығындар есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 25
2 АЯҚТАЛМАҒАН ӨНДІРІСТІҢ ТАЛДАУЫ МЕН ТҮГЕЛДЕЛУІ
2.1 Аяқталмаған өндірістің талдауы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...34
2.2 Аяқталмаған өндірістің түгелделуі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...37
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...41
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .43
.
КІРІСПЕ
Қазақстан бүгінгі таңда әлеуметтік-экономикалық жаңару мен саяси демократияландырудың жаңа кезеңіне қадам басқалы тұр. Біз Қазақстанның жаһандық экономикалық үрдістерге сәйкес дамып келе жатқан ел болуын қалаймыз. Әлемдегі жасалған жаңа мен озық атаулыны бойына сіңірген, дүниежүзілік шаруашылықтан шағын да болса өзіне лайық «орнын» иемденген, әрі жаңа экономикалық жағдайларға жылдам бейімделуге қабілетті ел болуын қалаймыз.[1].
Қазіргі заманда мемлекеттің дамуы үшін бухгалтерлік басқарушылық есепке үлкен мән беріледі. Қазақстан Республикасының Президенті
Н.Ә.Назарбаев кәсіпкерлерге үндеуінде есепті, есеп беруді жетілдіріп ХҚЕС-қа көшудің маңыздылығына тоқталды. Ол өзінің бұл үндеуінде қаржылық есеп беруді жасауды және ұсынуды ғана білдіріп қана қойған жоқ, әртүрлі экономикалық шешімдерді қабылдай білуге шақырды.
Қазіргі кезде экономикалық қатынастардың мәні мен маңызын түсіну, бизнесті жүргізу мен басқару, ақпараттарды реттеу және санаға сиярлық тиімді шешімдер қабылдау үлкен мәселеге айналды.Соның ішіндегі үлкен мәселені аяқталмаған өндіріс, яғни көптеген кәсіпорындардың айналым активтерінде орын алады.Аяқталмаған өндіріс- технологиялық ерекшеліктің күшімен белгілі бір сәтте дайын өнімге айналмаған өндірістік ресурстар шығыны болып табылады. [2].
Курстық жұмыстың өзектілігі - өңдеудің барлық түрінен өтпеген және техникалық бөлім де, тапсырыс беруші де қабылдап алмаған аяқталмаған жұмыстар аяқталмаған өндіріске жатқызылады, ал олар бойынша жұмсалған шығындар аяқталмаған өндіріске жұмсалған шығындарды құрайды. Аяқталмаған өндірістегі шалафабрикаттың қозғалысы бойынша сандық жедел есебін диспетчерлік- жоспарлау бөлімі, ал оның ақшалай түріндегі есебін кәсіпорынның бухгалтериясы жүргізеді.
КІРІСПЕ
Қазақстан бүгінгі таңда әлеуметтік-экономикалық жаңару мен саяси демократияландырудың жаңа кезеңіне қадам басқалы тұр. Біз Қазақстанның жаһандық экономикалық үрдістерге сәйкес дамып келе жатқан ел болуын қалаймыз. Әлемдегі жасалған жаңа мен озық атаулыны бойына сіңірген, дүниежүзілік шаруашылықтан шағын да болса өзіне лайық «орнын» иемденген, әрі жаңа экономикалық жағдайларға жылдам бейімделуге қабілетті ел болуын қалаймыз.[1].
Қазіргі заманда мемлекеттің дамуы үшін бухгалтерлік басқарушылық есепке үлкен мән беріледі. Қазақстан Республикасының Президенті
Н.Ә.Назарбаев кәсіпкерлерге үндеуінде есепті, есеп беруді жетілдіріп ХҚЕС-қа көшудің маңыздылығына тоқталды. Ол өзінің бұл үндеуінде қаржылық есеп беруді жасауды және ұсынуды ғана білдіріп қана қойған жоқ, әртүрлі экономикалық шешімдерді қабылдай білуге шақырды.
Қазіргі кезде экономикалық қатынастардың мәні мен маңызын түсіну, бизнесті жүргізу мен басқару, ақпараттарды реттеу және санаға сиярлық тиімді шешімдер қабылдау үлкен мәселеге айналды.Соның ішіндегі үлкен мәселені аяқталмаған өндіріс, яғни көптеген кәсіпорындардың айналым активтерінде орын алады.Аяқталмаған өндіріс- технологиялық ерекшеліктің күшімен белгілі бір сәтте дайын өнімге айналмаған өндірістік ресурстар шығыны болып табылады. [2].
Курстық жұмыстың өзектілігі - өңдеудің барлық түрінен өтпеген және техникалық бөлім де, тапсырыс беруші де қабылдап алмаған аяқталмаған жұмыстар аяқталмаған өндіріске жатқызылады, ал олар бойынша жұмсалған шығындар аяқталмаған өндіріске жұмсалған шығындарды құрайды. Аяқталмаған өндірістегі шалафабрикаттың қозғалысы бойынша сандық жедел есебін диспетчерлік- жоспарлау бөлімі, ал оның ақшалай түріндегі есебін кәсіпорынның бухгалтериясы жүргізеді.
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ.
1 Қазақстан Республикасы Президенті Н.Ә. Назарбаевтың Қазақстан халқына Жолдауы «Жаңа әлемдегі жаңа Қазақстан» - Астана, 2007 ж.
2 Қазақстан Республикасы Президенті Н.Ә. Назарбаевтың Қазақстан халқына Жолдауы «Қазақстан халқының әл-ауқатын арттыру-мемлекеттік саясаттың басты мақсаты» - Астана, 2008 ж.
3 Радостовец В.К., Габдуллин Т.Ғ., Шмитд О.И. Кәсіпорындағы бухгалтерлік есеп. - Алматы, 2002ж.
4 В.Л. Назарова. Шаруашылық жүргізуші субъектілердегі бухгалтерлік есеп: Оқулық. Жалпы ред. Басқарған Н.Қ. Мамыров. -Алматы: Экономика, 2005 ж.
5 Серіков Г.Д. Ғимаратты қайта салу түріндегі аяқталмаған құрылысқа мүлік салығының салынуы. \\Бухгалтер бюллетені № 44қаңтар 2005 жыл.
6 Кеулімжаев Қ.Қ., Әжібаева З.Н., Құдайбергенов Н.А. Қаржылық есеп. Алматы: Экономикс, 2003 ж.
7 Кеулімжаев Қ.Қ., Әжібаева З.Н., Құдайбергенов Н.А. Бухгалтерлік есеп принциптері. Алматы, 2000 ж.
8 Әбдіманапов Ә.Ә. Бухгалтерлік және қаржылық есеп принциптері. Алматы: Экономика, 2006 ж.
9 Назарова В.Л., Жапбарханова М.С., Фурсова С.Д. Фурсов Д.А,Басқару есебі. Алматы. Экономика 2005 ж.
10 Сейтқасымов Ғ.С., Бухгалтерлік есеп принциптері. Алматы, 2000 ж.
11 Ж.С. Толпаков. Бухгалтерский учет.Учебник для вузов.-Караганда,2004 ж.
12 Савицкая П.В. «Анализ хозяйственной деятельности». Минск. 2005 ж.
13 Савицкая П.В. «Анализ хозяйственной деятельности предприятия». Минск. 2002 ж.
14 Макарьева, Л.В. Андреева «Анализ хозяйственной деятельности». Москва. 2002 ж.
15 Л.Н. Чечерицына, И.Н. Чуев «Анализ хозяйственной деятельности» Москва. 2002ж.
16 Бухгалтер бюллетені // № 24, Маусым 2005ж.
17 Баймұханова С.Б., Ә.Ж. Балапанова Бухгалтерлік есеп-оқулық. Алматы, 2001ж.
18 Төлегенов Ә.Т. Бухгалтерлік ақпарат жүйелері. Алматы, Экономика. 2001ж.
19 Дүйсенбаев К.Ш, Төлегенов Э.Т, Жұмағалиева Ж.Т. Кәсіпорынның
қаржылық жағдайын талдау. Алматы: Экономика.-2001.-164-170 бб.
20 Савицкая Г.В. Анализ хозяйственной деятельности предприятия. -Минск,
2002. – С.200-203.
21. Протасов В.Ф. Анализ деятельности предприятия.- Москва: Финансы и
статистика, 2003. -С. -78-81.
22. Макарьева В.И., Андреева Л.В. Анализ финансово - хозяйственной
деятельности организации.- Москва: Финансы и статистика, 2005. - С.- 98-100.
23. Селезнева Н.Н., Ионова А.Ф. Финансовый анализ. Управление
финансами. 2003. -С.- 35-36.
24. Зимин Н.Е. Анализ и диагностика финансового состояния предприятий:
Учебное пособие. ЭКМОС, 2004.-С.- 65-66.
25. Михайлова И.А. Кәсіпорынның қаржылық жағдайын бағалау. -Алматы:
Экономика. Наука и техника, 2003.-250-252 бб.
26. Ақылбекова К. Халықаралық қаржылық есеп стандартына көшуі
кезіндегі кірістер мен шығыстар баптарының өзгерісі //Бухгалтер
бюллетені, -2007. –№7. -13 б
1 Қазақстан Республикасы Президенті Н.Ә. Назарбаевтың Қазақстан халқына Жолдауы «Жаңа әлемдегі жаңа Қазақстан» - Астана, 2007 ж.
2 Қазақстан Республикасы Президенті Н.Ә. Назарбаевтың Қазақстан халқына Жолдауы «Қазақстан халқының әл-ауқатын арттыру-мемлекеттік саясаттың басты мақсаты» - Астана, 2008 ж.
3 Радостовец В.К., Габдуллин Т.Ғ., Шмитд О.И. Кәсіпорындағы бухгалтерлік есеп. - Алматы, 2002ж.
4 В.Л. Назарова. Шаруашылық жүргізуші субъектілердегі бухгалтерлік есеп: Оқулық. Жалпы ред. Басқарған Н.Қ. Мамыров. -Алматы: Экономика, 2005 ж.
5 Серіков Г.Д. Ғимаратты қайта салу түріндегі аяқталмаған құрылысқа мүлік салығының салынуы. \\Бухгалтер бюллетені № 44қаңтар 2005 жыл.
6 Кеулімжаев Қ.Қ., Әжібаева З.Н., Құдайбергенов Н.А. Қаржылық есеп. Алматы: Экономикс, 2003 ж.
7 Кеулімжаев Қ.Қ., Әжібаева З.Н., Құдайбергенов Н.А. Бухгалтерлік есеп принциптері. Алматы, 2000 ж.
8 Әбдіманапов Ә.Ә. Бухгалтерлік және қаржылық есеп принциптері. Алматы: Экономика, 2006 ж.
9 Назарова В.Л., Жапбарханова М.С., Фурсова С.Д. Фурсов Д.А,Басқару есебі. Алматы. Экономика 2005 ж.
10 Сейтқасымов Ғ.С., Бухгалтерлік есеп принциптері. Алматы, 2000 ж.
11 Ж.С. Толпаков. Бухгалтерский учет.Учебник для вузов.-Караганда,2004 ж.
12 Савицкая П.В. «Анализ хозяйственной деятельности». Минск. 2005 ж.
13 Савицкая П.В. «Анализ хозяйственной деятельности предприятия». Минск. 2002 ж.
14 Макарьева, Л.В. Андреева «Анализ хозяйственной деятельности». Москва. 2002 ж.
15 Л.Н. Чечерицына, И.Н. Чуев «Анализ хозяйственной деятельности» Москва. 2002ж.
16 Бухгалтер бюллетені // № 24, Маусым 2005ж.
17 Баймұханова С.Б., Ә.Ж. Балапанова Бухгалтерлік есеп-оқулық. Алматы, 2001ж.
18 Төлегенов Ә.Т. Бухгалтерлік ақпарат жүйелері. Алматы, Экономика. 2001ж.
19 Дүйсенбаев К.Ш, Төлегенов Э.Т, Жұмағалиева Ж.Т. Кәсіпорынның
қаржылық жағдайын талдау. Алматы: Экономика.-2001.-164-170 бб.
20 Савицкая Г.В. Анализ хозяйственной деятельности предприятия. -Минск,
2002. – С.200-203.
21. Протасов В.Ф. Анализ деятельности предприятия.- Москва: Финансы и
статистика, 2003. -С. -78-81.
22. Макарьева В.И., Андреева Л.В. Анализ финансово - хозяйственной
деятельности организации.- Москва: Финансы и статистика, 2005. - С.- 98-100.
23. Селезнева Н.Н., Ионова А.Ф. Финансовый анализ. Управление
финансами. 2003. -С.- 35-36.
24. Зимин Н.Е. Анализ и диагностика финансового состояния предприятий:
Учебное пособие. ЭКМОС, 2004.-С.- 65-66.
25. Михайлова И.А. Кәсіпорынның қаржылық жағдайын бағалау. -Алматы:
Экономика. Наука и техника, 2003.-250-252 бб.
26. Ақылбекова К. Халықаралық қаржылық есеп стандартына көшуі
кезіндегі кірістер мен шығыстар баптарының өзгерісі //Бухгалтер
бюллетені, -2007. –№7. -13 б
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3
1 АЯҚТАЛМАҒАН ӨНДІРІСТІҢ БАҒАЛАНУЫ ЖӘНЕ ЕСЕБІ МЕН
ӨНДІРІСТІК ШЫҒЫНДАРҒА ЖАЛПЫ СИПАТТАМА
1.1 Аяқталмаған өндірістің бағалануы және
есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... 5
1.2 Тауарлы-материалдық қорлардың есебі мен
жіктелімі ... ... ... ... ... ... .. ... ... 19
1.3 Өндірістік шығындар
есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... .25
2 АЯҚТАЛМАҒАН ӨНДІРІСТІҢ ТАЛДАУЫ МЕН ТҮГЕЛДЕЛУІ
2.1 Аяқталмаған өндірістің
талдауы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
..34
2.2 Аяқталмаған өндірістің
түгелделуі ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
.37
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... .41
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... 43
КІРІСПЕ
Қазақстан бүгінгі таңда әлеуметтік-экономикалық жаңару мен саяси
демократияландырудың жаңа кезеңіне қадам басқалы тұр. Біз Қазақстанның
жаһандық экономикалық үрдістерге сәйкес дамып келе жатқан ел болуын
қалаймыз. Әлемдегі жасалған жаңа мен озық атаулыны бойына
сіңірген, дүниежүзілік шаруашылықтан шағын да болса өзіне лайық
орнын иемденген, әрі жаңа экономикалық жағдайларға жылдам
бейімделуге қабілетті ел болуын қалаймыз.[1].
Қазіргі заманда мемлекеттің дамуы үшін бухгалтерлік басқарушылық
есепке үлкен мән беріледі. Қазақстан Республикасының Президенті
Н.Ә.Назарбаев кәсіпкерлерге үндеуінде есепті, есеп беруді
жетілдіріп ХҚЕС-қа көшудің маңыздылығына тоқталды. Ол өзінің бұл
үндеуінде қаржылық есеп беруді жасауды және ұсынуды ғана білдіріп
қана қойған жоқ, әртүрлі экономикалық шешімдерді қабылдай білуге
шақырды.
Қазіргі кезде экономикалық қатынастардың мәні мен маңызын
түсіну, бизнесті жүргізу мен басқару, ақпараттарды реттеу және
санаға сиярлық тиімді шешімдер қабылдау үлкен мәселеге айналды.Соның
ішіндегі үлкен мәселені аяқталмаған өндіріс, яғни көптеген
кәсіпорындардың айналым активтерінде орын алады.Аяқталмаған өндіріс-
технологиялық ерекшеліктің күшімен белгілі бір сәтте дайын өнімге
айналмаған өндірістік ресурстар шығыны болып табылады. [2].
Курстық жұмыстың өзектілігі - өңдеудің барлық түрінен өтпеген
және техникалық бөлім де, тапсырыс беруші де қабылдап алмаған
аяқталмаған жұмыстар аяқталмаған өндіріске жатқызылады, ал олар
бойынша жұмсалған шығындар аяқталмаған өндіріске жұмсалған шығындарды
құрайды. Аяқталмаған өндірістегі шалафабрикаттың қозғалысы бойынша
сандық жедел есебін диспетчерлік- жоспарлау бөлімі, ал оның ақшалай
түріндегі есебін кәсіпорынның бухгалтериясы жүргізеді.
Курстық жұмыстың мақсаты - өнімнің өзіндік құнын жоспарлау,
есепке алу және калькуляция жөніндегі ережелер мен тиісті
нұсқауларға сай оның көлемін және іс жүзіндегі бағасын анықтау
болып табылады.
Курстық жұмыстың міндеттері:
1.Аяқталмаған өндірістің іс жүзінде комплектілігін және
құрастыру ісінің бөлшектермен қамтамасыз етілуін анықтау;
2.Күші жойылған тапсырыстар бойынша аяқталмаған өндіріс қалдығын
табу;
3.Өнеркәсіп орындарында бөлшектердің,тораптардың, агрегаттардың
артық жиналып , құрастырылып бітпеген бұйымдардың іс жүзінде бар
жоғын анықтау;
4.Аяқталмаған өндірісте тұрған материалдардың,тораптар мен
бөлшектердің жұмыстарын қадағалау және сақталу жағдайын;
5.Дайын өнім мен аяқталмаған өндіріс арасындағы шығындардың
аражігін дұрыс ашуды;
6.Аяқталмаған өндірістің кем шығуы мен артық шығуын;
7.Ақау мен өнімнің бөлімшелерде бүлінуін анықтауға;
8.тиісті шотқа жататынына байланысты оларды есептен шығарып
тастауға байланысты болады.
Осы курстық жұмысымда мен аяқталмаған өндірістің мәні мен маңызын,
бағалануын, түгелделуін және де аяқталмаған өндіріске байланысты
мәселелерді қарастырдым.
1 АЯҚТАЛМАҒАН ӨНДІРІСТІҢ БАҒАЛАНУЫ ЖӘНЕ ЕСЕБІ МЕН
ӨНДІРІСТІК ШЫҒЫНДАРҒА ЖАЛПЫ СИПАТТАМА
1.1 Аяқталмаған өндірістің бағалануы және есебі
Бухгалтерлік есеп стандартты бухгалтерлік есепті қаржылық және
басқару деп бөлуді және соған сәйкес орталық бухгалтерияның құрамын екі
бухгалтерияға, яғни қаржылық және басқару бухгалтериясына бөлуді көздейді.
Басқару бухгалтериясы 8010 "Негізгі өндіріс", 8020 "Меншікті
өндірістің шала фабрикаттары", 8030 "Көмекші өндіріс", 8040 "Қосымша
шығындар" бөлімшелерінің шоттарында жүргізіледі. Қалған шоттар каржылық
бухгалтерияда жүргізіледі.
Баланстық және басқа да есеп беруді жасау үшін әрбір есепті кезеңнің
аяғында баскару бухгалтериясынан қаржы бухгалтериясына аяқталмаған
өндірістің қалдықтары беріледі. Аяқталмаған өндірістің құнын есепке алу
үшін қаржылық бухгалтерияда 1340 "Аяқталмаған өндіріс" бөлімшесінің мынадай
шоттары көзделген: 8010 "Негізгі өндіріс", 8020 "Меншікті өндірістің шала
фабрикаттары", 8030 "Қосалқы (көмекші) өндірістер" шоттар.
Аяқталмаған өндірістің қалдықтарын басқару бухгалтериясынан қаржы
бухгалтериясына беру 1340 – 1360 шоттарының дебеті бойынша 8010 "Негізгі
өндіріс", 8020 "Меншікті өндірістің шала фабрикаттары", 8030 "Көмекші
өндірістер", 8040 "Өндірістегі ақаулар" шоттарының кредиті бойынша (егер
де, ақауды өндірісте жөндеу немесе түпкілікті ақауды талдау аяқталмаған
жағдайда) бейнеленеді.
Келесі есепті жылдың басында аяқталмаған өндірістің 1340 – 1360
шоттарында есепке алынған құны басқару бухгалтериясына беріледі. Ол
операция жоғарыда аталған шоттардың кредитімен 8010, 8020, 8030-шоттардын
дебеті бойынша көрсетіледі.
Осылайша 1340-1360-шоттардың дербес маңызы болмайды. Олар аяқталмаған
өндірістің құнын қаржы бухгалтериясында есепке алуға және оның қалдықтары
туралы деректерді баланста көрсетуге арналған. 1340 – 1360 шоттар жай
шоттар болып табылады, олар өнім түрлері, тапсырыстар, қайта жасаулар мен
өндіріс сатылары бойынша талдамалық есебін жүргізуді талап етпейді. 1340 –
1360 шоттарда есепке алынған аяқталмаған өндірісті талдамалық есепке алу
толық көлемінде 8010, 8020, 8030, 8040-шоттарында, яғни басқарушы есептің
бухгалтериясында жүргізіледі.[3,197 б].
8010 - "Негізгі өндіріс" шотының дебеті мен кредиті бойынша шоттар
корреспонденциясын қарастыру үшін жоғарыда келтірілген мысалға кайтып
ораламыз. Шағын аяқ киім тігетін кәсіпорында төрт негізгі өндіріс цехтары
бар болсын делік: кесу, пішу, дайындау және тігу. Ол кәсіпорын төрт түрлі
өнім ассортиментін шығарады делік:
- ерлер ботинкасын;
-ерлер туфлиін;
-жеңіл әйелдер туфлиін;
үйге киетін әйелдер туфлиін.
Ағымдағы айда аталған өнімнің өндіріс көлемі мынадай болған:
10 мың жұп - ерлер ботинкасы;
7 мың жұп — ерлер туфлиі ;
5 мың жұп — әйелдер туфлиі ;
12 мың жұп — әйелдердің үйге киетін туфлиі.
Кәсіпорынның жұмысының тиімділігін қамтамасыз ету үшін онда көмекші
өндірістер құрылған: жөндеу-механикалық; бу қазандық; автотранспорттық;
олардың шығыны дайын өнімнің өзіндік құнына келесі тәртіпте енгізіледі:
жөндеу-механикалық цехының шығыны — жөндеу жұмысының түрлері бойынша; бу
қазаны мен автотранспорт цехтарының шығындары — тұтынылған қызмет көлеміне
сәйкес пропорционалды жолмен таратылады.
Кәсіпорынның есептік саясатында үстеме шығыстар құрал-жабдықты
пайдалану мен күтіп-ұстау шығыстарына қатысты (осы шығындардың деңгейінен
алынған құрал-жабдықтың бір сағаттағы жұмысынан есептелген) бөлігіне және
тиесілі өнім бірлігін әзірлеу кезіндегі жұмыстың ұзақтылығына қарап
таратылуы мүмкін. Жалпы үстеме шығысын тарату негізгі өндіріс
жұмысшыларының жалақысының деңгейіне қарап жасалынады.
Ағымдағы кезенде 400 жұп аяқ киім сапа белімінің бақылауынан өтпеген,
демек олар ақау болып табылған. 52 жұп әйелдердің үйге киетін туфлиі
жөнделмейтін ақау болып танылған, олар 12000 теңге сомасын кұраған.
Жөнделмейтін ақау бойынша жасалған шығыстан 2000 теңге сомасын өзіндік
құнға жатқызған. Ерлердің 348 жұп туфлиі бойынша 24683 теңге деңгейінде
ақаулар табылған, бірак ол ақауды жөндеуге болатындығы дәлелденген. Ақаулар
бойынша орын алған шығыңдардың бір бөлігі өтелген, оның сомасы 17100 теңге
құраған, ал оның бір бөлігі өндіріс шығыны ретінде есептен шығарылған.
Ағымдағы айда аяқ киімді дайындау кезінде келесі шығыстар жасалған:
Кесте-1
№ Шаруашылық операцияларының мазмұны Сомасы Шоттар Кор-сы
тг.
дебет кредит
1 2 3 4 5
1.Аяқталмаған өндірістің жыл басындағы
(шартты түрде каңтар ай болсын делік)
қалдығы, яғни тігін цехынан өңдеудің
барлық кезеңінен өтпеген дайын өнім,
қаржылық бухгалтериясынан басқару 8010 1340
бухгалтериясына берілген: 123517
- 69 жұп ерлердің ботинкасы
- 66 жұп әйелдердің туфлиі
2.Негізгі өндірістің цехына әртурлі
шикізаттар мен материалдар босатылды (аяқ
киім тігу үшін арналған материалдар), және
өндірістік сипаттағы қызметтер: 14532933
- кесу цехы 2100414
- пішу цехы 6100608
- дайындау цехы 3402746
- тігу цехы 2929165
3 Жұмысшыға еңбек ақы есептелінді: 4929000 8011
- кесу цехы 295740 1310-1
- пішу цехы 443610 315
- дайындау цехы 2415210 1317,3
- тігу цехы 1774440 310
Өндіріс жұмысшыларының жалақысынан 931581 8012 4230
4 аударымдар жасалынды — әлеуметтік салықты 3430
есептеу : 55895
- кесу цехының еңбеккерлеріне есептелген
жалақысынан [295740 -(10% — жинақ
зейнеткерлік қорға аударылатын міндетті 83842
жарнасы)]х 21%
- пішу цехының еңбеккерлеріне есептелген 456475
жалақысынан 443610 -(10%)х 21%
- дайындау цехының еңбеккерлеріне 335369
есептелген жалақысынан (2415210 -(10%)х
21%
- тігу цехының еңбеккерлеріне есептелген
жалақысынан (1774440 -(10%)х 21%
5 Үстеме шығыстары (құрал-жабдықы пайдалану 4098448 8013 3140
және күтіп ұстау шығыстары + жалпы үстеме Әлеум
шығыстары) мына төмендегі цехтарға еттік
жатқызылды: 565801 салық
- кесу цехына (439854 4- 125947) 908682 субшот
- пішу цехына (719762 4- 188920) 1528398 ы
- дайындау цехына (499835 4- 1028563) 1095567
- тігу цехына (339887 4- 755680)
6Көмекші өндірістің көрсеткен қызметі 8041 8030
белгіленген тәртіпте қабылданды: 5058038
- кесу цехына 1414650
- пішу цехына 1623758
- дайындау цехына 766671
- тігу цехына 1252959
7 Негізгі цехтың шығыны жинақталған: 29550000 8010 8011,
- кесу цехына 4432500 8012,
- пішу цехына 9160500 8013,
- дайындау цехына 8569500 8014
- тігу цехына 7387500
8 Жоғалтулар есептен шығарылды: 7583 20008010
- жөнелтілетін ақау бойынша
– жөнделемейтін акау бойынша
Өндіріске кеткен шығындардың, барлығы 29683100
9 Сатуға арналған, дайын өнім қоймаға 29548100 8010
кірістелді
10Өндіріс қалдықтары, пайдаланбаған 39000 1310-138010
материалдар қоймаға қайтарылды 16
11Жөнделмейтін ақау нақты өзіндік құнға 12000 8040 8010
жатқызылды (есепген шығарылған);
- әйелдердің үйде киетін 52 жұп туфлиі
8010 шотының кредиті бонынша жиыны 29599100
12Аяқталмаған өндірістің құны есептік 84000 1340 8010
кезеңнің соңында, өндірістік (басқару)
бухгалтериясынан қаржылық бухгалтерияға
берілді:
- әйелдердің туфлиін тігетін цехы дайын
аяқ киімді шығарды
Қайнар көзі: В.В.Радостовец, В.К. Радостовец, Т.Ғ. Ғабдуллин, О.И.
ШмидтКәсіпорындағы бухгалтерлік есеп. Алматы, 2002 581б.
Егер де біртектес өнім шығарылатын болса, дайын өнімнің өзіндік
құнының бірлігін анықтау үшін жалпы шығын деңгейін шығарылған өнімнің
санына бөледі. Егер де кәсіпорын бірнеше өнім түрлерін шығаратын болса,
онда өнім бірлігінің тікелей шығынын бастапқы құжаттардың мәліметін ескере
отырып, кешендік (үстеме) шығыстарын таратып, содан соң өнім бірлігінің
құны есептелінеді.[3,578-581 бб].
Аяқ киім тігетін өнеркәсіп материалдардың әрбір партиясына пішу
ведомостын жасайды, онда алынған күні, берілген материалдың атауы, оның
сорты, терінің саны (салмағы немесе мөлшері), модельдік нөмірі, сондай-ақ
осы материалдың партиясынан кесіп пішілгенде шығатын, көлемі (брутто және
нетто), норма уақыты және кесімді бағасы көрсетіледі.
Брутто көлемі — бұл терінің жалпы көлемі, яғни жан-жағы кесілмеген
көлемі. Нетто көлемі — бұл терінің таза іске жарайтын көлемі, яғни жан-жағы
тегістелгеннен кейінгі қалған көлемі.
Әрбір пішушіге пішу картасын ашады, соның көмегімен жұмсалған
материалдың нақты шығынын анықтайды, сондықтан ол (картасы) бастапқы құжат
ретінде пайдаланылады. Пішуші ай сайын картаның негізінде жинақ ведомосын
жасайды, онда аяқ киімнің моделіне және белгілі бір артикулына кеткен нақты
материалдардың шығысы туралы мәліметтерді жинақтайды.
Жинақ ведомосымен қатар материалдардың қозғалысы туралы айналым
ведомосын жасайды, онда ай сайын материалдардың сорттары мен түрлері
бойынша қабылданған есеп саясатының негізінде ақшалай түрінде көрсетілген
нақты шығыстарды анықтайды.
Кесте-2
МатериалдаНорма Нақты Оның ішінде 1 жұп ерлерБүкіл әкелінген 1 дм2 таза
р атауы бойыншкесілгботинкасына пішілген партиясына көлемінің
а ен былғарының шығыны құнына,
шығысыөнімні теңге
дм2 ң
көлемі
дм2
Аяқ киімнің үстінгі жағы үшін арналған тері
Полиуретан
Шоттардың дебеттері Бөлімдер шоттарының кредитінен
және аналитикалық
есебінің баптары:
11 13 20 34 63
бірлігіне Шығарылған
10мың жұп
жиынына шаққанда
1. Өндіріс процесіндегі экономикалық рөл бойынша - негізгі
- косымша
2. Өнімнің өзіндік кұнына жаткызу тәсілі бойынша - тікелей
- жанама
3. Құрамы (біртектілігі) бойынша - бірэлементтік
- кешенді
4. Өндіріс көлеміне байланысты • өзгермелі
• тұракты
5. Пайда болу мерзімділігі бойынша • ағымдағы
• бір жолғы
6. Өндіріс процесіне қатысуы бойынша (баскару •
міндеттері бойынша) өндірістік
• әкімшілік
•
коммерциялық
7. Тиімділігі бойынша •
өндірістік
• өндірістік
емес
8. Бакыланатын мүмкіндігі бойынша •
реттелетін
•
реттелмейтін
9. Орташалау дәрежесі бойынша • жалпы
• орта
10.Пайданы генерациялау кезеңіне шығындарды • өнімге
жаткызу тәртібі бойынша • кезеңге
Қайнар көзі: В.К. Радостовец, Т.Ғ. Ғабдуллин, О.И. Шмидт Кәсіпорындағы
бухгалтерлік есеп. Алматы, 2002. – 62б.
Негізгілер - өндірістің технологиялық процесімен тікелей
байланыстылар: шикізат пен материалдар, қосалқы материалдар мен басқадай
шығындар.
Қосымшалар - өндірісті ұйымдастыру мен оған қызмет етуге, оны
басқаруға байланысты пайда болады.
Тікелейлер - өнімнің белгілі бір түрін өндіруге байланысты, оның
өзіндік құнына тура және тікелей кіруі мүмкін (шикізат, негізгі
материалдар, аударымдар (ақша аударулар). Жеке бөлімшеге жатқызылуы мүмкін
шығындар бөлімшенің шығындары деп аталады (автомеханиктің еңбекақысы -
автосервис бөлімшесінің тікелей шығындары, автомобильді бояу цехында
колданылатын бояудың құны - тікелей бояу цехының шығындары).
Жанамалар - өнімнің жеке түрлерінің өзіндік құнына тікелей
енгізілмейтін және жанама (шарты) түрде бөлінеді. Жеке бөлімшелерге
жатқызылмайтын шығындар жанамалар (жарнамаға шығындар - субъектінің әрбір
бөлімшесінің жанама шығындары) деп аталады.
Шығындар бір бөлімше үшін тікелей, екіншілері үшін жанама (завод
менеджерінің еңбек ақысы - кейбір бөлімшелер үшін қосымша шығындар, алайда
бүкіл завод үшін тікелей шығын) болуы мүмкін.
Ағымдағылар - жиі мерзімде болып тұратын шығындар (шикізат, материал
шығыстары).
Біржолғылар (бір мәрте) - еңбек демалысын, жөндеу жүргізу және т.б.
төлеуге арналғандар. Олар сметаны бекіткен ретпен тәртіппен және мерзімде
бірен-сарандап өнімнің өзіндік құнына кіреді.
Өндірістік - тауарлық өнімді дайындауға байланысты және оның
өндірістік өзіндік құнына (тауарлық өнім - өз материалынан да, тапсырушының
материалынан да жасалып шығарылатын, техникалық бакылау қабылдаған және
қоймаға тапсырылған дайын бұйымның кұны; басқа жаққа босатылған, өзі
өндірген жартылай өнімнің сондай-ақ субъектінің негізгі құрал-жабдықтары
толықтыруға жіберілген өнімнің өзіндік құны) құрайтын барлық шығындар.
Әкімшілік - жалпы басшылыққа, жалпы шаруашылық және әкімшілік
мақсаттағы шығыстарға байланысты.
Коммерциялық (өткізу бойынша шығындар) сатып алушыларға өнімді
өткізуге байланысты.
Өнімді (жоспарланатын) - тиімді технология мен өндірісті ұйымдастыруға
белгіленген сападағы өнім өндірісіне шыққан шығындар.
Өндіргіш емес (жоспарланбайтын) - өндіріс технологиясы мен
ұйымдастырудағы кемшіліктер салдары іркіліс шығындары болып табылады.
Реттелетін - егер атқарушы шығындар деңгейіне елеулі әсер етіп немесе
реттей алса (өнім өндірісіне пайдаланатын шикізатқа шығындарды - цех
тексерушісі реттейді).
Реттелмейтіндер - деңгейіне еңбеккер (дайындау учаскесінің мастері
конструкторлық бөлім қызметкерінің еңбегін өтеу бойынша шығынға әсер ете
алмайды) елеулі ықпал ете алмайтын шығындар.
Жалпы - өндірілетін өнімнің барлық көлеміне.
Орташалар - өнімнің бір бірлігіне шаққандағы.
Өнімге - өнімнің өзіндік кұнына (тікелей шығындар) кететін.
Мезгілге - мезгіл шығыстары: жалпы және әкімшілік шығыстар, тауарды
өткізу бойынша шығыстар, сыйақы бойынша шығыстар (жанама шығындар).[9,304
б].
Өндіріс шығындарының есебі 8010 "Негізгі өндіріс", 8030 "Қосалқы
өндіріс", 8014 "Қосымша шығыстар" бөлімшелерінің шоттары қолданылады
Кесте-7 Өнім өндірісіне шыққан шығындар есебі
№ Шаруашылық Дебет Кредит Сома
операция-ларының мазмұны
1 2 3 4 5
Негізгі өндіріс шығындарынын есебі
1.Негізгі өндіріске 8011 1310,1315,1317 524 000
материалдар босатылуы "Материалдар" "Материалдар"
2.Негізгі өндірістік 8012 "Өндірістік 3350 200 000
жұмысшыларға енбеқакы жұмысшылардың ңбегінҚызметкерлермен
өтеу" еңбекақы бойынша
есеп айырысу"
3. Өндірістік жұмысшылардың 8013 "Енбекті 3150 "Әлеу-меттік 17 189
еңбегін өтеу корынан акшаөтеуден салық"
аударылды ауда-рымдары"
4. Негізгі өндіріс 8014 "Қосымша 8040 "Қосымша 310439
шығындарына косымша шығыстар" шығыстар"
шығыстар кіргізілді
Кесте-7 жалғасы
5. Негізгі өндіріс шығындары8010 "Негізгі 8011"Материалдар 524 000
жинақталып корытылады өндіріс" 8012 "Өндірстік
жұмысшылар-дың 200 000
еңбегін өтеу"
8013-"Еңбекті 17189
өтеуден аударымдар"
8014-"Қосымша
шығыстар" 310439
6. Ай басындағы бітпеген 8010 "Негізгі 1340 "Аяқталмаған 18000
өндірістің шығындары өндіріс" негізгі өндіріс"
негізгі өндірістің
шығындарына кіргізіледі
7. Ай соңындағы бітпеген 1340 Аяқталмаған 8010 "Негізгі 21 000
өндірістің шығындары негізгі өндіріс" өндіріс"
негізгі өндіріс
шығындарынан шығарылады
8. Дайын өнім өндірістен 1330 "Дайын 8010"Негізгі 1 048
шығып, коймаға тапсырылдыөнім өндіріс 628
(өндірістік өзіндік
кұнмен)
Қосымша шығыстар есебі
9. Материалдар босатылды 8041 "Материал-дар" 1310, 1317 263 800
"Материалдар"
10.Негізгі өндірістік 8042 "Қызмет-керлермен 150000
жұмысшыларға еңбекакы 'Қызмет-керлермен ең-бекакы бойынша
есептелді ең-бекақы бойынша есеп айырысу"
есеп айырысу"
11.Өндіріс жұмысшыларының 8043 "Еңбекті 3150 ''Әлеуметтік 11 789
еңбегін өтеу корынан акшаөтеуден ауда-рымдар"салық"
аударылды
12.Негізгі кұрал-жабдықтарды8044 "Негізгі 3220Жөндеу коры', 76000
жөндеу шығындары құрал-жабдық-тарды 1310, 1317
жөндеу "Материалдар",
3350 Еңбекақы
бойынша
кызметкерлермен
есеп айырысу", 3150
"ӘлеуметТік салық"
13Материалдык емес 8045 Негізгі 2740 "Мате-риалдық 12300
. активтердің амортизациясыкұрал-жабдық-тардың емес активтердің
және негізгі кұралдардың тозуы мен амортизациясы
тозуы есептелді материал-дық емес 2420, 2730 Негізгі
активтердің кұрал-
амортизациясы" жабдықтардың тозуы"
14Коммуналдық кызмет 8046 4110 9360
. сомасына 'Коммуналдық қызмет Жабдықтау-шылармен
" және мердігерлермен
есеп айырысу"
Кесте-7 жалғасы
3390 Басқадай
15Жал төлемі есептелді 8047 "Жал төлем" кредиторлық 32400
. берешек"
16Баскадай қосымша шығыстар8048 'Қосымша Әр түрлі 27600
. жасалды шығыстар"
17Қосымша шығыстардың 8040 'Қосымша 8041-8048 'Қосымша 583 249
. өзіндік құны есептелді шығыстар" шығыстар"
Қосалқы өндірістің шығындарын есептеу
18Материалдар босатылды 8031 "Материалдар" 1310-1317 300 000
. Материалдар
19Негізгі өндірістік ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3
1 АЯҚТАЛМАҒАН ӨНДІРІСТІҢ БАҒАЛАНУЫ ЖӘНЕ ЕСЕБІ МЕН
ӨНДІРІСТІК ШЫҒЫНДАРҒА ЖАЛПЫ СИПАТТАМА
1.1 Аяқталмаған өндірістің бағалануы және
есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... 5
1.2 Тауарлы-материалдық қорлардың есебі мен
жіктелімі ... ... ... ... ... ... .. ... ... 19
1.3 Өндірістік шығындар
есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... .25
2 АЯҚТАЛМАҒАН ӨНДІРІСТІҢ ТАЛДАУЫ МЕН ТҮГЕЛДЕЛУІ
2.1 Аяқталмаған өндірістің
талдауы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
..34
2.2 Аяқталмаған өндірістің
түгелделуі ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
.37
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... .41
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... 43
КІРІСПЕ
Қазақстан бүгінгі таңда әлеуметтік-экономикалық жаңару мен саяси
демократияландырудың жаңа кезеңіне қадам басқалы тұр. Біз Қазақстанның
жаһандық экономикалық үрдістерге сәйкес дамып келе жатқан ел болуын
қалаймыз. Әлемдегі жасалған жаңа мен озық атаулыны бойына
сіңірген, дүниежүзілік шаруашылықтан шағын да болса өзіне лайық
орнын иемденген, әрі жаңа экономикалық жағдайларға жылдам
бейімделуге қабілетті ел болуын қалаймыз.[1].
Қазіргі заманда мемлекеттің дамуы үшін бухгалтерлік басқарушылық
есепке үлкен мән беріледі. Қазақстан Республикасының Президенті
Н.Ә.Назарбаев кәсіпкерлерге үндеуінде есепті, есеп беруді
жетілдіріп ХҚЕС-қа көшудің маңыздылығына тоқталды. Ол өзінің бұл
үндеуінде қаржылық есеп беруді жасауды және ұсынуды ғана білдіріп
қана қойған жоқ, әртүрлі экономикалық шешімдерді қабылдай білуге
шақырды.
Қазіргі кезде экономикалық қатынастардың мәні мен маңызын
түсіну, бизнесті жүргізу мен басқару, ақпараттарды реттеу және
санаға сиярлық тиімді шешімдер қабылдау үлкен мәселеге айналды.Соның
ішіндегі үлкен мәселені аяқталмаған өндіріс, яғни көптеген
кәсіпорындардың айналым активтерінде орын алады.Аяқталмаған өндіріс-
технологиялық ерекшеліктің күшімен белгілі бір сәтте дайын өнімге
айналмаған өндірістік ресурстар шығыны болып табылады. [2].
Курстық жұмыстың өзектілігі - өңдеудің барлық түрінен өтпеген
және техникалық бөлім де, тапсырыс беруші де қабылдап алмаған
аяқталмаған жұмыстар аяқталмаған өндіріске жатқызылады, ал олар
бойынша жұмсалған шығындар аяқталмаған өндіріске жұмсалған шығындарды
құрайды. Аяқталмаған өндірістегі шалафабрикаттың қозғалысы бойынша
сандық жедел есебін диспетчерлік- жоспарлау бөлімі, ал оның ақшалай
түріндегі есебін кәсіпорынның бухгалтериясы жүргізеді.
Курстық жұмыстың мақсаты - өнімнің өзіндік құнын жоспарлау,
есепке алу және калькуляция жөніндегі ережелер мен тиісті
нұсқауларға сай оның көлемін және іс жүзіндегі бағасын анықтау
болып табылады.
Курстық жұмыстың міндеттері:
1.Аяқталмаған өндірістің іс жүзінде комплектілігін және
құрастыру ісінің бөлшектермен қамтамасыз етілуін анықтау;
2.Күші жойылған тапсырыстар бойынша аяқталмаған өндіріс қалдығын
табу;
3.Өнеркәсіп орындарында бөлшектердің,тораптардың, агрегаттардың
артық жиналып , құрастырылып бітпеген бұйымдардың іс жүзінде бар
жоғын анықтау;
4.Аяқталмаған өндірісте тұрған материалдардың,тораптар мен
бөлшектердің жұмыстарын қадағалау және сақталу жағдайын;
5.Дайын өнім мен аяқталмаған өндіріс арасындағы шығындардың
аражігін дұрыс ашуды;
6.Аяқталмаған өндірістің кем шығуы мен артық шығуын;
7.Ақау мен өнімнің бөлімшелерде бүлінуін анықтауға;
8.тиісті шотқа жататынына байланысты оларды есептен шығарып
тастауға байланысты болады.
Осы курстық жұмысымда мен аяқталмаған өндірістің мәні мен маңызын,
бағалануын, түгелделуін және де аяқталмаған өндіріске байланысты
мәселелерді қарастырдым.
1 АЯҚТАЛМАҒАН ӨНДІРІСТІҢ БАҒАЛАНУЫ ЖӘНЕ ЕСЕБІ МЕН
ӨНДІРІСТІК ШЫҒЫНДАРҒА ЖАЛПЫ СИПАТТАМА
1.1 Аяқталмаған өндірістің бағалануы және есебі
Бухгалтерлік есеп стандартты бухгалтерлік есепті қаржылық және
басқару деп бөлуді және соған сәйкес орталық бухгалтерияның құрамын екі
бухгалтерияға, яғни қаржылық және басқару бухгалтериясына бөлуді көздейді.
Басқару бухгалтериясы 8010 "Негізгі өндіріс", 8020 "Меншікті
өндірістің шала фабрикаттары", 8030 "Көмекші өндіріс", 8040 "Қосымша
шығындар" бөлімшелерінің шоттарында жүргізіледі. Қалған шоттар каржылық
бухгалтерияда жүргізіледі.
Баланстық және басқа да есеп беруді жасау үшін әрбір есепті кезеңнің
аяғында баскару бухгалтериясынан қаржы бухгалтериясына аяқталмаған
өндірістің қалдықтары беріледі. Аяқталмаған өндірістің құнын есепке алу
үшін қаржылық бухгалтерияда 1340 "Аяқталмаған өндіріс" бөлімшесінің мынадай
шоттары көзделген: 8010 "Негізгі өндіріс", 8020 "Меншікті өндірістің шала
фабрикаттары", 8030 "Қосалқы (көмекші) өндірістер" шоттар.
Аяқталмаған өндірістің қалдықтарын басқару бухгалтериясынан қаржы
бухгалтериясына беру 1340 – 1360 шоттарының дебеті бойынша 8010 "Негізгі
өндіріс", 8020 "Меншікті өндірістің шала фабрикаттары", 8030 "Көмекші
өндірістер", 8040 "Өндірістегі ақаулар" шоттарының кредиті бойынша (егер
де, ақауды өндірісте жөндеу немесе түпкілікті ақауды талдау аяқталмаған
жағдайда) бейнеленеді.
Келесі есепті жылдың басында аяқталмаған өндірістің 1340 – 1360
шоттарында есепке алынған құны басқару бухгалтериясына беріледі. Ол
операция жоғарыда аталған шоттардың кредитімен 8010, 8020, 8030-шоттардын
дебеті бойынша көрсетіледі.
Осылайша 1340-1360-шоттардың дербес маңызы болмайды. Олар аяқталмаған
өндірістің құнын қаржы бухгалтериясында есепке алуға және оның қалдықтары
туралы деректерді баланста көрсетуге арналған. 1340 – 1360 шоттар жай
шоттар болып табылады, олар өнім түрлері, тапсырыстар, қайта жасаулар мен
өндіріс сатылары бойынша талдамалық есебін жүргізуді талап етпейді. 1340 –
1360 шоттарда есепке алынған аяқталмаған өндірісті талдамалық есепке алу
толық көлемінде 8010, 8020, 8030, 8040-шоттарында, яғни басқарушы есептің
бухгалтериясында жүргізіледі.[3,197 б].
8010 - "Негізгі өндіріс" шотының дебеті мен кредиті бойынша шоттар
корреспонденциясын қарастыру үшін жоғарыда келтірілген мысалға кайтып
ораламыз. Шағын аяқ киім тігетін кәсіпорында төрт негізгі өндіріс цехтары
бар болсын делік: кесу, пішу, дайындау және тігу. Ол кәсіпорын төрт түрлі
өнім ассортиментін шығарады делік:
- ерлер ботинкасын;
-ерлер туфлиін;
-жеңіл әйелдер туфлиін;
үйге киетін әйелдер туфлиін.
Ағымдағы айда аталған өнімнің өндіріс көлемі мынадай болған:
10 мың жұп - ерлер ботинкасы;
7 мың жұп — ерлер туфлиі ;
5 мың жұп — әйелдер туфлиі ;
12 мың жұп — әйелдердің үйге киетін туфлиі.
Кәсіпорынның жұмысының тиімділігін қамтамасыз ету үшін онда көмекші
өндірістер құрылған: жөндеу-механикалық; бу қазандық; автотранспорттық;
олардың шығыны дайын өнімнің өзіндік құнына келесі тәртіпте енгізіледі:
жөндеу-механикалық цехының шығыны — жөндеу жұмысының түрлері бойынша; бу
қазаны мен автотранспорт цехтарының шығындары — тұтынылған қызмет көлеміне
сәйкес пропорционалды жолмен таратылады.
Кәсіпорынның есептік саясатында үстеме шығыстар құрал-жабдықты
пайдалану мен күтіп-ұстау шығыстарына қатысты (осы шығындардың деңгейінен
алынған құрал-жабдықтың бір сағаттағы жұмысынан есептелген) бөлігіне және
тиесілі өнім бірлігін әзірлеу кезіндегі жұмыстың ұзақтылығына қарап
таратылуы мүмкін. Жалпы үстеме шығысын тарату негізгі өндіріс
жұмысшыларының жалақысының деңгейіне қарап жасалынады.
Ағымдағы кезенде 400 жұп аяқ киім сапа белімінің бақылауынан өтпеген,
демек олар ақау болып табылған. 52 жұп әйелдердің үйге киетін туфлиі
жөнделмейтін ақау болып танылған, олар 12000 теңге сомасын кұраған.
Жөнделмейтін ақау бойынша жасалған шығыстан 2000 теңге сомасын өзіндік
құнға жатқызған. Ерлердің 348 жұп туфлиі бойынша 24683 теңге деңгейінде
ақаулар табылған, бірак ол ақауды жөндеуге болатындығы дәлелденген. Ақаулар
бойынша орын алған шығыңдардың бір бөлігі өтелген, оның сомасы 17100 теңге
құраған, ал оның бір бөлігі өндіріс шығыны ретінде есептен шығарылған.
Ағымдағы айда аяқ киімді дайындау кезінде келесі шығыстар жасалған:
Кесте-1
№ Шаруашылық операцияларының мазмұны Сомасы Шоттар Кор-сы
тг.
дебет кредит
1 2 3 4 5
1.Аяқталмаған өндірістің жыл басындағы
(шартты түрде каңтар ай болсын делік)
қалдығы, яғни тігін цехынан өңдеудің
барлық кезеңінен өтпеген дайын өнім,
қаржылық бухгалтериясынан басқару 8010 1340
бухгалтериясына берілген: 123517
- 69 жұп ерлердің ботинкасы
- 66 жұп әйелдердің туфлиі
2.Негізгі өндірістің цехына әртурлі
шикізаттар мен материалдар босатылды (аяқ
киім тігу үшін арналған материалдар), және
өндірістік сипаттағы қызметтер: 14532933
- кесу цехы 2100414
- пішу цехы 6100608
- дайындау цехы 3402746
- тігу цехы 2929165
3 Жұмысшыға еңбек ақы есептелінді: 4929000 8011
- кесу цехы 295740 1310-1
- пішу цехы 443610 315
- дайындау цехы 2415210 1317,3
- тігу цехы 1774440 310
Өндіріс жұмысшыларының жалақысынан 931581 8012 4230
4 аударымдар жасалынды — әлеуметтік салықты 3430
есептеу : 55895
- кесу цехының еңбеккерлеріне есептелген
жалақысынан [295740 -(10% — жинақ
зейнеткерлік қорға аударылатын міндетті 83842
жарнасы)]х 21%
- пішу цехының еңбеккерлеріне есептелген 456475
жалақысынан 443610 -(10%)х 21%
- дайындау цехының еңбеккерлеріне 335369
есептелген жалақысынан (2415210 -(10%)х
21%
- тігу цехының еңбеккерлеріне есептелген
жалақысынан (1774440 -(10%)х 21%
5 Үстеме шығыстары (құрал-жабдықы пайдалану 4098448 8013 3140
және күтіп ұстау шығыстары + жалпы үстеме Әлеум
шығыстары) мына төмендегі цехтарға еттік
жатқызылды: 565801 салық
- кесу цехына (439854 4- 125947) 908682 субшот
- пішу цехына (719762 4- 188920) 1528398 ы
- дайындау цехына (499835 4- 1028563) 1095567
- тігу цехына (339887 4- 755680)
6Көмекші өндірістің көрсеткен қызметі 8041 8030
белгіленген тәртіпте қабылданды: 5058038
- кесу цехына 1414650
- пішу цехына 1623758
- дайындау цехына 766671
- тігу цехына 1252959
7 Негізгі цехтың шығыны жинақталған: 29550000 8010 8011,
- кесу цехына 4432500 8012,
- пішу цехына 9160500 8013,
- дайындау цехына 8569500 8014
- тігу цехына 7387500
8 Жоғалтулар есептен шығарылды: 7583 20008010
- жөнелтілетін ақау бойынша
– жөнделемейтін акау бойынша
Өндіріске кеткен шығындардың, барлығы 29683100
9 Сатуға арналған, дайын өнім қоймаға 29548100 8010
кірістелді
10Өндіріс қалдықтары, пайдаланбаған 39000 1310-138010
материалдар қоймаға қайтарылды 16
11Жөнделмейтін ақау нақты өзіндік құнға 12000 8040 8010
жатқызылды (есепген шығарылған);
- әйелдердің үйде киетін 52 жұп туфлиі
8010 шотының кредиті бонынша жиыны 29599100
12Аяқталмаған өндірістің құны есептік 84000 1340 8010
кезеңнің соңында, өндірістік (басқару)
бухгалтериясынан қаржылық бухгалтерияға
берілді:
- әйелдердің туфлиін тігетін цехы дайын
аяқ киімді шығарды
Қайнар көзі: В.В.Радостовец, В.К. Радостовец, Т.Ғ. Ғабдуллин, О.И.
ШмидтКәсіпорындағы бухгалтерлік есеп. Алматы, 2002 581б.
Егер де біртектес өнім шығарылатын болса, дайын өнімнің өзіндік
құнының бірлігін анықтау үшін жалпы шығын деңгейін шығарылған өнімнің
санына бөледі. Егер де кәсіпорын бірнеше өнім түрлерін шығаратын болса,
онда өнім бірлігінің тікелей шығынын бастапқы құжаттардың мәліметін ескере
отырып, кешендік (үстеме) шығыстарын таратып, содан соң өнім бірлігінің
құны есептелінеді.[3,578-581 бб].
Аяқ киім тігетін өнеркәсіп материалдардың әрбір партиясына пішу
ведомостын жасайды, онда алынған күні, берілген материалдың атауы, оның
сорты, терінің саны (салмағы немесе мөлшері), модельдік нөмірі, сондай-ақ
осы материалдың партиясынан кесіп пішілгенде шығатын, көлемі (брутто және
нетто), норма уақыты және кесімді бағасы көрсетіледі.
Брутто көлемі — бұл терінің жалпы көлемі, яғни жан-жағы кесілмеген
көлемі. Нетто көлемі — бұл терінің таза іске жарайтын көлемі, яғни жан-жағы
тегістелгеннен кейінгі қалған көлемі.
Әрбір пішушіге пішу картасын ашады, соның көмегімен жұмсалған
материалдың нақты шығынын анықтайды, сондықтан ол (картасы) бастапқы құжат
ретінде пайдаланылады. Пішуші ай сайын картаның негізінде жинақ ведомосын
жасайды, онда аяқ киімнің моделіне және белгілі бір артикулына кеткен нақты
материалдардың шығысы туралы мәліметтерді жинақтайды.
Жинақ ведомосымен қатар материалдардың қозғалысы туралы айналым
ведомосын жасайды, онда ай сайын материалдардың сорттары мен түрлері
бойынша қабылданған есеп саясатының негізінде ақшалай түрінде көрсетілген
нақты шығыстарды анықтайды.
Кесте-2
МатериалдаНорма Нақты Оның ішінде 1 жұп ерлерБүкіл әкелінген 1 дм2 таза
р атауы бойыншкесілгботинкасына пішілген партиясына көлемінің
а ен былғарының шығыны құнына,
шығысыөнімні теңге
дм2 ң
көлемі
дм2
Аяқ киімнің үстінгі жағы үшін арналған тері
Полиуретан
Шоттардың дебеттері Бөлімдер шоттарының кредитінен
және аналитикалық
есебінің баптары:
11 13 20 34 63
бірлігіне Шығарылған
10мың жұп
жиынына шаққанда
1. Өндіріс процесіндегі экономикалық рөл бойынша - негізгі
- косымша
2. Өнімнің өзіндік кұнына жаткызу тәсілі бойынша - тікелей
- жанама
3. Құрамы (біртектілігі) бойынша - бірэлементтік
- кешенді
4. Өндіріс көлеміне байланысты • өзгермелі
• тұракты
5. Пайда болу мерзімділігі бойынша • ағымдағы
• бір жолғы
6. Өндіріс процесіне қатысуы бойынша (баскару •
міндеттері бойынша) өндірістік
• әкімшілік
•
коммерциялық
7. Тиімділігі бойынша •
өндірістік
• өндірістік
емес
8. Бакыланатын мүмкіндігі бойынша •
реттелетін
•
реттелмейтін
9. Орташалау дәрежесі бойынша • жалпы
• орта
10.Пайданы генерациялау кезеңіне шығындарды • өнімге
жаткызу тәртібі бойынша • кезеңге
Қайнар көзі: В.К. Радостовец, Т.Ғ. Ғабдуллин, О.И. Шмидт Кәсіпорындағы
бухгалтерлік есеп. Алматы, 2002. – 62б.
Негізгілер - өндірістің технологиялық процесімен тікелей
байланыстылар: шикізат пен материалдар, қосалқы материалдар мен басқадай
шығындар.
Қосымшалар - өндірісті ұйымдастыру мен оған қызмет етуге, оны
басқаруға байланысты пайда болады.
Тікелейлер - өнімнің белгілі бір түрін өндіруге байланысты, оның
өзіндік құнына тура және тікелей кіруі мүмкін (шикізат, негізгі
материалдар, аударымдар (ақша аударулар). Жеке бөлімшеге жатқызылуы мүмкін
шығындар бөлімшенің шығындары деп аталады (автомеханиктің еңбекақысы -
автосервис бөлімшесінің тікелей шығындары, автомобильді бояу цехында
колданылатын бояудың құны - тікелей бояу цехының шығындары).
Жанамалар - өнімнің жеке түрлерінің өзіндік құнына тікелей
енгізілмейтін және жанама (шарты) түрде бөлінеді. Жеке бөлімшелерге
жатқызылмайтын шығындар жанамалар (жарнамаға шығындар - субъектінің әрбір
бөлімшесінің жанама шығындары) деп аталады.
Шығындар бір бөлімше үшін тікелей, екіншілері үшін жанама (завод
менеджерінің еңбек ақысы - кейбір бөлімшелер үшін қосымша шығындар, алайда
бүкіл завод үшін тікелей шығын) болуы мүмкін.
Ағымдағылар - жиі мерзімде болып тұратын шығындар (шикізат, материал
шығыстары).
Біржолғылар (бір мәрте) - еңбек демалысын, жөндеу жүргізу және т.б.
төлеуге арналғандар. Олар сметаны бекіткен ретпен тәртіппен және мерзімде
бірен-сарандап өнімнің өзіндік құнына кіреді.
Өндірістік - тауарлық өнімді дайындауға байланысты және оның
өндірістік өзіндік құнына (тауарлық өнім - өз материалынан да, тапсырушының
материалынан да жасалып шығарылатын, техникалық бакылау қабылдаған және
қоймаға тапсырылған дайын бұйымның кұны; басқа жаққа босатылған, өзі
өндірген жартылай өнімнің сондай-ақ субъектінің негізгі құрал-жабдықтары
толықтыруға жіберілген өнімнің өзіндік құны) құрайтын барлық шығындар.
Әкімшілік - жалпы басшылыққа, жалпы шаруашылық және әкімшілік
мақсаттағы шығыстарға байланысты.
Коммерциялық (өткізу бойынша шығындар) сатып алушыларға өнімді
өткізуге байланысты.
Өнімді (жоспарланатын) - тиімді технология мен өндірісті ұйымдастыруға
белгіленген сападағы өнім өндірісіне шыққан шығындар.
Өндіргіш емес (жоспарланбайтын) - өндіріс технологиясы мен
ұйымдастырудағы кемшіліктер салдары іркіліс шығындары болып табылады.
Реттелетін - егер атқарушы шығындар деңгейіне елеулі әсер етіп немесе
реттей алса (өнім өндірісіне пайдаланатын шикізатқа шығындарды - цех
тексерушісі реттейді).
Реттелмейтіндер - деңгейіне еңбеккер (дайындау учаскесінің мастері
конструкторлық бөлім қызметкерінің еңбегін өтеу бойынша шығынға әсер ете
алмайды) елеулі ықпал ете алмайтын шығындар.
Жалпы - өндірілетін өнімнің барлық көлеміне.
Орташалар - өнімнің бір бірлігіне шаққандағы.
Өнімге - өнімнің өзіндік кұнына (тікелей шығындар) кететін.
Мезгілге - мезгіл шығыстары: жалпы және әкімшілік шығыстар, тауарды
өткізу бойынша шығыстар, сыйақы бойынша шығыстар (жанама шығындар).[9,304
б].
Өндіріс шығындарының есебі 8010 "Негізгі өндіріс", 8030 "Қосалқы
өндіріс", 8014 "Қосымша шығыстар" бөлімшелерінің шоттары қолданылады
Кесте-7 Өнім өндірісіне шыққан шығындар есебі
№ Шаруашылық Дебет Кредит Сома
операция-ларының мазмұны
1 2 3 4 5
Негізгі өндіріс шығындарынын есебі
1.Негізгі өндіріске 8011 1310,1315,1317 524 000
материалдар босатылуы "Материалдар" "Материалдар"
2.Негізгі өндірістік 8012 "Өндірістік 3350 200 000
жұмысшыларға енбеқакы жұмысшылардың ңбегінҚызметкерлермен
өтеу" еңбекақы бойынша
есеп айырысу"
3. Өндірістік жұмысшылардың 8013 "Енбекті 3150 "Әлеу-меттік 17 189
еңбегін өтеу корынан акшаөтеуден салық"
аударылды ауда-рымдары"
4. Негізгі өндіріс 8014 "Қосымша 8040 "Қосымша 310439
шығындарына косымша шығыстар" шығыстар"
шығыстар кіргізілді
Кесте-7 жалғасы
5. Негізгі өндіріс шығындары8010 "Негізгі 8011"Материалдар 524 000
жинақталып корытылады өндіріс" 8012 "Өндірстік
жұмысшылар-дың 200 000
еңбегін өтеу"
8013-"Еңбекті 17189
өтеуден аударымдар"
8014-"Қосымша
шығыстар" 310439
6. Ай басындағы бітпеген 8010 "Негізгі 1340 "Аяқталмаған 18000
өндірістің шығындары өндіріс" негізгі өндіріс"
негізгі өндірістің
шығындарына кіргізіледі
7. Ай соңындағы бітпеген 1340 Аяқталмаған 8010 "Негізгі 21 000
өндірістің шығындары негізгі өндіріс" өндіріс"
негізгі өндіріс
шығындарынан шығарылады
8. Дайын өнім өндірістен 1330 "Дайын 8010"Негізгі 1 048
шығып, коймаға тапсырылдыөнім өндіріс 628
(өндірістік өзіндік
кұнмен)
Қосымша шығыстар есебі
9. Материалдар босатылды 8041 "Материал-дар" 1310, 1317 263 800
"Материалдар"
10.Негізгі өндірістік 8042 "Қызмет-керлермен 150000
жұмысшыларға еңбекакы 'Қызмет-керлермен ең-бекакы бойынша
есептелді ең-бекақы бойынша есеп айырысу"
есеп айырысу"
11.Өндіріс жұмысшыларының 8043 "Еңбекті 3150 ''Әлеуметтік 11 789
еңбегін өтеу корынан акшаөтеуден ауда-рымдар"салық"
аударылды
12.Негізгі кұрал-жабдықтарды8044 "Негізгі 3220Жөндеу коры', 76000
жөндеу шығындары құрал-жабдық-тарды 1310, 1317
жөндеу "Материалдар",
3350 Еңбекақы
бойынша
кызметкерлермен
есеп айырысу", 3150
"ӘлеуметТік салық"
13Материалдык емес 8045 Негізгі 2740 "Мате-риалдық 12300
. активтердің амортизациясыкұрал-жабдық-тардың емес активтердің
және негізгі кұралдардың тозуы мен амортизациясы
тозуы есептелді материал-дық емес 2420, 2730 Негізгі
активтердің кұрал-
амортизациясы" жабдықтардың тозуы"
14Коммуналдық кызмет 8046 4110 9360
. сомасына 'Коммуналдық қызмет Жабдықтау-шылармен
" және мердігерлермен
есеп айырысу"
Кесте-7 жалғасы
3390 Басқадай
15Жал төлемі есептелді 8047 "Жал төлем" кредиторлық 32400
. берешек"
16Баскадай қосымша шығыстар8048 'Қосымша Әр түрлі 27600
. жасалды шығыстар"
17Қосымша шығыстардың 8040 'Қосымша 8041-8048 'Қосымша 583 249
. өзіндік құны есептелді шығыстар" шығыстар"
Қосалқы өндірістің шығындарын есептеу
18Материалдар босатылды 8031 "Материалдар" 1310-1317 300 000
. Материалдар
19Негізгі өндірістік ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz