Қалқанша және қалқанша маңы бездерінің гормондарының биохимиясы
Жоспар:
I.Кіріспе
II.Негізгі бөлім
1. Қалқанша және қалқанша маңы бездерінің гормондарының биохимиясы.
2. Ұйқы безінің гормондарының биохимиясы.
3. Бүйрекүсті безінің қыртыс қабаты гормондарының биохимиясы.
4. Бүйрекүсті безінің милы қабатының гормондарының биохимиясы.
III.Қорытынды
IV.Пайдаланған әдебиеттер
I.Кіріспе
II.Негізгі бөлім
1. Қалқанша және қалқанша маңы бездерінің гормондарының биохимиясы.
2. Ұйқы безінің гормондарының биохимиясы.
3. Бүйрекүсті безінің қыртыс қабаты гормондарының биохимиясы.
4. Бүйрекүсті безінің милы қабатының гормондарының биохимиясы.
III.Қорытынды
IV.Пайдаланған әдебиеттер
Кіріспе
Гормондар (гр. hormao — қоздырамын, қозғаймын) — эндокринді бездер немесе эндокриндік қызметке қабілетті жекеленген жасушалар бөлетін тым белсенді органикалық биологиялық заттар. Аталмыш бездер мен жасушалардың шығару өзектері болмағандықтан, олар өздері бөлетін гормондарын организмнің ішкі сұйық ортасына (ұлпа сұйығы, қан, лимфа) бөліп шығарады. Гормондар — өзінің химиялық табиғатына байланысты: стероидты гормондарға (жыныс гормондары, бұйрекұсті безі қыртысты заты гормоны), протеиндік және пептидтік гормондарға (гипофиз, қалқанша без, қалқаншамаңы безі, ұйқы безі, бұйрекүсті безінің бозғылт затының гормондары), ал нысандарға әсер ету қызметіне қарай: бірыңғай салалы ет құрылымдары мен бездерге салыстырмалы қысқа мерзім ішінде әсер ететін кинетикалық гормондарға (окситоцин, вазопрессин, адреналин, норадреналин), организмдегі зат алмасу процестерін реттейтін метабоддық гормондарға (тироксин, кальцитонин, паратгормон, инсулин, глюкагон) және жасушалар, ұлпалар мен мүшелердің өсуі мен жетілуін бақылайтын морфогенетикалық гормондарға (соматропты гормон, фолликулды жандандырушы гормон, эстрогендер, тестостерон) бөлінеді.
Гормондар (гр. hormao — қоздырамын, қозғаймын) — эндокринді бездер немесе эндокриндік қызметке қабілетті жекеленген жасушалар бөлетін тым белсенді органикалық биологиялық заттар. Аталмыш бездер мен жасушалардың шығару өзектері болмағандықтан, олар өздері бөлетін гормондарын организмнің ішкі сұйық ортасына (ұлпа сұйығы, қан, лимфа) бөліп шығарады. Гормондар — өзінің химиялық табиғатына байланысты: стероидты гормондарға (жыныс гормондары, бұйрекұсті безі қыртысты заты гормоны), протеиндік және пептидтік гормондарға (гипофиз, қалқанша без, қалқаншамаңы безі, ұйқы безі, бұйрекүсті безінің бозғылт затының гормондары), ал нысандарға әсер ету қызметіне қарай: бірыңғай салалы ет құрылымдары мен бездерге салыстырмалы қысқа мерзім ішінде әсер ететін кинетикалық гормондарға (окситоцин, вазопрессин, адреналин, норадреналин), организмдегі зат алмасу процестерін реттейтін метабоддық гормондарға (тироксин, кальцитонин, паратгормон, инсулин, глюкагон) және жасушалар, ұлпалар мен мүшелердің өсуі мен жетілуін бақылайтын морфогенетикалық гормондарға (соматропты гормон, фолликулды жандандырушы гормон, эстрогендер, тестостерон) бөлінеді.
Пайдаланған әдебиеттер.
1. Сейтембетов Т.С. , Төлеуов Б.И., Сейтембетова А.Ж., Биологиялық химия, Алматы-2011ж.
2. Тапбергенов С.О. , Медициналық биохимия, Алматы-2011ж.
3. Сеитов З.С. , Биологиялық химия, Алматы-2012ж.
4. Кенжебеков, Биологиялық химия (арнайы бөлімдері), Шымкент- 2005ж.
5. http://kk.wikipedia.org
1. Сейтембетов Т.С. , Төлеуов Б.И., Сейтембетова А.Ж., Биологиялық химия, Алматы-2011ж.
2. Тапбергенов С.О. , Медициналық биохимия, Алматы-2011ж.
3. Сеитов З.С. , Биологиялық химия, Алматы-2012ж.
4. Кенжебеков, Биологиялық химия (арнайы бөлімдері), Шымкент- 2005ж.
5. http://kk.wikipedia.org
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ДЕНСАУЛЫҚ САҚТАУ МИНИСТРЛІГІ
ОҢТҮСТІК ҚАЗАҚСТАН МЕМЛЕКЕТТІК ФАРМАЦЕВТИКА АКАДЕМИЯСЫ
Биохимия, биология және микробиология кафедрасы
СӨЖ
Тақырыбы: Қалқанша және қалқанша маңы бездерінің гормондарының
биохимиясы.Ұйқы безінің гормондарының биохимиясы.Бүйрекүсті безінің қыртыс
қабаты гормондарының биохимиясы. Бүйрекүсті безінің милы қабатының
гормондарының биохимиясы.
Орындаған:Қылышбаев Ж.Қ.
Тобы:201”А” МПД
Қабылдаған: Кенжебеков П.
Шымкент 2013 ж
Жоспар:
Кіріспе
Негізгі бөлім
1. Қалқанша және қалқанша маңы бездерінің гормондарының биохимиясы.
2. Ұйқы безінің гормондарының биохимиясы.
3. Бүйрекүсті безінің қыртыс қабаты гормондарының биохимиясы.
4. Бүйрекүсті безінің милы қабатының гормондарының биохимиясы.
Қорытынды
Пайдаланған әдебиеттер
Кіріспе
Гормондар (гр. hormao — қоздырамын, қозғаймын) — эндокринді бездер немесе
эндокриндік қызметке қабілетті жекеленген жасушалар бөлетін тым белсенді
органикалық биологиялық заттар. Аталмыш бездер мен жасушалардың шығару
өзектері болмағандықтан, олар өздері бөлетін гормондарын организмнің ішкі
сұйық ортасына (ұлпа сұйығы, қан, лимфа) бөліп шығарады. Гормондар — өзінің
химиялық табиғатына байланысты: стероидты гормондарға (жыныс гормондары,
бұйрекұсті безі қыртысты заты гормоны), протеиндік және пептидтік
гормондарға (гипофиз, қалқанша без, қалқаншамаңы безі, ұйқы безі,
бұйрекүсті безінің бозғылт затының гормондары), ал нысандарға әсер ету
қызметіне қарай: бірыңғай салалы ет құрылымдары мен бездерге салыстырмалы
қысқа мерзім ішінде әсер ететін кинетикалық гормондарға (окситоцин,
вазопрессин, адреналин, норадреналин), организмдегі зат алмасу процестерін
реттейтін метабоддық гормондарға (тироксин, кальцитонин, паратгормон,
инсулин, глюкагон) және жасушалар, ұлпалар мен мүшелердің өсуі мен жетілуін
бақылайтын морфогенетикалық гормондарға (соматропты гормон, фолликулды
жандандырушы гормон, эстрогендер, тестостерон) бөлінеді.
Қалқанша және қалқанша маңы бездерінің гормондарының биохимиясы.
Қалқалқаша безінің гормондарына йодтирониндер (тироксин және трийодтиронин)
және кальциотонин жатады.
Тириоксин және трийодтиротонин энергияның алмасуын реттеп, клетканың
бөлінуі мен ерекшеленуіне әсер етеді, ағзаның дамуын қамтамассыз етеді.
Кальциотонин фосфорлы – кальций алмасуының реттелуіне қатысады.
Йодтриониндер триеоглобулин ақуызының құрамына кіреді. Триеоглобулин
қалқанша безінің фолликулалық коллоидын құрастырады, эпителий мен фоликула
түзіледі. Йодтриониннің синтезі үшін йод қажет. Ол йодид түрінде қалқанша
безінің эпителиіне қаннан белсенді жолмен тасмалдану арқылы түседі.
Йодтриониндер синтезі бірнеше сатыдан тұрады:
1- Йодидпероксидаза ферментінің қатысуымен йодидтен бос йодтың түзілу: 2I-
2e I2
2- Тиронинниодиназа ферментінің қатысуымен құрамындағы тиреоглобулиннің
құрамындағы тирозиннің йодтануы нәтижесінде монойодтирозин және
дийодтиронин түзіледі.
3- Тиреоглобулин молекуласындағы моно- және дийодтрониннің тотыға
конденсациялану нәтижесінде тироксин мен трийодтирониннің түзіліуімен
өтетін сатысы.
4- Эпителий клеткасының коллоидынан тиреоглобуннің сіңірілуі және оның
мембрананың сыртқы беткейінде жылжуы.
5- Йодтирониндердің қанға бөлінуі, ол тиреоглобулинді гидролизге
ұшырататын протеаза ферментінің көмегімен жүзеге асады. Қанға тироксин
(Т4) және трийодтиронин (Т3) түседі.
Зат алмасуға йодтирониндер екі жолмен әсер етеді:
А) цитозольдік рецепторлар арқылы ядро хромосомасына;
Б) ц- АМФ арқылы;
Хромосомада йодтриониндер клетканың митоздық кезеңінде ДНК реплекациясын
жылдамдатады, сонымен қатар, белгілі бір гендердің транскрипциясын талғамды
белсендіруін қамтамасыз етеді.
Йодтриониндер энергиялық алмасуына қатысатын 100-ден астам ферменттердің
индукторы болып табылады.
Йодтриониндер ұлпадағы аденилатциклазаның белсенділігін арттырады.
Нәтижесінде ц – АМФ концентрациясы артады, соған орай, бұлшықет пен
бауырдағы гликогенолиз және май ұлпасындағы липолиз процесттері күшейеді.
Тиреоидтық гормондар. Қалқанша безде 2 түрлі тиреоидтық гормон түзіледі:
1. L – тироксин;
2. Трийодтиронин.
Бұл екі гормон да тирозиннің туындысы болып табылады.
Қалқанша безінің ерекше бір қабілеті аспен түскен иодты, тирозиннің
құрамындағы байланысқан иодқа айналдырып, тиреоидтық гормондардың синтезін
қамтамассыз етеді. Тиреоидтық гормондар ақуыздардың синтезіне транскрипция
деңгейінде әсер етіп, көптеген ферменттік жүйенің жұмысын жылдамдатады.
Тиреоидты гормондардың қалыпты жағдайдан ауытқуы 2- түрлі жолмен жүреді.
1. Гормон өте көп бөлінгенде(гиперфунция).
2. Гормондар аз бөлінсе немесе иод жетіспеген жағдайда (гипофункция)
балалардың ағзасының өсуі нашарлайды, мінез – құлығы өзгеріп, ақыл –
есі кеміс болуы мүмкін.
1. Қалқанша безінің гиперфункциясы кезінде (гипертиреоз) йодтриониннің
көн түзілуі байқалады. Қалқанша безінің гиперфункциясын Базедов ауруы
немесе тиреотоксикоздар деп атайды. Негізгі белгілері –
триацилглицерин мен көмірсулардың ыдырауы кушейеді. Май қышқылдарының,
глицерин менгликолиз өнімдерінің жылдам тотығуы үшін оттегі көп
жұмсалуы қажет. Митохондрияның көлемі үлкейіп, ісінеді. Ауыр
тиреотоксикоз кезінде митохондрияның пішіні өзгереді.
Тиреотоксикоз кезінде негізгі алмасу күшейіп, дене температурасы
жоғарлайды, салмақ азайып, жүйкелік қозғалғыштық артады, тахикардия, көздің
шарасынан шығып кетуі сияқты белгілер пайда болады.
2. Қалқанша безінің гипофункциясын гипотиреоз деп атайды, ол ағзада
йодтирониннің жетіспеушілігінен пайда болады.
Жаңа туылған сәбилер мен кішкентай балалардың гипотиреозын кретинизим
немесе балалар микседемасы деп атайды. Балалардағы кретинизм физикалық
және ойлау қабілетінің төмен деңгейде дамуымен анықталады. Мұндай адамдар
тапал бойлы келіп, дене құрылысы дұрыс дамымайды. Олардың негізгі зат
алмасуы мен дене температурасы тқмен болады. Бұл симтомдар клеткабөлінуі
мен ерекшеленуіне әсер ететін йодтриониннің төмен болуімен түсіндіріледі.
Ол сүйек ұлпасының өсуін баяулатады, нейрондардың ерекшеленуі
бұзылғандықтан, олар өздеріне тән қызметтерді орындай алмайды. Мұндай
ауру кретинизм деп аталады.
Ересек кісілерде микседема ауруы дамиды, яғни протеогликандардың және судың
көп болуына байланысты тері қалыңдап кілегейлі ісік пайда болады. Негізгі
зат алмасу, дене температурасы, кейбір есие сақтау қабилеті төмендеп,
эпителий клеткасының жаңаруы нашарлап (құрғақ; түлейтін тері), кілегей
тәрізді заттардың тері асты клетчаткасына жиналуы байқалады. Ағзаның
ұлпаларында май қышқылдары мен комірсулардың аэробты тотығуы мен барлық
энергиялық процестер баяу өтеді.
Йод жетіспеген кезде, қалқанша бездің дәнекер ұлпаларының қалыптан тыс
дамуына сәкес көлемінің ұлғаюы байқалады, бұл ауру жергілікті жемсау деп
аталады. Мұндай ас тұзына йод қосылады. Мысалы, 100кг ас тұзына 1- 2,5г
дейін йод қосылып, йодталған ас тұзы деген атпен сатуға жіберіледі.
Эпидемиялық жемсау – қалқанша безі зақымдалуының бір түрі.
Эпиемиялық жемсау су мен өсімдіктерде йод жетіспейтін, таулы жерлерде
тұратын адамдарда дамиды. Йодтың жетіспеуі дәнекер ұлпасының өсу есебінен
қалқанша безі ұлпасының компенсаторлы көбеюіне әкеліп соқтырады. Бұл ауру
ағза қызметіне оншалықты әсер етпегенімен, қалқанша безінің көлемі
өскендіктен белгілі бір ыңғайсыздықты тудырады. Эпидемиялық жемсауды йодқа
бай тамақөнімдерімен әсіресе, йодталған ас тұзымен емдейді.
Қалқанша маңы безі (glandula parathyroideae, лат. glandula - без; гр. рага
- маңы, қасы; thyreos — қалқан) — қалқанша безі маңында немесе оның ішінде
орналасқан кішкене денешік тәрізді ішкі секреция безі. Ол сыртынан дәнекер
ұлпалық қапшықпен қапталған. Без паренхимасында жасушалар тізбектеліп
немесе топталып орналасып, безді жасушалар бағандарын құрайды. Олардың
аралықтарында қан тамырларына бай борпылдақ дәнекер ұлпасының жұқа
қабаттары болады. Қалқанша маңы безі жасушаларын паратироциттер деп атайды.
Олар негізгі (базофилді) және ацидофилды (оксифилді) паратироциттер болып
екі топқа бөлінеді. Негізгі паратироциттер қандағы кальцийдің деңгейін
жоғарылататын паратирин гормонын бөліп шығарады.
Құрылысы: Бездердің екеуі қалқанша бездің жоғарғы жағына, екеуі төменгі
жағына жабысып, оған жанаса орналасқан. Қалқанша безге жақын жабыса
орналасқанымен құрылысы мен қызметі мүлдем өзгеше. Бездердің үлкендігі
асбұршақтай, салмағы 20-50 мг. Ересек адамда әр бездің ұзындығы 6-8 мм, ені
3-4 мм, калыңдығы 1-2 мм. Салмағы ер адамда 30 жасқа дейін, әйелдерде 46-50
дейін өседі.
Қызметі:
1) бездерден бөлінетін гормондар қан мен ұлпа сұйықтығындағы фосфор мен
кальцийдің мөлшерін реттейді;
2) 1 құрамындағы кальций мен фосфордың ішекке тез сіңуіне әсер етеді
3) денеден кальций мен фосфордың зәр мен нәжіс аркылы шығарылуын қамтамасыз
етеді.
Қалқанша маңы бездерінен бөлінетін гормон: паратгормон. Бұл ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
ОҢТҮСТІК ҚАЗАҚСТАН МЕМЛЕКЕТТІК ФАРМАЦЕВТИКА АКАДЕМИЯСЫ
Биохимия, биология және микробиология кафедрасы
СӨЖ
Тақырыбы: Қалқанша және қалқанша маңы бездерінің гормондарының
биохимиясы.Ұйқы безінің гормондарының биохимиясы.Бүйрекүсті безінің қыртыс
қабаты гормондарының биохимиясы. Бүйрекүсті безінің милы қабатының
гормондарының биохимиясы.
Орындаған:Қылышбаев Ж.Қ.
Тобы:201”А” МПД
Қабылдаған: Кенжебеков П.
Шымкент 2013 ж
Жоспар:
Кіріспе
Негізгі бөлім
1. Қалқанша және қалқанша маңы бездерінің гормондарының биохимиясы.
2. Ұйқы безінің гормондарының биохимиясы.
3. Бүйрекүсті безінің қыртыс қабаты гормондарының биохимиясы.
4. Бүйрекүсті безінің милы қабатының гормондарының биохимиясы.
Қорытынды
Пайдаланған әдебиеттер
Кіріспе
Гормондар (гр. hormao — қоздырамын, қозғаймын) — эндокринді бездер немесе
эндокриндік қызметке қабілетті жекеленген жасушалар бөлетін тым белсенді
органикалық биологиялық заттар. Аталмыш бездер мен жасушалардың шығару
өзектері болмағандықтан, олар өздері бөлетін гормондарын организмнің ішкі
сұйық ортасына (ұлпа сұйығы, қан, лимфа) бөліп шығарады. Гормондар — өзінің
химиялық табиғатына байланысты: стероидты гормондарға (жыныс гормондары,
бұйрекұсті безі қыртысты заты гормоны), протеиндік және пептидтік
гормондарға (гипофиз, қалқанша без, қалқаншамаңы безі, ұйқы безі,
бұйрекүсті безінің бозғылт затының гормондары), ал нысандарға әсер ету
қызметіне қарай: бірыңғай салалы ет құрылымдары мен бездерге салыстырмалы
қысқа мерзім ішінде әсер ететін кинетикалық гормондарға (окситоцин,
вазопрессин, адреналин, норадреналин), организмдегі зат алмасу процестерін
реттейтін метабоддық гормондарға (тироксин, кальцитонин, паратгормон,
инсулин, глюкагон) және жасушалар, ұлпалар мен мүшелердің өсуі мен жетілуін
бақылайтын морфогенетикалық гормондарға (соматропты гормон, фолликулды
жандандырушы гормон, эстрогендер, тестостерон) бөлінеді.
Қалқанша және қалқанша маңы бездерінің гормондарының биохимиясы.
Қалқалқаша безінің гормондарына йодтирониндер (тироксин және трийодтиронин)
және кальциотонин жатады.
Тириоксин және трийодтиротонин энергияның алмасуын реттеп, клетканың
бөлінуі мен ерекшеленуіне әсер етеді, ағзаның дамуын қамтамассыз етеді.
Кальциотонин фосфорлы – кальций алмасуының реттелуіне қатысады.
Йодтриониндер триеоглобулин ақуызының құрамына кіреді. Триеоглобулин
қалқанша безінің фолликулалық коллоидын құрастырады, эпителий мен фоликула
түзіледі. Йодтриониннің синтезі үшін йод қажет. Ол йодид түрінде қалқанша
безінің эпителиіне қаннан белсенді жолмен тасмалдану арқылы түседі.
Йодтриониндер синтезі бірнеше сатыдан тұрады:
1- Йодидпероксидаза ферментінің қатысуымен йодидтен бос йодтың түзілу: 2I-
2e I2
2- Тиронинниодиназа ферментінің қатысуымен құрамындағы тиреоглобулиннің
құрамындағы тирозиннің йодтануы нәтижесінде монойодтирозин және
дийодтиронин түзіледі.
3- Тиреоглобулин молекуласындағы моно- және дийодтрониннің тотыға
конденсациялану нәтижесінде тироксин мен трийодтирониннің түзіліуімен
өтетін сатысы.
4- Эпителий клеткасының коллоидынан тиреоглобуннің сіңірілуі және оның
мембрананың сыртқы беткейінде жылжуы.
5- Йодтирониндердің қанға бөлінуі, ол тиреоглобулинді гидролизге
ұшырататын протеаза ферментінің көмегімен жүзеге асады. Қанға тироксин
(Т4) және трийодтиронин (Т3) түседі.
Зат алмасуға йодтирониндер екі жолмен әсер етеді:
А) цитозольдік рецепторлар арқылы ядро хромосомасына;
Б) ц- АМФ арқылы;
Хромосомада йодтриониндер клетканың митоздық кезеңінде ДНК реплекациясын
жылдамдатады, сонымен қатар, белгілі бір гендердің транскрипциясын талғамды
белсендіруін қамтамасыз етеді.
Йодтриониндер энергиялық алмасуына қатысатын 100-ден астам ферменттердің
индукторы болып табылады.
Йодтриониндер ұлпадағы аденилатциклазаның белсенділігін арттырады.
Нәтижесінде ц – АМФ концентрациясы артады, соған орай, бұлшықет пен
бауырдағы гликогенолиз және май ұлпасындағы липолиз процесттері күшейеді.
Тиреоидтық гормондар. Қалқанша безде 2 түрлі тиреоидтық гормон түзіледі:
1. L – тироксин;
2. Трийодтиронин.
Бұл екі гормон да тирозиннің туындысы болып табылады.
Қалқанша безінің ерекше бір қабілеті аспен түскен иодты, тирозиннің
құрамындағы байланысқан иодқа айналдырып, тиреоидтық гормондардың синтезін
қамтамассыз етеді. Тиреоидтық гормондар ақуыздардың синтезіне транскрипция
деңгейінде әсер етіп, көптеген ферменттік жүйенің жұмысын жылдамдатады.
Тиреоидты гормондардың қалыпты жағдайдан ауытқуы 2- түрлі жолмен жүреді.
1. Гормон өте көп бөлінгенде(гиперфунция).
2. Гормондар аз бөлінсе немесе иод жетіспеген жағдайда (гипофункция)
балалардың ағзасының өсуі нашарлайды, мінез – құлығы өзгеріп, ақыл –
есі кеміс болуы мүмкін.
1. Қалқанша безінің гиперфункциясы кезінде (гипертиреоз) йодтриониннің
көн түзілуі байқалады. Қалқанша безінің гиперфункциясын Базедов ауруы
немесе тиреотоксикоздар деп атайды. Негізгі белгілері –
триацилглицерин мен көмірсулардың ыдырауы кушейеді. Май қышқылдарының,
глицерин менгликолиз өнімдерінің жылдам тотығуы үшін оттегі көп
жұмсалуы қажет. Митохондрияның көлемі үлкейіп, ісінеді. Ауыр
тиреотоксикоз кезінде митохондрияның пішіні өзгереді.
Тиреотоксикоз кезінде негізгі алмасу күшейіп, дене температурасы
жоғарлайды, салмақ азайып, жүйкелік қозғалғыштық артады, тахикардия, көздің
шарасынан шығып кетуі сияқты белгілер пайда болады.
2. Қалқанша безінің гипофункциясын гипотиреоз деп атайды, ол ағзада
йодтирониннің жетіспеушілігінен пайда болады.
Жаңа туылған сәбилер мен кішкентай балалардың гипотиреозын кретинизим
немесе балалар микседемасы деп атайды. Балалардағы кретинизм физикалық
және ойлау қабілетінің төмен деңгейде дамуымен анықталады. Мұндай адамдар
тапал бойлы келіп, дене құрылысы дұрыс дамымайды. Олардың негізгі зат
алмасуы мен дене температурасы тқмен болады. Бұл симтомдар клеткабөлінуі
мен ерекшеленуіне әсер ететін йодтриониннің төмен болуімен түсіндіріледі.
Ол сүйек ұлпасының өсуін баяулатады, нейрондардың ерекшеленуі
бұзылғандықтан, олар өздеріне тән қызметтерді орындай алмайды. Мұндай
ауру кретинизм деп аталады.
Ересек кісілерде микседема ауруы дамиды, яғни протеогликандардың және судың
көп болуына байланысты тері қалыңдап кілегейлі ісік пайда болады. Негізгі
зат алмасу, дене температурасы, кейбір есие сақтау қабилеті төмендеп,
эпителий клеткасының жаңаруы нашарлап (құрғақ; түлейтін тері), кілегей
тәрізді заттардың тері асты клетчаткасына жиналуы байқалады. Ағзаның
ұлпаларында май қышқылдары мен комірсулардың аэробты тотығуы мен барлық
энергиялық процестер баяу өтеді.
Йод жетіспеген кезде, қалқанша бездің дәнекер ұлпаларының қалыптан тыс
дамуына сәкес көлемінің ұлғаюы байқалады, бұл ауру жергілікті жемсау деп
аталады. Мұндай ас тұзына йод қосылады. Мысалы, 100кг ас тұзына 1- 2,5г
дейін йод қосылып, йодталған ас тұзы деген атпен сатуға жіберіледі.
Эпидемиялық жемсау – қалқанша безі зақымдалуының бір түрі.
Эпиемиялық жемсау су мен өсімдіктерде йод жетіспейтін, таулы жерлерде
тұратын адамдарда дамиды. Йодтың жетіспеуі дәнекер ұлпасының өсу есебінен
қалқанша безі ұлпасының компенсаторлы көбеюіне әкеліп соқтырады. Бұл ауру
ағза қызметіне оншалықты әсер етпегенімен, қалқанша безінің көлемі
өскендіктен белгілі бір ыңғайсыздықты тудырады. Эпидемиялық жемсауды йодқа
бай тамақөнімдерімен әсіресе, йодталған ас тұзымен емдейді.
Қалқанша маңы безі (glandula parathyroideae, лат. glandula - без; гр. рага
- маңы, қасы; thyreos — қалқан) — қалқанша безі маңында немесе оның ішінде
орналасқан кішкене денешік тәрізді ішкі секреция безі. Ол сыртынан дәнекер
ұлпалық қапшықпен қапталған. Без паренхимасында жасушалар тізбектеліп
немесе топталып орналасып, безді жасушалар бағандарын құрайды. Олардың
аралықтарында қан тамырларына бай борпылдақ дәнекер ұлпасының жұқа
қабаттары болады. Қалқанша маңы безі жасушаларын паратироциттер деп атайды.
Олар негізгі (базофилді) және ацидофилды (оксифилді) паратироциттер болып
екі топқа бөлінеді. Негізгі паратироциттер қандағы кальцийдің деңгейін
жоғарылататын паратирин гормонын бөліп шығарады.
Құрылысы: Бездердің екеуі қалқанша бездің жоғарғы жағына, екеуі төменгі
жағына жабысып, оған жанаса орналасқан. Қалқанша безге жақын жабыса
орналасқанымен құрылысы мен қызметі мүлдем өзгеше. Бездердің үлкендігі
асбұршақтай, салмағы 20-50 мг. Ересек адамда әр бездің ұзындығы 6-8 мм, ені
3-4 мм, калыңдығы 1-2 мм. Салмағы ер адамда 30 жасқа дейін, әйелдерде 46-50
дейін өседі.
Қызметі:
1) бездерден бөлінетін гормондар қан мен ұлпа сұйықтығындағы фосфор мен
кальцийдің мөлшерін реттейді;
2) 1 құрамындағы кальций мен фосфордың ішекке тез сіңуіне әсер етеді
3) денеден кальций мен фосфордың зәр мен нәжіс аркылы шығарылуын қамтамасыз
етеді.
Қалқанша маңы бездерінен бөлінетін гормон: паратгормон. Бұл ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz