Темперамент түрлері және олардың ерекшеліктері

Орал қалалық білім беру бөлімі
№ 43 орта жалпы білім беретін мектеп

Жобаның авторы: Шекеева Данагүл 9-сынып оқушысы

Темперамент түрлері және

олардың ерекшеліктері

Бағыты: Таза табиғи орта -«Қазақстан -2030» стратегиясын іске асырудың негізі

Секция: Қоршаған ортаны қорғау мен адам денсаулығы туралы ғылым

Жетекшісі: Бабикенова А. А. - II санатты педагог- психологі

Ғылыми жетекші: Мұхамбетчина. Г. Н. - педагогика

ғылымдарының кандидаты

Орал 2013ж

Абстракт

Бұл ғылыми жобамен оқушы өзінің өзекті мәселесін қозғап темперамент түрлерін анықтап, оқушылардың темпераментке сай жас ерекшеліктерін қозғады. Тақырыпқа сай темперамент ерекшеліктерін қозғап өз практикалық зерттеулерін жүргізіп, психологиялық ұсыныс, кеңестерін меңгеруіне, оның тиімділігін арттыру жолында көптеген жеке тұлға психология саласындағы оқу материалдарымен танысып, ғаламтор, оқулықтарды, газеттерді тиімді пайдалана отырып, осы жұмысты қорытындылады.

Абстракт

В научном проекте было затрогнуто основные понятия о темпераменте и ее видах. Изучив и накопив основные данные о темпераменте личности были проведены исследовательские работы по особенностям поведенческой деятельности человека. На основе выявленных данных были проведены рекомендации о свойствах темперамента и взаимосвязь с окружающим миром. Ученицей были обработано данные материалы интернета и печатных изданий.

Abstraction

At the scientist project was said about a temperament and its kinds. Having studied and gathered much dates about a person’s temperament was gone scientist works of person’s individuality. And on this base was gone recommendations about temperament and its relation with an environment. The dates was studied and printed by a pupil.

Зерттеудің мақсаты : темперамент туралы психиологиялық түсінік беру. Темперамент түрлері және оның ерекшеліктерімен таныстыра отырып өмірлік мамандық таңдауға пайдалану.

Зерттеудің міндеттері:

1. Қарым-қатынастағы темпераменттің орны және адам мінезінің қалыптасуын зерттеу, қоғамда өз орныңды табуға ықпал ету.
2. Жеке тұлғаның ҰБТ және мамандыққа бағдарлану дайындығына орай топтық кеңес жұмыстарын оздыру.
3. 9, 11 сыныптарға қосымша психологиялық ағарту жұмыстарын арттыру.

Мазмұны

Кіріспе 5-6 бет

Зерттеу бөлім 7-14 бет

§1 Темперамент туралы түсінік

§2 Темпераментке сипаттама

§3 И. П. Павловтың сипаттауынша темпераментпен мінездің байланыс

өзгешеліктері

Зерттеу жұмысы №1

Зерттеу жұмысы №2

Зерттеу жұмысы №3

Қорытынды . 15-17 бет

Пайдаланған әдебиеттер тізімі 18-20 бет

Қосымша материалдар

Кіріспе

Бұл жобада жеке адам психологиясынан елеулі орын алатын жеке-дара өзгешелік - темперамент туралы психологиялық түсінік беріледі. Сіз темперамент түрлері және оның ерекшеліктерімен таныс боласыз. Қарым-қатынастағы темпераменттің орны және адам мінезінің қалыптасуы. Мінез бен темперамент байланысы және оның негізгі психологиялық аспектілері. Темперамент-жүйке саласының тума қасиеттерімен туындайтын адамның жеке дара өзгешелігі. Мінездің еріктік сапаларының өзі күшті және әлсіз нашар болып бөлінеді. Мінез бен темпераменттің байланысы бұл-мақсатқа талпынуы, дербестілігі, тоқтамға келуі, батылдылығы, шыдамдылығы, тәртіптілігі, жинақылығы тағыда басқа қасиеттер кіреді. Темперамент ерекшелігіне орай адамның сабаққа икемділігін, ыңтасын, қабілеттілігін байқауға болады.

Зерттеу болжамы: әрбір жеке тұлға өз темпераментін білу арқылы қоршаған ортамен қарым-қатынасы үйлесімді болса, оқушылардың қабілеттілігін, жұмысқа икемділігін болжай біледі және өз еркшеліктерін тануға мүмкіндік болар еді.

Зерттеу кезеңдері:

1 кезең -15 қарашадан бастап 25 желтоқсанға дейін

2 кезең- 10 қаңтардан бастап 15 наурызға дейін

Зерттеу нысаны: 9, 11 -сынып оқушылары

Зерттеудің құрылымы: Жұмыс кіріспеден, негізгі бөлімнен, қорытынды және пайдаланған әдебиеттерден тұрады.

Зерттеудің ғылыми жаңалығы : Қазіргі таңдағы жеке тұлғаның бойындағы табиғи ерекшеліктерін біліп, кәсіби саладағы адамның өз қабілет-мүмкіндіктерін білу арқылы қосымша бағыт-кеңес беру.

Зерттеу әдістері:

1. Пассивті бағалау (зерттеу нысандарының мінез-құлық ерекшеліктері мен әр түрлі жағдайлардағы іс-әрекеттерін бақылау) .

2. Активті бағалау (темпераменттүрлеріне орай зерттеу нысандарының жеке-дара өзгешеліктерін анықтау үшін сауалнама өткізу) .

Зерттеу бөлімі

§1 Темперамент туралы түсінік

Темперамент (от лат. temperamentum - дара өзгешелік) -бұл жүйке жүйесінің тума қасиеттерінен туындайтын адамның жеке-дара өзгешелігі. Темперамент - ол жеке басынан ерекше дараланып байқалатын психикалық сипаттарының бірі.

Темпераментке 2 түрлі мінездеме беріледі:

• Қоршаған ортадағы жеке тұлғаның белсенділігі. Бұл іс-әрекетте, қимыл-қозғалыста білінеді;
• Эмоцияға бейімділік, бұл қарым-қатынастағы сезімталдық, импульсивті іс-әрекет және жеке тұлғаның көңілшектігі .

§2 Темперамент және оның түрлері

Темперамент 4 түрге бөлінеді, олар сангвиник, холерик, меланхолик, флегматик.

Сангвиник.

Бұл темпераменттің өкілін И. П. Павлов қызу қанды, іскер адам деп санайды. Бірақ ол тек қызғылықты іспен айналысқанда ғана осындай күйде болады. Мұндай іс жоқ кезде ол жабыраңқы, сылбыр жүреді. Сангвиниктің қимыл -қозғалысына белсенділік, өмір жағдайының өзгеруіне жеңіл бейімдеушілік тән. Ол адамдармен тез тіл табысып, шүйіркелесе кетеді, жатырқамайды. Ұжым ішінде сангвиник көңілді, ақ жарқын, іске бар ықыласымен кірісетін, әуесқой адам. Осылай жалындап тұрғанымен іске зауқы болмаса, яғни күнделікті күйбеңі, төзімділікпен ерінбей - жалықпай істеуді қажет ететін жұмыс тап болғанда суынып

Біздің зерттеу назарымызда болған 9А сынып оқушылары және 11 сынып оқушылары:

Зерттеу № 1 :

9 а сынып оқушыларының Мамандыққа дайындалу барысындағы темперамент түрін анықтау

• Жалпы саны-26

Қорытынды:

Сангвиниктер -9(35%) -Ажғали. Т, Бисенов. Д, Құсайын. Н, Куспанова. А, Сапарғалиев. Ж, Сидағалиева. А, Темірбаев. Б, Тоқтаров. Р, Төлепов. Н)

Холериктер -11(42%) Абдрахманов. А, Баксикова. А, Барадосова. Р, Есенжан. Р, Жұмагазиева. Г, Кәрім. М, Төлегенов. Қ, Сыздықов. Ә, Самиғолла. Ш, Есімғалиев. Н, Абай. Н

Флегматиктер 5(19%) (Батырова. М, Кебеков. Н, Кенжеғали. Ж, Таурина. З, Гатауов. А)

Меланхолик -1(4%) (Шекен. А)

Зерттеу № 2 :

9 сынып оқушыларының мамандыққа бағдар беру бағытындағы негізгі психологиялық ерекшеліктері

ҰБТ шарасына дайындалу бағытында 11 сынып оқушыларының темперамент түрлерін анықтау

Зерттеу барысында оқушылар саны-20 оқушы

11 сынып оқушыларының темпераментке тәуелділігіне
байланысты жеке-тұлғалық қасиеттерінің танылуы

• Қарым-қатынастағы рөлі
• Өзіне деген сенімділік
• Өз-өзін бағалауы
• Достық пен махаббат
• Іс-қимылы
• Ұйқысы
• Тәбеті
• Ортадағы ұстамдылығы
• Көңіл-күйі

Зерттеу № 3 :

11сынып оқушыларының темпераментке байланысты ерекшеліктері

Зерттеу № 4 :

11 сынып оқушыларының темперамент түрлерін анықтау

Қорытынды: Сангвиник типі-10 оқушы /50%(Аманғожы. А, Әмірханов. І, Құрманов. С,

• Сүндетова. Г, Түгелбай. А, Кадралиева. А, Исенгалиева. З, Сисенов. Т, Адилгалиева. Ф)
• Холерик 4оқушы20%(Бегалиев. Т, Мұстафин. Т, Толегенов. А, Молдахметов. Н)
• Флегматик 5оқушы25%(Кушимова. Т, Есенбаева. Р, Елемесова. А, Нургалиева. А, Сарсенбаева. Ә. )
• Меланхолик-1\5% оқушы(Макашева. Ф)

Оқушыларға жүргізіллген зерттеу кестесі бойынша мамандық таңдауға кеңестер

9, 11 сыныптардың жеке ерекшеліктерін, оқушылар бойындағы қасиеттер мен мінездерін қарастырып, оны ашуға ұмтылыс жасап сол арқылы мамандық таңдауға көмек көрсетуді қарастырдық.
Ашық та ақжарқын, көпшіл де тез сангвиниктер отырып атқаратын қызметтерді атқара алмайды. Олар қоғамды жұмыстар мен көпшіліктің ортасынд атқаратын істерге бейім, айта кетсек, кинолог, аспазшы, дизайнер, фотограф, радиомонтазшы, механик. Ал нәзік те жабырқау мелонхоликтер өнерге жақын келеді. Олардан-дін қызметкрі, философ, ақынжазушы, суретші, мәдениеттанушы, ценарист, компазитор шыға алады. Қимылды аз талап ететін, ойланып жасайтын қызметтерге флегматиктер сай келеді-тігінші, дәрігер, суретші, психолог, диктор, социолг, мұрағатшы, мұғалім, ғылым саласы. Холериктерге актерлік, инженерлік, сауда, әншілік, МАИ инспекторы, экскурсовод, спорт сынды салалар оладың бір орында тұрақтамауына мүмкіндік береді.

11сынып қатарындағы белсенді оқушыларының мектеп өміріндегі жеткен жетістіктері / темпераментке орай/

Қорытынды: 11 сынып оқушылары темпераментке сай әр кездері қоғамдық жұмыспен айналысып өздерін сол ерекшеліктеріне орай мектеп табалдырығында көрсете білді.

Ұсыныстар:
Темпераменті көңілінен шыпаса, бойымыздағы мінез-қылықты өзгерте аламыз ба?

Негізінен темперамент адам бойында табиғи болмысынан біте қайнасқанымен, өмірде темпераменттің таза түрлерінің кездесуі сирек. Бастысы, адам өз бойындағы кемшіліктерді анықтай отырып өзгере алды. Ол үшін

1. Өз темпераментіңізді дұрыс анықтап алыңыз.

2. Мықты және осал тұсыңызды анықтап, оны бір параққа

Жазыңыз.

3. Барша жағымсыз қасиеттеріңізді анықтап, шығу салдарын анықтауға ұмтылыңыз.

4. Өз бойыңыздағы жақсы қасиеттерді жинақтап,

Бар жігеріңізбен өз-өзіңізді өзгертуге қолға алыңыз.

Темперамент мінез бітісіне өзіндік бояу, рең береді. Жақсы мінездің ықпалымен темпераменттің нашар жақтарын, сіз, өзіңізге ұнамы қасиеттермен алмастырып өзгере аласыз. Ендеше, ерік-жігеріңіз мықтап беки түссін.

Өткеннің өсиеті-бүгіннің маңызы.

Жалындап жанбаған адам, бықсып сөнеді-бұл заң. Жасасын өмір жалыны.

(Н. Л. Островский)

Күллі адам баласын қор қылатын 3 нәрсе бар. Сонан қашпақ керек:әуелі-надандық, екінші-еріншектік, үшінші-зұлымдық.

(Абай)

Тумай жатып толдым деме, толмай жатып болдым деме. (М. Әуезов)

Өзімізге өзіміздің сенбеуіміз-біздің көптеген сәтсіздіктеріміздің себебі.

(К. Воуви)

Немқұрайлылық-адам баласын жеккөрушілікке итеретін удың ұрығы.

(В. Л. Сухомлинский)

Өзіңді билеу-ең жоғары билік, құштарлықтың құлына айналу-ең қорқынышты құлдық. (Сенека)

Ең ұлы жеңіс-өзіңді-өзің жеңу.

(П. Кальдерон)

. . . Мінез-өмір дауылдарында шыңдалады.

(И. Гете)

Тәуір мінез білімнің аздығынан гөрі, жігердің жетіспеуінен жапа шегеді.

(Г. Спенсер)

... жалғасы

Темпераментпен байланысты жүйке жүйесінің үшінші қасиеті - жүйке процестерінің қозғалғыштығы

Әрекет темпераменттері

Темпераменттің психологиялық сипаттамасы

Темперамент типтеріне жалпы сипаттама

Темперамент жеке тұлғаның биологиялық фундаменті

Оқушы темпераменті түрлері және онымен санасу

Темперамент және мінездің теориялық негіздері

Темперамент туралы

Темпераменттің төрт типінің сипаттамасы

Темперамент – жүйке жүйесінің тума қасиеттерінен туындайтын адамның жеке өзгешеліктерінің бірі

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс