Жер ресурстары
Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 3
1 Жер кадастрының автоматтандырылған ақпараттық жұйесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
4
1.1. Жер кадастрының автоматтандырылған ақпараттық жұйесін қалыптастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
4
1.2.
Жер учаскелерін тіркеу және жерді есепке алу, есеп беруді құрастыру және ақпаратты беру жұмыстарын автоматтандыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
26
34
Пайдаланған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 36
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 3
1 Жер кадастрының автоматтандырылған ақпараттық жұйесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
4
1.1. Жер кадастрының автоматтандырылған ақпараттық жұйесін қалыптастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
4
1.2.
Жер учаскелерін тіркеу және жерді есепке алу, есеп беруді құрастыру және ақпаратты беру жұмыстарын автоматтандыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
26
34
Пайдаланған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 36
КІРІСПЕ
Қазақстан Республикасы мол жер ресурстарын иеленіп отыр. Біркелкі мемлекеттік жер қоры 272,5 млн. га құрайды. Мемлекеттік жер қоры 14 облыс және 2 қала /Астана және Алматы/ арасында бөлінген. Республиканың территориясында 8 табиғи – шаруашылық аумақ пен 2 табиғи – шаруашылық таулы облыс бөлініп отыр, олардың ішінде жерлердің көбі шөл /112,2 млн га/, шөлейт /37,3 млн га/ және дала /62,4 млн га/ аумақтарында болып отыр. Барлық жер қоры жеті санатқа бөлінеді, оның ішінде – 34,4 ауыл шарашылық мақсатындағы жерлер, 43,9 мемлекеттік запастағы жерлер, 7,5 елді мекендердің жерлері, 4,1 өнеркәсіп, көлік, байланыс, қорғаныс және өзге де ауыл шаруашылық емес жерлер, 4,0 орман, 1,3 су қорлары, ал ерекше қорғалынатын табиғи аумақтардың жерлері 0,55 пайыз құрайды. Республикада 161 әкімшілік аудан, қалалар мен поселкелердің саны – 302, ал ауылды елді мекендердің саны 7164 құрайды. Бұл көрсеткіштер республика жер қорының мол болуын, ал табиғи шаруашылықты жағдайының бірдей еместігін және әкімшілік бөлімдерінің көптігін көрсетеді.
Қазақстан жер реформасының ерекшеліктерін түсіну үшін оқулықта жер қатынастарының тарихи, құқықтық және экономикалық жағдайларына мол көңіл бөлінді. Ғылыми еңбектерге сүйеніп, Қазақстан территориясында тұрған халықтардың жер қатынастарының дамуы көне заманнан Ресейге қосылғанға шейін сарапталды. Қазақстандағы көшпелі қалықта ұзақ мерзімде феодалдық жеке және феодалдық-рулық /тумалық/ жер /жайлым және шабындықтарға/ меншіктік формалары дамыды, ал суармалы егістік жер учаскелеріне /егіншілік оазистерде, оңтүстік аумақтарда/ көне заманнан бері жеке меншік орнатылған. Ресейге қосылғаннан кейін, 1917 жылға дейін Қазақстанда Ресейдің жер қатынастары орын ала бастады және колониалдық жер саясаты мақсаты орындалды. Совет үкіметі уақытында барлық республиканың жерлері мемлекеттік меншікке ауысты, азаматтар мен мемлекеттік заңды тұлғалар ғана жерді пайдалануға құқықты болды.
1990 жылдан бастап Қазақстанда жер қатынастарының өзгеруі басталды, Қазақ ССР-нің жаңа Жер кодексі еңгізілді,
Қазақстан Республикасы мол жер ресурстарын иеленіп отыр. Біркелкі мемлекеттік жер қоры 272,5 млн. га құрайды. Мемлекеттік жер қоры 14 облыс және 2 қала /Астана және Алматы/ арасында бөлінген. Республиканың территориясында 8 табиғи – шаруашылық аумақ пен 2 табиғи – шаруашылық таулы облыс бөлініп отыр, олардың ішінде жерлердің көбі шөл /112,2 млн га/, шөлейт /37,3 млн га/ және дала /62,4 млн га/ аумақтарында болып отыр. Барлық жер қоры жеті санатқа бөлінеді, оның ішінде – 34,4 ауыл шарашылық мақсатындағы жерлер, 43,9 мемлекеттік запастағы жерлер, 7,5 елді мекендердің жерлері, 4,1 өнеркәсіп, көлік, байланыс, қорғаныс және өзге де ауыл шаруашылық емес жерлер, 4,0 орман, 1,3 су қорлары, ал ерекше қорғалынатын табиғи аумақтардың жерлері 0,55 пайыз құрайды. Республикада 161 әкімшілік аудан, қалалар мен поселкелердің саны – 302, ал ауылды елді мекендердің саны 7164 құрайды. Бұл көрсеткіштер республика жер қорының мол болуын, ал табиғи шаруашылықты жағдайының бірдей еместігін және әкімшілік бөлімдерінің көптігін көрсетеді.
Қазақстан жер реформасының ерекшеліктерін түсіну үшін оқулықта жер қатынастарының тарихи, құқықтық және экономикалық жағдайларына мол көңіл бөлінді. Ғылыми еңбектерге сүйеніп, Қазақстан территориясында тұрған халықтардың жер қатынастарының дамуы көне заманнан Ресейге қосылғанға шейін сарапталды. Қазақстандағы көшпелі қалықта ұзақ мерзімде феодалдық жеке және феодалдық-рулық /тумалық/ жер /жайлым және шабындықтарға/ меншіктік формалары дамыды, ал суармалы егістік жер учаскелеріне /егіншілік оазистерде, оңтүстік аумақтарда/ көне заманнан бері жеке меншік орнатылған. Ресейге қосылғаннан кейін, 1917 жылға дейін Қазақстанда Ресейдің жер қатынастары орын ала бастады және колониалдық жер саясаты мақсаты орындалды. Совет үкіметі уақытында барлық республиканың жерлері мемлекеттік меншікке ауысты, азаматтар мен мемлекеттік заңды тұлғалар ғана жерді пайдалануға құқықты болды.
1990 жылдан бастап Қазақстанда жер қатынастарының өзгеруі басталды, Қазақ ССР-нің жаңа Жер кодексі еңгізілді,
Қолданылған әдебиеттер
1. Конституция Республики Казахстан - Алматы: Казахстан, 1995.
2. "О земле" Указ Президента Республики Казахстан от 22 декабря 1995г., №. 2718. Земельное законодательство Республики Казахстан. //Сб. нормативно-правовых актов//. - Алматы: Жети жаргы, 1998. - с.7-77.
3. Земельный кодекс РК. Алматы: Жети жаргы, 2003. – 255с.
4. «О крестьянском хозяйстве». Закон Казахской ССР от 21.05.1990г. №64. Земельное законодательство Республики Казахстан. - Алматы: «Жети жаргы», 1998. - 192с.
5. «О некоторых вопросах регулирования земельных отношений». Указ Президента РК от 24.01.1994г. №1516. Земельное законодательство Республики Казахстан. - Алматы: «Жети жаргы», 1998. - 192с.
6. «О дальнейшем совершенствовании земельных отношений». Указ Президента РК от 05.04.1994г. №1639. Земельное законодательство Республики Казахстан. - Алматы: «Жети жаргы», 1998. - 192с.
7. Государственный (национальный) доклад «О состоянии и использовании земель Республики Казахстан на 1 ноября 2000 года». - Астана: Государственное Агентство по управлению земельными ресурсами, 2001. - с. 5-19, 25-54, 57-75.
8. Комов Н.В. Управление земельными ресурсами России. Российская модель землепользования и землевладения.(Справочное пособие). - М.,1995. - с.11-19, 25-27, 54-59, 125-133, 174-185,205-207.
9. Масанов Н.А. Кочевая цивилизация казахов. - Алматы: Социнвест. - М., Горизонт, 1995.- с. 7-9.
10. Еренов А.Е. Возникновение и развитие социалистических земельных правоотношений в Казахской ССР. - Алма-Ата: изд. АН Каз. ССР, 1963. - с.42-43, 47, 51-52, 53-64, 65, 79-81.
11. Шахматов В.Ф. О сущности патриархально-феодальных отношений у кочевых народов Казахстана. В кн. «Материалы научной сессии, посвященной истории
1. Конституция Республики Казахстан - Алматы: Казахстан, 1995.
2. "О земле" Указ Президента Республики Казахстан от 22 декабря 1995г., №. 2718. Земельное законодательство Республики Казахстан. //Сб. нормативно-правовых актов//. - Алматы: Жети жаргы, 1998. - с.7-77.
3. Земельный кодекс РК. Алматы: Жети жаргы, 2003. – 255с.
4. «О крестьянском хозяйстве». Закон Казахской ССР от 21.05.1990г. №64. Земельное законодательство Республики Казахстан. - Алматы: «Жети жаргы», 1998. - 192с.
5. «О некоторых вопросах регулирования земельных отношений». Указ Президента РК от 24.01.1994г. №1516. Земельное законодательство Республики Казахстан. - Алматы: «Жети жаргы», 1998. - 192с.
6. «О дальнейшем совершенствовании земельных отношений». Указ Президента РК от 05.04.1994г. №1639. Земельное законодательство Республики Казахстан. - Алматы: «Жети жаргы», 1998. - 192с.
7. Государственный (национальный) доклад «О состоянии и использовании земель Республики Казахстан на 1 ноября 2000 года». - Астана: Государственное Агентство по управлению земельными ресурсами, 2001. - с. 5-19, 25-54, 57-75.
8. Комов Н.В. Управление земельными ресурсами России. Российская модель землепользования и землевладения.(Справочное пособие). - М.,1995. - с.11-19, 25-27, 54-59, 125-133, 174-185,205-207.
9. Масанов Н.А. Кочевая цивилизация казахов. - Алматы: Социнвест. - М., Горизонт, 1995.- с. 7-9.
10. Еренов А.Е. Возникновение и развитие социалистических земельных правоотношений в Казахской ССР. - Алма-Ата: изд. АН Каз. ССР, 1963. - с.42-43, 47, 51-52, 53-64, 65, 79-81.
11. Шахматов В.Ф. О сущности патриархально-феодальных отношений у кочевых народов Казахстана. В кн. «Материалы научной сессии, посвященной истории
Пән: Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 35 бет
Таңдаулыға:
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 35 бет
Таңдаулыға:
Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 3
1 Жер кадастрының автоматтандырылған
ақпараттық жұйесі 4
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... ..
1.1Жер кадастрының автоматтандырылған
. ақпараттық жұйесін 4
қалыптастыру ... ... ... ... ... .. ... ...
... ... ... ... ... ..
1.2Жер учаскелерін тіркеу және жерді есепке
. алу, есеп беруді құрастыру және ақпаратты
беру жұмыстарын 26
автоматтандыру ... ... ... ... ... ... ...34
... ... ... ... ... ... ... ... ..
Қорытынды
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ...
... ... ... ... ... ... ...
Пайдаланған 36
әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ..
КІРІСПЕ
Қазақстан Республикасы мол жер ресурстарын иеленіп отыр. Біркелкі
мемлекеттік жер қоры 272,5 млн. га құрайды. Мемлекеттік жер қоры 14 облыс
және 2 қала Астана және Алматы арасында бөлінген. Республиканың
территориясында 8 табиғи – шаруашылық аумақ пен 2 табиғи – шаруашылық таулы
облыс бөлініп отыр, олардың ішінде жерлердің көбі шөл 112,2 млн га,
шөлейт 37,3 млн га және дала 62,4 млн га аумақтарында болып отыр.
Барлық жер қоры жеті санатқа бөлінеді, оның ішінде – 34,4 ауыл шарашылық
мақсатындағы жерлер, 43,9 мемлекеттік запастағы жерлер, 7,5 елді
мекендердің жерлері, 4,1 өнеркәсіп, көлік, байланыс, қорғаныс және өзге де
ауыл шаруашылық емес жерлер, 4,0 орман, 1,3 су қорлары, ал ерекше
қорғалынатын табиғи аумақтардың жерлері 0,55 пайыз құрайды. Республикада
161 әкімшілік аудан, қалалар мен поселкелердің саны – 302, ал ауылды елді
мекендердің саны 7164 құрайды. Бұл көрсеткіштер республика жер қорының мол
болуын, ал табиғи шаруашылықты жағдайының бірдей еместігін және әкімшілік
бөлімдерінің көптігін көрсетеді.
Қазақстан жер реформасының ерекшеліктерін түсіну үшін оқулықта жер
қатынастарының тарихи, құқықтық және экономикалық жағдайларына мол көңіл
бөлінді. Ғылыми еңбектерге сүйеніп, Қазақстан территориясында тұрған
халықтардың жер қатынастарының дамуы көне заманнан Ресейге қосылғанға шейін
сарапталды. Қазақстандағы көшпелі қалықта ұзақ мерзімде феодалдық жеке және
феодалдық-рулық тумалық жер жайлым және шабындықтарға меншіктік
формалары дамыды, ал суармалы егістік жер учаскелеріне егіншілік
оазистерде, оңтүстік аумақтарда көне заманнан бері жеке меншік орнатылған.
Ресейге қосылғаннан кейін, 1917 жылға дейін Қазақстанда Ресейдің жер
қатынастары орын ала бастады және колониалдық жер саясаты мақсаты
орындалды. Совет үкіметі уақытында барлық республиканың жерлері мемлекеттік
меншікке ауысты, азаматтар мен мемлекеттік заңды тұлғалар ғана жерді
пайдалануға құқықты болды.
1990 жылдан бастап Қазақстанда жер қатынастарының өзгеруі басталды,
Қазақ ССР-нің жаңа Жер кодексі еңгізілді, "Меншік туралы", "Қожалық
шаруашылығы туралы", "Қазақ ССР-де жер реформасы туралы" т.б. заңдар
қабылданды. Республика Конституциясында 1995ж. мемлекеттік жер меншігімен
қатар жеке меншік еңгізілді. "Жер туралы" 1995ж. Президент Жарлығында
мемлекеттік және жерге жеке меншік орнатылуының ережелері мен заңдылықтары
бекітілген, жер реформасы мақсаттарын орнатудың заңды жолдары көрсетілген,
жер ресурстарын басқарушы органдардың жерді үйлестіру және мемлекеттік жер
кадастрын жүргізу тәртібі мен ережелері бекітілген.
Республикада жер реформасы даму жағдайында жер ресурстарын басқару
жаңа жүйесінің құрылуы өте қажетті. Кәзіргі уақытта, барлық мемлекеттік
органдар, кәсіпорындар, ұйымдар жер ресурстарын басқару функцияларын
орындайтын республикалық жер ресурстарын басқару Агенттігі жүйесіне кіріп
отыр. Жерді үйлестіру, мемлекеттік басты жер қатынастарын өзгерту құрал
болып саналады, бірақта реформа жағдайында оның функциялары мен жүргізу
әдістері өзгерді. Жер ресурстарын басқару жаңа жүйесінің негізі болып
мемлекеттік жер кадастры саналады. Мемлекеттік жер кадастры жаңа жағдайда
көпфункционалдық, ғылыми-техникалық және ақпараттық жүйе болып қалыптасып
келеді. Жер кадастрының ішінде үш блок қалыптасты - құқықтық, қаржылық және
көпфункционалдық. Ал көпфункционалдық кадастрдың ішінде атқарушы, орталық
негізі болып автоматтандырылған ақпараттық жүйесі қалыптасты, бұл жүйе
республикалық жер туралы ақпараттық банк рөлін атқарады.
Сондықтан, жер кадастрының жаңа жүйесі негіздерін ғылыми дәлелдеп
көрсеткен оқулық жоғары және орта оқу орындары студенттеріне, мұғалімдерге,
магистрлерге, аспитранттарға және жер ресурстарын басқару Агенттігі жүйесі,
жергілікті атқару органдарының мамандарына керекті құрал болады деп
сенеміз.
1-тарау. ЖЕР КАДАСТРЫНЫҢ АВТОМАТТАНДЫРЫЛҒАН АҚПАРАТТЫҚ ЖҮЙЕСІ
1. Жер кадастрының автоматтандырылған ақпараттық жүйесін
қалыптастыру
Жер ресурстарын басқаруды қамтамасыз ететін міндеттерді тиімді,
уақытты және сапалы түрде жүзеге асыру үшін жер кадастры жерді үйлестіру,
жер мониторингі, топографиялық-геодезиялық, топырақтық, геоботаникалық,
гидрогеологиялық және басқа ізденістер бойынша көп көлемде ақпаратты тез
іздеу мен пайдалануда көптеген қосымша мақсаттарды шешуі қажет. Осы
ақпаратты іздеу, сақтау және пайдалану қазіргі есептеуіш және
телекоммуникациялық желісіз мүмкін емес. Сондықтан республикамызда кәзірде
белсенді түрде қалыптасып жатқан жер кадастрының автоматтандырылған
ақпараттық жүйесі өзегі болып келетін жер ресурстарын басқарудың бірыңғай
ақпаратты-есептеуіш жүйесін құру керек.
ЖКААЖ құрудың негізгі мақсаты жер ресурстарын басқарудың барлық
ауқымын жоғары өнімді компьютерлік технологиясын пайдаланып, жер кадастырын
жүргізудің түбегейлі, жаңа тәсілдері мен түрлеріне көшу болып табылады.
ЖКААЖ тиісті мәліметтер базаларында жер ресурстары туралы ақпаратты
жинайды, сақтайды. Оларды барлық деңгейдегі кәсіпорындары, қызметтері,
тиісті министрліктер және ведомстволар пайдаланады. ЖКААЖ – ол күрделі, көп
нысаналы, көп кызметті, үздіксіз дамып жатқан ұйымдастыру – технологиялық
жүйе. Оған:
- жер ресурстарын басқару процестерінің мүмкіндігінше толық ақпараттары;
- басқарудың барлық деңгейлері бойынша ақпараттың өте қысқа уақытта өтуі;
- жер пайдалану жүйесіне басқарушы жерлердің жоғары ұйымдылығы;
- басқарылатын жүйеде жер мониторингі болатын барлық өзгерістерді дер
кезінде тауып, есепке алу;
- жер ресустарын басқару мақсатына мемлекеттен бөлінетін қаржыларды
нәтижелі пайдалану мүмкіндіктері кіреді.
Қалыптасып жатқан ЖКААЖ қызметі мына мәселелерді қамтиды: жер
пайдаланушы субъектерге, басқару органдарға, барлық мүдделі органдарға,
ұйымдарға, кәсіпорындарына заңды және сол салада жұмыс істейтін жеке
тұлғаларға қызмет көрсету. ЖКААЖ жер меншігінің әр түрлеріне негізделінген
жер қатынастарының орнатылуын қамтамасыз ететін және жер нарығының дамуын
қолдаушы мемлекеттік ақпараттық құрылым ретінде қарауға болады. Оны
Қазақстан Республикасы Жер ресурстарын басқару жөніндегі агенттік құрамында
құруда және жүргізуде бұрынғы мемлекеттік жер кадастрын жүргізу жүйесін
пайдалану мүмкіндігі қаралған.
Республикалық деңгей
Ұзақ мерзімді және болашақтық жоспарлау
Бағдарламалық өнімдерді және Қазақстандық
бағдарламаларды игеру
ЖКААЖ облыстық орталықтарын әдістемелік,
бағ-дарламалық және материалдық-техникалық
қамтамасыз ету
Ақпаратты қорыту
ЖКААЖ орталықтың облыстық және аудандық
мамандарын оқыту
Сапаны тексеру, материалдық-техникалық қамтамасыз
ету
Облыстық деңгей
Орта мерзімді болашақтық жоспарлау
Картографиялық негіз құру
Ақпаратты қорыту
ЖКААЖ аудандық орталықты әдістемелік,
бағдарламалық, материалдық-техникалық қамтамасыз
ету
Мамандарды оқыту
Жұмыстардың сапасын тексеру
Аудандық қалалық деңгей
-жер учаскелерін -жер -мониторингті
есепке алу; учаске-лерініжәне жерлерді
-учаскелерге құқық ң иеле-рін қор-ғау барысын
куәләндіруші және тексе-руді
құжаттар-ды пайдаланушылажүзеге асыру;
дайындау және беру;рын еспке -топырақ және
-кадастрлік алу; өсімдік
нөмірлерді беру; -бағалық жамылғы-сының
-учаскелер аймақтау; сапасын және
шекараларын -салықтың пайдалануын
анықтау, учаске базалық есепке алу;
жоспа-рын жасау, ставкасын -жерлерді
аудандарды өлшеу; есептеу; табиғи-экономик
-кадастрлік -салық алық аймақтау;
карталарды жасау салу-ды -жерлердің көп
және жүргізу; жүргізу; параметрлік
-жер кадастрлік -жерлерді карталауын
кітапқа және жерді жүргізу
мағлұматтарды жазу;пайдалану
-есеп құрастыру; құқығын
ақпаратты беру бағалау
1-сурет -Қазақстан Республикасы ЖКААЖ қызметтік құрылымы
Республикамызда мемлекеттік жер кадастрын жүргізудің ұйымдастырушылық
құрылымы және оның автоматтандырылған ақпараттық жүйесі үш деңгейлік
әкімшілік – аумақтық құрылымнан тұрады: республикалық, облыстық және
аудандық деңгейлер. Жер кадастрын жүргізу мен ЖК ААЖ тік және көлбеу
деңгейлерде бірыңғай әдістеме мен технология бойынша жүзеге асыру міндетін
жер ресурстарын басқару жөніндегі Қазақстан Республикасы Агенттігінің
өндірістік құрылымы атқарады. Мем. ҒӨО жер, оның облыстық еншілес
кәсіпорындары, аудандық кадастр филиалдары, қалалық және аудандық
агенттіктермен қосылу.
ЖКААЖ республикалық орталығы республикамыздың барлық әкімшілік-
аумақтық деңгейлердегі жер кадастрын жүргізу автоматтандырылған жүйесін
құрудағы үйлестіруші методологиялық, әдістемелік, технологиялық орган болып
келеді. ЖКААЖ республикалық орталықтың негізгі міндеттері:
- республика жер ресурстарын басқару процестер туралы барынша толық
ақпараттануы;
- елдің жер ресурстарын пайдалану және жай-күйінің мәліметтері банкісін
белсенді түрде ұстау және жүйелеу;
- заң, атқарушы органдарды, ведомстволарды, ұйымдарды жер кадастрлік
ақпаратпен өз уақытында және сапалы түрде қанағаттандыру;
ЖКААЖ республикалық орталығы
Зерттеу Еңгізу және Материалдық-техникалық
тобы оқыту тобы қамту секторы
МемҒӨО жер облыстық еншілес кәсіпорын
Мәліметтер базасының әкімі
Сканерлеу тобы Жұмыс станциялар Есепке алу
тобы тобы
Жер ресурстарын басқару жөніндегі аудандық
қалалық агенттік
МемҒӨО жер еншілес кәсіпорынның аудандық
қалалық
жер кадастрлік бюросы филиалы
АвтоматтандырылатЖерді үйлестру ізденістер тобы
ын жұмыс орны
2-сурет- Автоматтандырылған кадастрлық жүйесін басқару
- жер кадастрын жүргізуді компьютерлеу және ақпараттаудың негізгі
бағыттарын анықтау;
- ақпаратты топтастыру және код арқылы құпиялаудың бірыңғай жүйесін жасау
мен енгізу –жергілікті классификаторларды, кадастрлық ақпаратты
автоматтандырылған түрде өңдеуге арналған бір рәсімді құжаттарды ойлап
табу;
- ЖКААЖ қызметкерлерін оқыту және мамандық арттыру;
- барлық деңгейде есептеу жүйесінің құралдарын пайдалану және ЖКААЖ енгізу
жөніндегі жұмыстарды үйлестіру.
Қазіргі кезде Мем. ҒӨО жер орталық өндірісінде жер
кадастрының ЖКААЖ республикалық орталығы жетілген құрылғыларымен толығынша
жетерліктей жабдықталған құрылғының бір бөлігі Пилоттық жоба бойынша
қойылған.
ЖКААЖ республикалық орталығының компьютерлік және телекоммуникациялық
жабдықтарының құралы.
Жер кадастрлік құжатты жүргізу және жердің қоры және үйлестірілуі
туралы жылдық есепті құрастыру көптеген есептер мен жазуларға байланысты.
Кадастрлік мәліметтерді алу, құрастыру бойынша жұмыстар әр деңгейде
1. Фотопланшеттерді өңдеу бойынша топ
АО Фотоплан-шПрин-Фотоплан-АЗ
фотоплан-еттерді терлешеттерді фото-планш
шеттерді өңдеу р өңдеу ет
өңдеу бойынша бойынша фрагмент-т
бойынша графикалық графикалыерін өңдеу
сканер жұмыс қ жұмыс бойынша
сканер
1. Актілерді және басқа басылым өнімін шығару
бойынша топ
Актлерді шығару ПринтерБасылым өнімін шығару
бойынша жұмыс лер бойынша жұмыс
станциялары станциясы
2. Жүйелік қолдау тобы
ПлоттМәліметтер МәліметтерЖүйелік қолдау
ер базасының базасының жөніндегі
сервері сервері автомттанды-рылған
жұмыс орны
3. Аудандық және облыстық карталарды құру бойынша графикалық жұмыс
станциясы
ПринтКарталар-ды Мәлімет-теПринтеДигитай-з
ер-лежасау бойыншар рлер ер
р графика-лық база-сының
жұ-мыс әкімшілігі
стан-циясы
3-сурет
бойынша орындалады. Бұл ақпаратты деңгейлік тұрғыда өңдеуге мүмкіндік
береді. Өңдеудің әр деңгейіне кіретін, шығатын құжаттар пайда болады. Кейде
сол бір құжаттар бір деңгейде кіретін құжаттар болса, басқа деңгейде –
шығатын болып келеді.
Республика және облыстар үшін мұндай құжат болып алқаптар және жер
пайдаланушылар бойынша жерлердің бар болуы және үлестірілуі туралы есептер,
ал аудандар үшін – пайдаланатын жер құрамында болып жатқан өзгерістер
туралы жер пайдаланушылардың есебі. КСРО көлемінде машиналық өңдеуді
еңгізуге дейін 4 мыңға жуық инженер-техникалық қызметкерлер жер кадастрының
құжаттарын өңдеумен айналысқан. Содан кейін, бірте-бірте есептеу жұмыстарын
әр түрлі электрондық есептеуіш машиналар қолданыла бастап, соңғы жылдарда
бұл жұмыстар компьютерлене бастады. Жер кадастры мәлеметтерін өңдеуде
шешілетін негізгі міндеттер:
1. Жер учаскелері, аудандар, облыстар, республика бойынша жер көлемдерін
анықтау;
2. Алқап түрлері бойынша аудандарын есептеу;
3. Жерлердің және а.ш. алқаптардың сапасын анықтау;
4. Жақсартылған жерлердің аудандарын және олардың жай-күйін анықтау;
5. Аудандар, облыстардың есептік мәліметтеріне өзгерістер енгізу;
6. Есептік кадастрлік құжаттарды құрастыру.
Кадастрлік процеске компьютерлік технологияны еңгізуге байланысты
соңғы жылдарда жер кадастрын жүргізуде автоматтандыру мүмкіндіктері шұғыл
кеңейді. Мысалы, жер учаскесін тіркеу кезінде олар және жер пайдаланушылар
туралы барлық мәліметтер компьютерлік мәліметтер банкіне еңгізіледі, б.а.
ауданның қаланың мемлекеттік жер кадастрлік кітабына жазылған бар
мәліметтер толығымен ақпараттың магниттік таратушысына түсіріледі. Сонымен,
жер учаскесін тіркеуде барлық құжаттарымен жер кадастрлік іс қалыптасады,
ол қатарласа жер учаскесі туралы барлық ақпарат тиісті бағдарлама бойынша
компьютерге түсіріледі. Мұндайда сол ақпаратты автоматтық тәртіпте
сақтаумен қатар, онымен жұмыс істеуге болады, былай айтқанда жердің негізгі
және кезекті есебін жүргізуге болады аудан, сапалық сипат жөнінде әр жер
учаскесі, алқаптар, алқап түрлері және жер санаттары бойынша.
Қазіргі уақытта жерлердің бар болуы мен үлестіруші олардың санаттар,
жер учаскесінің иесі, жер пайдаланушы және алқаптар бойынша кезектегі
жылдың 1-қарашасына қосымда кестелерімен бірге есеп беріледі. Осы
мемлекеттік статистикалық есеп беру аудан, қала, облыс, республика
деңгейлерінде толық автоматтандырылған.
Республикамызда жер кадастрын жүргізуді автоматтандыру жұмыстары жер
қатынастарын қайта қараумен қатар бірге жүргізіле бастады. Ең алдымен бұл
жұмыстар республикалық МемҒӨО жер, Жер ресурстарын басқару жөніндегі Алматы
облыстық, қалалық комитеттерде басталды. Мысалы, Алматы қаласының қалалық
комитетінде 20 астам автоматтандырылған жұмыс орны АЖО бар, барлық қажетті
техникамен және бағдарламалық бұйымдармен жабдықталған жер кадастрын
жүргізуді автоматтандыру бөлімшесі құрылды.
Керек техникамен жабдықталған АЖО қаланың 6 аудандық агенттігінде
қалыптаса бастады. Қазіргі кезде жер учаскесін тіркеу, жерлерді негізгі
және кезектегі есепке алуды жүргізу, барлық деңгейде есеп құру жұмыстары
толық автоматтандырылған.
Жер кадастрын ААЖ жүргізуді жер учаскелері бойынша келесі міндетті
ақпараттар кіреді:
1 жер учаскесінің кадастрлік нөмірі;
2 әкімшілік аудан;
3 учаскенің орны және оның жүйелік баяндамасы;
4 нысаналы арналуы;
5 бөлінуі;
6 пайдаланудағы шектеулер және ауыртпалықтар;
7 учаске ауданы.
Алматы қаласы аудандық жер комитетінде 1997 ж. компьютерлік техника
және технологияны пайдаланып, жер учаскелері бойынша құжаттардың және
ақпараттың келесі түрлері дайындалып, беріледі:
1 пайдалану және меншіктеу құқығы актлері;
2 жер учаскесінің жоспары;
3 келесі мәліметтерден тұратын ақпараттар:
- учаске ауданы координаттар арқылы;
- жерлер санаты;
- жер учаскесіне құқық және құжаттар құқық, үлес, құқық субъектісі, мекен-
жай, тіркелетін салық нөмірі, телефон;
- құқық көрсетуші құжат тіркеу нөмірі, беру уақыты, бекіту құжаты, оның
тіркеуіш мәліметтері;
- берілген құжат серия, нөмір, тіркеуіш мәліметтері, күні, айы;
- учаскені экономикалық бағалау экономикалық немесе бағалық аймақ,
учаскенің нормативтік құны, бағалық құны, жер салығының құрамы, жалға
беру төлемі;
- координаттар, қабырғалар ұзындығы, румбтар каталогі.
Кәзір қалалық агенттікте жоспарлы тәртіпте ЖКААЖ әрі қарай даму
мәселелері шешіліп жатыр - қолданыстағы "Гео Кад Систем 3 Wіndows" жүйесі
негізінде локальды есептеуіш желісін құру. Бұл желі қалалық агенттіктің
есептеу орталығы аудандық агенттіктерінің компьютерлік бөлімдерін бірыңғай
жүйеге қосады. Сонымен қатар, бірінші кезекті болып бағдарламалық жабдықтау
және өндіріске автоматтан-дырылған кадастрлік жұмыстарының келесі түрлерін
еңгізу болып табылады:
1 дигитализация әдісімен Алматы көшелерінің және
кварталдарының М 1:10000 цифрлік карталарын жасау;
2 М 1:500; 1:2000; 1:10000 топографиялық жоспарларды және карталарды
сканерлеу;
3 Жерді пайдаланушылар және жер учаскесінің иелері бойынша текстік,
графикалық бөлікті ақпаратты, мемлекеттік актілерді еңгізу және беру.
Жер ресурстарын басқару жөніндегі комитеті аудан қала, облыс
деңгейінде жер кадастрын жүргізу, жер учаскелерімен мәмілелер туралы
ақпаратты жедел жинау, өңдеу, сақтау, жүйелеу үшін Қазақстан
Республикасының ЖК ААЖ құру және жүргізу бойынша жоба жүзеге асырылады.
1998-99 жж. МемҒӨО жер облыстық еншілес мемлекеттік кәсіпорындар
құрылымында ЖКААЖ облыстық орталығының қалыптасуы аяқталып, аудандық филиал
негізінде ЖКААЖ аудандық орталығының құрылуы басталды. Осы кезеңде
автоматтандырылған түрде жер кадастрын жүргізудің негізгі мәселелерін
реттеуші нұсқаулық бір қатар құжаттар дайындалды:
- геоақпараттық жүйе-технологиясын РСУБД ORAGLE пайдалануға бағдарланған
жер учаскесіне меншік және жерді тұрақты пайдалануға актілерді шығару
бойынша бағдарламалар кешенінің желілік версиясы;
- РСУБД ORAGLE және АКСІNFO бағдарламалық өнімдер негізінде геоақпараттық
жүйені жүргізу технологиясы;
- Жер учаскесінің жоспарын дайындау бойынша басшылық;
- Жерлер мониторингі нәтижелерін өңдеу және талдау бойынша бағдарламалық
қамту.
Зерттеу сатысына келесі құжаттар жатады:
- геоақпараттық жүйе-технология негізінде, тіркеу кварталы ауданының жер
кадастрлік карталарын дайындау бойынша нұсқау;
- "Жер туралы" Жарлық күшіне еңгенше берілген жерге құқық туралы құжаттар
және РСУБД ORAGLE жаңа құжаттар бойынша мәліметтердің әртүрлі негіздерін
конвертация жөнінде тәжірибелік нұсқау.
ЖКААЖ құрудың жаңа технологиялары және қолданбалы бағдарламалар
өндірістік сынаудан Алматы облысының бір қатар аудандары негізінде өтті.
Республиканың барлық аймақтарында бұл жүйені игеруге және еңгізуге қаржы-
қаражат пен республикамыздың жерді үйлестіру қызметінің материалдық-
техникалық жабдықтауының жетіспеушілігі кедергі болып отыр.
Жер ресурстарын басқару жөніндегі Алматы облыстық агенттігі Әлемдік
банк несиелерін тарта отырып, Алматы, Ақмола облыстары мен Алматы, Астана
қалаларының бірыңғай сәйкес бағдарламаларын жасау жөнінде жылжымайтын
мүліктер және олармен мәміле құрудың Пилоттық жобасын енгізу бағдарламасына
қатысуда. 1999-2000 жж. геоақпараттық технология негізінде ЖК ААЖ
жетілдіру бойынша жұмыстар келесі басым бағыттарда жалғастырылды:
Мемлекеттік жер кадастры негізінде Қазақстан Республикасы Үкіметінің
тапсырмасына сәйкес жер кадастрының мәліметтер базасын басқа кадастрлармен
бірлестіруге мүмкіндік беретін бірыңғай бағдарламалық өнімді шығару №14
хаттама, 02.06.1998:
- жер кадастрын жүргізу процестерін автоматтандыруға қажет бірыңғай
анықтамаларды дайындау;
- геоақпараттық жүйе ГАЖ технологияларды пайдаланып, көпқабатты векторлық
карталар негізінде топырақтық және геоботаникалық картографиялау
поцестерін автоматтандыру;
- ЖКААЖ қызметін атқару бойынша нормативтік, құқықтық, әдістемелік құрақтар
жинағын дайындау.
ЖКААЖ әрі қарай дамуы Қазақстан Республикасының
заң министрлігі мен жылжымайтын мүлік пен заңды тұлғаларды мемлекеттік
тіркеу Агенттігі жанындағы Пилоттық жобаны дайындау және жүзеге асыру
бойынша Топ жоспары жұмысымен байланысты.
Бірінші сатыда 1998-2000жж. тіркеу мақсаттары үшін жер кадастрын
жүргізуді бағдарламалық қамтамасыз етуді зерттеу және тесттеу, пилоттық
облыстар үшін техникалық спецификациялар және шығындар сметалары жөнінде
ұсыныстарды дайындау және Әлемдік банк қарауына беру қарастырылған. Пилотты
жоба шегінде негізгі бағдарламалық өнімдерді, ГАЖ өнімдерін тендер
нәтижелері шешуші дәрежеде жалпы ЖКААЖ дамуының келешек бағытын анықтайды.
ЖКААЖ облыстық орталығы облыста жер кадастрын автоматты жүргізу үшін
қызмет атқарады және кадастрлік мәліметтерді жинау, өңдеу, оларды өзгерту,
сақтап жаңарту, кадастрлік ақпараты беру процестерін қамтиды:
- облыс жер кадастры мәліметтерінің бірыңғай ақпараттық банкін қалыптастыру
және ақпаратты ЖКААЖ республикалық орталығына беру;
- пайдаланатын жерлерді тіркеуге алу және жерлердің сан, сапасын есепке алу
тәртібін жетілдіру;
- ақпаратты автоматтандырылған тәртіппен жаңартуды, сақтауды, қорғауды және
оған ашықтық құқығын қамтамасыз етуді жүзеге асыру;
- жер кадастрлік мәліметтерді облыстық басқару органдарына, жеке және заңды
тұлғаларға өз уақытында беру;
- кадастр мәліметтерін алу, өңдеу және сақтауға автоматтандырылған
әдістермен сатылап көшу бойынша ЖКААЖ аудандық орталығы қызметін
үйлестіру;
- ЖКААЖ аудандық орталықтарын картографиялық негізбен, бағдарламалық
өнімдермен, материалдық-техникалық құралдармен қамтасыз ету.
Кәзіргі уақытта облыстық Агенттіктері мен басқа органдардың
ақпараттық, байланыс мұқтаждықтарды өте әлсіз қанағаттандырылып отыр.
Негізінен жер кадастрын жүргізу мен жер учаскелерін тіркеу, жерлерді сандық
және сапалық есепке алу, топырақтарды бонитеттеу, жер салығын анықтау,
жерлерді бағалау бойынша есептеулерді жасауға байланысты жұмыстар
автоматтандырылған.
Өзінің ұйымдасуы бойынша ақпараттық-есептік жүйе автоматтандырылған
жұмыс орындарының АЖО көпдеңгейлік жүйесі және мәліметтердің орталық
банкісінен, моделдік байланыстың басқа құралдарын пайдаланатын байланыс
арналары бойынша телекоммуникациялық айырбас құралдарынан тұруы керек.
Ақпараттық-есептік жүйені құру көп материалдық қаржы шығындарын, мамандарды
дайындауды талап еткендіктен, жұмыстарды екі сатыда өткізу жоспарланып
отыр. Бірінше сатыда ЖКААЖ облыс деңгейінде құрып, ал аудандық деңгейде
МемҒӨО облыстық еншілес ұйымдарының аудандық жер кадастрлік филиалдарын
құру жоспарымен шектеліп отыр. Қазақстан Республикасында 2000-2003 жж.
жерге құқықтықты қамту бағдарламасын бекіту туралы Үкімет қаулысының Ф253,
16.02.2000ж. бір пункті облыс маңызындағы қалаларда жер ресурстарын
басқару жөніндегі органдары, ал қалаларда және аудан орталықтарында
кадастрлық филиалдарды орталықтары ұйымдастыру болып отыр. Осы сатыда ЖК
облыстық ААЖ осы жұмыстарды орындаумен қатар, жерді пайдалану және меншік
құқықтарына актлерді дайындап, жасап шығару жұмыстарын жүргізуге міндетті.
Бір уақытта осы облыстық жүйе мәліметтер базасын қалыптастыруға,
есептелінген координаттар арқылы жер учаскесінің жоспарларын жасауға,
электрондық карталарды шығаруға міндетті. Ол үшін МемҒӨО жер басты есептеу
орталығында бағдарламалық қамту, зерттеу бөлімдері мен дайындалған мамандар
бар.
Екінші сатыда 2003-2005 жж құрылған ЖКААЖ негізінде облыс, аудан
деңгейлерінде ақпараттық-есептік жүйенің қалыптасуын аяқтау жоспарланып
отыр. Мұнда мағлұматтарды жекеден жалпыға топтап қорыту жолымен
мәліметтердің деңгейлік негіздерін құру принципін қолданған дұрыс болады.
ЖКААЖ аудандық орталығының негізгі міндеттері:
- тіркеу мақсатында жер учаскелерін есепке алу жұмыстарын жүргізу,
мәліметтер банкін аудан деңгейінде автоматтандырылған тәртіпте жүргізу;
- жер учаскелерінің шекараларын және кадастрлік нөмірлерін бейнелеп,
есептік кварталдардың кадастрлік карталарын схемаларын құру, жүргізу,
жаңарту бойынша жұмыстарды орындау;
- жер кадастрының мәліметтерін алудың, өңдеудің, сақтаудың
автоматтандырылған әдістеріне көшуді жүзеге асыру, ақпаратты
автоматтандырылған тәртіпте жаңартуды, сақтауды, қорғауды іске асыру және
қамтамасыз ету және оған кіруді құқықтау;
- керек ақпаратты ЖКААЖ облыстық орталығына беру және мәліметтерді мүдделі
аудандық басқару органдарына, азаматтарға және заңды тұлғаларға беру.
ЖКААЖ-нің қалыптасуының қалып отыруы негізінде
қаржы кемшілігіне байланысты. Тіпті оны жылжымайтын мүлікті және онымен
мәмілелерді тіркеу бойынша пилоттық жоба шегінде еңгізу жүзеге асырылатын
облыстарда ең басты технологиялық бөлігін әкімшілік аудандардың және
есептік кварталдардың электрондық кадастрлік карталарды құруды қаржыландыру
қарастырылмаған. Осы карталарсыз ГАЖ-технология негізінде жер кадастрын
жүргізу мүмкін емес. Мем ҒӨО жер мамандарының есептері бойынша Алматы
облысы электрондық кадастр карталар сериясын жасаудың жиынтық
шығындары70млн., соның есептік кварталдар карталарды – 48 млн.тенгеге
квартал-2976, әкімшілік аудандардың кадастрлік карталарын – 8,2 млн.
тенгеге, елді мекен кадастрлік карталарды жасау – 13,8 млн. тенгеге
бағаланады. Осы мәселені шешудің бір жолы кадастрдің ақпараттық қызмет
көрсету жұмыстары бойынша жер кадастрлік істерді рәсімдеу және жер
учаскелері бойынша құжаттарды беруде ақылы қызмет көрсету жер ресурстарын
басқару жөніндегі агенттігі өндірістік кәсіпорындарының қаржылық мәселесін
шешудің бір жолы болып табылады. Сонымен қатар жер ресурстарын басқару
жөніндегі органдардың кәзіргі штаттық саны кадастрлік жұмыстардың барлық
көлемін ойдағыдай орындауға мүмкіндік бермейді.
Сондықтан аудндық, облыстық деңгейлерде МемҒӨО жер облыстық еншілес
кәсіпорындарының кадастрлік филиалдарында ЖКААЖ орталықтарын құру керек.
Олар кейбір облыстарды 1999 жылдан бастап ұйымдастырыла бастады.
МемҒӨО жер Алматы облыстық Қарасай филиалы және т.б..
Жер туралы Жарлықта Мемлекеттік жер кадастрының бірыңғай жүйесін және
республиканың әкімшілік–аумақтық бөлінуіне сәйкес кадастрдың
автоматтандырылған ақпараттық жүйесін қалыптастыру қарастырылған. Біздің
ойымызша, Қазақстан Республикасы жер ресурстарын басқару жөніндегі
Агенттігі құқықтық аясында мемлекеттік жер кадастрын жүргізуді мемлекеттік
жерді үйлестіру құрылымдарына, олардың өндірістік бөлімшелеріне жүктелетін
тәртіппен орнатқан дұрыс болар еді. ЖКААЖ республикалық орталығы кәзірдің
өзінде МемҒӨО жер негізінде ұйымдастырылып жатыр. МемҒӨО жер облыстық
мемлекеттік еншілес кәсіпорындары негізінде ЖКААЖ облыстық орталықтары
құрылып жатыр. ЖКААЖ аудандық қалалық орталықтарын МемҒӨО жер еншілес
кәсіпорындарының аудандық кадастр филиалдары негізінде құру қажет. Сонымен
қатар жер кадастрін жүргізуді қамтамасыз ету бойынша жерді үйлестіру
жұмыстарын ұйымдастыруды және жерді үйлестіру процестеріне қатысушылардың
өзара байланысын бәсеке негізінде қоймаған жөн деп ойлаймыз. Оның себебі –
жер учаскелерін бөліп беруді және графикалық есепке алуды жүргізу үстінен
бақылау жоғалтылады деген қауып бар, жер учаскелерін тіркеу және
мәліметтердің бірыңғай базасын жүргізу бағдарламасы, активтік мағлұматтар
және мәліметтер банкісін сақтау мен пайдалану беріктігі бұзылады. Сондықтан
осы жерді үйлестіру жұмыстары жерді үйлестіру қызмет жүйесінің тек қана
арнайы кәсіпорындарымен орындалуы керек.
Әртүрлі деңгейдегі жер кадастрының автоматтандырылған ақпараттық
жүйесіндегі (ЖК ААЖ) жер-кадастр жұмыстарын автоматтандырудың ұйымдастыру-
технологиялық аспектілері.
Аудандық деңгейдегі жер кадастрының автоматтандырылған ақпараттық
жүйесі – барлық ЖК ААЖ-нің негізгі элементі болып табылады, өйткені жер
учаскелерін алғашқы есепке алу мен тіркеу, ағымдағы тіркеу, жер есебін
жасау және ақпараттар беру бойынша жұмыстар дәл осы жерде жүргізіледі.
Аудандық деңгейдегі жүйе келесілерді қамтамасыз етуі қажет:
- барлық жер санаттары бойынша заңды және жеке тұлғалардың жер учаскелерін
есепке алу;
- уақытша пайдалануға берілетін жерді есепке алу;
- жер учаскесінің құқықтық режимі мен мақсатты арналуына өзгерістер енгізу;
- жер учаскелері, меншік иелері, жер пайдаланушылар туралы ақпараттар алу;
- меншік формалары, жер санаттары бөлігіндегі, берілген жер учаскелерінің
мақсатты арналуы және т.б. есептерін алу;
- жер-есепке алу карталарын (схемаларын) 1) жер учаскесі; 2) жинақтап
қорытылған меншік иелері (саяжай қоғамдастықтары, серіктестіктер, ауылдық
елді мекендер, кадастрлық кварталдар); 3) ауылдық аймақтар; 4) аудан
бөлігінде дайындау.
АД-ЖК ААЖ-нің (аудандық деңгейдегі жер кадастрының автоматтандырылған
ақпараттық жүйесінің) бағдарламалық қамсыздандырылуы қызмет көрсету мен
мәліметтер алу мүмкіндігіне құқытарды бөлуді, мәліметтерді резервтік көшіру
мен қалпына келтіруді, мәліметтер базасындағы негізгі белгілер бойынша
ақпараттарды іздеуді, жүйенің тұтастығын бақылауды және оны бір жүйеге
келтіруді қамтамасыз етуі тиіс. Жер учаскесін алғашқы есепке алу және
тіркеу кезіндегі АД-ЖК ААЖ-не енгізу үшін бастапқы ақпарат болып: - жер
пайдаланушының атауы, меншік иесінің фамилиясы, аты, әкесінің аты; - жер
пайдаланушының, меншік иесінің мекен-жайы; - құқық түрі; - учаске
координаталары; - учаске ауданы; - жер учаскесін беру үшін негіздеме; -
құқық белгілеуші құжаттар; - бірлескен меншік туралы деректер; - мақсатты
арналуы; - жер учаскесін пайдаланудағы шектеулер; - бөлінетіндігі немесе
бөлінбейтіндігі; - қосымшалардың бар екендігі табылады.
Жер учаскелерін автоматтандырылған есепке алу технологиясы. Оператор
мәліметтердің жұмыс базасына бастапқы ақпаратты енгізеді, одан кейін жер-
есеп хаттамасы мен жер учаскесінің картасы басылады. Хаттама мен картаны
бекіткеннен кейін, ақпарат жұмыс базасынан негізгі базаға көшіріліп, тиісті
мемлекеттік акт беріледі. Мәліметтерді қорғау және сақтау ұйымдастыру
шаралары және бағдарламалық-техникалық жабдықтар арқылы жүргізіледі. Жер
учаскелерін есепке алуды автоматтандырылған жүргізудегі ақпараттарды
қорғаудың екі бағыты: санкцияланбаған (рұқсат етілмеген) ену нәтижесінде
болатын бұрмаланудан және әртүрлі себептер арқылы бүлінулерден қорғау
болады.
Ақпаратты санкцияланбаған енуден қорғау мәліметтер мен операцияларға
ену құқығын шектеудің ішкі жүйесі арқылы, сондай-ақ арнайы бағдарламалық-
техникалық жабдықтар арқылы қамтамасыз етіледі. Резервтік көшіру стандартты
жабдықтармен жүргізіледі. Уақыттың әр кезеңінде архивтің екіден кем
болмайтын “ұрпағы” болғаны дұрыс. Апта сайын көшіру ұсынылады. Резервтік
көшіруді орындар алдында мәліметтер базасының тұтастығын арнайы
бағдарламаның көмегімен тексеру қажет. АД-ЖК ААЖ-нің персоналы жетекшіден,
жүйе администраторынан және оператордан (операторлардан) тұрады.
Аудандық деңгейдегі ЖК ААЖ-не арналған бағдарламалық қамсыздандыру
жабдықтарын алу үшін Мемжерғылөнорталығы мамандарының есебі бойынша 13,1
мың доллар, ал бір аудан үшін техника жинағы – 45,0 мың АҚШ долларын
құрайды.
1-кесте. Аудан орталығы үшін ЖК ААЖ техникасының және бағдарламалық
қамсыздандырудың стандартты жинағы
Техниканың, бағдарламалық қамсыздандыру Саны
атауы
1 2
Wіndows NT95 – Серверлік басқарудың көп 1
пайдаланымдағы операциялық жүйесі
Wіndows For Work Groups v 311 – Жұмыс 1
станцияларына арналған көп пайдаланымдағы
операциялық жүйе
Oracіe, 5 лицензия – Клиент-Сервер 1
форматындағы мәліметтердің
орталықтандырылған базасын басқару жүйесі
Are Cad MsDos Wіndows – Графиктік 1
ақпаратпен жұмыс жүйесі
ArkVіew + Avenue – графиктік ақпаратпен 1
жұмыс
AutoCad – графиктік ақпаратпен жұмыс 3
Pentіum 1
Стриммер 1
Дегитайзер 1
Сканер, А3 формат 1
Плоттер, А0 формат 2
Принтер, А3 формат 1
Принтер, А4 формат 2
ПК АТРС 1
Көбейту техникасы, А3 формат 1
Жергілікті торап 2
Модем 1
Іркіліссіз қоректену блогы
Облыстық деңгейдегі бөлімшелерде 6-7 адамнан тұратын персонал, ең
бастысы менджерлер, компьютер және картография жөніндегі мамандар алу
белгіленіп отыр. Бұл бөлімшелер аудандық (қалалық) орталықтардың қызметіне
жетекшілік жасауы, техникалық көмек көрсетуі, картографиялық деректерді
өңдеуі, мәліметтердің резервтік базасын ұстауы, қажетті ақпаратты
республикалық орталыққа беруі, ресми сұрауларға жауап беруі қажет.
Облыстық бөлімшелерде аудандық орталықтарға ұқсас жабдық болуы қажет,
одан басқа, оларды неғұрлым күшті графиктік жабдықпен және бағарламалық
қамсыздандырумен жабдықтау көзделіп отыр, бұл қолда бар жер-кадастр
карталарын сандық жүйеге көшіруге мүмкіндік береді. Бағдарламалық
қамсыздандыру құны 19,3 мың АҚШ долларын, ал техникалық жабдықтау – 100,5
мың АҚШ долларын құрайды. Бас (республикалық) топ персоналы 25-30 адамнан
тұруы қажет, олар, негізінен, жүйелік әзірлеушілер, компьютер мамандары,
карта жасаушылар, менеджерлер. Бас топтың облыстық орталықтардағыдай
компьютелік жабдығы мен бағдарламалық қамсыздануы болуы қажет. Бірақ бұл
деңгейдегі мәліметтердің жалпы көлемі 100 Гигобайт құрайтындықтан, техника
құны 128,5 мың АҚШ долларына дейін өседі.
Құрылып жатырған әртүрлі деңгейдегі жер кадастрының автоматтандырылған
ақпараттық жүйесімен (ЖК ААЖ) қатар, жер ресурстарын басқару жөніндегі
Агенттік жүйесінің кәсіпорындарында қазіргі уақытта топографиялық-
геодезиялық, картографиялық және жерге орналастыру ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 3
1 Жер кадастрының автоматтандырылған
ақпараттық жұйесі 4
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... ..
1.1Жер кадастрының автоматтандырылған
. ақпараттық жұйесін 4
қалыптастыру ... ... ... ... ... .. ... ...
... ... ... ... ... ..
1.2Жер учаскелерін тіркеу және жерді есепке
. алу, есеп беруді құрастыру және ақпаратты
беру жұмыстарын 26
автоматтандыру ... ... ... ... ... ... ...34
... ... ... ... ... ... ... ... ..
Қорытынды
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ...
... ... ... ... ... ... ...
Пайдаланған 36
әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ..
КІРІСПЕ
Қазақстан Республикасы мол жер ресурстарын иеленіп отыр. Біркелкі
мемлекеттік жер қоры 272,5 млн. га құрайды. Мемлекеттік жер қоры 14 облыс
және 2 қала Астана және Алматы арасында бөлінген. Республиканың
территориясында 8 табиғи – шаруашылық аумақ пен 2 табиғи – шаруашылық таулы
облыс бөлініп отыр, олардың ішінде жерлердің көбі шөл 112,2 млн га,
шөлейт 37,3 млн га және дала 62,4 млн га аумақтарында болып отыр.
Барлық жер қоры жеті санатқа бөлінеді, оның ішінде – 34,4 ауыл шарашылық
мақсатындағы жерлер, 43,9 мемлекеттік запастағы жерлер, 7,5 елді
мекендердің жерлері, 4,1 өнеркәсіп, көлік, байланыс, қорғаныс және өзге де
ауыл шаруашылық емес жерлер, 4,0 орман, 1,3 су қорлары, ал ерекше
қорғалынатын табиғи аумақтардың жерлері 0,55 пайыз құрайды. Республикада
161 әкімшілік аудан, қалалар мен поселкелердің саны – 302, ал ауылды елді
мекендердің саны 7164 құрайды. Бұл көрсеткіштер республика жер қорының мол
болуын, ал табиғи шаруашылықты жағдайының бірдей еместігін және әкімшілік
бөлімдерінің көптігін көрсетеді.
Қазақстан жер реформасының ерекшеліктерін түсіну үшін оқулықта жер
қатынастарының тарихи, құқықтық және экономикалық жағдайларына мол көңіл
бөлінді. Ғылыми еңбектерге сүйеніп, Қазақстан территориясында тұрған
халықтардың жер қатынастарының дамуы көне заманнан Ресейге қосылғанға шейін
сарапталды. Қазақстандағы көшпелі қалықта ұзақ мерзімде феодалдық жеке және
феодалдық-рулық тумалық жер жайлым және шабындықтарға меншіктік
формалары дамыды, ал суармалы егістік жер учаскелеріне егіншілік
оазистерде, оңтүстік аумақтарда көне заманнан бері жеке меншік орнатылған.
Ресейге қосылғаннан кейін, 1917 жылға дейін Қазақстанда Ресейдің жер
қатынастары орын ала бастады және колониалдық жер саясаты мақсаты
орындалды. Совет үкіметі уақытында барлық республиканың жерлері мемлекеттік
меншікке ауысты, азаматтар мен мемлекеттік заңды тұлғалар ғана жерді
пайдалануға құқықты болды.
1990 жылдан бастап Қазақстанда жер қатынастарының өзгеруі басталды,
Қазақ ССР-нің жаңа Жер кодексі еңгізілді, "Меншік туралы", "Қожалық
шаруашылығы туралы", "Қазақ ССР-де жер реформасы туралы" т.б. заңдар
қабылданды. Республика Конституциясында 1995ж. мемлекеттік жер меншігімен
қатар жеке меншік еңгізілді. "Жер туралы" 1995ж. Президент Жарлығында
мемлекеттік және жерге жеке меншік орнатылуының ережелері мен заңдылықтары
бекітілген, жер реформасы мақсаттарын орнатудың заңды жолдары көрсетілген,
жер ресурстарын басқарушы органдардың жерді үйлестіру және мемлекеттік жер
кадастрын жүргізу тәртібі мен ережелері бекітілген.
Республикада жер реформасы даму жағдайында жер ресурстарын басқару
жаңа жүйесінің құрылуы өте қажетті. Кәзіргі уақытта, барлық мемлекеттік
органдар, кәсіпорындар, ұйымдар жер ресурстарын басқару функцияларын
орындайтын республикалық жер ресурстарын басқару Агенттігі жүйесіне кіріп
отыр. Жерді үйлестіру, мемлекеттік басты жер қатынастарын өзгерту құрал
болып саналады, бірақта реформа жағдайында оның функциялары мен жүргізу
әдістері өзгерді. Жер ресурстарын басқару жаңа жүйесінің негізі болып
мемлекеттік жер кадастры саналады. Мемлекеттік жер кадастры жаңа жағдайда
көпфункционалдық, ғылыми-техникалық және ақпараттық жүйе болып қалыптасып
келеді. Жер кадастрының ішінде үш блок қалыптасты - құқықтық, қаржылық және
көпфункционалдық. Ал көпфункционалдық кадастрдың ішінде атқарушы, орталық
негізі болып автоматтандырылған ақпараттық жүйесі қалыптасты, бұл жүйе
республикалық жер туралы ақпараттық банк рөлін атқарады.
Сондықтан, жер кадастрының жаңа жүйесі негіздерін ғылыми дәлелдеп
көрсеткен оқулық жоғары және орта оқу орындары студенттеріне, мұғалімдерге,
магистрлерге, аспитранттарға және жер ресурстарын басқару Агенттігі жүйесі,
жергілікті атқару органдарының мамандарына керекті құрал болады деп
сенеміз.
1-тарау. ЖЕР КАДАСТРЫНЫҢ АВТОМАТТАНДЫРЫЛҒАН АҚПАРАТТЫҚ ЖҮЙЕСІ
1. Жер кадастрының автоматтандырылған ақпараттық жүйесін
қалыптастыру
Жер ресурстарын басқаруды қамтамасыз ететін міндеттерді тиімді,
уақытты және сапалы түрде жүзеге асыру үшін жер кадастры жерді үйлестіру,
жер мониторингі, топографиялық-геодезиялық, топырақтық, геоботаникалық,
гидрогеологиялық және басқа ізденістер бойынша көп көлемде ақпаратты тез
іздеу мен пайдалануда көптеген қосымша мақсаттарды шешуі қажет. Осы
ақпаратты іздеу, сақтау және пайдалану қазіргі есептеуіш және
телекоммуникациялық желісіз мүмкін емес. Сондықтан республикамызда кәзірде
белсенді түрде қалыптасып жатқан жер кадастрының автоматтандырылған
ақпараттық жүйесі өзегі болып келетін жер ресурстарын басқарудың бірыңғай
ақпаратты-есептеуіш жүйесін құру керек.
ЖКААЖ құрудың негізгі мақсаты жер ресурстарын басқарудың барлық
ауқымын жоғары өнімді компьютерлік технологиясын пайдаланып, жер кадастырын
жүргізудің түбегейлі, жаңа тәсілдері мен түрлеріне көшу болып табылады.
ЖКААЖ тиісті мәліметтер базаларында жер ресурстары туралы ақпаратты
жинайды, сақтайды. Оларды барлық деңгейдегі кәсіпорындары, қызметтері,
тиісті министрліктер және ведомстволар пайдаланады. ЖКААЖ – ол күрделі, көп
нысаналы, көп кызметті, үздіксіз дамып жатқан ұйымдастыру – технологиялық
жүйе. Оған:
- жер ресурстарын басқару процестерінің мүмкіндігінше толық ақпараттары;
- басқарудың барлық деңгейлері бойынша ақпараттың өте қысқа уақытта өтуі;
- жер пайдалану жүйесіне басқарушы жерлердің жоғары ұйымдылығы;
- басқарылатын жүйеде жер мониторингі болатын барлық өзгерістерді дер
кезінде тауып, есепке алу;
- жер ресустарын басқару мақсатына мемлекеттен бөлінетін қаржыларды
нәтижелі пайдалану мүмкіндіктері кіреді.
Қалыптасып жатқан ЖКААЖ қызметі мына мәселелерді қамтиды: жер
пайдаланушы субъектерге, басқару органдарға, барлық мүдделі органдарға,
ұйымдарға, кәсіпорындарына заңды және сол салада жұмыс істейтін жеке
тұлғаларға қызмет көрсету. ЖКААЖ жер меншігінің әр түрлеріне негізделінген
жер қатынастарының орнатылуын қамтамасыз ететін және жер нарығының дамуын
қолдаушы мемлекеттік ақпараттық құрылым ретінде қарауға болады. Оны
Қазақстан Республикасы Жер ресурстарын басқару жөніндегі агенттік құрамында
құруда және жүргізуде бұрынғы мемлекеттік жер кадастрын жүргізу жүйесін
пайдалану мүмкіндігі қаралған.
Республикалық деңгей
Ұзақ мерзімді және болашақтық жоспарлау
Бағдарламалық өнімдерді және Қазақстандық
бағдарламаларды игеру
ЖКААЖ облыстық орталықтарын әдістемелік,
бағ-дарламалық және материалдық-техникалық
қамтамасыз ету
Ақпаратты қорыту
ЖКААЖ орталықтың облыстық және аудандық
мамандарын оқыту
Сапаны тексеру, материалдық-техникалық қамтамасыз
ету
Облыстық деңгей
Орта мерзімді болашақтық жоспарлау
Картографиялық негіз құру
Ақпаратты қорыту
ЖКААЖ аудандық орталықты әдістемелік,
бағдарламалық, материалдық-техникалық қамтамасыз
ету
Мамандарды оқыту
Жұмыстардың сапасын тексеру
Аудандық қалалық деңгей
-жер учаскелерін -жер -мониторингті
есепке алу; учаске-лерініжәне жерлерді
-учаскелерге құқық ң иеле-рін қор-ғау барысын
куәләндіруші және тексе-руді
құжаттар-ды пайдаланушылажүзеге асыру;
дайындау және беру;рын еспке -топырақ және
-кадастрлік алу; өсімдік
нөмірлерді беру; -бағалық жамылғы-сының
-учаскелер аймақтау; сапасын және
шекараларын -салықтың пайдалануын
анықтау, учаске базалық есепке алу;
жоспа-рын жасау, ставкасын -жерлерді
аудандарды өлшеу; есептеу; табиғи-экономик
-кадастрлік -салық алық аймақтау;
карталарды жасау салу-ды -жерлердің көп
және жүргізу; жүргізу; параметрлік
-жер кадастрлік -жерлерді карталауын
кітапқа және жерді жүргізу
мағлұматтарды жазу;пайдалану
-есеп құрастыру; құқығын
ақпаратты беру бағалау
1-сурет -Қазақстан Республикасы ЖКААЖ қызметтік құрылымы
Республикамызда мемлекеттік жер кадастрын жүргізудің ұйымдастырушылық
құрылымы және оның автоматтандырылған ақпараттық жүйесі үш деңгейлік
әкімшілік – аумақтық құрылымнан тұрады: республикалық, облыстық және
аудандық деңгейлер. Жер кадастрын жүргізу мен ЖК ААЖ тік және көлбеу
деңгейлерде бірыңғай әдістеме мен технология бойынша жүзеге асыру міндетін
жер ресурстарын басқару жөніндегі Қазақстан Республикасы Агенттігінің
өндірістік құрылымы атқарады. Мем. ҒӨО жер, оның облыстық еншілес
кәсіпорындары, аудандық кадастр филиалдары, қалалық және аудандық
агенттіктермен қосылу.
ЖКААЖ республикалық орталығы республикамыздың барлық әкімшілік-
аумақтық деңгейлердегі жер кадастрын жүргізу автоматтандырылған жүйесін
құрудағы үйлестіруші методологиялық, әдістемелік, технологиялық орган болып
келеді. ЖКААЖ республикалық орталықтың негізгі міндеттері:
- республика жер ресурстарын басқару процестер туралы барынша толық
ақпараттануы;
- елдің жер ресурстарын пайдалану және жай-күйінің мәліметтері банкісін
белсенді түрде ұстау және жүйелеу;
- заң, атқарушы органдарды, ведомстволарды, ұйымдарды жер кадастрлік
ақпаратпен өз уақытында және сапалы түрде қанағаттандыру;
ЖКААЖ республикалық орталығы
Зерттеу Еңгізу және Материалдық-техникалық
тобы оқыту тобы қамту секторы
МемҒӨО жер облыстық еншілес кәсіпорын
Мәліметтер базасының әкімі
Сканерлеу тобы Жұмыс станциялар Есепке алу
тобы тобы
Жер ресурстарын басқару жөніндегі аудандық
қалалық агенттік
МемҒӨО жер еншілес кәсіпорынның аудандық
қалалық
жер кадастрлік бюросы филиалы
АвтоматтандырылатЖерді үйлестру ізденістер тобы
ын жұмыс орны
2-сурет- Автоматтандырылған кадастрлық жүйесін басқару
- жер кадастрын жүргізуді компьютерлеу және ақпараттаудың негізгі
бағыттарын анықтау;
- ақпаратты топтастыру және код арқылы құпиялаудың бірыңғай жүйесін жасау
мен енгізу –жергілікті классификаторларды, кадастрлық ақпаратты
автоматтандырылған түрде өңдеуге арналған бір рәсімді құжаттарды ойлап
табу;
- ЖКААЖ қызметкерлерін оқыту және мамандық арттыру;
- барлық деңгейде есептеу жүйесінің құралдарын пайдалану және ЖКААЖ енгізу
жөніндегі жұмыстарды үйлестіру.
Қазіргі кезде Мем. ҒӨО жер орталық өндірісінде жер
кадастрының ЖКААЖ республикалық орталығы жетілген құрылғыларымен толығынша
жетерліктей жабдықталған құрылғының бір бөлігі Пилоттық жоба бойынша
қойылған.
ЖКААЖ республикалық орталығының компьютерлік және телекоммуникациялық
жабдықтарының құралы.
Жер кадастрлік құжатты жүргізу және жердің қоры және үйлестірілуі
туралы жылдық есепті құрастыру көптеген есептер мен жазуларға байланысты.
Кадастрлік мәліметтерді алу, құрастыру бойынша жұмыстар әр деңгейде
1. Фотопланшеттерді өңдеу бойынша топ
АО Фотоплан-шПрин-Фотоплан-АЗ
фотоплан-еттерді терлешеттерді фото-планш
шеттерді өңдеу р өңдеу ет
өңдеу бойынша бойынша фрагмент-т
бойынша графикалық графикалыерін өңдеу
сканер жұмыс қ жұмыс бойынша
сканер
1. Актілерді және басқа басылым өнімін шығару
бойынша топ
Актлерді шығару ПринтерБасылым өнімін шығару
бойынша жұмыс лер бойынша жұмыс
станциялары станциясы
2. Жүйелік қолдау тобы
ПлоттМәліметтер МәліметтерЖүйелік қолдау
ер базасының базасының жөніндегі
сервері сервері автомттанды-рылған
жұмыс орны
3. Аудандық және облыстық карталарды құру бойынша графикалық жұмыс
станциясы
ПринтКарталар-ды Мәлімет-теПринтеДигитай-з
ер-лежасау бойыншар рлер ер
р графика-лық база-сының
жұ-мыс әкімшілігі
стан-циясы
3-сурет
бойынша орындалады. Бұл ақпаратты деңгейлік тұрғыда өңдеуге мүмкіндік
береді. Өңдеудің әр деңгейіне кіретін, шығатын құжаттар пайда болады. Кейде
сол бір құжаттар бір деңгейде кіретін құжаттар болса, басқа деңгейде –
шығатын болып келеді.
Республика және облыстар үшін мұндай құжат болып алқаптар және жер
пайдаланушылар бойынша жерлердің бар болуы және үлестірілуі туралы есептер,
ал аудандар үшін – пайдаланатын жер құрамында болып жатқан өзгерістер
туралы жер пайдаланушылардың есебі. КСРО көлемінде машиналық өңдеуді
еңгізуге дейін 4 мыңға жуық инженер-техникалық қызметкерлер жер кадастрының
құжаттарын өңдеумен айналысқан. Содан кейін, бірте-бірте есептеу жұмыстарын
әр түрлі электрондық есептеуіш машиналар қолданыла бастап, соңғы жылдарда
бұл жұмыстар компьютерлене бастады. Жер кадастры мәлеметтерін өңдеуде
шешілетін негізгі міндеттер:
1. Жер учаскелері, аудандар, облыстар, республика бойынша жер көлемдерін
анықтау;
2. Алқап түрлері бойынша аудандарын есептеу;
3. Жерлердің және а.ш. алқаптардың сапасын анықтау;
4. Жақсартылған жерлердің аудандарын және олардың жай-күйін анықтау;
5. Аудандар, облыстардың есептік мәліметтеріне өзгерістер енгізу;
6. Есептік кадастрлік құжаттарды құрастыру.
Кадастрлік процеске компьютерлік технологияны еңгізуге байланысты
соңғы жылдарда жер кадастрын жүргізуде автоматтандыру мүмкіндіктері шұғыл
кеңейді. Мысалы, жер учаскесін тіркеу кезінде олар және жер пайдаланушылар
туралы барлық мәліметтер компьютерлік мәліметтер банкіне еңгізіледі, б.а.
ауданның қаланың мемлекеттік жер кадастрлік кітабына жазылған бар
мәліметтер толығымен ақпараттың магниттік таратушысына түсіріледі. Сонымен,
жер учаскесін тіркеуде барлық құжаттарымен жер кадастрлік іс қалыптасады,
ол қатарласа жер учаскесі туралы барлық ақпарат тиісті бағдарлама бойынша
компьютерге түсіріледі. Мұндайда сол ақпаратты автоматтық тәртіпте
сақтаумен қатар, онымен жұмыс істеуге болады, былай айтқанда жердің негізгі
және кезекті есебін жүргізуге болады аудан, сапалық сипат жөнінде әр жер
учаскесі, алқаптар, алқап түрлері және жер санаттары бойынша.
Қазіргі уақытта жерлердің бар болуы мен үлестіруші олардың санаттар,
жер учаскесінің иесі, жер пайдаланушы және алқаптар бойынша кезектегі
жылдың 1-қарашасына қосымда кестелерімен бірге есеп беріледі. Осы
мемлекеттік статистикалық есеп беру аудан, қала, облыс, республика
деңгейлерінде толық автоматтандырылған.
Республикамызда жер кадастрын жүргізуді автоматтандыру жұмыстары жер
қатынастарын қайта қараумен қатар бірге жүргізіле бастады. Ең алдымен бұл
жұмыстар республикалық МемҒӨО жер, Жер ресурстарын басқару жөніндегі Алматы
облыстық, қалалық комитеттерде басталды. Мысалы, Алматы қаласының қалалық
комитетінде 20 астам автоматтандырылған жұмыс орны АЖО бар, барлық қажетті
техникамен және бағдарламалық бұйымдармен жабдықталған жер кадастрын
жүргізуді автоматтандыру бөлімшесі құрылды.
Керек техникамен жабдықталған АЖО қаланың 6 аудандық агенттігінде
қалыптаса бастады. Қазіргі кезде жер учаскесін тіркеу, жерлерді негізгі
және кезектегі есепке алуды жүргізу, барлық деңгейде есеп құру жұмыстары
толық автоматтандырылған.
Жер кадастрын ААЖ жүргізуді жер учаскелері бойынша келесі міндетті
ақпараттар кіреді:
1 жер учаскесінің кадастрлік нөмірі;
2 әкімшілік аудан;
3 учаскенің орны және оның жүйелік баяндамасы;
4 нысаналы арналуы;
5 бөлінуі;
6 пайдаланудағы шектеулер және ауыртпалықтар;
7 учаске ауданы.
Алматы қаласы аудандық жер комитетінде 1997 ж. компьютерлік техника
және технологияны пайдаланып, жер учаскелері бойынша құжаттардың және
ақпараттың келесі түрлері дайындалып, беріледі:
1 пайдалану және меншіктеу құқығы актлері;
2 жер учаскесінің жоспары;
3 келесі мәліметтерден тұратын ақпараттар:
- учаске ауданы координаттар арқылы;
- жерлер санаты;
- жер учаскесіне құқық және құжаттар құқық, үлес, құқық субъектісі, мекен-
жай, тіркелетін салық нөмірі, телефон;
- құқық көрсетуші құжат тіркеу нөмірі, беру уақыты, бекіту құжаты, оның
тіркеуіш мәліметтері;
- берілген құжат серия, нөмір, тіркеуіш мәліметтері, күні, айы;
- учаскені экономикалық бағалау экономикалық немесе бағалық аймақ,
учаскенің нормативтік құны, бағалық құны, жер салығының құрамы, жалға
беру төлемі;
- координаттар, қабырғалар ұзындығы, румбтар каталогі.
Кәзір қалалық агенттікте жоспарлы тәртіпте ЖКААЖ әрі қарай даму
мәселелері шешіліп жатыр - қолданыстағы "Гео Кад Систем 3 Wіndows" жүйесі
негізінде локальды есептеуіш желісін құру. Бұл желі қалалық агенттіктің
есептеу орталығы аудандық агенттіктерінің компьютерлік бөлімдерін бірыңғай
жүйеге қосады. Сонымен қатар, бірінші кезекті болып бағдарламалық жабдықтау
және өндіріске автоматтан-дырылған кадастрлік жұмыстарының келесі түрлерін
еңгізу болып табылады:
1 дигитализация әдісімен Алматы көшелерінің және
кварталдарының М 1:10000 цифрлік карталарын жасау;
2 М 1:500; 1:2000; 1:10000 топографиялық жоспарларды және карталарды
сканерлеу;
3 Жерді пайдаланушылар және жер учаскесінің иелері бойынша текстік,
графикалық бөлікті ақпаратты, мемлекеттік актілерді еңгізу және беру.
Жер ресурстарын басқару жөніндегі комитеті аудан қала, облыс
деңгейінде жер кадастрын жүргізу, жер учаскелерімен мәмілелер туралы
ақпаратты жедел жинау, өңдеу, сақтау, жүйелеу үшін Қазақстан
Республикасының ЖК ААЖ құру және жүргізу бойынша жоба жүзеге асырылады.
1998-99 жж. МемҒӨО жер облыстық еншілес мемлекеттік кәсіпорындар
құрылымында ЖКААЖ облыстық орталығының қалыптасуы аяқталып, аудандық филиал
негізінде ЖКААЖ аудандық орталығының құрылуы басталды. Осы кезеңде
автоматтандырылған түрде жер кадастрын жүргізудің негізгі мәселелерін
реттеуші нұсқаулық бір қатар құжаттар дайындалды:
- геоақпараттық жүйе-технологиясын РСУБД ORAGLE пайдалануға бағдарланған
жер учаскесіне меншік және жерді тұрақты пайдалануға актілерді шығару
бойынша бағдарламалар кешенінің желілік версиясы;
- РСУБД ORAGLE және АКСІNFO бағдарламалық өнімдер негізінде геоақпараттық
жүйені жүргізу технологиясы;
- Жер учаскесінің жоспарын дайындау бойынша басшылық;
- Жерлер мониторингі нәтижелерін өңдеу және талдау бойынша бағдарламалық
қамту.
Зерттеу сатысына келесі құжаттар жатады:
- геоақпараттық жүйе-технология негізінде, тіркеу кварталы ауданының жер
кадастрлік карталарын дайындау бойынша нұсқау;
- "Жер туралы" Жарлық күшіне еңгенше берілген жерге құқық туралы құжаттар
және РСУБД ORAGLE жаңа құжаттар бойынша мәліметтердің әртүрлі негіздерін
конвертация жөнінде тәжірибелік нұсқау.
ЖКААЖ құрудың жаңа технологиялары және қолданбалы бағдарламалар
өндірістік сынаудан Алматы облысының бір қатар аудандары негізінде өтті.
Республиканың барлық аймақтарында бұл жүйені игеруге және еңгізуге қаржы-
қаражат пен республикамыздың жерді үйлестіру қызметінің материалдық-
техникалық жабдықтауының жетіспеушілігі кедергі болып отыр.
Жер ресурстарын басқару жөніндегі Алматы облыстық агенттігі Әлемдік
банк несиелерін тарта отырып, Алматы, Ақмола облыстары мен Алматы, Астана
қалаларының бірыңғай сәйкес бағдарламаларын жасау жөнінде жылжымайтын
мүліктер және олармен мәміле құрудың Пилоттық жобасын енгізу бағдарламасына
қатысуда. 1999-2000 жж. геоақпараттық технология негізінде ЖК ААЖ
жетілдіру бойынша жұмыстар келесі басым бағыттарда жалғастырылды:
Мемлекеттік жер кадастры негізінде Қазақстан Республикасы Үкіметінің
тапсырмасына сәйкес жер кадастрының мәліметтер базасын басқа кадастрлармен
бірлестіруге мүмкіндік беретін бірыңғай бағдарламалық өнімді шығару №14
хаттама, 02.06.1998:
- жер кадастрын жүргізу процестерін автоматтандыруға қажет бірыңғай
анықтамаларды дайындау;
- геоақпараттық жүйе ГАЖ технологияларды пайдаланып, көпқабатты векторлық
карталар негізінде топырақтық және геоботаникалық картографиялау
поцестерін автоматтандыру;
- ЖКААЖ қызметін атқару бойынша нормативтік, құқықтық, әдістемелік құрақтар
жинағын дайындау.
ЖКААЖ әрі қарай дамуы Қазақстан Республикасының
заң министрлігі мен жылжымайтын мүлік пен заңды тұлғаларды мемлекеттік
тіркеу Агенттігі жанындағы Пилоттық жобаны дайындау және жүзеге асыру
бойынша Топ жоспары жұмысымен байланысты.
Бірінші сатыда 1998-2000жж. тіркеу мақсаттары үшін жер кадастрын
жүргізуді бағдарламалық қамтамасыз етуді зерттеу және тесттеу, пилоттық
облыстар үшін техникалық спецификациялар және шығындар сметалары жөнінде
ұсыныстарды дайындау және Әлемдік банк қарауына беру қарастырылған. Пилотты
жоба шегінде негізгі бағдарламалық өнімдерді, ГАЖ өнімдерін тендер
нәтижелері шешуші дәрежеде жалпы ЖКААЖ дамуының келешек бағытын анықтайды.
ЖКААЖ облыстық орталығы облыста жер кадастрын автоматты жүргізу үшін
қызмет атқарады және кадастрлік мәліметтерді жинау, өңдеу, оларды өзгерту,
сақтап жаңарту, кадастрлік ақпараты беру процестерін қамтиды:
- облыс жер кадастры мәліметтерінің бірыңғай ақпараттық банкін қалыптастыру
және ақпаратты ЖКААЖ республикалық орталығына беру;
- пайдаланатын жерлерді тіркеуге алу және жерлердің сан, сапасын есепке алу
тәртібін жетілдіру;
- ақпаратты автоматтандырылған тәртіппен жаңартуды, сақтауды, қорғауды және
оған ашықтық құқығын қамтамасыз етуді жүзеге асыру;
- жер кадастрлік мәліметтерді облыстық басқару органдарына, жеке және заңды
тұлғаларға өз уақытында беру;
- кадастр мәліметтерін алу, өңдеу және сақтауға автоматтандырылған
әдістермен сатылап көшу бойынша ЖКААЖ аудандық орталығы қызметін
үйлестіру;
- ЖКААЖ аудандық орталықтарын картографиялық негізбен, бағдарламалық
өнімдермен, материалдық-техникалық құралдармен қамтасыз ету.
Кәзіргі уақытта облыстық Агенттіктері мен басқа органдардың
ақпараттық, байланыс мұқтаждықтарды өте әлсіз қанағаттандырылып отыр.
Негізінен жер кадастрын жүргізу мен жер учаскелерін тіркеу, жерлерді сандық
және сапалық есепке алу, топырақтарды бонитеттеу, жер салығын анықтау,
жерлерді бағалау бойынша есептеулерді жасауға байланысты жұмыстар
автоматтандырылған.
Өзінің ұйымдасуы бойынша ақпараттық-есептік жүйе автоматтандырылған
жұмыс орындарының АЖО көпдеңгейлік жүйесі және мәліметтердің орталық
банкісінен, моделдік байланыстың басқа құралдарын пайдаланатын байланыс
арналары бойынша телекоммуникациялық айырбас құралдарынан тұруы керек.
Ақпараттық-есептік жүйені құру көп материалдық қаржы шығындарын, мамандарды
дайындауды талап еткендіктен, жұмыстарды екі сатыда өткізу жоспарланып
отыр. Бірінше сатыда ЖКААЖ облыс деңгейінде құрып, ал аудандық деңгейде
МемҒӨО облыстық еншілес ұйымдарының аудандық жер кадастрлік филиалдарын
құру жоспарымен шектеліп отыр. Қазақстан Республикасында 2000-2003 жж.
жерге құқықтықты қамту бағдарламасын бекіту туралы Үкімет қаулысының Ф253,
16.02.2000ж. бір пункті облыс маңызындағы қалаларда жер ресурстарын
басқару жөніндегі органдары, ал қалаларда және аудан орталықтарында
кадастрлық филиалдарды орталықтары ұйымдастыру болып отыр. Осы сатыда ЖК
облыстық ААЖ осы жұмыстарды орындаумен қатар, жерді пайдалану және меншік
құқықтарына актлерді дайындап, жасап шығару жұмыстарын жүргізуге міндетті.
Бір уақытта осы облыстық жүйе мәліметтер базасын қалыптастыруға,
есептелінген координаттар арқылы жер учаскесінің жоспарларын жасауға,
электрондық карталарды шығаруға міндетті. Ол үшін МемҒӨО жер басты есептеу
орталығында бағдарламалық қамту, зерттеу бөлімдері мен дайындалған мамандар
бар.
Екінші сатыда 2003-2005 жж құрылған ЖКААЖ негізінде облыс, аудан
деңгейлерінде ақпараттық-есептік жүйенің қалыптасуын аяқтау жоспарланып
отыр. Мұнда мағлұматтарды жекеден жалпыға топтап қорыту жолымен
мәліметтердің деңгейлік негіздерін құру принципін қолданған дұрыс болады.
ЖКААЖ аудандық орталығының негізгі міндеттері:
- тіркеу мақсатында жер учаскелерін есепке алу жұмыстарын жүргізу,
мәліметтер банкін аудан деңгейінде автоматтандырылған тәртіпте жүргізу;
- жер учаскелерінің шекараларын және кадастрлік нөмірлерін бейнелеп,
есептік кварталдардың кадастрлік карталарын схемаларын құру, жүргізу,
жаңарту бойынша жұмыстарды орындау;
- жер кадастрының мәліметтерін алудың, өңдеудің, сақтаудың
автоматтандырылған әдістеріне көшуді жүзеге асыру, ақпаратты
автоматтандырылған тәртіпте жаңартуды, сақтауды, қорғауды іске асыру және
қамтамасыз ету және оған кіруді құқықтау;
- керек ақпаратты ЖКААЖ облыстық орталығына беру және мәліметтерді мүдделі
аудандық басқару органдарына, азаматтарға және заңды тұлғаларға беру.
ЖКААЖ-нің қалыптасуының қалып отыруы негізінде
қаржы кемшілігіне байланысты. Тіпті оны жылжымайтын мүлікті және онымен
мәмілелерді тіркеу бойынша пилоттық жоба шегінде еңгізу жүзеге асырылатын
облыстарда ең басты технологиялық бөлігін әкімшілік аудандардың және
есептік кварталдардың электрондық кадастрлік карталарды құруды қаржыландыру
қарастырылмаған. Осы карталарсыз ГАЖ-технология негізінде жер кадастрын
жүргізу мүмкін емес. Мем ҒӨО жер мамандарының есептері бойынша Алматы
облысы электрондық кадастр карталар сериясын жасаудың жиынтық
шығындары70млн., соның есептік кварталдар карталарды – 48 млн.тенгеге
квартал-2976, әкімшілік аудандардың кадастрлік карталарын – 8,2 млн.
тенгеге, елді мекен кадастрлік карталарды жасау – 13,8 млн. тенгеге
бағаланады. Осы мәселені шешудің бір жолы кадастрдің ақпараттық қызмет
көрсету жұмыстары бойынша жер кадастрлік істерді рәсімдеу және жер
учаскелері бойынша құжаттарды беруде ақылы қызмет көрсету жер ресурстарын
басқару жөніндегі агенттігі өндірістік кәсіпорындарының қаржылық мәселесін
шешудің бір жолы болып табылады. Сонымен қатар жер ресурстарын басқару
жөніндегі органдардың кәзіргі штаттық саны кадастрлік жұмыстардың барлық
көлемін ойдағыдай орындауға мүмкіндік бермейді.
Сондықтан аудндық, облыстық деңгейлерде МемҒӨО жер облыстық еншілес
кәсіпорындарының кадастрлік филиалдарында ЖКААЖ орталықтарын құру керек.
Олар кейбір облыстарды 1999 жылдан бастап ұйымдастырыла бастады.
МемҒӨО жер Алматы облыстық Қарасай филиалы және т.б..
Жер туралы Жарлықта Мемлекеттік жер кадастрының бірыңғай жүйесін және
республиканың әкімшілік–аумақтық бөлінуіне сәйкес кадастрдың
автоматтандырылған ақпараттық жүйесін қалыптастыру қарастырылған. Біздің
ойымызша, Қазақстан Республикасы жер ресурстарын басқару жөніндегі
Агенттігі құқықтық аясында мемлекеттік жер кадастрын жүргізуді мемлекеттік
жерді үйлестіру құрылымдарына, олардың өндірістік бөлімшелеріне жүктелетін
тәртіппен орнатқан дұрыс болар еді. ЖКААЖ республикалық орталығы кәзірдің
өзінде МемҒӨО жер негізінде ұйымдастырылып жатыр. МемҒӨО жер облыстық
мемлекеттік еншілес кәсіпорындары негізінде ЖКААЖ облыстық орталықтары
құрылып жатыр. ЖКААЖ аудандық қалалық орталықтарын МемҒӨО жер еншілес
кәсіпорындарының аудандық кадастр филиалдары негізінде құру қажет. Сонымен
қатар жер кадастрін жүргізуді қамтамасыз ету бойынша жерді үйлестіру
жұмыстарын ұйымдастыруды және жерді үйлестіру процестеріне қатысушылардың
өзара байланысын бәсеке негізінде қоймаған жөн деп ойлаймыз. Оның себебі –
жер учаскелерін бөліп беруді және графикалық есепке алуды жүргізу үстінен
бақылау жоғалтылады деген қауып бар, жер учаскелерін тіркеу және
мәліметтердің бірыңғай базасын жүргізу бағдарламасы, активтік мағлұматтар
және мәліметтер банкісін сақтау мен пайдалану беріктігі бұзылады. Сондықтан
осы жерді үйлестіру жұмыстары жерді үйлестіру қызмет жүйесінің тек қана
арнайы кәсіпорындарымен орындалуы керек.
Әртүрлі деңгейдегі жер кадастрының автоматтандырылған ақпараттық
жүйесіндегі (ЖК ААЖ) жер-кадастр жұмыстарын автоматтандырудың ұйымдастыру-
технологиялық аспектілері.
Аудандық деңгейдегі жер кадастрының автоматтандырылған ақпараттық
жүйесі – барлық ЖК ААЖ-нің негізгі элементі болып табылады, өйткені жер
учаскелерін алғашқы есепке алу мен тіркеу, ағымдағы тіркеу, жер есебін
жасау және ақпараттар беру бойынша жұмыстар дәл осы жерде жүргізіледі.
Аудандық деңгейдегі жүйе келесілерді қамтамасыз етуі қажет:
- барлық жер санаттары бойынша заңды және жеке тұлғалардың жер учаскелерін
есепке алу;
- уақытша пайдалануға берілетін жерді есепке алу;
- жер учаскесінің құқықтық режимі мен мақсатты арналуына өзгерістер енгізу;
- жер учаскелері, меншік иелері, жер пайдаланушылар туралы ақпараттар алу;
- меншік формалары, жер санаттары бөлігіндегі, берілген жер учаскелерінің
мақсатты арналуы және т.б. есептерін алу;
- жер-есепке алу карталарын (схемаларын) 1) жер учаскесі; 2) жинақтап
қорытылған меншік иелері (саяжай қоғамдастықтары, серіктестіктер, ауылдық
елді мекендер, кадастрлық кварталдар); 3) ауылдық аймақтар; 4) аудан
бөлігінде дайындау.
АД-ЖК ААЖ-нің (аудандық деңгейдегі жер кадастрының автоматтандырылған
ақпараттық жүйесінің) бағдарламалық қамсыздандырылуы қызмет көрсету мен
мәліметтер алу мүмкіндігіне құқытарды бөлуді, мәліметтерді резервтік көшіру
мен қалпына келтіруді, мәліметтер базасындағы негізгі белгілер бойынша
ақпараттарды іздеуді, жүйенің тұтастығын бақылауды және оны бір жүйеге
келтіруді қамтамасыз етуі тиіс. Жер учаскесін алғашқы есепке алу және
тіркеу кезіндегі АД-ЖК ААЖ-не енгізу үшін бастапқы ақпарат болып: - жер
пайдаланушының атауы, меншік иесінің фамилиясы, аты, әкесінің аты; - жер
пайдаланушының, меншік иесінің мекен-жайы; - құқық түрі; - учаске
координаталары; - учаске ауданы; - жер учаскесін беру үшін негіздеме; -
құқық белгілеуші құжаттар; - бірлескен меншік туралы деректер; - мақсатты
арналуы; - жер учаскесін пайдаланудағы шектеулер; - бөлінетіндігі немесе
бөлінбейтіндігі; - қосымшалардың бар екендігі табылады.
Жер учаскелерін автоматтандырылған есепке алу технологиясы. Оператор
мәліметтердің жұмыс базасына бастапқы ақпаратты енгізеді, одан кейін жер-
есеп хаттамасы мен жер учаскесінің картасы басылады. Хаттама мен картаны
бекіткеннен кейін, ақпарат жұмыс базасынан негізгі базаға көшіріліп, тиісті
мемлекеттік акт беріледі. Мәліметтерді қорғау және сақтау ұйымдастыру
шаралары және бағдарламалық-техникалық жабдықтар арқылы жүргізіледі. Жер
учаскелерін есепке алуды автоматтандырылған жүргізудегі ақпараттарды
қорғаудың екі бағыты: санкцияланбаған (рұқсат етілмеген) ену нәтижесінде
болатын бұрмаланудан және әртүрлі себептер арқылы бүлінулерден қорғау
болады.
Ақпаратты санкцияланбаған енуден қорғау мәліметтер мен операцияларға
ену құқығын шектеудің ішкі жүйесі арқылы, сондай-ақ арнайы бағдарламалық-
техникалық жабдықтар арқылы қамтамасыз етіледі. Резервтік көшіру стандартты
жабдықтармен жүргізіледі. Уақыттың әр кезеңінде архивтің екіден кем
болмайтын “ұрпағы” болғаны дұрыс. Апта сайын көшіру ұсынылады. Резервтік
көшіруді орындар алдында мәліметтер базасының тұтастығын арнайы
бағдарламаның көмегімен тексеру қажет. АД-ЖК ААЖ-нің персоналы жетекшіден,
жүйе администраторынан және оператордан (операторлардан) тұрады.
Аудандық деңгейдегі ЖК ААЖ-не арналған бағдарламалық қамсыздандыру
жабдықтарын алу үшін Мемжерғылөнорталығы мамандарының есебі бойынша 13,1
мың доллар, ал бір аудан үшін техника жинағы – 45,0 мың АҚШ долларын
құрайды.
1-кесте. Аудан орталығы үшін ЖК ААЖ техникасының және бағдарламалық
қамсыздандырудың стандартты жинағы
Техниканың, бағдарламалық қамсыздандыру Саны
атауы
1 2
Wіndows NT95 – Серверлік басқарудың көп 1
пайдаланымдағы операциялық жүйесі
Wіndows For Work Groups v 311 – Жұмыс 1
станцияларына арналған көп пайдаланымдағы
операциялық жүйе
Oracіe, 5 лицензия – Клиент-Сервер 1
форматындағы мәліметтердің
орталықтандырылған базасын басқару жүйесі
Are Cad MsDos Wіndows – Графиктік 1
ақпаратпен жұмыс жүйесі
ArkVіew + Avenue – графиктік ақпаратпен 1
жұмыс
AutoCad – графиктік ақпаратпен жұмыс 3
Pentіum 1
Стриммер 1
Дегитайзер 1
Сканер, А3 формат 1
Плоттер, А0 формат 2
Принтер, А3 формат 1
Принтер, А4 формат 2
ПК АТРС 1
Көбейту техникасы, А3 формат 1
Жергілікті торап 2
Модем 1
Іркіліссіз қоректену блогы
Облыстық деңгейдегі бөлімшелерде 6-7 адамнан тұратын персонал, ең
бастысы менджерлер, компьютер және картография жөніндегі мамандар алу
белгіленіп отыр. Бұл бөлімшелер аудандық (қалалық) орталықтардың қызметіне
жетекшілік жасауы, техникалық көмек көрсетуі, картографиялық деректерді
өңдеуі, мәліметтердің резервтік базасын ұстауы, қажетті ақпаратты
республикалық орталыққа беруі, ресми сұрауларға жауап беруі қажет.
Облыстық бөлімшелерде аудандық орталықтарға ұқсас жабдық болуы қажет,
одан басқа, оларды неғұрлым күшті графиктік жабдықпен және бағарламалық
қамсыздандырумен жабдықтау көзделіп отыр, бұл қолда бар жер-кадастр
карталарын сандық жүйеге көшіруге мүмкіндік береді. Бағдарламалық
қамсыздандыру құны 19,3 мың АҚШ долларын, ал техникалық жабдықтау – 100,5
мың АҚШ долларын құрайды. Бас (республикалық) топ персоналы 25-30 адамнан
тұруы қажет, олар, негізінен, жүйелік әзірлеушілер, компьютер мамандары,
карта жасаушылар, менеджерлер. Бас топтың облыстық орталықтардағыдай
компьютелік жабдығы мен бағдарламалық қамсыздануы болуы қажет. Бірақ бұл
деңгейдегі мәліметтердің жалпы көлемі 100 Гигобайт құрайтындықтан, техника
құны 128,5 мың АҚШ долларына дейін өседі.
Құрылып жатырған әртүрлі деңгейдегі жер кадастрының автоматтандырылған
ақпараттық жүйесімен (ЖК ААЖ) қатар, жер ресурстарын басқару жөніндегі
Агенттік жүйесінің кәсіпорындарында қазіргі уақытта топографиялық-
геодезиялық, картографиялық және жерге орналастыру ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz