Оңтүстік Африка Республикасы
Жоспары:
Кіріспе
1. Мемлекет тарихы
2. Экономикалық.географиялық орны
3. Табиғат ресурстары мен байлықтары
4. Халқы
5. Мемлекеттік құрылысы
6. Шаруашылығы
7. Экологиясы
8. Туризм
9. Халықаралық байланыстары
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Кіріспе
1. Мемлекет тарихы
2. Экономикалық.географиялық орны
3. Табиғат ресурстары мен байлықтары
4. Халқы
5. Мемлекеттік құрылысы
6. Шаруашылығы
7. Экологиясы
8. Туризм
9. Халықаралық байланыстары
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Кіріспе
Қай мемлекеттің болмасын, ішкі және сыртқы саясаты, ең алдымен, оның табиғи байлығы мен экономикалық мүмкіндіктеріне тәуелді болатыны белгілі. Бұл жағынан алғанда, Оңтүстік Африка Республикасын экономикасы қарқынды дамып келе жатқан әлемдегі ең бай елдердің қатарына жатқызуға толық негіз бар. Африканың көршілес елдері мен Батыс, Еуропа, Азия елдері арасындағы саяси қарым-қатынастары осындай мүдделерді көздейтіні айдан анық. Өйткені, Оңтүстік Африка Республикасы алтын мен алмаздың қоры жағынан ең бай елдердің қатарына жатады. Оңтүстік Африка Республикасының ұзақ уақыт бойы АҚШ-тың, Ұлыбританияның және басқа да еуропалық дамыған елдердің экономикалық оқшаулау қыспағында болып, нәсілдік кемсітушілікті бастан кешкені тарихтан белгілі.соған қарамастан қазіргі таңда бұл ел ілгері дамып келе жатыр. Африка елдерінің ішіндегі ең дамыған ел деп айтуға толық негіз бар.
Қай мемлекеттің болмасын, ішкі және сыртқы саясаты, ең алдымен, оның табиғи байлығы мен экономикалық мүмкіндіктеріне тәуелді болатыны белгілі. Бұл жағынан алғанда, Оңтүстік Африка Республикасын экономикасы қарқынды дамып келе жатқан әлемдегі ең бай елдердің қатарына жатқызуға толық негіз бар. Африканың көршілес елдері мен Батыс, Еуропа, Азия елдері арасындағы саяси қарым-қатынастары осындай мүдделерді көздейтіні айдан анық. Өйткені, Оңтүстік Африка Республикасы алтын мен алмаздың қоры жағынан ең бай елдердің қатарына жатады. Оңтүстік Африка Республикасының ұзақ уақыт бойы АҚШ-тың, Ұлыбританияның және басқа да еуропалық дамыған елдердің экономикалық оқшаулау қыспағында болып, нәсілдік кемсітушілікті бастан кешкені тарихтан белгілі.соған қарамастан қазіргі таңда бұл ел ілгері дамып келе жатыр. Африка елдерінің ішіндегі ең дамыған ел деп айтуға толық негіз бар.
1.«Экономическаяи социальная география зарубежных стран». Ю.Н.Гладкий. Москва «Академия», 2009. 375-377 бет
2.«Социально — экономическая география зарубежного мира». В.В.Вальский. Москва Крон Пресс, 1998 жылы 421-423 бет
3.«Географическая картина мира». В.П.Максаковский. Москва Дрофа, 2009. 310-311 бет
4.«Энциклопедия стран мира». Н.А.Симония. Москва, 2004ж. 1203 бет
5.«Физическая география материков и океанов». Т.В.Власова. Москва, Академия 2009 жыл. 1547 бет.
6.«Мировая экономика». Пузакова Е.П. Ростов на Дону, Феникс, 2001. 506 бет
2.«Социально — экономическая география зарубежного мира». В.В.Вальский. Москва Крон Пресс, 1998 жылы 421-423 бет
3.«Географическая картина мира». В.П.Максаковский. Москва Дрофа, 2009. 310-311 бет
4.«Энциклопедия стран мира». Н.А.Симония. Москва, 2004ж. 1203 бет
5.«Физическая география материков и океанов». Т.В.Власова. Москва, Академия 2009 жыл. 1547 бет.
6.«Мировая экономика». Пузакова Е.П. Ростов на Дону, Феникс, 2001. 506 бет
Жоспары:
Кіріспе
1. Мемлекет тарихы
2. Экономикалық-географиялық орны
3. Табиғат ресурстары мен байлықтары
4. Халқы
5. Мемлекеттік құрылысы
6. Шаруашылығы
7. Экологиясы
8. Туризм
9. Халықаралық байланыстары
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Кіріспе
Қай мемлекеттің болмасын, ішкі және сыртқы саясаты, ең алдымен, оның
табиғи байлығы мен экономикалық мүмкіндіктеріне тәуелді болатыны белгілі.
Бұл жағынан алғанда, Оңтүстік Африка Республикасын экономикасы қарқынды
дамып келе жатқан әлемдегі ең бай елдердің қатарына жатқызуға толық негіз
бар. Африканың көршілес елдері мен Батыс, Еуропа, Азия елдері арасындағы
саяси қарым-қатынастары осындай мүдделерді көздейтіні айдан анық. Өйткені,
Оңтүстік Африка Республикасы алтын мен алмаздың қоры жағынан ең бай
елдердің қатарына жатады. Оңтүстік Африка Республикасының ұзақ уақыт бойы
АҚШ-тың, Ұлыбританияның және басқа да еуропалық дамыған елдердің
экономикалық оқшаулау қыспағында болып, нәсілдік кемсітушілікті бастан
кешкені тарихтан белгілі.соған қарамастан қазіргі таңда бұл ел ілгері
дамып келе жатыр. Африка елдерінің ішіндегі ең дамыған ел деп айтуға толық
негіз бар.
Мемлекет тарихы
Оңтүстік Африка Республикасы (африк. Republiek van Suid-Afrika; қысқаша
ОАР) – Африка континентінің оңтүстік жартысындағы мемлекет. 1
Бастапқыда афри деп, ежелгі Карфагеннің халықтары, қала маңында өмір
сүрген халықтарды атаған. Бұл сөзді фин тіліне жатқызады, яғни afar шаң
деген мағынаны береді. Римдіктер Карфагенді жаулап алған соң, бұл жерлерді
Африка деп атаған. Кейіннен Африка деп бұл континенттің белгілі жерлерін
атаған, сосын континенттің өзінде солай атаған. Басқа теорияға сүйенсек
афри сөзі бербер тілінен ifri, яғни үңгір, негізгі мағынасында үңгір
халықтары деген мағына береді.
Бұл сөздің тағы бірнеше мағынасы бар.
Иосиф Флавий , І ғасырдың еврей тарихшысы, Ливияны паналаған Авраам
Ефердің емересінің атына байланысты деп ойлаған.
Лев Африканский Африка деген сөзде гректің αφρίκη сөзімен ба ланысты
деп ойлаған. Мағынасы салқын емес деген мағынаны береді. Оның
пайымдауынша еш салқындық пен қорқыныш жоқ елі деген.
Қазіргі Оңтүстік Африка Республикасының жерін адамдар көне тас
дәуірінен бастап мекендеген. Негізгі халқы готтентоттар мен бантулар.
Бірақ олардың ежелгі және орта ғасырлар тарихы жөніндегі деректер жоқтың
қасы. XV ғасырда португалдықтар, испандықтар және голландықтар жергілікті
халықпен сауда қатынастарын орнатты. Еуропалықтар арасынан бұл аймақты
отарлауды голландықтар мен ағылшындар бастады. Голландық Ост-Үнді
компаниясы 1652 ж. Кап отарын құрды. XVII ғасырдың 70-жылдарынан бастап
Голландия мен Франциядан бұл жерге көптеген келімсектер қоныстанып,
жергілікті халықтарды қанау арқасында байи түсті. Олардың ұрпақтары
бурлар, XIX – XX ғасырларда африканерлер деп аталды.
Оңтүстік Африка аймағына талас XVIII ғасырдың аяғында ағылшындардың
пайдасына шешілді. 1806 жылы Кап отары ағылшындардың иелігіне өтті. 1838
жылы бурлар зулулардың жерін басып алып, Наталь Республикасын құрды. 1843
жылы Натальды ағылшындар өздеріне бағындырды. XIX ғасырдың жартысында
бурлар екі ірі мемлекет – Трансвааль және Ерікті Қызғылт Республикаларын
жариялады. Оларды Англия, Германия және Ресей мойындады. Ұлыбритания XIX
ғасырдың 70-жылдары бурларды жаулауға кірісіп, нәтижесінде 1902 жылы
Трансваль мен Ерікті Қызғылт республикалары ағылшын отарына айналды.
Еуропалықтардың Оңтүстік Африкаға ағылуына XIX ғасырдың 60 – 70-жылдары
ашылған алмас, алтын қорлары себеп болды. Шетел компаниялары
африкандықтарды қазба жұмыстарға, жол салуға пайдаланды, оларды арнайы
аудандарға зорлықпен шоғырландырды. 1910 жылы Ұлыбритания отарларын
біріктіріп, Оңтүстік Африка Одағын (ОАО) құрып, ол доминион құқығын алды.
Оңтсүтсіа Африка Одағында басқа жерлерде кездеспейтін нәсілшілдік және
апартеид тәртібі орнатылды.
Жергілікті африкалықтардан шыққан зиялылар мен ақсүйектер өкілдері 1912
жылы қаңтарда Оңтүстік-Африкалық түземді ұлттық конгресті ұйымдастырып, ол
кейін Африка Ұлттық конгресі (АҰК) болып аталды. 1-дүниежүзілік соғыс
кезінде Оңтүстік Африка Одағының экономикасы алға басып, монополистік
топтар құрылды. Соғыс кезінде Ұлыбританияны қолдаған Оңтүстік Африка Одағы
немістердің бұрынғы отары болған Оңтүстік-Батыс Африканы (қазіргі
Намибияны) басқарып, соғыстан кейін елде ұлт-азаттық қозғалыс басталды.
1920 жылы кәсіподақтар бірлестіктері, 1921 жылы Оңтүстік Африка
коммунистік партиясы құрылды. 1924 – 1933 жылы жергілікті үкімет
нәсілшілдік және апартеид тәртібін одан әрі жалғастырды.
2-дүниежүзілік соғыс жылдары Оңтүстік Африка Одағы Ұлыбритания жағында
соғысқа қатысты. Соғыс кезінде Оңтүстік Африка Одағында өндіріс салалары
дамып, экономика көтерілді. АҚШ капиталы Англия капиталын ығыстырды. 1961
жылы Оңтүстік Африка Республикасы жарияланып, ел Британ Достастығынан
шықты. 1976 – 1978 жылы нәсілшілдікке қарсы ереуілдер күшейді. 1979 жылы
үкімет кәсіподақтардың қызмет істеуіне рұқсат берді, қара нәсілдердің
жұмысқа орналасуына мүмкіндік беретін жаңа заңдар қабылданды. 1984 жылы
жаңа конституция бекітіліп, президенттік билік енгізілді. Парламентте
еуропалықтар, үндістер, түрлі-түстілер палаталары құрылды. Бірақ
жергілікті халық құқықсыз жағдайда қалды. Бұған қарсылық ретінде АҰК 1983
жылы Біріккен демократиялық майдан (БДМ) құрды. Елде жаппай ереуілдер
басталды. 1988 жылы Бота үкіметі биліктен кетті. 1989 жылы Францияда де
Клерк президент болды. 1993 жылы Оңтүстік Африка Республикасының жаңа
Конституциясы қабылданды. 1994 жылы 27 сәуірде өткен сайлауда АҰК партиясы
жеңіске жетіп, 9 мамырда Ұлттық Ассамблея Н.Манделаны Оңтүстік Африка
Республикасының президенті етіп сайлады. 1999 жылы маусымда елде жаңа
президенттік сайлау өтті.
Экономикалық-географиялық орны
Оңтүстік Африка Республикасы африка континентінің оңтүстігінде
орналасқан. Батыс жағалауын Атлант мұхиты шайса, шығысын- Үнді мұхиты
шайып жатыр. Жағалық сызықтың ұзындығы– 2798 км. Оңтүстік Африка
Республикасы солтүстікте – Намибия, Ботсвана және Зимбабвамен, ал
солтүстік-шығыста – Мозамбик және Свазиленд елдерімен шектеседі. ОАР-дың
ішінде Лесото ел-анклавы орналасқан. ОАР Африканың көпұлтты мемлекеттердің
қатарында. Ұлттық мейрамы – 27 сәуір – Бостандық күні (1994). 2
Аймақ Африканың оңтүстік бөлігі
Басқару формасы Унитарлы республика
Астанасы Претория
Халқы,адам 49991000
Халық санының өсуі, 0,28% 139 975 адам
жылына
Орташа өмір сүру ұзақтығы42,5 (ер 43,2 , әйел 41,7)
Халқының тығыздығы, адам 40,98
Ресми тілі Ағылшын, африкаанс
Валютасы рэнд
Оңтүстік Африка Ұлттар достығы
Республикасы кіретін
халықаралық ұйымдар
Құрлықта шектеседі Намибия, Ботсвана, Зимбабве, Мозамбия,
Свазиленд, Лесото
Теңіздерге және Атлант, Үнді мұхиттары
мұхиттарға шығуы
Табиғат ресурстары мен байлықтары
Оңтүстік Африка республикасы-түрлі ландшафтар мен табиғи ресурстарға
бай елдердің бірі. Үстіңгі құрлысы үлкен амфитеатрға ұқсас. Ең биік
қатарлары шығыс пен оңтүстікте дракон және кап тауларында пайда болған.
Солтүстік жаққа қарай биіктігі төмендейді. Оңтүстік африка республикасының
жағалауында ішкі биік үстірттер мен жазықтар жиектелген. Оңтүстік африка
республикасының жартыдан көп территориясы 1000мн жоғары, бірақ ¼ бөлігі
500м теңіз деңгейінен төмен орналасқан. Кар үстіртінің батыс бөлігінде,
шығыс үстірттегі жер вельда деп аталады. Биік , орташа, төмен.
Кустарниковый вельд деген үстірті , жазықтар басым болады. Мұхиттық
жағалауда оңтүстік африка республикасы шығыс және оңтустігінде ылғалды
жазық созылып жатыр, батыс жағалауы қүрғақтау. Жартылай шөл және шөлдік
өсімдік әлемі солтүстік батысындағы Намиб құмды шөлінде орналасқан. Ішкі
үстірттермен және жағалық жазықтықтардың климатында, суында , топырағында
және өсімдіктер өсуінде айырмашылықтар бар. Бүл аудандар үлкен және ұлы
уступта айырылады.-ішкі үстірті қыры, жаға жақтан құлама ,әсіресе оңтүстік
шығыста және шығыста. Бүл жерде ол дракон деген атпен белгілі, оның
биііктігі 3500мн жоғары, биік нүктесі-кат –пик тауы 3660м. Үлкен уступке
оң жағынан жас Кап таулары жалғасады. Орташа биіктігі 1500-2000м ,ол
жотадан құралған ендіктер бойынша созылған.кап таулары үлкен уступ таулары
сияқтыдай жағалық жазықтық жағынан биік , қиын өтулі , жіңішке өзеннің
аңғары сияқты. Таудың солтүстік жағында құрлықты жоғары кару 1000мбиіктікте
орналасқан. Солтүстік батыста жоғары кару құрғақты кіші макваленд және
бушменленд қыраттарға ауысады. Оренжевая өзенінің орта ағыстарының сол
жаққа қарай биіктігі ,800-900м калахари деген жазық орналасқан. өзеннің
арнасынан кесіп өтетін, жылдың көп бөлігі құрғақшылықта болады. Негізгі
түрі құмды және құм тасты қалыңдықпен қапталған. Шығысқа қарай рельф
қайтадан көтеріді. Вааль өзенінің оң жағалауында Кап үстірті бар. Даламий
және избескімен құралған. Үстірте меридиан бойынша ислуман және лагеберге
таулары созылған-табиғи шекарасы кап үстірті және калахари жазығының
арасында. Вааль өзенінің шығысында Вельде сеиясы басталады.,климатының
биіктігімен құрғақшылығымен ажыратылады. Осы үстірттегі түрлі ылғалдықтар
топырақта және өсімдіктерде ажыратылады. Оңтүстік африка республикасы
жерден қазып алынған байлықтарының үлкен бөлігін ескі кристалдар алып
жатыр. Оңтүстік африка республикасы пайдалы қазбаларға өте бай. Алтын мен
уранды өндіретін жерлер Трансвааль және Солтүстік Оранжевая. Оңтүстік
Африка Республикасы капиталистік елдердің ішінде алмаз, алтын, уран, темір
хромит өндіруден бірінші орында келеді.
Оңтүстік Африка Республикасы дамыған индустриялы-аграрлы ел. Жан
басына шаққандағы жылдық табыс мөлшері 7490 АҚШ доллары шамасында.
Халықтың 85%-ы аграрлық салада жұмыс істейді. Оңтүстік Африка Республикасы
алтын, платина, хром, марганец, сурьма, алмас өндіруден дүние жүзінде
алғашқы орындарда, уран өндіруден 2-орында. Өнеркәсібінің жетекші саласы –
тау-кен өндірісі. Оңтүстік-батыс бөлігінде мұнай өндіріледі. Көмір
өндірудің басты аудандары – Трансвааль, Наталь провинциялары, Қызғылт
атырабы. Қара металлургияның басты орталықтары – Претория және
Фандербейлпарк. Машина жасау, химия, мұнай айыру, мұнай-химия, тамақ
өнеркәсіп салалары дамыған. Металл, металл өңдеу өнімдері, алтын, қымбат
бағалы тастар, өнеркәсіп өнімдері, т.б. сыртқа шығарылса, механикалық
аспаптар, киім, машиналар және жабдықтар, жеміс-жидектер, мұнай және мұнай
өнімдері, т.б. сырттан әкелінеді. Пайдалы қазбалары – алтын, уран, қалайы,
марганец, хромит, хризотил-асбест, мыс.
Әлемдік нарықта ОАР минералдық және ауыл шаруашылық өнімдерін
шығаруымен ерекшеленеді. Бірақ та экспорттағы дайын өнімдерідің салмағы
үнемі артуда. Ал импортта құрал-жабдықтар, көлік құралдары, дайын өнімдер
және азық-түлік өнімдері қолданылады. Негізгі сауда серіктестіктері-
Ұлыбритания, АҚШ, ГФР, Жапония. Халықаралық сауда санкцияларының болмауы
елдің ішкі экономикасына және құрылымына айтарлықтай өзгеріс әкелді.3
Мемлекеттік құрылысы
ОАР – біртұтас мемлекет. Елдің аумағы 9 провинцияларға бөлінген:
1. Батыс Кап Кейптаун
2. Солтүстік Кап Кимберли
3. Шығыс Кап Бишо
4. Квазулу-Натал Питермарицбург
5. Фри-Стейт Блумфонтейн
6. Солтүстік-Батыс Мафикенг
7. Гаутенг Йоханнесбург
8. Мпумаланга Мбомбела
9. Лимполо Полокване
1994 жылға дейін ОАР-да федерация болатын және ол 4-ке бөлінді: Кап
провинциясы, Қызғылт сары бос мемлекеті, Наталь провинциясы және Трансвааль
провинциясы.
ОАР-да үш астана бар, соның біреуі Претория қаласы. Претория ОАР-
дың негізгі астанасы болып саналады, өйткені бұл қалада елдің үкіметі
орналасқан. Ал парламент болса, елдің басқа астанасында орналасқан:
Кейптаун. Үшінші астана Блумфонтейнде – Жоғарғы Сот орналасқан. Себебі, ОАР
басында конфедеративті мемлекет болған және оның атауы Оңтүстік Африка
Одағы болған. Одақта үш мемлекет болған, әрқайсысында үш астана болған:
британ иеліктерінде – Кейптаун, Қызғылт сары бос мемлекетінде – Блумфонтейн
және Оңтүстікафрикандық республикада – Претория. 1
Халқы
Оңтүстік Африка Республикасының халық саны тез өсіп келе жатыр
2,4% жылына, жергілікті тұрғындар 3,5 %; халқының орташа жасы - 63
жас, ақ нәсілдердің орташа жасы 70 жас, африканерлердің орташа
жасы 57 жас. Халық санының көбеюі өткен ғасырдың Европадан және
Азиядан көшіп келушілердің көбейіп отырды. 60 жылдардың басында
көшіп келушілер саны күрт азайды, 90 жылдардың басында көшіп
келушілер саны 5-6 мың жылына болды, Халқының 85% қара түсті
африкалықтар әр түрлі этностарға жататын олардың ішінде зулу 38%-
ін, суто- 77%-ін, коса-11%-ін, тсонга-6% -ін, тсван-6%-ін құрады олар
соңғы кезде дейін өзін басқаратын территорияда тұрған. Ол
территориядан жүріп тұруы белгілі бір регламентпен жүргізіліп
отырған. Өздері тұрған территориядан басқа жерлерде шетелдік болып
есептелінді. Негізінен африкалықтар қопалардан тау кен өндірісінде,
ауыл шаруашылық аудандарында өздері ақ нәсілдерден бөлек тұруға
мәжбүр болған. Европалықтардың саны халықтың 15 %-ін құрайды.
Олардың 6%-ін ана тілі африканс тілі саналады. 2-ші халқының саны
жағынан ақ нәсілділер негізінен ағылшындар. Олар Германиядан,
Бельгиядан, Швейцариядан, Италиядан, Франциядан, Грециядан, Скандинавия
елдерінен келген халықтар болып табылады. Олар негізінен ресми
тілде және өз тілдерінде сөйлейді. Ақ нәсілділердің 45 бөлігі
Трансвальда және Кейпленд қаласының оңтүстігінде тұрады. Табиғи
өсімнің кемдігіне ақ нәсілдердің саны біртіндеп кеміп келе жатыр.
Англо-бур соғысынан бері екі үлкен ақ нәсілді халықтар арасында
осы күнге шейін қарама-қайшылықтар сақталған . Оңтүстік Африка
Республикасындағы ең бай және ықпалы күшті өндіріс иелері негізінен
африканерлер. Оңтүстік Африка Республикасындағы үшінші халқы саны
жағынан мулаттар мен метистер ( үш миллион адамға жуық ) олар
Европалықтардан, готтентоттардың біріккен семьясынан және Индиядан,
Индонезиядан, Малайзиядан шыққан, оларды Оңтүстік Африка
Республикалардың плантацияларында жұмыс істеу үшін әкелінген.
Бұлардың 80%-ті көп провинциясында тұрады. Олардың көпшілігі
қалаларда тұрады және олардың арасында кіші буржуазияларда бар.
Бұрынғы уақытта қара нәсілділер сияқты дискриминацияға ұшыраған.
Азиядан шыққан халықтар негізінен Үнділер (1млн адам) құрады,
олардың ішінде 13 мыңға жуығы қытайлар болды. Азия халықтары 1960
жылы пайда бола бастады, оларды натал плантацияларындағы қант
құрағында жұмыс істеу үшін әкелген.
Бұлардың 80% -ті осы күнге дейін наталь провинциясында өмір
сүреді. Көпшілігі қалада тұрады. Көпшілігі ағылшын тілінде сөйлейді.
Кейбіреулері африканс тілінде өзара қарым-қатынастарында олар ана
тілінде сөйлейді. Мысалы: тамилеи, ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кіріспе
1. Мемлекет тарихы
2. Экономикалық-географиялық орны
3. Табиғат ресурстары мен байлықтары
4. Халқы
5. Мемлекеттік құрылысы
6. Шаруашылығы
7. Экологиясы
8. Туризм
9. Халықаралық байланыстары
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Кіріспе
Қай мемлекеттің болмасын, ішкі және сыртқы саясаты, ең алдымен, оның
табиғи байлығы мен экономикалық мүмкіндіктеріне тәуелді болатыны белгілі.
Бұл жағынан алғанда, Оңтүстік Африка Республикасын экономикасы қарқынды
дамып келе жатқан әлемдегі ең бай елдердің қатарына жатқызуға толық негіз
бар. Африканың көршілес елдері мен Батыс, Еуропа, Азия елдері арасындағы
саяси қарым-қатынастары осындай мүдделерді көздейтіні айдан анық. Өйткені,
Оңтүстік Африка Республикасы алтын мен алмаздың қоры жағынан ең бай
елдердің қатарына жатады. Оңтүстік Африка Республикасының ұзақ уақыт бойы
АҚШ-тың, Ұлыбританияның және басқа да еуропалық дамыған елдердің
экономикалық оқшаулау қыспағында болып, нәсілдік кемсітушілікті бастан
кешкені тарихтан белгілі.соған қарамастан қазіргі таңда бұл ел ілгері
дамып келе жатыр. Африка елдерінің ішіндегі ең дамыған ел деп айтуға толық
негіз бар.
Мемлекет тарихы
Оңтүстік Африка Республикасы (африк. Republiek van Suid-Afrika; қысқаша
ОАР) – Африка континентінің оңтүстік жартысындағы мемлекет. 1
Бастапқыда афри деп, ежелгі Карфагеннің халықтары, қала маңында өмір
сүрген халықтарды атаған. Бұл сөзді фин тіліне жатқызады, яғни afar шаң
деген мағынаны береді. Римдіктер Карфагенді жаулап алған соң, бұл жерлерді
Африка деп атаған. Кейіннен Африка деп бұл континенттің белгілі жерлерін
атаған, сосын континенттің өзінде солай атаған. Басқа теорияға сүйенсек
афри сөзі бербер тілінен ifri, яғни үңгір, негізгі мағынасында үңгір
халықтары деген мағына береді.
Бұл сөздің тағы бірнеше мағынасы бар.
Иосиф Флавий , І ғасырдың еврей тарихшысы, Ливияны паналаған Авраам
Ефердің емересінің атына байланысты деп ойлаған.
Лев Африканский Африка деген сөзде гректің αφρίκη сөзімен ба ланысты
деп ойлаған. Мағынасы салқын емес деген мағынаны береді. Оның
пайымдауынша еш салқындық пен қорқыныш жоқ елі деген.
Қазіргі Оңтүстік Африка Республикасының жерін адамдар көне тас
дәуірінен бастап мекендеген. Негізгі халқы готтентоттар мен бантулар.
Бірақ олардың ежелгі және орта ғасырлар тарихы жөніндегі деректер жоқтың
қасы. XV ғасырда португалдықтар, испандықтар және голландықтар жергілікті
халықпен сауда қатынастарын орнатты. Еуропалықтар арасынан бұл аймақты
отарлауды голландықтар мен ағылшындар бастады. Голландық Ост-Үнді
компаниясы 1652 ж. Кап отарын құрды. XVII ғасырдың 70-жылдарынан бастап
Голландия мен Франциядан бұл жерге көптеген келімсектер қоныстанып,
жергілікті халықтарды қанау арқасында байи түсті. Олардың ұрпақтары
бурлар, XIX – XX ғасырларда африканерлер деп аталды.
Оңтүстік Африка аймағына талас XVIII ғасырдың аяғында ағылшындардың
пайдасына шешілді. 1806 жылы Кап отары ағылшындардың иелігіне өтті. 1838
жылы бурлар зулулардың жерін басып алып, Наталь Республикасын құрды. 1843
жылы Натальды ағылшындар өздеріне бағындырды. XIX ғасырдың жартысында
бурлар екі ірі мемлекет – Трансвааль және Ерікті Қызғылт Республикаларын
жариялады. Оларды Англия, Германия және Ресей мойындады. Ұлыбритания XIX
ғасырдың 70-жылдары бурларды жаулауға кірісіп, нәтижесінде 1902 жылы
Трансваль мен Ерікті Қызғылт республикалары ағылшын отарына айналды.
Еуропалықтардың Оңтүстік Африкаға ағылуына XIX ғасырдың 60 – 70-жылдары
ашылған алмас, алтын қорлары себеп болды. Шетел компаниялары
африкандықтарды қазба жұмыстарға, жол салуға пайдаланды, оларды арнайы
аудандарға зорлықпен шоғырландырды. 1910 жылы Ұлыбритания отарларын
біріктіріп, Оңтүстік Африка Одағын (ОАО) құрып, ол доминион құқығын алды.
Оңтсүтсіа Африка Одағында басқа жерлерде кездеспейтін нәсілшілдік және
апартеид тәртібі орнатылды.
Жергілікті африкалықтардан шыққан зиялылар мен ақсүйектер өкілдері 1912
жылы қаңтарда Оңтүстік-Африкалық түземді ұлттық конгресті ұйымдастырып, ол
кейін Африка Ұлттық конгресі (АҰК) болып аталды. 1-дүниежүзілік соғыс
кезінде Оңтүстік Африка Одағының экономикасы алға басып, монополистік
топтар құрылды. Соғыс кезінде Ұлыбританияны қолдаған Оңтүстік Африка Одағы
немістердің бұрынғы отары болған Оңтүстік-Батыс Африканы (қазіргі
Намибияны) басқарып, соғыстан кейін елде ұлт-азаттық қозғалыс басталды.
1920 жылы кәсіподақтар бірлестіктері, 1921 жылы Оңтүстік Африка
коммунистік партиясы құрылды. 1924 – 1933 жылы жергілікті үкімет
нәсілшілдік және апартеид тәртібін одан әрі жалғастырды.
2-дүниежүзілік соғыс жылдары Оңтүстік Африка Одағы Ұлыбритания жағында
соғысқа қатысты. Соғыс кезінде Оңтүстік Африка Одағында өндіріс салалары
дамып, экономика көтерілді. АҚШ капиталы Англия капиталын ығыстырды. 1961
жылы Оңтүстік Африка Республикасы жарияланып, ел Британ Достастығынан
шықты. 1976 – 1978 жылы нәсілшілдікке қарсы ереуілдер күшейді. 1979 жылы
үкімет кәсіподақтардың қызмет істеуіне рұқсат берді, қара нәсілдердің
жұмысқа орналасуына мүмкіндік беретін жаңа заңдар қабылданды. 1984 жылы
жаңа конституция бекітіліп, президенттік билік енгізілді. Парламентте
еуропалықтар, үндістер, түрлі-түстілер палаталары құрылды. Бірақ
жергілікті халық құқықсыз жағдайда қалды. Бұған қарсылық ретінде АҰК 1983
жылы Біріккен демократиялық майдан (БДМ) құрды. Елде жаппай ереуілдер
басталды. 1988 жылы Бота үкіметі биліктен кетті. 1989 жылы Францияда де
Клерк президент болды. 1993 жылы Оңтүстік Африка Республикасының жаңа
Конституциясы қабылданды. 1994 жылы 27 сәуірде өткен сайлауда АҰК партиясы
жеңіске жетіп, 9 мамырда Ұлттық Ассамблея Н.Манделаны Оңтүстік Африка
Республикасының президенті етіп сайлады. 1999 жылы маусымда елде жаңа
президенттік сайлау өтті.
Экономикалық-географиялық орны
Оңтүстік Африка Республикасы африка континентінің оңтүстігінде
орналасқан. Батыс жағалауын Атлант мұхиты шайса, шығысын- Үнді мұхиты
шайып жатыр. Жағалық сызықтың ұзындығы– 2798 км. Оңтүстік Африка
Республикасы солтүстікте – Намибия, Ботсвана және Зимбабвамен, ал
солтүстік-шығыста – Мозамбик және Свазиленд елдерімен шектеседі. ОАР-дың
ішінде Лесото ел-анклавы орналасқан. ОАР Африканың көпұлтты мемлекеттердің
қатарында. Ұлттық мейрамы – 27 сәуір – Бостандық күні (1994). 2
Аймақ Африканың оңтүстік бөлігі
Басқару формасы Унитарлы республика
Астанасы Претория
Халқы,адам 49991000
Халық санының өсуі, 0,28% 139 975 адам
жылына
Орташа өмір сүру ұзақтығы42,5 (ер 43,2 , әйел 41,7)
Халқының тығыздығы, адам 40,98
Ресми тілі Ағылшын, африкаанс
Валютасы рэнд
Оңтүстік Африка Ұлттар достығы
Республикасы кіретін
халықаралық ұйымдар
Құрлықта шектеседі Намибия, Ботсвана, Зимбабве, Мозамбия,
Свазиленд, Лесото
Теңіздерге және Атлант, Үнді мұхиттары
мұхиттарға шығуы
Табиғат ресурстары мен байлықтары
Оңтүстік Африка республикасы-түрлі ландшафтар мен табиғи ресурстарға
бай елдердің бірі. Үстіңгі құрлысы үлкен амфитеатрға ұқсас. Ең биік
қатарлары шығыс пен оңтүстікте дракон және кап тауларында пайда болған.
Солтүстік жаққа қарай биіктігі төмендейді. Оңтүстік африка республикасының
жағалауында ішкі биік үстірттер мен жазықтар жиектелген. Оңтүстік африка
республикасының жартыдан көп территориясы 1000мн жоғары, бірақ ¼ бөлігі
500м теңіз деңгейінен төмен орналасқан. Кар үстіртінің батыс бөлігінде,
шығыс үстірттегі жер вельда деп аталады. Биік , орташа, төмен.
Кустарниковый вельд деген үстірті , жазықтар басым болады. Мұхиттық
жағалауда оңтүстік африка республикасы шығыс және оңтустігінде ылғалды
жазық созылып жатыр, батыс жағалауы қүрғақтау. Жартылай шөл және шөлдік
өсімдік әлемі солтүстік батысындағы Намиб құмды шөлінде орналасқан. Ішкі
үстірттермен және жағалық жазықтықтардың климатында, суында , топырағында
және өсімдіктер өсуінде айырмашылықтар бар. Бүл аудандар үлкен және ұлы
уступта айырылады.-ішкі үстірті қыры, жаға жақтан құлама ,әсіресе оңтүстік
шығыста және шығыста. Бүл жерде ол дракон деген атпен белгілі, оның
биііктігі 3500мн жоғары, биік нүктесі-кат –пик тауы 3660м. Үлкен уступке
оң жағынан жас Кап таулары жалғасады. Орташа биіктігі 1500-2000м ,ол
жотадан құралған ендіктер бойынша созылған.кап таулары үлкен уступ таулары
сияқтыдай жағалық жазықтық жағынан биік , қиын өтулі , жіңішке өзеннің
аңғары сияқты. Таудың солтүстік жағында құрлықты жоғары кару 1000мбиіктікте
орналасқан. Солтүстік батыста жоғары кару құрғақты кіші макваленд және
бушменленд қыраттарға ауысады. Оренжевая өзенінің орта ағыстарының сол
жаққа қарай биіктігі ,800-900м калахари деген жазық орналасқан. өзеннің
арнасынан кесіп өтетін, жылдың көп бөлігі құрғақшылықта болады. Негізгі
түрі құмды және құм тасты қалыңдықпен қапталған. Шығысқа қарай рельф
қайтадан көтеріді. Вааль өзенінің оң жағалауында Кап үстірті бар. Даламий
және избескімен құралған. Үстірте меридиан бойынша ислуман және лагеберге
таулары созылған-табиғи шекарасы кап үстірті және калахари жазығының
арасында. Вааль өзенінің шығысында Вельде сеиясы басталады.,климатының
биіктігімен құрғақшылығымен ажыратылады. Осы үстірттегі түрлі ылғалдықтар
топырақта және өсімдіктерде ажыратылады. Оңтүстік африка республикасы
жерден қазып алынған байлықтарының үлкен бөлігін ескі кристалдар алып
жатыр. Оңтүстік африка республикасы пайдалы қазбаларға өте бай. Алтын мен
уранды өндіретін жерлер Трансвааль және Солтүстік Оранжевая. Оңтүстік
Африка Республикасы капиталистік елдердің ішінде алмаз, алтын, уран, темір
хромит өндіруден бірінші орында келеді.
Оңтүстік Африка Республикасы дамыған индустриялы-аграрлы ел. Жан
басына шаққандағы жылдық табыс мөлшері 7490 АҚШ доллары шамасында.
Халықтың 85%-ы аграрлық салада жұмыс істейді. Оңтүстік Африка Республикасы
алтын, платина, хром, марганец, сурьма, алмас өндіруден дүние жүзінде
алғашқы орындарда, уран өндіруден 2-орында. Өнеркәсібінің жетекші саласы –
тау-кен өндірісі. Оңтүстік-батыс бөлігінде мұнай өндіріледі. Көмір
өндірудің басты аудандары – Трансвааль, Наталь провинциялары, Қызғылт
атырабы. Қара металлургияның басты орталықтары – Претория және
Фандербейлпарк. Машина жасау, химия, мұнай айыру, мұнай-химия, тамақ
өнеркәсіп салалары дамыған. Металл, металл өңдеу өнімдері, алтын, қымбат
бағалы тастар, өнеркәсіп өнімдері, т.б. сыртқа шығарылса, механикалық
аспаптар, киім, машиналар және жабдықтар, жеміс-жидектер, мұнай және мұнай
өнімдері, т.б. сырттан әкелінеді. Пайдалы қазбалары – алтын, уран, қалайы,
марганец, хромит, хризотил-асбест, мыс.
Әлемдік нарықта ОАР минералдық және ауыл шаруашылық өнімдерін
шығаруымен ерекшеленеді. Бірақ та экспорттағы дайын өнімдерідің салмағы
үнемі артуда. Ал импортта құрал-жабдықтар, көлік құралдары, дайын өнімдер
және азық-түлік өнімдері қолданылады. Негізгі сауда серіктестіктері-
Ұлыбритания, АҚШ, ГФР, Жапония. Халықаралық сауда санкцияларының болмауы
елдің ішкі экономикасына және құрылымына айтарлықтай өзгеріс әкелді.3
Мемлекеттік құрылысы
ОАР – біртұтас мемлекет. Елдің аумағы 9 провинцияларға бөлінген:
1. Батыс Кап Кейптаун
2. Солтүстік Кап Кимберли
3. Шығыс Кап Бишо
4. Квазулу-Натал Питермарицбург
5. Фри-Стейт Блумфонтейн
6. Солтүстік-Батыс Мафикенг
7. Гаутенг Йоханнесбург
8. Мпумаланга Мбомбела
9. Лимполо Полокване
1994 жылға дейін ОАР-да федерация болатын және ол 4-ке бөлінді: Кап
провинциясы, Қызғылт сары бос мемлекеті, Наталь провинциясы және Трансвааль
провинциясы.
ОАР-да үш астана бар, соның біреуі Претория қаласы. Претория ОАР-
дың негізгі астанасы болып саналады, өйткені бұл қалада елдің үкіметі
орналасқан. Ал парламент болса, елдің басқа астанасында орналасқан:
Кейптаун. Үшінші астана Блумфонтейнде – Жоғарғы Сот орналасқан. Себебі, ОАР
басында конфедеративті мемлекет болған және оның атауы Оңтүстік Африка
Одағы болған. Одақта үш мемлекет болған, әрқайсысында үш астана болған:
британ иеліктерінде – Кейптаун, Қызғылт сары бос мемлекетінде – Блумфонтейн
және Оңтүстікафрикандық республикада – Претория. 1
Халқы
Оңтүстік Африка Республикасының халық саны тез өсіп келе жатыр
2,4% жылына, жергілікті тұрғындар 3,5 %; халқының орташа жасы - 63
жас, ақ нәсілдердің орташа жасы 70 жас, африканерлердің орташа
жасы 57 жас. Халық санының көбеюі өткен ғасырдың Европадан және
Азиядан көшіп келушілердің көбейіп отырды. 60 жылдардың басында
көшіп келушілер саны күрт азайды, 90 жылдардың басында көшіп
келушілер саны 5-6 мың жылына болды, Халқының 85% қара түсті
африкалықтар әр түрлі этностарға жататын олардың ішінде зулу 38%-
ін, суто- 77%-ін, коса-11%-ін, тсонга-6% -ін, тсван-6%-ін құрады олар
соңғы кезде дейін өзін басқаратын территорияда тұрған. Ол
территориядан жүріп тұруы белгілі бір регламентпен жүргізіліп
отырған. Өздері тұрған территориядан басқа жерлерде шетелдік болып
есептелінді. Негізінен африкалықтар қопалардан тау кен өндірісінде,
ауыл шаруашылық аудандарында өздері ақ нәсілдерден бөлек тұруға
мәжбүр болған. Европалықтардың саны халықтың 15 %-ін құрайды.
Олардың 6%-ін ана тілі африканс тілі саналады. 2-ші халқының саны
жағынан ақ нәсілділер негізінен ағылшындар. Олар Германиядан,
Бельгиядан, Швейцариядан, Италиядан, Франциядан, Грециядан, Скандинавия
елдерінен келген халықтар болып табылады. Олар негізінен ресми
тілде және өз тілдерінде сөйлейді. Ақ нәсілділердің 45 бөлігі
Трансвальда және Кейпленд қаласының оңтүстігінде тұрады. Табиғи
өсімнің кемдігіне ақ нәсілдердің саны біртіндеп кеміп келе жатыр.
Англо-бур соғысынан бері екі үлкен ақ нәсілді халықтар арасында
осы күнге шейін қарама-қайшылықтар сақталған . Оңтүстік Африка
Республикасындағы ең бай және ықпалы күшті өндіріс иелері негізінен
африканерлер. Оңтүстік Африка Республикасындағы үшінші халқы саны
жағынан мулаттар мен метистер ( үш миллион адамға жуық ) олар
Европалықтардан, готтентоттардың біріккен семьясынан және Индиядан,
Индонезиядан, Малайзиядан шыққан, оларды Оңтүстік Африка
Республикалардың плантацияларында жұмыс істеу үшін әкелінген.
Бұлардың 80%-ті көп провинциясында тұрады. Олардың көпшілігі
қалаларда тұрады және олардың арасында кіші буржуазияларда бар.
Бұрынғы уақытта қара нәсілділер сияқты дискриминацияға ұшыраған.
Азиядан шыққан халықтар негізінен Үнділер (1млн адам) құрады,
олардың ішінде 13 мыңға жуығы қытайлар болды. Азия халықтары 1960
жылы пайда бола бастады, оларды натал плантацияларындағы қант
құрағында жұмыс істеу үшін әкелген.
Бұлардың 80% -ті осы күнге дейін наталь провинциясында өмір
сүреді. Көпшілігі қалада тұрады. Көпшілігі ағылшын тілінде сөйлейді.
Кейбіреулері африканс тілінде өзара қарым-қатынастарында олар ана
тілінде сөйлейді. Мысалы: тамилеи, ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz