Ауыл шаруашылығы өнімдері, сапасы туралы түсініктер

Жоспар

1. Өнімдер сапасы туралы түсініктер мен түсініктемелер
2. Өнімдердің сапа көрсеткіштері мен тұтынушылық қасиеттерінің номенклатурасы
3. Өнімдердің сапа көрсеткіштерін анықтау әдістері
4. Өнімдердің сапасын бақылау. Бақылаудың түршелері.
5. Пайдаланылған әдебиеттер

Сапа - философиялық категория. Бұны алғаш рет б. ғ. д 3-ші ғасырда Аристотель белгілеген деп саналады. Сапа тұрмыс пен үйлесімді, сондықтан «анау бірдеме», сол сапа күйінен айырылса, ол «бірдеме» болудан қалады деп сапаның философиялық анықтамасын Гегель ( ХІХ- ғасыр) берген болатын. Осыған ұқсас қазіргі философиялық анықтама да бар. Сапа категориясы обьективті іс-әрекеттің маңызды жағы-анықталығын қамтитынын айтуымыз керек. Обьектінің сапасы, оның жекелеген қасиеттері мен ғана бағаланбайды, оның өзімен тұтас болады да, толық қамтып, одан ажырамайды, сондықтан сапа түсінігі заттың негізімен байланысады. Адам іс-саласында құбылыстар мен нақты қоршаған орта обьектілерінің шексіз әрі алуандығынан күнеделікті сапа түсінігін толық емес, бірақ жағдайларға байланысты қоғамның нақты тұтынуға жарамды болуы керек.

Сапа түсінігінің өзгеруі (динамикасы)

1986 жылы Халықаралық үлгі қалыптау ұйымы (ИСО) сапаның бизнес пен өндіріс салаларының барлығына тән атауларын тұжырымдады.

1994 жылы атаулар егжей-тегжей нақтыланды. Сапаның мынадай анықтамлары үлгіқалыпталынды: сапа-обьектінің белгіленген және болашақта тұтынылатын мүмкіндіктерін қанағаттандыра алатын сипатының жиынтығы.

Егер атауларды сапалық түсінігінің ұқсастығы бойынша орналастырсақ онда мынадай қатар туындар еді: «сипаттама», «қасиет», «сапа».

«Сипаттама» - бұл мәтін кесте математикалық формула түрінде белгіленетін бағынышты және бағыныссыз өзгерістердің өзара байланысы. Техника және көрсеткіштер (вольт-амперлік сипаттама, диференциалдық теңдеудің сипаттамасы) емес, қызметі сипатталынады.

« Қасиет», «сапа » сияқты философиялық категория, заттың ерекшелігі жағын немесе басқа заттармен бірлігін көрсетеді және оның оларға қатынысы.

« Сапа » анықтамасында түсінік беруді қажет ететің тағы да атау бар: қажеттілік және «обьект» деген. Қажеттілік ағзаның (оның ішінде қоғамның) бірқалыпты тіршілігіне қажет талабы туындайды және осы қанағаттанбаушылықты жоюға бағытталынады. Қоғам қажетін қанағаттандыру үшін эканомикалық іс-әрекет қажет оны экономикалық қажеттілік деп атайды. Экономикалық қажетті қанағаттандыру және әлеуметтік байқалу түрлері негізінен қоғамдық- экономикалық құрылысқа жеке мүлікке қатысты анықталады. Нарық тұтынушылардың қажеттілігін жай қанағаттандырып қоймай, сонымен бірге сатып алушылардың қажеттілігінен туындаған талабы да қанағаттандыруға (төлей аларлық талап) бағытталынған.

Сапа анықтамасында қажеттілік түсінігі негізгі болып саналады. Олардың сипаттамасы обьекті сапасының сипаттамасына сәйкес болуы керек шартты жасаспаған жағдайда нарықта маңызды рөлді субьективтік түсік пен сапаны қабылдау атқарады- бұл «қажеттілікті қанағаттандыру деңгейі» немесе «сапа»бұл не үшін ақша төленетінін білдіреді. Дұрысында да, сатып алушының сапа жөніндегі түсінігі өзгермелі, ол тауарды қажеттілігіне, оның жаңалығына, сәндігіне, жарнамаға, экономикалық тиімділігіне, беріктілігіне ж. т. т байланысты сатып алады. Сапа жөніндегі түсінік уақыт өткен сайын өзгереді, ол обьект жайындағы ақпараттың деңгейіне, обьектіні табуға көмектесетін техникалық құралдарға байланысты болады. Айтайық, микроскопы бар маман, обьектінің жай көзбен көрінбейтін сипатын байқайды. Даярлаушының (дайындаушы, жасаушы) немесе сатушы мен тұтынушының, сатып алушының сапа жөніндегі қарым-қатынасы әр алуан, күрделі және осы курс аумағына шығып кетеді: олар әдетте маркетинг курстарында қарастырылады.

Сапа түсінігіне «обьект» атауы кіреді. «Обьект»- жеке қарауға және сипаттауға болатын философиялық термин. Обьектіге, айтайық, іс-әрекет немесе үдеріс, өндірім, ұйым, жүйе немесе жеке адам, сондай-ақ осылардын кез келген қисындастырылғандары жатады.

«Үрдіс» атауының үлгіқалыпты анықтамасы - өзара байланысты қорлар мен іс-әрекеттің жиынтығы кіретін элеметтерді шығатындарға өзгертетінін білдіреді. Ресурстарға қызметшілер қызмет көрсету құралдары, жабдық, технология және әдіснама жатады.

«Өндірім» атауының үлгі қалыптты анықтамасы- бұл іс-әрекеттің немесе үрдістің нәтижесі екенін білдіреді. Өндірім қызмет көрсетудің (жабдықтаушы мен тұтынушының өзара қарым-қатынасының тікелей жиынтығы және жабдықтаушының тұтынушының қажеттілігін қанағаттандыру үшін атқаратын тиісті іс-әрекеті), жабдықтың өңделетін жадығаттардың, бағдарламалық қамтамасыз етілудің немесе олардың қисындастыруларының нәтижесі болуы мүмкін.

« Сапа» атауының үлгіқалыпталынбаған (тұрмыстық, жарнамалық) « жақсы-жаман», «жақсырақ- нашар», «жоғары-төмен», кейде обьектінің шығу тегіне байланысты («американдық сапа», «нағыз сапалы», «сапалы киім», «саланы жақсарту» ж. т. т) деген түсініктері кең қолданыс табуда. Техникалық бағалауды өткізгенде басымдылық деңгейін және сандық сипаттарды білдіру «сапа» атауы оңаша қолданылмайды: аталған мағыналарды білдіру үшін сын есімнің сапалық шырайлары немесе тұтынушылық құнының жалпылаушы өлшемі қолданылады. Мысалы, мынадай атаулар қолданылуы мүмкін:

а) салыстырмалы сапа обьект басымдылығына байланысты жіктелгенде немесе салыстырмалы мағынада болғанда;

б) «сапа деңгейі» сандық мағынада (статистикалық қабылдау кезіндегі бақылауда қолданылады) және «сапа шегі», техникалық дәл бағалау өткізгенде қолданылады.

Кейбір анықтамаларда сапа «пайдалануға жарамды» немесе «мақсатқа сай» немесе «тұтынушының мұқтаждығын қанағаттандырады» немесе «талапқа сай» деп көрсетіледі. Обьектінің сапасын ұқсас обьекті сапаның әлемдік деңгейімен саралау арқылы салыстыру немесе обьектінің сапасы бойынша аттестациялап « сапа белгісін» беру өткен шақ саналады. Сапа мен сан көрсеткіштерін біріктіруге әрекеттенуде (кваливал, яғни сапа мәні оның санына әсер етуі бойынша белгіленген, мысалы тракторлардың жетілген түрлерін бұрынғы маркаларының орындаған жаңа маркалы тракторлардың аз санымен орындауы бойынша бағалау) болған. Сапа түсінігі, сондай-ақ «сапа жүйесі» атауында қолданылады: сапа жүйесі -жалпы басқаруды іске асыру үшін қажет ұйымдастыру құрылымының, әдістемелердің, үрдістер мен қорлардың жиынтығы ( сапаны әкімшілікпен басқару) .

Сапа облысының саясаты - жоғары басшылықпен жоғары қалыптастырылған сапа облысының негізгі бағыты және ұйыдастырдың мақсаты.

Сапаны жоспарлау - сапаның мақсаты мен оған қойылатын талаптарды және сапа жүйесінің элеметтерін қолдануды белгілейтін іс әрекет.

Сапаны қамтамасыз ету - сапа жүйесінің аумағында жоспарланған және жүйелі түрде іске асырылатын іс-әрекеттер, сондай-ақ сапаға қойылатын талаптарды обьектінің орындай алатындығын дәлелдейтінін (қажет болғанда) сенімділікті қалыптастыру,

Сапаны жақсарту - ұйымда іс-әрекеттің тиімділігін және нәтижелілігін арттыру мақсатында және әр ұйым, әрі тұтынушылар пайда түсіретін үрдістерді қолдану шаралары.

«Сапа» атауының басқа түсініктерге, айтайық шеберлікке, тәрбиелеуге, білім алуға, тіпті «өмір сапасына» дейін кеңінен қолдану іссанасы бар.

Өмір сапасын бағалау (1994 ж)

Ескерту :

1. АДИ-і бойынша алғашқы он ел: Жапония, Канада, Норвегия, Швейцария, Швеция, АҚШ, Австралия, Франция, Нидерланды, Англия

2. Гонконг №24, О-Корея-№33.

Н -173 мемлекет бойынша БҰҰ даму бағдарламасы шегінде даярлаған адамзаттың даму индексі (АДИ)

С-туғанда мүмкін өмір ұзақтығы

Д - мектепте болған орташа жылын ескергендегі ересек тұрғындардың сауаттылық деңгейі.

Е -ІЖӨ-ішкі жалпы өнім (ЖҰӨ-жалпы ұлттық өнімнің қысқа мағұлыматы) .

Сапа мәселесімен айналысатын ғалымдар мен мамандар, өндірім сапасының асыра өндіру үрдістеріне, жеке тауарлардың және жеке тауар өндірушілердің экономикаға тигізетін әсетінің бағытын білгеннен соң, сапаның қоғамның дамуына, оның өндіріс күштеріне, ұлттық байлықтың жиналуын және экономикалық әлеуметтік тұрақтылықты және қауіпсіздікті қамтамасыз етудегі жағымды рөлін айтқан болатын. Қазіргі ғылым зерттелетін обьектіні толық және жан-жақты түсініп қамтуға әрекеттенуде. Осыған ұқсас үрдіс өндірімнің сапасы бойынша да жүргізілуде. Осы үрдістің лайықты көрсеткіші болып тауарды бір жақты саяси экономика (бағасы) немесе тауар тану (тұтыну бағасы) тұрғысынан қарастырудан бастарту саналады.

---

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс