Этнопедагогика пәнінің лекция курсы

Пән: Педагогика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 60 бет
Таңдаулыға:

Бірінші лекция: Этнопедагогика ғылымы туралы түсінік

Лекцияның жоспары:

1. Этностар мәдениетін зерттеудің ғылыми-әдістемелік негіздері.

2. «Этнос» туралы ұғым.

3. Халық тәлімінің тарихи кезеңдері және оның сипаты.

1. Этностар мәдениетін зерттеудің ғылыми-әдістемелік негіздері.

Белгілі бір этнос адамдардың жан дүниесіндегі мінез-құлық, сана-сезім мен әдет-ғұрып, салт-дәстүр ерекшелігі ұрпақтан-ұрпаққа ана тілі арқылы жетеді.

Ұлттық сана-сезімнің өсуі мен өтуі, бір жағынан, ана тілдің тағдырын анықтаса, екінші жағынан, ана тілдің даму дәрежесі ұлттық сана сезім деңгейінің өлшеуіші болып есептеледі.

Ұлттық тәлім-тәрбиені (этнопедагогиканы) іске асыратын ұлттық тіл (этнолингвистика), ал оның ішкі жан дүниесімен, сана сезіммен байланысты (этнопсихология) жүргізіледі.

Этнолингвистика - тілді этносқа қатысы жағынан зерттесе, психолингвистика - оны адам психологиясына, ал социолингвистика - қоғам дамуына қатысы тұрғысынан қарастырады.

Этнолингвистика- ғылымы мына ғылымдармен тығыз байланысты:

1. Фольклористика

2. Этнология

3. Культурология

4. Мифология

Себебі, бұлардың қай-қайсысы болсын, этнос табиғатын ашуға қызмет етеді және олардың зерттеу нысанасы (обьектісі) да ортақ.

Мысалы, диалектология - этностың жергілікті сөйлеу ерекшелігін, этнология мен фольклористика - этностың әлденеше ғасырға созылған мәдени даму үрдісін, заттық және рухани мәдениетін, салт-дәстүрін зерттесе , мифология - этностың дүниетанымын, сенім-нанымын өзін қоршаған ортаға деген көзқарасын зерттейді. Олай болса, бұлардың бәрі де тікелей этносқа қатысты, бәрі де этностық ерекшеліктерді сипаттайды.

Ұлт мәдениетін сөз еткенде, тарих, археология, этнология ғылымдармен қоса, этнопсихолгия, этнопедагогика және және фольклористика ғылымдарының қағидаларына сүйену қажет. Себебі, өткен замандағы ұлттық мәдени мұралардан ұлттық психологиялық және этнологиялық (салт-сана, әдет-ғұрып, көзқарас т. б. ) ерекшеліктер айқын сезіліп тұрады. Сол арқылы әр ұлттың өзіне тән салт-тұрмысы мен тіршілік кәсібін, сана сезімі мен ойлау ерекшелігін байқауымызға болады.

Ал ұлт мәдениетінің озық үлгілері арқылы жас ұрпақты жан-жақты жетілген азамат етіп тәрбиелеу - этнопедагогиканың ең өзекті мәселесі болып табылады.

Қазақ этнопедагогикасының өзіндік ерекшелігін ғылыми теориялық тұрғыда зерттеп, анықтауда диалектикалық философияны басшылыққа алу қажет . Бұл жерде ұлт мәдениеті мен ұлттық тәлім-тәрбие тарихын салт-сана, әдет-ғұрып, фольклористика, ұлттық психология мен ұлттық философия ғылымдарымен тығыз байланыста қарастыру.

Осыған орай, П. В. Плеханов методологиялық мынадай қағидалар ұсынады:

Идеялардың жалпы қоғамның әлеуметтік даму процесіне тіуелді екендігін анықтау.
Ғылымның, әлеуметтік психологияның, әдебиеттің, өнердің даму тарихын қоғамның даму процесімен ұштастыра қарастыру.
Тарихтың әр кезеңінде ғылымның даму барысы біркелкі болмайтын және әр елдің саяси, экономикалық, кәсіби, мәдени, психологиялық өзіндік ерекшелігін ескеру.

Этнопедагогикалық зерттеулерге мынадай маңызды методологиялық талаптар қойылады.

Деректердің барлық түрін кешенді пайдалану;
Кешенді пайдалану арқылы деректердің бір-бірін тексеру және толықтыру
Барлық деректерді салыстыра отырып жинақтау;
Деректерді зерттеуде шектес ғылымдардың (антропология, тарих, этнология, фольклористика, логика, психолгия, социология, археология) зерттеу әдістерінің жиынтығын кешенді түрде пайдалану;
Деректерді талдау және педагогикалық тұрғыда түсіндіру қажет.

2. «Этнос» туралы ұғым

«Этнос» гректің-etnos - тайпа, халық деген сөзінен шыққан. Ғылымда «халық» терминінің орнына «этнос» термині қолданыла бастады. Бұл термин этностың негізгі тарихи түрі «тайпа», «ұлыс», «ұлт» ұғымын түгел қамтиды.

Ұлт мәдениетін ғылыми- методологиялық тұрғыдан терең зерттеп, тұңғыш рет құнды еңбек жазған атақты тарихшы ғалым Лев Гумилев болды.

Лев Гумилев «этнос» туралы соңғы уақытқа дейін әр түрлі түсінік - анықтамалардың болғанын анықтады. Айталық біреулер «Этнос дегеніміз - шығу тегі бір халықтар десе, екіншілері «этнос -тілдің бірлігіне негізделген мәдениеттің тууы» дейді. Ал үшіншілері «этнос - сана- сезімдері бір адамдар тобы десе», төртіншілері «этнос - бір-біріне ұқсас адамдар тобы» дейді. Бесіншілері - «этнос» белгілі бір қоғамдық формациядағы адамдардың шартты түрде топтасқан тобы десе, ал алтыншылары «этнос - табиғаттың сыйы, этнос - әлеуметтік категория» дейді.

Л. Гумилев кеңестік ғалымдардың этнос жөніндегі көзқарастарын қорыта келе, үш түрлі көзқарасты бөліп қарастыруды ұсынады:

1. В. А. Анучкин бастаған ғалымдар «біріңғай географиялық жағдайда этнос мүшелерінәің бірлесіп еңбек етуі олардың табиғи тіршілік заңдылығын

туғызды» деп қарады.

2. С. А. Токарев, А. Г. Агеев, И. И. Козлов сияқты екінші бір тарихшылар мен этнографтар тобы этносты «адам баласының әлеуметтік бірлестігінен туған феномен» деп қарады. Яғни, олар этностық әлеуметтік өміріне ерекше мән беріп, олардың анатомиялық-физиологиялық ерекшеліктерін ескермеді.

3. Ал Л. Гумилев, М. И. Артомонов бастаған үшінші топ адамдардың шығу тегін зерттеу процесінде материяның қоғамдық және табиғи-диалектикалық даму заңдылықтарын, механикалық, физикалық, химиялық, биологиялық қозғалу формасы мен қоғамдық-формациялық даму өзгерістерін кешенді түрде алып қарауды ұсынды.

Көрнекті тарихшы-этнограф Лев Гумилев «Этнос дегеніміз - жер бетіндегі белгілі бір тіршілік аймағы мен әлеуметтік аймақтың бірлігінде жатқан, салт-дәстүрі, тұрмыс-құлқы, тілі мен мәдени мұрасы бір халықтар тобы» - деген анықтама берген.

Халық тәлімінің тарихи кезеңдері және оның сипаты

Қазақтың халықтық педагогикасының даму кезеңдері (шартты түрде)

Бірінші дәуір

Екінші дәуір

Үшінші дәуір

Төртінші дәуір

Бесінші дәуір

Алтыншы дәуір

Жетінші дәуір

Сегізінші дәуір

Бірінші дәуір: Б. д. д тас, қола замандары

Екінші дәуір: Б. д. д. 7-3 ғ. ғ. Б. д. ғ дейін

Үшінші дәуір: 6-9 ғ. ғ. аралығы

Төртінші дәуір: 10-15 ғ. ғ. аралығы

Бесінші дәуір: 15-18 ғ. ғ. аралығы

Алтыншы дәуір: 18-ғ-дан 20 ғ. ғ 20 ж. дейін

Жетінші дәуір: 1920-1990 ж. ж. аралығы

Сегізінші дәуір: 1991 ж кейінгі егеменді ел

Бірінші дәуір: Алғашқы қауымдық құрылыс кезіндегі тәрбие

Екінші дәуір: Сақтар мен ғұндардың жауынгерлік тәрбиесі

Үшінші дәуір: Ұлы Түрік қағанаты кезіндегі тәлім-тәрбие

Төртінші дәуір: Араб шығыс мәдениеті орта ғасыр ойшылдарының тәлім-тәрбиелік ой-пікірлері

Бесінші дәуір: Қазақ хандығы кезіндегі ұлттық тәлім-тәрбие көріністері (жыраулар поэзиясындағы тәлім-тәрбиелік ойлар)

Алтыншы дәуір: Қазақстанның Ресейге қосылу кезінде ұлт-азаттық қозғалысы мен ағартушылық

Жетінші дәуір: Кеңестік дәуірдегі ғылыми педагогиканың қалыптасуы

Сегізінші дәуір: Тәуелсіз Қазақстандағы ұлттық тәлім-тәрбиенің өркен жаюы

1. Алғашқы қауымдық құрылыс кезіндегі тәрбие

Алғашқы қауымдық құрылыс кезінде тапсыз қоғам болды. Мұнда тәрбие жас пен жыныс ерекшеліктеріне қарай қоғамдық сипат алды. Ұлт балалар садақ тартуды, ал қыз балалар үй жұмысына араласты.

Тәрбие барлық балаларға бірдей ортақ болды.

Алғашқы адамдар Қазақстан территориясының Арпаөзен, Қаратау, Қаратау, Тәңірқазған, Шарбақты және Ұлытау өңірлерінде мекен еткен.

2. Сақтар мен ғұндар империяларының мәдени- жауынгерлік тәрбие дәстүрлері

Сақтар империясы, шамамен, біздің жыл санауымызға дейінгі 7-3 ғасырлар аралығында қазіргі Орта Азия мен Қазақстан территориясын мекендеген.

Сақтардың көсемдері Африсиап, Томирис сол кездегі ірі мемлекет Парсы империясының патшалары Кирге, Дарийге, Александар Македонскийге қарсы күрес жүргізу барысында әскери көшпелі тұрмысты қалыптастырған. Жылқы жануарларын өте қатты қадірлеген, мал баққан. Осы тұрмыс тіршіліктерге байланысты сақтар өз ұрпақтарын дене, еңбек және эстетикалық тәрбие принциптері негізінде тәрбиелеп өсірген.

Сол замандарда өмір сүрген, Тәңір дінінің негізін салған данышпан Заратушра сақтар мен парсыларға әлемдегі тұңғыш «Авеста» кітабын жазған. Заратушра сол кездің өзінде рухани-танымдық, тәлім-тірбиелік мәнді ойлар айтқан.

Ғұндар б. д. д. 3-ғасыр мен біздің дәуіріміздің 1-2- ғасырлары аралығында сақ тайпалары мекендеген территорияның мұрагерлері болды. Ғұндар металл игерді, мал шаруашылығымен айналысты.

Бірақ, олардың ең негізнгі кәсібі - әскери- жауынгерлік өнер еді. Олар өздерінің ұрпақтарын ер жүрек, алғыр, епті болуға және зергерлік бұйымдар жасауға тәрбиеледі.

3. Ұлы Түркі қағанаты және оның тәлімдік- танымдық мұрагерлері.

Ұлы Түркі Қағанаты орта ғасырларда адамзат өркениетінің қалыптасуына аса зор үлес қосқан, сол дәуірдегі дамыған мемлекет болатын. Қанағаттың пайда болуы бір-бірінен ыдырап, бөлшектеніп кеткен дала халықтарының, тайпалардың бастарын қосты, тұрақты мен ғылымы дамыған бүгінгі түркі тектес халықтарға ортақ мәдениеттің қалыптасуы мен жасалуына зор ықпалын тигізген.

Ұлы Түркі Қағанаты бүгінде Түркия, Қазақстан, Өзбекстан, Қырғыстан, Түрікменстан, Ресейдегі-Татарстан, Башқұрстан, Якутия, Чувашия т. б. Қытайдағы Шығыс Түркістан өлкесі, Еуропадағы Венгрия басқа да Шығыс Еуропа территориясын мекендеген халықтардың бастарын қосып, шығысында Алтай таулары, солтүстігінде Сібір жондары, ал оңтүстігінде бүгінгі Қытай қамалына дейінгі орасан зор территорияны иеленген.

Белгілі ғалым, Айдаров:

« . . . Орхон ескерткіштерінен Түркі тайпаларының тарихы, мәдениеті, тілі мен әдебиеті, әдет-ғұрпы, салт-сана жөнінде толып жатқан деректер табылады . . . », - деп ұлттық салт-дәстүрлер мен тәлім-тәрбие жөніндегі маңызды пікірлер тұжырымдайды.

Көне мұралардың ішіндегі бізге кеңірек мәлім болғандары Орхон-Енисей бойынан бойынан табылған, тасқа Қашап жазылған. 6-3 ғ. ғ. ескерткіштер VI-III ғ. ғ. ескерткіштер: Түркі көсемі Білге Қаған, күлтегін батыр мен ақылгөй тоныкөк құрметіне қойылған құлыптастар. Оларда Ұлы Түркі Қағанаты халықтарының тұрмысы мен салты, мәдениеті мен жауынгерлік жортуылдары айшықты да мәнерлі тілмен өсиет сөз үлгісінде баяндалады.

Ежелгі Түркілердің ауызекі поэзия дәстүрі IX ғасырда ғұмыр кешкен әнші, әрі сазгер небір тамаша күй шығарған Қорқыт атаның есімін жеткізді. Қорқыт өзінің жанын жегідей жеген ой-сезімдерін қазалы жанның үрейін, өлімнен қашып құтылудың амалын қобыздың азалы күйімен, поэзиялық көркем тілмен баяндайды. Ол эпос үлгісіндегі поэзиялық мұра ретінде біздің дәуірлерімізге жетті. Онда Сыр бойын мекендеген көшпелі тайпалардың тұрмысы мен әдет-ғұрпын діни-наным сенімдерін бейнелейтін мәліметтер көптеп кездеседі. Олар тәлімдік жағынан да аса қызықты дерек болып табылады.

4. Араб-Шығыс мәдениетінің Қазақ даласына тарауы, орта ғасыр оқымыстыларының тәлімгерлік ой-пікірлері.

IX-X-ғасырларда Ұлы Түркі Қағанаты бірнеше мемлекеттерге бөлініп, Араб халифаты империясының Орта Азия мен Қазақстан территорияларына үстемдік жүргізулеріне әкеліп соқты. Арабтар ислам дінің уағыздаумен бірге ғылым мен білім де келуі нәтижесінде түркі халықтарының ұлы ғалымдары: Әл-Фараби, Фирдауси, Авиценна, Бируни, Низами, Науаи, Қашқари, Иассауи, Баласағұн және басқалары араб тілі мәдениетін меңгерді. Оның үлкен прогрессивтік маңызы болды. Көптеген шахарларда діни медреселер ашылды, ғылым мен білім деңгейі артты. Медреселер діни ілімдермен шектеліп қоймай, арифметика, медецина, астрология, дінтану және т. б. әлемдік маңызы зор дәріснама беруді мақсат етті.

Мұнда Қзақ топырағындағы Отырар қаласында дүниеге келген Шығыстың екінші Аристотелі атанған ғұлама ғалым Әбу-Насыр Әл-Фарабидің тәлімдік-ұстаздық еңбегі ұшан теңіз. Оның сан-салалы трактаттарында атап айтұанда «Азаматтық саясат», «Бақытқа жету жолында», «Риторика», «Қайырлы қала тұрғындарының көзқарастары туралы трактат» және т. б. педагогикалық және әдіснамалық ой-пікірлері баяндалған.

XI-XII ғасырларда қазақ жерінде түркі тілінде жазылған этикалық-педагогикалық трактаттар көп тарады. Мысалы, Жүсіп Баласағұнның «Құтты Білік» атты кітабы сол кездегі түркі тілдес халықтардың дүние тақырыбына жазылған алғашқы кітабы. Мұнда адамға білімнің қажеттілігі, оның тіршіліктегі мәні, бақыт туралы адамның іс-әрекетінің оң-терісі, тілден келетін пайда мен зиян, ел билеуші әкімдерге қажетті асыл қасиеттер, т. б. көптеген мәселелер жан-жақты сөз болған.

Сол сияқты тағы да жазба ескерткіштерінің бірі- Махмұд Қашқаридың «Диуани лұғат ат түрік» атты еңбегі болды. Мұнда этнопедагогикалық және моралдық психолгиялық мазмұндағы қызықты топшылаушылар берілген.

Атақты астроном Ұлықбектің әлемде теңдесі жоқ обсерваториясы ортағасырлық үлкен ғылыми жетістік болып саналады.

Алтын Орда мемлекетінің кезеңдерінде пайда болған «Бабырнама», «Махаббатнама», «Қырық бір батыр жыры», «Хусрау шырын» т. б. туындыларының жас ұрпақтарға тәлім-тәрбиелік ықпалы өте зор.

5. Қазақ хандығы тұсындағы ұлттық тәлім-тәрбие.

Қазақ хандығының құрылуы 14-15 ғасырларда, Алтын Орда мемлекеті мен Ақсақ Темір империясының өзара бақталастарының нәтижесінде әлсіреп, ыдырай бастаған кезеңдерге тура келеді.

Қазақ хандығы жаңа мемлекет болып қалыптасуы барысында (1470-1718 ж. ж) 250 жылдай тәуелсіз ел болып, дербес өмір сүрді. Бірнеше ауыр қасіреттерді, жойқын соғыстарды басынан кешірді.

Қазақ жерінің байлығына қызыққан Ресей мен Қытай империялары құпия келісім-шарт жасасып, Қытай жоңғарларды, ал Ресей Қалмақтарды қарсы айдап салды.

Осындай саяси оқиғалар қазақ халқының әлеуметтік-экономикалық дамуын тежеді, көне ғасырлардан бері қалыптасып келе жатқан ғылым мен білімнің, тарих пен мәдениеттің, одан әрі дамуына қажетті жағдайлар туғыза алмады.

Қазақ халқының өзіндік мәдени, рухани, әдеби ұлттық дәстүрі қалыптасты. Қазақ ұлтының дамуы мен қалыптасуына зор үлес қосқан хандар мен сұлтандар, билер мен жыраулар, батырлар мен ақындар:Жәнібек, Керей, Асан қайғы, Мұхаммед-Хайдар Дулати, Қадырғали Жалайыри, Қасым, Есім, Хақназар, Тәуекел, Тәуке, Қазтуған, Ақтанберді, Шал, Әнет, Төле, Қазыбек, Әйтеке, Әбілхайыр, Абылай, Бұқар, Қабанбай,

Қазақ жырауларының толғау тебіреністері, қанатты сөздері өзінің тәлімдік шарапаты жағынан ғана емес, сонымен бірге эстетикалық отаншылдық мәні жағынан да аса маңызды болды.

XV-XVII ғасырлардағы жыраулар шоғырынан өздерінің тәлімдік идеялармен Асан Қайғы, Шалкиіз, Жиембет, Бұқар Жырау секілді дала философтары ерекше көзге түскен еді.

Қазақтың халық педагогикасының ең алғашқы іргетасының қалана бастауына негіз болған Асан Қайғының, Мұхаммед-Хайдар Дулати, Қадырғали Жалайыри, Қазтуған, Шалкиіз, Үмбетай, Сыпыра, Доспамбет, Бұқар, Жиембет, Марқасқа т. б. көптеген ақын -жыраулар болды.

Ақын-жыраулар поэзиясынан ғасырлар сырын, халықтың салт-дәстүрін, ой-арманы мен тілек -мақсатын айқын аңғаруға болады, себебі, жыраулар толғауларынан халықтың небір нәзік сырлары, мұң-мұқтажы, ой-толғанысы, қуаныш-сүйініші келер ұрпаққа айтар өнегелі өсиеті өзекті орын алған, яғни олар халықтық тәлім-тәрбие мектебінің ұлағатты ұстаздарының ролін атқарды.

6. Ресей отаршылдығына қарсы қазақ даласындағы ұлт-азаттық қозғалыстар және ағартушылық демократиялардың өркен жаюы.

1730 жылы Кіші жүздің ханы Әбілхайыр өз билерімен келісе отырып, қазақ халқын сақтап қалу мақсатында Ресей империясына бодан болуға мәжбүр болды.

Қазақ жүздерінің басын қосуда қазақ халқының атақты, данышпан ханы Абылайхан өте үлкен саяси-дипломатиялық күрес жүргізеді.

Патшалы Ресей бай сұлтандардың балаларына арнап, мектептер салды.

Осындай мақсаттағы оқу орындары Қазақстанда 1789 жылы Омбы қаласындағы «Азиатское училище» және 1841 жылы Батыс Қазақстандағы Бөкей ордасында қазақ байларының балаларына арнап салынған мектептер болды.

Қазақ даласында білімнің дамуы мен қалыптасуына белгілі қоғам қайраткері, педагог, этнограф, ағартушы Ы. Алтынсарин өте көп еңбек сіңірді.

Ол патшалы Ресейдің орыстандыру, шоқындыру және балаларға байлардың жеке мақсаттары үшін білім беруді көздеген саясаттарын батыл айыптады.

Орыс-қазақ мектептерін ашу туралы мәселелерді насихаттаумен қатар, Алтынсарин тәрбие жұмысы барысында қазақ халық ауыз әдебиетінің үлгілерін пайдалануды жөн көрді. Осының негізінде 1879 жылы өзінің «Қазақ хрестоматиясын» жазып, ұсынды.

Халық ағартушылары, қоғам қайраткерлері А. Құнанбаев, Ш. Уәлиханов, Қ. Сағырбаевтар ұлттық ғылым мен өнердің, мәдениеттің, философияның негізін салды.

Шоқанның ашқан ғылыми жаңалықтары, Абай өлеңдері мен қара сөздері және Құрманғазының музыка өнері жас ұрпақтарды жетілдіріп тәрбиелеуде зор ықпалын тигізді.

7. Кеңестік дәуірдегі қазақ педагогикасының ғылым ретінде дамып, қалыптасуы.

Ресей империясының құрамында болып келген Қазақстанның зиялы қауымы саяси-демократиялық қозғалыстарға белсене араласты. Олар патшалы Ресейдің отаршылдық және орыстандыру саясатын батыл айыптады, қазақтың шырайлы жерлерін қайтарып беру және жастардың білім алуларына жағдайлар туғызу, мектептер салу туралы талаптар қойды. Қазақтың зиялы қауым-өкілдері Ә. Бөкейханов, А. Байтұрсынов, М. Дулатов, М. Жұмабаев т. б. ұлттық сана-сезім мен тәлімдік идеялардың көсемдеріне айналды.

Кеңес Одағы кезеңінде қалыптасқан педагогикалық тәдірибелер коммунистік идеологияға негізделіп, «коммунистік тәрбие беру» атты саяси-педагогикалық диктатуралық жүйеге ұласты.

1937-1938 жылғы жүргізілген Сталиндік жаппай қудалаушылық пен 1941-1945 жылдардағы соғыста қазақ халқы өте үлкен қырғынға ұшырады. Ұлттық тәлім-тәрбиенің дамуы мен қалыптасуына үлес қосқан қазақтың көптеген зиялы азаматтары жеке басқа табынудың құрбаны болды. Мұның өзі ұлт мәдениетінің өсуін тежеуге әкеліп соқты.

Халық педагогикасы жөніндегі ғылыми зерттеулерге шек қойылды. Оқулықтармен оқу-әдістемелік құралдар орыс тілінің аудармасы негізінде пайдаланылды, қазақ тіліндегі құралдар назардан тыс қалды.

Дегенмен, ұзақ ғасырдан бері келе жатқан қазақ педагогикасының қоғамдық өмірдің қажеттілігіне айналуына бағытталған туындылар: М . Ж ұмабаевтың «Педагогика», А. Байтұрсыновтың «Оқу құралы», «Сауат ашқын», «Тіл құралы», Ж. Аймауытовтың «Тәрбиеге жетекші», «Психология» атты еңбектері жас ұрпақтың бойына ұлттық сана-сезім көзқарасын қалыптастырды.

8. Егемен Қазақстандағы ұлттық тәлім-тәрбиенің қайта жандануы.

Кеңес Одағының құрамында болып келген Қазақстан 1991 жылдың 16 желтоқсанында өз тәуелсіздігін ресми түрде жариялап, егемен мемлекет болды.

Халық педагогикасы мен психологиясын оқу-тәрбие жұмыстарына енгізу жолдарын ғылыми тұрғыда белгілеу мақсатында әр түрлі бағыттағы семинар-мәжілістер, пікір алмасу іс-шаралары, сондай-ақ ұстаздардың заман талаптарына сай білімдерін жетілдіру мәселелері қызу қолға алынды.

Қазақстан Республикасы Білім министрлігі 1993 жылы «Тәлім-тәрбие тұжырымдамасы» атты көлемді құжат қабылдады. Тұңғыш «Қазақстан салт-дәстүрлері» атты оқулық басылып шықты.

1994-1995 жылдары «Рауан баспасынан қазақтың «Білім проблемалары институты даярлаған 14 ғасырды қамтитын «Қазақтың тәлімдік ой-пікір антологиясы (құрастырған Қ. Жарықбаев, С. Қалиев) орыс-қазақ тілінде жарық көрді.

Пысықтау мен бақылауға арналған тест сұрақтары

1. Этнос дегеніміз не?

2. Ұлттық тәлім-тәрбие мәселесін қандай ғылым зерттейді?

3. Этнолингвистика ғылымы нені зерттейді?

4. Этнопсихология ғылымы нені зерттейді?

5. Этнолингвистика ғылымы қандай ғылымдармен тығыз байланысты?

6. Диалектология- этностың қандай ерекшеліктерін зерттейді?

7. Этнология мен фольклористика-этностың қандай ерекшеліктерін зерттейді?

8. Мифология- этностың қандай қандай ерекшеліктерін қарастыратын ілім?

9. Ұлттық тәлім-тәрбие мәселесі жөнінде П. В. Плехановтың ұсынған методологиялық қағидаларын атаңыз?

10. Этнопедагогикалық зерттеулерге қойылатын маңызды методологиялық талаптарды атаңыз?

11. «Этнос» ұғымының эквивалентін анықтаңыз?