Stud.kz

Химиялық байланыс


Пән: Химия
Жұмыс түрі:  Материал
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 11 бет
Таңдаулыға:   
Дәріс 3. Химиялық байланыс.

Дәрiстiң мақсаты: молекуладағы химиялық байланыстың түрiн анықтау, химиялық байланыстың негiзгi түрлерiмен таныстыру.

Дәрiстiңжоспары

  1. .
  2. Иондықбайланыс.
  3. Коваленттiкбайланыс. Байланыстыңполярлығы.
  4. . .
  5. Металдықбайланыс.
  6. Сутектiбайланыс.

Заттар молекулалардан тұрады, заттардың химиялық қасиеттері олардың молекула құрамына, құрылысына, атомда арасындағы байланыс түріне байланысты. Химиялық байланыс валенттік электрондардың көмегімен іске асады: валенттік электрондар s және p элементтерде сыртқы электрондар, D элементтерде сыртқы s электрондармен ішкі (n-1) d- электрондар f-элементтерде сыртқы s және ішкі (n-1) d мен (n-2) f электрондар, алайда бұл электрондардың химиялық байланысқа қатысы әр түрлі. Сондықтан химиялық байланысты коваленттік, иондық, және сутектік деп бөлуге болады.

Коваленттік байланыс.

Ковалентті байланыс механизімін түсіну үшін валенттік байланыс әдісі (ВБ) және молекулалық орбитальдар әдісі МО кеңінен қолданылады.

Валенттік байланыс әдісі.

ВБ әдісі молекулада атомдар бір немесе бірнеше ортақ электрондық жұптар арқылы ұсталып тұрады деген ұғымға негізделген.

Валенттік байланыс әдістері

Валенттік байланыс әдісі бойынша химиялық байланыс спиндері қарама-қарсы дара екі электронның қосылуынан пайда болады. Бұл жағдайда электрондардың қосылуынан екі атомға да бірдей ортақ электрон туады.

1972 жылы неміс ғаламы У. Гейтлер мен Ф. Лондон квантомеханикалық есеп бойынша сутегінің екі атомының қосылуынан сутегі молекуласының (H 2 ) түзілу жағдайын қарады.

Екі атом бір-біріне жақындағанда қарама-қарсы спинді электрондар бір уақытта екі протонға тартылады, сондықтан жүйенің иондау энергиясы азаяды. Екі атом жақындағанда тарту күшімен қатар тебу күші де пайда болады. Екі электронның бірін-бірі тебу жағдайы екі протондар да байқалады.

Неғұрлым атомдардың электрондық бұлттары көбірек айқасатын болса, атом арасындағы химиялық байланыс солғұрлым мықты болады. Осы әдіс бойынша сутегі молекуласының түзілуін былай түсіндіруге болады.

Химиялық байланысты былайша кескіндеуге болады:

Атомдардың сыртқы электрондарын көрнекі болу үшін нүктемен белгілейді. Сонда сутегі молекуласының түзілуін былай жазуға болады.

Η⋅+Η⋅→Η:Η

Хлор атомының сыртқы электрондық қабатында жеті электрон бар, оның бір электроны дара. Хлордың екі атомы бір - біріне жақындаған кезде осы дара электрон жұптасып атомдар химиялық байланыс түзеді . Жұп электрондар тұзілуі нәтижесінде түзілген химиялық байланысты ковалентті немесе атомдық байланыс деп атайды. Ковалентті байланыс бір электрондық спиндері қарама-қарсы электрон бұлттарының айқасуынан түзіледі. Жоғарыда ковалентті байланыс спиндері қарама -қарсы электрондардың жұпсасуы нәтижесінде түзілу механизмін қарастырдық. Енді ковалентті байланыс түзілуінің донорлы-акцепторлық механизм қарастырайық.

Мысал, ретіңде аммиак N H 3 пен хлорлы сутегінен HCl аммоний хлориді түзілеуін алайық. Реакция мына схема арқылы жазылады.

NH 3 +HCl=NH 4 Cl

немесе

NH 3 +H + =NH 4 +

Аммиак молекуласында азоттың жұп электроны Н + ионының бос орбиталына орналасып төртншi коваленттiк байланыс түзедi:

:Н

H :N : +□ Н + =NН 4 +

:H

Ковалентті байланыс

Элементтердің атомдарының қосылуы нәтижесінде молекула түзілгенде ондағы әрбір екі атомның арасында бір немесе бірнеше жұп электрондардан тұратын химиялық байланыс түзіледі.

Бұл жұп электрондардың екі атомға ортақ болуы да немесе бір атомнан екінші атомға мүлде ауысуы да мүмкін.

Екі атомнан бірдей қашықтықта орналасқан қос электрондар арқылы түзілген химиялық байланысты ковалентті немесе атомдық байланыс дейді, ал осындай байланыс арқылы түзілген молекулаларды ковалентті немесе атомдық (полюссіз) молекулалар дейді.

Екі атомның қосылуы арқылы бір немесе бірнеше электрондардың жұптасуы нәтижесінде пайда болатын байланысты 1916 жылы американ ғалымы Дж. Люьис ашты.

Ковалентті байланыс молекулалардың, кристалдардың, атомдардың арасында болады.

Ковалентті байланыс бірдей атомдардың ортасында (H 2 O, O 2 , Cl 2 - молекулаларында, алмаздың кристалында) және әр түрлі атомдардың да ортасында (H 2 O, NH 3 - молекулаларында, Si-кристалында) пайда болады. Органикалық қосылыстардың молекуласындағы байланыстың барлығы да ковалентті байланыс болып келеді.

Егерде екі атомды молекула бір элементтің атомынан тұратын болса, мысалы, H 2 , O 2 , Cl 2 , N 2 , онда ковалентті байланысты түзетін екі жаққа бірдей қос электроннан пайда болатын әрбір электрон бұлттары кеңістікте екі атомның ядросына салыстырмалы тең жағдайда (симметриялы) орналасады. Мұндай жағдайда пайда болған байланысты полюссіз ковалентті байланыс деп атайды.

Полюссіз ковалентті байланыс әр түрлі атомдардың арасында да түзілуі мүмкін, бірақ бұл жағдайда молекула түзетін атомдардың электр терістіліктері бірдей немесе өте жақын болулары керек.

Электрон бұлтының ығысуын поляризация деп атайды. Осындай бір жақты поляризацияның нәтижесінде молекуладағы оң зарядтар мен теріс зарядтардың ауырлық орталығы бір нүктеде түспейді де олардың арасында белгілі бір қашықтық пайда болады. Мұндай молекулаларды полюсті деп, ал атомдардың арасындағы байланысты полюсті ковалентті байланыс деп атайды.

Молекуладағы теріс зарядтармен оң зарядтардың ауырлық орталықтарының ара қашықтығын дипольдің ұзындығы деп атайды.

Дипольдің ұзындығы көбірек болса поляризация да көбірек болады, онда молекуланың полюстілігі де артады. Молекуланың полюстілігі дипольдік моментпен ( т) сипатталынады. дипольдік момент молекула полюсінің зарядын( е) дилпольдің ұзындығына (1) көбейткенге тең.

m=el

мұндағы, е=4, 8*10 -10 эл. стат. бірлік, 1=10 -8. Дипольдік момент дебаймен (D) өлшенеді.

Валенттілік. Химиялық байланысты қарағанда кең қолданылатын ең маңызды түсінік- элементтердің валенттілігі. Валенттілік дегеніміз элементтердің атомдарының химиялық байланыс түзу қабілеті.

Валенттілік байланыстың тәсілі бойынша элементтің валенттілігі атомдардағы дара электрондардың санымен анықталады.

Мысалы, 1-топтың бас топшасының элементтердің валенттілігі бірге тең, себебі бұл элементтердің атомдарының сыртқы қабатында бір электрон болады.

Li . . . 2s 1 B=1

Na . . . 3 s 1 B=1 және т. б.

2-топтың бас топшасының элемнттеріні валенттілігі қалыпты жағдайында 0-ге тең, себебі сыртқы қабатында дара электрон жоқ.

Be . . . 2 s 2 B=0

Mg . . . 3 s 2

Be* B=2

2 s 2

2s 1 2p 1

Mg*

3 s 2

3s 1 3p 1

O . . . 2s 2 2p 4 F . . . 2s 2 2p 5

B=2 B=1

S . . . 3s 2 3p 4 Cl . . . 3s 2 3p 5

B=2 B=1

S*

3s 1 3p 3 3d 2

Қанығу дегеніміз -атомның коваленттік байланыстарының шекті санын түзу қабілеті.

Ең мықты химиялық байланыс атомдық орбитальдардың максимал қаптасқан бағытында болады. Ковалентті байланыстың басты қасиетіні бірі- оның бағыты, себебі ол молекуланың геометриясын анықтайды. Дәлірек айтсақ, молекула ішіндегі атомдардың валенттік электрондары бұлттарының тұйықтасып бірін-бірі қаптау бағыттары.

Квантомеханикалық теорияның түсініктері бойынша электрон бұлттарының пішіні әр түрлі болатыны бұрыннан белгілі. S- электрондардың бұлтты шар тәрізді, р- электрондары гантель тәрізді, d-және f- электрондардың бұлттары одан да күрделі болады.

Иондық байланыс

Иондық байланыс оң және теріс зарядталған иондардың бірін-бірі электростатикалық күшпен тартылудың нәтижесінде түзіледі. Иондық байланысты 1916 жылы неміс ғалымы В. Кассель ашты. Оның айтуы бойынша, екі атом бір-бірімен қосылысқанда біреуі электронды береді де, екіншісі қабылдайды. Осылай алу және беру нәтижесінде ион пайда болады. Иондардың электростатикалық тартылуының нәтижесінде химиялық байланыс туады, әрбір ионды күш өрісі кеңістігінде жан-жаққа біркелкі тараған шар деп қарастыруға болады.

Иондық байланыс қасиеттері алшақ (метал және метал емес) элементтер қосылған кезде пайда болады. Оны NaC1 молекуласының түзілуін мысалға алып қарастырайық. Натрий мен хлор атомдарының электртерістілігі өте алшақ; натрийдікі-1, 01 ал хлордікі-2, 83. Натрий мен хлор әрекеттескен кезде натрий 1 электронын беріп оң зарядты ионға, ал хлор сол электронды қосып алып теріс зарядты ионға айналадыда, натрий мен хлор иондары арасындағы электростатикалық тартылыс күштері әсерінен химиялық байланыс түзіледі.

Иондар арасындағы электростатикалық тартылыс күшітері арқылы түзілген байланысты иондық байланыс деп атайды.

Иондық байланыс кезінде электронның бір атомға түгелдей өтуі (шектік поляризация) нәтижесінде түзіледі деуге болады. Шындығында NaCl молекуласының түзілуін былайша қарастыруға болады.

Νa⋅+⋅Cl·→ΝaCl→Νa +1 [:Cl:] -

Бұдан хлор атомының электттерістігі натридікінен жоғары болғандықтан натрийдің дара электроны хлор атомына ауып кетуінен иондар түзіледіде, нәтижесінде атамдар арасында химиялық байланыс түзіледі. Ковалентті қосылыстарда байланыстың басты сипаттамасы оның қанығуы мен бағыты болып саналады. Ал иондық қосылыстарда, керісінше, қанықпауы және бағытының жоқтығы басты сипаттамасы болып табылады.

Иондық қосылыстардағы элементтің валенттілігі, оның ионының электр зарядының санымен сипатталады. Электроваленттілік оң және теріс болып екіге бөлінеді. Оң электроваленттілік - атомның оң ион түзерде, беріп жіберген электрондар санымен анықталады. Теріс электроваленттілік - атомның теріс ион түзерде, қосып алған электрондар санымен анықталады.

Элемент атомының оң немесе теріс ион түзетін қабілеттілігі, оның периодты жүйедегі орнына байланысты.

Иондық байланыс айырмашылығы көп элементтердің арасында болады. Иондық байланыс негізінен бірінші және екінші негізгі топша элемнттері мен жетінші негізгі топша элементтері әрекеттескенде түзіледі. Мысалы, иондық байланыс цезий мен фтордың арасында айқындылықпен байқалады. Олай болатын себебі электртерістіліктің айырмашылығы 3-ке тең.

Көп қосылыстарда химиялық байланыс полюсті болып кездеседі, басқаша айтсақ полюссіз байланыс пен иондық байланыстың аралық жағдайын сипаттайды.

Сонымен, қазіргі кездегі химиялық байланыстар теориясы бойынша ковалентті және иондық байланыстардың түзілу тегі бір, өйткені атомдардың арасындағы түзілген молекулалық электрон бұлтының бір жақты шегіне дейін поляризацияланудың нәтижесінде ковалентті байланыстан ионды байланыс түзіледі.

Металдық байланыс

Атом құрылысынан көпшілгк металл атомдарының сыртқы электрон қабатында электрон саны өте аз (1-2) болатынын білеміз. Металл атомдарының бір-бірімен қалай байланысатынын қарастырайық. .

Әдетте металдар қатты заттар (сынаптан басқа) болатындықтан, олар кристалл тор құрайды Кристалл торда атомдар бір-біріне жақындаған кезде атом орбитальдары айқасадыда, натрий атомының сыртқы бір электроны келесі бос орбитальдарға өтіп кетеді, нәтижесінде метал атомдары бір бірімен байланысады. . Химиялық байланыстың осындай түрін металдық байланыс деп атайды.

Сутекті байланыс

М. А. Ильинский сутектік байланыстың негізін зерттегенде сутектік байланыстар молекулааралық немесе молекула ішіндегі байланыстарға да жатуы мүмкіндеген қорытындыға келеді. Себебі, сутегінің атомы фтор, оттегі және азот сияқты элементтермен қосылысқанда одан шыққан қосылыстардың аномалдық қасиеттері байқалады. Элементтердің атомдық массаларының өсуіне байланысты бір қатардағы бір тектес, бір топтағы элемнттердің өосылыстардың қайнау және балқу температуралары өсіп отырады.

Сутектік байланыс өз бетінше бөлек байланыс. Бұл байланыс құрамында сутегі және электртерістілігі жоғары элемент атомы бар молекулаларда кездеседі. Электртерістілігі жоғары элементтерге фтор, оттегі, азот және күкірт пен хлор жатады. Мұндай молекулаларда электрон бұлты электртерістігі жоғары атом жағына ауып орналасқан, сондықтан молекулада сутегі жағында оң заряд пайда болады. Осы оң заряд көрші молекуланың электрон жұбына тартылып рәтижесінде молекулалар арасында байланыс түзіледі. Химиялық байланыстың осы түрін сутектік байланыс деп атайды. Сонымен, сутектік байланыс деп сутек атомдарының электртерістігі мол элементтердің атомдарымен молекулада ковалентті қосылысатын қосымша байланысын айтады. Сутегі электртерістігі мол элементтермен қосылып полюсті молекулалар түзгенде, бұл молекулалардағы молекулалық элктрон бұлты электртерістілігі мол элементке қарай ауысады.

Бұл жағынан алғанда, сутектік байланыс ковалентті байланыстың донорлы - акцепторлық механизміне ұқсас. Сутектік байланысты нүктемен белгілейді, ол ковалентті байланысқа қарағанда әлсіз (15-20есе) . Дегенмен молекулаларды бір-біріне біріктіріп ұстай алады (ассоциация) .

Н-Ғ - --- + Н-Ғ - --- + Н-Ғ - --- + Н-Ғ -

Молекулалық орбитальдар әдісі.

1) . Молекулада атомдарға барлық электрондар ортақ. . Молекула - ядро мен .

2) . , молекулада да . :

AO-s, p, d, f,

MO-σ, π, δ, ϕ.

3) . Молекулалық орбитальдарды, атомдық орбитальдарды сызықтық комбинациялап (қосып не алып) алуға болады. Сондықтан МО-ды атомдық орбитальдардың сызықтық комбинациясы деп атайды.

Атомдық орбитальдар қосылғанда екі атомнан тұратын молекула лық орбиталь түзіледі. Мұндай молекулалық орбитальды байланыстырушы орбиталь (δ байл ) дейді. Атомдық орбитальды ажыратқанда босаңдатқыш орбиталь түзіледі (δ босан ) . Бұл орбиталь энергия жағынан атомдық орбитальға қарағанда тиімсіз.

Электрондар молекулалық орбитальдардың энергиясының өсуі ретімен Гунд ережесі және Паули принципіне сәйкес толтырылады.

Анорганикалық қосылыстардың жіктелуі.

Оксидтер.

Оксидтер дегеніміз-екі элемент атомдарынан тұратын, оның біреуі оттегі болатын күрделі заттар.

Оксидтер үш топқа бөлінеді. негіздік(типтік металдардың) оксидтері. Na 2 O-натрий оксиді, К 2 О-калий оксиді, ВаО-барий оксиді. Қышқылдық (металлеместердің) оксидтері-

N 2 O 5 - азот (V) оксиді; P 2 O 5 - фосфор (V) оксиді;

CO 2 - көміртегі (IV) оксиді; SO 2 - күкірт (IV) оксиді;

SO 2 - күкірт(IV) оксиді; SiO 2 - кремний (IV) оксиді;

Амфотерлі оксидтер-негіздік және қышқылдық оксидтердің қасиеттерін көрсетеді ZnO-мырыш оксиді, SnO-қалай оксиді, AL 2 O 3 -алюминий оксиді, Cr 2 O 3 -хром (ІІІ) оксиді.

Негіздік оксидтер

Алынуы. а) металдардың оттегімен тікелей әркеттесуі арқылы:

2Мg+O 2 =2MgO

Ca(OH) 2 =CaO+H 2 O

б) Гидроксидтерді ыдырату арқылы:

2NaOH= Na 2 O+H 2 O

Ca(OH) 2 =CaO+H 2 O

в) Тұздарды ыдырату арқылы:

CaCO 3 =CaO+Ca 2

Химиялық қасиеттері

1. Активті металдардың оксидтері сумен тікелей әрекеттесіп гтдроксидтер түзеді:

Na 2 O+H 2 O=2NaOH

CaO+H 2 O= Ca(OH) 2

2. Көшпелік негіздік оксидтер (CuO MnO FeO т. б. ) сумен тікелей әрекеттеспейді. Сәйкес келетін гидроксидтерді (Cu(OH) 2 , Mn(OH) 2 , Fe(OH) 3 т. б. ) суда ерімейді, сондықтан оларды жанама жолдармен алады. Мысалы:

CuCI 2 +2NaOH=Cu(OH) 2 +2NaCI

FeCI 3 +3KOH=Fe(OH) 3 +3KCL

3. Барлық негіздік оксидтер қышқылдармен әрекеттесіп тұз және су түзеді:

CuO+H 2 SO 4 =CuSO 4 +H 2 O

CaO+2HCI+CaCI 2 +H 2 O

MgO+2HNO 3 =Mg(NO 3 ) 2 +H 2 O

2BaO+2H 3 PO 4 =Ba 3 (PO 4 ) 2 +3H 2 O

4. Кейбір негіздік оксидтер қышқылдық оксидтермен әрекеттесіп тұздар түзеді:

CaO+CO=CaCO 3

3CaO+P 2 O 5 =Ca 3 (PO 4 ) 2

K 2 O+CO 2 =K 2 CO 3

Қышқылдық оксидтер

Алыну: а) металл емес элементтердің оттегімен тікелей әрекеттесуінен түзіледі:

С+СО 2 =СО 2

4Р+5О 2 =2Р 2 О 5

б) қышқылдарды ыдырату арқылы:

H 2 SO 4 = H 2 O+SO 3

H 2 CO 3 = H 2 O+ СО 2

В) тұздарды ыдырату арқылы:

CaCO 3 = CaO+СО 2

K 2 SO 4 = K 2 О= SO 3

Химиялық қасиеттері

1. Кейбір қышқылдық оксидтер сумен әрекеттесіп қышқылдар түзеді:

СО 2 + H 2 O= H 2 CO 3

SO 3 +H 2 O= H 2 SO 4

3 H 2 O= P 2 O 5 =2Н 3 РО 4

2. Қышқылдық оксидтер гидроксидтермен әрекеттесіп, тұз және су түзеді:

СО 2 +Ва(ОН) 2 =ВаСО 3 + H 2 O

SiO 2 +2 NaOH=Na 2 SiO 3 + H 2 O

3. Барлық қышқылдық оксидтер негіздік оксидтермен әрекеттесіп тұз түзеді:

N 2 О 5 +К 2 О=2КNО 3

СаО+SO 3 =CaSO 4

Амфотерлі оксидтер

Амфотерлі оксидтер қышқылдармен, негіздік оксидтер, негіздермен әрекеттесіп, қышқылдық оксидтер қасиеттерін көрсетеді. Мысалы:

ZnO+2НCI=ZnCI 2 + H 2 O

ZnO+2КОН=К 2 ZnO 2 +2Н 2 О

калий цинкаты

AL 2 O 3 +3 H 2 (SO4) 3 +3 H 2 O

AL 2 O 3 =2 NaOH=2 Na ALО 2 +2Н 2 О

натрий металюминаты

Гидроксидтер

Гидроксидтер-металл оксидтерінің гидраты, металл атомы және бір немесе бірнеше гидроксил тобынан тұратын заттар. Суда еритін гидроксидтерді, сілтілер деп атайды. Сілтілерді активті металдар:К, Na, Са, Ва, т. б. түзеді. Мысалы: NaOH-натрий гидроксиді, Ва(OH) 2 , -барий гидроксиді. Суда ерімейтін гидроксидтер:

AgOH-күміс гидроксиді, Cu(OH) 2 -мыс гидроксиді;

Fe(OH) 2 -темір (II) гидроксиді, Fe(OH) 3 -темір (III) гидроксиді;

Амфотерлі гидроксидтер-күшті қышқылда және сілтіде ериді:

Pb(OH) 2 -қорғасын (II) гидроксиді;

Zn(OH) 2 -мырыш гидроксиді;

Sn(OH) 2 -қалайы (II) гидроксиді;

AI(OH) 3 -алюминий гидроксиді;

Cr(OH) 3 -хром (III) гидроксиді;

Негіздер

Алынуы: а) Активті металдар мен судың әрекеттесуі арқылы:

2 Na+2 H 2 O=2 NaOH+ H 2

б) Активті металл оксидтерінің сумен әрекеттесуі арқылы:

ВаО+ H 2 O=Ва(ОН) 2

в) Суда ерімейтін гидроксидтер: сілтілер мен тұздардың әрекеттесуі нәтижесінде:

FeCI 3 +3KOH=Fe(OH) 3 +3KCL.

Химиялық қасиеттері

1. Гидроксидтер қышқылдармен әрекеттесіп тұз және су түзеді (нейтралдау реакциясы) :

2 NaOH+H 2 SO 4 = Na 2 SO 4 = 2H 2 O

2. Гидроксидтер қышқылдық оксидтермен әрекеттесіп тұз және су түзеді:

2 NaOH+СО 2 = Na 2 СО 3 + H 2 O

3. Гидроксидтер тұздармен алмасу реакциясына түседі:

Ва(ОН) 2 +Ag NО 3 =2 AgOH+Ва (NО 3 ) 2

4. Амфотерлі гидроксидтер қышқылдармен және негіздер мен әрекеттеседі:

Pb(OH) 2 +H 2 SO 4 =Pb SO 4 +2 H 2 O

Pb(OH) 2 +2КОН=К 2 PbО 2 +2 H 2 O

Қышқылдар

Қышқылдар-металл емес оксидтердің гидраты, сутегі атомы және қышқыл қалдығынан тұратын химиялық қосылыстар.

Қышқылдар аттары. Қышқылдар құрамында оттектің болу-болмауына қарай оттексіз және оттекті қышқылдар болып бөлінеді, оттексіз қышқылдар құрамында оттегі болмайды. Оларға НҒ, НCL, НBr, НJ, H 2 S, H 2 Sе т. б. жатады. Оттексіз қышқылдардың аттары олардың сутекті қосылыстарының аттарына қышқыл деген сөз қосылып айтылады, мысалы: НCL-хлор сутек, ал оның судағы ертіндісі-хлор-сутек, Күкіртсутек- H 2 S, ал оның судағы ертіндісі күкіртсутек қышқылы деп аталады.

Құрамында оттек атомдары бар қышқылдарды оттекті қышқылдар дейді. Мысалы: НNО 3 , H 2 SO 4 , Н 3 РО 4 , Н 3 СО 3 , т. б.

Егер қышқылдар құрамындағы орталық атомның тотығуы дәрежесі периодтық жүйедегі, өзі тұрғын топтық номіріне тең болса, онда қышқыл атын атау үшін әлементтің атына "қышқылы" деген сөзді қосып атайды. Мысалы: НNО 3 -азот қышқылы, H 2 SO 4 , -күкірт қышқылы, HMnO 4 -марганец қышқылы.

Егер қышқылдың құрамындағы орталық атомның тотығу дәрежесі перриодтық жүйедегі өзі тұрған топ номерінен кем болса, онда қышқыл атын атау үшін элемент атына "ті", "ты" жұрнақтарына жалғап "қышқыл" деген сөзді қосып айтады. Мысалы: H 2 SO 4 , -күкірт қышқылы, НNО 2 -азотты қышқылы, H 2 MnO 4 - марганецті қышқыл.

Галогендер бірнеше оттекті қышқыл түзетіндіктен ол қышқылдар аттары орталық атомның атына тиісті жалғаулар жалғау арқылы айтылады. Мысалы: НCLО 4 -хлор қышқылы, НCLО 3 -хлордау қышқылы,

НCLО 2 -хлорлы қышқыл, НCLО-хлорлылау қышқылы.

Тотығу дәрежесі бірдей бір элемент қышқылдарын бір-бірінен ажырату үшін кейде орта -мета-пиро-деген сөздерді элементтің атына қосып айтады. Мысалы: Н 3 РО 4 -ортофосфор қышқылы. НРО 3 -мета фосфор қышқылы, Н 4 Р 2 О 7 -пирофосфор қышқылы.

Оттекті қышқылдарда кездесетін аниондардың аттары:

CLО-гипохлорит Р 2 О 7 -дисфосфор BО 3 -ортоборат

CLО 2 -хлорит АsО 3 -арсенит SiО 3 -силикат

CLО 3 -хлорат АsО 4 -арсенат СrО 4 -хромат

CLО 4 -перхлорат НSО 3 -гидросульфит MnO 4 -манганат

BrО-гипобромит NО 3 -нитрат MnO 4 -перманганат

BrО 3 -бромат SО 3 -сульфат SО 4 -сульфат

СО 3 -карбанат IО 3 -иодат Сr 2 О 7 -дихромат

РО 3 -метафосфор NО 2 -нитрит B 4 О 7 -тетраборат

РО 4 -ортофосфор BО 2 -метаборат НСО 3 -гидрокарбонат

НРО 4 -гидрофосфат Н 2 Р 2 О 7 -дигидродифосфат

НSО 4 -гидросульфат Н 2 РО-дигидрофосфать

Құрамындағы металға алмаса алатын сутек санына қарай қышқылдар:

Бірнегізді: НCL, НBr, НҒ, НJ, НNО 3 , НCLО 4 , СН 3 СООН.

Екінегізді: H 2 SO 4 , H 2 SО 3 , H 2 S, НСО 3 , Н 2 SiО 3 , Н 2 СrО 4 , .

Үшнегізді: Н 3 РО 4 , Н 3 ВО 3 , Н 3 АsО 3 , Н 3 АsО 4 . болып бөлінеді.

Алынуы: а) оттексіз қышқылдарды сутегі металл еместермен тікелей әрекеттесу арқылы, түзілген затты суда ерітеді:

... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
ХИМИЯЛЫҚ БАЙЛАНЫСТАР. Иондық байланыс
Иондық байланыс
Химиялық байланыстың түрлері
Химиялық байланыс туралы ілімнің дамуы
Химиялық байланыс теориясы
Молекуланың кеңістіктегі құрылысы
Химиялық байланыстың табиғаты
Металдық байланыс
А. М. Бутлеровтың химиялық құрылыс теориясы. Органикалық химиядағы байланыс түрлері
Химиялық байланыс түрлері
Пәндер

Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.

google play appstore

instagram tiktok

Ақпарат

Қосымша


Email: info@stud.kz



Реферат Курстық жұмыс Диплом Материал Диссертация Практика Презентация Сабақ жоспары Мақал-мәтелдер 1‑10 бет 11‑20 бет 21‑30 бет 31‑60 бет 61+ бет Негізгі Бет саны Қосымша Іздеу Ештеңе табылмады :( Соңғы қаралған жұмыстар Қаралған жұмыстар табылмады Тапсырыс Антиплагиат Қаралған жұмыстар kz