Материалдық қорлардың қозғалысын есепке алу жөніндегі құжаттама
Жоспар
Кіріспе
I. Негізгі бөлім
1.1 Тауарлы материалдық қорлардың есебі.
1.2 Материалдық қорлардың қозғалысын есепке алу жөніндегі құжаттама.
1.3 Қоймалардағы және сақтайтын орындардағы материалдық құндылықтардың есебі
1.4 Тауарлы материалдық қорларды түгендеу.
Қорытынды.
Пайдаланылған әдебиеттер.
Кіріспе
I. Негізгі бөлім
1.1 Тауарлы материалдық қорлардың есебі.
1.2 Материалдық қорлардың қозғалысын есепке алу жөніндегі құжаттама.
1.3 Қоймалардағы және сақтайтын орындардағы материалдық құндылықтардың есебі
1.4 Тауарлы материалдық қорларды түгендеу.
Қорытынды.
Пайдаланылған әдебиеттер.
Кіріспе.
Нарықтық экономика жағдайында басқаруды жетілдіруде бюджеттік есептің ролі мен мәні артуда. Басқару мен нарықтық экономиканың дамуына, әр түрлі деңгейдегі басқару шешімдерін әзірлеуге, негіздеу мен қабылдауға субьектінің нарықтағы іс-қимылын анықтау, бәсекелес-субьектіні айқындауға, сондай-ақ субьектілердің қаржылық және шаруашылық қызметі туралы сапалы, уақтылы ақпаратты қалыптастыру бюджеттік есептің басты мақсаттары болып табылады. Бюджеттік есеп-ол бюджет операциялары жөнінде ақшалай түрде ақпараттарды жинау, тіркеу және қорытудың үздіксіз жүйесі.
Бюджеттік есепті жүргізу тәртібін бюджетті атқару жөніндегі орталық өкілеттілік орган тағайындалады. Экономиканың мәдениеттің, ғылымның, білімнің және халықты мемлекеттік басқарумен жалпы ұлттық және аймақтық міндеттерді шешуде маңызды роль атқарады. Барлық бюджеттік мекемелер үшін біріңғай мемлекеттік есеп саясатын қалыптастыратын негізгі құжат бюджеттік мекемелердегі бухгалтерлік есеп бойынша нұсқаулық (№30,№110,№141). Экономиканың дамуы көбінесе мемлекеттің қаржы жүйесінің жағдайына байланысты. Сонымен қатар, Қазақстан Республикасының бүкіл бюджеттік есептің негізгі тармағы нарықтағы бюджеттік жүйені күрделі түрде қайта құруын мәжбүр етті. Сол реформалаудың логикалық жалғасы ол жаңа бюджеттік заңнама жасау және қабылдау.
Бүгінде бюджеттік есепті басқару жүйесінде ең басты бір орын алады.Ол нарықтағы қаржылық жағдайын сипаттап және басқарушылық шешімдерді қабылдау үшін негіз бола отырып, тұтынуды, таратуды,айналысты және басқа да өндіріс процесін шынайы көрсетіп береді.
Нарықтық экономика жағдайында басқаруды жетілдіруде бюджеттік есептің ролі мен мәні артуда. Басқару мен нарықтық экономиканың дамуына, әр түрлі деңгейдегі басқару шешімдерін әзірлеуге, негіздеу мен қабылдауға субьектінің нарықтағы іс-қимылын анықтау, бәсекелес-субьектіні айқындауға, сондай-ақ субьектілердің қаржылық және шаруашылық қызметі туралы сапалы, уақтылы ақпаратты қалыптастыру бюджеттік есептің басты мақсаттары болып табылады. Бюджеттік есеп-ол бюджет операциялары жөнінде ақшалай түрде ақпараттарды жинау, тіркеу және қорытудың үздіксіз жүйесі.
Бюджеттік есепті жүргізу тәртібін бюджетті атқару жөніндегі орталық өкілеттілік орган тағайындалады. Экономиканың мәдениеттің, ғылымның, білімнің және халықты мемлекеттік басқарумен жалпы ұлттық және аймақтық міндеттерді шешуде маңызды роль атқарады. Барлық бюджеттік мекемелер үшін біріңғай мемлекеттік есеп саясатын қалыптастыратын негізгі құжат бюджеттік мекемелердегі бухгалтерлік есеп бойынша нұсқаулық (№30,№110,№141). Экономиканың дамуы көбінесе мемлекеттің қаржы жүйесінің жағдайына байланысты. Сонымен қатар, Қазақстан Республикасының бүкіл бюджеттік есептің негізгі тармағы нарықтағы бюджеттік жүйені күрделі түрде қайта құруын мәжбүр етті. Сол реформалаудың логикалық жалғасы ол жаңа бюджеттік заңнама жасау және қабылдау.
Бүгінде бюджеттік есепті басқару жүйесінде ең басты бір орын алады.Ол нарықтағы қаржылық жағдайын сипаттап және басқарушылық шешімдерді қабылдау үшін негіз бола отырып, тұтынуды, таратуды,айналысты және басқа да өндіріс процесін шынайы көрсетіп береді.
Пайдаланылған әдебиеттер
1. «Қаржылық бақылау және басқарушылық аудит теориясы, әдіснамасы тәжірибесі».
Д.О. Абленов.
2. «Қаржылық есеп».
С.Б.Баймұханова.
4. «Мемлекеттік бюджет»
Б.С. Отебаев. 2006 ж.
5. «Қаржы есебі ».
Т.А.Тасмағамбетов
А.Ш. Омаров Алматы 1998ж.
6. 30- нұсқаулық.
1. «Қаржылық бақылау және басқарушылық аудит теориясы, әдіснамасы тәжірибесі».
Д.О. Абленов.
2. «Қаржылық есеп».
С.Б.Баймұханова.
4. «Мемлекеттік бюджет»
Б.С. Отебаев. 2006 ж.
5. «Қаржы есебі ».
Т.А.Тасмағамбетов
А.Ш. Омаров Алматы 1998ж.
6. 30- нұсқаулық.
Жоспар
Кіріспе
I. Негізгі бөлім
1. Тауарлы материалдық қорлардың есебі.
1.2 Материалдық қорлардың қозғалысын есепке алу жөніндегі құжаттама.
1.3 Қоймалардағы және сақтайтын орындардағы материалдық
құндылықтардың есебі
1.4 Тауарлы материалдық қорларды түгендеу.
Қорытынды.
Пайдаланылған әдебиеттер.
Кіріспе.
Нарықтық экономика жағдайында басқаруды жетілдіруде бюджеттік
есептің ролі мен мәні артуда. Басқару мен нарықтық экономиканың дамуына,
әр түрлі деңгейдегі басқару шешімдерін әзірлеуге, негіздеу мен қабылдауға
субьектінің нарықтағы іс-қимылын анықтау, бәсекелес-субьектіні айқындауға,
сондай-ақ субьектілердің қаржылық және шаруашылық қызметі туралы сапалы,
уақтылы ақпаратты қалыптастыру бюджеттік есептің басты мақсаттары болып
табылады. Бюджеттік есеп-ол бюджет операциялары жөнінде ақшалай түрде
ақпараттарды жинау, тіркеу және қорытудың үздіксіз жүйесі.
Бюджеттік есепті жүргізу тәртібін бюджетті атқару жөніндегі орталық
өкілеттілік орган тағайындалады. Экономиканың мәдениеттің, ғылымның,
білімнің және халықты мемлекеттік басқарумен жалпы ұлттық және аймақтық
міндеттерді шешуде маңызды роль атқарады. Барлық бюджеттік мекемелер үшін
біріңғай мемлекеттік есеп саясатын қалыптастыратын негізгі құжат бюджеттік
мекемелердегі бухгалтерлік есеп бойынша нұсқаулық (№30,№110,№141).
Экономиканың дамуы көбінесе мемлекеттің қаржы жүйесінің жағдайына
байланысты. Сонымен қатар, Қазақстан Республикасының бүкіл бюджеттік
есептің негізгі тармағы нарықтағы бюджеттік жүйені күрделі түрде қайта
құруын мәжбүр етті. Сол реформалаудың логикалық жалғасы ол жаңа бюджеттік
заңнама жасау және қабылдау.
Бүгінде бюджеттік есепті басқару жүйесінде ең басты бір орын
алады.Ол нарықтағы қаржылық жағдайын сипаттап және басқарушылық шешімдерді
қабылдау үшін негіз бола отырып, тұтынуды, таратуды,айналысты және басқа
да өндіріс процесін шынайы көрсетіп береді.
Бұл курстық жұмысым кіріспеден және бірнеше бөлімдерден тұрады.
Кіріспеде жалпы бюджет туралы және курстық жұмысымның толықтай мазмұны
жайлы ескердім. Ал 1-ші бөлімшелерде жалпы тауарлы материалдық қорлардың
мәні және есебі, олардың негізгі шоттары және сондай-ақ олардың
корреспонденциясы көрсетілген.
Екінші бөлімшеде тауарлы материалдық қорлардың қозғалысын есепке алу
жөніндегі құжаттама жайлы, яғни тауарлы материалдық қорлар қандай құжатта
жүргізілетіні және қалай жүргізілетіні жайлы мағлұмат алуға болады.
Үшінші бөлімшеде қоймалардағы және сақтайтын орындардағы материалдық
құндылықтардың есебі көрсетілген. Онда тауарлы материалдық құндылықтардың
есебін ұйымдастырудың маңызы және оның әдістері қарастырылған.
Төртінші бөлімшеде тауарлы материалдық құндылықтарды түгендеу жайлы толық
атап көрсетілген.
1. Тауарлы материалдық қорлардың есебі.
Өндіріс процесіне еңбек құралдарымен қатар өндірістік босалқы қорлар
еңбек заттары ретінде қатысады. Еңбек құралдарынан айырмашылығы еңбек
заттары өндіріс процесіне бір-ақ рет қатысады және олардың құны
өндірілетін өнімнің материалдық негізін құрай отырып, өнімнің өзіндік
құнын құрайды.
Материалдық құндылықтарды есепке алудың алдында мынадай негізгі
міндеттер тұрады: босалқыларды кіріске дер кезінде және толық есепке алу,
сақтау орындарындағы жағдайын толық және дер кезінде құжаттау; көлікті
дайындау шығындары (КДШ) мен дайындалған құндылықтардың өзіндік құнын
уақытында және толық анықтау; КДШ –ны өндірістің шығындарына жазудың
біркелкі және дұрыс болуын бақылау; ішкі ресурстарды жұмылдыру мақсатында
субъектіге қажет емес материалдық босалқыларды сату, сақталатын
орындардағы құндылықтардың қалдықтары мен қозғалыс туралы дәл мәліметтерді
алу.
Өндіріс барысындағы функционалдық (қызметтік) ролі мен мақсаты
бойынша барлық материалдық босалқылар негізгі және көмекші болып бөлінеді.
Негізгілер- дайындалатын өнімнің заттай материалдық негізін құрайтын
материалдар болса, көмекші материалдар- өндірілетін өнімнің өзіндік құнына
кіргенімен негізгі материалдар сияқты оның заттай негізін құрай алмайды.
Өнімге қажетті қасиеттерді беру үшін көмекші материалдар негізгі
материалдарға қосымша пайдаланылады.
Бірақ материалдарды негізгі және көмекші етіп бөлу шартты сипатқа
ие, өйткені олар өнімді шығаруға жұмсалған материалдардың санына,
технологиялық сипатына және басқа да көптеген факторларына тәуелді болып
келеді.
Тауарлы-материалдық запастарды бағалау кезінде неғұрлым арзан өзіндік
құнымен, не таза құнымен бағаланады. Қолда бар тауарлы-материалдық
қорлардың бүлінуі немесе олардың жекелей, әлде толықтай ескерілуі немесе
олардың бағасының төмендеуі, яғни бір сөзбен айтқанда, өзіндік құнының
деңгейіне келтіру мүмкіндігі болмаған жағдайда, өзіндік құнның орнына сату
(өткізу) бағасы пайдалануы мүмкін.
Бұл бөлімнің шоттарында бюджеттік ұйымға тиесілі құрылыс
материалдары , қондырғы жабдықтары, материалдар, тамақ өнімдері, отын мен
жанармай, мал азығы, жем, ыдыс, машиналар мен жабдықтардың запас
бөлшектері, қосалқы шаруашылықтардың өнімдері мен бұйымдары,
малдың төлдері мен бордақыдағы малдар, оқулық, ғылыми және басқа
мақсаттарға арналған материалдар, сондай-ақ оған пайдаланылатын және
лабораториялық сынақтағы материалдар, шаруашылық шарттарындағы ғылыми
–зерттеу жұмыстарына арналған арнаулы жабдықтар есептеледі.
Материалдық запастар есепке алуда және есеп беруде, берерменнен
алынған несие үшін проценттердің төлемін, жабдықтау, делдал, сыртқы
экономикалық ұйымдар төлеген үстеме бағаларды ( үстеме ақыларды), тауарлық
биржалар қызметтерінің , кедендік баждарды, өзге ұйымдардың күшімен жүзеге
асырылатын тасымалдау, сақтау және жеткізу шығындарын қоса, оларды сатып
алу шығындары бойынша анықталатын олардың іс жүзіндегі құны бойынша
көрсетіледі.
Материалдық запастарды есептеудің негізгі міндеттері: барлық
материалдық құндылықтардың сақталуын және қозғалысы мен дұрыс
пайдаланылуын бақылауды қамтамасыз ету; запастар мен шығыстардың
белгіленген нормаларын сақтау, белгіленген тәртіппен өткізуге жататын,
пайдаланусыз материалдарды дер кезінде анықтау; бюджеттік ұйымның
қоймаларында тұрған қалдықтар туралы нақты мәліметтер алу болып табылады.
Материалдық құндылықтардың сақталуын қамтамасыз ету және есебін дұрыс
жолға қою мақсатында, қоймалық есептің ойдағыдай ұйымдастырылуын
қамтамасыз ету керек. Материалдық құндылықтарды сақтау арнайы бейімделген
бөлмелерде ( қоймаларда) жүргізілуге тиіс. Материалдық құндылықтарды
қоймалық жайларда орналастырудың тәртібі оларды қабылдау, беру және
түгендеу жөніндегі операциялардың тездігін қамтамасыз етуі керек.
Материалдық құндылықтарды қабылдау, сақтау және босату үшін жауапкершілік
бюджеттік ұйым басшысының бұйрығымен тағайындалатын белгілі бір
материалдық жауапты тұлғаға жүктеледі. Бұл тұлғалардың ауыстырылуы
қоймаларда түгендеу жасаумен және бюджеттік ұйымның басшысы бекітетін
қабылдау-тапсыру актілерін жасаумен бірге жүргізілуге тиіс.
Материалдық құндылықтардың сақталу орыны қажетті таразылық жабдықпен ,
өлшеу аспабымен, өлшейтін ыдыспен және басқа да бақылау жабдықтарымен
жарақталуы қажет.
Материалдық құндылықтардың есебі материалдық атаулары және жауапты
тұлғалар бойынша сандық және сомалық тұрғыда жүргізіледі.
Қоймадағы материалдық құндылықтардың есебін материалдық жауапты тұлға тек
атаулар, сорттар және сан көрсеткіші бойынша ғана материалдық 017
қоймалық есеп кітабында жүргізеді.
Бухгалтерлік қызмет қоймадағы материалдық құндылықтардың келіп түсуін және
бөлінуін бақылауды жүзеге асырады, сондай-ақ материалдық есебі жөніндегі
өз жазбаларын қоймада жүргізілетін жазбалармен салыстырып отырады.
Материалдар мен тамақ өнімдері кірістер жөніндегі есептеу тіркелімдеріне
бастапқы құжаттардың негізінде құндылықтар түскен күнмен жазылады.
Бастапқы құжаттарда мынадай деректер көрсетілуге тиіс: материалдар мен
тамақ өнімдері кімнен түскендігі, атауы, сорты, саны, бағасы, сомасы,
қоймаға түскен уақыты және осы құндылықтарды қабылдаған материалдық
жауапты тұлғаның қойған қолы. Берермен құжаттарының деректерімен алшақтық
болған жағдайлардан 429 қабылдау актісі жасалады. Актіні қабылдау
комиссиясы міндетті түрде қойма меңгерушісін және мүдделі жақтарды
қатыстыра отырып, екі дана жасайды. Актінің бір данасы қабылданған
материалдық құжаттарды есептеу үшін, екіншісі- берерменнің наразылық хатын
рәсімдеу үшін қолданылады.
Қоймадағы материалдарды беру бюджеттік ұйымның басшысы бекіткен
құжаттар бойынша жүргізіледі. Материалдарды беру үшін мынадай құжаттар
қолданылады.
а) Н.433 жолдама қағазы ( талап қағазы) қоймадан материалдар берілген
кезде және материалдардың бюджеттік ұйымның ішінде ауыстырылған кезінде
қолданылады. Жолдама қағаз ( талап қағазы), әдетте бір дана көшіріледі;
б) Н.298 және Н.299 меню-талапхаты қоймадан тамақ өнімдерін беру үшін
қолданылады. Меню –талапхаты күн сайын тамақ өнімдерін бөлудің нормалары
және тұтынушылардың саны туралы деректері негізінде жасалады.
Тұлғалардың тамақ өнімдерін беру және алу туралы қолдары қойылған
меню-талапхаттары кестеде белгіленген мерзімде, бірақ айына үш реттен
сиретпей, бухгалтерлік қызметке тапсырылады.
Емдеу-профилактикалық ұйымдарда тамақ өнімдерін беру Қазақстан
Республикасы Қаржы министрлігінің келісімі бойынша өкілетті ведомствоның
нұсқауымен белгіленген құжаттар бойынша жүргізіледі.
в) Н.397 шөп және жем беретін ведомость. Шөп пен жем қоймадан белгіленген
нормалардың шегінде босатылады; ұйымдардың мұқтажына материалдар беретін
Н.410 ведомость ай бойында шаруашылық материалдарын, оқулық және басқа
мақсаттарға арналған материалдарды беру үшін қолданылады. Бұл орайда
жазуларды хронологиялық ретпен жүргізбеу керек, материалдардың әрбір түрі
бойынша айдың аяғында жалпы қорытынды алу үшін, материалдардың әрбір түрі
үшін белгілі сан мөлшерінде жол қалдыру қажет;
д) Н.431 алыс-беріс картасы материалдар мен отынды күн сайын босатқан
кезде, сондай-ақ ай бойында белгілі бір уақыт аралығы арқылы қолданылады.
Алыс - беріс картасы әрбір алушыға материалдардың бірнеше атауы
бойынша тікелей мақсат бойынша жұмсау үшін жазып беріледі. Бұл карта екі
данада жазылады, оның біреуі алушының қолымен-қоймада, екіншісі алушыда
сақталады.
Босатылған кезде алыс-беріс картасы-15 күндік мерзімге, ал уақ-уақ
босатылған кезде-бір айлық мерзімге беріледі.
Материалдар мен отын алушы алыс-беріс картасының өзіндік данасын
көрсетуі бойынша белгіленген лимит шегінде беріледі. Материалдарды
белгіленген лимиттен артық босату Н.434 жолдамахат ( талапхат) бойынша
жүргізіледі.
Егер қоймадан отынды ілеспехат ( талапхат) немесе алыс-беріс картасы
бойынша беру мүмкін болмаса, отынның шығынын есептен шығару қалдықты өлшеу
актісі бойынша жүргізіледі. Өлшеу актісі бойынша отын белгіленген жұмсау
нормаларымен салыстырғанда кем шыққан жағдайда, бюджеттік ұйымның басшысы
артық жұмсаудың себебін анықтау және тиісті жағдайларда-төлеттіру
шараларын қолданады;
е) жол парағы автомобиль бензинін шығысқа шығару үшін қолданылады. Бензин
іс жүзіндегі жұмсалуы бойынша есептен шығарылады, бірақ автомобильдердің
жекелеген маркалары үшін белгіленген нормалардан артық болмауға тиіс;
ж) Н.1-т ( нысандық) ведомствоаралық тауарлық-көліктік жалдамахат ұйымның
өз мұқтажы үшін өз автомобилдерімен жүк тасуда қолданылады.
Материалдар мен тамақ өнімдерін есептен шығару, егер олар әртүрлі
бағалармен сатып алынған болса, оларды сатып алған немесе орта баға
бойынша жүргізіледі. Қайтарылатын немесе алмастырылатын ыдыстар , бостары
( босатылғандары) да, материалдық құндылықтар сақтаулы тұрғандары да,
тиісті топтар немесе түрлер бойынша, берермендердің шоттарында көрсетілген
бағалармен есептеледі.
Ыдыстар қайтарылған немесе сатылған кезде сатып алынған баға мен
ыдыстың сатылған бағасы арасындағы айырмашылық іс жүзіндегі шығыстарға
жатқызылады.
Материалдық запастарды есептеу үшін мынадай шоттар арналған.
03 Бұйымдар және өнімдер;
04 Жабдықтар, құрылыс материалдары мен ғылыми зерттеулерге арналған
материалдар;
05 Малдың төлдері және бордақыдағы малдар;
06 Материалдар және тамақ өнімдері.
03 Бұйымдар және өнімдер шоты
Бұл шотта өндірістік ( оқулық) шеберханалардың қосалқы ауылдық және оқу-
тәжірибелік шаруашылықтардың дайын бұйымдары мен өнімдері, сондай-ақ дайын
баспа өнімі есептеледі.
03 Бұйымдар және өнімдер шоты мынадай қосалқы шоттарға бөлінеді:
030 Өндірістік ( оқулық) шеберханалардың бұйымдары;
031 Қосалқы ( оқулық) ауылдық шаруашылықтардың өнімдері .
030 Өндірістік ( оқулық) шеберханалардың бұйымдары қосалқы шотында
өндірістік ( оқулық) шеберханаларда әзірленген дайын бұйымдар, сондай-ақ
дайын баспа өнімі есептеледі. Дайын бұйымдар мен баспа өнімі оны
дайындауға жұмсалған іс-жүзіндегі шығындардың деректері бойынша
анықталатын іс-жүзіндегі құн бойынша есептеледі. Қоймада дайын бұйымдар
мен баспа өнімі қабылдау актілерінің немесе басқа да құжаттардың негізінде
кіріске алынады. Дайын өнімнің сомасына 030 қосалқы шотының дебеті және
080 қосалқы шотының кредиті бойынша жазу жүргізіледі. өткізілген өнімнің
сомасына 030 қосалқы шоты кредиттеледі және 280 қосалқы шоты дебеттеледі.
Дайын бұйымдар мен дайын баспа өнімінің талдама есебі атауы, мөлшері мен
құны және сақталу орны бойынша Н. 296-а карточкаларында жүргізіледі.
031 Қосалқы ( оқулық) ауылдық шаруашылықтардың өнімдері қосалқы шотында
қосалқы ауылдық шаруашылықтардың және оқу-тәжірибелік шаруашылықтардың
өнімдері есептеледі.
өнімді кіріске алған кезде 031 қосалқы шоты дебеттеледі және 081 қосалқы
шоты кредиттеледі. Өнімді өткізген кезде өткізілген өнімнің жоспарланған
құны 031 қосалқы шотының кредитінен 281 қосалқы шотының дебетіне жазылады.
Шаруашылықтың мұқтажына арналған өнім 06 шоттың тиісті қосалқы шотына 031
қосалқы шоттан көшіріледі.
Мұндай жағдайда, бір жылда алынған ауылдық шаруашылығы өнімінің іс
жүзіндегі құны жоспарланғаннан жоғары болса, өткізілмеген өнім бойынша
айырмашылықтың сомасына 031 қосалқы шотының дебеті және 081 қосалқы
шотының кредиті бойынша қосымша жазу жүргізіледі, ал өткізілген өнім
бойынша 281 қосалқы шоты дебеттеледі және 081 қосалқы шоты кредиттеледі.
Егер бір жылда алынған ауыл шаруашылығы өнімінің іс жүзіндегі құны
жоспарланғаннан төмен болса, онда айырмашылықтың сомасына өткізілмеген
өнім жөнінде 031 қосалқы шотының дебеті және 081 қосалқы шотының кредиті
бойынша, ал өткізілген өнім жөнінде 281 қосалқы шотының дебеті және 081
қосалқы шотының кредиті бойынша теріс санды бухгалтерлік жазу
жүргізіледі.
Қосалқы ауылдық қосалқы және оқу-тәжірибелік шаруашылықтардың өнімін
талдамалық есептеу атауы, саны, құны және сақталу орны бойынша Н.296-а
карточкаларында жүргізіледі.
04 Жабдықтар, құрылыс материалдары және ғылыми зерттеулерге арналған
материалдар шоты.
Бұл шотта салынып жатқан обьектілерде орнатылуға тиісті жабдықтар,
құрылыс материалдары, құрылғылар, тетіктер мен бюджет және бюджеттен тыс
қаражаттар бойынша күрделі салымға бөлінген қаражаттың есебінен алынған
басқа да материалдық құндылықтар, ғылыми зерттеу жұмыстарына арналған ұзақ
пайдаланылатын материалдар, сондай-ақ шаруашылық шарттарындағы ғылыми
зерттеу жұмыстарын орындау үшін сатып алынған арнаулы жабдықтар
есептеледі.
04 Жабдықтар, құрылыс материалдары және ғылыми-зерттеулерге арналған
материалдар шоты мынадай қосалқы шоттарға бөлінеді:
040 Қондырғы жабдықтары;
041 Күрделі құрылысқа арналған құрылыс материалдары;
043 Ғылыми зерттеулерге және лабораториялық зерттеуге арналған ұзақ
пайдаланылатын материалдар.
040 Қондырғы жабдықтары қосалқы шотында қондыруға әзір құрылыстық
құрылғылар мен тетіктер есептеледі. Оларға мыналар жатады: металл,
темірбетон және ағаш құрылғылары; блоктар және ғимараттар мен
құрылыстардың жиналмалы бөліктері; жиналмалы элементтер; жылу, жеделдету,
санитарлық-техникалық жүйелерге арналған жабдықтар ( жылу қазандары,
радиаторлар және т.с.с).
Бұл қосалқы шотта, сондай-ақ монтаждауды қажет ететін және қондыруға
арналған отандық және шет елдік жабдықтар есептеледі. Монтаждауды талап
ететін жабдықтарға олардың бөліктері жинақталып және ғимараттар мен
құрылыстардың іргетасына бекітілген соң ғана іске қосылуы мүмкін
жабдықтар, сондай-ақ осындай жабдықтардың запас бөлшектер жиынтығы жатады.
Бұл орайда жабдықтардың қатарына орнатылған жабдықтың құрамындағы
монтаждауға арналған бақылау-өлшеу аппаратурасы мен басқа да аспаптар
енгізіледі. Аталған қосалқы шотта құрылыс үшін қажетті басқа да
материалдық құндылықтар есептеледі. Бұл қосалқы шот бойынша талдамалық
есеп жабдықтардың құрылғылар мен тетіктердің түрлері, саны және құны
бойынша Ф.296-а карточкаларында жүргізіледі.
041 Күрделі құрылысқа арналған құрылыс материалдары қосалқы шотында
күрделі құрылысқа арналған қаражаттың есебінен сатып алынған және құрылыс-
монтаж жұмыстарында пайдаланылатын құрылыс материалдары есептеледі.
Құрылыс материалдарына мыналар жатады: силикат материалдары ( цемент,
құм, қыйыршақ, әк, тас, кірпіш, қыш және т.с.с) ағаш материалдары (
бөрене, тілінген тақтайлар, фанера және т.с.с), құрылыс материалдары
(темір, қаңылтыр, болат, табақталған мырыш және т.с.с);
Металл бұйымдар ( шегелер, гайкалар, болтттар, құрсаулар және
т.с.); санитарлық –техникалық материалдар ( крандар, муфталар, тройниктер
және т.с.); электротехникалық материалдар ( кабель, шамдар, патрондар,
роликтер, байлайтын заттар, сымдар, сақтандырғыш тетіктер және т.с.с);
химиялық-сұйық заттар ( сыр, олифа, және т.с.); және басқа осындай
материалдар.
Қосалқы ауылдық шаруашылықтарда бұл қосалқы шотта жеміс-жидек, жүзім
бақтарын өсіруге арналған, егілетін материалдар және т.сс. есептеледі.
Құрылыс материалдарының талдама есебі материалдардың атауы, саны және құны
бойынша н. 266-а карточкаларында жүргізіледі.
043 Ғылыми зерттеу және лабораториялық сынаққа арналған ұзақ
пайдаланылатын материалдар қосалқы шотында ғылыми зерттеу институттарының
ғылыми зерттеу жұмыстарына арналған жоғарғы оқу орнының лабораториясына
немесе басқа да құрылымдық бөлімшелеріне қоймадан алынған, бірнеше мәрте
немесе ұзақ уақыт пайдаланылатын материалдар есептеледі.
043 қосалқы шотында есептелетін материалдардың номенклатурасын бюджеттік
ұйымның басшысы анықтайды. Бюджеттік мәдениет ұйымдарында осы қосалқы
шотта қоймадан өнер туындыларын, мұражайлық құндылықтар мен сәулет
ескерткіштерін жаңғырту және жөндеу үшін алынған қымбат бағалы
материалдардың есептелуі мүмкін.
043 қосалқы шотының дебетіне қоймадан алынған материалдар жазылады, бұл
орайда 06 шотының тиісті қосалқы шоттары кредиттеледі. Қоймадан аталған
жұмыстарды орындау үшін алынған материалдар бюджеттік ұйым бойынша
бұйрықпен тағайындалған тұлғаның жауапты сақтауында болуға тиіс. Бұл
тұлғалар материалдарды атаулары мен саны бойынша н. М-17 кітабында есепке
алынуға міндетті. Материалдардың шығыс үшін есептен шығару бюджеттік
ұйымның басшысы бекіткен актілердің немесе басқа да құжаттардың негізінде
жүргізіледі. Жұмсалған материалдардың сомасына 043 қосалқы шоты
кредиттеледі және 08,20,21-ші шоттарды қосалқы шоттарына сәйкес
дебеттеледі. 043 қосалқы шоты бойынша талдамалық есеп материалдардың
атауы, саны, құны мен материалдық жауапты тұлға бойынша н.296-а
карточкаларында жүргізіледі.
05 Малдың төлдері және бордақыдағы малдар шоты
Бұл шотта малдың барлық түрлерінің төлдері мен бордақыдағы малдар,
құстар, үй қояндары, терісі бағалы аңдар, ара әулеттері олардың құнына
қарамастан есептеледі. Бұл шот тек қосалқы ауылдық шаруашылықтарда ғана
қолданылады. Төлді және бордақылауға арналған малды сатып алған кезде,
егер мал банк жәрдемақысы есебінен сатып алынған болса 050 қосалқы шотының
дебетіне және тиісінше 111,178 және 248 қосалқы шоттарының кредитіне жазу
жүргізіледі.
Өз шаруашылығыңда төлдету арқылы алынған төлдер сол күні төл алынған
актінің негізінде кіріске енгізіледі және алынған төлдің құны, 050
қосалқы шотының дебетіне және егер қосалқы ауылдық шаруашылықтарда
шығындардың есебі 211 қосалқы шотында жүргізілсе, 081,140,230 немесе 400
қосалқы шоттарының кредиті бойынша жазу жүргізіледі.
Алынған қосымша салмақ пен өнімнің құнына 051 қосалқы шотының дебеті
және 081, 400 қосалқы шотының кредиті бойынша жазу жүргізіледі.
Бордақылау аяқталған соң сойылған малдардың құны 050 қосалқы шоттарының
кредиті бойынша есептен шығарылады. Бұл орайда алынған өнімнің құны
актінің негізінде 031 қосалқы шотының дебеті бойынша кіріске алынады.
Сойылған малдардың құны мен алынған өнімнің құны арасындағы айырмашылық
050 қосалқы шотымен хабарламада 081 немесе 400 қосалқы шотына жатқызылады.
Материалдық-жауапты тұлғаның кінәсінен малдар жоғалған жағдайда,
шаруашылыққа келтірілген зиян заңда белгіленген тәртіппен кінәлі
тұлғалардан қайтарып алынуға тиіс.
031 қосалқы шотында және 050 қосалқы шотында есептелген мал өнімінің және
мал төлдері қосқан салмақтың жоспарлы өзіндік құны жылдың аяғында алынған
өнімнің немесе артық шығынның сомасына үйлестіріледі. Өнімнің жоспарланған
және іс жүзіндегі құны арасындағы анықталған айырмашылыққа, артық шығын
жағдайларында оңсандармен және үнем жағдайларында-теріс сандармен 031
қосалқы шоты мен 050 қосалқы шоты дебеттеледі және 081 немесе 400 қосалқы
шоттары кредиттеледі.
Мал төлдерінің талдама есебі олардың түрлері мен жасының топтарына қарай,
ал бордақыдағы малдар тек түрлері бойынша н.395 малдарды есептеу
кітабында жүргізіледі. Есеп малдардың тірідей салмағы, қосылған салмағы,
қосылған өнімі туралы деректерді алу мүмкіндігін қамтамасыз етуге тиісті.
06 Материалдар және тамақ өнімдері шоты
Бұл шотта материалдар және тамақ өнімдері олардың заттық сипаттамасы
бойынша есептеледі.
06 Материалдар және тамақ өнімдері шоты мынадай қосалқы шоттарға
бөлінеді:
061 Тамақ өнімдері;
062 Дәрі-дәрмектер және байлау-таңу құралдары;
063 Шаруашылық материалдары және кеңсе жарақтары;
064 Отын, жанар әне жағар материалдар;
065 Шөп және жем;
066 Ыдыс;
067 Өзге материалдар;
068 Жол үстіндегі материалдар;
069 Машиналар мен жабдықтарға арналған запас бөлшектер.
060 Оқулық, ғылыми және басқа мақсаттарға арналған материалдар
қосалқы шотында реактивтер мен химикаттар, қара металдардың, түсті
металдардың сынықтары мен қалдықтары, арнаулы запас материалдары, әйнек
және химиялық ыдыстар, металдар, ату жарақтары, белсенді іздеу, арнайы
іздеу және газсыздандыру құралдары, электроматериалдар мен
радиоматериалдар, радиошамдар, фотожарақтар, оқу бағдарламалары, оқулықтар
мен ғылыми жұмыстарды шығаруға арналған қағаздар, есептегі малдар мен оқу
мақсаттарына және ғылыми-зерттеу жұмыстарына арналған материалдар, сондай-
ақ тіс салуға арналған қымбат бағалы және басқа металдар есептеледі.
061 Тамақ өнімдері сметаларында 131 Тамақ өнімдерін сатып алу
шығыстарын экономикалық сыныптаудың ерекшелігі бойынша қаржыландыру
көзделген бюджеттік ұйымдардағы тамақ өнімдері есептеледі. Тамақ
өнімдерінің түсуін есептеу 300 үлгідегі жинақтау ведомостында өнімдердің
келуіне қарай жүргізіледі. Ведомость әрбір материалдық жауапты тұлға
бойынша бөлек жасалады. Ведомостағы жазулар бастапқы құжаттардың негізінде
сандық және сомалық көрсеткіштермен жүргізіледі. Ай аяқталғаннан кейін
ведомоста қорытындылар шығарылады. 11 мемориалдық ордерді жасаудың
негіздемесін н.300 немесе н.398 тамақ өнімдерінің келуі бойынша жинақтау
ведомостволарының жиынтығы болып табылады.
Тамақ өнімдері шығыстарының есебі н.399 тамақ өнімдері шығыстары
бойынша жинақтау ведомосында жүргізіледі. Бұл ведомость материалдық
жауапты тұлғалар бойынша жасалады. Жазулар онда н.298 немесе н. 299 меню-
талапхаты және басқа құжаттар негізінде жүргізіледі. Ай аяқталған соң
ведомоста қорытындылар шығарылады, олар шығындалған тамақ өнімдерінің
құнын анықтау үшін қолданылады.
Сонымен бірге балалар мекемелері бойынша-тамақтанушылардың саны,
балалардың болуы деректерімен, емдеу мекемелері бойынша-аурулардың саны
туралы деректермен салыстырылып қаралады. 12-мемориалдық ордерді жасау
үшін негіздеме, 399 үлгідегі жинақтау ведомосты немесе 411- үлгідегі тамақ
өнімдері шығыстары бойынша жинақтау ведомостарының жиынтығы болып
табылады. Н.411 жиынтыққа жинақтау ведомостарының деректерінен басқа,
тамақ өнімдеріне арналған басқа да шығын құжаттарының деректері жазылады.
Тамақ өнімдерінің аналитикалық есебі н.М-44 айналыс
ведомостволарында атаулар, сорттар, сан, құн және материалдық жауапты
тұлғалар бойынша жүргізіледі. Айналыс ведомостволарына жазу н.300 және
н.399 жинақтау ведомостарының және басқа құжаттардың деректері негізінде
тамақ өнімдерінің кірісі және шығысы бойынша жазылады. Ай сайын айналыс
ведомостволарында айналыстар есептеледі және ай басындағы қалдықтар
шығарылады.
062 Дәрі-дәрмектер және байлау-таңу құралдары қосалқы шотында,
сметаларында шығыстарды экономикалық сыныптаудың тиісті ерекшелігі
бойынша қаржыландыру көзделген, емдеу-профилактикалық және емдеу-мал
дәрігерлік және басқа бюджеттік ұйымдардағы дәрі-дәрмектер, құрамдық
заттар, бактериялық препараттар, сывороткалар, вакциналар, қан және байлау-
таңу құралдары есептеледі. Бұл қосалқы шотта сондай-ақ өз дәріханалары бар
медициналық мекемелердегі қосымша және дәрі жасайтын материалдар
есептеледі.
Дәрі-дәрмектер және байлау-таңу құралдарының есебі тиісті министрліктер
шығарған және Қазақстан Республикасы қаржы минстрлігінің қазынашылық
Комитетімен келісілген нұсқаулықтарға сәйкес жүргізіледі. Дәрілік
заттарының аналитикалық есебі сомалық көріністе н.296-а карточкаларында
(н.296 кітабында) сандық есеп бағанын толтырмастан бүкіл ұйым бойынша және
әрбір бөлім (кабинет) бойынша мынадай топтар жөнінде жүргізіледі:
- дәрі-дәрмектер, сывороткалар мен вациялар, дәрілік шөп шикізаттары,
емдік минералдық сулар, дезинфекциялық құралдар,т.б;
- байлау – таңу заттары-мәрлі, бинттер, мақта, компресс кленкасы мен
қағаз және т.б;
- көмекші материалдар –жылтыр, пергаментті және сүзгілі қағаздар, қағаз
қораптар, қаптар және т.б;
- ыдыс-сиымдылығы 5000 мл. жоғары шынылар мен банкілер, шөлмектер,
бидондар, жәшіктер және құны сатып алынған дәрі-дәрмектердің бағасына
енбейтін қайтарылатын ыдыстардың басқа заттары.
Денсаулық сақтау ұйымдардың емдеу-профилактикалық
бөлімдерінде (кабинеттерінде) дәрілік заттары мынадай топтар бойынша
заттық сандық есептеуге жатады:
- улы дәрілік заттар;
- наркотикалық дәрілік заттар;
- этильді спирт;
- Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің нұсқауына
сәйкес клиникалық тәжірибелер мен зерттеулерге арналған жаңа
препараттар;
- Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігі бекіткен тізбе
бойынша қымбат бағалы тапшы дәрі-дәрмектер мен байлау – таңу заттары;
- Дәрілік заттар салынбаған және салынған ыдыс.
063 ”Шаруашылық материалдарды және енңсе жарықтары” қосалқы шотында
бюджеттік ұйымдардың ағымдағы мұқтаждары үшін пайдаланылатын шаруашылық
материалдары және кеңсе жарақтары (электр шамдары, сабын, щеткалар және
т.б.), ағымдағы және күрделі жөндеуге арналған құрылыс материалдары
есептеледі.
Шағын ұйымдарда кеңсе жарақтары, сондай-ақ сатып алынған және
ағымдағы мұқтаждар үшін біржолғы берілген дәрі-дәрмектер мен дайын дәрілер
(спирт, байлау таңу заттары мен қымбат дәрі-дәрмектерден басқа) олардың
жалпы сомасы 063 қосалқы шотында кіріс және шығыс бойынша көрсетіліп, іс
жүзіндегі шығыстарға шығарылады. Бұл құндылықтардың сатып алуын және
алынуын растайтын құжаттарда осы материалдарды алған адамның қойған қолы
болуға тиіс.
064 ”Отын, жанар және жағар материалдар” қосалқы шотында қоймалар
мен қорларда, сондай-ақ тікелей материалды жауапты адамдарда сақталған
отынның жанар және жағар майдың барлық түрлері (ағаш, көмір, шымтезек,
бензин, керосин, қарамай, автол және с.с.) есептеледі.
065 ”Мал азығы және жем” қосалқы шотында малға және басқа жануарларға
арналған пішен, сулы және басқа мал азығының түрлері есептеледі.
066 ”Ыдыс” қосалқы шотында бос (қосалқы) және сондай-ақ материалдық
құндылықтарымен орналасқан қайтарылатын немесе айыстырылатын ыдыстар
(көбілер, бидондар, жәшіктер, шыны банкілер, шөлмектер және с.с.)
есептеледі.
067 ”Өзге материалдар ” қосалқы шотында тұқым, тыңайтқыш және басқа
материалдар есептеледі. Бұл қосалқы шотта сондай-ақ бюджеттік ұйымдарда
жұмыс аттары болған жағдайда, туған төлдер есептеледі.
Туған төлдер 067 қосалқы шотының дебеті және 140 немесе 230 қосалқы
шотының кредиті бойынша көрсетіледі.
Бюджеттік ұйымдар және орталық бухгалтерияларда 060, 063-067 қосалқы
шоттары бойынша материалдарды аналитикалық есептеу атаулар, сорттар, саны,
құны және материалдық жауапты адам бойынша 296-а нысмандағы карточкаларда
(н.296 кітапта) жүргізіледі.
060 қосалқы шотында есептелетін қара металдардың сынақтары мен
қалдықтары, түсті металдардың сынақтары мен қалдықтары және арнаулы
запастағы материалдар бойынша талдау есебі 296-а нысанындағы карточкада
немесе н.296 кітапта бөлек жүргізіледі.
Карточкалар осы нұсқаулықтың 23-тармағында айтылған тәртіппен
тіркеледі, бұл ретте карточкалардың тіркелімі (н.279) орталықтандырылған
бухгалтерияда қызмет көрсетілетін әр ұйым бойынша бөлек жүргізіледі.
068 ”Жол үстіндегі материалдар” қосалқы шотында өзге ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кіріспе
I. Негізгі бөлім
1. Тауарлы материалдық қорлардың есебі.
1.2 Материалдық қорлардың қозғалысын есепке алу жөніндегі құжаттама.
1.3 Қоймалардағы және сақтайтын орындардағы материалдық
құндылықтардың есебі
1.4 Тауарлы материалдық қорларды түгендеу.
Қорытынды.
Пайдаланылған әдебиеттер.
Кіріспе.
Нарықтық экономика жағдайында басқаруды жетілдіруде бюджеттік
есептің ролі мен мәні артуда. Басқару мен нарықтық экономиканың дамуына,
әр түрлі деңгейдегі басқару шешімдерін әзірлеуге, негіздеу мен қабылдауға
субьектінің нарықтағы іс-қимылын анықтау, бәсекелес-субьектіні айқындауға,
сондай-ақ субьектілердің қаржылық және шаруашылық қызметі туралы сапалы,
уақтылы ақпаратты қалыптастыру бюджеттік есептің басты мақсаттары болып
табылады. Бюджеттік есеп-ол бюджет операциялары жөнінде ақшалай түрде
ақпараттарды жинау, тіркеу және қорытудың үздіксіз жүйесі.
Бюджеттік есепті жүргізу тәртібін бюджетті атқару жөніндегі орталық
өкілеттілік орган тағайындалады. Экономиканың мәдениеттің, ғылымның,
білімнің және халықты мемлекеттік басқарумен жалпы ұлттық және аймақтық
міндеттерді шешуде маңызды роль атқарады. Барлық бюджеттік мекемелер үшін
біріңғай мемлекеттік есеп саясатын қалыптастыратын негізгі құжат бюджеттік
мекемелердегі бухгалтерлік есеп бойынша нұсқаулық (№30,№110,№141).
Экономиканың дамуы көбінесе мемлекеттің қаржы жүйесінің жағдайына
байланысты. Сонымен қатар, Қазақстан Республикасының бүкіл бюджеттік
есептің негізгі тармағы нарықтағы бюджеттік жүйені күрделі түрде қайта
құруын мәжбүр етті. Сол реформалаудың логикалық жалғасы ол жаңа бюджеттік
заңнама жасау және қабылдау.
Бүгінде бюджеттік есепті басқару жүйесінде ең басты бір орын
алады.Ол нарықтағы қаржылық жағдайын сипаттап және басқарушылық шешімдерді
қабылдау үшін негіз бола отырып, тұтынуды, таратуды,айналысты және басқа
да өндіріс процесін шынайы көрсетіп береді.
Бұл курстық жұмысым кіріспеден және бірнеше бөлімдерден тұрады.
Кіріспеде жалпы бюджет туралы және курстық жұмысымның толықтай мазмұны
жайлы ескердім. Ал 1-ші бөлімшелерде жалпы тауарлы материалдық қорлардың
мәні және есебі, олардың негізгі шоттары және сондай-ақ олардың
корреспонденциясы көрсетілген.
Екінші бөлімшеде тауарлы материалдық қорлардың қозғалысын есепке алу
жөніндегі құжаттама жайлы, яғни тауарлы материалдық қорлар қандай құжатта
жүргізілетіні және қалай жүргізілетіні жайлы мағлұмат алуға болады.
Үшінші бөлімшеде қоймалардағы және сақтайтын орындардағы материалдық
құндылықтардың есебі көрсетілген. Онда тауарлы материалдық құндылықтардың
есебін ұйымдастырудың маңызы және оның әдістері қарастырылған.
Төртінші бөлімшеде тауарлы материалдық құндылықтарды түгендеу жайлы толық
атап көрсетілген.
1. Тауарлы материалдық қорлардың есебі.
Өндіріс процесіне еңбек құралдарымен қатар өндірістік босалқы қорлар
еңбек заттары ретінде қатысады. Еңбек құралдарынан айырмашылығы еңбек
заттары өндіріс процесіне бір-ақ рет қатысады және олардың құны
өндірілетін өнімнің материалдық негізін құрай отырып, өнімнің өзіндік
құнын құрайды.
Материалдық құндылықтарды есепке алудың алдында мынадай негізгі
міндеттер тұрады: босалқыларды кіріске дер кезінде және толық есепке алу,
сақтау орындарындағы жағдайын толық және дер кезінде құжаттау; көлікті
дайындау шығындары (КДШ) мен дайындалған құндылықтардың өзіндік құнын
уақытында және толық анықтау; КДШ –ны өндірістің шығындарына жазудың
біркелкі және дұрыс болуын бақылау; ішкі ресурстарды жұмылдыру мақсатында
субъектіге қажет емес материалдық босалқыларды сату, сақталатын
орындардағы құндылықтардың қалдықтары мен қозғалыс туралы дәл мәліметтерді
алу.
Өндіріс барысындағы функционалдық (қызметтік) ролі мен мақсаты
бойынша барлық материалдық босалқылар негізгі және көмекші болып бөлінеді.
Негізгілер- дайындалатын өнімнің заттай материалдық негізін құрайтын
материалдар болса, көмекші материалдар- өндірілетін өнімнің өзіндік құнына
кіргенімен негізгі материалдар сияқты оның заттай негізін құрай алмайды.
Өнімге қажетті қасиеттерді беру үшін көмекші материалдар негізгі
материалдарға қосымша пайдаланылады.
Бірақ материалдарды негізгі және көмекші етіп бөлу шартты сипатқа
ие, өйткені олар өнімді шығаруға жұмсалған материалдардың санына,
технологиялық сипатына және басқа да көптеген факторларына тәуелді болып
келеді.
Тауарлы-материалдық запастарды бағалау кезінде неғұрлым арзан өзіндік
құнымен, не таза құнымен бағаланады. Қолда бар тауарлы-материалдық
қорлардың бүлінуі немесе олардың жекелей, әлде толықтай ескерілуі немесе
олардың бағасының төмендеуі, яғни бір сөзбен айтқанда, өзіндік құнының
деңгейіне келтіру мүмкіндігі болмаған жағдайда, өзіндік құнның орнына сату
(өткізу) бағасы пайдалануы мүмкін.
Бұл бөлімнің шоттарында бюджеттік ұйымға тиесілі құрылыс
материалдары , қондырғы жабдықтары, материалдар, тамақ өнімдері, отын мен
жанармай, мал азығы, жем, ыдыс, машиналар мен жабдықтардың запас
бөлшектері, қосалқы шаруашылықтардың өнімдері мен бұйымдары,
малдың төлдері мен бордақыдағы малдар, оқулық, ғылыми және басқа
мақсаттарға арналған материалдар, сондай-ақ оған пайдаланылатын және
лабораториялық сынақтағы материалдар, шаруашылық шарттарындағы ғылыми
–зерттеу жұмыстарына арналған арнаулы жабдықтар есептеледі.
Материалдық запастар есепке алуда және есеп беруде, берерменнен
алынған несие үшін проценттердің төлемін, жабдықтау, делдал, сыртқы
экономикалық ұйымдар төлеген үстеме бағаларды ( үстеме ақыларды), тауарлық
биржалар қызметтерінің , кедендік баждарды, өзге ұйымдардың күшімен жүзеге
асырылатын тасымалдау, сақтау және жеткізу шығындарын қоса, оларды сатып
алу шығындары бойынша анықталатын олардың іс жүзіндегі құны бойынша
көрсетіледі.
Материалдық запастарды есептеудің негізгі міндеттері: барлық
материалдық құндылықтардың сақталуын және қозғалысы мен дұрыс
пайдаланылуын бақылауды қамтамасыз ету; запастар мен шығыстардың
белгіленген нормаларын сақтау, белгіленген тәртіппен өткізуге жататын,
пайдаланусыз материалдарды дер кезінде анықтау; бюджеттік ұйымның
қоймаларында тұрған қалдықтар туралы нақты мәліметтер алу болып табылады.
Материалдық құндылықтардың сақталуын қамтамасыз ету және есебін дұрыс
жолға қою мақсатында, қоймалық есептің ойдағыдай ұйымдастырылуын
қамтамасыз ету керек. Материалдық құндылықтарды сақтау арнайы бейімделген
бөлмелерде ( қоймаларда) жүргізілуге тиіс. Материалдық құндылықтарды
қоймалық жайларда орналастырудың тәртібі оларды қабылдау, беру және
түгендеу жөніндегі операциялардың тездігін қамтамасыз етуі керек.
Материалдық құндылықтарды қабылдау, сақтау және босату үшін жауапкершілік
бюджеттік ұйым басшысының бұйрығымен тағайындалатын белгілі бір
материалдық жауапты тұлғаға жүктеледі. Бұл тұлғалардың ауыстырылуы
қоймаларда түгендеу жасаумен және бюджеттік ұйымның басшысы бекітетін
қабылдау-тапсыру актілерін жасаумен бірге жүргізілуге тиіс.
Материалдық құндылықтардың сақталу орыны қажетті таразылық жабдықпен ,
өлшеу аспабымен, өлшейтін ыдыспен және басқа да бақылау жабдықтарымен
жарақталуы қажет.
Материалдық құндылықтардың есебі материалдық атаулары және жауапты
тұлғалар бойынша сандық және сомалық тұрғыда жүргізіледі.
Қоймадағы материалдық құндылықтардың есебін материалдық жауапты тұлға тек
атаулар, сорттар және сан көрсеткіші бойынша ғана материалдық 017
қоймалық есеп кітабында жүргізеді.
Бухгалтерлік қызмет қоймадағы материалдық құндылықтардың келіп түсуін және
бөлінуін бақылауды жүзеге асырады, сондай-ақ материалдық есебі жөніндегі
өз жазбаларын қоймада жүргізілетін жазбалармен салыстырып отырады.
Материалдар мен тамақ өнімдері кірістер жөніндегі есептеу тіркелімдеріне
бастапқы құжаттардың негізінде құндылықтар түскен күнмен жазылады.
Бастапқы құжаттарда мынадай деректер көрсетілуге тиіс: материалдар мен
тамақ өнімдері кімнен түскендігі, атауы, сорты, саны, бағасы, сомасы,
қоймаға түскен уақыты және осы құндылықтарды қабылдаған материалдық
жауапты тұлғаның қойған қолы. Берермен құжаттарының деректерімен алшақтық
болған жағдайлардан 429 қабылдау актісі жасалады. Актіні қабылдау
комиссиясы міндетті түрде қойма меңгерушісін және мүдделі жақтарды
қатыстыра отырып, екі дана жасайды. Актінің бір данасы қабылданған
материалдық құжаттарды есептеу үшін, екіншісі- берерменнің наразылық хатын
рәсімдеу үшін қолданылады.
Қоймадағы материалдарды беру бюджеттік ұйымның басшысы бекіткен
құжаттар бойынша жүргізіледі. Материалдарды беру үшін мынадай құжаттар
қолданылады.
а) Н.433 жолдама қағазы ( талап қағазы) қоймадан материалдар берілген
кезде және материалдардың бюджеттік ұйымның ішінде ауыстырылған кезінде
қолданылады. Жолдама қағаз ( талап қағазы), әдетте бір дана көшіріледі;
б) Н.298 және Н.299 меню-талапхаты қоймадан тамақ өнімдерін беру үшін
қолданылады. Меню –талапхаты күн сайын тамақ өнімдерін бөлудің нормалары
және тұтынушылардың саны туралы деректері негізінде жасалады.
Тұлғалардың тамақ өнімдерін беру және алу туралы қолдары қойылған
меню-талапхаттары кестеде белгіленген мерзімде, бірақ айына үш реттен
сиретпей, бухгалтерлік қызметке тапсырылады.
Емдеу-профилактикалық ұйымдарда тамақ өнімдерін беру Қазақстан
Республикасы Қаржы министрлігінің келісімі бойынша өкілетті ведомствоның
нұсқауымен белгіленген құжаттар бойынша жүргізіледі.
в) Н.397 шөп және жем беретін ведомость. Шөп пен жем қоймадан белгіленген
нормалардың шегінде босатылады; ұйымдардың мұқтажына материалдар беретін
Н.410 ведомость ай бойында шаруашылық материалдарын, оқулық және басқа
мақсаттарға арналған материалдарды беру үшін қолданылады. Бұл орайда
жазуларды хронологиялық ретпен жүргізбеу керек, материалдардың әрбір түрі
бойынша айдың аяғында жалпы қорытынды алу үшін, материалдардың әрбір түрі
үшін белгілі сан мөлшерінде жол қалдыру қажет;
д) Н.431 алыс-беріс картасы материалдар мен отынды күн сайын босатқан
кезде, сондай-ақ ай бойында белгілі бір уақыт аралығы арқылы қолданылады.
Алыс - беріс картасы әрбір алушыға материалдардың бірнеше атауы
бойынша тікелей мақсат бойынша жұмсау үшін жазып беріледі. Бұл карта екі
данада жазылады, оның біреуі алушының қолымен-қоймада, екіншісі алушыда
сақталады.
Босатылған кезде алыс-беріс картасы-15 күндік мерзімге, ал уақ-уақ
босатылған кезде-бір айлық мерзімге беріледі.
Материалдар мен отын алушы алыс-беріс картасының өзіндік данасын
көрсетуі бойынша белгіленген лимит шегінде беріледі. Материалдарды
белгіленген лимиттен артық босату Н.434 жолдамахат ( талапхат) бойынша
жүргізіледі.
Егер қоймадан отынды ілеспехат ( талапхат) немесе алыс-беріс картасы
бойынша беру мүмкін болмаса, отынның шығынын есептен шығару қалдықты өлшеу
актісі бойынша жүргізіледі. Өлшеу актісі бойынша отын белгіленген жұмсау
нормаларымен салыстырғанда кем шыққан жағдайда, бюджеттік ұйымның басшысы
артық жұмсаудың себебін анықтау және тиісті жағдайларда-төлеттіру
шараларын қолданады;
е) жол парағы автомобиль бензинін шығысқа шығару үшін қолданылады. Бензин
іс жүзіндегі жұмсалуы бойынша есептен шығарылады, бірақ автомобильдердің
жекелеген маркалары үшін белгіленген нормалардан артық болмауға тиіс;
ж) Н.1-т ( нысандық) ведомствоаралық тауарлық-көліктік жалдамахат ұйымның
өз мұқтажы үшін өз автомобилдерімен жүк тасуда қолданылады.
Материалдар мен тамақ өнімдерін есептен шығару, егер олар әртүрлі
бағалармен сатып алынған болса, оларды сатып алған немесе орта баға
бойынша жүргізіледі. Қайтарылатын немесе алмастырылатын ыдыстар , бостары
( босатылғандары) да, материалдық құндылықтар сақтаулы тұрғандары да,
тиісті топтар немесе түрлер бойынша, берермендердің шоттарында көрсетілген
бағалармен есептеледі.
Ыдыстар қайтарылған немесе сатылған кезде сатып алынған баға мен
ыдыстың сатылған бағасы арасындағы айырмашылық іс жүзіндегі шығыстарға
жатқызылады.
Материалдық запастарды есептеу үшін мынадай шоттар арналған.
03 Бұйымдар және өнімдер;
04 Жабдықтар, құрылыс материалдары мен ғылыми зерттеулерге арналған
материалдар;
05 Малдың төлдері және бордақыдағы малдар;
06 Материалдар және тамақ өнімдері.
03 Бұйымдар және өнімдер шоты
Бұл шотта өндірістік ( оқулық) шеберханалардың қосалқы ауылдық және оқу-
тәжірибелік шаруашылықтардың дайын бұйымдары мен өнімдері, сондай-ақ дайын
баспа өнімі есептеледі.
03 Бұйымдар және өнімдер шоты мынадай қосалқы шоттарға бөлінеді:
030 Өндірістік ( оқулық) шеберханалардың бұйымдары;
031 Қосалқы ( оқулық) ауылдық шаруашылықтардың өнімдері .
030 Өндірістік ( оқулық) шеберханалардың бұйымдары қосалқы шотында
өндірістік ( оқулық) шеберханаларда әзірленген дайын бұйымдар, сондай-ақ
дайын баспа өнімі есептеледі. Дайын бұйымдар мен баспа өнімі оны
дайындауға жұмсалған іс-жүзіндегі шығындардың деректері бойынша
анықталатын іс-жүзіндегі құн бойынша есептеледі. Қоймада дайын бұйымдар
мен баспа өнімі қабылдау актілерінің немесе басқа да құжаттардың негізінде
кіріске алынады. Дайын өнімнің сомасына 030 қосалқы шотының дебеті және
080 қосалқы шотының кредиті бойынша жазу жүргізіледі. өткізілген өнімнің
сомасына 030 қосалқы шоты кредиттеледі және 280 қосалқы шоты дебеттеледі.
Дайын бұйымдар мен дайын баспа өнімінің талдама есебі атауы, мөлшері мен
құны және сақталу орны бойынша Н. 296-а карточкаларында жүргізіледі.
031 Қосалқы ( оқулық) ауылдық шаруашылықтардың өнімдері қосалқы шотында
қосалқы ауылдық шаруашылықтардың және оқу-тәжірибелік шаруашылықтардың
өнімдері есептеледі.
өнімді кіріске алған кезде 031 қосалқы шоты дебеттеледі және 081 қосалқы
шоты кредиттеледі. Өнімді өткізген кезде өткізілген өнімнің жоспарланған
құны 031 қосалқы шотының кредитінен 281 қосалқы шотының дебетіне жазылады.
Шаруашылықтың мұқтажына арналған өнім 06 шоттың тиісті қосалқы шотына 031
қосалқы шоттан көшіріледі.
Мұндай жағдайда, бір жылда алынған ауылдық шаруашылығы өнімінің іс
жүзіндегі құны жоспарланғаннан жоғары болса, өткізілмеген өнім бойынша
айырмашылықтың сомасына 031 қосалқы шотының дебеті және 081 қосалқы
шотының кредиті бойынша қосымша жазу жүргізіледі, ал өткізілген өнім
бойынша 281 қосалқы шоты дебеттеледі және 081 қосалқы шоты кредиттеледі.
Егер бір жылда алынған ауыл шаруашылығы өнімінің іс жүзіндегі құны
жоспарланғаннан төмен болса, онда айырмашылықтың сомасына өткізілмеген
өнім жөнінде 031 қосалқы шотының дебеті және 081 қосалқы шотының кредиті
бойынша, ал өткізілген өнім жөнінде 281 қосалқы шотының дебеті және 081
қосалқы шотының кредиті бойынша теріс санды бухгалтерлік жазу
жүргізіледі.
Қосалқы ауылдық қосалқы және оқу-тәжірибелік шаруашылықтардың өнімін
талдамалық есептеу атауы, саны, құны және сақталу орны бойынша Н.296-а
карточкаларында жүргізіледі.
04 Жабдықтар, құрылыс материалдары және ғылыми зерттеулерге арналған
материалдар шоты.
Бұл шотта салынып жатқан обьектілерде орнатылуға тиісті жабдықтар,
құрылыс материалдары, құрылғылар, тетіктер мен бюджет және бюджеттен тыс
қаражаттар бойынша күрделі салымға бөлінген қаражаттың есебінен алынған
басқа да материалдық құндылықтар, ғылыми зерттеу жұмыстарына арналған ұзақ
пайдаланылатын материалдар, сондай-ақ шаруашылық шарттарындағы ғылыми
зерттеу жұмыстарын орындау үшін сатып алынған арнаулы жабдықтар
есептеледі.
04 Жабдықтар, құрылыс материалдары және ғылыми-зерттеулерге арналған
материалдар шоты мынадай қосалқы шоттарға бөлінеді:
040 Қондырғы жабдықтары;
041 Күрделі құрылысқа арналған құрылыс материалдары;
043 Ғылыми зерттеулерге және лабораториялық зерттеуге арналған ұзақ
пайдаланылатын материалдар.
040 Қондырғы жабдықтары қосалқы шотында қондыруға әзір құрылыстық
құрылғылар мен тетіктер есептеледі. Оларға мыналар жатады: металл,
темірбетон және ағаш құрылғылары; блоктар және ғимараттар мен
құрылыстардың жиналмалы бөліктері; жиналмалы элементтер; жылу, жеделдету,
санитарлық-техникалық жүйелерге арналған жабдықтар ( жылу қазандары,
радиаторлар және т.с.с).
Бұл қосалқы шотта, сондай-ақ монтаждауды қажет ететін және қондыруға
арналған отандық және шет елдік жабдықтар есептеледі. Монтаждауды талап
ететін жабдықтарға олардың бөліктері жинақталып және ғимараттар мен
құрылыстардың іргетасына бекітілген соң ғана іске қосылуы мүмкін
жабдықтар, сондай-ақ осындай жабдықтардың запас бөлшектер жиынтығы жатады.
Бұл орайда жабдықтардың қатарына орнатылған жабдықтың құрамындағы
монтаждауға арналған бақылау-өлшеу аппаратурасы мен басқа да аспаптар
енгізіледі. Аталған қосалқы шотта құрылыс үшін қажетті басқа да
материалдық құндылықтар есептеледі. Бұл қосалқы шот бойынша талдамалық
есеп жабдықтардың құрылғылар мен тетіктердің түрлері, саны және құны
бойынша Ф.296-а карточкаларында жүргізіледі.
041 Күрделі құрылысқа арналған құрылыс материалдары қосалқы шотында
күрделі құрылысқа арналған қаражаттың есебінен сатып алынған және құрылыс-
монтаж жұмыстарында пайдаланылатын құрылыс материалдары есептеледі.
Құрылыс материалдарына мыналар жатады: силикат материалдары ( цемент,
құм, қыйыршақ, әк, тас, кірпіш, қыш және т.с.с) ағаш материалдары (
бөрене, тілінген тақтайлар, фанера және т.с.с), құрылыс материалдары
(темір, қаңылтыр, болат, табақталған мырыш және т.с.с);
Металл бұйымдар ( шегелер, гайкалар, болтттар, құрсаулар және
т.с.); санитарлық –техникалық материалдар ( крандар, муфталар, тройниктер
және т.с.); электротехникалық материалдар ( кабель, шамдар, патрондар,
роликтер, байлайтын заттар, сымдар, сақтандырғыш тетіктер және т.с.с);
химиялық-сұйық заттар ( сыр, олифа, және т.с.); және басқа осындай
материалдар.
Қосалқы ауылдық шаруашылықтарда бұл қосалқы шотта жеміс-жидек, жүзім
бақтарын өсіруге арналған, егілетін материалдар және т.сс. есептеледі.
Құрылыс материалдарының талдама есебі материалдардың атауы, саны және құны
бойынша н. 266-а карточкаларында жүргізіледі.
043 Ғылыми зерттеу және лабораториялық сынаққа арналған ұзақ
пайдаланылатын материалдар қосалқы шотында ғылыми зерттеу институттарының
ғылыми зерттеу жұмыстарына арналған жоғарғы оқу орнының лабораториясына
немесе басқа да құрылымдық бөлімшелеріне қоймадан алынған, бірнеше мәрте
немесе ұзақ уақыт пайдаланылатын материалдар есептеледі.
043 қосалқы шотында есептелетін материалдардың номенклатурасын бюджеттік
ұйымның басшысы анықтайды. Бюджеттік мәдениет ұйымдарында осы қосалқы
шотта қоймадан өнер туындыларын, мұражайлық құндылықтар мен сәулет
ескерткіштерін жаңғырту және жөндеу үшін алынған қымбат бағалы
материалдардың есептелуі мүмкін.
043 қосалқы шотының дебетіне қоймадан алынған материалдар жазылады, бұл
орайда 06 шотының тиісті қосалқы шоттары кредиттеледі. Қоймадан аталған
жұмыстарды орындау үшін алынған материалдар бюджеттік ұйым бойынша
бұйрықпен тағайындалған тұлғаның жауапты сақтауында болуға тиіс. Бұл
тұлғалар материалдарды атаулары мен саны бойынша н. М-17 кітабында есепке
алынуға міндетті. Материалдардың шығыс үшін есептен шығару бюджеттік
ұйымның басшысы бекіткен актілердің немесе басқа да құжаттардың негізінде
жүргізіледі. Жұмсалған материалдардың сомасына 043 қосалқы шоты
кредиттеледі және 08,20,21-ші шоттарды қосалқы шоттарына сәйкес
дебеттеледі. 043 қосалқы шоты бойынша талдамалық есеп материалдардың
атауы, саны, құны мен материалдық жауапты тұлға бойынша н.296-а
карточкаларында жүргізіледі.
05 Малдың төлдері және бордақыдағы малдар шоты
Бұл шотта малдың барлық түрлерінің төлдері мен бордақыдағы малдар,
құстар, үй қояндары, терісі бағалы аңдар, ара әулеттері олардың құнына
қарамастан есептеледі. Бұл шот тек қосалқы ауылдық шаруашылықтарда ғана
қолданылады. Төлді және бордақылауға арналған малды сатып алған кезде,
егер мал банк жәрдемақысы есебінен сатып алынған болса 050 қосалқы шотының
дебетіне және тиісінше 111,178 және 248 қосалқы шоттарының кредитіне жазу
жүргізіледі.
Өз шаруашылығыңда төлдету арқылы алынған төлдер сол күні төл алынған
актінің негізінде кіріске енгізіледі және алынған төлдің құны, 050
қосалқы шотының дебетіне және егер қосалқы ауылдық шаруашылықтарда
шығындардың есебі 211 қосалқы шотында жүргізілсе, 081,140,230 немесе 400
қосалқы шоттарының кредиті бойынша жазу жүргізіледі.
Алынған қосымша салмақ пен өнімнің құнына 051 қосалқы шотының дебеті
және 081, 400 қосалқы шотының кредиті бойынша жазу жүргізіледі.
Бордақылау аяқталған соң сойылған малдардың құны 050 қосалқы шоттарының
кредиті бойынша есептен шығарылады. Бұл орайда алынған өнімнің құны
актінің негізінде 031 қосалқы шотының дебеті бойынша кіріске алынады.
Сойылған малдардың құны мен алынған өнімнің құны арасындағы айырмашылық
050 қосалқы шотымен хабарламада 081 немесе 400 қосалқы шотына жатқызылады.
Материалдық-жауапты тұлғаның кінәсінен малдар жоғалған жағдайда,
шаруашылыққа келтірілген зиян заңда белгіленген тәртіппен кінәлі
тұлғалардан қайтарып алынуға тиіс.
031 қосалқы шотында және 050 қосалқы шотында есептелген мал өнімінің және
мал төлдері қосқан салмақтың жоспарлы өзіндік құны жылдың аяғында алынған
өнімнің немесе артық шығынның сомасына үйлестіріледі. Өнімнің жоспарланған
және іс жүзіндегі құны арасындағы анықталған айырмашылыққа, артық шығын
жағдайларында оңсандармен және үнем жағдайларында-теріс сандармен 031
қосалқы шоты мен 050 қосалқы шоты дебеттеледі және 081 немесе 400 қосалқы
шоттары кредиттеледі.
Мал төлдерінің талдама есебі олардың түрлері мен жасының топтарына қарай,
ал бордақыдағы малдар тек түрлері бойынша н.395 малдарды есептеу
кітабында жүргізіледі. Есеп малдардың тірідей салмағы, қосылған салмағы,
қосылған өнімі туралы деректерді алу мүмкіндігін қамтамасыз етуге тиісті.
06 Материалдар және тамақ өнімдері шоты
Бұл шотта материалдар және тамақ өнімдері олардың заттық сипаттамасы
бойынша есептеледі.
06 Материалдар және тамақ өнімдері шоты мынадай қосалқы шоттарға
бөлінеді:
061 Тамақ өнімдері;
062 Дәрі-дәрмектер және байлау-таңу құралдары;
063 Шаруашылық материалдары және кеңсе жарақтары;
064 Отын, жанар әне жағар материалдар;
065 Шөп және жем;
066 Ыдыс;
067 Өзге материалдар;
068 Жол үстіндегі материалдар;
069 Машиналар мен жабдықтарға арналған запас бөлшектер.
060 Оқулық, ғылыми және басқа мақсаттарға арналған материалдар
қосалқы шотында реактивтер мен химикаттар, қара металдардың, түсті
металдардың сынықтары мен қалдықтары, арнаулы запас материалдары, әйнек
және химиялық ыдыстар, металдар, ату жарақтары, белсенді іздеу, арнайы
іздеу және газсыздандыру құралдары, электроматериалдар мен
радиоматериалдар, радиошамдар, фотожарақтар, оқу бағдарламалары, оқулықтар
мен ғылыми жұмыстарды шығаруға арналған қағаздар, есептегі малдар мен оқу
мақсаттарына және ғылыми-зерттеу жұмыстарына арналған материалдар, сондай-
ақ тіс салуға арналған қымбат бағалы және басқа металдар есептеледі.
061 Тамақ өнімдері сметаларында 131 Тамақ өнімдерін сатып алу
шығыстарын экономикалық сыныптаудың ерекшелігі бойынша қаржыландыру
көзделген бюджеттік ұйымдардағы тамақ өнімдері есептеледі. Тамақ
өнімдерінің түсуін есептеу 300 үлгідегі жинақтау ведомостында өнімдердің
келуіне қарай жүргізіледі. Ведомость әрбір материалдық жауапты тұлға
бойынша бөлек жасалады. Ведомостағы жазулар бастапқы құжаттардың негізінде
сандық және сомалық көрсеткіштермен жүргізіледі. Ай аяқталғаннан кейін
ведомоста қорытындылар шығарылады. 11 мемориалдық ордерді жасаудың
негіздемесін н.300 немесе н.398 тамақ өнімдерінің келуі бойынша жинақтау
ведомостволарының жиынтығы болып табылады.
Тамақ өнімдері шығыстарының есебі н.399 тамақ өнімдері шығыстары
бойынша жинақтау ведомосында жүргізіледі. Бұл ведомость материалдық
жауапты тұлғалар бойынша жасалады. Жазулар онда н.298 немесе н. 299 меню-
талапхаты және басқа құжаттар негізінде жүргізіледі. Ай аяқталған соң
ведомоста қорытындылар шығарылады, олар шығындалған тамақ өнімдерінің
құнын анықтау үшін қолданылады.
Сонымен бірге балалар мекемелері бойынша-тамақтанушылардың саны,
балалардың болуы деректерімен, емдеу мекемелері бойынша-аурулардың саны
туралы деректермен салыстырылып қаралады. 12-мемориалдық ордерді жасау
үшін негіздеме, 399 үлгідегі жинақтау ведомосты немесе 411- үлгідегі тамақ
өнімдері шығыстары бойынша жинақтау ведомостарының жиынтығы болып
табылады. Н.411 жиынтыққа жинақтау ведомостарының деректерінен басқа,
тамақ өнімдеріне арналған басқа да шығын құжаттарының деректері жазылады.
Тамақ өнімдерінің аналитикалық есебі н.М-44 айналыс
ведомостволарында атаулар, сорттар, сан, құн және материалдық жауапты
тұлғалар бойынша жүргізіледі. Айналыс ведомостволарына жазу н.300 және
н.399 жинақтау ведомостарының және басқа құжаттардың деректері негізінде
тамақ өнімдерінің кірісі және шығысы бойынша жазылады. Ай сайын айналыс
ведомостволарында айналыстар есептеледі және ай басындағы қалдықтар
шығарылады.
062 Дәрі-дәрмектер және байлау-таңу құралдары қосалқы шотында,
сметаларында шығыстарды экономикалық сыныптаудың тиісті ерекшелігі
бойынша қаржыландыру көзделген, емдеу-профилактикалық және емдеу-мал
дәрігерлік және басқа бюджеттік ұйымдардағы дәрі-дәрмектер, құрамдық
заттар, бактериялық препараттар, сывороткалар, вакциналар, қан және байлау-
таңу құралдары есептеледі. Бұл қосалқы шотта сондай-ақ өз дәріханалары бар
медициналық мекемелердегі қосымша және дәрі жасайтын материалдар
есептеледі.
Дәрі-дәрмектер және байлау-таңу құралдарының есебі тиісті министрліктер
шығарған және Қазақстан Республикасы қаржы минстрлігінің қазынашылық
Комитетімен келісілген нұсқаулықтарға сәйкес жүргізіледі. Дәрілік
заттарының аналитикалық есебі сомалық көріністе н.296-а карточкаларында
(н.296 кітабында) сандық есеп бағанын толтырмастан бүкіл ұйым бойынша және
әрбір бөлім (кабинет) бойынша мынадай топтар жөнінде жүргізіледі:
- дәрі-дәрмектер, сывороткалар мен вациялар, дәрілік шөп шикізаттары,
емдік минералдық сулар, дезинфекциялық құралдар,т.б;
- байлау – таңу заттары-мәрлі, бинттер, мақта, компресс кленкасы мен
қағаз және т.б;
- көмекші материалдар –жылтыр, пергаментті және сүзгілі қағаздар, қағаз
қораптар, қаптар және т.б;
- ыдыс-сиымдылығы 5000 мл. жоғары шынылар мен банкілер, шөлмектер,
бидондар, жәшіктер және құны сатып алынған дәрі-дәрмектердің бағасына
енбейтін қайтарылатын ыдыстардың басқа заттары.
Денсаулық сақтау ұйымдардың емдеу-профилактикалық
бөлімдерінде (кабинеттерінде) дәрілік заттары мынадай топтар бойынша
заттық сандық есептеуге жатады:
- улы дәрілік заттар;
- наркотикалық дәрілік заттар;
- этильді спирт;
- Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің нұсқауына
сәйкес клиникалық тәжірибелер мен зерттеулерге арналған жаңа
препараттар;
- Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігі бекіткен тізбе
бойынша қымбат бағалы тапшы дәрі-дәрмектер мен байлау – таңу заттары;
- Дәрілік заттар салынбаған және салынған ыдыс.
063 ”Шаруашылық материалдарды және енңсе жарықтары” қосалқы шотында
бюджеттік ұйымдардың ағымдағы мұқтаждары үшін пайдаланылатын шаруашылық
материалдары және кеңсе жарақтары (электр шамдары, сабын, щеткалар және
т.б.), ағымдағы және күрделі жөндеуге арналған құрылыс материалдары
есептеледі.
Шағын ұйымдарда кеңсе жарақтары, сондай-ақ сатып алынған және
ағымдағы мұқтаждар үшін біржолғы берілген дәрі-дәрмектер мен дайын дәрілер
(спирт, байлау таңу заттары мен қымбат дәрі-дәрмектерден басқа) олардың
жалпы сомасы 063 қосалқы шотында кіріс және шығыс бойынша көрсетіліп, іс
жүзіндегі шығыстарға шығарылады. Бұл құндылықтардың сатып алуын және
алынуын растайтын құжаттарда осы материалдарды алған адамның қойған қолы
болуға тиіс.
064 ”Отын, жанар және жағар материалдар” қосалқы шотында қоймалар
мен қорларда, сондай-ақ тікелей материалды жауапты адамдарда сақталған
отынның жанар және жағар майдың барлық түрлері (ағаш, көмір, шымтезек,
бензин, керосин, қарамай, автол және с.с.) есептеледі.
065 ”Мал азығы және жем” қосалқы шотында малға және басқа жануарларға
арналған пішен, сулы және басқа мал азығының түрлері есептеледі.
066 ”Ыдыс” қосалқы шотында бос (қосалқы) және сондай-ақ материалдық
құндылықтарымен орналасқан қайтарылатын немесе айыстырылатын ыдыстар
(көбілер, бидондар, жәшіктер, шыны банкілер, шөлмектер және с.с.)
есептеледі.
067 ”Өзге материалдар ” қосалқы шотында тұқым, тыңайтқыш және басқа
материалдар есептеледі. Бұл қосалқы шотта сондай-ақ бюджеттік ұйымдарда
жұмыс аттары болған жағдайда, туған төлдер есептеледі.
Туған төлдер 067 қосалқы шотының дебеті және 140 немесе 230 қосалқы
шотының кредиті бойынша көрсетіледі.
Бюджеттік ұйымдар және орталық бухгалтерияларда 060, 063-067 қосалқы
шоттары бойынша материалдарды аналитикалық есептеу атаулар, сорттар, саны,
құны және материалдық жауапты адам бойынша 296-а нысмандағы карточкаларда
(н.296 кітапта) жүргізіледі.
060 қосалқы шотында есептелетін қара металдардың сынақтары мен
қалдықтары, түсті металдардың сынақтары мен қалдықтары және арнаулы
запастағы материалдар бойынша талдау есебі 296-а нысанындағы карточкада
немесе н.296 кітапта бөлек жүргізіледі.
Карточкалар осы нұсқаулықтың 23-тармағында айтылған тәртіппен
тіркеледі, бұл ретте карточкалардың тіркелімі (н.279) орталықтандырылған
бухгалтерияда қызмет көрсетілетін әр ұйым бойынша бөлек жүргізіледі.
068 ”Жол үстіндегі материалдар” қосалқы шотында өзге ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz