Ислам даму банк
Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3
1.Бөлім .Ислам даму банк жүйесінің тарихы және Қазақстанда пайда болуы
1.1 “Ислам Даму банк” жүйесінің тарихы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5
1.2 “Ислам Даму банкінің” Басқармасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 6
1.3 “Ислам Даму банкінің” Қазақстанда пайда болуы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .7
2.Бөлім.Ислам даму банкінің жұмыс істеу принциптері
2.1 Ислам банк жүйесінің прициптері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..8
2.2 “Ислам Даму банктік” өнімдерінің негізгі типтері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..12
2.3 “Ислам Даму банк” қаржылық жағдайын талдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .16
2.4 Ислам банктерін құрудың және оның қызметінің ерекшеліктері ... ... ... ..21
3.Бөлім.Қазіргі кездегі ислам банктер
3.1 Қазіргі кездегі ислами банктер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 25
3.2 Ислам Әріптестік Ұйымы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 26
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .28
Қолданылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .29
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3
1.Бөлім .Ислам даму банк жүйесінің тарихы және Қазақстанда пайда болуы
1.1 “Ислам Даму банк” жүйесінің тарихы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5
1.2 “Ислам Даму банкінің” Басқармасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 6
1.3 “Ислам Даму банкінің” Қазақстанда пайда болуы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .7
2.Бөлім.Ислам даму банкінің жұмыс істеу принциптері
2.1 Ислам банк жүйесінің прициптері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..8
2.2 “Ислам Даму банктік” өнімдерінің негізгі типтері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..12
2.3 “Ислам Даму банк” қаржылық жағдайын талдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .16
2.4 Ислам банктерін құрудың және оның қызметінің ерекшеліктері ... ... ... ..21
3.Бөлім.Қазіргі кездегі ислам банктер
3.1 Қазіргі кездегі ислами банктер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 25
3.2 Ислам Әріптестік Ұйымы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 26
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .28
Қолданылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .29
Кіріспе
Бүгінгі күндері Ислам әлемінің банк жүйесі әлемдің қаржы институттары мен БАҚ-ты, сонымен қатар, қарапайым салымшы жұртшылықты да өзінің ерекшелігімен қызықтырып отыр. Банк ісі саласын тілге тиек ететін баспасөз құралдары да Ислами банктер жайлы жарыса жазуда.
Исламдық банк жүйесі — Шариғат (Ислам дінінің қағидалары) рұқсат еткен істерді атқару арқылы банктық қызметтерді көрсету жүйесі. Ислам дінінде пайыз алу/беруге тыйм салынған. Сол себептен де Исламдық банк жүйесінде қарапайым банктердегідей өсімқорлық жоқ. Пайыздық өсімсіз қызмет етуіне қарамастан Ислам қаржы жүйесі ең жылдам өсуші сегмент болып табылады. Жылына 15 пайызға өсетін исламдық негіздегі активтердің жиынтығы 800 миллиард АҚШ долларын құрайды.
Әлемдік банкинг саласында жаңадан өзгерістер енгізіп, өздерінің қаржылық активтерін жыл өткен сайын молайтып жатқан, шариғат заңдарын қатаң ұстаған банктердің дамуы күн санап жылдам қарқынмен өсіп жатыр, экономикалық алпауыт елдердің де нарығына етене енуде. Бәсекелестікке бейім, бірақ тұтынушысын сүліктей соруға құмар, пайыздық несиелер арқылы дамитын банктер өздері қызмет етіп жатқан қаржы секторында жаңа жүйенің белсенді түрде нық қадам басып келе жатқанын аңғарды.
Исламдық банк жүйесі жоқ елдерде тұратын мұсылмандар үшін Шариғат заңдарын сақтауда өлкен қиындықтар болады. Несие беруші банк пен несие алатын мұсылмандардың негізгі прициптері бір-біріне қайшы келетін. Бұны несие алу, банкте депозит ашу және ипотекалық қызметтерді пайдалану кезіндегі жағдайлардан білуге болады.
Әлемдік банк жүйесі бөлген барлық займның ¾ бөлігіне жуығы ХДРБ – не беріліп, шамамен жылына 15 млрд. доллар құрайды. Осы іс шара үшін қаржы нарығының мөлшері деңгейінде процент алынады ХДРБ –ның несиесінің көзін: халықаралық қаржы нарығынаан қарыз алу және банктің өз капиталы, сондай – ақ оның табысы құрайды: [2,95б]
- аса дамыған елдер Әлемдік даму ассоциациясы тарапынан жылына 5 млрд. доллардай процентсіз займдар алуға міндетті;
- халықаралық қаржы корпорациясы жеке сектор жасаған жобаларды қосымша қаржыландыруға көмек жасайды;
- жан – жақты инвестиция кепілдігі агенствосы – экспроприация жағдайындағы саяси тәуекелділікті күрделі қаржыландыруды, соғыс, азаматтық қабылдануларды және келісімінің бұзылуын сақтандыруға міндетті;
Курстық жұмыстың мақсаты - “Ислам Даму банк” АҚ қаржылық жағдайын, жұжыс істеу принцепін талдау.
Курстық жұмыстың міндеті:
- “Ислам Даму банк” туралы жалпы анықтамаларды сипаттау;
- “Ислам Даму банкінің” қызметтерін талдау;
Бүгінгі күндері Ислам әлемінің банк жүйесі әлемдің қаржы институттары мен БАҚ-ты, сонымен қатар, қарапайым салымшы жұртшылықты да өзінің ерекшелігімен қызықтырып отыр. Банк ісі саласын тілге тиек ететін баспасөз құралдары да Ислами банктер жайлы жарыса жазуда.
Исламдық банк жүйесі — Шариғат (Ислам дінінің қағидалары) рұқсат еткен істерді атқару арқылы банктық қызметтерді көрсету жүйесі. Ислам дінінде пайыз алу/беруге тыйм салынған. Сол себептен де Исламдық банк жүйесінде қарапайым банктердегідей өсімқорлық жоқ. Пайыздық өсімсіз қызмет етуіне қарамастан Ислам қаржы жүйесі ең жылдам өсуші сегмент болып табылады. Жылына 15 пайызға өсетін исламдық негіздегі активтердің жиынтығы 800 миллиард АҚШ долларын құрайды.
Әлемдік банкинг саласында жаңадан өзгерістер енгізіп, өздерінің қаржылық активтерін жыл өткен сайын молайтып жатқан, шариғат заңдарын қатаң ұстаған банктердің дамуы күн санап жылдам қарқынмен өсіп жатыр, экономикалық алпауыт елдердің де нарығына етене енуде. Бәсекелестікке бейім, бірақ тұтынушысын сүліктей соруға құмар, пайыздық несиелер арқылы дамитын банктер өздері қызмет етіп жатқан қаржы секторында жаңа жүйенің белсенді түрде нық қадам басып келе жатқанын аңғарды.
Исламдық банк жүйесі жоқ елдерде тұратын мұсылмандар үшін Шариғат заңдарын сақтауда өлкен қиындықтар болады. Несие беруші банк пен несие алатын мұсылмандардың негізгі прициптері бір-біріне қайшы келетін. Бұны несие алу, банкте депозит ашу және ипотекалық қызметтерді пайдалану кезіндегі жағдайлардан білуге болады.
Әлемдік банк жүйесі бөлген барлық займның ¾ бөлігіне жуығы ХДРБ – не беріліп, шамамен жылына 15 млрд. доллар құрайды. Осы іс шара үшін қаржы нарығының мөлшері деңгейінде процент алынады ХДРБ –ның несиесінің көзін: халықаралық қаржы нарығынаан қарыз алу және банктің өз капиталы, сондай – ақ оның табысы құрайды: [2,95б]
- аса дамыған елдер Әлемдік даму ассоциациясы тарапынан жылына 5 млрд. доллардай процентсіз займдар алуға міндетті;
- халықаралық қаржы корпорациясы жеке сектор жасаған жобаларды қосымша қаржыландыруға көмек жасайды;
- жан – жақты инвестиция кепілдігі агенствосы – экспроприация жағдайындағы саяси тәуекелділікті күрделі қаржыландыруды, соғыс, азаматтық қабылдануларды және келісімінің бұзылуын сақтандыруға міндетті;
Курстық жұмыстың мақсаты - “Ислам Даму банк” АҚ қаржылық жағдайын, жұжыс істеу принцепін талдау.
Курстық жұмыстың міндеті:
- “Ислам Даму банк” туралы жалпы анықтамаларды сипаттау;
- “Ислам Даму банкінің” қызметтерін талдау;
Қолданылған әдебиеттер тізімі
1. “Экономика – республикалық апталық газет” №11-12 наурыз, 2011
2. Велислава Т. Севрук. Банковские риски.-М: «Дело Лтд»,2008.
3. “Түркістан экономикалық қосымшасы” маусым, 2011
4. П. Брук. Банковское дело и финансирование инвестиций.
5. “Ақша, несие, банк” Сейтқасымов З.С, 2006
6. Под ред. В.И. Колесникова, Л.П. Кроливецкой. Банковское дело. М.: «Финансы и статистика», 2009.
7. Қазақстан Республикасындағы банктер және банк қызметі туралы
Қазақстан Республикасының 1995 ж. 31 тамыздағы № 2444 Заңы
8. В.В. Шахов. Введение в страхование. –М.: Финансы и статистика. 2007.
9. “Казахстанская правда” маусым, 2011
10. Мартынова О.И. Банки на рынке ценных бумаг. –М.: 2008.
11. Колесников А.И. Банковское дело. 2007.
12. Основы банковской деятельности для предпринимателя и коммерсантов.- М.: 2008.
13. Мотовилов О.В. Банковское и коммерческое кредитование и финансирование инноваций,2007.
14. Журнал “Рынок ценных бумаг”, 2007, №7,9,18,19,20.
15. Банковское дело. Под.ред. О. Лаврушина. –М.: 2008.
16. Дмитриев-Мамонов В.А., Евалин З.П. Теория и практика коммерческого банка. –М.: 2009.
17. ПетраковН.Я. Фондовой портфель. –М.:2009.
18. Основные направления кредитной политики в современных условиях. –Деньги и кредит, 2007.
19. “Деловая неделя”, №№1-12,2008.
20. А.М. Сарчев. Ведущие коммерческие банки в мировой экономике. –М.:Финансы и статистика,2010.
1. “Экономика – республикалық апталық газет” №11-12 наурыз, 2011
2. Велислава Т. Севрук. Банковские риски.-М: «Дело Лтд»,2008.
3. “Түркістан экономикалық қосымшасы” маусым, 2011
4. П. Брук. Банковское дело и финансирование инвестиций.
5. “Ақша, несие, банк” Сейтқасымов З.С, 2006
6. Под ред. В.И. Колесникова, Л.П. Кроливецкой. Банковское дело. М.: «Финансы и статистика», 2009.
7. Қазақстан Республикасындағы банктер және банк қызметі туралы
Қазақстан Республикасының 1995 ж. 31 тамыздағы № 2444 Заңы
8. В.В. Шахов. Введение в страхование. –М.: Финансы и статистика. 2007.
9. “Казахстанская правда” маусым, 2011
10. Мартынова О.И. Банки на рынке ценных бумаг. –М.: 2008.
11. Колесников А.И. Банковское дело. 2007.
12. Основы банковской деятельности для предпринимателя и коммерсантов.- М.: 2008.
13. Мотовилов О.В. Банковское и коммерческое кредитование и финансирование инноваций,2007.
14. Журнал “Рынок ценных бумаг”, 2007, №7,9,18,19,20.
15. Банковское дело. Под.ред. О. Лаврушина. –М.: 2008.
16. Дмитриев-Мамонов В.А., Евалин З.П. Теория и практика коммерческого банка. –М.: 2009.
17. ПетраковН.Я. Фондовой портфель. –М.:2009.
18. Основные направления кредитной политики в современных условиях. –Деньги и кредит, 2007.
19. “Деловая неделя”, №№1-12,2008.
20. А.М. Сарчев. Ведущие коммерческие банки в мировой экономике. –М.:Финансы и статистика,2010.
Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3
1.Бөлім .Ислам даму банк жүйесінің тарихы және Қазақстанда пайда болуы
1.1 “Ислам Даму банк” жүйесінің
тарихы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ...5
1.2 “Ислам Даму банкінің”
Басқармасы ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 6
1.3 “Ислам Даму банкінің” Қазақстанда пайда
болуы ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ...7
2.Бөлім.Ислам даму банкінің жұмыс істеу принциптері
2.1 Ислам банк жүйесінің
прициптері ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
8
2.2 “Ислам Даму банктік” өнімдерінің негізгі
типтері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..12
2.3 “Ислам Даму банк” қаржылық жағдайын
талдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... 16
2.4 Ислам банктерін құрудың және оның қызметінің
ерекшеліктері ... ... ... ..21
3.Бөлім.Қазіргі кездегі ислам банктер
3.1 Қазіргі кездегі ислами
банктер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .2
5
3.2 Ислам Әріптестік
Ұйымы ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... .26
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ...28
Қолданылған әдебиеттер
тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
...29
Кіріспе
Бүгінгі күндері Ислам әлемінің банк жүйесі әлемдің қаржы институттары
мен БАҚ-ты, сонымен қатар, қарапайым салымшы жұртшылықты да өзінің
ерекшелігімен қызықтырып отыр. Банк ісі саласын тілге тиек ететін баспасөз
құралдары да Ислами банктер жайлы жарыса жазуда.
Исламдық банк жүйесі — Шариғат (Ислам дінінің қағидалары) рұқсат еткен
істерді атқару арқылы банктық қызметтерді көрсету жүйесі. Ислам дінінде
пайыз алуберуге тыйм салынған. Сол себептен де Исламдық банк жүйесінде
қарапайым банктердегідей өсімқорлық жоқ. Пайыздық өсімсіз қызмет етуіне
қарамастан Ислам қаржы жүйесі ең жылдам өсуші сегмент болып табылады.
Жылына 15 пайызға өсетін исламдық негіздегі активтердің жиынтығы 800
миллиард АҚШ долларын құрайды.
Әлемдік банкинг саласында жаңадан өзгерістер енгізіп, өздерінің
қаржылық активтерін жыл өткен сайын молайтып жатқан, шариғат заңдарын қатаң
ұстаған банктердің дамуы күн санап жылдам қарқынмен өсіп жатыр,
экономикалық алпауыт елдердің де нарығына етене енуде. Бәсекелестікке
бейім, бірақ тұтынушысын сүліктей соруға құмар, пайыздық несиелер арқылы
дамитын банктер өздері қызмет етіп жатқан қаржы секторында жаңа жүйенің
белсенді түрде нық қадам басып келе жатқанын аңғарды.
Исламдық банк жүйесі жоқ елдерде тұратын мұсылмандар үшін Шариғат
заңдарын сақтауда өлкен қиындықтар болады. Несие беруші банк пен несие
алатын мұсылмандардың негізгі прициптері бір-біріне қайшы келетін. Бұны
несие алу, банкте депозит ашу және ипотекалық қызметтерді пайдалану
кезіндегі жағдайлардан білуге болады.
Әлемдік банк жүйесі бөлген барлық займның ¾ бөлігіне жуығы ХДРБ – не
беріліп, шамамен жылына 15 млрд. доллар құрайды. Осы іс шара үшін қаржы
нарығының мөлшері деңгейінде процент алынады ХДРБ –ның несиесінің көзін:
халықаралық қаржы нарығынаан қарыз алу және банктің өз капиталы, сондай
– ақ оның табысы құрайды: [2,95б]
- аса дамыған елдер Әлемдік даму ассоциациясы тарапынан жылына 5
млрд. доллардай процентсіз займдар алуға міндетті;
- халықаралық қаржы корпорациясы жеке сектор жасаған жобаларды қосымша
қаржыландыруға көмек жасайды;
- жан – жақты инвестиция кепілдігі агенствосы – экспроприация
жағдайындағы саяси тәуекелділікті күрделі қаржыландыруды, соғыс, азаматтық
қабылдануларды және келісімінің бұзылуын сақтандыруға міндетті;
Курстық жұмыстың мақсаты - “Ислам Даму банк” АҚ қаржылық жағдайын,
жұжыс істеу принцепін талдау.
Курстық жұмыстың міндеті:
- “Ислам Даму банк” туралы жалпы анықтамаларды сипаттау;
- “Ислам Даму банкінің” қызметтерін талдау;
- “Ислам Даму банк” қаржылық жағдайын талдау.
-“Ислам Даму банк” жүйесінін принцептерін талдау;
-Қазіргі кездегі ислами банктер қарастыру;
- ''Сукук'' ислами құнды қағаздары (облигация) туралы анықтама
беру;
Курстық жұмыстың құрылымы: Жұмыс кіріспеден, үш бөлімнен, қорытындыдан
және қолданылған әдебиеттер тізімінен тұрады. Бөлімдердің атауы, құрылымы
және мазмұны жұмыстың тақырыбына, мақсатына және міндеттеріне сәйкес
келеді.
1.Бөлім .Ислам даму банк жүйесінің тарихы және Қазақстанда пайда болуы
1.1.“Ислам Даму банк” жүйесінің тарихы
Біздің заманымыздың VIII – XIII ғ.ғ. Аралығы Ислам әлемінің Алтын Ғасыры
кезіңі болып саналады. Ол кездері Ислам әлемі Халифаттық басқару жүйесінде
болды. Нарықтық экономика, саудагерлік пен айырбас жасау кеңінен тарады.
Нарықта қарызға алу қатынасы дами түсті. Міне, осындай экономикалық
белсенді өмір ислами банктің негізі болатын. Адамдар арасында экономикалық
серіктестіктер орнады. Мысалыға: Муфауада – қатысушалар санына шектеу
қойылмайтын, бір мақсатқа жұмылған әріптестердің серіктесуі. Бұдан бөлек
Мудараба деген серіктестіктің түрі болды.Мудараба бойынша әріптестердің
санына шектеу қойылады. Әл-Мал деген ислами негіздегі капитал пайда болды.
Ортағасырлық Ислам қоғамында жетілген қаржылық институттар мен экономикалық
негіздер ортағасырлық Еуропаға ауысып (XIII ғ. бастап), ол жерде одан әрі
дами түсті.
Қазіргі заманның ислами банктерінің тарихы XX ғ. 60-жылдарынан бастау
алады. 1963 жылы Египетте жергілікті экономист Ахмад әл-Наджардың
бастамасымен құрылады. Оның пайда табуының 3 көзі болды: 1) Зекетті
басқару, 2) мемлекеттік сақтандыруды басқару, 3) мемлекеттік қарызды
басқару. Банк шариғат заңдылықтарының негізінде құрылып, мақсаты халықтың
жинақтаған қаржыларын пайдалана отырып табыс әкелетін жобаларды
қаржыландырудың арқасында пайда табу болды. 1967 жылы банк исламдық
радикализмге қарсы күрестің құрбаны болып, жабылып қалады. Бірақ банктың
негізін қалаушы Ахмад әл-Наджар болашақта мұндай қаржылық институттардың
сәтті қызмет ететініне сенімді болды. Ол Сауд Арабиясына көшіп кетеді. 70-
жылдары мұнайдың бағасы қарқынды түрде өскен болатын. Бұл жағдай исламдық
негізде банк құру үшін оңтайлы кез болатын. Алдымен 1975 жылы Ахмад әл-
Наджардың қатысуымен Ислам Даму Банкі құрылды (ИДБ). Соңынан Біріккен Араб
Әмірлектерінде (БАӘ) ''Dubai Islamic Bank'' атты ислами банк дүниеге келді.
Олардың соңынан Faisal Islamic Bank (Египет, 1977 ж.), Faisal Islamic Bank
(Судан, 1977 ж.) және Bahrain Islamic Bank (Бахрейн, 1979 ж.) банктері өз
қызметтерін бастап кетті. Алғашқы кездегі скептицизм (күдік) бірте-берті
жойылып, банктердің жарқын болашағына деген сенім арта түсті. Осылайша,
ислами банк жүйесіне деген байсалды қатынас орнай бастады. Аз уақыттың
ішінде Ислам банк ісінің сенімді әрі болашағы бар банк жүйесі екендігі
түсінікті болды.
Ислам даму банкісі өз жұмысын 1975 жылдан бастады. Банктің негізгі
кеңсесі Сауд Аравиясындағы Джидде қаласында орналасқан. Аймақтық кеңселері
үшеу, олар - Рабат қаласында (Марокко), Куала-Лумпур (Малайзия) және Алматы
(Қазақстан) қалаларында. Банктің құрылтайшылары Ислам конференциясынын
ұйымы (ИКҰ) мүшелері. Қазіргі кезде олардың саны 52. Банктің жарғы капиталы
6 млрд. ислам динары. Ол сома 800 мын акцияға бөлінген. Ислам динары (ИД)
банк шотының есептесу бірлігі болып саналады, ал оның құны халықаралық
валюта қорының (ХВҚ) бір арнайы векселіне тең. Оған мүше мемлекеттердің
банктің жарғылық капиталындағы үлестері төмендегідей: Сауд Аравиясы
-16,6%, Ливия - 6,7%, Кувейт - 8,3%, ал Гамбия, Қырғыз, Мозамбик,
Түрікменстан, Тәжікстан, Қазақстан, Мальдик Суринам, Джибути, Комор
елдері біріккенде 0,4% құрайды.
1.2.“Ислам Даму банкінің” Басқармасы
Ислам даму банкіне Басқарма бастығы жетекшілік етеді. Басқарманы
банкінің барлық мүшелері ұсынады. Басқарманың Төрағасы болып оның мүшелері
кезек-кезек сайланады. Басқарма жыл қорытындысын жасауға және келесі жылғы
керек бағыттарды анықтауға жыл сайын жиналады. Банкі ұйымдастыруды шұғыл
басқару үшін 11 адамнан тұратын, атқарушы директорлардан құралған
Басқарма құрылады. Оның 5 мүшесі тағайындалады, ал қалған %-ы сайланады.
Жарғы капиталына ең көп үлес қосқан (Сауд Аравиясы, Ливия, Түркия,
Кувейт, Иран, Біріккен Араб Эмираттары, Индонезия, Пакистан) мемлекет
ішінен 5 ел бір атқару директорын тағайындайды, ал 6-ын қалған мемлекеттер
сайлайды.
Басқарма бастығы өз араларынан 8 жыл мерзімге банк Президентін сайлайды.
Сайланған Президент - атқарушы директордың төрағасы, Басқарманың төрағасы,
сонымен қатар, ол банктің әкімшілік аппаратының да төрағасы болып
есептеледі. Атқарушы директорлар кеңсені үш жыл басқарады, одан кейін
жанадан сайлауға түседі.
Ислам конференциясының ұйымына мүше болған кез келген мұсылман елі,
атқарушы директорлардың Басқармасынын шарттарын және мерзімін сақтай отырып
банкке мүше бола алады.
Ресми банк тілі - араб тілі, ал қарым-қатынас үшін ағылшын және француз
тілдері болып табылады.
Шариғат принциптеріне сәйкес, ИДБ-не мүше емес елдердегі мұсылман
қауымдары мен мүше -елдердің экономикалық дамуы мен әлеуметтік прогресіне
қолдау көрсету болып табылады.Ислам Даму банкінің орталық пәтері Сауд
Арабиясының Джидда қаласында орналасқан. Банктің жарғылық қоры 6 миллиард
ислам динарына тең. Ислам динары Халықаралық валюта қорының арнаулы
несиелендіру құқығының бірлік өлшеміне парапар банктің есептік бірлігі
болып табылады. Ислам даму банкі көбінесе ауылшаруашылығын сумен қамтамасыз
ету, канал тарту тәрізді агротехникалық және инфрақұрылымды дамыту
мақсатындағы жобаларды қаржыландыруды әдетке айналдырған.
Ислам Даму Банкі (ИДБ) аймақтық қаржы ұйымы, халықаралық дамуды
қаржыландыратын және Ислам Мемлекеттері Министрлерінің 1973 жылғы
желтоқсанда Джидда қаласында (Сауд Аравиясы) өткен Бірінші Конференциясында
жарияланған және Ислам Конференциясы Ұйымының (ИКҰ) 23 мүше мемлекетінің
өкілдері қол қойған Ниет туралы Декларацияға сәйкес бекітілген болып
табылады. [16,40б]
ИДБ қызметін 1975 жылғы 20 қазанда бастады.
ИДБ мақсаты Шариғаттың қағидаттарына сәйкес ИДБ мүше елдерінің және
мұсылман қоғамдастықтарының экономикалық дамуына және әлеуметтік прогресіне
көмек көрсету болып табылады. Мүшелерінің құрамына 52 мемлекет кіреді. ТМД
елдерінің ішінде ИДБ
мүшелері Әзірбайжан, Қазақстан, Қыр ғызстан, Тәжікстан және Түрікменста н болы
п табылады.
1.3.“Ислам Даму банкінің” Қазақстанда пайда болуы
Қазақстан Республикасы 1996 жылғы 16 мамырда ИДБ-ның 1974 жылғы 12
тамызда Джидда қаласында қол қойылған Құрылтай шартын ратификациялады.
1997 жылғы тамызда Алматы қаласында ТМД-да, Моңғолияда, ҚХР-да, Шығыс
Еуропа аймағында орналасқан ИДБ мүше елдері және мұсылман қоғамдастықтары
үшін аймақтық офисі ашылды.
Қазақстан Ұлттық Банкі 1998 -1999 жылдары ИДБ-ның Қазақстан
Республикасының атынан басқарушының офисі құқығында Ислам Даму Банкімен
белсенді ынтымақтастықты жүзеге асырды.
1999 жылы мамырда Ислам Даму Банкінің Вице-президентінің басшылығымен
Бағалау миссиясының Қазақстанға сапары болды.
1999 жылғы 12-14 қазанда Алматы қаласында Қазақстан Республикасы Үкіметі
және құрамын Кувейт араб экономикалық даму қоры, Сауд даму қоры және ИДБ
ұсынған Үйлестіру Тобы арасында дөңгелек үстел отырысы өтті. Отырыстың
нәтижесі өзара түсіністік туралы меморандумға қол қою және одан әрі
қаржыландыру мүмкіндігін қарастыру үшін Қазақстанның мемлекеттік
инвестициялар бағдарламасына кіретін жобалардың тізбесін қабылдау болып
табылады.
1995 жылдан Қазақстанда ИДБ жұмыс істеп келеді.
Банк 2000 - 2003 жылдары Астана қаласында өз кеңсесін ашу, Қарағанды -
Астана автожолы бөлігін, Астана - Бурабай автомобиль жолын қайта салу,
Астанада ұлттық кітапхана үйін салу, пошта байланысын жетілдіру, т.б.
жобаларды қаржыландырған.
Қазақстан Ұлттық Банкі 1998 -1999 жылдары ИДБ-ның Қазақстан
Республикасының атынан басқарушының офисі құқығында Ислам Даму Банкімен
белсенді ынтымақтастықты жүзеге асырды. 1999 жылы мамырда Ислам Даму
Банкінің Вице-президентінің басшылығымен Бағалау миссиясының Қазақстанға
сапары болды. 1999 жылғы 12-14 қазанда Алматы қаласында Қазақстан
Республикасы Үкіметі және құрамын Кувейт араб экономикалық даму қоры, Сауд
даму қоры және ИДБ ұсынған Үйлестіру Тобы арасында дөңгелек үстел отырысы
өтті. Отырыстың нәтижесі өзара түсіністік туралы меморандумға қол қою және
одан әрі қаржыландыру мүмкіндігін қарастыру үшін Қазақстанның мемлекеттік
инвестициялар бағдарламасына кіретін жобалардың тізбесін қабылдау болып
табылады.
2012 жылдың 23 және 26 сәуірі аралығында ҚРҰБ Ислам Даму Банкі тобына
кіретін Ислам тренинг және зерттеулер институтымен бірлестікте ТМД
мемлекеттерінің өкілдеріне арналған Islamic modes of finance and sukuk
халықаралық отырысын өткізді.
2012 жылдың қыркүйек айында ҚРҰБ Ислам Даму Банкі мен Халықаралық валюта
қорымен бірлесіп Алматы қаласында Enabling Environment for Islamic
Finance Өңірлік Конференциясын өткізуді жоспарлауда.
2.Бөлім.Ислам даму банкінің жұмыс істеу принциптері
2.1 Ислами банк жүйесінің прициптері
Шариғат заңдарын орындау – Исламдық банктердің айнымас, ажырамас
қағидасы. Бұл қағидалар өздеріне тиісті принциптер бойынша іске асады.
Исламдық банктердің негізгі шариғаттық прициптеріне тоқталамыз.
•Ысырап жасамау;
•Заңсыз және ретсіз монополияға тиым салу;
•Тауарға қойылатын бағаның шектен тыс қымбат болмауы;
•Шариғат пайдалануға тыйым салатын заттар мен тауарларды жасауға және
сатуға тыйым салу;
•Ұрланған және ұқыпсыз заттарды сатуға тиым салу;
•Алдап-арбамау, алаяқтық жасамау;
•Бастыпқы капиталдың шариғат үкімдеріне сай адал жолмен келуі.
Жоғарыда аталған принциптер Ислам банк жүйесіндегі банк институттары
үшін орындауға әбден мүмкін прициптер болып табылады. Тағы бір айта
кетерлік жәйт, Ислам банктер жүйесінде ''Ақша сасымайды'' деген ұстаным
жарамайды. Шариғат бойынша ақшаның қандай жолмен келгендігі және қандай
мақсат үшін жұмсалатындығы өте маңызды.
Ислам даму банкінің қағидалары
Бастапқыда Исламдық банкинг өте қарапайым болған. Мұрабаха қағидасы
өзінің қарапайымдылығы және тәуекел факторының төмендігі үшін қолданысқа
алынды. Исламдық шектелген және шектелмеген Мұдараба шарттары инвестициялау
мақсатында депозиттерді жинау үшін қолданылды.
Ислам банкингі саласындағы жаңа өзгерістерге капиталдың Араб және Ислам
өңірлеріне келе бастаған кезінде пайда болды және халықтың қажеттіліктері
мен сұранысын қанағаттандыратын Шариғатқа сәйкес қаржыландыру мен
инвестициялар құралдарының ислам заңнамасы негізінде қайта зерттелуі талап
етілді.
Кәдімгі коммерциялық банктердің Исламдық банкингке кіруіне байланысты
бұндай тез өсіп келе жатқан нарықта бәсекелестік те күшейіп келеді. Соның
әсерінен Истисна, іргелес Истисна, Мүшарака, азаятын Мүшарака, Салам,
іргелес Салам, операциялық Ижара, қосалқы жалға беру, қаржылық Ижара,
Мудараба мен инвестициялық Уакала және басқа да көптеген жаңа қаржыландыру
құралдары қолдануға енді.
Инвестициялық қорлардың әр түрі және Сукук те дилерлерге ақшалай емес
тауарлар мен қызметтерді сату арқылы қаржы тартудың жақсы көзі ретінде
қолданысқа енді.
Егер коммерциялық банктер бір шарттың негізінде жұмыс жасайтын болса,
Ислам банкингінде әр құралдың оны басқа құралдан өзгеше ететін өзіндік мәні
мен айрықша сипаты бар.
Шариғат деген не:
Бұл – Құран мен Сүннеттің бағыт-бағдарынан тараған, Ислам дінінің барлық
аспектілерін, соның ішінде сенім мен қолданыс тәжірибесін сипаттайтын ислам
құқығы болып табылады.
Исламдық Банкингтің тұжырымдамасы
Шариғаттың банк саласындағы ұстанымдары мен ережелері өте кең көлемді
талқылауды қажет етері анық, алайда, төменде келтірілген мәлімет Сізге бұл
салада жалпылама түсінік беруі тиіс.
Өсім алмау мәселесі Исламдық банкингтегі жалғыз ғана тұжырымдама емес.
Ол Исламдық банкингтің тірегі болып табылатын Ислам экономикасының негізгі
тұжырымдамасы мен идеологиясының маңызды бөлігі.
Жалпылай айтсақ:
Өсімақы алуға тыйым салынады. Сауда рұқсат етіліп, дәріптеледі.
Дүниедегі қорлар Алланың қолында және олар адамның пайдалануына сеніммен
тапсырылған.
Адам өз істері үшін Алланың алдында жауап береді.
Байлық бай адамдардың арасында ғана шоғырланбай, Зекет тұжырымдамасы мен
мирас құқығы арқылы адал таралуы тиіс.
Алыпсатарлық пен қаражаты орынсыз ысырапшылдық жасау заңсыз деп
есептеледі
Біреудің ұтуын, екіншісінің ұтылуын болдыратын істерге тыйым салынады
(құмар ойындары тұжырымдамасы)
Әділдік, адалдық, ашықтық пен қарапайымдылық қоғамдағы тең
мүмкіндіктердің өркендеуіне жол ашады.
Ақша – бұл айырбастау құралы.
Қаржыландыру активтермен қамтамасыз етіледі.
Сараңдық пен пайдақорлық қатарлас адамдардың құқықтарының жаншылуына
әкеп соғады.
Сонымен, Исламдық банкинг деген – бұл Исламның жоғары этикалық және
моральдық құндылықтырана негізделген қазіргі заманғы жүйе. Бұл жүйе
неғұрлым тиімді болса, Ислам экономикалық жүйесінің мақсаттары мен
міндеттері оңай жетілетін болады.
Ислам даму банкін құрғандағы негізгі мақсат Шариғат негізіне сүйене
отырып, ИКҰ-ға мүше болған және болмаған мұсылман елдеріне экономикалық
даму және әлеуметтік ілгерілеуі үшін қаржылай көмек көрсету. Әсіресе ИКҰ-ға
мүше болған экономикасы нашар дамыған мұсылман елдеріндегі жобаларды
қолдауға көбірек көңіл бөлу.
1996 жылы банк 2 мыңға жуық жобаларды қаржыландырды, оның ішінде сауда-
саттық пен арнайы көмекке байланысты 12 млрд. ислам динары жұмсалды.
Бүгінгі кезде халықаралық және аймақтык қаржы мекемелерімен бірлесіп
жобаларға берілген қаржы мөлшері 170 млн. АҚШ долларына жетті.
Шариғат негізіне сүйеніп, банк коммуналдық шаруашылыққа, жол құрылысына,
көпір, үй, коммуникациялар т.б. жобаларға, сондай-ақ әлеуметтік-
экономикалық сипаттағы мектеп салу, денсаулық сактау объектілеріне,
мәдениет, жалпы білім жүйесіне пайызсыз несиелер береді.
Банк өнеркәсіп және ауыл шаруашылығын бірігіп игерудегі жобаларға қаржы
бөлуге қатысады, тез арада пайда келтіретін жобаларға, лизинг және қарызды
мерзімінен кейінірек қайтаруға мүмкіндік жасайды.
Банк өзіне мүше болған мемлекеттерге техникалық көмек, кеңес беру,
жобалардың технико-экономикалық негізін жасау, сондай-ақ құрал-жабдық сатып
алу үшін зерттеу жұмыстарын және жобаның атқару фазасы кезінде оқыту
жұмыстарын жүргізеді.
Банк өз портфеліндегі 1 млрд. АҚШ доллары тұратын өтімді бағалы
қағаздарды сатып алады және сатады.
Ислам банкі қалай жұмыс істейді
Исламдық банкинг деген – бұл Исламның жоғары этикалық және моральдық
құндылықтырана негізделген қазіргі заманғы жүйе. Бұл жүйе неғұрлым тиімді
болса, Ислам экономикалық жүйесінің мақсаттары мен міндеттері оңай
жетілетін болады.
Аталған тұжырымдамаға сәйкес барлық қаржыландыру операциалары
активтермен қамтамасыз етіледі. Осы тұжырымдама негізінде Исламдық
банкинг Мұрабаха, Мұдараба, Мұшарака, азаятын Мұшарака, Ижара, Истисна,
Салам, Сукук, Уакала және басқа да әр түрлі қаржыландыру құралдары арқылы
материалдық активтер мен қызметтерді сатып алуға, лизингке беруді, және
құрылыс жүргізу шарттарын жасауға мүмкіндік береді.
· Олар ақша қаражатын депозит арқылы қарызға алу идеясын қабылдамайды
және ешқашан клиенттерге өсім пайдасы үшін қарызға ақша бермейді.
· Банк Мұдариб ретінде клиенттен (Раб-әл-Мәәл) депозитті қабылдап, ақша
қаражаттан банктерге түскен табысты алдын ала келісілген арасалмақ бойынша
банк пен салымшылар арасында үлестіреді.
· Олар салымшыға пайда мөлшерін бекіте алмайды. Олар тек алдыңғы
уақыттардағы пайда мөлшерлеріне сүйене отырып, болжанып отырған пайда
көлемін көрсете алады.
· Ислам банктері Мұдараба және Мүшарака мәмілелері арқылы
қаржыландыратын клиенттерідің бизнестегі үлестерін және иелену тәуекелін
бөліседі.
· Клиенттің несиені төлеу мүмкіндігінің орнына олар ең алдымен жобаның
сенімділігіне назар аударады, өйткені қаржыландырылған жоба табыс әкелген
кезде ғана олар табыс таба алады.
· Олар Исламның әдепік ұстанымдары мен ережелерін сақтай отырып, рухани
құндылықтарға көп көніл бөледі. Сондықтан олар Шариғат ережелеріне сәйкес
келмейтін істі қаржыландыра алмайды.
Мұдараба, негізінде, капиталы бар мен тәжірибесі бардың бірлігіне
негізделеді: олардың бірініші тарабы капитал ұсынса, екіншісі тәжірибесі
мен басқаруды ұсынады. Бұның себебі халал (заңды) пайда табуда; аталған
пайда олардың арасында алдын ала жасалған келісім бойынша үлестіріледі,
сонымен бірге шығындарды капиталдың иегері тартады. Капитал салушы Раб-әл-
Мәәл, ал банк Мұдариб деп аталады.
Иджара
Жалға беру – бұл активтерді сату емес оның пайдасын немесе пайдалану
құқығын сату не белгілі бір сыйақыға айырбастау.
Ол шарт ретінде белгіленуі мүмкін, яғни жалға беруші біреудің
пайдалануына белгілі бір дүниеден немесе қызметтерден түсетін пайданы
келісілген жалға беру төлемдерге айырбастап белгілі бір мерзімге ұсынады.
Банктік тәжірибесінде бұл екі ірі категорияға бөлінеді:
1. Операциялық лизинг.
Бұнда жалға беруші активін келісілген мерзімге және жалға беру құнына
біреуге жалға береді; жалға алушы аталған мерзім бойы активтің жалғыз
иегері болып есептеледі. Лизинг мерзімі аяқталысымен, актив жалға берушіге
қайтарылады.
2. Ижара (IjarahMuntahiyaBiTamleek Кейіндеп меншік құқығынның өтуімен
жалға беру).
Бұл операциялық лизингке ұқсас, бірақ лизинг мерзімінің соңында активтің
меншік құқығы жалға берушіден жалға алушыға ауысады.
Истисна
Бұл сатып алушы (Мустасни) сатушыдан (Сани) болашақта келісілген
мерзімде дайындалатын немесе салынатын активті белгілі бір бағаға (Истисна
құны) сатып алуы туралы Шарт. Истисна құны алдын ала немесе бірнеше
кезеңмен активтің жасалуы кезінде немесе жеткізілу кезінде не жеткізгеннен
кейін төленуі мүмкін.
Мұрабаха
Тауарды өзіндік құнына келісілген пайда мөлшерін қосып сату. Пайда
мөлшері тауардың өзіндік құны немесе жалпы сомманың белгілі бір пайыздық
көлемі ретінде есептелуі мүмкін.
Мүшарака
Бұл екі немесе одан да көп тараптардың инвестициялауға капиталмен
қатысуға келісетін шарты. Пайда түскен жағдайда, пайда қатысушылар арасында
келісілген пайыз бойынша есептеліп, үлестіріледі. Кез-келген шығын
туындаған жағдайда, шығын қатысушылар арасында олардың капиталдық
үлестеріне сәйкес бөлінеді.
Уакала
Банктер Уакаланы ірі салымдар үшін жиі қолданады. Капиталы бар клиент өз
атынан инвестициялар жасауға Ислам банкін өз агенті ретінде тағайындайды,
яғни өз қорын басқару жарнасын төлейді немесе төлемейді .
2.2 “Ислам Даму банктік” өнімдерінің негізгі типтері
Исламдық Банкі өнімдері( қыметтері) 5 топқа топтастырылады:
1. Мудараба және Мушарака -серіктестікке негізделген банк өнімі
немесе(пайда мен шығынды бөлу );
2. Мурабаха, Иджара, Салям, Истисна, Кард Хасан-мәмілелерге негізделген
банк өнімі немесе мәмілелер бойынша борыш;
3. Вакала(аккредитив)-банк комиссиясын( тарифтерін) немесе коммиссиондық
өнімдер төлеуге негізделген банк өнімі;
4. Хавала, Кафала,Рахн- кепілдерді қамтамасыз етуге негізделген банк өнімі;
5. Ислам банкінің депозитті өнімдері: ағымдағы шоттар( Вадия,Амана, Кард
Хасан); сақтық шоттар ( Вадия,Амана, Кард Хасан немесе Мудараба);
инвестициялық шоттар (Мудараба)
Ислам банк қызметтерінің басқа да түрлері( брокерлік қызметтер, ақшалай
аударымдар, валюталық операциялар).
*Мудараба- жобалық қаржыландыру, сонымен қатар синдикация мен ислам бағалы
қағаздарын (Сукук) шығару мақсаты үшін пайдаланылады. Ислам банкінің
белгілі бір клиенттің жобасын (арнайы кәсіпорынды) инвестициялық
қаржыландыруды қамтамасыз етуге қатысуы сенімгерлік серіктестіктің негізі
болып табылады. Ислам банкі, мұндай қаржыландырудың аясында ақшалай
қаражаттың иесі (Раб-аль-маль) болып табылады. Сенім білдірілген
серіктес (Мудариб ) деп аталатын ислам банкінің клиенті өзінің сараптық
білімдері мен дағдыларын инвестициялайды және ұйымдастыруды, жобаны
басқаруды жүзеге асырады, жобаның басқарушылық, кадрлық және техникалық
құрамдастарын қамтамасыз етеді. Жобаны іске асырудан түскен пайда ислам
банкі мен клиенттің арасында алдын-ала белгіленген келіссөздерге сәйкес
үлесте бөлінеді. Іске асырудан түскен шығын ислам банкінің нәтижесіне
жатады. Бұл жағдайда Мудариб жобаға салынған уақыты мен күшін жоғалтады.
Осылайша, исламда адам еңбнгі мен білімі бағаланады және ескеріледі.
*Мушарак – ислам банкінің белсенді операциялары аясында экспорттық-
импорттық қаржыландыру, жобалық қаржылаандыру мен синдикттуларда, ислам
бағалы қағаздарын (Сукук) шығаруда қолданылады. Мушарак негізгі мәмілесі-
ислам банкі мен клиенттің қандай да болмасын бизнес-жоспарға бірлесіп
қатысуы мен аталған жоспарды бірлесіп қаржыландыру болып табылады. Пайда
ислам банк мен клиенттің арасында алдын-ала келісілген үйлесімділікте
бөлінеді. Шығын серіктестікке үлестік қатысуға сәйкес пропорцияда бөлінеді.
Сондай-ақ әлемдік тәжірибеде ең алдымен жылжымайтын мүліктермен
мәмілелерде, сондай-ақ жобаларда серіктестік тәсілі ретінде пайдалануы
мүмкін мушарактың азайғыш мушарак түрі танымыл болып келеді. Азайғыш
мушарак меншік үлестің біртіндеп тұтастай белгілі бір активке(жылжымайтын
мүлік нысаны немесе инвестициялық жоба) қаржыландыратын тараптан меншігінде
болады- активтің келешегі бар иесі жалға алу төлемдерін немесе
инвестициялық жобадан түскен пайданың бөлігін активті қоса иеленушіге, яғни
қаржыландыратын тарапқа активтің аталған бөлігін қолдпнғаны үшін төлеуі
тиіс.
*Иджара және Иджара да Иктина. Олар лизингілік және жобалық қаржыландыру
мақсаты үшін банктің белсенді операцияларының аясында қолданылады. Иджара
мәмілесінің негізі клиентке қандай да болмасын белгілі активті қолдануға
(жалға, лизингке) айтылған мерзімі аясындағы жалға беру төлемдері болып
табылады.
Қаржылық лизингтің дәстүрлі моделдерден негізгі айырмашылықтары: Иджара
щартында активтерді сату талаптарының болмауы;активтің физикалық
тәуеклдерін ислам банкі көтереді; сату мәмілесінің аясында жалға беру
кезеңі аяқталған соң активтерді сату(Иджара уа Иктина); қалдық құнының ең
аз мөлшері кезінде активті өтеусіз беру мүмкіндігі.
*Салям және параллельді Салям. Салям импорттық-экспорттық қаржыландыру мен
айналымдағы капиталды қаржыландыру мақсаты үшін банктің белсенді
операцияларының аясында қолданылады. Салям мәмілесінің негізі ислам
банкінің қандай да болиасын белгіленген активінің ағымдағы бағасы бойынша
мерзімі ұзартылған жеткізулерді сату болып табылады. Аталған мәміледе ислам
банкі Садямның басқа жақта параллельді шарт жасасуы арқылы пайда табады,
яғни активтерді саудалық үстеме бағасымен алып сатады. Мұндай операция
әлемдік тәжірибеде параллельді салям атауына ие болды.
Мәміленің экономикалық мағынасы клиентке активті болашақта жеткізудің
нарықтан төмен баға бойынша клиенттің алдын-ала (нақты қаржыландыру)
тұрады.
*Ислам банкінің депозиттік өнімдері. Ислам банкінің депозиттік өнімдерінің
негізі:
- қайтарымдылығы;
- өтімділігі;
- шұғылдылығы;
- қорғалуы;
- тұрақтылығы.
Депозитті өнімдердің түрлері:
- ағымдағы шоттар(Вадия және Кард Хасан);
- жинақ шоттары(Вадия және Кард Хасан, Мудараба);
- инвестициялық шоттар (Мудараба);
Ағымдағы шоттар- мәміле бойынша борыш ұстанымы бойынша қалыптасады және
Вадия немесе шоттың кепілділігі, сонымен қатар Кард Хасан немесе
борыштық өтеусіздігі ұстанымдарын қолданады. Аталған шоттардың ерекшелігі
банктің клиенттен алынған ақшалай қаражатты тең көлемде қайтару кепілдігі
болып табылады. Клиент банкпен тәуекелдерді бөліспейді және банк пайдасына
қатыспайды.
Жинақ депозиттері- мәміле бойынша борыш немесе пайданы бөлісу ұстанымы
бойынша қалыптасады. Мәміле бойвнша борыш -Вадия (сенімгерлік шот) және
Кард Хасан (өтеусіз борыш шоты). Клиентке сыйақы беру келісімшарттың талабы
болып табылмайды және ислам банкімен дербес анықталады. Клиенттің қайтару
талабы берілген күн ақшалай қаражатты шақыртып алу мерзімі болып табылады.
Пайданы бөлу - Мудараба механизмі ( сенімгерлік серіктестік). Мудараба
принципі бойынша жинақ депозитінің ерекшеліктері мынадай болып келеді:
- Банктің салымды кепілдендіруі( инвестициялар алдындағы артықшылығы);
- Инвестициялық мақсаттардың болуы;
- Клиенттің кезкелген уақытта салынған ақшалай қаражатын қайтвру
талабына құқығы;
- Ислам банкінің қызметі нәтижесін тарату кезеңіне дейін салым сақталған
жағдайда ислам банкінің пайдасын бөлу.
Инвестициялық депозиттер( шектелген және шектелмеген) Ислам банктерінің
негізгі өнімдері болып табылады. Аталған шоттар пайдалар
( және шығындар) бөлу ұсынымы бойынша қалыптасады және Мудараба
( сенімгерлік серіктестік) механизм қолданады. Ерекшеліктері: клиентпен
ақшалай қаражатты Ислам банкіне салынған мөлшерде тең қарахатты қайтвру
жөніндегі кепілдердін болмауы.
Ислам банкі мен салымшының арасындарға талаптарға сәйкес Ислам банкінін
қызметі нәтижесін бөлу. Шектелмеген инвестициялық депозиттер (Мудараба
шоттары) ислам банктерінің арасындағы ең көп таралғаны болып табылады.
Аталған депозиттер әртүрлі мерзімдерге қалыптасады және банктердің ағымдағы
белсенді операцияларын қаржыландыруға арналған. Пайда банктің сәйкес
кезендегі бухгалтерлік есебінің негізінде бөлінеді( ай, тоқсан, жарты жыл,
жыл). Шектелген инвестициялық депозиттер( Мудараба шоттары) клиенттердің
белгілі санаттарына( ірі корпорацияларға. Үкімет және т.б) немесе
белгіленген инвестициялық жобаларға инвестицияларға, сондай-ақ Ислам банкі
иен жоба салымшысының жеке келісімдер негізіндегі инвестицияларға арналған.
Ислам банкінің мұндай депозиттер бойынша қызметінің нәтижесін бөлу деңгейі
бойынша мерзімі мен талаптары, негізінен жеке сипатта болып табылады.
Инвестициялық депозиттер бойынша бизнес- прогресс келесі кезектіліктен
тұрады: салымшы мен исламбанкі салымынның талаптары туралы келіседі-
Мудараба. Салымшы Ислам банкіне қаражаттар береді. Ислам банкі
инвестициялық депозит қалыптастырады(шот ашады). Ислам банкі депозиттегі
қаражаттарды қандай да болмасын елиенттің қызметіне байланысты және нақты
пайда әкелетін белсенді операцияларға инвестициялайды және аталған
салымдарды басқарады. Ислам банкімен қаржыландарылған операциялар пайда
немесе шығын түріндегі қызмет нәтижелерін туындатады. Ислам банкі
инвестициялау нәтижелерін қорытындылайды. Инвестициядан алынған пайда банк
пен салымшының арасындағы келісімшарт талаптарына сәйкес бөлінеді: шығындар
салымшыға жатқызылады және депозиттің колемін азайтады. Салымның мерзімі
аяқталғанда Банк салымның қалдығын қайтарады.
*Ислам банктік қыметтерінің өзге де түрлері
Ислам банкі өз клиенттерінің негізінен қысқа мерзімді негіздегі сауда
операцияларын жүрзізу үшін өзінің клиенттерінің сауда операцияларын
жүргізуге қажетті арнайы талаптар мен мүмкіндіктерді талап етеді. Мұндай
арнайы қызметтер сатып алу, сату операцияларын, импорттық- экспорттық
операцияларды, сондай-ақ қойма операцияларын жүзеге асыру барысында
көрсетіледі. Дәстүрлібанкингтін тілінде, операциялардын мұндай түрлері
аккредитив деп аталады. Аккредитивтер ислаи бпнкингінде Салям, Мурабаха,
Истисна және Мушарака мәмілелерінде қолданылуы мүмкін.
Исламдық келесімшарттың тағы бір түрі Хавала (трансфераудару) болып
табылады. Хавалв бір қарызгерден (Х-трансферор), екіншісіне (Z-трансфери)
Борышты аударуды білдіреді. Қарыз аударылған соң алғашқы Х қарызгер
борышынан толық басталады және қарыз беруші қарызды Z трансфериден талап
етуі тиіс. Келісімшарттың мұндай түрі қайырымдылық болып табылады, яғни Z
трансфери Х алғашқы қарызгерден әкімшілік сипаттағы төлемді сұрай алады.
Кафала (кепіл) келісімшартты қолданыстағы қарыздың келісім шартына екінші
қарызгер ретінде үшінші тараптың қосылуын білдіреді. Бұл жағдайда жаңа
қарызгер борышты қайтару үшін тең дәрәжеде жауапты болып табылады.
Келісімшарттың бұл түрі Рибадан (сыйақыдан) тұрмайды және қайырымдылық
сипатта болады. Алайда, аталған төлемнің мөлшері құны мен келісімшарттың
мерзіміне байланыссыз белгіленген жағдайда, жаңа қарызгер бірінші
қарызгерден әкімшілік шығындарды сұрата алады.
Контракт Рахн (кепілсалым) келісімшарты қарыз беруші борыштың
қайтарылмау тәуекелін болдырғысы келмегендіктен, қарызгерден кепілсалымдв
немесе соңғысының мүлкі түріндегі кепілді талап етеді.
Бұл жағдайда борыш қайтарылмайтвн жағдайда, аталған мүлік нарық бағасы
бойынша сатылады және алынған ақша немесе оның бөлігі борышты жабуға
жұмсалады. Кепіл салымды келісімшарттың барлық мерзімінің барысында өзінің
кепілге салынған мүлкін қолдану құқығына ие болады. Яғни, мысалы,
автомобиль кепілге салынса – онда қарызгер борышты қайтару мақсатында оны
сату қажеттілігі туындамайынша онымен жүре алады. Егерде мұндай қажеттілік
болмаса, онда автомобиль иесінде қалады.
Одан өзге, әлемдік тәжірибеде ислам банктері белгілі ақыға қор
нарығында делдалдық қызметтерді де, консультациялық қызметтерді, сонымен
қатар аталған мәмілелерде Риба(пайыз) және Гарар( белгісіздік) болмауы
міндетті талабы сақталған кезде валюта айырбастау жөніндегі қызметтерді
(Сарф ) көрсете алады. Валюталық операциялар форвард талаптарында бола
алмайды, олар спотталаптарында жүзеге асырылуы тиіс.
2.3 “Ислам Даму банк” қаржылық жағдайын талдау
2008 жылы Абу Даби қаласында жұмысын сәтті бастаған ашық қызғылт сары
түсті Al Hilal Bank 18 айдың ішінде 14 филиалды іске қосып Исламдық
банкингтің халықаралық нарықтағы қызмет аумағын кеңейтуіне алғашқы қадамын
жасады.
Al Hilal Ислам Банкі АҚ (Банк) Қазақстан мен Біріккен Араб
Әмірліктерінің (бұдан әрі – БАӘ) үкіметтері арасындағы келеcімге сәйкес
құрылды. Банктін басты мақсаты - Қазақстан экономикасының дамуына өз үлесін
қосатын инновациялық Исламдық банк шешімдерін ұсыну.
Al Hilal Ислам Банкі АҚ – 100% БАӘ үкіметінің иелігіндегі ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3
1.Бөлім .Ислам даму банк жүйесінің тарихы және Қазақстанда пайда болуы
1.1 “Ислам Даму банк” жүйесінің
тарихы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ...5
1.2 “Ислам Даму банкінің”
Басқармасы ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 6
1.3 “Ислам Даму банкінің” Қазақстанда пайда
болуы ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ...7
2.Бөлім.Ислам даму банкінің жұмыс істеу принциптері
2.1 Ислам банк жүйесінің
прициптері ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
8
2.2 “Ислам Даму банктік” өнімдерінің негізгі
типтері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..12
2.3 “Ислам Даму банк” қаржылық жағдайын
талдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... 16
2.4 Ислам банктерін құрудың және оның қызметінің
ерекшеліктері ... ... ... ..21
3.Бөлім.Қазіргі кездегі ислам банктер
3.1 Қазіргі кездегі ислами
банктер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .2
5
3.2 Ислам Әріптестік
Ұйымы ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... .26
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ...28
Қолданылған әдебиеттер
тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
...29
Кіріспе
Бүгінгі күндері Ислам әлемінің банк жүйесі әлемдің қаржы институттары
мен БАҚ-ты, сонымен қатар, қарапайым салымшы жұртшылықты да өзінің
ерекшелігімен қызықтырып отыр. Банк ісі саласын тілге тиек ететін баспасөз
құралдары да Ислами банктер жайлы жарыса жазуда.
Исламдық банк жүйесі — Шариғат (Ислам дінінің қағидалары) рұқсат еткен
істерді атқару арқылы банктық қызметтерді көрсету жүйесі. Ислам дінінде
пайыз алуберуге тыйм салынған. Сол себептен де Исламдық банк жүйесінде
қарапайым банктердегідей өсімқорлық жоқ. Пайыздық өсімсіз қызмет етуіне
қарамастан Ислам қаржы жүйесі ең жылдам өсуші сегмент болып табылады.
Жылына 15 пайызға өсетін исламдық негіздегі активтердің жиынтығы 800
миллиард АҚШ долларын құрайды.
Әлемдік банкинг саласында жаңадан өзгерістер енгізіп, өздерінің
қаржылық активтерін жыл өткен сайын молайтып жатқан, шариғат заңдарын қатаң
ұстаған банктердің дамуы күн санап жылдам қарқынмен өсіп жатыр,
экономикалық алпауыт елдердің де нарығына етене енуде. Бәсекелестікке
бейім, бірақ тұтынушысын сүліктей соруға құмар, пайыздық несиелер арқылы
дамитын банктер өздері қызмет етіп жатқан қаржы секторында жаңа жүйенің
белсенді түрде нық қадам басып келе жатқанын аңғарды.
Исламдық банк жүйесі жоқ елдерде тұратын мұсылмандар үшін Шариғат
заңдарын сақтауда өлкен қиындықтар болады. Несие беруші банк пен несие
алатын мұсылмандардың негізгі прициптері бір-біріне қайшы келетін. Бұны
несие алу, банкте депозит ашу және ипотекалық қызметтерді пайдалану
кезіндегі жағдайлардан білуге болады.
Әлемдік банк жүйесі бөлген барлық займның ¾ бөлігіне жуығы ХДРБ – не
беріліп, шамамен жылына 15 млрд. доллар құрайды. Осы іс шара үшін қаржы
нарығының мөлшері деңгейінде процент алынады ХДРБ –ның несиесінің көзін:
халықаралық қаржы нарығынаан қарыз алу және банктің өз капиталы, сондай
– ақ оның табысы құрайды: [2,95б]
- аса дамыған елдер Әлемдік даму ассоциациясы тарапынан жылына 5
млрд. доллардай процентсіз займдар алуға міндетті;
- халықаралық қаржы корпорациясы жеке сектор жасаған жобаларды қосымша
қаржыландыруға көмек жасайды;
- жан – жақты инвестиция кепілдігі агенствосы – экспроприация
жағдайындағы саяси тәуекелділікті күрделі қаржыландыруды, соғыс, азаматтық
қабылдануларды және келісімінің бұзылуын сақтандыруға міндетті;
Курстық жұмыстың мақсаты - “Ислам Даму банк” АҚ қаржылық жағдайын,
жұжыс істеу принцепін талдау.
Курстық жұмыстың міндеті:
- “Ислам Даму банк” туралы жалпы анықтамаларды сипаттау;
- “Ислам Даму банкінің” қызметтерін талдау;
- “Ислам Даму банк” қаржылық жағдайын талдау.
-“Ислам Даму банк” жүйесінін принцептерін талдау;
-Қазіргі кездегі ислами банктер қарастыру;
- ''Сукук'' ислами құнды қағаздары (облигация) туралы анықтама
беру;
Курстық жұмыстың құрылымы: Жұмыс кіріспеден, үш бөлімнен, қорытындыдан
және қолданылған әдебиеттер тізімінен тұрады. Бөлімдердің атауы, құрылымы
және мазмұны жұмыстың тақырыбына, мақсатына және міндеттеріне сәйкес
келеді.
1.Бөлім .Ислам даму банк жүйесінің тарихы және Қазақстанда пайда болуы
1.1.“Ислам Даму банк” жүйесінің тарихы
Біздің заманымыздың VIII – XIII ғ.ғ. Аралығы Ислам әлемінің Алтын Ғасыры
кезіңі болып саналады. Ол кездері Ислам әлемі Халифаттық басқару жүйесінде
болды. Нарықтық экономика, саудагерлік пен айырбас жасау кеңінен тарады.
Нарықта қарызға алу қатынасы дами түсті. Міне, осындай экономикалық
белсенді өмір ислами банктің негізі болатын. Адамдар арасында экономикалық
серіктестіктер орнады. Мысалыға: Муфауада – қатысушалар санына шектеу
қойылмайтын, бір мақсатқа жұмылған әріптестердің серіктесуі. Бұдан бөлек
Мудараба деген серіктестіктің түрі болды.Мудараба бойынша әріптестердің
санына шектеу қойылады. Әл-Мал деген ислами негіздегі капитал пайда болды.
Ортағасырлық Ислам қоғамында жетілген қаржылық институттар мен экономикалық
негіздер ортағасырлық Еуропаға ауысып (XIII ғ. бастап), ол жерде одан әрі
дами түсті.
Қазіргі заманның ислами банктерінің тарихы XX ғ. 60-жылдарынан бастау
алады. 1963 жылы Египетте жергілікті экономист Ахмад әл-Наджардың
бастамасымен құрылады. Оның пайда табуының 3 көзі болды: 1) Зекетті
басқару, 2) мемлекеттік сақтандыруды басқару, 3) мемлекеттік қарызды
басқару. Банк шариғат заңдылықтарының негізінде құрылып, мақсаты халықтың
жинақтаған қаржыларын пайдалана отырып табыс әкелетін жобаларды
қаржыландырудың арқасында пайда табу болды. 1967 жылы банк исламдық
радикализмге қарсы күрестің құрбаны болып, жабылып қалады. Бірақ банктың
негізін қалаушы Ахмад әл-Наджар болашақта мұндай қаржылық институттардың
сәтті қызмет ететініне сенімді болды. Ол Сауд Арабиясына көшіп кетеді. 70-
жылдары мұнайдың бағасы қарқынды түрде өскен болатын. Бұл жағдай исламдық
негізде банк құру үшін оңтайлы кез болатын. Алдымен 1975 жылы Ахмад әл-
Наджардың қатысуымен Ислам Даму Банкі құрылды (ИДБ). Соңынан Біріккен Араб
Әмірлектерінде (БАӘ) ''Dubai Islamic Bank'' атты ислами банк дүниеге келді.
Олардың соңынан Faisal Islamic Bank (Египет, 1977 ж.), Faisal Islamic Bank
(Судан, 1977 ж.) және Bahrain Islamic Bank (Бахрейн, 1979 ж.) банктері өз
қызметтерін бастап кетті. Алғашқы кездегі скептицизм (күдік) бірте-берті
жойылып, банктердің жарқын болашағына деген сенім арта түсті. Осылайша,
ислами банк жүйесіне деген байсалды қатынас орнай бастады. Аз уақыттың
ішінде Ислам банк ісінің сенімді әрі болашағы бар банк жүйесі екендігі
түсінікті болды.
Ислам даму банкісі өз жұмысын 1975 жылдан бастады. Банктің негізгі
кеңсесі Сауд Аравиясындағы Джидде қаласында орналасқан. Аймақтық кеңселері
үшеу, олар - Рабат қаласында (Марокко), Куала-Лумпур (Малайзия) және Алматы
(Қазақстан) қалаларында. Банктің құрылтайшылары Ислам конференциясынын
ұйымы (ИКҰ) мүшелері. Қазіргі кезде олардың саны 52. Банктің жарғы капиталы
6 млрд. ислам динары. Ол сома 800 мын акцияға бөлінген. Ислам динары (ИД)
банк шотының есептесу бірлігі болып саналады, ал оның құны халықаралық
валюта қорының (ХВҚ) бір арнайы векселіне тең. Оған мүше мемлекеттердің
банктің жарғылық капиталындағы үлестері төмендегідей: Сауд Аравиясы
-16,6%, Ливия - 6,7%, Кувейт - 8,3%, ал Гамбия, Қырғыз, Мозамбик,
Түрікменстан, Тәжікстан, Қазақстан, Мальдик Суринам, Джибути, Комор
елдері біріккенде 0,4% құрайды.
1.2.“Ислам Даму банкінің” Басқармасы
Ислам даму банкіне Басқарма бастығы жетекшілік етеді. Басқарманы
банкінің барлық мүшелері ұсынады. Басқарманың Төрағасы болып оның мүшелері
кезек-кезек сайланады. Басқарма жыл қорытындысын жасауға және келесі жылғы
керек бағыттарды анықтауға жыл сайын жиналады. Банкі ұйымдастыруды шұғыл
басқару үшін 11 адамнан тұратын, атқарушы директорлардан құралған
Басқарма құрылады. Оның 5 мүшесі тағайындалады, ал қалған %-ы сайланады.
Жарғы капиталына ең көп үлес қосқан (Сауд Аравиясы, Ливия, Түркия,
Кувейт, Иран, Біріккен Араб Эмираттары, Индонезия, Пакистан) мемлекет
ішінен 5 ел бір атқару директорын тағайындайды, ал 6-ын қалған мемлекеттер
сайлайды.
Басқарма бастығы өз араларынан 8 жыл мерзімге банк Президентін сайлайды.
Сайланған Президент - атқарушы директордың төрағасы, Басқарманың төрағасы,
сонымен қатар, ол банктің әкімшілік аппаратының да төрағасы болып
есептеледі. Атқарушы директорлар кеңсені үш жыл басқарады, одан кейін
жанадан сайлауға түседі.
Ислам конференциясының ұйымына мүше болған кез келген мұсылман елі,
атқарушы директорлардың Басқармасынын шарттарын және мерзімін сақтай отырып
банкке мүше бола алады.
Ресми банк тілі - араб тілі, ал қарым-қатынас үшін ағылшын және француз
тілдері болып табылады.
Шариғат принциптеріне сәйкес, ИДБ-не мүше емес елдердегі мұсылман
қауымдары мен мүше -елдердің экономикалық дамуы мен әлеуметтік прогресіне
қолдау көрсету болып табылады.Ислам Даму банкінің орталық пәтері Сауд
Арабиясының Джидда қаласында орналасқан. Банктің жарғылық қоры 6 миллиард
ислам динарына тең. Ислам динары Халықаралық валюта қорының арнаулы
несиелендіру құқығының бірлік өлшеміне парапар банктің есептік бірлігі
болып табылады. Ислам даму банкі көбінесе ауылшаруашылығын сумен қамтамасыз
ету, канал тарту тәрізді агротехникалық және инфрақұрылымды дамыту
мақсатындағы жобаларды қаржыландыруды әдетке айналдырған.
Ислам Даму Банкі (ИДБ) аймақтық қаржы ұйымы, халықаралық дамуды
қаржыландыратын және Ислам Мемлекеттері Министрлерінің 1973 жылғы
желтоқсанда Джидда қаласында (Сауд Аравиясы) өткен Бірінші Конференциясында
жарияланған және Ислам Конференциясы Ұйымының (ИКҰ) 23 мүше мемлекетінің
өкілдері қол қойған Ниет туралы Декларацияға сәйкес бекітілген болып
табылады. [16,40б]
ИДБ қызметін 1975 жылғы 20 қазанда бастады.
ИДБ мақсаты Шариғаттың қағидаттарына сәйкес ИДБ мүше елдерінің және
мұсылман қоғамдастықтарының экономикалық дамуына және әлеуметтік прогресіне
көмек көрсету болып табылады. Мүшелерінің құрамына 52 мемлекет кіреді. ТМД
елдерінің ішінде ИДБ
мүшелері Әзірбайжан, Қазақстан, Қыр ғызстан, Тәжікстан және Түрікменста н болы
п табылады.
1.3.“Ислам Даму банкінің” Қазақстанда пайда болуы
Қазақстан Республикасы 1996 жылғы 16 мамырда ИДБ-ның 1974 жылғы 12
тамызда Джидда қаласында қол қойылған Құрылтай шартын ратификациялады.
1997 жылғы тамызда Алматы қаласында ТМД-да, Моңғолияда, ҚХР-да, Шығыс
Еуропа аймағында орналасқан ИДБ мүше елдері және мұсылман қоғамдастықтары
үшін аймақтық офисі ашылды.
Қазақстан Ұлттық Банкі 1998 -1999 жылдары ИДБ-ның Қазақстан
Республикасының атынан басқарушының офисі құқығында Ислам Даму Банкімен
белсенді ынтымақтастықты жүзеге асырды.
1999 жылы мамырда Ислам Даму Банкінің Вице-президентінің басшылығымен
Бағалау миссиясының Қазақстанға сапары болды.
1999 жылғы 12-14 қазанда Алматы қаласында Қазақстан Республикасы Үкіметі
және құрамын Кувейт араб экономикалық даму қоры, Сауд даму қоры және ИДБ
ұсынған Үйлестіру Тобы арасында дөңгелек үстел отырысы өтті. Отырыстың
нәтижесі өзара түсіністік туралы меморандумға қол қою және одан әрі
қаржыландыру мүмкіндігін қарастыру үшін Қазақстанның мемлекеттік
инвестициялар бағдарламасына кіретін жобалардың тізбесін қабылдау болып
табылады.
1995 жылдан Қазақстанда ИДБ жұмыс істеп келеді.
Банк 2000 - 2003 жылдары Астана қаласында өз кеңсесін ашу, Қарағанды -
Астана автожолы бөлігін, Астана - Бурабай автомобиль жолын қайта салу,
Астанада ұлттық кітапхана үйін салу, пошта байланысын жетілдіру, т.б.
жобаларды қаржыландырған.
Қазақстан Ұлттық Банкі 1998 -1999 жылдары ИДБ-ның Қазақстан
Республикасының атынан басқарушының офисі құқығында Ислам Даму Банкімен
белсенді ынтымақтастықты жүзеге асырды. 1999 жылы мамырда Ислам Даму
Банкінің Вице-президентінің басшылығымен Бағалау миссиясының Қазақстанға
сапары болды. 1999 жылғы 12-14 қазанда Алматы қаласында Қазақстан
Республикасы Үкіметі және құрамын Кувейт араб экономикалық даму қоры, Сауд
даму қоры және ИДБ ұсынған Үйлестіру Тобы арасында дөңгелек үстел отырысы
өтті. Отырыстың нәтижесі өзара түсіністік туралы меморандумға қол қою және
одан әрі қаржыландыру мүмкіндігін қарастыру үшін Қазақстанның мемлекеттік
инвестициялар бағдарламасына кіретін жобалардың тізбесін қабылдау болып
табылады.
2012 жылдың 23 және 26 сәуірі аралығында ҚРҰБ Ислам Даму Банкі тобына
кіретін Ислам тренинг және зерттеулер институтымен бірлестікте ТМД
мемлекеттерінің өкілдеріне арналған Islamic modes of finance and sukuk
халықаралық отырысын өткізді.
2012 жылдың қыркүйек айында ҚРҰБ Ислам Даму Банкі мен Халықаралық валюта
қорымен бірлесіп Алматы қаласында Enabling Environment for Islamic
Finance Өңірлік Конференциясын өткізуді жоспарлауда.
2.Бөлім.Ислам даму банкінің жұмыс істеу принциптері
2.1 Ислами банк жүйесінің прициптері
Шариғат заңдарын орындау – Исламдық банктердің айнымас, ажырамас
қағидасы. Бұл қағидалар өздеріне тиісті принциптер бойынша іске асады.
Исламдық банктердің негізгі шариғаттық прициптеріне тоқталамыз.
•Ысырап жасамау;
•Заңсыз және ретсіз монополияға тиым салу;
•Тауарға қойылатын бағаның шектен тыс қымбат болмауы;
•Шариғат пайдалануға тыйым салатын заттар мен тауарларды жасауға және
сатуға тыйым салу;
•Ұрланған және ұқыпсыз заттарды сатуға тиым салу;
•Алдап-арбамау, алаяқтық жасамау;
•Бастыпқы капиталдың шариғат үкімдеріне сай адал жолмен келуі.
Жоғарыда аталған принциптер Ислам банк жүйесіндегі банк институттары
үшін орындауға әбден мүмкін прициптер болып табылады. Тағы бір айта
кетерлік жәйт, Ислам банктер жүйесінде ''Ақша сасымайды'' деген ұстаным
жарамайды. Шариғат бойынша ақшаның қандай жолмен келгендігі және қандай
мақсат үшін жұмсалатындығы өте маңызды.
Ислам даму банкінің қағидалары
Бастапқыда Исламдық банкинг өте қарапайым болған. Мұрабаха қағидасы
өзінің қарапайымдылығы және тәуекел факторының төмендігі үшін қолданысқа
алынды. Исламдық шектелген және шектелмеген Мұдараба шарттары инвестициялау
мақсатында депозиттерді жинау үшін қолданылды.
Ислам банкингі саласындағы жаңа өзгерістерге капиталдың Араб және Ислам
өңірлеріне келе бастаған кезінде пайда болды және халықтың қажеттіліктері
мен сұранысын қанағаттандыратын Шариғатқа сәйкес қаржыландыру мен
инвестициялар құралдарының ислам заңнамасы негізінде қайта зерттелуі талап
етілді.
Кәдімгі коммерциялық банктердің Исламдық банкингке кіруіне байланысты
бұндай тез өсіп келе жатқан нарықта бәсекелестік те күшейіп келеді. Соның
әсерінен Истисна, іргелес Истисна, Мүшарака, азаятын Мүшарака, Салам,
іргелес Салам, операциялық Ижара, қосалқы жалға беру, қаржылық Ижара,
Мудараба мен инвестициялық Уакала және басқа да көптеген жаңа қаржыландыру
құралдары қолдануға енді.
Инвестициялық қорлардың әр түрі және Сукук те дилерлерге ақшалай емес
тауарлар мен қызметтерді сату арқылы қаржы тартудың жақсы көзі ретінде
қолданысқа енді.
Егер коммерциялық банктер бір шарттың негізінде жұмыс жасайтын болса,
Ислам банкингінде әр құралдың оны басқа құралдан өзгеше ететін өзіндік мәні
мен айрықша сипаты бар.
Шариғат деген не:
Бұл – Құран мен Сүннеттің бағыт-бағдарынан тараған, Ислам дінінің барлық
аспектілерін, соның ішінде сенім мен қолданыс тәжірибесін сипаттайтын ислам
құқығы болып табылады.
Исламдық Банкингтің тұжырымдамасы
Шариғаттың банк саласындағы ұстанымдары мен ережелері өте кең көлемді
талқылауды қажет етері анық, алайда, төменде келтірілген мәлімет Сізге бұл
салада жалпылама түсінік беруі тиіс.
Өсім алмау мәселесі Исламдық банкингтегі жалғыз ғана тұжырымдама емес.
Ол Исламдық банкингтің тірегі болып табылатын Ислам экономикасының негізгі
тұжырымдамасы мен идеологиясының маңызды бөлігі.
Жалпылай айтсақ:
Өсімақы алуға тыйым салынады. Сауда рұқсат етіліп, дәріптеледі.
Дүниедегі қорлар Алланың қолында және олар адамның пайдалануына сеніммен
тапсырылған.
Адам өз істері үшін Алланың алдында жауап береді.
Байлық бай адамдардың арасында ғана шоғырланбай, Зекет тұжырымдамасы мен
мирас құқығы арқылы адал таралуы тиіс.
Алыпсатарлық пен қаражаты орынсыз ысырапшылдық жасау заңсыз деп
есептеледі
Біреудің ұтуын, екіншісінің ұтылуын болдыратын істерге тыйым салынады
(құмар ойындары тұжырымдамасы)
Әділдік, адалдық, ашықтық пен қарапайымдылық қоғамдағы тең
мүмкіндіктердің өркендеуіне жол ашады.
Ақша – бұл айырбастау құралы.
Қаржыландыру активтермен қамтамасыз етіледі.
Сараңдық пен пайдақорлық қатарлас адамдардың құқықтарының жаншылуына
әкеп соғады.
Сонымен, Исламдық банкинг деген – бұл Исламның жоғары этикалық және
моральдық құндылықтырана негізделген қазіргі заманғы жүйе. Бұл жүйе
неғұрлым тиімді болса, Ислам экономикалық жүйесінің мақсаттары мен
міндеттері оңай жетілетін болады.
Ислам даму банкін құрғандағы негізгі мақсат Шариғат негізіне сүйене
отырып, ИКҰ-ға мүше болған және болмаған мұсылман елдеріне экономикалық
даму және әлеуметтік ілгерілеуі үшін қаржылай көмек көрсету. Әсіресе ИКҰ-ға
мүше болған экономикасы нашар дамыған мұсылман елдеріндегі жобаларды
қолдауға көбірек көңіл бөлу.
1996 жылы банк 2 мыңға жуық жобаларды қаржыландырды, оның ішінде сауда-
саттық пен арнайы көмекке байланысты 12 млрд. ислам динары жұмсалды.
Бүгінгі кезде халықаралық және аймақтык қаржы мекемелерімен бірлесіп
жобаларға берілген қаржы мөлшері 170 млн. АҚШ долларына жетті.
Шариғат негізіне сүйеніп, банк коммуналдық шаруашылыққа, жол құрылысына,
көпір, үй, коммуникациялар т.б. жобаларға, сондай-ақ әлеуметтік-
экономикалық сипаттағы мектеп салу, денсаулық сактау объектілеріне,
мәдениет, жалпы білім жүйесіне пайызсыз несиелер береді.
Банк өнеркәсіп және ауыл шаруашылығын бірігіп игерудегі жобаларға қаржы
бөлуге қатысады, тез арада пайда келтіретін жобаларға, лизинг және қарызды
мерзімінен кейінірек қайтаруға мүмкіндік жасайды.
Банк өзіне мүше болған мемлекеттерге техникалық көмек, кеңес беру,
жобалардың технико-экономикалық негізін жасау, сондай-ақ құрал-жабдық сатып
алу үшін зерттеу жұмыстарын және жобаның атқару фазасы кезінде оқыту
жұмыстарын жүргізеді.
Банк өз портфеліндегі 1 млрд. АҚШ доллары тұратын өтімді бағалы
қағаздарды сатып алады және сатады.
Ислам банкі қалай жұмыс істейді
Исламдық банкинг деген – бұл Исламның жоғары этикалық және моральдық
құндылықтырана негізделген қазіргі заманғы жүйе. Бұл жүйе неғұрлым тиімді
болса, Ислам экономикалық жүйесінің мақсаттары мен міндеттері оңай
жетілетін болады.
Аталған тұжырымдамаға сәйкес барлық қаржыландыру операциалары
активтермен қамтамасыз етіледі. Осы тұжырымдама негізінде Исламдық
банкинг Мұрабаха, Мұдараба, Мұшарака, азаятын Мұшарака, Ижара, Истисна,
Салам, Сукук, Уакала және басқа да әр түрлі қаржыландыру құралдары арқылы
материалдық активтер мен қызметтерді сатып алуға, лизингке беруді, және
құрылыс жүргізу шарттарын жасауға мүмкіндік береді.
· Олар ақша қаражатын депозит арқылы қарызға алу идеясын қабылдамайды
және ешқашан клиенттерге өсім пайдасы үшін қарызға ақша бермейді.
· Банк Мұдариб ретінде клиенттен (Раб-әл-Мәәл) депозитті қабылдап, ақша
қаражаттан банктерге түскен табысты алдын ала келісілген арасалмақ бойынша
банк пен салымшылар арасында үлестіреді.
· Олар салымшыға пайда мөлшерін бекіте алмайды. Олар тек алдыңғы
уақыттардағы пайда мөлшерлеріне сүйене отырып, болжанып отырған пайда
көлемін көрсете алады.
· Ислам банктері Мұдараба және Мүшарака мәмілелері арқылы
қаржыландыратын клиенттерідің бизнестегі үлестерін және иелену тәуекелін
бөліседі.
· Клиенттің несиені төлеу мүмкіндігінің орнына олар ең алдымен жобаның
сенімділігіне назар аударады, өйткені қаржыландырылған жоба табыс әкелген
кезде ғана олар табыс таба алады.
· Олар Исламның әдепік ұстанымдары мен ережелерін сақтай отырып, рухани
құндылықтарға көп көніл бөледі. Сондықтан олар Шариғат ережелеріне сәйкес
келмейтін істі қаржыландыра алмайды.
Мұдараба, негізінде, капиталы бар мен тәжірибесі бардың бірлігіне
негізделеді: олардың бірініші тарабы капитал ұсынса, екіншісі тәжірибесі
мен басқаруды ұсынады. Бұның себебі халал (заңды) пайда табуда; аталған
пайда олардың арасында алдын ала жасалған келісім бойынша үлестіріледі,
сонымен бірге шығындарды капиталдың иегері тартады. Капитал салушы Раб-әл-
Мәәл, ал банк Мұдариб деп аталады.
Иджара
Жалға беру – бұл активтерді сату емес оның пайдасын немесе пайдалану
құқығын сату не белгілі бір сыйақыға айырбастау.
Ол шарт ретінде белгіленуі мүмкін, яғни жалға беруші біреудің
пайдалануына белгілі бір дүниеден немесе қызметтерден түсетін пайданы
келісілген жалға беру төлемдерге айырбастап белгілі бір мерзімге ұсынады.
Банктік тәжірибесінде бұл екі ірі категорияға бөлінеді:
1. Операциялық лизинг.
Бұнда жалға беруші активін келісілген мерзімге және жалға беру құнына
біреуге жалға береді; жалға алушы аталған мерзім бойы активтің жалғыз
иегері болып есептеледі. Лизинг мерзімі аяқталысымен, актив жалға берушіге
қайтарылады.
2. Ижара (IjarahMuntahiyaBiTamleek Кейіндеп меншік құқығынның өтуімен
жалға беру).
Бұл операциялық лизингке ұқсас, бірақ лизинг мерзімінің соңында активтің
меншік құқығы жалға берушіден жалға алушыға ауысады.
Истисна
Бұл сатып алушы (Мустасни) сатушыдан (Сани) болашақта келісілген
мерзімде дайындалатын немесе салынатын активті белгілі бір бағаға (Истисна
құны) сатып алуы туралы Шарт. Истисна құны алдын ала немесе бірнеше
кезеңмен активтің жасалуы кезінде немесе жеткізілу кезінде не жеткізгеннен
кейін төленуі мүмкін.
Мұрабаха
Тауарды өзіндік құнына келісілген пайда мөлшерін қосып сату. Пайда
мөлшері тауардың өзіндік құны немесе жалпы сомманың белгілі бір пайыздық
көлемі ретінде есептелуі мүмкін.
Мүшарака
Бұл екі немесе одан да көп тараптардың инвестициялауға капиталмен
қатысуға келісетін шарты. Пайда түскен жағдайда, пайда қатысушылар арасында
келісілген пайыз бойынша есептеліп, үлестіріледі. Кез-келген шығын
туындаған жағдайда, шығын қатысушылар арасында олардың капиталдық
үлестеріне сәйкес бөлінеді.
Уакала
Банктер Уакаланы ірі салымдар үшін жиі қолданады. Капиталы бар клиент өз
атынан инвестициялар жасауға Ислам банкін өз агенті ретінде тағайындайды,
яғни өз қорын басқару жарнасын төлейді немесе төлемейді .
2.2 “Ислам Даму банктік” өнімдерінің негізгі типтері
Исламдық Банкі өнімдері( қыметтері) 5 топқа топтастырылады:
1. Мудараба және Мушарака -серіктестікке негізделген банк өнімі
немесе(пайда мен шығынды бөлу );
2. Мурабаха, Иджара, Салям, Истисна, Кард Хасан-мәмілелерге негізделген
банк өнімі немесе мәмілелер бойынша борыш;
3. Вакала(аккредитив)-банк комиссиясын( тарифтерін) немесе коммиссиондық
өнімдер төлеуге негізделген банк өнімі;
4. Хавала, Кафала,Рахн- кепілдерді қамтамасыз етуге негізделген банк өнімі;
5. Ислам банкінің депозитті өнімдері: ағымдағы шоттар( Вадия,Амана, Кард
Хасан); сақтық шоттар ( Вадия,Амана, Кард Хасан немесе Мудараба);
инвестициялық шоттар (Мудараба)
Ислам банк қызметтерінің басқа да түрлері( брокерлік қызметтер, ақшалай
аударымдар, валюталық операциялар).
*Мудараба- жобалық қаржыландыру, сонымен қатар синдикация мен ислам бағалы
қағаздарын (Сукук) шығару мақсаты үшін пайдаланылады. Ислам банкінің
белгілі бір клиенттің жобасын (арнайы кәсіпорынды) инвестициялық
қаржыландыруды қамтамасыз етуге қатысуы сенімгерлік серіктестіктің негізі
болып табылады. Ислам банкі, мұндай қаржыландырудың аясында ақшалай
қаражаттың иесі (Раб-аль-маль) болып табылады. Сенім білдірілген
серіктес (Мудариб ) деп аталатын ислам банкінің клиенті өзінің сараптық
білімдері мен дағдыларын инвестициялайды және ұйымдастыруды, жобаны
басқаруды жүзеге асырады, жобаның басқарушылық, кадрлық және техникалық
құрамдастарын қамтамасыз етеді. Жобаны іске асырудан түскен пайда ислам
банкі мен клиенттің арасында алдын-ала белгіленген келіссөздерге сәйкес
үлесте бөлінеді. Іске асырудан түскен шығын ислам банкінің нәтижесіне
жатады. Бұл жағдайда Мудариб жобаға салынған уақыты мен күшін жоғалтады.
Осылайша, исламда адам еңбнгі мен білімі бағаланады және ескеріледі.
*Мушарак – ислам банкінің белсенді операциялары аясында экспорттық-
импорттық қаржыландыру, жобалық қаржылаандыру мен синдикттуларда, ислам
бағалы қағаздарын (Сукук) шығаруда қолданылады. Мушарак негізгі мәмілесі-
ислам банкі мен клиенттің қандай да болмасын бизнес-жоспарға бірлесіп
қатысуы мен аталған жоспарды бірлесіп қаржыландыру болып табылады. Пайда
ислам банк мен клиенттің арасында алдын-ала келісілген үйлесімділікте
бөлінеді. Шығын серіктестікке үлестік қатысуға сәйкес пропорцияда бөлінеді.
Сондай-ақ әлемдік тәжірибеде ең алдымен жылжымайтын мүліктермен
мәмілелерде, сондай-ақ жобаларда серіктестік тәсілі ретінде пайдалануы
мүмкін мушарактың азайғыш мушарак түрі танымыл болып келеді. Азайғыш
мушарак меншік үлестің біртіндеп тұтастай белгілі бір активке(жылжымайтын
мүлік нысаны немесе инвестициялық жоба) қаржыландыратын тараптан меншігінде
болады- активтің келешегі бар иесі жалға алу төлемдерін немесе
инвестициялық жобадан түскен пайданың бөлігін активті қоса иеленушіге, яғни
қаржыландыратын тарапқа активтің аталған бөлігін қолдпнғаны үшін төлеуі
тиіс.
*Иджара және Иджара да Иктина. Олар лизингілік және жобалық қаржыландыру
мақсаты үшін банктің белсенді операцияларының аясында қолданылады. Иджара
мәмілесінің негізі клиентке қандай да болмасын белгілі активті қолдануға
(жалға, лизингке) айтылған мерзімі аясындағы жалға беру төлемдері болып
табылады.
Қаржылық лизингтің дәстүрлі моделдерден негізгі айырмашылықтары: Иджара
щартында активтерді сату талаптарының болмауы;активтің физикалық
тәуеклдерін ислам банкі көтереді; сату мәмілесінің аясында жалға беру
кезеңі аяқталған соң активтерді сату(Иджара уа Иктина); қалдық құнының ең
аз мөлшері кезінде активті өтеусіз беру мүмкіндігі.
*Салям және параллельді Салям. Салям импорттық-экспорттық қаржыландыру мен
айналымдағы капиталды қаржыландыру мақсаты үшін банктің белсенді
операцияларының аясында қолданылады. Салям мәмілесінің негізі ислам
банкінің қандай да болиасын белгіленген активінің ағымдағы бағасы бойынша
мерзімі ұзартылған жеткізулерді сату болып табылады. Аталған мәміледе ислам
банкі Садямның басқа жақта параллельді шарт жасасуы арқылы пайда табады,
яғни активтерді саудалық үстеме бағасымен алып сатады. Мұндай операция
әлемдік тәжірибеде параллельді салям атауына ие болды.
Мәміленің экономикалық мағынасы клиентке активті болашақта жеткізудің
нарықтан төмен баға бойынша клиенттің алдын-ала (нақты қаржыландыру)
тұрады.
*Ислам банкінің депозиттік өнімдері. Ислам банкінің депозиттік өнімдерінің
негізі:
- қайтарымдылығы;
- өтімділігі;
- шұғылдылығы;
- қорғалуы;
- тұрақтылығы.
Депозитті өнімдердің түрлері:
- ағымдағы шоттар(Вадия және Кард Хасан);
- жинақ шоттары(Вадия және Кард Хасан, Мудараба);
- инвестициялық шоттар (Мудараба);
Ағымдағы шоттар- мәміле бойынша борыш ұстанымы бойынша қалыптасады және
Вадия немесе шоттың кепілділігі, сонымен қатар Кард Хасан немесе
борыштық өтеусіздігі ұстанымдарын қолданады. Аталған шоттардың ерекшелігі
банктің клиенттен алынған ақшалай қаражатты тең көлемде қайтару кепілдігі
болып табылады. Клиент банкпен тәуекелдерді бөліспейді және банк пайдасына
қатыспайды.
Жинақ депозиттері- мәміле бойынша борыш немесе пайданы бөлісу ұстанымы
бойынша қалыптасады. Мәміле бойвнша борыш -Вадия (сенімгерлік шот) және
Кард Хасан (өтеусіз борыш шоты). Клиентке сыйақы беру келісімшарттың талабы
болып табылмайды және ислам банкімен дербес анықталады. Клиенттің қайтару
талабы берілген күн ақшалай қаражатты шақыртып алу мерзімі болып табылады.
Пайданы бөлу - Мудараба механизмі ( сенімгерлік серіктестік). Мудараба
принципі бойынша жинақ депозитінің ерекшеліктері мынадай болып келеді:
- Банктің салымды кепілдендіруі( инвестициялар алдындағы артықшылығы);
- Инвестициялық мақсаттардың болуы;
- Клиенттің кезкелген уақытта салынған ақшалай қаражатын қайтвру
талабына құқығы;
- Ислам банкінің қызметі нәтижесін тарату кезеңіне дейін салым сақталған
жағдайда ислам банкінің пайдасын бөлу.
Инвестициялық депозиттер( шектелген және шектелмеген) Ислам банктерінің
негізгі өнімдері болып табылады. Аталған шоттар пайдалар
( және шығындар) бөлу ұсынымы бойынша қалыптасады және Мудараба
( сенімгерлік серіктестік) механизм қолданады. Ерекшеліктері: клиентпен
ақшалай қаражатты Ислам банкіне салынған мөлшерде тең қарахатты қайтвру
жөніндегі кепілдердін болмауы.
Ислам банкі мен салымшының арасындарға талаптарға сәйкес Ислам банкінін
қызметі нәтижесін бөлу. Шектелмеген инвестициялық депозиттер (Мудараба
шоттары) ислам банктерінің арасындағы ең көп таралғаны болып табылады.
Аталған депозиттер әртүрлі мерзімдерге қалыптасады және банктердің ағымдағы
белсенді операцияларын қаржыландыруға арналған. Пайда банктің сәйкес
кезендегі бухгалтерлік есебінің негізінде бөлінеді( ай, тоқсан, жарты жыл,
жыл). Шектелген инвестициялық депозиттер( Мудараба шоттары) клиенттердің
белгілі санаттарына( ірі корпорацияларға. Үкімет және т.б) немесе
белгіленген инвестициялық жобаларға инвестицияларға, сондай-ақ Ислам банкі
иен жоба салымшысының жеке келісімдер негізіндегі инвестицияларға арналған.
Ислам банкінің мұндай депозиттер бойынша қызметінің нәтижесін бөлу деңгейі
бойынша мерзімі мен талаптары, негізінен жеке сипатта болып табылады.
Инвестициялық депозиттер бойынша бизнес- прогресс келесі кезектіліктен
тұрады: салымшы мен исламбанкі салымынның талаптары туралы келіседі-
Мудараба. Салымшы Ислам банкіне қаражаттар береді. Ислам банкі
инвестициялық депозит қалыптастырады(шот ашады). Ислам банкі депозиттегі
қаражаттарды қандай да болмасын елиенттің қызметіне байланысты және нақты
пайда әкелетін белсенді операцияларға инвестициялайды және аталған
салымдарды басқарады. Ислам банкімен қаржыландарылған операциялар пайда
немесе шығын түріндегі қызмет нәтижелерін туындатады. Ислам банкі
инвестициялау нәтижелерін қорытындылайды. Инвестициядан алынған пайда банк
пен салымшының арасындағы келісімшарт талаптарына сәйкес бөлінеді: шығындар
салымшыға жатқызылады және депозиттің колемін азайтады. Салымның мерзімі
аяқталғанда Банк салымның қалдығын қайтарады.
*Ислам банктік қыметтерінің өзге де түрлері
Ислам банкі өз клиенттерінің негізінен қысқа мерзімді негіздегі сауда
операцияларын жүрзізу үшін өзінің клиенттерінің сауда операцияларын
жүргізуге қажетті арнайы талаптар мен мүмкіндіктерді талап етеді. Мұндай
арнайы қызметтер сатып алу, сату операцияларын, импорттық- экспорттық
операцияларды, сондай-ақ қойма операцияларын жүзеге асыру барысында
көрсетіледі. Дәстүрлібанкингтін тілінде, операциялардын мұндай түрлері
аккредитив деп аталады. Аккредитивтер ислаи бпнкингінде Салям, Мурабаха,
Истисна және Мушарака мәмілелерінде қолданылуы мүмкін.
Исламдық келесімшарттың тағы бір түрі Хавала (трансфераудару) болып
табылады. Хавалв бір қарызгерден (Х-трансферор), екіншісіне (Z-трансфери)
Борышты аударуды білдіреді. Қарыз аударылған соң алғашқы Х қарызгер
борышынан толық басталады және қарыз беруші қарызды Z трансфериден талап
етуі тиіс. Келісімшарттың мұндай түрі қайырымдылық болып табылады, яғни Z
трансфери Х алғашқы қарызгерден әкімшілік сипаттағы төлемді сұрай алады.
Кафала (кепіл) келісімшартты қолданыстағы қарыздың келісім шартына екінші
қарызгер ретінде үшінші тараптың қосылуын білдіреді. Бұл жағдайда жаңа
қарызгер борышты қайтару үшін тең дәрәжеде жауапты болып табылады.
Келісімшарттың бұл түрі Рибадан (сыйақыдан) тұрмайды және қайырымдылық
сипатта болады. Алайда, аталған төлемнің мөлшері құны мен келісімшарттың
мерзіміне байланыссыз белгіленген жағдайда, жаңа қарызгер бірінші
қарызгерден әкімшілік шығындарды сұрата алады.
Контракт Рахн (кепілсалым) келісімшарты қарыз беруші борыштың
қайтарылмау тәуекелін болдырғысы келмегендіктен, қарызгерден кепілсалымдв
немесе соңғысының мүлкі түріндегі кепілді талап етеді.
Бұл жағдайда борыш қайтарылмайтвн жағдайда, аталған мүлік нарық бағасы
бойынша сатылады және алынған ақша немесе оның бөлігі борышты жабуға
жұмсалады. Кепіл салымды келісімшарттың барлық мерзімінің барысында өзінің
кепілге салынған мүлкін қолдану құқығына ие болады. Яғни, мысалы,
автомобиль кепілге салынса – онда қарызгер борышты қайтару мақсатында оны
сату қажеттілігі туындамайынша онымен жүре алады. Егерде мұндай қажеттілік
болмаса, онда автомобиль иесінде қалады.
Одан өзге, әлемдік тәжірибеде ислам банктері белгілі ақыға қор
нарығында делдалдық қызметтерді де, консультациялық қызметтерді, сонымен
қатар аталған мәмілелерде Риба(пайыз) және Гарар( белгісіздік) болмауы
міндетті талабы сақталған кезде валюта айырбастау жөніндегі қызметтерді
(Сарф ) көрсете алады. Валюталық операциялар форвард талаптарында бола
алмайды, олар спотталаптарында жүзеге асырылуы тиіс.
2.3 “Ислам Даму банк” қаржылық жағдайын талдау
2008 жылы Абу Даби қаласында жұмысын сәтті бастаған ашық қызғылт сары
түсті Al Hilal Bank 18 айдың ішінде 14 филиалды іске қосып Исламдық
банкингтің халықаралық нарықтағы қызмет аумағын кеңейтуіне алғашқы қадамын
жасады.
Al Hilal Ислам Банкі АҚ (Банк) Қазақстан мен Біріккен Араб
Әмірліктерінің (бұдан әрі – БАӘ) үкіметтері арасындағы келеcімге сәйкес
құрылды. Банктін басты мақсаты - Қазақстан экономикасының дамуына өз үлесін
қосатын инновациялық Исламдық банк шешімдерін ұсыну.
Al Hilal Ислам Банкі АҚ – 100% БАӘ үкіметінің иелігіндегі ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz