Жанармай. Жанармайдың қасиеттері мен қолданылуы. Бензин
I. Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 1
II. Негізгі бөлім
2.1. Жанармайлардың қасиеттері мен қолданылуы ... ... ... ...2
2.2 Жанармайдың цилиндрде жану ... ... ... ... ... ... ...3.4
2.3 Жанармайдағы октан саны ... ... ... ... ... ... ... ... 5.6
2.5 Антидетонаторлар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..7.8
2.6 Бензиндердің күйе қабыршықтарын түзу мен коррозиялық қасиеттері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..9.11
2.7.Бензиннің түрлері мен маркалары ... ... ... ... ... ... .12.13
III. Экспериметтік бөлім
3.1ҚазМұнайГаз жанармай бекетіндегі бензиннің сапасы ... ..14.22
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 23
IV. Пайдаланған әдебиеттер
II. Негізгі бөлім
2.1. Жанармайлардың қасиеттері мен қолданылуы ... ... ... ...2
2.2 Жанармайдың цилиндрде жану ... ... ... ... ... ... ...3.4
2.3 Жанармайдағы октан саны ... ... ... ... ... ... ... ... 5.6
2.5 Антидетонаторлар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..7.8
2.6 Бензиндердің күйе қабыршықтарын түзу мен коррозиялық қасиеттері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..9.11
2.7.Бензиннің түрлері мен маркалары ... ... ... ... ... ... .12.13
III. Экспериметтік бөлім
3.1ҚазМұнайГаз жанармай бекетіндегі бензиннің сапасы ... ..14.22
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 23
IV. Пайдаланған әдебиеттер
Кіріспе
Бензин (французша: benzіne) – 30 – 205°С аралығында қайнайтын, құрамы әр түрлі жеңіл көмірсутек тердің қоспасы; түссіз не арнайы боялған сұйық. Судан жеңіл, тығыздығы 0,70 – 0,78 г/см3, өзіне тән иісі бар, 60°С-та қатады. Бензин тез буланғыш, оңай тұтанғыш зат, буының ауамен қоспасы қопарылғыш келеді. Бензин алудың негізгі кең тараған әдістері: мұнайды тікелей айдау, мұнайдың ауыр фракцияларын крекингілеу, көмірсутек газдарынан бөліп алу, тас көмірді гидрогендеу және көмірсутек газдарын (изобутан, бутан, пропан) алкилдеу, т.б. Бензинді іштен жанатын қозғалтқыштарда отын, майды, шайырды, каучукті еріткіш ретінде, т.б. қолданады.
Отын ретінде қолданылуына қарай авиация Бензині және автомобиль Бензині болып бөлінеді. Бензиннің негізгі қасиеті – детонацияға тұрақтылығы, яғни қозғалтқыштарда бірқалыпты жану қабілеті. Оның детонацияға тұрақтылық қасиеті октан санымен сипатталады. Октан саны неғұрлым көп болса, детонацияға тұрақтылық қасиеті соғұрлым жақсы болады. Бензиннің маркалары (А-80, А-93, А-95, т.б.) осы қасиетке негізделген. Автомобиль санының күрт өсуіне байланысты Бензин үлкен қалалар ауасын ластаушы негізгі факторға айналып отыр. Ауадағы Бензин буының қойыртпалығы 100 – 300 мг/м3-ден көп болса, адам организміне қауіпті, сондықтан онымен жұмыс істегенде және оны пайдаланғанда барлық сақтық шаралары қадағалануы тиіс. Қазақстанда Бензин Атырау, Павлодар, Шымкент қалаларындағы мұнай өңдеу зaттарында өндіріледі.
Қоршаған ортаны қорғау адамзат алдындағы маңызды глобальды мәселеге айналып отыр. Қазіргі кезде қала жолдарындағы автокөліктердің қарқынды түрде дамуы мемлекетіміздің экономикалық дамуына ғана емес, сонымен қатар атмосфералық ауасының ластануына да әсерін тигізеді. Әсіресе урбандалу зоналарындағы қоршаған орта мен автомобилизация арасындағы кез келген жағдай, соның ішінде қоғамдық транспорттың экологиялық әсері зор.Сондықтан да автокөліктердің дамуындағы бағалануы мен жоспарлануы оның сыртқы ортаны деградациялау қасиетіне қарай жүргізілуі қажет.
Жалпы атмосфераның жасанды ластаушы көздерінің ең негізгісі болып осы автокөліктер есептелінеді. Француз ғалымы Детри есептеулері бойынша автокөліктен бөлінетін газдар құрамында: көміртек – 9%, көміртегі оксиді, көмірсутек – 0,5%, оттегі - 4%, сутегі - 4%, алдегидтер – 0,004%, азотоксиді – 0,06%, т. б. 200-ге жуық улы компоненттердің бар екені анықталған. Қоршаған ортаға көмірсутек, күкірт, бензин құрамына кіретін канцерогенді заттар мне қорғасын өте зиянды әсер етеді. Бензин қозғалғыштығымен қамтамасыз етілген көлік әр 15 мың км жүргенде 4350 кг оттегіні жұмсайды. Бұл жағдайда қоршаған ортаға 3250 кг көміртек диоксиді, 530кг көміртек оксиді, 93 кг көмірсутектері, 27 кг азот оксиді шығарылады.
Автокөлік қозғалтқыштарында жану процесінен шығатын ең қауіпті
Бензин (французша: benzіne) – 30 – 205°С аралығында қайнайтын, құрамы әр түрлі жеңіл көмірсутек тердің қоспасы; түссіз не арнайы боялған сұйық. Судан жеңіл, тығыздығы 0,70 – 0,78 г/см3, өзіне тән иісі бар, 60°С-та қатады. Бензин тез буланғыш, оңай тұтанғыш зат, буының ауамен қоспасы қопарылғыш келеді. Бензин алудың негізгі кең тараған әдістері: мұнайды тікелей айдау, мұнайдың ауыр фракцияларын крекингілеу, көмірсутек газдарынан бөліп алу, тас көмірді гидрогендеу және көмірсутек газдарын (изобутан, бутан, пропан) алкилдеу, т.б. Бензинді іштен жанатын қозғалтқыштарда отын, майды, шайырды, каучукті еріткіш ретінде, т.б. қолданады.
Отын ретінде қолданылуына қарай авиация Бензині және автомобиль Бензині болып бөлінеді. Бензиннің негізгі қасиеті – детонацияға тұрақтылығы, яғни қозғалтқыштарда бірқалыпты жану қабілеті. Оның детонацияға тұрақтылық қасиеті октан санымен сипатталады. Октан саны неғұрлым көп болса, детонацияға тұрақтылық қасиеті соғұрлым жақсы болады. Бензиннің маркалары (А-80, А-93, А-95, т.б.) осы қасиетке негізделген. Автомобиль санының күрт өсуіне байланысты Бензин үлкен қалалар ауасын ластаушы негізгі факторға айналып отыр. Ауадағы Бензин буының қойыртпалығы 100 – 300 мг/м3-ден көп болса, адам организміне қауіпті, сондықтан онымен жұмыс істегенде және оны пайдаланғанда барлық сақтық шаралары қадағалануы тиіс. Қазақстанда Бензин Атырау, Павлодар, Шымкент қалаларындағы мұнай өңдеу зaттарында өндіріледі.
Қоршаған ортаны қорғау адамзат алдындағы маңызды глобальды мәселеге айналып отыр. Қазіргі кезде қала жолдарындағы автокөліктердің қарқынды түрде дамуы мемлекетіміздің экономикалық дамуына ғана емес, сонымен қатар атмосфералық ауасының ластануына да әсерін тигізеді. Әсіресе урбандалу зоналарындағы қоршаған орта мен автомобилизация арасындағы кез келген жағдай, соның ішінде қоғамдық транспорттың экологиялық әсері зор.Сондықтан да автокөліктердің дамуындағы бағалануы мен жоспарлануы оның сыртқы ортаны деградациялау қасиетіне қарай жүргізілуі қажет.
Жалпы атмосфераның жасанды ластаушы көздерінің ең негізгісі болып осы автокөліктер есептелінеді. Француз ғалымы Детри есептеулері бойынша автокөліктен бөлінетін газдар құрамында: көміртек – 9%, көміртегі оксиді, көмірсутек – 0,5%, оттегі - 4%, сутегі - 4%, алдегидтер – 0,004%, азотоксиді – 0,06%, т. б. 200-ге жуық улы компоненттердің бар екені анықталған. Қоршаған ортаға көмірсутек, күкірт, бензин құрамына кіретін канцерогенді заттар мне қорғасын өте зиянды әсер етеді. Бензин қозғалғыштығымен қамтамасыз етілген көлік әр 15 мың км жүргенде 4350 кг оттегіні жұмсайды. Бұл жағдайда қоршаған ортаға 3250 кг көміртек диоксиді, 530кг көміртек оксиді, 93 кг көмірсутектері, 27 кг азот оксиді шығарылады.
Автокөлік қозғалтқыштарында жану процесінен шығатын ең қауіпті
Пайдаланған әдебиеттер:
1. Химия: Жалпы білім беретін мектептің сыныбына арналған оқулық. Усманова М.Б., Сақариянова Қ.Н. –Алматы: Атамұра, 2009. - 216 бет. ISBN9965-34-887
2. Бродский А.К. жалпы экологияның қысқаша курсы. Алматы: Ғлым, 1998.
3. Жумадалиева С., Баешов А., ЖарменовА. Қоршаған орта химиясы. Алматы,1998.
4. Баимбетов Н.С. Правовые основы экологической экспертизы в РК. Алматы: Қазақ университеті, 2001.
5. Сағынбаев Г.К. Экология негіздері. Алматы, 1995.
6. Руководства по оценке воздействия промышленности на окружающую среду и природаохранные критерии при размещении предприятий:Программа ООН по окружающей среде. Новосибирск:ГПГБ СО АН СССР, 1989.
7. Ә.Бейсенбаева, А.Самақова, Т.Есболов, Ж.Шілдебаев «Экология және табиғатты тиімді пайдалану».
8. Ғ.Сағымбаев. «Экология негіздері».
9. Г.С. Оспанова, Г.Т. Бозматаева «Экология».
10. Денсаулық журналы.
11. Арустамов Э.А. и др. Экологические основы природопользования. Москва,2001.
12. Федоров А.И, Никольская А.Н. Практикум по экологи. Москва: Гумм.изд. центр Владос,2001.
13. Одум Ю.М. Экология 2х томах М.Мир, 1986г.
14. Петров В.В Экологическое право Россия// Москва Изд. ВЕК 1996г
15. Баешов Ә., Айтбаев Н., Қышқыл
1. Химия: Жалпы білім беретін мектептің сыныбына арналған оқулық. Усманова М.Б., Сақариянова Қ.Н. –Алматы: Атамұра, 2009. - 216 бет. ISBN9965-34-887
2. Бродский А.К. жалпы экологияның қысқаша курсы. Алматы: Ғлым, 1998.
3. Жумадалиева С., Баешов А., ЖарменовА. Қоршаған орта химиясы. Алматы,1998.
4. Баимбетов Н.С. Правовые основы экологической экспертизы в РК. Алматы: Қазақ университеті, 2001.
5. Сағынбаев Г.К. Экология негіздері. Алматы, 1995.
6. Руководства по оценке воздействия промышленности на окружающую среду и природаохранные критерии при размещении предприятий:Программа ООН по окружающей среде. Новосибирск:ГПГБ СО АН СССР, 1989.
7. Ә.Бейсенбаева, А.Самақова, Т.Есболов, Ж.Шілдебаев «Экология және табиғатты тиімді пайдалану».
8. Ғ.Сағымбаев. «Экология негіздері».
9. Г.С. Оспанова, Г.Т. Бозматаева «Экология».
10. Денсаулық журналы.
11. Арустамов Э.А. и др. Экологические основы природопользования. Москва,2001.
12. Федоров А.И, Никольская А.Н. Практикум по экологи. Москва: Гумм.изд. центр Владос,2001.
13. Одум Ю.М. Экология 2х томах М.Мир, 1986г.
14. Петров В.В Экологическое право Россия// Москва Изд. ВЕК 1996г
15. Баешов Ә., Айтбаев Н., Қышқыл
Мазмұны:
I. Кіріспе____________________________ _______________________ 1
II. Негізгі бөлім
2.1. Жанармайлардың қасиеттері мен қолданылуы_______________2
2.2 Жанармайдың цилиндрде жану ___________________________3-4
2.3 Жанармайдағы октан саны _______________________________ 5-6
2.5 Антидетонаторлар ___________________________________ ___7-8
2.6 Бензиндердің күйе қабыршықтарын түзу мен коррозиялық
қасиеттері_________________________ _____________________________9-11
2.7.Бензиннің түрлері мен маркалары_________________________1 2-13
III. Экспериметтік бөлім
3.1ҚазМұнайГаз жанармай бекетіндегі бензиннің сапасы______14-22
Қорытынды__________________________ _____________________ 23
IV. Пайдаланған әдебиеттер
Кіріспе
Бензин (французша: benzіne) – 30 – 205°С аралығында қайнайтын, құрамы әр
түрлі жеңіл көмірсутек тердің қоспасы; түссіз не арнайы боялған сұйық.
Судан жеңіл, тығыздығы 0,70 – 0,78 гсм3, өзіне тән иісі бар, 60°С-та
қатады. Бензин тез буланғыш, оңай тұтанғыш зат, буының ауамен қоспасы
қопарылғыш келеді. Бензин алудың негізгі кең тараған әдістері: мұнайды
тікелей айдау, мұнайдың ауыр фракцияларын крекингілеу, көмірсутек
газдарынан бөліп алу, тас көмірді гидрогендеу және көмірсутек газдарын
(изобутан, бутан, пропан) алкилдеу, т.б. Бензинді іштен жанатын
қозғалтқыштарда отын, майды, шайырды, каучукті еріткіш ретінде, т.б.
қолданады.
Отын ретінде қолданылуына қарай авиация Бензині және автомобиль Бензині
болып бөлінеді. Бензиннің негізгі қасиеті – детонацияға тұрақтылығы, яғни
қозғалтқыштарда бірқалыпты жану қабілеті. Оның детонацияға тұрақтылық
қасиеті октан санымен сипатталады. Октан саны неғұрлым көп болса,
детонацияға тұрақтылық қасиеті соғұрлым жақсы болады. Бензиннің маркалары
(А-80, А-93, А-95, т.б.) осы қасиетке негізделген. Автомобиль санының күрт
өсуіне байланысты Бензин үлкен қалалар ауасын ластаушы негізгі факторға
айналып отыр. Ауадағы Бензин буының қойыртпалығы 100 – 300 мгм3-ден көп
болса, адам организміне қауіпті, сондықтан онымен жұмыс істегенде және оны
пайдаланғанда барлық сақтық шаралары қадағалануы тиіс. Қазақстанда Бензин
Атырау, Павлодар, Шымкент қалаларындағы мұнай өңдеу зaттарында өндіріледі.
Қоршаған ортаны қорғау адамзат алдындағы маңызды глобальды мәселеге айналып
отыр. Қазіргі кезде қала жолдарындағы автокөліктердің қарқынды түрде дамуы
мемлекетіміздің экономикалық дамуына ғана емес, сонымен қатар атмосфералық
ауасының ластануына да әсерін тигізеді. Әсіресе урбандалу зоналарындағы
қоршаған орта мен автомобилизация арасындағы кез келген жағдай, соның
ішінде қоғамдық транспорттың экологиялық әсері зор.Сондықтан да
автокөліктердің дамуындағы бағалануы мен жоспарлануы оның сыртқы ортаны
деградациялау қасиетіне қарай жүргізілуі қажет.
Жалпы атмосфераның жасанды ластаушы көздерінің ең негізгісі болып осы
автокөліктер есептелінеді. Француз ғалымы Детри есептеулері бойынша
автокөліктен бөлінетін газдар құрамында: көміртек – 9%, көміртегі оксиді,
көмірсутек – 0,5%, оттегі - 4%, сутегі - 4%, алдегидтер – 0,004%,
азотоксиді – 0,06%, т. б. 200-ге жуық улы компоненттердің бар екені
анықталған. Қоршаған ортаға көмірсутек, күкірт, бензин құрамына кіретін
канцерогенді заттар мне қорғасын өте зиянды әсер етеді. Бензин
қозғалғыштығымен қамтамасыз етілген көлік әр 15 мың км жүргенде 4350 кг
оттегіні жұмсайды. Бұл жағдайда қоршаған ортаға 3250 кг көміртек диоксиді,
530кг көміртек оксиді, 93 кг көмірсутектері, 27 кг азот оксиді шығарылады.
Автокөлік қозғалтқыштарында жану процесінен шығатын ең қауіпті құрауыштың
бірі бензиндегі тетраэтилқорғасыннан түзілген пайдаланылған газдағы
қорғасын қосылыстары.
1
2.1. Жанармайлардың қаиеттері мен қолданылуы
Іштен жану двигательдерінде жанармай жанған кезде химиялық энергия
алдымен жылу энергиясына ,содан соң жылу энергиясы механиялық жұмысқа
айналады.Жанғыш қоспаларды дайындау мүмкіндіктеріне сырттай дайындалатын
,яғни карбюраторлы ,екіншісіне іштей дайындалатын двигательдері
(дизельдерді)жатқызады.
Іштен жанатын поршеньді двигательдерде пайдалы жұмысқа бөлінген жылудың 20-
42 % ғана жұмсалады,ал қалған жылу пайдасыз шығындалады.Пайдасыз жылулар
төмендегі түрлерге жіктеледі:
__салқындатуға арналған сұйық пен двигатель тетіктерін қыздыруға
жұмсалатын ;
__двигательдің жұмыс істеуіне пайдаланылған газдармен бірге сыртқа
(атмосфераға)шығатын
__двигательдердің қызған тетіктерінен сыртқы атмосфераға жайылатын ;
бөлшектердің арасындағы үйкеліс күштерін жеңуге пайдаланылатын;
__қосымша тетіктерді іске қосуға жұмсалатын ;
__жанармайдың толық жанбауының салдарын бөлінбейтін
Іштен жану двигательдерінің өнімділігін арттыру тетіктерді
жетілдіруде,оларға арналған жанармайлардың сапасын арттыру және жаңа
түрлерін іздестіру осы бағыттағы өзекті мәселелердің бірі болып отыр.
Двигательдердің техникалық –экономикалық көрсеткіштерінің жоғарғы
деңгейіне жетуіне еңм бірінші әсер ететін –жанармай сапасы.Сондықтан да
карбюраторлық двигательдердің сенімді де ұзақ жұмыс істеуін қамтамасыз ету
үшін пайдаланылатын жанармайлардың төмендегі талаптарға сай болу керек:
1. Жанармай өте жоғары мөлшерде жылу бөле жануы керек;
2. Жанармай ауамен араласып сапалы қоспа жасай отырып ,двигательдің
жеңіл от алуына ,бір режимнен екінші режимге жайлап ауысуына және де түрлі
климаттық жағдайларда двигательдерді пайдаланғанда олардың бір қалыпты
жұмыс істеудің қамтамасыз етуі керек.
3. Двигательдердің барлық жұмысрежимдерінде детонациялы жануды болғызбауы
қажет.
4. Жану кезіндегі двигательдердің қатты қызып үйкеліс әсерінен тозуына
мүмкіндік туғызбас үшін күйе бөлініп шығармауы қажет.
5. Жанармайдың өзі де ,оның жанғандағы өнімдері де жану кезіндегі
металдарда коррозия пайда болуына жол бермеуі керек.
6. Сақтау және тасымалдау кездерінде жанармай қасиеттерінің тұрақтылығы
сақталып,өзінің алғашқы қасиеттерін өзгертпеуі тиіс,
7. Сыртқы ауа температурасының төмендеу кезінде жанармайды май құбырымен
тасмалдауды қамтамасыз ету үшін олардың қату температурасы төмен болуы
керек
8. Қоршаған орта мен адамдарға неғұрлым аз зиян келтіруі қажет.
2
2.2 Жанармайдың цилиндрде жану
Двигательдегі ең негізгі процесс-жану ал қалғандары (жанармайдың ауамен
араласуы булануы қызуы )қосалқы процестер болып есептелінеді.Двигательдегі
сығылу дәрежесі ( ε)неғұрлым жоғары болса жанғыш қоспаның оталуы кезіндегі
қысымы мен температурасы соғұрлым жоғары болады да, Двигатель үнемді жұмыс
істейді.
Карбюратолық двигательдерде цилиндржегі жанғыш қоспаның сығылу дәрежесі
6 мен 9 арасында болып,температурасы +200-2500С болса қоспа жақсы тотыға
алады.
Жанармайдың карбюраторлы двигательдердегі жану процесін екі кезеңге
бөлуге болады.Бірінші кезең –электр ұшқыны берілген кезден оталуға дейінгі
аралық 5-100С-қа бұрылады.Бұл кезеңде жанармай тотығы қызып
,оталады.Сондықтан ,бұл аралықты шырақтану аралығы немесе көрінбей жану деп
атайды.Ал екінші аралықта жанармайдың нақтылы жану кезі ,оталу нүктесінен
бастап қысымның ең жоғары деңгейіне жеткенге дейін созылып,көбіне жоғарғы
қозғалыссыз нүктеден біраз өтіп барып аяқталады.Жанғыш қоспаның
температурасы ұшқын берілген уақытқа дейін неғұрлым жоғары болса,соғұрлым
жану процесі жылдам және толық болады.
Жану процесі қалыпты жағдайда жалынның таралу жылдамдығы 25-40м∕с
жетеді.Жану жылдамдығына жанармайдың химиялық құрамы мен мөлшері ,цилиндрде
қалған газдың көлемі ,қоспаның температурасы және цилиндрдегі қысым көп
әсер етеді.Өте жылдам жану ауаның артық берілу коэффициенті ∂=0,93-
0,95болған жағдайда байқалады.
Қопарылыс түрінде жанған кезде жанармайдың біраз бөлігі жанбай қалады
да,соның әсерінен двигательден шыққан газ өнімдерінен түтіннің барлығын
байқауға болады.Детонацияның жиілігі циклдегі жанармайдың қандай мөлшердегі
зарядты қопарылыс түріндегі жануына байланысты.Егер циклдегі зарядтың 93-
95% қалыпты түрде жанып ,детонацияның аз екенін көрсетеді.Бірақта
детонацияның сыртқы белгілері 5% циклдегі зарядтың детонациялы түрде
жануынан да белгілі бола бастайды.Зарядтағы 10-12% қоспа детонациялық
жиілігі орташа болады.Ал оның мөлшері 18-20% жетсе ,онда күшті детонациялық
жану пайда болады.Бұл детонация әсері басқа цилиндрлерге де беріліп
двигательдердің істен шығуына әкеліп соғуы мүмкін.
Детонациялық жануды теориялық тұрғыдан түсіндіру негізін академик Н.А
Бах салған.Ол осы процесті түсіндіру үшін жоғары тотығу теориясын
қолдаған.Бұл теорияны одан әрі Нобель сыйлығының лауреаты академик Н.Н
Семенов дамытты.Детонациялық жану процесін зерттеуде Я.Б.Зельдович
Л.Д.Ландау А.С.Соколов сияқты акдемиктер және басқалар сүбелі үлес қосты.
Жоғары тотығу теориясы тұрғысында қарағанда детонация тұрақсыз жеңіл
қопарылғыш оттектік байланыстар мен жанармайдың қанығуының салдарынан пайда
болады.
3
Көмірсутектер мен оттегі молекулалары тікелей байланыста болатын заттар
түзеді.Егер оттегі молекуласы С-С байланыспен қосылса былай өзгереді:
H H H H
│ │ │ │
R—C—C –R +O2→R—C—O—O—C—R
│ │ │ │
H H H H
Егер С—H байланыспен қосылса онда басқаша түзіледі:
H H Н Н
│ │ │ │
R—C—C –R +O2→R—C—C—R
│ │ │ │
H H О H
│
О
Н
Жанғыш қоспаның температурасы мен қысымының көбеюі салдарынан
,көмірсутектер жалынның алдында тотығады,яғни сығылу тактісінде ,тоттыққыш
заттар пайда болады.Академик Н.Н Семеновтың теориясы бойынша тотыққыш
заттар түзетін реакциялар тізбекті түрде болады.Тотығуда пайда болған
заттар тотыққыш түрінде түзіліп ,жаңа қосылғыш орталар пайда бола
бастайды.Егер жанармайдың детонациялық тұрақтылығы төмен болса,онда
тоттыққыш заттар түзілу процесі өте жылдам өтеді де,детонация пайда
болады.Ал жанармайда детонациялық тұрақтылығы жоғары ароматты және
изопарафинді көмірсутектер көп болса,құрамына оттегі кіретін заттардың ең
соңғы бөлігі жанған кезде детонацияның пайда болуына жеткіліксіз болады.
Детонацияның пайда болуына жанармайдың химиялық құрамы мен двигатель
құрлысының ерекшеліктерінің басқа,жанармайды пайдалану жағдайы да әсер
етеді.Детонацияның пайда болуына жанғыш қоспаның қалыпты түрге жақын кезі
өте қолайлы жағдай болып есептеледі.Қоспаны байыту немесе керісінше
өзгерту арқылы детонацияны төмендетуге болады.
4
2.3 Жанармйдағы октан саны
Бензиннің октандық санын арнайы дайындалған,бір цилиндрлі
двигательде эталондық жанармаймен салыстыру арқылы анықтайды.Эталондық
жанармай екі түрлі көмірсутектерден тұрады:біріншісі –детонациялық
тұрақтылығы өте жоғары изооктан;екіншісі-детонациялық тұрақтылығы төмен Н-
гептан.Бұл екі түрлі көмірсутектердің физикалық қасиеттері жақын болғанымен
құрылыстары өзгеше ,сондықтан да детонациялық тұрақтылығы әр түрлі.
Изооктанның (С8Н18)құрылысы мынадай:
CH3 CH3
│ │
СН3−C−CH2−CH−CH3
│
CH3
Изооктанның детонациялық тұрақтылығын 100 бірлікке теңестірген.
Н-гептан (С7Н16) құрылысы тізбекті түрде орналасады.
СН3−CH2−CH2−CH2−CH2−CH2−CH3.Ал оның детонациялық тұрақтылығын
нольге теңестіріп қабылдаған.Осы көмірсутектерді белгілі бір көлемде
араластыру арқылы детонациялық тұрақтылығы 0 мен 100 аралығындағы жанармай
алынады.
Октандық сан-дегеніміз изооктан мен Н-гептаннан тұратын қоспадағы
изооктанның проценттік(көлемі бойынша ) құрамын көрсететін жанармайдың
детонациялық тұрақтылығын өлшеуге арналған бірлік.Мысалы А-76 маркалы
бензиндегі цифр ,оның детонациялық тұрақтылығын көрсетеді, яғни қоспада 76%
изооктан және 24% Н- гептан бар деген сөз.
Автомобиль бензиннің детонациялық тұрақтылығын арнайы жасалынған бір
цилиндірлі двигательдерде екі түрлі әдіспен анықтайды.
Автомобиль бензиндерін тексеру үшін, октандық санын анықтауға арналған
әдістердің түрлері 10- кестеде келтірілген.
Егерде бензиннің октандық саны зерттеу әдісімен анықталынса, онда ол
бензиннің маркасы И әрпімен көрсетіледі. Мысалы АИ-98- автомобиль бензині
октандық саны зерттеу әдісімен 98- ге тең. И әріпі көрсетілмеген жағдайда
моторлық әдіспен анықталған болып табылады.
5
Автомобиль бензиннің октандық санын тексеретін әдістердің жалпы
сипатттамалары
Әдістің түрі
Көрсеткіштері
моторлық зерттеу
Тексеруге арналған қондырғы ИТ9-2М немесе ИТ9-2М немесе
УИТ-65 УИТ-65
Двигатель Бір цилиндрлі Ауыспалы қысымды
Двигательдің өлшемі ,мм: 85
Цилидрдің диаметрі 85 115
Поршеннің жолы 115 600±10
Бірліктің айналыс жиілігі ,айн,мин 900±10 100±2
Температура,0С,салқындату жүйесінде 100±2
Ауадағы 52±2
Қоспадағы 40-50 Жылытылмайды
Картердегі майда 140±1 50-75
Оталуда ілгерілендіру бұрышы,град 50-75 130 жоғары
260жоғары қозғалыссыз
қозғалыссыз нүктеге дейін
нүктеге дейін
(ε=5.0)190жоғары
қозғалыссыз
нүктеге
дейін(ε=7,0);
Моторлық және зерттеу әдістеріндегі октан сандарының айырмасыын
жанармайдың сенімділігі деп атаймыз.
Авиация бензиндерінің сортын арнайы ИТ9-1 атты қондырға жанармайдың
байытылған қоспасында анықтайды. Егерде бензиннің сорты анықталса, онда
оның маркасында екі саны жазылады. Мысалы Б 95130- авиация бензині,
алымындағы сан октан санының моторлы әдіспен анықталғанын, ал бөліміндегі
сан сортын көрсетеді ( 130 дегеніміз байытылған қоспада двигатель 30% -ке
жоғары қуат бөлінеді.
6
2.4 Антидетонаторлар
Автомобиль бензиндерінің детонациялық тұрақтылығын күшейту үшін
оларға антидетонаторлар түрлерінің бірін қосады. Антидетонаторлардың ішінде
кең түрде қолданылатындарының бірі тэтраэтилқорғасын болып табылады.
Тэтрааламыз.этилқорғасын түссіз, өте улы қою, сұйық зат. Оның қайнау
температурасы +200С-ға , тығыздығы 1,659кгм3 тең, оның үстіне мұнай
өнімдерінде өте жақсы ериді де, суда мүлде ерімейді. Оның негізігі қаситеі-
жанармайдағы тотыққыш байланыстардың түзілуін тежейді де, детонацияның
пайда болуын тоқтатады. Антидетонаторлардың алғашқы дейін детонациялық
тұраұтылығын арттыра алады. Ал алғашқы бөліктің үстіне қосылған келесі 1 г
небәрі детонациялық тұрақтылықты 2...4 бірлікке ғана көтере алады, оның
үстіне бензиннің уландырғыш қасиеті де күшейе түседі.
Тэтраэтилқорғасын өте улы болғандықтан адамның тыныс органдары
арқылы немесе терінің тыныс алу тесіктері арқылы ішкі организімдеріне еніп,
ауыр зардап шектіретін ауруларға әкеліп соқтыруы ықтимал.
Тэтраэтилқорғасынды жанармайға, таза күйінде қосуға болмайды. Себебі
реакция нәтижесінде одан қорғасын бөлініп двигатель бөлшектерінің бетіне
дақ тәрізді жабысып, кейінен олардың жұмыс істеу мүмкіндігін азайтады.
Сондықтан оларға хлорлы немесе бромды органикалық байланыстарды қосу
арқылы жану камерасынан ығыстырып шығару қажет болады. Тэтраэтилқорғасынның
хлорлы немесе бромды байланыстар мен қоспасы этил сұйығын түзейді.
Бензиннің қаншалықты этилденгенін ажырату үшін құрамына тағы бояғыш зат
қосылады. Этил сұйықтарының түрлері 11-кестеде келтірілген.
Этил сұйықтарының құрамына кіретін қоспалардың артықшылығы мен
кемшілігін кестеде көре аламыз.
Соңғы уақытта тэтраэтилқорғасынынның орнына одан тиімділеу
Тэтраэтилқорғасында маргенн қолданылып жүр. Қазір, оларға қарағанда әсері
күштілеу құрамында марганецті байланыстары бар антидетонаторлар табылды.
Бұл антидетонаторлар табылды. Бұл антидетонаторларға
циклопентадиенилтрикабонилмаргенец немесе ЦТМ және оның гомологы
метилциклопентадиенилтрикарбонилмар ганец МЦКМ жатады. ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
I. Кіріспе____________________________ _______________________ 1
II. Негізгі бөлім
2.1. Жанармайлардың қасиеттері мен қолданылуы_______________2
2.2 Жанармайдың цилиндрде жану ___________________________3-4
2.3 Жанармайдағы октан саны _______________________________ 5-6
2.5 Антидетонаторлар ___________________________________ ___7-8
2.6 Бензиндердің күйе қабыршықтарын түзу мен коррозиялық
қасиеттері_________________________ _____________________________9-11
2.7.Бензиннің түрлері мен маркалары_________________________1 2-13
III. Экспериметтік бөлім
3.1ҚазМұнайГаз жанармай бекетіндегі бензиннің сапасы______14-22
Қорытынды__________________________ _____________________ 23
IV. Пайдаланған әдебиеттер
Кіріспе
Бензин (французша: benzіne) – 30 – 205°С аралығында қайнайтын, құрамы әр
түрлі жеңіл көмірсутек тердің қоспасы; түссіз не арнайы боялған сұйық.
Судан жеңіл, тығыздығы 0,70 – 0,78 гсм3, өзіне тән иісі бар, 60°С-та
қатады. Бензин тез буланғыш, оңай тұтанғыш зат, буының ауамен қоспасы
қопарылғыш келеді. Бензин алудың негізгі кең тараған әдістері: мұнайды
тікелей айдау, мұнайдың ауыр фракцияларын крекингілеу, көмірсутек
газдарынан бөліп алу, тас көмірді гидрогендеу және көмірсутек газдарын
(изобутан, бутан, пропан) алкилдеу, т.б. Бензинді іштен жанатын
қозғалтқыштарда отын, майды, шайырды, каучукті еріткіш ретінде, т.б.
қолданады.
Отын ретінде қолданылуына қарай авиация Бензині және автомобиль Бензині
болып бөлінеді. Бензиннің негізгі қасиеті – детонацияға тұрақтылығы, яғни
қозғалтқыштарда бірқалыпты жану қабілеті. Оның детонацияға тұрақтылық
қасиеті октан санымен сипатталады. Октан саны неғұрлым көп болса,
детонацияға тұрақтылық қасиеті соғұрлым жақсы болады. Бензиннің маркалары
(А-80, А-93, А-95, т.б.) осы қасиетке негізделген. Автомобиль санының күрт
өсуіне байланысты Бензин үлкен қалалар ауасын ластаушы негізгі факторға
айналып отыр. Ауадағы Бензин буының қойыртпалығы 100 – 300 мгм3-ден көп
болса, адам организміне қауіпті, сондықтан онымен жұмыс істегенде және оны
пайдаланғанда барлық сақтық шаралары қадағалануы тиіс. Қазақстанда Бензин
Атырау, Павлодар, Шымкент қалаларындағы мұнай өңдеу зaттарында өндіріледі.
Қоршаған ортаны қорғау адамзат алдындағы маңызды глобальды мәселеге айналып
отыр. Қазіргі кезде қала жолдарындағы автокөліктердің қарқынды түрде дамуы
мемлекетіміздің экономикалық дамуына ғана емес, сонымен қатар атмосфералық
ауасының ластануына да әсерін тигізеді. Әсіресе урбандалу зоналарындағы
қоршаған орта мен автомобилизация арасындағы кез келген жағдай, соның
ішінде қоғамдық транспорттың экологиялық әсері зор.Сондықтан да
автокөліктердің дамуындағы бағалануы мен жоспарлануы оның сыртқы ортаны
деградациялау қасиетіне қарай жүргізілуі қажет.
Жалпы атмосфераның жасанды ластаушы көздерінің ең негізгісі болып осы
автокөліктер есептелінеді. Француз ғалымы Детри есептеулері бойынша
автокөліктен бөлінетін газдар құрамында: көміртек – 9%, көміртегі оксиді,
көмірсутек – 0,5%, оттегі - 4%, сутегі - 4%, алдегидтер – 0,004%,
азотоксиді – 0,06%, т. б. 200-ге жуық улы компоненттердің бар екені
анықталған. Қоршаған ортаға көмірсутек, күкірт, бензин құрамына кіретін
канцерогенді заттар мне қорғасын өте зиянды әсер етеді. Бензин
қозғалғыштығымен қамтамасыз етілген көлік әр 15 мың км жүргенде 4350 кг
оттегіні жұмсайды. Бұл жағдайда қоршаған ортаға 3250 кг көміртек диоксиді,
530кг көміртек оксиді, 93 кг көмірсутектері, 27 кг азот оксиді шығарылады.
Автокөлік қозғалтқыштарында жану процесінен шығатын ең қауіпті құрауыштың
бірі бензиндегі тетраэтилқорғасыннан түзілген пайдаланылған газдағы
қорғасын қосылыстары.
1
2.1. Жанармайлардың қаиеттері мен қолданылуы
Іштен жану двигательдерінде жанармай жанған кезде химиялық энергия
алдымен жылу энергиясына ,содан соң жылу энергиясы механиялық жұмысқа
айналады.Жанғыш қоспаларды дайындау мүмкіндіктеріне сырттай дайындалатын
,яғни карбюраторлы ,екіншісіне іштей дайындалатын двигательдері
(дизельдерді)жатқызады.
Іштен жанатын поршеньді двигательдерде пайдалы жұмысқа бөлінген жылудың 20-
42 % ғана жұмсалады,ал қалған жылу пайдасыз шығындалады.Пайдасыз жылулар
төмендегі түрлерге жіктеледі:
__салқындатуға арналған сұйық пен двигатель тетіктерін қыздыруға
жұмсалатын ;
__двигательдің жұмыс істеуіне пайдаланылған газдармен бірге сыртқа
(атмосфераға)шығатын
__двигательдердің қызған тетіктерінен сыртқы атмосфераға жайылатын ;
бөлшектердің арасындағы үйкеліс күштерін жеңуге пайдаланылатын;
__қосымша тетіктерді іске қосуға жұмсалатын ;
__жанармайдың толық жанбауының салдарын бөлінбейтін
Іштен жану двигательдерінің өнімділігін арттыру тетіктерді
жетілдіруде,оларға арналған жанармайлардың сапасын арттыру және жаңа
түрлерін іздестіру осы бағыттағы өзекті мәселелердің бірі болып отыр.
Двигательдердің техникалық –экономикалық көрсеткіштерінің жоғарғы
деңгейіне жетуіне еңм бірінші әсер ететін –жанармай сапасы.Сондықтан да
карбюраторлық двигательдердің сенімді де ұзақ жұмыс істеуін қамтамасыз ету
үшін пайдаланылатын жанармайлардың төмендегі талаптарға сай болу керек:
1. Жанармай өте жоғары мөлшерде жылу бөле жануы керек;
2. Жанармай ауамен араласып сапалы қоспа жасай отырып ,двигательдің
жеңіл от алуына ,бір режимнен екінші режимге жайлап ауысуына және де түрлі
климаттық жағдайларда двигательдерді пайдаланғанда олардың бір қалыпты
жұмыс істеудің қамтамасыз етуі керек.
3. Двигательдердің барлық жұмысрежимдерінде детонациялы жануды болғызбауы
қажет.
4. Жану кезіндегі двигательдердің қатты қызып үйкеліс әсерінен тозуына
мүмкіндік туғызбас үшін күйе бөлініп шығармауы қажет.
5. Жанармайдың өзі де ,оның жанғандағы өнімдері де жану кезіндегі
металдарда коррозия пайда болуына жол бермеуі керек.
6. Сақтау және тасымалдау кездерінде жанармай қасиеттерінің тұрақтылығы
сақталып,өзінің алғашқы қасиеттерін өзгертпеуі тиіс,
7. Сыртқы ауа температурасының төмендеу кезінде жанармайды май құбырымен
тасмалдауды қамтамасыз ету үшін олардың қату температурасы төмен болуы
керек
8. Қоршаған орта мен адамдарға неғұрлым аз зиян келтіруі қажет.
2
2.2 Жанармайдың цилиндрде жану
Двигательдегі ең негізгі процесс-жану ал қалғандары (жанармайдың ауамен
араласуы булануы қызуы )қосалқы процестер болып есептелінеді.Двигательдегі
сығылу дәрежесі ( ε)неғұрлым жоғары болса жанғыш қоспаның оталуы кезіндегі
қысымы мен температурасы соғұрлым жоғары болады да, Двигатель үнемді жұмыс
істейді.
Карбюратолық двигательдерде цилиндржегі жанғыш қоспаның сығылу дәрежесі
6 мен 9 арасында болып,температурасы +200-2500С болса қоспа жақсы тотыға
алады.
Жанармайдың карбюраторлы двигательдердегі жану процесін екі кезеңге
бөлуге болады.Бірінші кезең –электр ұшқыны берілген кезден оталуға дейінгі
аралық 5-100С-қа бұрылады.Бұл кезеңде жанармай тотығы қызып
,оталады.Сондықтан ,бұл аралықты шырақтану аралығы немесе көрінбей жану деп
атайды.Ал екінші аралықта жанармайдың нақтылы жану кезі ,оталу нүктесінен
бастап қысымның ең жоғары деңгейіне жеткенге дейін созылып,көбіне жоғарғы
қозғалыссыз нүктеден біраз өтіп барып аяқталады.Жанғыш қоспаның
температурасы ұшқын берілген уақытқа дейін неғұрлым жоғары болса,соғұрлым
жану процесі жылдам және толық болады.
Жану процесі қалыпты жағдайда жалынның таралу жылдамдығы 25-40м∕с
жетеді.Жану жылдамдығына жанармайдың химиялық құрамы мен мөлшері ,цилиндрде
қалған газдың көлемі ,қоспаның температурасы және цилиндрдегі қысым көп
әсер етеді.Өте жылдам жану ауаның артық берілу коэффициенті ∂=0,93-
0,95болған жағдайда байқалады.
Қопарылыс түрінде жанған кезде жанармайдың біраз бөлігі жанбай қалады
да,соның әсерінен двигательден шыққан газ өнімдерінен түтіннің барлығын
байқауға болады.Детонацияның жиілігі циклдегі жанармайдың қандай мөлшердегі
зарядты қопарылыс түріндегі жануына байланысты.Егер циклдегі зарядтың 93-
95% қалыпты түрде жанып ,детонацияның аз екенін көрсетеді.Бірақта
детонацияның сыртқы белгілері 5% циклдегі зарядтың детонациялы түрде
жануынан да белгілі бола бастайды.Зарядтағы 10-12% қоспа детонациялық
жиілігі орташа болады.Ал оның мөлшері 18-20% жетсе ,онда күшті детонациялық
жану пайда болады.Бұл детонация әсері басқа цилиндрлерге де беріліп
двигательдердің істен шығуына әкеліп соғуы мүмкін.
Детонациялық жануды теориялық тұрғыдан түсіндіру негізін академик Н.А
Бах салған.Ол осы процесті түсіндіру үшін жоғары тотығу теориясын
қолдаған.Бұл теорияны одан әрі Нобель сыйлығының лауреаты академик Н.Н
Семенов дамытты.Детонациялық жану процесін зерттеуде Я.Б.Зельдович
Л.Д.Ландау А.С.Соколов сияқты акдемиктер және басқалар сүбелі үлес қосты.
Жоғары тотығу теориясы тұрғысында қарағанда детонация тұрақсыз жеңіл
қопарылғыш оттектік байланыстар мен жанармайдың қанығуының салдарынан пайда
болады.
3
Көмірсутектер мен оттегі молекулалары тікелей байланыста болатын заттар
түзеді.Егер оттегі молекуласы С-С байланыспен қосылса былай өзгереді:
H H H H
│ │ │ │
R—C—C –R +O2→R—C—O—O—C—R
│ │ │ │
H H H H
Егер С—H байланыспен қосылса онда басқаша түзіледі:
H H Н Н
│ │ │ │
R—C—C –R +O2→R—C—C—R
│ │ │ │
H H О H
│
О
Н
Жанғыш қоспаның температурасы мен қысымының көбеюі салдарынан
,көмірсутектер жалынның алдында тотығады,яғни сығылу тактісінде ,тоттыққыш
заттар пайда болады.Академик Н.Н Семеновтың теориясы бойынша тотыққыш
заттар түзетін реакциялар тізбекті түрде болады.Тотығуда пайда болған
заттар тотыққыш түрінде түзіліп ,жаңа қосылғыш орталар пайда бола
бастайды.Егер жанармайдың детонациялық тұрақтылығы төмен болса,онда
тоттыққыш заттар түзілу процесі өте жылдам өтеді де,детонация пайда
болады.Ал жанармайда детонациялық тұрақтылығы жоғары ароматты және
изопарафинді көмірсутектер көп болса,құрамына оттегі кіретін заттардың ең
соңғы бөлігі жанған кезде детонацияның пайда болуына жеткіліксіз болады.
Детонацияның пайда болуына жанармайдың химиялық құрамы мен двигатель
құрлысының ерекшеліктерінің басқа,жанармайды пайдалану жағдайы да әсер
етеді.Детонацияның пайда болуына жанғыш қоспаның қалыпты түрге жақын кезі
өте қолайлы жағдай болып есептеледі.Қоспаны байыту немесе керісінше
өзгерту арқылы детонацияны төмендетуге болады.
4
2.3 Жанармйдағы октан саны
Бензиннің октандық санын арнайы дайындалған,бір цилиндрлі
двигательде эталондық жанармаймен салыстыру арқылы анықтайды.Эталондық
жанармай екі түрлі көмірсутектерден тұрады:біріншісі –детонациялық
тұрақтылығы өте жоғары изооктан;екіншісі-детонациялық тұрақтылығы төмен Н-
гептан.Бұл екі түрлі көмірсутектердің физикалық қасиеттері жақын болғанымен
құрылыстары өзгеше ,сондықтан да детонациялық тұрақтылығы әр түрлі.
Изооктанның (С8Н18)құрылысы мынадай:
CH3 CH3
│ │
СН3−C−CH2−CH−CH3
│
CH3
Изооктанның детонациялық тұрақтылығын 100 бірлікке теңестірген.
Н-гептан (С7Н16) құрылысы тізбекті түрде орналасады.
СН3−CH2−CH2−CH2−CH2−CH2−CH3.Ал оның детонациялық тұрақтылығын
нольге теңестіріп қабылдаған.Осы көмірсутектерді белгілі бір көлемде
араластыру арқылы детонациялық тұрақтылығы 0 мен 100 аралығындағы жанармай
алынады.
Октандық сан-дегеніміз изооктан мен Н-гептаннан тұратын қоспадағы
изооктанның проценттік(көлемі бойынша ) құрамын көрсететін жанармайдың
детонациялық тұрақтылығын өлшеуге арналған бірлік.Мысалы А-76 маркалы
бензиндегі цифр ,оның детонациялық тұрақтылығын көрсетеді, яғни қоспада 76%
изооктан және 24% Н- гептан бар деген сөз.
Автомобиль бензиннің детонациялық тұрақтылығын арнайы жасалынған бір
цилиндірлі двигательдерде екі түрлі әдіспен анықтайды.
Автомобиль бензиндерін тексеру үшін, октандық санын анықтауға арналған
әдістердің түрлері 10- кестеде келтірілген.
Егерде бензиннің октандық саны зерттеу әдісімен анықталынса, онда ол
бензиннің маркасы И әрпімен көрсетіледі. Мысалы АИ-98- автомобиль бензині
октандық саны зерттеу әдісімен 98- ге тең. И әріпі көрсетілмеген жағдайда
моторлық әдіспен анықталған болып табылады.
5
Автомобиль бензиннің октандық санын тексеретін әдістердің жалпы
сипатттамалары
Әдістің түрі
Көрсеткіштері
моторлық зерттеу
Тексеруге арналған қондырғы ИТ9-2М немесе ИТ9-2М немесе
УИТ-65 УИТ-65
Двигатель Бір цилиндрлі Ауыспалы қысымды
Двигательдің өлшемі ,мм: 85
Цилидрдің диаметрі 85 115
Поршеннің жолы 115 600±10
Бірліктің айналыс жиілігі ,айн,мин 900±10 100±2
Температура,0С,салқындату жүйесінде 100±2
Ауадағы 52±2
Қоспадағы 40-50 Жылытылмайды
Картердегі майда 140±1 50-75
Оталуда ілгерілендіру бұрышы,град 50-75 130 жоғары
260жоғары қозғалыссыз
қозғалыссыз нүктеге дейін
нүктеге дейін
(ε=5.0)190жоғары
қозғалыссыз
нүктеге
дейін(ε=7,0);
Моторлық және зерттеу әдістеріндегі октан сандарының айырмасыын
жанармайдың сенімділігі деп атаймыз.
Авиация бензиндерінің сортын арнайы ИТ9-1 атты қондырға жанармайдың
байытылған қоспасында анықтайды. Егерде бензиннің сорты анықталса, онда
оның маркасында екі саны жазылады. Мысалы Б 95130- авиация бензині,
алымындағы сан октан санының моторлы әдіспен анықталғанын, ал бөліміндегі
сан сортын көрсетеді ( 130 дегеніміз байытылған қоспада двигатель 30% -ке
жоғары қуат бөлінеді.
6
2.4 Антидетонаторлар
Автомобиль бензиндерінің детонациялық тұрақтылығын күшейту үшін
оларға антидетонаторлар түрлерінің бірін қосады. Антидетонаторлардың ішінде
кең түрде қолданылатындарының бірі тэтраэтилқорғасын болып табылады.
Тэтрааламыз.этилқорғасын түссіз, өте улы қою, сұйық зат. Оның қайнау
температурасы +200С-ға , тығыздығы 1,659кгм3 тең, оның үстіне мұнай
өнімдерінде өте жақсы ериді де, суда мүлде ерімейді. Оның негізігі қаситеі-
жанармайдағы тотыққыш байланыстардың түзілуін тежейді де, детонацияның
пайда болуын тоқтатады. Антидетонаторлардың алғашқы дейін детонациялық
тұраұтылығын арттыра алады. Ал алғашқы бөліктің үстіне қосылған келесі 1 г
небәрі детонациялық тұрақтылықты 2...4 бірлікке ғана көтере алады, оның
үстіне бензиннің уландырғыш қасиеті де күшейе түседі.
Тэтраэтилқорғасын өте улы болғандықтан адамның тыныс органдары
арқылы немесе терінің тыныс алу тесіктері арқылы ішкі организімдеріне еніп,
ауыр зардап шектіретін ауруларға әкеліп соқтыруы ықтимал.
Тэтраэтилқорғасынды жанармайға, таза күйінде қосуға болмайды. Себебі
реакция нәтижесінде одан қорғасын бөлініп двигатель бөлшектерінің бетіне
дақ тәрізді жабысып, кейінен олардың жұмыс істеу мүмкіндігін азайтады.
Сондықтан оларға хлорлы немесе бромды органикалық байланыстарды қосу
арқылы жану камерасынан ығыстырып шығару қажет болады. Тэтраэтилқорғасынның
хлорлы немесе бромды байланыстар мен қоспасы этил сұйығын түзейді.
Бензиннің қаншалықты этилденгенін ажырату үшін құрамына тағы бояғыш зат
қосылады. Этил сұйықтарының түрлері 11-кестеде келтірілген.
Этил сұйықтарының құрамына кіретін қоспалардың артықшылығы мен
кемшілігін кестеде көре аламыз.
Соңғы уақытта тэтраэтилқорғасынынның орнына одан тиімділеу
Тэтраэтилқорғасында маргенн қолданылып жүр. Қазір, оларға қарағанда әсері
күштілеу құрамында марганецті байланыстары бар антидетонаторлар табылды.
Бұл антидетонаторлар табылды. Бұл антидетонаторларға
циклопентадиенилтрикабонилмаргенец немесе ЦТМ және оның гомологы
метилциклопентадиенилтрикарбонилмар ганец МЦКМ жатады. ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz