Діни қатынас мәселесіндегі мемлекеттік билік және жергілікті өзін-өзі басқару органдары қызметінің бейімділігі
Кіріспе
1. Дін қатынастарын мемлекеттік реттеу
2. Діни қатынастарды реттеудегі басқару органдарының қызметін талдау
3. ҚР діни қатынастар шиеленісі проблемасы және оны шешу жолдары
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер
1. Дін қатынастарын мемлекеттік реттеу
2. Діни қатынастарды реттеудегі басқару органдарының қызметін талдау
3. ҚР діни қатынастар шиеленісі проблемасы және оны шешу жолдары
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер
Қазақстан - көп этникалы мемлекет. Дін – адамзат баласының рухани дүниесінің, ішкі мәдениетінің ең жоғары формасы. Рухани игіліктеріміз дін арқылы қалыптасып, дамыған деп айтуға бо¬лады. Біздің елімізде дін халықтың рухани қажеттілігі мен менталитетінің ажыра¬майтын бөлігі болып отыр. Қазіргі діни ренессанспен бірге халықтардың ұлттық мәдениетінің қайта өрлеуі басталады. Ол халықтың өмір салтанатының бір бөлігі ретінде мәдени дәстүрлермен де тығыз байланыста дамиды. Бұл қазіргі қоғам да¬муынан туған құбылыс. Нақты айтқанда дін Қазақстан халықтарының мәдениетіне ерте ықпал еткен фактор. Сондықтан мәдениетті қалыптастыру мәселелерін екшегенде, діни баста¬уды әлеуметтендірудің ерекше бір факторы ретінде.
Өзектілігі: Қазақстан қоғамның діни өмірі мемлекеттіліктің негізі мен отандық мәдениетті қалыптастырумен үздіксіз бірлікте дамып жатқан мемлекеттер қатарына жата¬ды. Сондықтан бүгінде еліміздің даму үдерісіндегі діни фактордың мәнділігін бағаламау ұлтаралық және дінаралық дау-жанжалға ұласатын әлеуметтік шиеленістің шығуына, сонымен қатар, мемлекет пен діни бірлестіктердің арасындағы қатынаста даулы жағдайлардың пайда болуына алып келуі мүмкін. Осы уақытқа дейін діни бірлестіктер тек қана мәдени және тарихи феномен ретінде қабылданып, олардың қоғамның рухани-мәдени дамуындағы позитивтік рөлі дұрыс бағаланбады, олардың әлеуметтік салаға жағымды әсер ету мүмкіндігі ескерусіз қалып отырды.
Мақсаты: Діни қатынастар мәселесіндегі мемлекеттік биліктің және жергілікті өзін-өзі басқару органдарының қызметінің проблемаларын қарастыру мен олардың шешу жолдарын ұсыну.
Міндеті: Дін қатынастарын мемлекеттік реттеу жолдарын қарастыру,діни қатынастарды реттеудегі басқару органдарының қызметін талдау,ҚР діни қатынастар шиеленісі проблемалары және оны шешу жолдарын қарастыру.
Өзектілігі: Қазақстан қоғамның діни өмірі мемлекеттіліктің негізі мен отандық мәдениетті қалыптастырумен үздіксіз бірлікте дамып жатқан мемлекеттер қатарына жата¬ды. Сондықтан бүгінде еліміздің даму үдерісіндегі діни фактордың мәнділігін бағаламау ұлтаралық және дінаралық дау-жанжалға ұласатын әлеуметтік шиеленістің шығуына, сонымен қатар, мемлекет пен діни бірлестіктердің арасындағы қатынаста даулы жағдайлардың пайда болуына алып келуі мүмкін. Осы уақытқа дейін діни бірлестіктер тек қана мәдени және тарихи феномен ретінде қабылданып, олардың қоғамның рухани-мәдени дамуындағы позитивтік рөлі дұрыс бағаланбады, олардың әлеуметтік салаға жағымды әсер ету мүмкіндігі ескерусіз қалып отырды.
Мақсаты: Діни қатынастар мәселесіндегі мемлекеттік биліктің және жергілікті өзін-өзі басқару органдарының қызметінің проблемаларын қарастыру мен олардың шешу жолдарын ұсыну.
Міндеті: Дін қатынастарын мемлекеттік реттеу жолдарын қарастыру,діни қатынастарды реттеудегі басқару органдарының қызметін талдау,ҚР діни қатынастар шиеленісі проблемалары және оны шешу жолдарын қарастыру.
1. www.e-gov.kz
2. islam.com.kz
3. muftyat.kz/
4. /«Айқын» газеті, 24.08.2011 ж., А. Шәріп/
5. «ҚазАқпарат», 21.09.2011 ж.,
6. «Егемен Қазақстан», 24.06.2011 ж.,
7. «Иман» журналы №4 (45) 2008 жыл, «Бізде қанша секта бар?»
8. «Хиджаб не үшін?» Алматы, «Шапағат-Нұр» 2003 жыл
9. «Дін және құқық» ақпараттық бюллетень №2 (10), Астана 2010
2. islam.com.kz
3. muftyat.kz/
4. /«Айқын» газеті, 24.08.2011 ж., А. Шәріп/
5. «ҚазАқпарат», 21.09.2011 ж.,
6. «Егемен Қазақстан», 24.06.2011 ж.,
7. «Иман» журналы №4 (45) 2008 жыл, «Бізде қанша секта бар?»
8. «Хиджаб не үшін?» Алматы, «Шапағат-Нұр» 2003 жыл
9. «Дін және құқық» ақпараттық бюллетень №2 (10), Астана 2010
Қазаақстан Республикасының Білім және Ғылым Министрлігі
Қ. Жұбанов атындағы Ақтөбе Мемлекеттік Университеті
Факультеті:
Кафедрасы:
Тақырыбы: Діни қатынас мәселесіндегі мемлекеттік билік және жергілікті өзін-
өзі басқару органдары қызметінің бейімділігі
Орындаған:
Тексерген:
Ақтөбе-201 жыл
Жоспар:
Кіріспе
1. Дін қатынастарын мемлекеттік реттеу
2. Діни қатынастарды реттеудегі басқару органдарының қызметін талдау
3. ҚР діни қатынастар шиеленісі проблемасы және оны шешу жолдары
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер
Кіріспе
Қазақстан - көп этникалы мемлекет. Дін – адамзат баласының рухани
дүниесінің, ішкі мәдениетінің ең жоғары формасы. Рухани игіліктеріміз дін
арқылы қалыптасып, дамыған деп айтуға болады. Біздің елімізде дін халықтың
рухани қажеттілігі мен менталитетінің ажырамайтын бөлігі болып отыр.
Қазіргі діни ренессанспен бірге халықтардың ұлттық мәдениетінің қайта
өрлеуі басталады. Ол халықтың өмір салтанатының бір бөлігі ретінде мәдени
дәстүрлермен де тығыз байланыста дамиды. Бұл қазіргі қоғам дамуынан туған
құбылыс. Нақты айтқанда дін Қазақстан халықтарының мәдениетіне ерте ықпал
еткен фактор. Сондықтан мәдениетті қалыптастыру мәселелерін екшегенде, діни
бастауды әлеуметтендірудің ерекше бір факторы ретінде.
Өзектілігі: Қазақстан қоғамның діни өмірі мемлекеттіліктің негізі мен
отандық мәдениетті қалыптастырумен үздіксіз бірлікте дамып жатқан
мемлекеттер қатарына жатады. Сондықтан бүгінде еліміздің даму үдерісіндегі
діни фактордың мәнділігін бағаламау ұлтаралық және дінаралық дау-жанжалға
ұласатын әлеуметтік шиеленістің шығуына, сонымен қатар, мемлекет пен діни
бірлестіктердің арасындағы қатынаста даулы жағдайлардың пайда болуына алып
келуі мүмкін. Осы уақытқа дейін діни бірлестіктер тек қана мәдени және
тарихи феномен ретінде қабылданып, олардың қоғамның рухани-мәдени
дамуындағы позитивтік рөлі дұрыс бағаланбады, олардың әлеуметтік салаға
жағымды әсер ету мүмкіндігі ескерусіз қалып отырды.
Мақсаты: Діни қатынастар мәселесіндегі мемлекеттік биліктің және
жергілікті өзін-өзі басқару органдарының қызметінің проблемаларын қарастыру
мен олардың шешу жолдарын ұсыну.
Міндеті: Дін қатынастарын мемлекеттік реттеу жолдарын қарастыру,діни
қатынастарды реттеудегі басқару органдарының қызметін талдау,ҚР діни
қатынастар шиеленісі проблемалары және оны шешу жолдарын қарастыру.
Дін қатынастарын мемлекеттік реттеу
Тәуелсіздік жылдарында елімізде орын алған күрделі саяси-экономикалық
жаңарулар мен өзгерулер ағымында мемлекет билігінің қайнар көзі болып
табылатын халқымыздың рухани өмірі мен діни көзқарастары да бір жағынан
толығып, ал енді бір жағынан әралуан бағыттар бойынша дамып, бүгінгі
көптеген этникалық топтар мен түрлі діндерді ұстанатын зайырлы Қазақстан
қоғамы қалыптасты. Халықсыз билік болмайды, ал – дінсіз халық болмайды.
Халықтың тұтастығы мен діннің тұтастығы және мемлекеттің тұтастығы арасында
тікелей тәуелді байланыс бар. Көптеген этникалық топтар мен діни
сенімдерден құралған қоғамымыздағы өтпелі кезеңде дін атаулының
мемлекеттің ішкі тұрақтылығы мен қауіпсіздігін қамсыздандырудағы рөлі,
өндіруші күш болып табылатын халықты ұйымдастыру құдіреті, халықаралық
қатынастардағы салмағы және елдің болашағы мен баяндылығына тікелей әсері
өте анық көрініс берді.
Мемлекет – дін қатынастарының күрделілігі мен маңыздылығын түсіну үшін,
діни ахуалға шолу:
Елімізде негізінен басты екі дін бар. Олар – ислам және христиандық.
Ислам дінін ұстанушылар халық санының шамамен 67-70 пайызын құрайтын 24
этникалық топ. Республика халқының 58 пайызы қазақтар және оларға қоса
ойғыр, татар, өзбек, түрік, курд, дүнген, шешен, әзірбайжан, башқұрт,
ингуш, балкар қатарлы бауырлас халықтар түгелдей ислам дінін және оның
ішіндегі сүнни (суннит) жолын ұстанады. Тек, әзірбайжан және курд
халықтарының бір бөлігі мен шағын ирандық топ ғана шиға (шиит) жолын
ұстанады. Бүгінге дейін көп білінбейтін шиғалар, әсіресе, IV Кәрім Ага
Ханның (1936- ) елімізге жасаған сапарлары және Халықаралық тау
университетінің Қазақстан бөлімшесінің ашылуы арқасында соңғы жылдары
елімізде үгіт-насихаттарын күшейте түсуде. 2004 жылдың басындағы деректерге
қарағанда елімізде 1648 мұсылман діни бірлестігі 1534 мешіт жұмыс істейді.
Осы арада ислам дінінің Қазақстанның негізгі діні екенін және халқтың
тарихында үйлестіруші, ұйымдастырушы һәм біріктіруші күш ретінде ең маңызды
орын алған.
Қазақстандағы екінші орынды дін христиандықтың бүгінгі ахуалы исламмен
салыстырғанда тым күрделі. Христиандық (мәсіхшілдік) алуан түрлі
конфессиялар мен секталардан құралған және бір діни орталыққа бағынбайтын
бытыраңқы көрініс береді. Христиандардың басым көпшілігі славяндық
православие бағытында. 1956 жылы республика көлемінде 55 православие
жамағаты (приход) болса, бүгінгі күні 240 діни бірлестік уә 8 монастыр
жұмыс істейді. Қазақстандағы православие шіркеуінің тікелей Мәскеу
Патриархтығына және Қасиетті Синодына бағынатын митрополиттік деңгейіндегі
бөлім.
1992 жылы қабылданған Діни сенім бостандығы және діни бірлестіктер
туралы заң бойынша азаматтар діни бірлестіктер құра отырып, ұйымдаса алады.
Діни бірлестіктерді Әділет министрлігінде тіркеудің өзіндік шарттары бар.
Бұл шарттар орындалғанда ғана бірлестіктер тіркеледі және қызмет атқара
алады. 30.01.2001 ж. қабылданған ҚР Әкімшілік заң бұзушылықтар жөніндегі
Кодексі ҚР соттарына белгілі тәртіп бойынша тіркелмеген діни
бірлестіктердің жұмысын тоқтатуға немесе айыппұл салуға құқық берген.
Діни қызмет саласындағы мемлекеттік реттеудегі уәкілетті органның
құзыреті: Дiни бiрлестiктермен өзара iс-қимыл саласындағы мемлекеттік
саясаттың негiзгi бағыттарын қалыптастыруға және iске асыруға қатысады;
Қазақстан Республикасының аумағында құрылған дiни бiрлестiктердiң,
миссионерлердiң, діни білім беру ұйымдарының қызметiн зерделеп, оған талдау
жүргiзедi;өз құзыретiне жататын мәселелер бойынша түсіндіру жұмыстарын
жүзеге асыруды қамтамасыз етеді; Қазақстан Республикасының діни қызмет және
діни бірлестіктер туралы заңнамасын жетiлдiру жөнінде ұсыныстар әзiрлейдi;
діни қызмет және дiни бiрлестiктермен өзара іс-қимыл мәселелері бойынша
облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың және астананың жергiлiктi
атқарушы органдарының қызметiн үйлестiредi; дiнтану сараптамалары және діни
бірлестіктерді құруға бастамашы азаматтар тізімдеріне тексеру жүргiзiлуiн
қамтамасыз етедi; жеке және заңды тұлғалардың Қазақстан Республикасының
дiни қызмет және діни бірлестіктер туралы заңнамасын бұзушылықтарға қатысты
өтініштерін қарайды; шет мемлекеттердiң діни қызмет саласындағы уәкілетті
органдарымен ынтымақтастықты ұйымдастырады және жүзеге асырады; республика
аумағындағы шетелдік діни бірлестіктердің қызметіне, шетелдік діни
орталықтардың Қазақстан Республикасындағы діни бірлестіктер басшыларын
тағайындауына келісім білдіреді; осы Заңда, Қазақстан Республикасының өзге
де заңдарында, Қазақстан Республикасы Президентінің және Қазақстан
Республикасы Үкіметінің актілерінде көзделген өзге де өкілеттіктерді жүзеге
асырады.
Діни бірлестіктерді мемлекеттік тіркеу: Дiни бiрлестiк оны мемлекеттік
тіркеген сәттен бастап заңды тұлғаның құқық қабiлеттілігiне ие болады.
Республикалық діни бiрлестiктердi және өңірлік діни бірлестіктерді
мемлекеттiк тiркеудi Қазақстан Республикасының Әдiлет министрлiгi жүзеге
асырады.
Жергілікті діни бірлестіктерді мемлекеттік тіркеуді, филиалдар мен
өкілдіктерді есептік тіркеуді аумақтық әдiлет органдары жүзеге асырады.
Өңірлік діни бірлестікті тіркеу кезінде тіркеуші орган белгілеген нысан
бойынша өңірлік діни бірлестіктерді құруға бастамашылық жасаған жергілікті
діни бірлестіктердің әрқайсысының қатысушыларының тізімі, сондай-ақ олардың
жергілікті діни бірлестіктері жарғыларының нотариат куәландырған
көшірмелері қосымша табыс етіледі. Республикалық діни бірлестіктер
мәртебесін растау үшін тіркелген күнінен бастап бір жыл өткенге дейін
тіркеуді жүзеге асыратын органға олардың құрылымдық бөлімшелерінің
(филиалдары мен өкілдіктерінің) аумақтық әділет органдарында есептік
тіркеуден өткенін растайтын құжаттардың көшірмелерін ұсынуға міндетті. Осы
баптың 5-тармағының талаптарын орындамаған жағдайда, республикалық діни
бірлестік Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген тәртіппен қайта
ұйымдастырылуға немесе таратылуға жатады. Діни бірлестіктерді мемлекеттiк
тіркеу және олардың филиалдары мен өкілдіктерін есептiк тiркеу, діни
бірлестіктерді қайта тiркеу, тiркеуден бас тарту осы Заңда көзделген
ерекшеліктер ескеріле отырып, Заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркеу және
филиалдар мен өкілдіктерді есептік тіркеу туралы Қазақстан Республикасының
Заңында көзделген тәртiппен және мерзiмде жүзеге асырылады. Мемлекеттік
тіркеудің (қайта тіркеудің) мерзіміне дінтану сараптамасын жүргізу және
діни бірлестікті құруға бастамашы азаматтар тізімінің осы Заңның
талаптарына сәйкестігін тексеру үшін үзіліс жасалады. Тіркеуші орган
мемлекеттік тіркеу (қайта тіркеу) мерзіміне үзіліс жасау туралы шешім
қабылданған күннен бастап үш жұмыс күнінен кешіктірмей уәкілетті органға
дінтану сараптамасын жүргізу және діни бірлестіктер құруға бастамашы
азаматтар тізімдерін тексеруді ұйымдастыру үшін қажетті құжаттардың
көшірмелерін жібереді. Ұсынылған құжаттардың заңнамаға сәйкестігін
тексерудің, жүргізілген дінтану сараптамасының, діни бірлестікті құруға
бастамашы азаматтардың тізімін тексерудің нәтижелері бойынша діни
бірлестікті мемлекеттік тіркеу туралы немесе мемлекеттік тіркеуден бас
тарту туралы шешім қабылданады
Мемлекет-дін қатынастарының өзекті бір мәселесі азаматтардың дін
саласында білім алу, оқу құқығын пайдалануы. Еліміздегі Білім туралы
заңда бұл мәселе толық шешімін тапқан емес. Қазақстанда 8 діни жоғары оқу
орны, 6 орта дәрежелі діни оқу орны мен 3 жалпы білім беру мекемесі жұмыс
істеуде. Жоғары оқу орындарынан екеуі мұсылмандардікі. Олар Нұр-Мұбарак
Мысыр ислам мәдениеті университеті және ҚМДБ қарамағындағы Имамдардың
біліктілігін жетілдіру институты. Бұған қоса 1 католик, 1 лютеран және 4
протестант оқу орны бар. Енді осы діндер мен мәзһәбтарды (конфессияларды)
ұстанатын адамдардың жалпы санына шағатын болсақ, сан жағынан ең аз болып
табылатын протестанттардың еншісіне ең көп жоғары оқу орны, ал
мұсылмандарға болса ең аз оқу орны түсетіні байқалады.
Діни қатынастарды реттеудегі басқару органдарының қызметін талдау
Қазақстан Республикасы Мәдениет министрлігінің Діни істер комитеті
азаматтардың діни сенім бостандығына құқықтарын қамтамасыз ету, өзара
түсіністікті нығайту, әр түрлі сенімдегі діни бірлестіктер арасындағы
төзімділік, олардың мемлекетпен өзара іс-қимыл саласындағы мемлекеттік
саясатты іске асыру жөніндегі уәкілетті орган болып табылады.
Комитет заңнамамен белгіленген тәртіпте азаматтардың діни сенім
бостандығына құқықтарын қамтамасыз ету мәселелерін реттейтін Қазақстан
Республикасының заңнамасын жетілдіруге қатысты ұсыныстарды әзірлеу, діни
бірлестіктермен қарым-қатынастарды тәртіпке салу саласындағы облыстағы
жергілікті атқарушы органдардың қызметін үйлестіру, дінтану сараптамаларын,
оның ішінде тиісті органдардың сұранысы бойынша діни мазмұндағы
объектілерге сараптама жүргізуді қамтамасыз ету бойынша функцияларды жүзеге
асырады.Одан басқа, Комитет міндеттерінің бірі Қазақстан Республикасы
аумағында құрылған діни бірлестіктердің, діни оқу орындардың,
миссионерлердің және заңды тұлға белгілері жоқ саны аз діни топтардың
қызметіне зерттеу мен талдау жүргізу, азаматтардың діни сенім бостандығына
құқықтарын қамтамасыз ету және діни бірлестіктермен өзара іс-қимыл
саласында ақпараттық-насихаттық іс-шараларды жүзеге асыру, Қазақстан
Республикасында әрекет ететін діни бірлестіктер туралы ақпараттық
мәліметтер дерекқорын қалыптастыру, азаматтардың діни сенім бостандығына
құқықтарын қамтамасыз ету саласындағы мемлекеттік саясаттың мәселелері
бойынша түсіндірме жұмыстарын жүргізу, қажылыққа баруды ұйымдастыруда
түсіндірме жұмыстарын жүргізу және (немесе) әдістемелік көмек көрсету болып
табылады. Комитет сондай-ақ азаматтардың діни сенім бостандығына құқықтарын
қамтамасыз ету және діни бірлестіктермен өзара іс-қимыл саласындағы
мемлекеттік саясаттың іске асырылуына, мемлекеттік органдардың, діни
бірлестіктердің, өзге де заңды және жеке тұлғалардың діни сенім бостандығы
және діни бірлестіктер туралы заңнаманы сақтауына бақылауды жүзеге асырады.
Діни қызмет және діни бірлестіктер туралы заң жобасының Мәжілістегі
сіз жетекшілік ететін жұмыс тобында талқыланып жатыр. Сонымен, жаңа заң
жобасының жаңалықтары бар. Аталмыш заң жобасы қазіргі шиеленісіп тұрған
діни ахуалды реттеу.
Діни бірлестіктер қызметін реттейтін заң , басқа да қоғамдық
қатынастарды реттейтін заң, уақыт өте келе, өзгертулер мен толықтырулар
енгізуді талап ету, сондай-ақ жаңадан жазып шығуды қажет ететіні заңдылық.
Егемен ел атанғаннан кейін қабылданған алғашқы заңдардың қатарында дін
қызметін реттейтін заң болды. Тәуелсіздікті 1991 жылдың желтоқсанында
жарияласа, 1992 жылдың қаңтарында Діни сенім және діни бірлестіктер
бостандығы туралы заң қабылданған-ды. Себебі азаматтық қоғамды алға қарай
жылжытатын үлкен құралдың бірі, адамның парасаттылығына, имандылығына,
білімі мен ғылымына, өмірге деген көзқарасына әсер ететін дүниенің бірі -
бұл дін. Дін - ғылым, дін - мәдениет, дін - өнер. Тоқсаныншы жылдар басында
қабылданған ол заң жобасына күні бүгінге дейін 7-8 рет толықтырулар мен
өзгертулер енгізілді. Бірақ соған қарамастан, дін қызметін реттейтін
заңымыз алға жылжи алмады. Бүгінде Қазақстанда 350-ге жуық ұлттық базалық
заңдар бар, бұлар негізгі заңдар саналады. Міне, діни қызмет пен діни
бірлестіктер қызметін реттейтін заңды жоғарыдағы заңдардың қатарына қосуы
керек. Біз экономика, әлеуметтік, банк жүйесі, ауыл шаруашылығы, құқық
қорғау органдары саласындағы заңдардың бәрін тиісті деңгейіне жеткіздік. Ол
заңдар қай мемлекеттің де заңдарынан кем емес. Ал діни бірлестіктер
қызметіне қатысты заңның сол күйінде қалып отырғаны, әрине, өкінішті
жағдай. Бұл заңды жетілдіру тұрғысында жұмыстар жүргізілді. Бірақ ол
өзгерістер редакциялық түсініктемелер, кейбір нормаларын сол кездегі
қабылданған Азаматтық кодекске, Қылмыстық кодекске, басқа да кодекстерге
үйлестірумен ғана шектелді. Сол себепті осыдан бірер жыл бұрын бір топ
депутаттар өз бастамаларымен 1992 жылғы заңға өзгерістер мен толықтырулар
енгізу туралы заң жобасын енгізген болатын. Бір жыл бойы қызу талқылау
болды. Заң жобасы Сенаттан өтіп, Елбасының қол қоюына барған уақытта
Президент өз құқын пайдаланып, заң жобасының ұсынылып отырған нормаларының
Конституцияға сәйкестігін білу мақсатында Конституциялық кеңеске жүгінді.
Аталмыш кеңес 2009 жылы ұсынылған нормалар төрт жағдаймен Конституцияға
қайшы деген қаулы шығарылды.
Конституциялық кеңестің сол кездегі ескертпелері жаңа заң жобасында
қаншалықты ескерілген?
Үкімет Дін істері агенттігімен бірге заң жобасын дайындады..Заң
жобасын жасаушылар Конституциялық кеңестің екі жыл бұрынғы ескертулерінің
ескерілгенін жеткізді. Заңның жаңалықтарына тоқталар болсақ, оны бірнеше
топқа бөліп айту керек. Біріншіден, халыққа заңның ішіндегі негізгі
ұғымдарды түсіндіруге басымдық берілген. Мысалы, дін деген не, діни
бірлестік дегеніміз не, миссионерлік қызмет деген не, өкілетті орган
дегеніміз қандай болуы керек, жергілікті атқарушы билік пен діни
бірлестіктің арасы қандай болуы керек, ғибадатхана деген не? - міне,
осындай сұрақтардың жауабын осы заңда анықтап беріп отырмыз. Бұрынғы заңның
ішінде бұл мәселелер 1992 жылғы ұғыммен байланысты. Ал одан беріде
Қазақстан сыртқы байланысты нығайтты, әлем елдерімен қарым-қатынас орнатты.
Соған орай бүгінгі заман талабына жауап беретін ұғымдар енгізілді.
Жылына 5-6 мыңдай оқушы шетелге оқуға барып жатыр. Дәстүрлі ислам
дінінің шыққан жері - араб елдеріне, Египетке, Сирияға барып оқып жатқан
жастар бар. Ал алдағы уақытта Нұр-Мүбәрак университетіне дінтанушы
азаматтарды дайындау мақсатында мемлекеттік грант бөлінеді. Соның барлығы
дінге қатысты заңнамамызды жетілдіруді қажет етеді.
Екіншіден, бүгінгі қолданыстағы заң бойынша діни бірлестіктер құру үшін
10 адам ынталы болса, жеткілікті еді. Бұл жеңілдікті діни бірлестіктер
оңтайлы пайдаланған сияқты. Өйткені тоқсаныншы жылдар басында Қазақстан
көлемінде 400-500-дің арасында діни ұйымдар қалыптасқан болса, қазір 4
мыңның үстіне шығып кетті. Себебі тіркелу өте оңай еді. Жаңа заң жобасында
жергілікті діни бірлестікті тіркеу үшін 50 адамның ынталы тобы ынта
білдіруі талап етіледі. Тіркеуден бұрын бірлестіктің ресми жиналыстары өтуі
тиіс. Тіркеу құжаттары ретінде сол жиналыстың хаттамасы мен діни
бірлестіктің жетекшісінің қолы қойылған бірлестік жарғысы тапсырылады.
Мемлекеттік тіркеуден өту үш алым төлейді. Сонымен қатар тіркеуші орган
белгіленген нысан бойынша электронды және қағаз жеткізгіштерде құралатын
діни бірлестікке бастамашы болған азаматтардың тізімі тапсырылады. Бұл
тіркеуден өту үшін өмірде жоқ адамдарды тіркеп жіберудің алдын алады.
Себебі саяси партияларды құру барысында сондай келеңсіз жағдайлар орын
алған. Сосын діни бірлестіктің орналасқан жерін растайтын құжат талап
етіліп отыр. Бұл құжат бүгінгі таңдағы 4 мыңнан астам діни бірлестіктің
қайда орналасқанын анықтап беретін мүмкіндік болып отыр. Бұл өте орынды
мәселе деп білемін. Бастысы, атқарушы органдардың діни бірлестіктермен
байланыс жасауына ыңғайлы болады. Әйтпесе соңынан іздеп барып, мекен
жайынан таппай қайтатын жағдай аз емес. Сонымен бірге діни ілімнің
негіздерін ашып көрсететін және осы ілімге сәйкес, діни қызмет туралы
мәліметтер қамтылған діни баспа материалдары сараптаудан өтеді. Яғни
олардың діни бағыттарын уағыздайтын қандай материалдарымен, қандай
әдебиеттермен жабдықталғанын білуіміз керек. Әйтпесе діни әдебиеттерін
сандық пен қоржынның түбіне тығып, бір адамға ғана оқып беретін
бірлестіктер жоқ емес. Адам баласын тура жолдан адастыратын әртүрлі
әдебиеттің ел арасына тарап кетуінің алдын осылай алу ниеті бар. Ол
әдебиеттер Дін істері агеттігінің дінтану сараптамасынан өтуі міндетті және
шарт! Мектептегі оқу құралдарының өзін мектепке жібермес бұрын Білім және
ғылым министрлігінің сараптамасынан өткіземіз ғой.
Тағы бір қойылып отырған талап - діни бірлестіктің басшысын сайлау
уәкілетті органмен келісілуі керек болады. Діни бірлестіктер Қазақстан
азаматын болсын, шетелдің азаматын басшылыққа аламыз, білімі жақсы,
тәжірибесі мол, бізге көмек жасайтын болады десе, біздің уәкілетті
органның, яғни облыстарда дін істері басқарманың өкілі немесе Астанада Дін
істері агенттігі қызметкерлерінің келісімі арқылы сайлай алады.
Халық арасында хиджаб кию үрдісі кең етек алған. Ал хиджаб қазаққа
қатысы жоқ араб халықтарының ұлттық киімі екені белгілі. Осы мәселе заң
жобасында қарастырылған ба?
Заң жобасында хиджабқа қатысты бап жоқ. Заң жобасының таныстырылуы
кезінде халық қалаулылары тарапынан осы мәселе де көтерілді. Дін істері
агенттігі төрағасының айтуынша, бұл мәселе Білім және ғылым, Денсаулық
сақтау министрліктерімен бірге өткізілетін алқалы жиында қарастырылмақ.
Әрине, бұл қоғамда шешімін табуды қажет етіп ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Қ. Жұбанов атындағы Ақтөбе Мемлекеттік Университеті
Факультеті:
Кафедрасы:
Тақырыбы: Діни қатынас мәселесіндегі мемлекеттік билік және жергілікті өзін-
өзі басқару органдары қызметінің бейімділігі
Орындаған:
Тексерген:
Ақтөбе-201 жыл
Жоспар:
Кіріспе
1. Дін қатынастарын мемлекеттік реттеу
2. Діни қатынастарды реттеудегі басқару органдарының қызметін талдау
3. ҚР діни қатынастар шиеленісі проблемасы және оны шешу жолдары
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер
Кіріспе
Қазақстан - көп этникалы мемлекет. Дін – адамзат баласының рухани
дүниесінің, ішкі мәдениетінің ең жоғары формасы. Рухани игіліктеріміз дін
арқылы қалыптасып, дамыған деп айтуға болады. Біздің елімізде дін халықтың
рухани қажеттілігі мен менталитетінің ажырамайтын бөлігі болып отыр.
Қазіргі діни ренессанспен бірге халықтардың ұлттық мәдениетінің қайта
өрлеуі басталады. Ол халықтың өмір салтанатының бір бөлігі ретінде мәдени
дәстүрлермен де тығыз байланыста дамиды. Бұл қазіргі қоғам дамуынан туған
құбылыс. Нақты айтқанда дін Қазақстан халықтарының мәдениетіне ерте ықпал
еткен фактор. Сондықтан мәдениетті қалыптастыру мәселелерін екшегенде, діни
бастауды әлеуметтендірудің ерекше бір факторы ретінде.
Өзектілігі: Қазақстан қоғамның діни өмірі мемлекеттіліктің негізі мен
отандық мәдениетті қалыптастырумен үздіксіз бірлікте дамып жатқан
мемлекеттер қатарына жатады. Сондықтан бүгінде еліміздің даму үдерісіндегі
діни фактордың мәнділігін бағаламау ұлтаралық және дінаралық дау-жанжалға
ұласатын әлеуметтік шиеленістің шығуына, сонымен қатар, мемлекет пен діни
бірлестіктердің арасындағы қатынаста даулы жағдайлардың пайда болуына алып
келуі мүмкін. Осы уақытқа дейін діни бірлестіктер тек қана мәдени және
тарихи феномен ретінде қабылданып, олардың қоғамның рухани-мәдени
дамуындағы позитивтік рөлі дұрыс бағаланбады, олардың әлеуметтік салаға
жағымды әсер ету мүмкіндігі ескерусіз қалып отырды.
Мақсаты: Діни қатынастар мәселесіндегі мемлекеттік биліктің және
жергілікті өзін-өзі басқару органдарының қызметінің проблемаларын қарастыру
мен олардың шешу жолдарын ұсыну.
Міндеті: Дін қатынастарын мемлекеттік реттеу жолдарын қарастыру,діни
қатынастарды реттеудегі басқару органдарының қызметін талдау,ҚР діни
қатынастар шиеленісі проблемалары және оны шешу жолдарын қарастыру.
Дін қатынастарын мемлекеттік реттеу
Тәуелсіздік жылдарында елімізде орын алған күрделі саяси-экономикалық
жаңарулар мен өзгерулер ағымында мемлекет билігінің қайнар көзі болып
табылатын халқымыздың рухани өмірі мен діни көзқарастары да бір жағынан
толығып, ал енді бір жағынан әралуан бағыттар бойынша дамып, бүгінгі
көптеген этникалық топтар мен түрлі діндерді ұстанатын зайырлы Қазақстан
қоғамы қалыптасты. Халықсыз билік болмайды, ал – дінсіз халық болмайды.
Халықтың тұтастығы мен діннің тұтастығы және мемлекеттің тұтастығы арасында
тікелей тәуелді байланыс бар. Көптеген этникалық топтар мен діни
сенімдерден құралған қоғамымыздағы өтпелі кезеңде дін атаулының
мемлекеттің ішкі тұрақтылығы мен қауіпсіздігін қамсыздандырудағы рөлі,
өндіруші күш болып табылатын халықты ұйымдастыру құдіреті, халықаралық
қатынастардағы салмағы және елдің болашағы мен баяндылығына тікелей әсері
өте анық көрініс берді.
Мемлекет – дін қатынастарының күрделілігі мен маңыздылығын түсіну үшін,
діни ахуалға шолу:
Елімізде негізінен басты екі дін бар. Олар – ислам және христиандық.
Ислам дінін ұстанушылар халық санының шамамен 67-70 пайызын құрайтын 24
этникалық топ. Республика халқының 58 пайызы қазақтар және оларға қоса
ойғыр, татар, өзбек, түрік, курд, дүнген, шешен, әзірбайжан, башқұрт,
ингуш, балкар қатарлы бауырлас халықтар түгелдей ислам дінін және оның
ішіндегі сүнни (суннит) жолын ұстанады. Тек, әзірбайжан және курд
халықтарының бір бөлігі мен шағын ирандық топ ғана шиға (шиит) жолын
ұстанады. Бүгінге дейін көп білінбейтін шиғалар, әсіресе, IV Кәрім Ага
Ханның (1936- ) елімізге жасаған сапарлары және Халықаралық тау
университетінің Қазақстан бөлімшесінің ашылуы арқасында соңғы жылдары
елімізде үгіт-насихаттарын күшейте түсуде. 2004 жылдың басындағы деректерге
қарағанда елімізде 1648 мұсылман діни бірлестігі 1534 мешіт жұмыс істейді.
Осы арада ислам дінінің Қазақстанның негізгі діні екенін және халқтың
тарихында үйлестіруші, ұйымдастырушы һәм біріктіруші күш ретінде ең маңызды
орын алған.
Қазақстандағы екінші орынды дін христиандықтың бүгінгі ахуалы исламмен
салыстырғанда тым күрделі. Христиандық (мәсіхшілдік) алуан түрлі
конфессиялар мен секталардан құралған және бір діни орталыққа бағынбайтын
бытыраңқы көрініс береді. Христиандардың басым көпшілігі славяндық
православие бағытында. 1956 жылы республика көлемінде 55 православие
жамағаты (приход) болса, бүгінгі күні 240 діни бірлестік уә 8 монастыр
жұмыс істейді. Қазақстандағы православие шіркеуінің тікелей Мәскеу
Патриархтығына және Қасиетті Синодына бағынатын митрополиттік деңгейіндегі
бөлім.
1992 жылы қабылданған Діни сенім бостандығы және діни бірлестіктер
туралы заң бойынша азаматтар діни бірлестіктер құра отырып, ұйымдаса алады.
Діни бірлестіктерді Әділет министрлігінде тіркеудің өзіндік шарттары бар.
Бұл шарттар орындалғанда ғана бірлестіктер тіркеледі және қызмет атқара
алады. 30.01.2001 ж. қабылданған ҚР Әкімшілік заң бұзушылықтар жөніндегі
Кодексі ҚР соттарына белгілі тәртіп бойынша тіркелмеген діни
бірлестіктердің жұмысын тоқтатуға немесе айыппұл салуға құқық берген.
Діни қызмет саласындағы мемлекеттік реттеудегі уәкілетті органның
құзыреті: Дiни бiрлестiктермен өзара iс-қимыл саласындағы мемлекеттік
саясаттың негiзгi бағыттарын қалыптастыруға және iске асыруға қатысады;
Қазақстан Республикасының аумағында құрылған дiни бiрлестiктердiң,
миссионерлердiң, діни білім беру ұйымдарының қызметiн зерделеп, оған талдау
жүргiзедi;өз құзыретiне жататын мәселелер бойынша түсіндіру жұмыстарын
жүзеге асыруды қамтамасыз етеді; Қазақстан Республикасының діни қызмет және
діни бірлестіктер туралы заңнамасын жетiлдiру жөнінде ұсыныстар әзiрлейдi;
діни қызмет және дiни бiрлестiктермен өзара іс-қимыл мәселелері бойынша
облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың және астананың жергiлiктi
атқарушы органдарының қызметiн үйлестiредi; дiнтану сараптамалары және діни
бірлестіктерді құруға бастамашы азаматтар тізімдеріне тексеру жүргiзiлуiн
қамтамасыз етедi; жеке және заңды тұлғалардың Қазақстан Республикасының
дiни қызмет және діни бірлестіктер туралы заңнамасын бұзушылықтарға қатысты
өтініштерін қарайды; шет мемлекеттердiң діни қызмет саласындағы уәкілетті
органдарымен ынтымақтастықты ұйымдастырады және жүзеге асырады; республика
аумағындағы шетелдік діни бірлестіктердің қызметіне, шетелдік діни
орталықтардың Қазақстан Республикасындағы діни бірлестіктер басшыларын
тағайындауына келісім білдіреді; осы Заңда, Қазақстан Республикасының өзге
де заңдарында, Қазақстан Республикасы Президентінің және Қазақстан
Республикасы Үкіметінің актілерінде көзделген өзге де өкілеттіктерді жүзеге
асырады.
Діни бірлестіктерді мемлекеттік тіркеу: Дiни бiрлестiк оны мемлекеттік
тіркеген сәттен бастап заңды тұлғаның құқық қабiлеттілігiне ие болады.
Республикалық діни бiрлестiктердi және өңірлік діни бірлестіктерді
мемлекеттiк тiркеудi Қазақстан Республикасының Әдiлет министрлiгi жүзеге
асырады.
Жергілікті діни бірлестіктерді мемлекеттік тіркеуді, филиалдар мен
өкілдіктерді есептік тіркеуді аумақтық әдiлет органдары жүзеге асырады.
Өңірлік діни бірлестікті тіркеу кезінде тіркеуші орган белгілеген нысан
бойынша өңірлік діни бірлестіктерді құруға бастамашылық жасаған жергілікті
діни бірлестіктердің әрқайсысының қатысушыларының тізімі, сондай-ақ олардың
жергілікті діни бірлестіктері жарғыларының нотариат куәландырған
көшірмелері қосымша табыс етіледі. Республикалық діни бірлестіктер
мәртебесін растау үшін тіркелген күнінен бастап бір жыл өткенге дейін
тіркеуді жүзеге асыратын органға олардың құрылымдық бөлімшелерінің
(филиалдары мен өкілдіктерінің) аумақтық әділет органдарында есептік
тіркеуден өткенін растайтын құжаттардың көшірмелерін ұсынуға міндетті. Осы
баптың 5-тармағының талаптарын орындамаған жағдайда, республикалық діни
бірлестік Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген тәртіппен қайта
ұйымдастырылуға немесе таратылуға жатады. Діни бірлестіктерді мемлекеттiк
тіркеу және олардың филиалдары мен өкілдіктерін есептiк тiркеу, діни
бірлестіктерді қайта тiркеу, тiркеуден бас тарту осы Заңда көзделген
ерекшеліктер ескеріле отырып, Заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркеу және
филиалдар мен өкілдіктерді есептік тіркеу туралы Қазақстан Республикасының
Заңында көзделген тәртiппен және мерзiмде жүзеге асырылады. Мемлекеттік
тіркеудің (қайта тіркеудің) мерзіміне дінтану сараптамасын жүргізу және
діни бірлестікті құруға бастамашы азаматтар тізімінің осы Заңның
талаптарына сәйкестігін тексеру үшін үзіліс жасалады. Тіркеуші орган
мемлекеттік тіркеу (қайта тіркеу) мерзіміне үзіліс жасау туралы шешім
қабылданған күннен бастап үш жұмыс күнінен кешіктірмей уәкілетті органға
дінтану сараптамасын жүргізу және діни бірлестіктер құруға бастамашы
азаматтар тізімдерін тексеруді ұйымдастыру үшін қажетті құжаттардың
көшірмелерін жібереді. Ұсынылған құжаттардың заңнамаға сәйкестігін
тексерудің, жүргізілген дінтану сараптамасының, діни бірлестікті құруға
бастамашы азаматтардың тізімін тексерудің нәтижелері бойынша діни
бірлестікті мемлекеттік тіркеу туралы немесе мемлекеттік тіркеуден бас
тарту туралы шешім қабылданады
Мемлекет-дін қатынастарының өзекті бір мәселесі азаматтардың дін
саласында білім алу, оқу құқығын пайдалануы. Еліміздегі Білім туралы
заңда бұл мәселе толық шешімін тапқан емес. Қазақстанда 8 діни жоғары оқу
орны, 6 орта дәрежелі діни оқу орны мен 3 жалпы білім беру мекемесі жұмыс
істеуде. Жоғары оқу орындарынан екеуі мұсылмандардікі. Олар Нұр-Мұбарак
Мысыр ислам мәдениеті университеті және ҚМДБ қарамағындағы Имамдардың
біліктілігін жетілдіру институты. Бұған қоса 1 католик, 1 лютеран және 4
протестант оқу орны бар. Енді осы діндер мен мәзһәбтарды (конфессияларды)
ұстанатын адамдардың жалпы санына шағатын болсақ, сан жағынан ең аз болып
табылатын протестанттардың еншісіне ең көп жоғары оқу орны, ал
мұсылмандарға болса ең аз оқу орны түсетіні байқалады.
Діни қатынастарды реттеудегі басқару органдарының қызметін талдау
Қазақстан Республикасы Мәдениет министрлігінің Діни істер комитеті
азаматтардың діни сенім бостандығына құқықтарын қамтамасыз ету, өзара
түсіністікті нығайту, әр түрлі сенімдегі діни бірлестіктер арасындағы
төзімділік, олардың мемлекетпен өзара іс-қимыл саласындағы мемлекеттік
саясатты іске асыру жөніндегі уәкілетті орган болып табылады.
Комитет заңнамамен белгіленген тәртіпте азаматтардың діни сенім
бостандығына құқықтарын қамтамасыз ету мәселелерін реттейтін Қазақстан
Республикасының заңнамасын жетілдіруге қатысты ұсыныстарды әзірлеу, діни
бірлестіктермен қарым-қатынастарды тәртіпке салу саласындағы облыстағы
жергілікті атқарушы органдардың қызметін үйлестіру, дінтану сараптамаларын,
оның ішінде тиісті органдардың сұранысы бойынша діни мазмұндағы
объектілерге сараптама жүргізуді қамтамасыз ету бойынша функцияларды жүзеге
асырады.Одан басқа, Комитет міндеттерінің бірі Қазақстан Республикасы
аумағында құрылған діни бірлестіктердің, діни оқу орындардың,
миссионерлердің және заңды тұлға белгілері жоқ саны аз діни топтардың
қызметіне зерттеу мен талдау жүргізу, азаматтардың діни сенім бостандығына
құқықтарын қамтамасыз ету және діни бірлестіктермен өзара іс-қимыл
саласында ақпараттық-насихаттық іс-шараларды жүзеге асыру, Қазақстан
Республикасында әрекет ететін діни бірлестіктер туралы ақпараттық
мәліметтер дерекқорын қалыптастыру, азаматтардың діни сенім бостандығына
құқықтарын қамтамасыз ету саласындағы мемлекеттік саясаттың мәселелері
бойынша түсіндірме жұмыстарын жүргізу, қажылыққа баруды ұйымдастыруда
түсіндірме жұмыстарын жүргізу және (немесе) әдістемелік көмек көрсету болып
табылады. Комитет сондай-ақ азаматтардың діни сенім бостандығына құқықтарын
қамтамасыз ету және діни бірлестіктермен өзара іс-қимыл саласындағы
мемлекеттік саясаттың іске асырылуына, мемлекеттік органдардың, діни
бірлестіктердің, өзге де заңды және жеке тұлғалардың діни сенім бостандығы
және діни бірлестіктер туралы заңнаманы сақтауына бақылауды жүзеге асырады.
Діни қызмет және діни бірлестіктер туралы заң жобасының Мәжілістегі
сіз жетекшілік ететін жұмыс тобында талқыланып жатыр. Сонымен, жаңа заң
жобасының жаңалықтары бар. Аталмыш заң жобасы қазіргі шиеленісіп тұрған
діни ахуалды реттеу.
Діни бірлестіктер қызметін реттейтін заң , басқа да қоғамдық
қатынастарды реттейтін заң, уақыт өте келе, өзгертулер мен толықтырулар
енгізуді талап ету, сондай-ақ жаңадан жазып шығуды қажет ететіні заңдылық.
Егемен ел атанғаннан кейін қабылданған алғашқы заңдардың қатарында дін
қызметін реттейтін заң болды. Тәуелсіздікті 1991 жылдың желтоқсанында
жарияласа, 1992 жылдың қаңтарында Діни сенім және діни бірлестіктер
бостандығы туралы заң қабылданған-ды. Себебі азаматтық қоғамды алға қарай
жылжытатын үлкен құралдың бірі, адамның парасаттылығына, имандылығына,
білімі мен ғылымына, өмірге деген көзқарасына әсер ететін дүниенің бірі -
бұл дін. Дін - ғылым, дін - мәдениет, дін - өнер. Тоқсаныншы жылдар басында
қабылданған ол заң жобасына күні бүгінге дейін 7-8 рет толықтырулар мен
өзгертулер енгізілді. Бірақ соған қарамастан, дін қызметін реттейтін
заңымыз алға жылжи алмады. Бүгінде Қазақстанда 350-ге жуық ұлттық базалық
заңдар бар, бұлар негізгі заңдар саналады. Міне, діни қызмет пен діни
бірлестіктер қызметін реттейтін заңды жоғарыдағы заңдардың қатарына қосуы
керек. Біз экономика, әлеуметтік, банк жүйесі, ауыл шаруашылығы, құқық
қорғау органдары саласындағы заңдардың бәрін тиісті деңгейіне жеткіздік. Ол
заңдар қай мемлекеттің де заңдарынан кем емес. Ал діни бірлестіктер
қызметіне қатысты заңның сол күйінде қалып отырғаны, әрине, өкінішті
жағдай. Бұл заңды жетілдіру тұрғысында жұмыстар жүргізілді. Бірақ ол
өзгерістер редакциялық түсініктемелер, кейбір нормаларын сол кездегі
қабылданған Азаматтық кодекске, Қылмыстық кодекске, басқа да кодекстерге
үйлестірумен ғана шектелді. Сол себепті осыдан бірер жыл бұрын бір топ
депутаттар өз бастамаларымен 1992 жылғы заңға өзгерістер мен толықтырулар
енгізу туралы заң жобасын енгізген болатын. Бір жыл бойы қызу талқылау
болды. Заң жобасы Сенаттан өтіп, Елбасының қол қоюына барған уақытта
Президент өз құқын пайдаланып, заң жобасының ұсынылып отырған нормаларының
Конституцияға сәйкестігін білу мақсатында Конституциялық кеңеске жүгінді.
Аталмыш кеңес 2009 жылы ұсынылған нормалар төрт жағдаймен Конституцияға
қайшы деген қаулы шығарылды.
Конституциялық кеңестің сол кездегі ескертпелері жаңа заң жобасында
қаншалықты ескерілген?
Үкімет Дін істері агенттігімен бірге заң жобасын дайындады..Заң
жобасын жасаушылар Конституциялық кеңестің екі жыл бұрынғы ескертулерінің
ескерілгенін жеткізді. Заңның жаңалықтарына тоқталар болсақ, оны бірнеше
топқа бөліп айту керек. Біріншіден, халыққа заңның ішіндегі негізгі
ұғымдарды түсіндіруге басымдық берілген. Мысалы, дін деген не, діни
бірлестік дегеніміз не, миссионерлік қызмет деген не, өкілетті орган
дегеніміз қандай болуы керек, жергілікті атқарушы билік пен діни
бірлестіктің арасы қандай болуы керек, ғибадатхана деген не? - міне,
осындай сұрақтардың жауабын осы заңда анықтап беріп отырмыз. Бұрынғы заңның
ішінде бұл мәселелер 1992 жылғы ұғыммен байланысты. Ал одан беріде
Қазақстан сыртқы байланысты нығайтты, әлем елдерімен қарым-қатынас орнатты.
Соған орай бүгінгі заман талабына жауап беретін ұғымдар енгізілді.
Жылына 5-6 мыңдай оқушы шетелге оқуға барып жатыр. Дәстүрлі ислам
дінінің шыққан жері - араб елдеріне, Египетке, Сирияға барып оқып жатқан
жастар бар. Ал алдағы уақытта Нұр-Мүбәрак университетіне дінтанушы
азаматтарды дайындау мақсатында мемлекеттік грант бөлінеді. Соның барлығы
дінге қатысты заңнамамызды жетілдіруді қажет етеді.
Екіншіден, бүгінгі қолданыстағы заң бойынша діни бірлестіктер құру үшін
10 адам ынталы болса, жеткілікті еді. Бұл жеңілдікті діни бірлестіктер
оңтайлы пайдаланған сияқты. Өйткені тоқсаныншы жылдар басында Қазақстан
көлемінде 400-500-дің арасында діни ұйымдар қалыптасқан болса, қазір 4
мыңның үстіне шығып кетті. Себебі тіркелу өте оңай еді. Жаңа заң жобасында
жергілікті діни бірлестікті тіркеу үшін 50 адамның ынталы тобы ынта
білдіруі талап етіледі. Тіркеуден бұрын бірлестіктің ресми жиналыстары өтуі
тиіс. Тіркеу құжаттары ретінде сол жиналыстың хаттамасы мен діни
бірлестіктің жетекшісінің қолы қойылған бірлестік жарғысы тапсырылады.
Мемлекеттік тіркеуден өту үш алым төлейді. Сонымен қатар тіркеуші орган
белгіленген нысан бойынша электронды және қағаз жеткізгіштерде құралатын
діни бірлестікке бастамашы болған азаматтардың тізімі тапсырылады. Бұл
тіркеуден өту үшін өмірде жоқ адамдарды тіркеп жіберудің алдын алады.
Себебі саяси партияларды құру барысында сондай келеңсіз жағдайлар орын
алған. Сосын діни бірлестіктің орналасқан жерін растайтын құжат талап
етіліп отыр. Бұл құжат бүгінгі таңдағы 4 мыңнан астам діни бірлестіктің
қайда орналасқанын анықтап беретін мүмкіндік болып отыр. Бұл өте орынды
мәселе деп білемін. Бастысы, атқарушы органдардың діни бірлестіктермен
байланыс жасауына ыңғайлы болады. Әйтпесе соңынан іздеп барып, мекен
жайынан таппай қайтатын жағдай аз емес. Сонымен бірге діни ілімнің
негіздерін ашып көрсететін және осы ілімге сәйкес, діни қызмет туралы
мәліметтер қамтылған діни баспа материалдары сараптаудан өтеді. Яғни
олардың діни бағыттарын уағыздайтын қандай материалдарымен, қандай
әдебиеттермен жабдықталғанын білуіміз керек. Әйтпесе діни әдебиеттерін
сандық пен қоржынның түбіне тығып, бір адамға ғана оқып беретін
бірлестіктер жоқ емес. Адам баласын тура жолдан адастыратын әртүрлі
әдебиеттің ел арасына тарап кетуінің алдын осылай алу ниеті бар. Ол
әдебиеттер Дін істері агеттігінің дінтану сараптамасынан өтуі міндетті және
шарт! Мектептегі оқу құралдарының өзін мектепке жібермес бұрын Білім және
ғылым министрлігінің сараптамасынан өткіземіз ғой.
Тағы бір қойылып отырған талап - діни бірлестіктің басшысын сайлау
уәкілетті органмен келісілуі керек болады. Діни бірлестіктер Қазақстан
азаматын болсын, шетелдің азаматын басшылыққа аламыз, білімі жақсы,
тәжірибесі мол, бізге көмек жасайтын болады десе, біздің уәкілетті
органның, яғни облыстарда дін істері басқарманың өкілі немесе Астанада Дін
істері агенттігі қызметкерлерінің келісімі арқылы сайлай алады.
Халық арасында хиджаб кию үрдісі кең етек алған. Ал хиджаб қазаққа
қатысы жоқ араб халықтарының ұлттық киімі екені белгілі. Осы мәселе заң
жобасында қарастырылған ба?
Заң жобасында хиджабқа қатысты бап жоқ. Заң жобасының таныстырылуы
кезінде халық қалаулылары тарапынан осы мәселе де көтерілді. Дін істері
агенттігі төрағасының айтуынша, бұл мәселе Білім және ғылым, Денсаулық
сақтау министрліктерімен бірге өткізілетін алқалы жиында қарастырылмақ.
Әрине, бұл қоғамда шешімін табуды қажет етіп ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz