Азаматты хабар – ошарсыз кетті деп тану
Жоспар
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .2
1.тарау Азаматты хабар . ошарсыз кетті деп тану ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..5
1.1 Азаматтардың тұрғалықты жері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..5
1.2 Азаматтарды хабар.ошарсыз кетіп,өлді деп жариялау ... ... ... ... ... ... ... .10
1.3 Азаматты өлді деп жариялау және оның құқықтық салдары ... ... ... ... ... 16
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 22
Қолданылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .27
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .2
1.тарау Азаматты хабар . ошарсыз кетті деп тану ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..5
1.1 Азаматтардың тұрғалықты жері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..5
1.2 Азаматтарды хабар.ошарсыз кетіп,өлді деп жариялау ... ... ... ... ... ... ... .10
1.3 Азаматты өлді деп жариялау және оның құқықтық салдары ... ... ... ... ... 16
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 22
Қолданылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .27
КІРІСПЕ
Қазақстан Республикасы Конституциясының 1-бабында айтылғандай мемлекеттің ең қымбат қазынасы ретінде – адам және өмірі оның құқықтары мен бостандықтары көрсетілген. Кеңес Одағы тарап Қазақстан Республикасы демократиялық ел болуға бет алып, өтпелі дәуір кезеңдерін бастап өткізуде. Елдің ең қымбат қазынасы ретінде адамның құқықтары мен бостандықтарына ерекше көңіл бөліп, олардың құқықтық шеңберін кеңейтіп жан-жақты дамыған елдермен қарым-қатынасы арқылы жеке тұлғаның орнын ерекше белгіленген. Өйткені адамдар жаратылысына байланысты бірге өмір сүруге тиіс. Мұндай өмір сүруді әлеуметтік өмір сүру дейміз. Әлеуметтік өмірдің тәртіпті және бір қалыпты болуы үшін де бірқатар ережелердің болуы тиіс. Бұл ережелер болмаған жағдайда әлеуметтік өмірде дағдарыстар туындап, күш иелерінің әлсіздері езуінің алдын ешкім ала алмайды. Әлеуметтік өмірді реттеу мақсатында азаматтық құқықтық субъектісі ретіндегі азаматтық арналған (тиісті) бірнеше қағидалар жинағы бар. Олар – діни қағидалар, моральдық қағидалар, әдет-ғұрыптық қағидалар және құқықтық қағидалар. Осы қағидалардың барлығын әлеуметтік тәртіп қағидалары деп те айтуға болады. Азаматтық кодекстің – 28бабына сәйкес, егер азаматтың тұрғылықты жерінде ол туралы бір жыл бойы деректер болмаса, мүдделі адамдардың арызы бойынша сот оны хабар – ошарсыз кетті деп тануға мүмкін. Жылдық мерзім азаматтың хабар – ошарсыз кеткені жөнінде хабар түскен күннен басталады. Ондай азамат туралы соңғы деректер алынған күнді анықтау мүмкін болмаған жағдайда жок адам туралы соңғы деректер алынған айдан кейінгі айдың бірінші күні, ал бұл айды анықтау мүмкін болмаған жағдайда келесі жылғы 1 қантар хабар – ошарсыз кетудің бірінші күні деп есептеледі.
Сот шешім шығарған кезден барлық қода бар мәліметтерді еске алады. Арыз берушіден немесе басқа адамдардан жоғалған адамның қайта болуы мүмкін деген жерлер анықталады, ата – аналарының, туған – туысқандарының, бұрынғы отбасынын мекен жайына сұрау салынады, әрі одан келген жауаптарды саралайды. Алайда жасырынып, өзінің мекен- жайын айтудан жалтарып жүрген адамдарды хабар – ошарсыз кетті деп тануға болмайды. Сондықтан да азаматтың жасырынып жүргені белгілі болса, мәселен, құқықты бұзып, жауапкершіліктен жалтарып бой тасалап кетсе, онда оны жоғалған деп саналмайды. Хабар – ошарсыз кетті деп саналған адамның мүлкіне сот шешімінін негізінде қорғаншылық белгіленеді. Осы мүліктен хабар – ошарсыз кеткен адам асырауға міндетті адамдарды асырауға қаражат беріледі және хабар – ошарсыз кеткен адамның, салықтар мен басқа да міндеттемелер бойынша берешегі өтеледі. Мүлікке қорғаншылық белгілеу азаматты, хабар – ошарсыз кетті деп танудан басқа да жағдайлар зағда сәйкес шешімін табады. Мысалы, жоғалып кеткен адамның жұбайы онымен жеңілдетілген тәртіппен некесін бұза алады.
Азаматтық кодекстің 29-бабы 2-тармағына сәйкес, мүдделі адамдардың арызы бойынша қорғаншылық және қамқоршылық органы мүлікті сақтау және басқару үшін хабар – ошарсыз кеткен адамның тұрған жері туралы соңғы деректер алынған күннен бастап бір жыл өткенге дейін де қорғаншы тағайындай алады. Қорғаншы осылайша шұғыл белгілеу кезінде сот азаматты хабар – ошарсыз кетті деп танымайынша мүліктен ешқандай төлем төлемейтіндігі ескерілген. Хабар – ошарсыз кетті деп танылған адам келген немесе оның тұрғын жері белгілі болған жағдайда сот оны хабар – ошарсыз кетті деп тану туралы оның мүлкіне қорғаншылық белгілеу туралы шешімнің күшін жойды (АК – тің 30-бабы)
Қазақстан Республикасы Конституциясының 1-бабында айтылғандай мемлекеттің ең қымбат қазынасы ретінде – адам және өмірі оның құқықтары мен бостандықтары көрсетілген. Кеңес Одағы тарап Қазақстан Республикасы демократиялық ел болуға бет алып, өтпелі дәуір кезеңдерін бастап өткізуде. Елдің ең қымбат қазынасы ретінде адамның құқықтары мен бостандықтарына ерекше көңіл бөліп, олардың құқықтық шеңберін кеңейтіп жан-жақты дамыған елдермен қарым-қатынасы арқылы жеке тұлғаның орнын ерекше белгіленген. Өйткені адамдар жаратылысына байланысты бірге өмір сүруге тиіс. Мұндай өмір сүруді әлеуметтік өмір сүру дейміз. Әлеуметтік өмірдің тәртіпті және бір қалыпты болуы үшін де бірқатар ережелердің болуы тиіс. Бұл ережелер болмаған жағдайда әлеуметтік өмірде дағдарыстар туындап, күш иелерінің әлсіздері езуінің алдын ешкім ала алмайды. Әлеуметтік өмірді реттеу мақсатында азаматтық құқықтық субъектісі ретіндегі азаматтық арналған (тиісті) бірнеше қағидалар жинағы бар. Олар – діни қағидалар, моральдық қағидалар, әдет-ғұрыптық қағидалар және құқықтық қағидалар. Осы қағидалардың барлығын әлеуметтік тәртіп қағидалары деп те айтуға болады. Азаматтық кодекстің – 28бабына сәйкес, егер азаматтың тұрғылықты жерінде ол туралы бір жыл бойы деректер болмаса, мүдделі адамдардың арызы бойынша сот оны хабар – ошарсыз кетті деп тануға мүмкін. Жылдық мерзім азаматтың хабар – ошарсыз кеткені жөнінде хабар түскен күннен басталады. Ондай азамат туралы соңғы деректер алынған күнді анықтау мүмкін болмаған жағдайда жок адам туралы соңғы деректер алынған айдан кейінгі айдың бірінші күні, ал бұл айды анықтау мүмкін болмаған жағдайда келесі жылғы 1 қантар хабар – ошарсыз кетудің бірінші күні деп есептеледі.
Сот шешім шығарған кезден барлық қода бар мәліметтерді еске алады. Арыз берушіден немесе басқа адамдардан жоғалған адамның қайта болуы мүмкін деген жерлер анықталады, ата – аналарының, туған – туысқандарының, бұрынғы отбасынын мекен жайына сұрау салынады, әрі одан келген жауаптарды саралайды. Алайда жасырынып, өзінің мекен- жайын айтудан жалтарып жүрген адамдарды хабар – ошарсыз кетті деп тануға болмайды. Сондықтан да азаматтың жасырынып жүргені белгілі болса, мәселен, құқықты бұзып, жауапкершіліктен жалтарып бой тасалап кетсе, онда оны жоғалған деп саналмайды. Хабар – ошарсыз кетті деп саналған адамның мүлкіне сот шешімінін негізінде қорғаншылық белгіленеді. Осы мүліктен хабар – ошарсыз кеткен адам асырауға міндетті адамдарды асырауға қаражат беріледі және хабар – ошарсыз кеткен адамның, салықтар мен басқа да міндеттемелер бойынша берешегі өтеледі. Мүлікке қорғаншылық белгілеу азаматты, хабар – ошарсыз кетті деп танудан басқа да жағдайлар зағда сәйкес шешімін табады. Мысалы, жоғалып кеткен адамның жұбайы онымен жеңілдетілген тәртіппен некесін бұза алады.
Азаматтық кодекстің 29-бабы 2-тармағына сәйкес, мүдделі адамдардың арызы бойынша қорғаншылық және қамқоршылық органы мүлікті сақтау және басқару үшін хабар – ошарсыз кеткен адамның тұрған жері туралы соңғы деректер алынған күннен бастап бір жыл өткенге дейін де қорғаншы тағайындай алады. Қорғаншы осылайша шұғыл белгілеу кезінде сот азаматты хабар – ошарсыз кетті деп танымайынша мүліктен ешқандай төлем төлемейтіндігі ескерілген. Хабар – ошарсыз кетті деп танылған адам келген немесе оның тұрғын жері белгілі болған жағдайда сот оны хабар – ошарсыз кетті деп тану туралы оның мүлкіне қорғаншылық белгілеу туралы шешімнің күшін жойды (АК – тің 30-бабы)
Қолданылған әдебиеттер тізімі:
1. 30 тамыз 1995 жылы Республикалық Референдуммен қабылданған Қазақстан Республикасы Конститутциясы, (7 қазан 1998 жылғы өзгерістер және толықтыруларымен). Алматы, 1998
2. Қазақстан Республикасының Азаматтық Кодексі - Алматы: ЖШС "Баспа", 2001.
3. Қазақстан Республикасы Азаматтық құқығы Төлеуғалиев Ғ.И., Алматы 2001 жыл
4. З. О.Ашитов «Қазақстан Республикасының құқықтық негіздері». Алматы «Жеті Жарғы» 2003 жыл.
5.Азаматтық құқық Сүлейменов М.К., Басин Ю.Г., Алматы, 2003 жыл
6.Азаматтық құқық Сүлейменов М.К., Басин Ю.Г., Алматы, 2003 жыл
7. Қазақстан Республикасының Конституциясы 30.08.1995ж. (өзгертулер мен толықтырулар 07.10.98ж.) Алматы: Жеті-Жарғы.
8. Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексі. Жалпы, Ерекше бөлімдері. Алматы, Юрист, 2003 ж.
9. Төлеуғалиев Ғ. Қазақстан Республикасының Азаматтық құқығы, оқулық, Алматы, 1999 ж.
10. Жайлин Ғ.А. Қазақстан Республикасының Азаматтық құқығы, Ерекше бөлім. 1-2 томдар, Алматы, 2003 г.
11. Қазастан Республикасының Азаматтық Кодесі.- Алматы: ЖШС «Баспа», 2001.- 400 б.
12 Қазақстан Республикасы Азаматтық құқықғы Төлеуғалиев.Ғ.И Мауленов.К.С Алматы 2011ж.
13. «Қазақстан Республикасындағы Азаматтық туралы» Қазақстан
Республикасынын Заны 20 желтоқсан 1991ж.
14. Қазақстан Республикасынын Президентінін зан күші бар Жарлығы
«Шет ел азаматтарынын Қазақстан Республикасындағы құқықтық
жағдайы» 19 маусым 1995ж.
15. Қазақстан Республикасынын «Жеке кәсіпкерлік туралы»Зан 1 қантар
2006ж.
16. «Жауапкершілігі шектеулі және қосымша жауапкершілі бар
серіктестіктер туралы» Қазақстан Респаубликасынын Заны 22 сәуір
1998ж.
17. Қазақстан Республикасынын «Банкроттық туралы» Зан 21 қантар
1997ж.
18. Қазақстан Республикасынын «Инвестиция туралы заны» 8 қантар
2003ж.
19. Қазақстан Республикасынын Президентінін «Шаруашылық
серіктестіктері туралы» 2мамыр 1995ж. Заң күші бар Жарлығы
20. Қазақстан Республикасынын «Мемлекеттік кәсіпорындар туралы»
Заны 19 шілде 1995ж.
21. Қазақстан Республикасынын «Ӛндірістік кооператив туралы» 5 қазан
1996ж.
22. Қазақстан Республикасынын «Акционерлік қоғам туралы» Заңы 13
мамыр 2003ж.
23. Қазақстан Республикасынын «Нотариаттық туралы»Заңы 14 шілде
1997ж.
24. Коммерциялық емес ұйымдар туралы ҚР Заңы. 16.01.2001ж.
25. ҚР «Ақша аудару және тӛлету туралы» Заңы 29 шілде 1998ж.
26. ҚР «Сақтандыру қызметі туралы» Заңы 18 желтоқсан 2000ж.
27. Қазақстан Республикасының Конститутциясы. 30 тамыз 1995ж.
28. Азаматтық кодекс (жалпы бӛлім) 27 желтоқсан 1994ж.
29. Қазақстан Республикасының «Нормативтік құқықтық актілер» туралы
Заңы 24 наурыз 1998ж.
30. Қазақстан Республикасының Жер кодексі 20 маусым 2003ж.
31. Қазақстан Республикасының «Бағалы қағаздар рыногы туралы» Заңы
2 шілде 2003ж.
32. Қазақстан Республикасының Президентінің «Жылжымайтын мүлікке
құқықтарды және онымен жасалатын мәмілерді мемлекеттік тіркеу
туралы» Жарлығы 22 желтоқсан 1995ж.
33. «Қазақстан Республикасындағы Азаматтық туралы» Қазақстан
Республикасының Заңы 20 желтоқсан 1991ж.
34. Қазақстан Республикасының Президентінің заң күші бар Жарлығы
«Шет ел азаматтарының Қазақстан Республикасындағы құқықтық
жағдайы» 19 маусым 1995ж.
342
35. Қазақстан Республикасының «Жеке кәсіпкерлікті қолдау және қорғау
туралы» Заңы 4 шілде 1992ж.
36. Қазақстан Республикасының «Жеке кәсіпкерлік туралы» Заңы 31
қаңтар 2006 ж.
1. 30 тамыз 1995 жылы Республикалық Референдуммен қабылданған Қазақстан Республикасы Конститутциясы, (7 қазан 1998 жылғы өзгерістер және толықтыруларымен). Алматы, 1998
2. Қазақстан Республикасының Азаматтық Кодексі - Алматы: ЖШС "Баспа", 2001.
3. Қазақстан Республикасы Азаматтық құқығы Төлеуғалиев Ғ.И., Алматы 2001 жыл
4. З. О.Ашитов «Қазақстан Республикасының құқықтық негіздері». Алматы «Жеті Жарғы» 2003 жыл.
5.Азаматтық құқық Сүлейменов М.К., Басин Ю.Г., Алматы, 2003 жыл
6.Азаматтық құқық Сүлейменов М.К., Басин Ю.Г., Алматы, 2003 жыл
7. Қазақстан Республикасының Конституциясы 30.08.1995ж. (өзгертулер мен толықтырулар 07.10.98ж.) Алматы: Жеті-Жарғы.
8. Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексі. Жалпы, Ерекше бөлімдері. Алматы, Юрист, 2003 ж.
9. Төлеуғалиев Ғ. Қазақстан Республикасының Азаматтық құқығы, оқулық, Алматы, 1999 ж.
10. Жайлин Ғ.А. Қазақстан Республикасының Азаматтық құқығы, Ерекше бөлім. 1-2 томдар, Алматы, 2003 г.
11. Қазастан Республикасының Азаматтық Кодесі.- Алматы: ЖШС «Баспа», 2001.- 400 б.
12 Қазақстан Республикасы Азаматтық құқықғы Төлеуғалиев.Ғ.И Мауленов.К.С Алматы 2011ж.
13. «Қазақстан Республикасындағы Азаматтық туралы» Қазақстан
Республикасынын Заны 20 желтоқсан 1991ж.
14. Қазақстан Республикасынын Президентінін зан күші бар Жарлығы
«Шет ел азаматтарынын Қазақстан Республикасындағы құқықтық
жағдайы» 19 маусым 1995ж.
15. Қазақстан Республикасынын «Жеке кәсіпкерлік туралы»Зан 1 қантар
2006ж.
16. «Жауапкершілігі шектеулі және қосымша жауапкершілі бар
серіктестіктер туралы» Қазақстан Респаубликасынын Заны 22 сәуір
1998ж.
17. Қазақстан Республикасынын «Банкроттық туралы» Зан 21 қантар
1997ж.
18. Қазақстан Республикасынын «Инвестиция туралы заны» 8 қантар
2003ж.
19. Қазақстан Республикасынын Президентінін «Шаруашылық
серіктестіктері туралы» 2мамыр 1995ж. Заң күші бар Жарлығы
20. Қазақстан Республикасынын «Мемлекеттік кәсіпорындар туралы»
Заны 19 шілде 1995ж.
21. Қазақстан Республикасынын «Ӛндірістік кооператив туралы» 5 қазан
1996ж.
22. Қазақстан Республикасынын «Акционерлік қоғам туралы» Заңы 13
мамыр 2003ж.
23. Қазақстан Республикасынын «Нотариаттық туралы»Заңы 14 шілде
1997ж.
24. Коммерциялық емес ұйымдар туралы ҚР Заңы. 16.01.2001ж.
25. ҚР «Ақша аудару және тӛлету туралы» Заңы 29 шілде 1998ж.
26. ҚР «Сақтандыру қызметі туралы» Заңы 18 желтоқсан 2000ж.
27. Қазақстан Республикасының Конститутциясы. 30 тамыз 1995ж.
28. Азаматтық кодекс (жалпы бӛлім) 27 желтоқсан 1994ж.
29. Қазақстан Республикасының «Нормативтік құқықтық актілер» туралы
Заңы 24 наурыз 1998ж.
30. Қазақстан Республикасының Жер кодексі 20 маусым 2003ж.
31. Қазақстан Республикасының «Бағалы қағаздар рыногы туралы» Заңы
2 шілде 2003ж.
32. Қазақстан Республикасының Президентінің «Жылжымайтын мүлікке
құқықтарды және онымен жасалатын мәмілерді мемлекеттік тіркеу
туралы» Жарлығы 22 желтоқсан 1995ж.
33. «Қазақстан Республикасындағы Азаматтық туралы» Қазақстан
Республикасының Заңы 20 желтоқсан 1991ж.
34. Қазақстан Республикасының Президентінің заң күші бар Жарлығы
«Шет ел азаматтарының Қазақстан Республикасындағы құқықтық
жағдайы» 19 маусым 1995ж.
342
35. Қазақстан Республикасының «Жеке кәсіпкерлікті қолдау және қорғау
туралы» Заңы 4 шілде 1992ж.
36. Қазақстан Республикасының «Жеке кәсіпкерлік туралы» Заңы 31
қаңтар 2006 ж.
Жоспар
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...2
1.тарау Азаматты хабар - ошарсыз кетті деп тану ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...5
0.1 Азаматтардың тұрғалықты жері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5
0.2 Азаматтарды хабар-ошарсыз кетіп,өлді деп жариялау ... ... ... ... ... ... ... ..10
0.3 Азаматты өлді деп жариялау және оның құқықтық салдары ... ... ... ... ... 16
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 22
Қолданылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .27
КІРІСПЕ
Қазақстан Республикасы Конституциясының 1-бабында айтылғандай мемлекеттің ең қымбат қазынасы ретінде - адам және өмірі оның құқықтары мен бостандықтары көрсетілген. Кеңес Одағы тарап Қазақстан Республикасы демократиялық ел болуға бет алып, өтпелі дәуір кезеңдерін бастап өткізуде. Елдің ең қымбат қазынасы ретінде адамның құқықтары мен бостандықтарына ерекше көңіл бөліп, олардың құқықтық шеңберін кеңейтіп жан-жақты дамыған елдермен қарым-қатынасы арқылы жеке тұлғаның орнын ерекше белгіленген. Өйткені адамдар жаратылысына байланысты бірге өмір сүруге тиіс. Мұндай өмір сүруді әлеуметтік өмір сүру дейміз. Әлеуметтік өмірдің тәртіпті және бір қалыпты болуы үшін де бірқатар ережелердің болуы тиіс. Бұл ережелер болмаған жағдайда әлеуметтік өмірде дағдарыстар туындап, күш иелерінің әлсіздері езуінің алдын ешкім ала алмайды. Әлеуметтік өмірді реттеу мақсатында азаматтық құқықтық субъектісі ретіндегі азаматтық арналған (тиісті) бірнеше қағидалар жинағы бар. Олар - діни қағидалар, моральдық қағидалар, әдет-ғұрыптық қағидалар және құқықтық қағидалар. Осы қағидалардың барлығын әлеуметтік тәртіп қағидалары деп те айтуға болады. Азаматтық кодекстің - 28бабына сәйкес, егер азаматтың тұрғылықты жерінде ол туралы бір жыл бойы деректер болмаса, мүдделі адамдардың арызы бойынша сот оны хабар - ошарсыз кетті деп тануға мүмкін. Жылдық мерзім азаматтың хабар - ошарсыз кеткені жөнінде хабар түскен күннен басталады. Ондай азамат туралы соңғы деректер алынған күнді анықтау мүмкін болмаған жағдайда жок адам туралы соңғы деректер алынған айдан кейінгі айдың бірінші күні, ал бұл айды анықтау мүмкін болмаған жағдайда келесі жылғы 1 қантар хабар - ошарсыз кетудің бірінші күні деп есептеледі.
Сот шешім шығарған кезден барлық қода бар мәліметтерді еске алады. Арыз берушіден немесе басқа адамдардан жоғалған адамның қайта болуы мүмкін деген жерлер анықталады, ата - аналарының, туған - туысқандарының, бұрынғы отбасынын мекен жайына сұрау салынады, әрі одан келген жауаптарды саралайды. Алайда жасырынып, өзінің мекен- жайын айтудан жалтарып жүрген адамдарды хабар - ошарсыз кетті деп тануға болмайды. Сондықтан да азаматтың жасырынып жүргені белгілі болса, мәселен, құқықты бұзып, жауапкершіліктен жалтарып бой тасалап кетсе, онда оны жоғалған деп саналмайды. Хабар - ошарсыз кетті деп саналған адамның мүлкіне сот шешімінін негізінде қорғаншылық белгіленеді. Осы мүліктен хабар - ошарсыз кеткен адам асырауға міндетті адамдарды асырауға қаражат беріледі және хабар - ошарсыз кеткен адамның, салықтар мен басқа да міндеттемелер бойынша берешегі өтеледі. Мүлікке қорғаншылық белгілеу азаматты, хабар - ошарсыз кетті деп танудан басқа да жағдайлар зағда сәйкес шешімін табады. Мысалы, жоғалып кеткен адамның жұбайы онымен жеңілдетілген тәртіппен некесін бұза алады.
Азаматтық кодекстің 29-бабы 2-тармағына сәйкес, мүдделі адамдардың арызы бойынша қорғаншылық және қамқоршылық органы мүлікті сақтау және басқару үшін хабар - ошарсыз кеткен адамның тұрған жері туралы соңғы деректер алынған күннен бастап бір жыл өткенге дейін де қорғаншы тағайындай алады. Қорғаншы осылайша шұғыл белгілеу кезінде сот азаматты хабар - ошарсыз кетті деп танымайынша мүліктен ешқандай төлем төлемейтіндігі ескерілген. Хабар - ошарсыз кетті деп танылған адам келген немесе оның тұрғын жері белгілі болған жағдайда сот оны хабар - ошарсыз кетті деп тану туралы оның мүлкіне қорғаншылық белгілеу туралы шешімнің күшін жойды (АК - тің 30-бабы)
1. Азаматты хабар - ошарсыз кетті деп тану
3.1 Азаматтардың тұрғылықты жері
Заң бойынша азамат тұрақты немесе көбінесе тұратын елді мекен оның тұрғылықты жері деп танылытандығы көрсетілген. Бұл заңның мағынасы бойынша тек азаматта тек бір ғана тұрғылықты жер болады. Тұрақты тұру міндетті түрде ұзақ тұру мерзім тұру мағынасын білдірмейді. Бұл тұру мағынасын білдірмейді. Азаматтың жеке дербестігі есімімен қатар оның тұрғылықты жерімен анықталады. Міндеттемені орындау, мұрагерлік жасау және басқа да азаматтық құқықтық әрекеттер азаматтық тұрғылықты жерінде жүзеге асады. Азаматтың есімімен қатар оның тұрғылықты жері азаматтық, құқықтық қатынастың субъектісін нақтылай түседі. Азаматтық кодекстің 16-бабындағы "көбінесе тұру" түсінігі үлкен маңызға ие болады. Себебі азаматтың өмірі мен қызметі белгілі бір жермен тұрақты байланыста болмайды. Мысалы, геологтар, теңізшілер, балықшылар, құрылысшылар және т.б. мамандық иелері өмірінің көп бөлігін сапарларда, жүзулерде құрылыстарда тағы сол сияқты жерлерде өткізеді. Осындай жағдайларда олардың тұрғылықты жері де олардың көбінесе тұратын, яғни басқа жерлерге қарағанда көбірек тұратын жері танылады.
Әрбір 18 жасқа толған азамат тұрғылықты жерін өз қалауы бойынша таңдайды. Тұрғылықты жерді еркін таңдау халықаралық клісім шарттармен реттелген. Азаматтардың құқықтарының аса маңыздыларының бірі болып табылады.
Азаматтардың тұрғылықты жерді өзгерту қажеттілігінің туындау жиі болатын құбылыс. Осыған байланысты көшіп-қону процесін құқықтық реттеу қажеттілігі туындайды.
Азаматтың тұрғылықты жері жергілікті түрде анық белгіленуі тиіс, мысалы, тек қана елді мекенді көрсету дұрыс емес, онда көшесін, үй номерін, пәтерін көрсету қажет. Белгілі бір жер бір тұлғаның жері ма жоқ па па деген дау туындаған жағдайда сұрақ объективті белгілер негізінде, яғни осы жерде тұрғылықты тұру немесе көбінесе тұру негізінде шешіледі.
Кейбір азаматтар категорияларына заңды, яғни заңмен белгіленген тұрғылықты жері қарастырылған. Ата-анасы, асырап алушысы немесе қамқоршысының тұрғылықты жері 14 жасқа жетпеген және кәмелетке толмаған тұлғаның тұрғылықты жері болып табылады. Ал ата-анасы немесе асырап алуышары бөлек тұратын болса, онда бала кіммен бірге тұрса сол жер оның тұрғылықты жері болып есептеледі. Қамқоршылықта болатын әрекет қабілеттілігі жоқ азаматтардың тұрғылықты жері қамқоршысының тұрғылықты тұратын жері болып табылады.
Қоныс аударушылар мен босқындардың тұрғылықты жеріне тоқталатын болсақ, қоныс аударушылар дегеніміз басқа бір жерге көшуіне байланысты тұрғылықты жерін ауыстыратын тұлғаларды айтамыз. Бұл жерде ол жеке тәртіпте қоныс аударушыларға емес белгілі бір оқиғаға байланысты қоныс аударушыларға ғана қатысты. Бұл оқиғалар су тасқыны, жердің улануына байланысты оқиғалар және т.б. жатқызуға болады. Қоныс аударушылар осындай жағдайлардың барлығында тұрғылықты жерін басқа жерге ауыстырады. Осы ретте тиісті мекемелерге қоныс аударушыларға баспана, жұмыс және басқа да жақтардан қамтамасыз ету міндеті жүктеледі. Кейбір жағдайларда қоныс аудару азаматтар мен мемлекеттің немесе тағы басқа да мекемелердің келісім шарт жасасу арқылы жүзеге асырылуы мүмкін. Ол алыс жерге орналасқан және адамдар аз қоныстанған территорияларды қамту, жаңа құрылыстар салу мақсаттарында болуы мүмкін. Осы жағдайларда қоныс аударушылар мен мекемелердің арасындағы қатынастар нормативтік актілермен және келісім шарттармен реттеледі. Осы ретте қоныс аударушылардың бұрынғы тұрғылықты жеріне қайтып келу мүмкіндігі де қарастырылуы мүмкін.
Ал босқындар әскери әрекеттерден қашып яғни өз үйлерін амалсыздан тастап кеткен тұлғалар тұрған жері туралы мәселе басқаша шешіледі.
Босқындардың тұрғылықты жері мәселесін қарағанда олардың амалсыздан кетер алдында тұрған жері сол қалпында олардың тұрғын жері болып саналады деп қарастыру керек. Бірақ көптеген босқындар әр түрлі жолдармен мемлекеттің басқа өлкелері мен қалаларында тұрған жерге иеленеді. Мысалы: пәтер ауыстыру, өз үйін салу немесе сатып алу.
Тұрғылықты жердің нақты дәл анықтамасы өзінің құқықтар мен мүдделерін қорғауда, өзінің құқық қатынастарының заңдылығын қамтамасыз етуде, сан қатар мемлекеттің мүддесін қорғауда үлкен маңызға ие болады.
Азаматтың дәл нақты тұрғын жерін білу қажеттілігі құқықтық сипаттағы бірқатар сұрау иелену кезінде пайда болады. Мысалы: міндеттеме қай жерде орындалу қажеттілігі туралы сұрау, көбінесе міндеттемелік құқық қатынас қатысушылары қарыз беуші мен қарыз алушының тұрғын жеріне байланысты шешіледі. Азаматтық тұрмыс жағдайын жақсарту үшін есепке қою туралы сұрақ та әдетте оның тұрғын жері бойынша шешіледі.
Азаматтың сол жерде берілген уақытта деген жалпы болжам тұрғын тұру адресіне ресми шақырулар мен хабарландырулар жіберіледі. Азаматтың тұрғын жерін анықтау маңызды заңдық мәнге ие болады. Себебі одан белгілі бір құқықты нәтижелер шығуы мүмкін. Осыған сәйкес азаматтың тұрғын жерінде белгілі бір уақыт бойы ол туралы ешқандай мәліметтер болмаса, онда ол хабар-ошарсыз кетті немесе өлді деп жариялануы мүмкін, құқығын қорғау туралы талап-арыз тұрғын жер бойынша беріледі. Кейбір міндеттемелер кредитордың тұрғын жеріне орындалуға тиіс. Азаматтың тұрғын жерін анықталумен басқа да заңды нәтижелер байланысты болуы мүмкін.
Елді мекен түсінігі 1993 ж. 8-желтоқсанда қабылданған ҚР әкімшілік-территориалды орналастыру туралы заңында көрсетілген. Осы заңның 2-бабында көрсетілгендей елді мекен дегеніміз саны 50 адаммен кем емес, белгіленген тәртіпте тіркелген және реттелген ҚР территориясының адамдар жинақы қоныстанған бөлігі болып табылады. Елді мекендер қалалық және ауылдық болып бөлінеді. Қалалық елді мекенге қалалар мен поселоктар жатады. Ал қалғандарға ауылдар, селолар т.б. барлығы ауылдық елді мекенге жатады. Тұрғын жерді азамат өзі таңдайды. Тұрғын жерді таңдау - азаматтың конституциялық құқығы. ҚР конституцияның 21-бап 1-тармағына сәйкес ҚР территориясында заңды түрде жүрген әрбір азамат көрсетілген жағдайды қоспағанда республика территориясында еркін жүзеге және тұрғын жер таңдауға құқылы. Егер азамат жер сілкінісінен, дауылдан, бораннан және т.б. кездейсоқ апат кезінде жоғалып кетсе, оны өлді деп жариялауды үш жыл күтудің қажеті жоқ. Мұндай жағдайда ол туралы хабарды алты ай күтіп, сосын өлді деп жариялай береді. Заңда әскери қызметкерлерден, сондай - ақ соғыс қимылдарына байланысты хабар - ошарсыз жоғалып кеткендер туралы арнайы ереже бар. Аталған тұлғаларды басқа мемлекеттің аумағанда тұтқында болуы тәрізді мәселелер де ескеріледі. Соған орай Азаматтық Кодекстің 31-бабы 2-тармағында соғыс қимылдарына байланысты хабар - ошарсыз жоғалып кеткен әскери қызметшіні немесе өзге адамды соғыс қимылдары аяқталған күннен бастап кемінде екі жыл өткеннен кейін өлді деп жариялау мүмкіндігі айтылған.
Азаматтарды хабар-ошарсыз кеткен деп тану туралы істер ерекше ведомстволық қарауға жатады және жалпы юрисдикция соттарында ерекше іс жүргізу тәртібімен қаралады.
Іс жүргізу заңнамасына сәйкес, азаматты хабар-ошарсыз кеткен деп тану туралы арыз арызданушының тұратын жері бойынша не хабар-ошарсыз кеткен азаматтың белгілі болған соңғы тұратын жері бойынша сотқа беріледі.
Азаматты хабар-ошарсыз кеткен деп тану туралы іс оның отбасы мүшелерінің, прокурордың, қоғамдық бірлестіктердің, қорғаншылық және қамқоршылық органның және басқа да мүдделі адамдардың арыздары бойынша басталуы мүмкін. Арызда азаматты хабар-ошарсыз кеткен деп тану қандай мақсат үшін қажет болғаны, сондай-ақ оның хабар-ошарсыз кеткенін растайтын мән-жайлар көрсетілуге тиіс. Әскери қимылдарға байланысты хабар-ошарсыз кеткен әскери қызметшілер мен өзге де азаматтарға қатысты арызда әскери қимылдың аяқталған күні көрсетілуі керек. Судья хабар-ошарсыз кеткендер туралы қандай адамдардың мәлімет бере алатынын істі сотта қарауға дайындау кезінде анықтайды, сондай-ақ хабар-ошарсыз кеткен адамның соңғы тұрған жері мен жұмыс орны бойынша тиісті ұйымдардан ол туралы мәліметтерді сұрайды. Судья арызды қабылдағаннан кейін іс қозғалғаны туралы арызданушының есебінен жергілікті газетте жарияланым шығару туралы ұйғарым шығарады. Жарияланымда: 1) азаматты хабар-ошарсыз кеткен деп тану туралы арыз түскен соттың атауы; 2) арызданушының аты-жөні және оның тұрған жері (егер арыз заңды тұлғадан түссе орналасқан жері); 3) хабар-ошарсыз кеткен адамның тегі, аты, әкесінің аты, туған жері мен соңғы жұмыс орны көрсетіледі; 4) азаматтың жүрген жері туралы мәліметі бар адамға бұл туралы жарияланым шыққан күннен бастап үш айдың ішінде хабарлау ұсынылады. Судья арызды қабылдағаннан кейін қорғаншылық және қамқоршылық органға хабар-ошарсыз кеткен азаматтың мүлкін қорғау және басқару туралы қорғаншы тағайындау жөнінде ұсыныс жасайды.
1.2 Азаматтарды хабар-ошарсыз кетіп,өлді деп жариялау
Азаматтық кодекстің 28-бабына сәйкес, егер азаматтың тұрғылықты жерінде ол туралы бір жыл бойы деректер болмаса, мүдделі адамдардың арызы бойынша сот оны хабар-ошарсыз кетті деп тануы мүмкін.
Азаматтың тұрғын жерінде ұзақ уақыт бойы жоқ болуы, егер оның қай жерде екені белгісіз болуы онымен құқықтық қатынаста болған мекемелер мен азаматтар үшін ешқандай әсерін тигізбейді деп айтуға болмайды. Мысалы: егер азамат қарыз болған болса қарыз берушілер қарызын талап ете алмайды. Асырауда болған әрекет қабілеттігі жоқ одан қаражат алуды тоқтатады. Бірақ пенсия да ала алмайды. Себебі олар асыраушысы бар деп есептеледі. Азамат ұзақ уақыт жоқ болған жағдайда оның тұрғын жерінде қараусыз қалған мүлкіне зиян келтірілуі мүмкін.
Осындай азаматтың ұзақ бойы жоқ болғандығы құқықтық белгісіздікті және көрсетілгендей оның мүлкіне жағымсыз жағдайларды болдырмау мақсатында заң ерекше құқықтық жағдай яғни азаматты хабар-ошарсыз кетті деп тануды қарастырған. Хабар-ошарсыз кету дегеніміз азаматтың берілген уақытта қай жерде екендігін анықтау мүмкін болмаған жағдайда оның тұрғылықты жерінде ұзақ уақыт бойы жоқ болуының сот тәртібі арқылы куәландырылған фактісі болып табылады. Азаматтық заңдар негізінің 10-бабы 1-тармағы және азаматтық кодекстің 28-бабына сәйкес егер азаматтық тұрғылықты жерінде ол туралы бір жыл бойы деректер болмаса, мүдделі адамдардың арызы бойынша сот оны хабар-ошарсыз кетті деп тануы мүмкін. Соңғы деректер алынған күн хабар-ошарсыз кеткен адамның соңғы хатын көрсету арқылы белгіленуі мүмкін. Ал хабар-ошарсыз кеткен азамат туралы соңғы деректер алынған күнді анықтау мүмкін болмаған жағдайда жоқ адам туралы соңғы деректер алынған айдан кейінгі айының бірінші күні, ал бұл айды анықтау мүмкін болмаған жағдайда келесі жылғы бірінші қаңтар хабар-ошарсыз кетудің басталған күні деп есептеледі.
Азаматты хабар-ошарсыз кетті деп тану тек оның қай жерде екендігін анықтау мүмкін болмаған жағдайда ғана болады. Сондықтан сәйкесінше мекемелерде бұл істерді қарау алдында оның соңғы кездерде болғандығы белгілі жерлерден, жұмыс орны, туылған жері және тағы басқалардан ол адам туралы деректер сұратады.
Азаматты хабар-ошарсыз кетті деп танудан шығатын құқықтық нәтижелер төменшегіше болады.
Біріншіден, сот шешімі бойынша хабар-ошарсыз кеткен азаматтың мүлкіне қамқорлық бекітіледі. Қамқоршы осы мүліктерден хабар-ошарсыз адам заң бойынша асырауға тиісті адамдарға (кәмелетке толмаған балалар, еңбек қабілеті жоқ ата-аналар, т.б.) қаражат беріп отырады және оның қарыздарын төлейді.
Екіншіден, азаматты хабар-ошарсыз кетті деп жариялағаннан кейін оның асырауында болған жанұяның еңбекке жарамсыз мүшелерінің зейнет ақы заңына сәйкес асыраушысынан айырылу жағдайына байланысты зейнет ақы алуға құқығы болады.
Үшіншіден, хабар-ошарсыз кеткен адамның атына берілген, сонымен қатар оның өзі де берген сенім хаттардың күші жойылады. Хабар-ошарсыз кеткен адамның жұбайы АХАЖ бөлімдерінде некесін бұза алады. Хабар-ошарсыз кеткен азамат қайтып келген жағдайда немесе оның тұрған жері белгілі болған жағдайда сот оны хабар-ошарсыз кетті деп тану туралы шешімнің күшін жояды. Сот шешімінің негізінде азаматтың мүлкіне қамқоршылық алынып тасталады және оны хабар-ошарсыз кетті деп танумен байланысты басқа да құқықтық қатынастар тоқтатылады. Хабар-ошарсыз кетті деп тану туралы сот шешімінің күшін тоқтату үшін сол хабарсыз азаматтың кетті деген азаматтың немесе мүдделі жақтардың, не прокурордың арызы бойынша сот жаңадан шешім шығарады.
Мүлікке қамқоршылық тағайындау 2 түрлі жағдайда бекітілуі мүмкін. Біріншіден, қамқоршылық азамат хабар-ошарсыз кетті деп жарияланудың алдында да мүдделі азаматтардың арызы бойынша қамқоршылық және қорғаншылық мекемесі тарапынан тағайындалуы мүмкін. Бұл мысалы, мүлікке жоғалу қаупі төнсе және өз қалпында сақталуын қамтамасыз ету қажет болатын басқа да жағдайларды болады.
Екіншіден жағдай, бұл АІЖК-мен қарастырылған судьяның азаматты хабар-ошарсыз кетті деп жариялау туралы арызын қабылдағаннан кейін қамқоршылық және қорғаншылық мекемесіне хабар-ошарсыз кеткен адамның мүлкін қорғау үшін қамқоршы тағайындауға ұсыныс жасау құқығы болып табылады. Осы жағдайда сот шешімінің күші жойылғанға дейін қамқоршының жасаған мәмілелері қайтып келген азамат үшін өз күшінде болады.
Хабар ошарсыз кетті деп танылған адам келген немесе оның тұрған жері белгілі болған жағдайда сот оны хабар-ошарсыз кетті деп тану туралы оның мүлкіне қорғаншылық белгілеу туралы шешімнің күшін жояды. Ерекше іс жүргізу - соттың жүргізуіне жатқызылған істерді қараудың тәртібі. Мұндай істерге құқық туралы даудың болмауы, субъективтік құқықтарды қорғаудың арнайы құралдары мен тәсілдерін қорғау, рәсімнің кейбір ерекшеліктері тән. Ерекше іс жүргізудің мақсаты - құқық туралы дауды шешу емес, заңдық маңызы бар мән-жайларды біржақтылы сот ісін жүргізуде растау, сондай-ақ арызданушының даусыз құқықтарын қорғау және оның осы құқықтарды іске асыруына байланысты мүдделерін қорғау болып табылады. Ерекше іс жүргізу тәртібімен қаралатын істердің бәрінде құқық, талап туралы дау болмайды, бітімгерлік келісім және дауласушы тараптар да болмайды. Арызданушы істе өз құқықтарын қорғауды емес (құқықтарды ешкім бұзбайды және бұл туралы ешкім дау айтпайды), өз құқықтарын жүзеге асыруға кедергі келтіретін мән-жайларды жоюды не өз құқықтарын тиісінше жүзеге асыру және қорғау үшін жағдай туғызуды не құқықтық мәртебе белгілеуді көздейді.
Істің дұрыс және уақытында шешілуін қамтамасыз ету мақсатында сотқа дейінгі дайындық сатысында соттың дәлелдемелерді уақытында алуы үшін тиісті жағдай жасау қажет.
Осыған байланысты, АІЖК-нің 170-бабына және жоғарыда аталған нормативтік қаулының 2-тармағына сәйкес, соттар облыс орталықтарының, астананың, таяу орналасқан өңірлердің тиісті органдарына, сондай-ақ жоқ адамдардың туған жерлері бойынша мына:
- зейнетақы қорларына аударымдардың болуы туралы (ЗЕМО);
- тұрған жері бойынша тіркеу туралы (мекен-жай бюросы);
- адамның сотталған, іздеу жарияланған не қамаудағы адамдардың арасында болуы туралы (ҚСжАЕО);
- іздеу ісінің бар-жоғы туралы (ішкі істер органдары);
- тегінің, атының, әкесінің атының өзгергені не қайтыс болу туралы акт жазбаларының болуы туралы (АХАЖ);
- республикадан тыс жерге кету жөнінде мәліметтерді ұсыну туралы ұйғарымдар жібереді.
Халықтың соңғы жылдары қалыптасқан ішкі еңбек көші-қонының деңгейін, оң нәтижелерді ескере отырып, соттар Зейнетақылар мен жәрдемақыларды төлеу жөніндегі мемлекеттік орталыққа сұрау салады. Міндетті зейнетақылық жарналарды аударудың орталықтандырылған есебін жүргізу іздестірілген адамның зейнетақылық немесе әлеуметтік аударымдарының бар-жоғын анықтауға мүмкіндік береді. Мұның өзі арыздың не қараусыз қалдырылуына не іс бойынша іс жүргізудің қысқартылуына әкеп соғады. Тұлғаны хабар-ошарсыз кеттпі деп немесе қайтпыс болған деп тану болып табылады. Кейде өмірде адамдар ұзақ уақыт бойы хабар-ошарсыз жоғалып кететін жағдайлар болады. Мұндай жағдайларда coт азаматты хабар-ошарсыз кеткен немесе қайтыс болған деп таниды. Азаматты хабар-ошарсыз кеткен деп. Азаматты хабар-ошарсыз кеткен деп тану, адамның тұрғылықты жері бойынша ол туралы бір жыл бойы мәлімет болмаса, мүдделі тұлғалардың сот тәртібіндегі өтініші бойынша мүмкін болады. Хабар-ошарсыз кеткен деп танылған адамның жұбайы некені АХАТ органдарында бұза алады. Хабар-ошарсыз кеткен деп танылған адам келген немесе тұрған жері табылған жағдайда, сот оны хабар- ошарсыз ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...2
1.тарау Азаматты хабар - ошарсыз кетті деп тану ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...5
0.1 Азаматтардың тұрғалықты жері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5
0.2 Азаматтарды хабар-ошарсыз кетіп,өлді деп жариялау ... ... ... ... ... ... ... ..10
0.3 Азаматты өлді деп жариялау және оның құқықтық салдары ... ... ... ... ... 16
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 22
Қолданылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .27
КІРІСПЕ
Қазақстан Республикасы Конституциясының 1-бабында айтылғандай мемлекеттің ең қымбат қазынасы ретінде - адам және өмірі оның құқықтары мен бостандықтары көрсетілген. Кеңес Одағы тарап Қазақстан Республикасы демократиялық ел болуға бет алып, өтпелі дәуір кезеңдерін бастап өткізуде. Елдің ең қымбат қазынасы ретінде адамның құқықтары мен бостандықтарына ерекше көңіл бөліп, олардың құқықтық шеңберін кеңейтіп жан-жақты дамыған елдермен қарым-қатынасы арқылы жеке тұлғаның орнын ерекше белгіленген. Өйткені адамдар жаратылысына байланысты бірге өмір сүруге тиіс. Мұндай өмір сүруді әлеуметтік өмір сүру дейміз. Әлеуметтік өмірдің тәртіпті және бір қалыпты болуы үшін де бірқатар ережелердің болуы тиіс. Бұл ережелер болмаған жағдайда әлеуметтік өмірде дағдарыстар туындап, күш иелерінің әлсіздері езуінің алдын ешкім ала алмайды. Әлеуметтік өмірді реттеу мақсатында азаматтық құқықтық субъектісі ретіндегі азаматтық арналған (тиісті) бірнеше қағидалар жинағы бар. Олар - діни қағидалар, моральдық қағидалар, әдет-ғұрыптық қағидалар және құқықтық қағидалар. Осы қағидалардың барлығын әлеуметтік тәртіп қағидалары деп те айтуға болады. Азаматтық кодекстің - 28бабына сәйкес, егер азаматтың тұрғылықты жерінде ол туралы бір жыл бойы деректер болмаса, мүдделі адамдардың арызы бойынша сот оны хабар - ошарсыз кетті деп тануға мүмкін. Жылдық мерзім азаматтың хабар - ошарсыз кеткені жөнінде хабар түскен күннен басталады. Ондай азамат туралы соңғы деректер алынған күнді анықтау мүмкін болмаған жағдайда жок адам туралы соңғы деректер алынған айдан кейінгі айдың бірінші күні, ал бұл айды анықтау мүмкін болмаған жағдайда келесі жылғы 1 қантар хабар - ошарсыз кетудің бірінші күні деп есептеледі.
Сот шешім шығарған кезден барлық қода бар мәліметтерді еске алады. Арыз берушіден немесе басқа адамдардан жоғалған адамның қайта болуы мүмкін деген жерлер анықталады, ата - аналарының, туған - туысқандарының, бұрынғы отбасынын мекен жайына сұрау салынады, әрі одан келген жауаптарды саралайды. Алайда жасырынып, өзінің мекен- жайын айтудан жалтарып жүрген адамдарды хабар - ошарсыз кетті деп тануға болмайды. Сондықтан да азаматтың жасырынып жүргені белгілі болса, мәселен, құқықты бұзып, жауапкершіліктен жалтарып бой тасалап кетсе, онда оны жоғалған деп саналмайды. Хабар - ошарсыз кетті деп саналған адамның мүлкіне сот шешімінін негізінде қорғаншылық белгіленеді. Осы мүліктен хабар - ошарсыз кеткен адам асырауға міндетті адамдарды асырауға қаражат беріледі және хабар - ошарсыз кеткен адамның, салықтар мен басқа да міндеттемелер бойынша берешегі өтеледі. Мүлікке қорғаншылық белгілеу азаматты, хабар - ошарсыз кетті деп танудан басқа да жағдайлар зағда сәйкес шешімін табады. Мысалы, жоғалып кеткен адамның жұбайы онымен жеңілдетілген тәртіппен некесін бұза алады.
Азаматтық кодекстің 29-бабы 2-тармағына сәйкес, мүдделі адамдардың арызы бойынша қорғаншылық және қамқоршылық органы мүлікті сақтау және басқару үшін хабар - ошарсыз кеткен адамның тұрған жері туралы соңғы деректер алынған күннен бастап бір жыл өткенге дейін де қорғаншы тағайындай алады. Қорғаншы осылайша шұғыл белгілеу кезінде сот азаматты хабар - ошарсыз кетті деп танымайынша мүліктен ешқандай төлем төлемейтіндігі ескерілген. Хабар - ошарсыз кетті деп танылған адам келген немесе оның тұрғын жері белгілі болған жағдайда сот оны хабар - ошарсыз кетті деп тану туралы оның мүлкіне қорғаншылық белгілеу туралы шешімнің күшін жойды (АК - тің 30-бабы)
1. Азаматты хабар - ошарсыз кетті деп тану
3.1 Азаматтардың тұрғылықты жері
Заң бойынша азамат тұрақты немесе көбінесе тұратын елді мекен оның тұрғылықты жері деп танылытандығы көрсетілген. Бұл заңның мағынасы бойынша тек азаматта тек бір ғана тұрғылықты жер болады. Тұрақты тұру міндетті түрде ұзақ тұру мерзім тұру мағынасын білдірмейді. Бұл тұру мағынасын білдірмейді. Азаматтың жеке дербестігі есімімен қатар оның тұрғылықты жерімен анықталады. Міндеттемені орындау, мұрагерлік жасау және басқа да азаматтық құқықтық әрекеттер азаматтық тұрғылықты жерінде жүзеге асады. Азаматтың есімімен қатар оның тұрғылықты жері азаматтық, құқықтық қатынастың субъектісін нақтылай түседі. Азаматтық кодекстің 16-бабындағы "көбінесе тұру" түсінігі үлкен маңызға ие болады. Себебі азаматтың өмірі мен қызметі белгілі бір жермен тұрақты байланыста болмайды. Мысалы, геологтар, теңізшілер, балықшылар, құрылысшылар және т.б. мамандық иелері өмірінің көп бөлігін сапарларда, жүзулерде құрылыстарда тағы сол сияқты жерлерде өткізеді. Осындай жағдайларда олардың тұрғылықты жері де олардың көбінесе тұратын, яғни басқа жерлерге қарағанда көбірек тұратын жері танылады.
Әрбір 18 жасқа толған азамат тұрғылықты жерін өз қалауы бойынша таңдайды. Тұрғылықты жерді еркін таңдау халықаралық клісім шарттармен реттелген. Азаматтардың құқықтарының аса маңыздыларының бірі болып табылады.
Азаматтардың тұрғылықты жерді өзгерту қажеттілігінің туындау жиі болатын құбылыс. Осыған байланысты көшіп-қону процесін құқықтық реттеу қажеттілігі туындайды.
Азаматтың тұрғылықты жері жергілікті түрде анық белгіленуі тиіс, мысалы, тек қана елді мекенді көрсету дұрыс емес, онда көшесін, үй номерін, пәтерін көрсету қажет. Белгілі бір жер бір тұлғаның жері ма жоқ па па деген дау туындаған жағдайда сұрақ объективті белгілер негізінде, яғни осы жерде тұрғылықты тұру немесе көбінесе тұру негізінде шешіледі.
Кейбір азаматтар категорияларына заңды, яғни заңмен белгіленген тұрғылықты жері қарастырылған. Ата-анасы, асырап алушысы немесе қамқоршысының тұрғылықты жері 14 жасқа жетпеген және кәмелетке толмаған тұлғаның тұрғылықты жері болып табылады. Ал ата-анасы немесе асырап алуышары бөлек тұратын болса, онда бала кіммен бірге тұрса сол жер оның тұрғылықты жері болып есептеледі. Қамқоршылықта болатын әрекет қабілеттілігі жоқ азаматтардың тұрғылықты жері қамқоршысының тұрғылықты тұратын жері болып табылады.
Қоныс аударушылар мен босқындардың тұрғылықты жеріне тоқталатын болсақ, қоныс аударушылар дегеніміз басқа бір жерге көшуіне байланысты тұрғылықты жерін ауыстыратын тұлғаларды айтамыз. Бұл жерде ол жеке тәртіпте қоныс аударушыларға емес белгілі бір оқиғаға байланысты қоныс аударушыларға ғана қатысты. Бұл оқиғалар су тасқыны, жердің улануына байланысты оқиғалар және т.б. жатқызуға болады. Қоныс аударушылар осындай жағдайлардың барлығында тұрғылықты жерін басқа жерге ауыстырады. Осы ретте тиісті мекемелерге қоныс аударушыларға баспана, жұмыс және басқа да жақтардан қамтамасыз ету міндеті жүктеледі. Кейбір жағдайларда қоныс аудару азаматтар мен мемлекеттің немесе тағы басқа да мекемелердің келісім шарт жасасу арқылы жүзеге асырылуы мүмкін. Ол алыс жерге орналасқан және адамдар аз қоныстанған территорияларды қамту, жаңа құрылыстар салу мақсаттарында болуы мүмкін. Осы жағдайларда қоныс аударушылар мен мекемелердің арасындағы қатынастар нормативтік актілермен және келісім шарттармен реттеледі. Осы ретте қоныс аударушылардың бұрынғы тұрғылықты жеріне қайтып келу мүмкіндігі де қарастырылуы мүмкін.
Ал босқындар әскери әрекеттерден қашып яғни өз үйлерін амалсыздан тастап кеткен тұлғалар тұрған жері туралы мәселе басқаша шешіледі.
Босқындардың тұрғылықты жері мәселесін қарағанда олардың амалсыздан кетер алдында тұрған жері сол қалпында олардың тұрғын жері болып саналады деп қарастыру керек. Бірақ көптеген босқындар әр түрлі жолдармен мемлекеттің басқа өлкелері мен қалаларында тұрған жерге иеленеді. Мысалы: пәтер ауыстыру, өз үйін салу немесе сатып алу.
Тұрғылықты жердің нақты дәл анықтамасы өзінің құқықтар мен мүдделерін қорғауда, өзінің құқық қатынастарының заңдылығын қамтамасыз етуде, сан қатар мемлекеттің мүддесін қорғауда үлкен маңызға ие болады.
Азаматтың дәл нақты тұрғын жерін білу қажеттілігі құқықтық сипаттағы бірқатар сұрау иелену кезінде пайда болады. Мысалы: міндеттеме қай жерде орындалу қажеттілігі туралы сұрау, көбінесе міндеттемелік құқық қатынас қатысушылары қарыз беуші мен қарыз алушының тұрғын жеріне байланысты шешіледі. Азаматтық тұрмыс жағдайын жақсарту үшін есепке қою туралы сұрақ та әдетте оның тұрғын жері бойынша шешіледі.
Азаматтың сол жерде берілген уақытта деген жалпы болжам тұрғын тұру адресіне ресми шақырулар мен хабарландырулар жіберіледі. Азаматтың тұрғын жерін анықтау маңызды заңдық мәнге ие болады. Себебі одан белгілі бір құқықты нәтижелер шығуы мүмкін. Осыған сәйкес азаматтың тұрғын жерінде белгілі бір уақыт бойы ол туралы ешқандай мәліметтер болмаса, онда ол хабар-ошарсыз кетті немесе өлді деп жариялануы мүмкін, құқығын қорғау туралы талап-арыз тұрғын жер бойынша беріледі. Кейбір міндеттемелер кредитордың тұрғын жеріне орындалуға тиіс. Азаматтың тұрғын жерін анықталумен басқа да заңды нәтижелер байланысты болуы мүмкін.
Елді мекен түсінігі 1993 ж. 8-желтоқсанда қабылданған ҚР әкімшілік-территориалды орналастыру туралы заңында көрсетілген. Осы заңның 2-бабында көрсетілгендей елді мекен дегеніміз саны 50 адаммен кем емес, белгіленген тәртіпте тіркелген және реттелген ҚР территориясының адамдар жинақы қоныстанған бөлігі болып табылады. Елді мекендер қалалық және ауылдық болып бөлінеді. Қалалық елді мекенге қалалар мен поселоктар жатады. Ал қалғандарға ауылдар, селолар т.б. барлығы ауылдық елді мекенге жатады. Тұрғын жерді азамат өзі таңдайды. Тұрғын жерді таңдау - азаматтың конституциялық құқығы. ҚР конституцияның 21-бап 1-тармағына сәйкес ҚР территориясында заңды түрде жүрген әрбір азамат көрсетілген жағдайды қоспағанда республика территориясында еркін жүзеге және тұрғын жер таңдауға құқылы. Егер азамат жер сілкінісінен, дауылдан, бораннан және т.б. кездейсоқ апат кезінде жоғалып кетсе, оны өлді деп жариялауды үш жыл күтудің қажеті жоқ. Мұндай жағдайда ол туралы хабарды алты ай күтіп, сосын өлді деп жариялай береді. Заңда әскери қызметкерлерден, сондай - ақ соғыс қимылдарына байланысты хабар - ошарсыз жоғалып кеткендер туралы арнайы ереже бар. Аталған тұлғаларды басқа мемлекеттің аумағанда тұтқында болуы тәрізді мәселелер де ескеріледі. Соған орай Азаматтық Кодекстің 31-бабы 2-тармағында соғыс қимылдарына байланысты хабар - ошарсыз жоғалып кеткен әскери қызметшіні немесе өзге адамды соғыс қимылдары аяқталған күннен бастап кемінде екі жыл өткеннен кейін өлді деп жариялау мүмкіндігі айтылған.
Азаматтарды хабар-ошарсыз кеткен деп тану туралы істер ерекше ведомстволық қарауға жатады және жалпы юрисдикция соттарында ерекше іс жүргізу тәртібімен қаралады.
Іс жүргізу заңнамасына сәйкес, азаматты хабар-ошарсыз кеткен деп тану туралы арыз арызданушының тұратын жері бойынша не хабар-ошарсыз кеткен азаматтың белгілі болған соңғы тұратын жері бойынша сотқа беріледі.
Азаматты хабар-ошарсыз кеткен деп тану туралы іс оның отбасы мүшелерінің, прокурордың, қоғамдық бірлестіктердің, қорғаншылық және қамқоршылық органның және басқа да мүдделі адамдардың арыздары бойынша басталуы мүмкін. Арызда азаматты хабар-ошарсыз кеткен деп тану қандай мақсат үшін қажет болғаны, сондай-ақ оның хабар-ошарсыз кеткенін растайтын мән-жайлар көрсетілуге тиіс. Әскери қимылдарға байланысты хабар-ошарсыз кеткен әскери қызметшілер мен өзге де азаматтарға қатысты арызда әскери қимылдың аяқталған күні көрсетілуі керек. Судья хабар-ошарсыз кеткендер туралы қандай адамдардың мәлімет бере алатынын істі сотта қарауға дайындау кезінде анықтайды, сондай-ақ хабар-ошарсыз кеткен адамның соңғы тұрған жері мен жұмыс орны бойынша тиісті ұйымдардан ол туралы мәліметтерді сұрайды. Судья арызды қабылдағаннан кейін іс қозғалғаны туралы арызданушының есебінен жергілікті газетте жарияланым шығару туралы ұйғарым шығарады. Жарияланымда: 1) азаматты хабар-ошарсыз кеткен деп тану туралы арыз түскен соттың атауы; 2) арызданушының аты-жөні және оның тұрған жері (егер арыз заңды тұлғадан түссе орналасқан жері); 3) хабар-ошарсыз кеткен адамның тегі, аты, әкесінің аты, туған жері мен соңғы жұмыс орны көрсетіледі; 4) азаматтың жүрген жері туралы мәліметі бар адамға бұл туралы жарияланым шыққан күннен бастап үш айдың ішінде хабарлау ұсынылады. Судья арызды қабылдағаннан кейін қорғаншылық және қамқоршылық органға хабар-ошарсыз кеткен азаматтың мүлкін қорғау және басқару туралы қорғаншы тағайындау жөнінде ұсыныс жасайды.
1.2 Азаматтарды хабар-ошарсыз кетіп,өлді деп жариялау
Азаматтық кодекстің 28-бабына сәйкес, егер азаматтың тұрғылықты жерінде ол туралы бір жыл бойы деректер болмаса, мүдделі адамдардың арызы бойынша сот оны хабар-ошарсыз кетті деп тануы мүмкін.
Азаматтың тұрғын жерінде ұзақ уақыт бойы жоқ болуы, егер оның қай жерде екені белгісіз болуы онымен құқықтық қатынаста болған мекемелер мен азаматтар үшін ешқандай әсерін тигізбейді деп айтуға болмайды. Мысалы: егер азамат қарыз болған болса қарыз берушілер қарызын талап ете алмайды. Асырауда болған әрекет қабілеттігі жоқ одан қаражат алуды тоқтатады. Бірақ пенсия да ала алмайды. Себебі олар асыраушысы бар деп есептеледі. Азамат ұзақ уақыт жоқ болған жағдайда оның тұрғын жерінде қараусыз қалған мүлкіне зиян келтірілуі мүмкін.
Осындай азаматтың ұзақ бойы жоқ болғандығы құқықтық белгісіздікті және көрсетілгендей оның мүлкіне жағымсыз жағдайларды болдырмау мақсатында заң ерекше құқықтық жағдай яғни азаматты хабар-ошарсыз кетті деп тануды қарастырған. Хабар-ошарсыз кету дегеніміз азаматтың берілген уақытта қай жерде екендігін анықтау мүмкін болмаған жағдайда оның тұрғылықты жерінде ұзақ уақыт бойы жоқ болуының сот тәртібі арқылы куәландырылған фактісі болып табылады. Азаматтық заңдар негізінің 10-бабы 1-тармағы және азаматтық кодекстің 28-бабына сәйкес егер азаматтық тұрғылықты жерінде ол туралы бір жыл бойы деректер болмаса, мүдделі адамдардың арызы бойынша сот оны хабар-ошарсыз кетті деп тануы мүмкін. Соңғы деректер алынған күн хабар-ошарсыз кеткен адамның соңғы хатын көрсету арқылы белгіленуі мүмкін. Ал хабар-ошарсыз кеткен азамат туралы соңғы деректер алынған күнді анықтау мүмкін болмаған жағдайда жоқ адам туралы соңғы деректер алынған айдан кейінгі айының бірінші күні, ал бұл айды анықтау мүмкін болмаған жағдайда келесі жылғы бірінші қаңтар хабар-ошарсыз кетудің басталған күні деп есептеледі.
Азаматты хабар-ошарсыз кетті деп тану тек оның қай жерде екендігін анықтау мүмкін болмаған жағдайда ғана болады. Сондықтан сәйкесінше мекемелерде бұл істерді қарау алдында оның соңғы кездерде болғандығы белгілі жерлерден, жұмыс орны, туылған жері және тағы басқалардан ол адам туралы деректер сұратады.
Азаматты хабар-ошарсыз кетті деп танудан шығатын құқықтық нәтижелер төменшегіше болады.
Біріншіден, сот шешімі бойынша хабар-ошарсыз кеткен азаматтың мүлкіне қамқорлық бекітіледі. Қамқоршы осы мүліктерден хабар-ошарсыз адам заң бойынша асырауға тиісті адамдарға (кәмелетке толмаған балалар, еңбек қабілеті жоқ ата-аналар, т.б.) қаражат беріп отырады және оның қарыздарын төлейді.
Екіншіден, азаматты хабар-ошарсыз кетті деп жариялағаннан кейін оның асырауында болған жанұяның еңбекке жарамсыз мүшелерінің зейнет ақы заңына сәйкес асыраушысынан айырылу жағдайына байланысты зейнет ақы алуға құқығы болады.
Үшіншіден, хабар-ошарсыз кеткен адамның атына берілген, сонымен қатар оның өзі де берген сенім хаттардың күші жойылады. Хабар-ошарсыз кеткен адамның жұбайы АХАЖ бөлімдерінде некесін бұза алады. Хабар-ошарсыз кеткен азамат қайтып келген жағдайда немесе оның тұрған жері белгілі болған жағдайда сот оны хабар-ошарсыз кетті деп тану туралы шешімнің күшін жояды. Сот шешімінің негізінде азаматтың мүлкіне қамқоршылық алынып тасталады және оны хабар-ошарсыз кетті деп танумен байланысты басқа да құқықтық қатынастар тоқтатылады. Хабар-ошарсыз кетті деп тану туралы сот шешімінің күшін тоқтату үшін сол хабарсыз азаматтың кетті деген азаматтың немесе мүдделі жақтардың, не прокурордың арызы бойынша сот жаңадан шешім шығарады.
Мүлікке қамқоршылық тағайындау 2 түрлі жағдайда бекітілуі мүмкін. Біріншіден, қамқоршылық азамат хабар-ошарсыз кетті деп жарияланудың алдында да мүдделі азаматтардың арызы бойынша қамқоршылық және қорғаншылық мекемесі тарапынан тағайындалуы мүмкін. Бұл мысалы, мүлікке жоғалу қаупі төнсе және өз қалпында сақталуын қамтамасыз ету қажет болатын басқа да жағдайларды болады.
Екіншіден жағдай, бұл АІЖК-мен қарастырылған судьяның азаматты хабар-ошарсыз кетті деп жариялау туралы арызын қабылдағаннан кейін қамқоршылық және қорғаншылық мекемесіне хабар-ошарсыз кеткен адамның мүлкін қорғау үшін қамқоршы тағайындауға ұсыныс жасау құқығы болып табылады. Осы жағдайда сот шешімінің күші жойылғанға дейін қамқоршының жасаған мәмілелері қайтып келген азамат үшін өз күшінде болады.
Хабар ошарсыз кетті деп танылған адам келген немесе оның тұрған жері белгілі болған жағдайда сот оны хабар-ошарсыз кетті деп тану туралы оның мүлкіне қорғаншылық белгілеу туралы шешімнің күшін жояды. Ерекше іс жүргізу - соттың жүргізуіне жатқызылған істерді қараудың тәртібі. Мұндай істерге құқық туралы даудың болмауы, субъективтік құқықтарды қорғаудың арнайы құралдары мен тәсілдерін қорғау, рәсімнің кейбір ерекшеліктері тән. Ерекше іс жүргізудің мақсаты - құқық туралы дауды шешу емес, заңдық маңызы бар мән-жайларды біржақтылы сот ісін жүргізуде растау, сондай-ақ арызданушының даусыз құқықтарын қорғау және оның осы құқықтарды іске асыруына байланысты мүдделерін қорғау болып табылады. Ерекше іс жүргізу тәртібімен қаралатын істердің бәрінде құқық, талап туралы дау болмайды, бітімгерлік келісім және дауласушы тараптар да болмайды. Арызданушы істе өз құқықтарын қорғауды емес (құқықтарды ешкім бұзбайды және бұл туралы ешкім дау айтпайды), өз құқықтарын жүзеге асыруға кедергі келтіретін мән-жайларды жоюды не өз құқықтарын тиісінше жүзеге асыру және қорғау үшін жағдай туғызуды не құқықтық мәртебе белгілеуді көздейді.
Істің дұрыс және уақытында шешілуін қамтамасыз ету мақсатында сотқа дейінгі дайындық сатысында соттың дәлелдемелерді уақытында алуы үшін тиісті жағдай жасау қажет.
Осыған байланысты, АІЖК-нің 170-бабына және жоғарыда аталған нормативтік қаулының 2-тармағына сәйкес, соттар облыс орталықтарының, астананың, таяу орналасқан өңірлердің тиісті органдарына, сондай-ақ жоқ адамдардың туған жерлері бойынша мына:
- зейнетақы қорларына аударымдардың болуы туралы (ЗЕМО);
- тұрған жері бойынша тіркеу туралы (мекен-жай бюросы);
- адамның сотталған, іздеу жарияланған не қамаудағы адамдардың арасында болуы туралы (ҚСжАЕО);
- іздеу ісінің бар-жоғы туралы (ішкі істер органдары);
- тегінің, атының, әкесінің атының өзгергені не қайтыс болу туралы акт жазбаларының болуы туралы (АХАЖ);
- республикадан тыс жерге кету жөнінде мәліметтерді ұсыну туралы ұйғарымдар жібереді.
Халықтың соңғы жылдары қалыптасқан ішкі еңбек көші-қонының деңгейін, оң нәтижелерді ескере отырып, соттар Зейнетақылар мен жәрдемақыларды төлеу жөніндегі мемлекеттік орталыққа сұрау салады. Міндетті зейнетақылық жарналарды аударудың орталықтандырылған есебін жүргізу іздестірілген адамның зейнетақылық немесе әлеуметтік аударымдарының бар-жоғын анықтауға мүмкіндік береді. Мұның өзі арыздың не қараусыз қалдырылуына не іс бойынша іс жүргізудің қысқартылуына әкеп соғады. Тұлғаны хабар-ошарсыз кеттпі деп немесе қайтпыс болған деп тану болып табылады. Кейде өмірде адамдар ұзақ уақыт бойы хабар-ошарсыз жоғалып кететін жағдайлар болады. Мұндай жағдайларда coт азаматты хабар-ошарсыз кеткен немесе қайтыс болған деп таниды. Азаматты хабар-ошарсыз кеткен деп. Азаматты хабар-ошарсыз кеткен деп тану, адамның тұрғылықты жері бойынша ол туралы бір жыл бойы мәлімет болмаса, мүдделі тұлғалардың сот тәртібіндегі өтініші бойынша мүмкін болады. Хабар-ошарсыз кеткен деп танылған адамның жұбайы некені АХАТ органдарында бұза алады. Хабар-ошарсыз кеткен деп танылған адам келген немесе тұрған жері табылған жағдайда, сот оны хабар- ошарсыз ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz