Қазақстан мен таиландтағы туризм дамуының қазіргі жағдайы.
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3
1 ҚАЗАҚСТАН МЕН ТАИЛАНДТАҒЫ ТУРИЗМ ДАМУЫНЫҢ ҚАЗІРГІ ЖАҒДАЙЫНА БАҒА БЕРУ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 6
1.1 Қазақстандық туристік бизнестің сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 6
1.2 Әлемдік туризм дамуында Таиландтың алатын орны ... ... ... ... ... ... ...18
1.3 Қазақстан мен Таиланд арасында халықаралық байланыстардың ерекшеліктері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..23
2 ТАИЛАНДТАҒЫ ТУРИЗМ ДАМУЫНЫҢ НЕГІЗГІ АЛҒЫШАРТТАРЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .25
2.1 Табиғи.рекреациялық және әлеуметтік.экономикалық рекреациялық ресурстары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..25
2.2 Туристік инфрақұрылым ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...26
2.3 Таиландта көрсетілетін қызметтер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...28
2.4 Елдің туристік орталықтарының сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...30
3 ҚАЗАҚСТАН МЕН ТАИЛАНД АРАСЫНДАҒЫ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҚАТЫНАСТАРДА ТУРИЗМНІҢ РОЛІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 34
3.1 Туризм саласында Қазақстандық.Таиландтық ынтымақтастық ... ... ...34
3.2 Қазақстандық.Таиландтық туристік қатынастардың негізгі бағыттары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...39
3.3 Қазақстан мен Таиланд арасындағы туристік байланыстардың дамуының мәселелері мен болашағы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...52
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...56
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .58
ҚОСЫМША А
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3
1 ҚАЗАҚСТАН МЕН ТАИЛАНДТАҒЫ ТУРИЗМ ДАМУЫНЫҢ ҚАЗІРГІ ЖАҒДАЙЫНА БАҒА БЕРУ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 6
1.1 Қазақстандық туристік бизнестің сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 6
1.2 Әлемдік туризм дамуында Таиландтың алатын орны ... ... ... ... ... ... ...18
1.3 Қазақстан мен Таиланд арасында халықаралық байланыстардың ерекшеліктері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..23
2 ТАИЛАНДТАҒЫ ТУРИЗМ ДАМУЫНЫҢ НЕГІЗГІ АЛҒЫШАРТТАРЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .25
2.1 Табиғи.рекреациялық және әлеуметтік.экономикалық рекреациялық ресурстары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..25
2.2 Туристік инфрақұрылым ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...26
2.3 Таиландта көрсетілетін қызметтер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...28
2.4 Елдің туристік орталықтарының сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...30
3 ҚАЗАҚСТАН МЕН ТАИЛАНД АРАСЫНДАҒЫ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҚАТЫНАСТАРДА ТУРИЗМНІҢ РОЛІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 34
3.1 Туризм саласында Қазақстандық.Таиландтық ынтымақтастық ... ... ...34
3.2 Қазақстандық.Таиландтық туристік қатынастардың негізгі бағыттары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...39
3.3 Қазақстан мен Таиланд арасындағы туристік байланыстардың дамуының мәселелері мен болашағы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...52
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...56
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .58
ҚОСЫМША А
КІРІСПЕ
Туризм қазіргі таңда әлемдік экономикада маңызды салалардың бірі болып отыр. Дүниежүзілік Туристік Ұйымның мағлұматы бойынша туризм әлемнің Жалпы Ұлттық Өнімінің 10-шы бөлігін, халықаралық инвестицияның 11-ден астам пайызын, және әлемдегі өндірістің әрбір 9-шы орнын қамтамасыз етеді. Мамандардың есептеуі бойынша бір туристің келуінен түсетін табыс мөлшері біздің елден әлемдік нарыққа 9 тонна көмір не болмаса 15 тонна мұнай немесе жоғары сапалы бидайдың 2 тоннасын шығарғанмен пара-пар. Бірақ көмір мен мұнайды өндіру таусылатын байлықтарымыздың азаюына, экологиялық ахуалдың нашарлауына әкелсе, туризм индустриясы қалпына келетін ресурстар негізінде жұмыс жасайды. Tәуелсіздік алғанға дейін Қазақстанда туризм, экономиканың басқа салалары сияқты, бір орталықпен қатаң түрде реттелді. Қазақстанның тарихи маңызы бар архитектуралық, археологиялық, мәдени ескерткіштері және табиғи көркем жерлері дұрыс жарнамаланбай, қажетсіз болып қалатын. Қазіргі таңда Қазақстанның экономикасында туризмнің рөлі біртіндеп арта түсуде және туристік қызметтер қалыптасу үстінде. Еліміз туризмнің барлық түрлерін дамыту мүмкіндігіне ие. Қазақстан жыл сайын 4,5 миллионнан астам шет ел азаматтарын қабылдайды, бұл көрсеткіш ұлғая берер деген үміт бар[1]. Қазақстан – Еуразияның дәл ортасындағы орасан зор мемлекет, мұнда шексіз көгілдір аспан астында Шығыс пен Батыс керемет үйлесімділік тапқан.
Қазақстанда туризмнің барлық түрі дамыған: танымдық, ойын-сауық, спорттық, емдік-сауықтыру, іскерлік, діни, этникалық, экологиялық, рафтинг, альпинизм, бүркітпен аңшылық, т.б. Қазіргі кезде туристер біздің елімізге ерекше қызығушылық танытып отыр. Мәдениетінің бірегейлігі, табиғи қазбасының байлығы, іскерлік белсенділігінің өсуі, сондай-ақ спорттық және хикаялы туризм секілді демалыстың белсенді түрлерімен шұғылдану мүмкіншіліктері Қазақстанның артықшылықтарын бірден көзге көрсетеді [2].
Бүгінгі таңда Қазақстанда көптеген бірегей табиғи қорықтар мен ұлттық саябақтар, 100-ден астам емдеу-сауықтыру орталықтары, сонымен қатар 9 мыңнан астам археологиялық және тарихи ескерткіштер бар. Ел аумағы арқылы Ұлы Жібек жолының солтүстік тармағы өтеді. Жолдың бұл бөлігі тарихи, археологиялық және архитектуралық ескерткіштердің бірегей кешені болып табылады.Отырар, Сауран, Түркістан сияқты қалалар тек сауда орталықтары ғана емес, ғылыми және мәдени орталықтар да болған. Сонымен қатар елде тау шаңғы туризмінің объектілері бар.Туристер арасында ерекше танымалдылыққа ие Шымбұлақ тау шаңғы курорты, Медеу мұз айдыны, Щучинск-Бурабай курорттық аймағы болып табылады. Қазақстанды орталықазиялық туризм орталығына айналдыру, республикада қазіргі заманғы жоғарғы нәтижелі және бәсекеге қабілетті туристік индустрия құру мақсатында 2006 жылдың желтоқсанында Қазақстан Республикасында туризмді дамытудың 2007-2011 жылдарға арналған бағдарламасы қабылданды [3].
Туризм қазіргі таңда әлемдік экономикада маңызды салалардың бірі болып отыр. Дүниежүзілік Туристік Ұйымның мағлұматы бойынша туризм әлемнің Жалпы Ұлттық Өнімінің 10-шы бөлігін, халықаралық инвестицияның 11-ден астам пайызын, және әлемдегі өндірістің әрбір 9-шы орнын қамтамасыз етеді. Мамандардың есептеуі бойынша бір туристің келуінен түсетін табыс мөлшері біздің елден әлемдік нарыққа 9 тонна көмір не болмаса 15 тонна мұнай немесе жоғары сапалы бидайдың 2 тоннасын шығарғанмен пара-пар. Бірақ көмір мен мұнайды өндіру таусылатын байлықтарымыздың азаюына, экологиялық ахуалдың нашарлауына әкелсе, туризм индустриясы қалпына келетін ресурстар негізінде жұмыс жасайды. Tәуелсіздік алғанға дейін Қазақстанда туризм, экономиканың басқа салалары сияқты, бір орталықпен қатаң түрде реттелді. Қазақстанның тарихи маңызы бар архитектуралық, археологиялық, мәдени ескерткіштері және табиғи көркем жерлері дұрыс жарнамаланбай, қажетсіз болып қалатын. Қазіргі таңда Қазақстанның экономикасында туризмнің рөлі біртіндеп арта түсуде және туристік қызметтер қалыптасу үстінде. Еліміз туризмнің барлық түрлерін дамыту мүмкіндігіне ие. Қазақстан жыл сайын 4,5 миллионнан астам шет ел азаматтарын қабылдайды, бұл көрсеткіш ұлғая берер деген үміт бар[1]. Қазақстан – Еуразияның дәл ортасындағы орасан зор мемлекет, мұнда шексіз көгілдір аспан астында Шығыс пен Батыс керемет үйлесімділік тапқан.
Қазақстанда туризмнің барлық түрі дамыған: танымдық, ойын-сауық, спорттық, емдік-сауықтыру, іскерлік, діни, этникалық, экологиялық, рафтинг, альпинизм, бүркітпен аңшылық, т.б. Қазіргі кезде туристер біздің елімізге ерекше қызығушылық танытып отыр. Мәдениетінің бірегейлігі, табиғи қазбасының байлығы, іскерлік белсенділігінің өсуі, сондай-ақ спорттық және хикаялы туризм секілді демалыстың белсенді түрлерімен шұғылдану мүмкіншіліктері Қазақстанның артықшылықтарын бірден көзге көрсетеді [2].
Бүгінгі таңда Қазақстанда көптеген бірегей табиғи қорықтар мен ұлттық саябақтар, 100-ден астам емдеу-сауықтыру орталықтары, сонымен қатар 9 мыңнан астам археологиялық және тарихи ескерткіштер бар. Ел аумағы арқылы Ұлы Жібек жолының солтүстік тармағы өтеді. Жолдың бұл бөлігі тарихи, археологиялық және архитектуралық ескерткіштердің бірегей кешені болып табылады.Отырар, Сауран, Түркістан сияқты қалалар тек сауда орталықтары ғана емес, ғылыми және мәдени орталықтар да болған. Сонымен қатар елде тау шаңғы туризмінің объектілері бар.Туристер арасында ерекше танымалдылыққа ие Шымбұлақ тау шаңғы курорты, Медеу мұз айдыны, Щучинск-Бурабай курорттық аймағы болып табылады. Қазақстанды орталықазиялық туризм орталығына айналдыру, республикада қазіргі заманғы жоғарғы нәтижелі және бәсекеге қабілетті туристік индустрия құру мақсатында 2006 жылдың желтоқсанында Қазақстан Республикасында туризмді дамытудың 2007-2011 жылдарға арналған бағдарламасы қабылданды [3].
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1 Ердавлетов С.Р. Экономическая и социальная география Казахстана. – Алматы, 1997 – 328 б.
2 Концепция развития туризма в Казахстане. Алматы, 1992.
3 http://www.kazembassy.by/culture/turizm.html
4 Романов А.А., Саакянц Р.Г. География туризма: Учебное пособие. –М.: Советский спорт, 2002. – 372-382 с.
5 Қазақстан. Ұлттық энциклопедия / Бас ред. Б. Аяған. – Алматы: «Қазақ энциклопедиясы», 2006. – 173-174 б.том.
6 Дуйсен Г.М. Основы формирования и развития туризма в Казахстане. – А., 2002. – 230 с.
7 30, // Казахстанская правда – 2007. - №139. Туристская деятельность: Сб. зак.актов. – Алматы: Юрист – 2007. – 36с.
8 http://www.stat.kz/Stats-On-KZ-Tourism
9 ҚР туристік индустриясының перспективалы бағыттарын дамыту жөніндегі 2010-2014 жылдарға арналған бағдарлама. – Астана, 2010.
10 Ибраев К. Казахстан практически неизвестен в мире как туристское направление // Панорама – 2004 №18.
11 Василев П.Т. Реалии и возможности туристического рынка Казахстан // Деловой мир. – 2000.-№5. – С. 25-31.
12 http://www.leisure.kz/ru/press/28.09.2010pr_le/
13 http://www.olympic.kz/astanaalmaty.php?id=949
14 http://summit2010.osce.org/ru/press_release/node/429
15 Рахимбекова Ж.С. Турбизнес в Казахстане // Материалы научно-практической конференции «Макромаркетинг РК: теория и практика». – Алматы. – 2002. – С.23-28.
16 Малая энциклопедия стран / Сиротенко Н.Г., Менделеев В.А. – М.: ООО «Издательство АСТ», 2002. – 292-294 с.
17 http://www.hubpages.com/hub/Stats-On-Thailand-Tourism
18 Воскресенский В.Ю. Международный туризм. – М.: ЮНИТИ – ДАНА, 2007. – 162с.
19 http://www.mts.gov.kz/index.php
20 Социально – экономическая география зарубежного мира / Под ред. В.В. Вольского. – М.: КРОН-ПРЕСС, 1998. – 592 с.
21 Боголюбов В.С. Экономика туризма. – М.: Издательский центр «Академия», 2008. – 192 с.
22 Яковлев Г.А. Экономика и статистика туризма. – М., 2003
23 http://www.tourism.go.th/2010/th/home/index.php
24 http://www.thaiwebsites.com/tourism.asp
25 Страны и народы: Популярная энциклопедия. – СП: Дельта, 1997. – 283 с.
26 Таиланд. Путеводитель. –М.: Дубль В, 2000.
27 Страны и народы: Юго – Восточная Азия. – М.: Мысль, 1979. – 99-126 с.
28 Туристское страноведение. – М.: КНОРУС, 2008. – 319-338 с.
29 http://www.phuket.grandtour.ru/thailand61_3_73.html
30 http://www.thai-tour.com/thai-tour/North/Chiangrai/main.htm
31 http://www.distancefromto.net/distance-from/Thailand/to/Kazakhstan
32 http://ru.government.kz/site/news/2004/06/news054?cl=201012
33 http://kk.wikipedia.org/wiki/Азиядағы_Ынтымақтастық_Диалогы
34 http://www.izvestia.kz/news.php?date=22-10-04&number=4
35 http://www.turkystan.kz/page.php?page_id=52&id=4441
1 Ердавлетов С.Р. Экономическая и социальная география Казахстана. – Алматы, 1997 – 328 б.
2 Концепция развития туризма в Казахстане. Алматы, 1992.
3 http://www.kazembassy.by/culture/turizm.html
4 Романов А.А., Саакянц Р.Г. География туризма: Учебное пособие. –М.: Советский спорт, 2002. – 372-382 с.
5 Қазақстан. Ұлттық энциклопедия / Бас ред. Б. Аяған. – Алматы: «Қазақ энциклопедиясы», 2006. – 173-174 б.том.
6 Дуйсен Г.М. Основы формирования и развития туризма в Казахстане. – А., 2002. – 230 с.
7 30, // Казахстанская правда – 2007. - №139. Туристская деятельность: Сб. зак.актов. – Алматы: Юрист – 2007. – 36с.
8 http://www.stat.kz/Stats-On-KZ-Tourism
9 ҚР туристік индустриясының перспективалы бағыттарын дамыту жөніндегі 2010-2014 жылдарға арналған бағдарлама. – Астана, 2010.
10 Ибраев К. Казахстан практически неизвестен в мире как туристское направление // Панорама – 2004 №18.
11 Василев П.Т. Реалии и возможности туристического рынка Казахстан // Деловой мир. – 2000.-№5. – С. 25-31.
12 http://www.leisure.kz/ru/press/28.09.2010pr_le/
13 http://www.olympic.kz/astanaalmaty.php?id=949
14 http://summit2010.osce.org/ru/press_release/node/429
15 Рахимбекова Ж.С. Турбизнес в Казахстане // Материалы научно-практической конференции «Макромаркетинг РК: теория и практика». – Алматы. – 2002. – С.23-28.
16 Малая энциклопедия стран / Сиротенко Н.Г., Менделеев В.А. – М.: ООО «Издательство АСТ», 2002. – 292-294 с.
17 http://www.hubpages.com/hub/Stats-On-Thailand-Tourism
18 Воскресенский В.Ю. Международный туризм. – М.: ЮНИТИ – ДАНА, 2007. – 162с.
19 http://www.mts.gov.kz/index.php
20 Социально – экономическая география зарубежного мира / Под ред. В.В. Вольского. – М.: КРОН-ПРЕСС, 1998. – 592 с.
21 Боголюбов В.С. Экономика туризма. – М.: Издательский центр «Академия», 2008. – 192 с.
22 Яковлев Г.А. Экономика и статистика туризма. – М., 2003
23 http://www.tourism.go.th/2010/th/home/index.php
24 http://www.thaiwebsites.com/tourism.asp
25 Страны и народы: Популярная энциклопедия. – СП: Дельта, 1997. – 283 с.
26 Таиланд. Путеводитель. –М.: Дубль В, 2000.
27 Страны и народы: Юго – Восточная Азия. – М.: Мысль, 1979. – 99-126 с.
28 Туристское страноведение. – М.: КНОРУС, 2008. – 319-338 с.
29 http://www.phuket.grandtour.ru/thailand61_3_73.html
30 http://www.thai-tour.com/thai-tour/North/Chiangrai/main.htm
31 http://www.distancefromto.net/distance-from/Thailand/to/Kazakhstan
32 http://ru.government.kz/site/news/2004/06/news054?cl=201012
33 http://kk.wikipedia.org/wiki/Азиядағы_Ынтымақтастық_Диалогы
34 http://www.izvestia.kz/news.php?date=22-10-04&number=4
35 http://www.turkystan.kz/page.php?page_id=52&id=4441
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3
1 ҚАЗАҚСТАН МЕН ТАИЛАНДТАҒЫ ТУРИЗМ ДАМУЫНЫҢ ҚАЗІРГІ ЖАҒДАЙЫНА БАҒА БЕРУ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .6
1.1 Қазақстандық туристік бизнестің сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 6
1.2 Әлемдік туризм дамуында Таиландтың алатын орны ... ... ... ... ... ... ...18
1.3 Қазақстан мен Таиланд арасында халықаралық байланыстардың ерекшеліктері ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..23
2 ТАИЛАНДТАҒЫ ТУРИЗМ ДАМУЫНЫҢ НЕГІЗГІ АЛҒЫШАРТТАРЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...25
2.1 Табиғи-рекреациялық және әлеуметтік-экономикалық рекреациялық ресурстары ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...25
2.2 Туристік инфрақұрылым ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .26
2.3 Таиландта көрсетілетін қызметтер ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... .28
2.4 Елдің туристік орталықтарының сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...30
3 ҚАЗАҚСТАН МЕН ТАИЛАНД АРАСЫНДАҒЫ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҚАТЫНАСТАРДА ТУРИЗМНІҢ РОЛІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .34
3.1 Туризм саласында Қазақстандық-Таиландтық ынтымақтастық ... ... ...34
3.2 Қазақстандық-Таиландтық туристік қа тынастардың негізгі бағыттары ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...39
3.3 Қазақстан мен Таиланд арасындағы туристік байланыстардың дамуының мәселелері мен болашағы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .52
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...56
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... 58
ҚОСЫМША А
КІРІСПЕ
Туризм қазіргі таңда әлемдік экономикада маңызды салалардың бірі болып отыр. Дүниежүзілік Туристік Ұйымның мағлұматы бойынша туризм әлемнің Жалпы Ұлттық Өнімінің 10-шы бөлігін, халықаралық инвестицияның 11-ден астам пайызын, және әлемдегі өндірістің әрбір 9-шы орнын қамтамасыз етеді. Мамандардың есептеуі бойынша бір туристің келуінен түсетін табыс мөлшері біздің елден әлемдік нарыққа 9 тонна көмір не болмаса 15 тонна мұнай немесе жоғары сапалы бидайдың 2 тоннасын шығарғанмен пара-пар. Бірақ көмір мен мұнайды өндіру таусылатын байлықтарымыздың азаюына, экологиялық ахуалдың нашарлауына әкелсе, туризм индустриясы қалпына келетін ресурстар негізінде жұмыс жасайды. Tәуелсіздік алғанға дейін Қазақстанда туризм, экономиканың басқа салалары сияқты, бір орталықпен қатаң түрде реттелді. Қазақстанның тарихи маңызы бар архитектуралық, археологиялық, мәдени ескерткіштері және табиғи көркем жерлері дұрыс жарнамаланбай, қажетсіз болып қалатын. Қазіргі таңда Қазақстанның экономикасында туризмнің рөлі біртіндеп арта түсуде және туристік қызметтер қалыптасу үстінде. Еліміз туризмнің барлық түрлерін дамыту мүмкіндігіне ие. Қазақстан жыл сайын 4,5 миллионнан астам шет ел азаматтарын қабылдайды, бұл көрсеткіш ұлғая берер деген үміт бар[1]. Қазақстан - Еуразияның дәл ортасындағы орасан зор мемлекет, мұнда шексіз көгілдір аспан астында Шығыс пен Батыс керемет үйлесімділік тапқан.
Қазақстанда туризмнің барлық түрі дамыған: танымдық, ойын-сауық, спорттық, емдік-сауықтыру, іскерлік, діни, этникалық, экологиялық, рафтинг, альпинизм, бүркітпен аңшылық, т.б. Қазіргі кезде туристер біздің елімізге ерекше қызығушылық танытып отыр. Мәдениетінің бірегейлігі, табиғи қазбасының байлығы, іскерлік белсенділігінің өсуі, сондай-ақ спорттық және хикаялы туризм секілді демалыстың белсенді түрлерімен шұғылдану мүмкіншіліктері Қазақстанның артықшылықтарын бірден көзге көрсетеді [2].
Бүгінгі таңда Қазақстанда көптеген бірегей табиғи қорықтар мен ұлттық саябақтар, 100-ден астам емдеу-сауықтыру орталықтары, сонымен қатар 9 мыңнан астам археологиялық және тарихи ескерткіштер бар. Ел аумағы арқылы Ұлы Жібек жолының солтүстік тармағы өтеді. Жолдың бұл бөлігі тарихи, археологиялық және архитектуралық ескерткіштердің бірегей кешені болып табылады.Отырар, Сауран, Түркістан сияқты қалалар тек сауда орталықтары ғана емес, ғылыми және мәдени орталықтар да болған. Сонымен қатар елде тау шаңғы туризмінің объектілері бар.Туристер арасында ерекше танымалдылыққа ие Шымбұлақ тау шаңғы курорты, Медеу мұз айдыны, Щучинск-Бурабай курорттық аймағы болып табылады. Қазақстанды орталықазиялық туризм орталығына айналдыру, республикада қазіргі заманғы жоғарғы нәтижелі және бәсекеге қабілетті туристік индустрия құру мақсатында 2006 жылдың желтоқсанында Қазақстан Республикасында туризмді дамытудың 2007-2011 жылдарға арналған бағдарламасы қабылданды [3].
Бәсекеге қабілетті туристік индустрия құруға бағытталған өзара жасалып жатқан қарқынды жұмыстар біздің елімізді Орталық Азия өңірінің ең танымал туризм орталығына айналдыратындығына ешқандай күмән жоқ.
Таиланд - Оңтүстік-шығыс Азияның ең әйгілі елдерінің бірі, мұнда жыл сайын бүкіл әлемнен жүз мыңдаған туристер келеді. Бұл - таңғажайып экзотикалық ел, мұндағы саяхат әркімнің жадында мәңгілік қалады. Оның басты себептері - Таиландтың керемет мәдени мұрасы мен таңғажайып сұлу табиғаты, буддистік храмдар, коралл рифтері, ертегідегі гүлдер, ғажайып жемістер, жылы жүзді және қонақжай жергілікті тұрғындар, қызықты түнгі өмір, экваторға жақын елдің тропикалық климаты, қоршап жатқан теңіздердің жылы сулары, жыл бойғы бірқалыпты дерлік ауа температурасы, көпшақырымды жағажайлар және әлемдегі ең жақсылардың бірі - Паттайя ас үйі. Қазіргі таңда Таиланд - Оңтүстік-шығыс Азиядағы туристерді ең көп қабылдайтын ел. Таиландтың туристік потенциалы өте үлкен. Туризмнің экономикаға қосатын үлесі критериі бойынша Таиланд тек Оңтүстік-шығыс Азияда ғана емес, бүкіл әлемде алғашқы орындардың бірін алады [4].
Қазіргі таңда Қазақстан Республикасы мен Таиланд арасындағы қарым-қатынастардың бір бағыты - туризм болып табылады. Екі ел арасында туризм саласындағы қарым-қатынас біртіндеп дамып келеді. Қазақстанда қонақжайлықты дамытудың, Қазақстанды халықаралық нарықта жылжытудың, Таиланд пен Қазақстан арасындағы туризм саласын дамытудың әр түрлі бағдарламалары құрастырылуда.
Дипломдық жұмыстың мақсаты - Қазақстан мен Таиланд арасындағы туристік байланыстардың дамуын зерттеу болып табылады. Қазақстан мен Таиланд арасындағы қарым-қатынастар 1992 жылдан басталып, әлі күнге дейін дамып келеді. Екі ел арасындағы туризмді дамыту саласындағы қарым-қатынастар туристік ағымның көлемін анықтайды.
Жұмыстың өзектілігі Қазақстандағы туризм жағдайына, екі ел арасындағы туризм саласында құрылған қарым-қатынастар кезінде пайда болған тәжірибе мен оны дамыту мәселелеріне негізделген.
Жұмыстың міндеттері:
1. Қазақстан мен Таиландтың туристік потенциалына талдау жасау;
2. Қазақстан мен Таиландтың туристік инфрақұрылымының туризмді дамыту үшін мүмкіндіктерін көрсету;
3. Қазақстан мен Таиланд туризмінің қазіргі жағдайы мен даму болашағын қарастыру;
4. Қазақстанның туризм саласындағы мемлекеттік саясатын және туристік өнімді дамыту мен жылжыту бағдарламаларын қарастыру;
5. Қазақстан Республикасы мен Таиланд арасындағы туристік байланыстарды дамыту мәселелерін анықтау және Қазақстан бойынша Таиландтың туристік агенттіктеріне арнап, елдегі туризмді дамыту тәжірибесіне сүйене отырып, жарнамалық тур ұйымдастыру.
Дипломдық жұмыс кіріспе, 3 тарау, 2 кесте, 8 сурет және қорытындыдан, пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады. 1 тарауда Қазақстан мен Таиландтағы туризм дамуының қазіргі жағдайына баға беріледі. 2 тарауда Таиландтағы туризм дамуының негізгі алғышарттары көрсетіледі. 3 тарауда Қазақстан мен Таиланд арасындағы халықаралық қатынастарда туризмнің ролі қарастырылады.
Жұмысты жазу барысында зерттеудің математикалық, статистикалық, картографиялық, тарихи және салыстырмалы әдістері қолданылады.
1 ҚАЗАҚСТАН МЕН ТАИЛАНДТАҒЫ ТУРИЗМ ДАМУЫНЫҢ ҚАЗІРГІ ЖАҒДАЙЫНА БАҒА БЕРУ
1.1 Қазақстандық туристік бизнестің сипаттамасы
Қазақстан - бұл көңілдің тамаша табиғатпен қауышуы, суы мол өзен-көлдер мен әнші құмдар, тау сілемдерінің алып шыңдары мен таңғажайып жасыл оазистер естен кетпес әсер қалдырса, ежелден бері дамып келе жатқан мәдениеті таң қалдырады. Туристерге көшпенділер мәдениетінде пайда болған көне қалалардың қирандылары мен әлі көп сырға толы жауынгер номадтардың құпия әлемі ашылады. Ұлан-ғайыр Қазақстан жері туристік ресурстарға өте бай. Таңғажайып табиғат сұлулығымен қатар ерекше қорғауға алынған бірегей табиғат ескерткіштері, көне тарих жәдігерлерімен қатар тәуелсіз мемлекетіміздің жаңа алып ғимараттары кез-келген туристке естен кетпес әсер қалдыратыны сөзсіз.
Қазақстанда туризмнің барлық түрлері (танымдық, ойын-сауық, этникалық, экологиялық, емдік-сауықтыру, балалар, спорттық, аң аулау, балық аулау, атпен серуендеу, т.б.) бойынша саяхаттар жүргізіледі. Бұл үшін ел аумағы бойынша 700-ден астам саяхаттық маршруттар белгіленген. Қазақстандағы туристік ресурстарға - туристік қызмет көрсету нысандарын қамтитын табиғи-климаттық, тарихи, әлеуметтік-мәдени, сауықтыру нысандары, сондай-ақ туристердің рухани қажеттіліктерін қанағаттандыра алатын, олардың күш-жігерін қалпына келтіріп, сергітуге жәрдемдесетін өзге де нысандар жатады. Туристік нысандар табиғи-рекреациялық, тарихи-археологиялық, тәуеп ету, т.б. топтарға бөлінеді.
Табиғи-рекреациялық нысандарға Солтүстік Қазақстан аймағындағы Көкшетау, Бурабай, Баянауыл, Ерейментау, Шығыс Қазақстан аймағындағы Зайсан, Марқакөл, қазақстандық Алтай, Оңтүстік Қазақстан жеріндегі Батыс, Солтүстік Тянь-Шань, Алтынемел таулары, Жетісу алабы, Батыс Қазақстандағы Үстірт, Мұғалжар, Каспий ойысы, Жайық өңірі, Орталық Қазақстандағы Қарқаралы, Қызыларай, Бектауата, Ұлытау, т.б. табиғи нысандар жатады. Сонымен бірге Алматы облысындағы ұлттық саябақтар мен қорықтардың туризмді дамытуда маңызы зор. Оларға Іле-Алатауы ұлттық саябағы, Түрген-Шамалған өзендері аралығындағы шатқалдар, Түрген, Есік, Талғар, Алматы, Қаскелең, Шамалған елді мекендері жатады. Алтынемел, Көкшетау, Бурабай ұлттық саябақтарында туризмді дамыту мемлекет тарапынан қолдау тауып, дамып келеді. Қазақстан аумағындағы 10 мемлекеттік қорықта да ғылыми-экологиялық туризмді дамытудың алғы шарттары қалыптасқан.
Тарихи-археологиялық ескерткіштерді ң туристік-экскурсиялық сапарлардағы орны ерекше. Археологиялық ескерткіштердің кез-келген нысандары туристік экскурсия жұмыстарында маңызды орын алады. Соның ішінде Жетісудағы сақ қорғандары, Талхиз қалашығы, Оңтүстік Қазақстандағы Отырар, Сайрам, Батыс Қазақстандағы Сарайшық, т.б. көне қалалардың орнына туристердің қызығушылығы мол. Археологиялық-тарихи ескерткіштердің қазірге дейін жеткен нысандарының ішінде қорғандар мен мазарлардың маңызы зор. Қола дәуірі ескерткіштерінен жартастардағы петроглифтерді атауға болады. Оларға әйгілі бірегей ғибадатханалар: Аңырақай тауының Таңбалы сайындағы, Көксу өзеніндегі Ешкіөлмес ғибадатханасы, сондай-ақ Шолақ, Кіндіктас, Баянжүрек тауларындағы тастағы суреттер жатады. Біздің дәуірімізге дейінгі VI-III ғасырлардан қалған сақ қорғандары, Бесшатыр қорымындағы жерлеу камерасы және сақ әскері киімін киген Алтын адам, 2001-2002 жылдары Шығыс Қазақстан облысы Қатон-қарағай ауданының Берел қорғанында табылған Сақ патшайымы археологиялық туристік нысандарға жатады. Ортағасырлық Түркістан, Отырар, Тұрбай, Құлан, Мерке, Талхиз, Жаркент қалалары, т.б. елді мекендер қазіргі туристік нысандар болып табылады. Түркістан - Қазақ хандығының алғашқы астанасы.Онда Қожа Ахмет Иассауи кесенесі салынған, кесене іші мен айналасына қазақ мемлекетінің негізін қалаған Тәуке, Тәуекел, Жәңгір, Есім, Абылай, Қазыбек би жерленген. Қазақстанда Отырар, Сарайшық, Сайрам, т.б. ортағасырлық көне қалалар туристер үшін тартымды нысандар болып табылады.
Тәуеп ету (діни) туризм нысандары республика аумағында көптеп кездеседі. Оларға түркі әлеміндегі қасиетті Түркістан қаласы, Қожа Ахмет Иассауи кесенесі, Абаб-Араб мешіті, Гаухар-ана зираты, Әли Қожа бейіті, т.б. жатады. Адамдар бұл қасиетті жерлерге тәуеп етіп, Аллаға сиыну үшін келеді. Одан басқа Отырар ауданындағы Арыстан баб кесенесі, Ибраһим ата бейіті, Қарашаш ана кесенесі, Тұраба ауылында - Ысмайыл-ата мазары орналасқан. Жамбыл облысында - Айша бибі кесенесі мен Қарахан кесенесі, Қызылорда облысында - Артық, Айтман кесенелері, Балқаш қаласы маңында - Тектау ата, Әуез бақсы, т.б. киелі орындар бар. Қазақ халқының азаттық күресі жолындағы батырларға, қолбасшыларға деген құрмет белгісі мемориалдар мен ескерткіштерде көрсетіледі. Бұларға Райымбек пен Қарасай батыр ескерткіштері (Алматы обл.), Қордайдағы (Жамбыл обл.) Өтеген батыр, Солтүстік Қазақстандағы Ағынтай мен Қарасай ескерткіштері, Ақтөбедегі Есет батыр, Астанадағы Қаракерей Қабанбай ескерткіштері, т.б. жатады. Ордабасы мен Аңырақай сағасының жазығы, Ұлытаудағы үш жүздің басын қосқан жер, тарихи орындар ретінде Жошы және Алаша хан кесенелері, Алматыдағы тәуелсіздік монументі, Астанадағы үш би ескерткіштері қастерлі орындар санатында туристік нысандарға қосылады. Қазақ тарихындағы құнды мәдени ескерткіштер қатарына: Қозы Көрпеш-Баян сұлу, Еңлік-Кебек кесенелері, Ш.Уәлиханов, Қ.Мұңайтпасұлы мемориалдары, Сұлтан Бейбарыс, Құрманғазы және Д.Нүрпейісова, Абай, Абылай хан, Әлия мен Мәншүк, А.Иманов, І.Жансүгіров, С.Сейфуллин, М.Әуезов, т.б. көптеген естелік орындар жатады.
Республиканың әсем де әдемі жерлерінде бірнеше туристік базалар орналасқан. Оларға Іле Алатауындағы Шымбұлақ шаңғы базасы, Павлодар облысында Жасыбай көлі жағасындағы Баянауыл, Қарағанды облысындағы таулы-орманды Қарқаралы, Шығыс Қазақстан облысында Бұқтырма бөгені жағасындағы Алтай мүйісі, Орал қаласында Жайық өзені маңындағы Орал, Қостанай облысындағы орманды-тоғайлы Наурызым алқабы, Оңтүстік Қазақстан облысында Бадам жазығындағы Оңтүстік, Көкшетау таулы аймағындағы Золотой бор базалары жатады. Қазақстанда белгілі туристік маңызы бар зоологиялық, ботаникалық қорықтар да жеткілікті. Олар: Алматы қорығы, Іле Алатауы, Тарбағатай, Жалтыркөл, Ұлытау, Бетпақдала, Қарақия-Қаракөл, Зеренді, қорықшалары, Шарын каньоны және Шарын өзеніндегі Шеген тоғайы, Күміс қылқанды орман, Жаманшық тауы, Айғайқұм, Жаңғақ тоғайы, Бүркіттау шоқысы және Тұма бастаулар, т.б. [5].
Қазақстанда қазіргі заманғы туризмнің негізі ХХ ғасырда қаланды. Ол кезде Верный қаласында Орыс тау қоғамы құрылған. 1929 жылы тау туризмінің белсенділері Іле Алатауы соқпақтарымен бірнеше туристік жорықтар ұйымдастырды және осы жылдың жазында Есік көліне де туристік жорық жасады. Қазақстан алғашқы 26 шетелдік туристерді 1956 жылы қабылдады. Қазақстан тәуелсіздік алмай тұрып, туризм де экономиканың басқа салалары сияқты орталықтан қатаң басқарылатын. Кеңес одағындағы негізгі туристік аймақтар Кавказ, Қырым, Балтық жағалауы, Ресей мен Орта Азияның тарихи орталықтары болды. Ал Қазақстанның архитектуралық, археологиялық ескерткіштерінің тарихи маңызы мүлдем жарнамаланбады, сондықтан оларға деген сұраныс болмады [6].
Тәуелсіздік алғаннан бастап Қазақстанда туристік іс-әрекетті бақылау мен тарихи және мәдени ұлттық мұраны қайта жандандыру үшін негіз қалыптасты. Бүгінігі таңда Қазақстан Республикасында туризмді дамыту 1992 жылы 3 шілдеде қабылданған "Туризм туралы" заңмен, 1997 жылы 30 сәуірде қабылданған Қазақстан Республикасы Президентінің "Түркі тілдес мемлекеттер басшыларының Ташкент декларациясын, Дүниежүзілік туристік ұйымның Қазақстан Республикасында Ұлы Жібек жолындағы туризм инфрақұрылымын дамыту жөніндегі жобасын жүзеге асыру туралы" жарлықтарымен, 1998 жылы 27 қаңтарда қабылданған "Ұлы Жібек жолының тарихи орталықтарының қайта жандандырылуы, түркі тілдес мемлекеттердің мәдени мұрасын сақтау мен дамыту, туризм инфрақұрылымын дамыту туралы" Қазақстан Республикасының мемлекеттік бағдарламаларымен, мемлекет басшысының 2006 жылғы 29 желтоқсандағы № 231 Жарлығымен бекітілген Қазақстан Республикасында туризмді дамытудың 2007-2011 жылдарға арналған, ҚР туристік индустриясының перспективалы бағыттарын дамыту жөніндегі 2010-2014 жылдарға арналған бағдарламаларымен жүзеге асырылады. Бұл құжаттардың қабылдануы қазақстандық туризм нарығының дамуына оң әсерін тигізді. Туризм саласында халықаралық қарым-қатынастарды дамытуға алғашқы қадам 1993 жылы Қазақстанның Дүниежүзілік туристік ұйымға мүше болуы, туризм саласында қарым-қатынастар туралы халықаралық келісімдердің қабылдануы болып табылады. Айта кететін жайт, көптеген келісімдер Қазақстанды туристік потенциалы үлкен, болашағы зор серіктес деп тапқан шет ел өкіметтері тарапынан ұсынылған болатын [7].
Соңғы жылдары туризм саласы қарқынды дамып келеді. Елімізге жыл сайын Германия, Англия, Жапония, Корея мен Қытай сияқты елдерден туристер көптеп келе бастады. Статистика 2002 жылы республикада 430 туристiк ұйым мен фирма, сонымен қатар, әртүрлi бюролар жұмыс істегенін көрсетеді. Ал, бүгін отандық туристік фирмалар әлемнің 80-нен астам елімен серіктестік қызмет атқарады. Қазақстанда туристік іс-әрекетпен 2008 жылы 1163 туристік ұйым айналысқан, олар 473947 туристке қызмет көрсеткен. Туризм түрлері бойынша туристік фирмалардың іс-әрекетінен түскен табыс 11802,4 мың теңгені құрады. Туристік фирмалармен қызмет көрсетілген келушілер саны 336 753 адам. Орналастыру орындарында қызмет көрсетілген келушілер саны 1 916 297 адам. Қазіргі таңда біздің елге әлемдік туристік ағымның 1%-дан кемі ғана келеді. 2010 жылы Қазақстандағы туристер саны 16,6 млн адамды құрады, бұл 2009 жылға қарағанда 12,2% артық.Туристердің көп бөлігін ел территориясында саяхаттаушылар мен шет елге шығушылар құрайды. Туристік ағымның өсуі барлық бағытта байқалды: кіру туризмінде 8,8%, шығу туризмінде 15,6%, ішкі туризмде 10,3%. 2010 жылы Туристік салаға инвестициялар көлемі 28%-ға көбейіп, 107,5 млрд теңгені құрады. Қазақстанға туристік саладан түсетін табыс 15,3%-ға көбейіп, 100 млрд теңге көлемінде болды, 2008 жылы бұл көрсеткіш 66 млрд теңге, 2009 жылы 82 млрд теңгені құраған болатын.
2010 жылы әлем бойынша жалпы туристердің 36,6 %-ы Қазақстандағы саяхатты таңдады. Соңғы жылдары Қазақстан туристік саланы қарқынды дамытуда. Сол себепті 2004 жылы 11 миллионмен салыстырғанда туристік ағым 17 миллионға жетті.
Қазақстандықтар Тәуелсіз мемлекеттер достастығы елдерінде орта есеппен 6 күн, алыс шет елдерде 7 күн болады екен. Саяхаттың басты мақсаттары: ойын-сауық, рекреация және демалыс (44,7%), сауда - шоп-турлар (29%), іскерлік және кәсіби (18,7%). 2009 жылы туристік фирмалар қызмет көрсеткен келушілер саны 56%. Ал 2010 жылдың қаңтар-маусым аралығында шет елдерде 113,9 мың қазақстандық демалған, 2009 жылы бұл көрсеткіш тек 72,1 мың адам болған, 2008 жылы дәл осы аралықта 116,1 мың қазақстандық шет елде демалған. 2010 жылы шығу туризмі 9,1%-ға өсіп, 5,3 млн-нан астам адамды құрады.
Елімізде шығу туризмі кіру және ішкі туризмге қарағанда жақсырақ дамыған. Шығу туризмі бойынша 2008 жылы 261070 қазақстандық шет елге саяхат жасаған, олардың 20977-сі Тәуелсіз мемлекеттер достастығы елдеріне барса, 240093-і алыс шет елдерге шыққан. 2010 жылы Қазақстан туристері әлемнің 100-ден астам еліне саяхат жасаған. Тәуелсіз мемлекеттер достастығы елдерінен көбіне Қырғызстан мен Ресей болса, алыс шет елдердің үлесі 1 суретте көрсетілген.
Сурет 1. Қазақстандық шығу туризмі бойынша
2010 жылы алыс шет елдердің үлесі [8]
Кіру туризмі бойынша 2008 жылы Қазақстанға 543022 адам, олардың 150270-сі (15%) Тәуелсіз мемлекеттер достастығы елдерінен, ал 392752-сі (85%) алыс шет елдерден келген туристер. Тәуелсіз мемлекеттер достастығы елдерінен келген туристердің Қазақстанда болуының орташа уақыты 4-5 күн болса, алыс шет елдерден келген туристерде 17 күн болады. Кіру туризмінің негізгі мақсаттары: 72,5 % туристер іскерлік мақсатта, тек 20 % Қазақстанға демалыс пен рекреация мақсатында келеді. Саяхат мақсатына қарай 2009 жылы Қазақстанда қызмет көрсетілген келушілер саны 2 суретте көрсетілген.
Сурет 2. Саяхат мақсатына қарай 2009 жылы Қазақстанда
қызмет көрсетілген келушілер саны [8]
Елімізде болу кезінде әрбір шет елдік турист орта есеппен 700 $ қалдырады екен. 2010 жылдың алғашқы 6 айында Қазақстанға 17,1 мың шет елдік туристер келген, 2009 жылдың қаңтар-маусым аралығында бұл көрсеткіш 17,7 мың болған. 2009 жылы сырттан келушілер туризмінің көлемі 4,6 млн. туристті, 2010 жылы - 4,9 млн. туристті құрады және 2011 жылы - 5,2 млн. адамды құрайды деп жоспарлануда.
Ішкі туризм бойынша 2008 жылы 174940 турист саяхат жасағаны белгілі. 2009 жылы ішкі туризм бойынша туристер саны 4 млн адам және туристік фирмалар қызмет көрсеткен келушілер саны 35% болды. 2010 жылы ішкі туризм көлемі 15,7%-ға өсіп, 4,1 млн адам болды. Ішкі туризм бойынша туристер саны 2011 жылы - 4,2 млн.ға дейін көбейеді деп болжануда.
Туристік саланың дамуына ең басты әсер ететін факторлардың бірі - туристік инфрақұрылым. 2010 жылғы Қазақстандағы туристік фирмалар саны 1 кестеде көрсетілген.
Кесте1
2010 жылы Қазақстандағы туристік фирмалар саны *
Туристік фирмалар
ҚР
1325
Ақмола облысы
22
Ақтөбе облысы
28
Алматы облысы
37
Атырау облысы
22
ШҚО
39
Жамбыл облысы
22
БҚО
12
Қарағанды облысы
76
Қостанай облысы
32
Қызылорда облысы
15
Маңғыстау облысы
30
Павлодар облысы
59
СҚО
24
ОҚО
27
Астана қаласы
140
Алматы қаласы
755
*Дерек көзі: http:www.stat.kz
Қазақстан Республикасы Статистика агенттігінің деректері бойынша 2009 жылы Қазақстан Республикасының аумағында 964 туристік объект болды, оның ішінде: 528 мейманхана, 7 кемпинг, 36 санаторий, 15 санаторий-профилакторий, 12 профилакторий, 5 емдеу-профилакторий орталықтары, 4 пансионат, 29 демалыс аймағы, 27 демалыс үйі, 24 туристік база, 35 сауықтыру лагері, 4 тау шаңғысы базасы, 13 қонақ үй, 9 аңшылық үйі, 1 балалар мен жасөспірімдер туризмі орталығы, 7 сауықтыру кешені, 198 мұражай, 2 кесене, 3 туризм жөніндегі мемлекеттік кәсіпорын және басқалары (клубтар, қолөнершілер қалашықтары) - 5.
2009 жылы елде 3, 4 және 5 жұлдызды 107 қонақ үй жұмыс істеді, қалған қонақ үйлер басқа санаттарға жатты.
2010 жылы Қазақстанда қонақ үйлер саны 8,8%-ға өсті. Бүгінгі таңда Қазақстанда жиынтық сыйымдылығы 34400 орындық 1460 әр түрлі категориялы қонақ үйлер қызмет көрсетеді [8]. Мысалы, Алматы қаласында қонақтарға Алатау, Қазақстан, Достық, Есік, Отырар, Астана, Интерконтиненталь, Hyatt Regency Almaty, Rixos, Интурист, т.б. қонақ үйлер сервистік қызмет көрсетеді. Астанадағы ірі қонақ үйлер: Окан - Интерконтиненталь Астана, Комформ - Отель Астана, Турист, Есіл, Жібек жолы, Алтын дала, т.б. Категория бойынша Қазақстан қонақ үйлерінің үлесі 3 суретте көрсетілген.
Сурет 3. Категория бойынша қонақ үйлер үлесі [8]
Туристік қызметке жасалған талдау Астана және Алматы қалаларына шекараның арғы жағынан келген туристер сапары іскерлік мақсатта болатынын (іскерлік туризм) және олар сапалы әрі қызмет көрсетулердің толық жиынтығын ұсынатын қонақ үйлерге тоқтағанды жөн санайтынын көрсетті. Елдің іскерлік орталықтары - ірі қалалардағы халықаралық деңгейдегі қонақ үйлер желісінің одан әрі дамуы дәл осы іскерлік туризмге байланысты болады. Алайда, қонақ үйлерді, пансионаттарды, демалыс үйлері мен базаларын қоса алғанда, орналастыру объектілерінің материалдық базасы, сондай-ақ санаторийлік-курорттық мекемелер моральдық және физикалық тұрғыдан тозудың жоғары шегіне жетуімен сипатталады [10].
Көлік инфрақұрылымына келетін болсақ, қазақстандық туристер алғашқы орынға әуе көлігін (74,4%), одан кейін қалааралық автобустарды (14,8%), үшінші орынға темір жол көлігін (9,9%), соңғы орынға өзге де құрлық көліктерін (0,9%) қояды. 2008 жылы әуежайлар - 19, оның ішінде халықаралық рейстер жүзеге асыра алатындар - 15, темір жол бекеттері - 32, автобекеттер - 72, теңіз порты - 1, өзен бекеттері - 2 болған.
Әуе көлігі саласында. Халықаралық туризмді дамытуға ықпал етуші негізгі факторлардың бірі жолаушыларды авиатасымалдау болып табылады. Қазіргі уақытта республикаға алыс шетелдің алты авиакомпаниясы (КLМ, Lufthansa, British Airlinees, Asiana Air Arabia, Сhiпа South Airlines, Turkish Аirlinеs) тұрақты ұшып тұрады. Ұлттық авиатасымалдаушы Эйр Астана Түркия, Германия, Қытай, Оңтүстік Корея, Таиланд, Ұлыбритания, Үндістан, Нидерландыға тұрақты рейстер жасайды. Қазіргі уақытта Қазақстанның халықаралық авиатасымалдарға қол жеткізе алатын әуежайлары: Астана, Алматы, Ақтөбе, Атырау, Қарағанды, Қостанай, Павлодар, Петропавл, Семей, Тараз, Орал, Өскемен, Шымкент қалаларында бар. Статистикалық деректерге сәйкес 2008 жылы әуе көлігі қызмет көрсетулерін 262119 (57,1%) турист пайдаланған.
Темір жол көлігі саласында. Темір жолдардың жалпы ұзындығы 14,2 мың км. Жүктердің көбі темір жол көлігі арқылы тасымалданады. Соңғы жылдары темір жол көлігі билет құнының қолжетімділігіне байланысты республика халқының негізгі жол жүру құралына айналды. Жолаушыларға темір жол көлігінде сервистік қызмет көрсету деңгейін арттыру мақсатында бірқатар іс-шаралар көзделген: Қазақстан Республикасы аумағында да, сондай-ақ Ресей Федерациясының аумағында да жолаушылар поезында жолаушылар үшін ланч-бокстар құрудың технологиялық процесінің жобасы қарастырылуда, ЖВ купе, РИЦ купе санатындағы вагондардың жолаушылары үшін безендіріліп, мамандандырылған ақпараттық буклет шығару бағдарламасының жобасы әзірленді. Сонымен қатар Жолаушылар тасымалы акционерлік қоғамының поездарындағы қызмет көрсету деңгейі халықаралық стандартқа сәйкес келмейді. Вагон паркінің әбден тозуы және біршама бөлігінің ұзақ уақыт пайдаланылуы, оларды ауыстыру немесе қайта жаңғырту қажеттілігі жолаушылар тасымалының өзін-өзі ақтамайтындығымен, оларды субсидиялаудың мемлекеттік бюджет қаражаты есебінен жүзеге асырылатындығымен түсіндіріледі. Статистика деректері бойынша, 2008 жылы темір жол көлігін 38410 (10,27%) турист пайдаланған.
Автокөлік саласында. Ортақ пайдаланатын автожолдардың ұзындығы 93 мың км асады, соның ішінде республикалық маңызы бар автожолдардың ұзындығы - 23,5 мың км. Статистика деректері бойынша 2008 жылы қалааралық автобустардың қызмет көрсетулерін 66235 (20,1%) турист, басқа да құрлықтағы жол құралдарын 106670 (12,36%) турист пайдаланған.
Су көлігі саласында. Каспий теңізіндегі Ақтау порты Қазақстанды Ресей, Түркіменстан, Әзірбайжан және Иран порттарымен байланыстырады. Қазақстан Республикасында Ресей Федерациясымен және Қытай Халық Республикасымен ішкі су жолдары бойынша қатынастар бар. Еуропадан келген туристердің Каспий теңізі бассейні аумағында үлкен қызығушылығы жағажай туризмінде де және круиз ұйымдастыруда да байқалады [9].
Қазақстанның туристік бизнесі әлемдік стандартқа сай емес. Салық кодексі күшіне енгелі бері еліміздегі туризмді дамытуға атсалысып отырған кәсіпкерлерге шетелдік әріптестерімен бірлесе жұмыс істеу қиынға соға бастаған. Қазақстандағы туристік фирмалар шетелдік әріптестерінің туристік пакетін сатқаны үшін салық органдарына жалпы құны бойынша салық төлейді. Осылай жалғаса беретін болса, көлеңкелі бизнес қанат жаюы ықтимал. Сондықтан Салық кодексіне өзгерістер енгізу арқылы туризмді дамытуға үлес қосып отырған азаматтарға жағдай жасау керек [11].
2007-2010 жылдар ішінде туризм саласының дамуы Мемлекет басшысының 2006 жылғы 29 желтоқсандағы № 231 Жарлығымен бекітілген Қазақстан Республикасында туризмді дамытудың 2007-2011 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасын іске асыруға негізделді.
Қазақстан Республикасы Туризм және спорт министрлігі имиджді қалыптастыру жөніндегі, оның ішінде Қазақстан туризмін шетелде ақпараттық насихаттау жөніндегі жұмыстарды тұрақты негізде жүргізіп отырғанын атап кету керек. Негізгі бағыттары жарнамалық бейнероликтерді жасау және әлемнің жетекші телеарналарында көрсету, ірі халықаралық туристік көрмелерге қатысу болып табылады.
2009 жылғы қазан айында Астана қаласында Дүниежүзілік туристік ұйымның Бас Ассамблеясының 18-сессиясының өткізілуі 2009 жылы басты имидждік оқиға болды, оның жұмысына Дүниежүзілік туристік ұйымның нақты мүшелері, 146 мемлекеттен 700-ден астам делегат, сондай-ақ шетелдік әлемдік бұқаралық ақпарат құралдарының өкілдері қатысты [9].
2010 жылы 28 - 30 қыркүйек аралығында Астанада Көрме халықаралық көрмелер орталығында AstanaLeisure 2010 жыл сайынғы туристік көрмесі болып өтті. Көрменің экспозициясы Қазақстан, Таиланд, Қытай, Малайзия, Бразилия, Оңтүстік Африкадан, Түркия, Украина, Чехия мен Швейцариядан келген 50-ге жуық компанияны таныстырды. Көрменің орталық стендін Қазақстанның Туризм және спорт министрлігі алды. Ұлттық стендімен Таиланд мемлекеті қатысты. Биылғы жылғы көрменің жаңалығы - шараға Таиландтың ұлттық стендімен келуі болып табылды (ол алдыңғы жылы өзіндік үзіліс жасаған болатын). Көрменің іскерлік бағдарламасының шеңберінде Таиландтың 2010-2011 жылдардың маусымындағы жаңа отельдері мен экскурсияларының семинар-презентациясы болып өтті. Iteca көрмелер компаниясы Қазақстанның Туризм және спорт министрлігімен бірлестікте қатарынан 7 жыл бойы өткізіп келе жатқан осы дәстүрлі іс-шара Азиада 2011 Қысқы Азиялық ойындардың қарсаңында саяхатшылар үшін Қазақстанның мүмкіншіліктерін паш етті. Іс жүзінде, AstanaLeisure 2010 Азиада 2011 оқиғаларының марафонын бастады [12].
Қазақстан-2011 жылы өткен қысқы Азия ойындарын өткізу құқығын бірінші рет алған ел. 30 қаңтар мен 6 ақпан аралығында Астана және Алматы қалаларында өткен 7-ші қысқы Азия ойындары бағдарламасында 65 медаль жинағы сарапқа салынып, спорттың 11 түрі бойынша жарыстар өткізілді. Ойынға шамамен 30 Азия елдерінің спортшылары қатысты. VІІ қысқы Азия ойындарында Қазақстан құрамасы 70 медальға иелік етіп, командалық есепте бас жүлдені олжалады. 32 алтын, 21 күміс және 17 қола медальмен Қазақстан құрамасы осы жарыс барысында жеңіп алған бас жүлде және басқа да медальдар саны жағынан қысқы Азия ойындарының рекордын жаңартты [13].
2010 жылы 1-2 желтоқсан аралығында Республикамыздың астанасында Еуропалық қауіпсіздік және ынтымақтастық ұйымының саммиті болып өтті. Оның жұмысына барлық құрлықтан - Еуропа мен Азиядан, Солтүстік Америка мен Австралиядан 75 делегация қатысты, Қазақстан 5 мыңнан астам шетелдік қонақтарды және 1,5 мыңнан астам қазақстандық және халықаралық бұқаралық ақпарат құралдарының журналистерін қабылдады. Ұйымның 11 жылдан бері өтпеген жоғары деңгейдегі жиыны Азия құрлығы елдері арасында тұңғыш рет Қазақстан астанасында болып өтті [14].
Өткізілген шаралардың арқасында зор туристік әлеуеті, бірегей табиғаты мен бай тарихи-мәдени мұрасы бар ел ретінде Қазақстан туралы айтыла бастады.
Бүгінде Қазақстандық туризм саласында бірқатар мәселелер туындап отыр, оларды шешу көзделген мақсатқа - Қазақстанды Орталық Азия өңіріндегі туризм орталығы ретінде қалыптастыруға қол жеткізуге мүмкіндік береді. Шешілмеген күйінде қалып отырған, бірақ туризм саласының дамуы үшін негізгі мәселелер болып табылатын бірқатар мәселелерді атап өту қажет.
1. Туристік және көліктік инфрақұрылымдардың жеткіліксіз дамуы.
2. Қызмет көрсетудің төмен сапасы, әуе және темір жол тасымалы географиясының шектеулілігі.
3. Кадрларды даярлаудың, қайта даярлаудың және олардың біліктілігін арттырудың төмен деңгейі және туризмнің ғылыми базасының жоқтығы.
4. Туристік индустрияда ұсынылатын қызметтердің төмен сапасы.
5. Туризм елі ретінде Қазақстанның жеткіліксіз деңгейдегі тартымдылығы.
6. Туризм саласында зерттеулер жүргізетін арнайы мамандандырылған
институттардың болмауы.
7. Қазақстандық туроператорлардың көбі тек шығу туризмі саласында қызмет атқарғандықтан, шет елдерде Қазақстан туристік нарығын жылжытпайды. Өте аз компаниялардың ғана өз Веб-сайттары бар.
8. Кіру, ішкі туризммен айналысатын туристік компаниялар саны өте аз.
9. Туристік қызығушылық танытатын көптеген нысандар тиісті деңгейінде дамымаған.
10. Туристердің қауіпсіздігін қамтамасыз ету қызметі жете дамымаған [15].
Қазіргі Қазақстан туризмінің күшті және әлсіз жақтары, мүмкіндіктері мен қауіптері 2 кестеде көрсетілген.
Кесте 2
Қазақстан туризмінің маркетингтік SWOT-анализі *
Күшті жақтары
Әлсіз жақтары
Туризмнің экономикаға нақты үлесін бағалауға мүмкіндік беретін шаралар енгізу;
Туристік индустрия инфрақұрылымының болуы;
Туристік саланы дамытуға арналған заңнамалық және нормативтік-құқықтық негіз;
Халықаралық нарықта экотуризмге жоғары қызығушылық (8,9 млн. адам немесе жалпы әлеуеттің 63 %), оны дамыту үшін Қазақстанда әлеует бар:
- Алматы қаласында Экологиялық туризмнің ақпараттық ресурстық орталығы жұмыс істейді;
- қоңақжай үйлер құрылуда;
- Мемлекеттік ұлттық табиғи парктер жұмыс істейді.
Мәдени-тарихи туризмді дамытуға мүмкіндік беретін Қазақстанның бірегей мәдениеті мен тарихы;
Тау шаңғысы туризмін дамытуға арналған табиғи жағдайлар;
Кадрлық ресурстарымен қамтамасыз етілу.
Барлық инфрақұрылым қалаларда және ірі елді мекендерде орналасқан;
Инфрақұрылымның халықаралық талаптарға сәйкес келмеуі; Туристердің қызығушылық танытатын объектілерде көп күн болуы үшін жағдайлардың болмауы;
Инвесторларға демеу қаржы бөлу, жеңілдіктер беру және салық жеңілдіктерін беру механизмінің жоқтығы;
Қазақстандағы экотуризмді дамыту тәсілдері және саясаты қалыптастырылмаған;
Туристік объектілерге апарар жолдың сапасының төмендігіболмауы;
Кадрлар даярлау бағдарламасының нарықтың нақты қажеттіліктеріне сәйкес келмеуі.
Мүмкіндіктер
Қауіптер
Жаңа жұмыс орындарын, оның ішінде ауылдық жерлерде ашу;
Халықаралық туристік қызмет нарығындалу Қазақстанның деңгейінің жоғары болуы, бұл бюджетке инвестицияның және кірістің түсуін қамтамасыз етеді;
Ұлттық туристік өнімді кұру;
Сырттан келушілер туризмі және ішкі туризм бойынша туристердің ағынын көбейту.
Біркүндік бағдарлар санының көбеюі;
Туристік ағымдар көлемінің төмендеуі;
Инвестициялық белсенділіктің төменгі деңгейі;
Қазақстанның туризм үшін қолайсыз ел ретіндегі бейнесінің қалыптасуы, сонымен қатар оның инвестициялық тартымдылығының төмендеуі.
*Дерек көзі: ҚР туристік индустриясының перспективалы бағыттарын дамыту жөніндегі 2010-2014 жылдарға арналған бағдарлама. - Астана, 2010.
Қазақстан туризмінің әлемдік туристік нарықтағы қалыптасқан бәсекеге қабілеттігі сақталған жағдайда отандық туристік нарықты дамыту мүмкіндігі өмір деңгейін жақсарту және халықтың еңбекпен қамтылуын қамтамасыз ету үшін, сапалы туристік қызметтерге деген артып келе жатқан сұранысты қанағаттандыру және елде туризмді тұрақты дамытуға жағдайлар жасау үшін жеткіліксіз болады. Қазақстанды Орталық Азия өңірінің туризм орталығына айналдыруға апаратын жол - аса тиімді және бәсекеге қабілетті туристік индустрия құру. Ол үшін көптеген алға қойған міндеттерді жүзеге асыру керек:
1- міндет. Туризм инфрақұрылымын дамытуды қамтамасыз ету. Туристік орталықтарды салу: Алматы облысында Жаңа Іле туристік орталығын салу, Ақмола облысында Бурабай, Маңғыстау облысында Ақтау Сити әлемдік деңгейдегі туристік орталықтарын және Кендірлі демалыс аймағын салу жөніндегі серпінді жобаларды іске асыру; Ұлы Жібек жолының қазақстандық бөлігінде туризмді дамыту.
2-міндет. Туристік қызмет көрсетулердің сапасын арттыруды қамтамасыз ету. Туристік білім беру сапасының халықаралық жүйесін енгізу; Жедел желі анықтамалық туристік қызметтер санын ұлғайту; Қонақжайлылық индустриясын ұйымдастыру жөніндегі курс енгізу нәтижесінде туристік қызмет сапасын арттыру.
3-міндет. Қазақстандық туристік өнімді халықаралық және ішкі нарықта жылжыту. Қазақстан қатысатын халықаралық туристік көрмелердің географиясын кеңейту; Шетелдік Бұқаралық ақпарат құралдарының өкілдері мен туроператорлары үшін ақпараттық турлар санын көбейту; Жетекші телеарналарда Қазақстанның туристік әлеуеті туралы бейнероликтің шығу санын ұлғайту; Дайындалған және шығарылған жарнамалық-ақпараттық өнімнің қағаз және электрондық жеткізгіштегі санын өсіру; Ішкі туризм бойынша туристік іс-шаралар санын көбейту.
4-міндет. Халықаралық қоғамдастыққа кірігу. Дүниежүзілік туристік ұйым өткізетін іс-шараларға қатысу.
Мыналар бойынша шаралар қабылданатын болады:
Ұлы Жібек Жолының қазақстандық бөлігінде инфрақұрылымды дамыту; Туристерге арналған ақпараттық деректер базасының тұрақты негізде қызмет етуі; Ұлттық туристік өнімнің тартымдылығын арттыру.
Мыналар үшін жағдайлар жасалатын болады:
Мемлекет экономикасының шикізаттық емес салаларының ішінде кірісті сектор ретінде туристік индустрияның бәсекеге қабілеттілігін арттыру; Халықаралық маңызы бар үш туристік орталықтың (Жаңа Іле, Бурабай, Ақтау Сити-Кендірлі) құрылысы жөніндегі жұмысты бастау үшін жеке инвестицияларды тарту; Қазақстан - планетаның бірінші ғарыш айлағы жобасын іске асыру шеңберінде Байқоңыр қаласының маңында жаңаша технологияларды пайдалана отырып, ойын-сауық индустриясы бар туристік кешенді салу үшін жеке инвестицияларды тарту [9].
Туризмді дамыту арқылы көлік инфрақұрылымын, қызмет көрсету сапасын, құрылыс, сақтандыру салаларын да жаңа сатыға көтеруге болады. Нақты айтқанда, еліміздегі туристік кластерлер мен инфрақұрылымды дамыту, туристік кадрларды дайындап, серпінді жобаларды іске асыру арқылы Қазақстанның туристік имиджін қалыптастыру керек. Бүгінде туризмнің дамуына саяси имидждің де ықпалы зор екені анық. Қазір еліміз көптеген халықаралық беделді ұйымдардың бас қосатын орталығына айналған. Сондықтан саяси имиджге де көңіл бөлген жөн. Отандық туризм брендін қалыптастыру керек.
10.2 Әлемдік туризм дамуында Таиландтың алатын орны
Таиланд - Оңтүстік-шығыс Азияның ең әйгілі елдерінің бірі, мұнда жыл сайын бүкіл әлемнен миллиондаған туристер келеді. Бұл - таңғажайып экзотикалық ел, мұндағы саяхат әркімнің жадында мәңгілік қалады. Оның басты себептері - Таиландтың керемет мәдени мұрасы мен таңғажайып сұлу табиғаты, буддистік храмдар, коралл рифтері, ертегідегі гүлдер, ғажайып жемістер, жылы жүзді және қонақжай жергілікті тұрғындар, қызықты түнгі өмір, экваторға жақын елдің тропикалық климаты, қоршап жатқан теңіздердің жылы сулары, жыл бойғы бірқалыпты ауа температурасы, көпшақырымды жағажайлар және әлемдегі ең жақсылардың бірі - Паттайя ас үйі. Қазіргі таңда Таиланд - Оңтүстік-шығыс Азиядағы туристерді ең көп қабылдайтын ел. Мұндағы демалыс - тек қана сән үшін емес, жақсы талғам мен көне елдің мәдениетіне қызығушылықтың белгісі. Таиландты "мыңдаған күлкі елі" деп атайды. Таиландта алып ғимараттар мен неонды жарнамалар оттары бай ұлттық мәдениетті өзімен жапқан жоқ, өйткені "еркіндер елі" - бұл Буддалық ой-сана елі, монархты құрметтейтін ел, күлкінің ғажайып елі.
Таиландтың туристік потенциалы өте үлкен. Туризмнің экономикаға қосатын үлесі критериі бойынша Таиланд тек Оңтүстік-шығыс Азияда ғана емес, бүкіл әлемде алғашқы орындардың бірін алады. Бұл көрсеткіш елдегі туризмнің даму ерекшеліктерін ғана көрсетіп қоймай, сонымен қатар туризм инфрақұрылымының рөлі мен деңгейін көрсетеді. Барынша арзан бағаға өте жоғары комфортты қызмет - Таиландтың туристерге ұсынатын кереметі. Таиландқа бір рет келген адам онда қайтып оралып, сол жерде тұрақтауды армандайды. Бангкоктағы Британ Мәдени Орталығының мәліметі бойынша Таиландта тұрып жатқан және жұмыс істейтін шетелдіктердің көпшілігі осы елдегі өз өмірлеріне риза және бұл елді шын жақсы көреді [16].
Қазіргі таңда Таиланд Оңтүстік-Шығыс Азияның туристік меккесі болып табылады. Туристерді қолайлы климат, дамыған инфрақұрылым, тарихи көркем орындар мен өздерін емін-еркін ұстау мүмкіндігі қызықтырады. Табиғаттың бірегей сұлулығы, бай мәдениет пен елдің ғажайып көркемділігі басқа туристер қатарында қазақстандық туристерді де қызықтырады.
Таиланд - туризмді дамытудың керемет мүмкіншіліктеріне ие ел. Бұған себеп болатыны - оның Үндіқытай мен Малакка түбектерінің ортасында орналасуы, теңізге шығуының кең алабы, Менам өзенінің транспорттық мүмкіндігі, алуан түрлі рельеф, әлемдегі ең бай тик ормандары, әйгілі теңіз курорттары және көптеген мәдени-тарихи ескерткіштер.
Таиландқа жылына орта есеппен 15 миллиондай турист аяқ басады, шетелдік туристерден жылына шамамен 10 млрд $ пайда түседі. Таиландтың туристік агенттіктер ассоциациясының статистикасы бойынша 2010 жылы Таиландқа келген туристер саны жөнінен алғашқы 6 ел:
1. Малайзия - 2007697 турист (2009 жылы-1757813 турист; өсім 14.22%).
2. Қытай - 1127979 турист (2009 жылы-777 508 турист; өсім 45.08%).
3. Үндістан - 791236 турист (2009жылы-614 566 турист; өсім 28.75%).
4. Ресей - 611162 турист (2009 жылы-336 965 турист; өсім 81.37%).
5. Таяу Шығыс елдері - 587611 турист (2009 жылы-483983 турист; өсім 21.41%).
6. Сингапур - 579245 турист (2009 жылы 563575 турист болған; өсім 2.78%).
2010 жылы тайлықтар өз елдерінің ішінде 88 млн туристік саяхат жасаған. Ішкі туризмнен түскен табыс 413 млрд батты құрады. Туризм және спорт Министрлігінің болжамы бойынша, 2011 жылы ішкі туристік саяхаттар көлемі 91 млн болып, олардан түскен табыс 432 млрд батты құрайды. 2010 жылы Таиландтың барлық елдерге жарнама бюджеті 150 млн $ құрады.
2000-2010 жылдар аралығында Таиландқа келген туристер санының өсу динамикасы 4 суретте көрсетілген.
4 сурет. Туристер санының өсу динамикасы [17]
Тай өкіметінің жорамалдауы бойынша 2011 жылы Таиланд 16,5 млн турист қабылдайды.
Таиландқа ең көп туристер Азиядан келеді, одан кейін Европа мен Америка мемлекеттері.
Келген туристердің курорттарда орналасуы 5 суретте көрсетілген.
5 сурет. Таиландқа келген туристердің курорттарда орналасуы [17]
Келген туристердің 40%-ы экскурсияға тапсырыс береді. Мұнда 2 апта дем алған жөн, 3000$ шамасында қаржы жұмсалады. 2007 жылы Таиландқа келген туристер саны 13 млн адамды, олардан түскен пайда 380 млрд. бат құрады. 2008 жылы Таиландқа келген шет елдік қонақтар 547 млрд. бат жұмсаған (16 млрд. $ шамасында). Бір туристің орташа елде болу мерзімі 9 күнді құраған. Туризм секторы тек шет ел туристеріне байланысты емес. Ішкі туристер саны іс жүзінде шет елдіктерден асып түседі. Алайда, отандық туристер (негізінен тайлықтар) күніне азырақ қаржы жұмсайды және олардың саяхаттары екі жарым күнге дейін қысқарақ болады. 2008 жылы Interestingly, the tourism sector does not only depend on foreign visitors. ішкі туризмде бір туристің орташа тәуліктік шығыны 1770 батты құраса, халықаралық туризмде 4120 бат болған. Average daily expenditure was around 1770 baht ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3
1 ҚАЗАҚСТАН МЕН ТАИЛАНДТАҒЫ ТУРИЗМ ДАМУЫНЫҢ ҚАЗІРГІ ЖАҒДАЙЫНА БАҒА БЕРУ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .6
1.1 Қазақстандық туристік бизнестің сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 6
1.2 Әлемдік туризм дамуында Таиландтың алатын орны ... ... ... ... ... ... ...18
1.3 Қазақстан мен Таиланд арасында халықаралық байланыстардың ерекшеліктері ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..23
2 ТАИЛАНДТАҒЫ ТУРИЗМ ДАМУЫНЫҢ НЕГІЗГІ АЛҒЫШАРТТАРЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...25
2.1 Табиғи-рекреациялық және әлеуметтік-экономикалық рекреациялық ресурстары ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...25
2.2 Туристік инфрақұрылым ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .26
2.3 Таиландта көрсетілетін қызметтер ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... .28
2.4 Елдің туристік орталықтарының сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...30
3 ҚАЗАҚСТАН МЕН ТАИЛАНД АРАСЫНДАҒЫ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҚАТЫНАСТАРДА ТУРИЗМНІҢ РОЛІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .34
3.1 Туризм саласында Қазақстандық-Таиландтық ынтымақтастық ... ... ...34
3.2 Қазақстандық-Таиландтық туристік қа тынастардың негізгі бағыттары ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...39
3.3 Қазақстан мен Таиланд арасындағы туристік байланыстардың дамуының мәселелері мен болашағы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .52
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...56
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... 58
ҚОСЫМША А
КІРІСПЕ
Туризм қазіргі таңда әлемдік экономикада маңызды салалардың бірі болып отыр. Дүниежүзілік Туристік Ұйымның мағлұматы бойынша туризм әлемнің Жалпы Ұлттық Өнімінің 10-шы бөлігін, халықаралық инвестицияның 11-ден астам пайызын, және әлемдегі өндірістің әрбір 9-шы орнын қамтамасыз етеді. Мамандардың есептеуі бойынша бір туристің келуінен түсетін табыс мөлшері біздің елден әлемдік нарыққа 9 тонна көмір не болмаса 15 тонна мұнай немесе жоғары сапалы бидайдың 2 тоннасын шығарғанмен пара-пар. Бірақ көмір мен мұнайды өндіру таусылатын байлықтарымыздың азаюына, экологиялық ахуалдың нашарлауына әкелсе, туризм индустриясы қалпына келетін ресурстар негізінде жұмыс жасайды. Tәуелсіздік алғанға дейін Қазақстанда туризм, экономиканың басқа салалары сияқты, бір орталықпен қатаң түрде реттелді. Қазақстанның тарихи маңызы бар архитектуралық, археологиялық, мәдени ескерткіштері және табиғи көркем жерлері дұрыс жарнамаланбай, қажетсіз болып қалатын. Қазіргі таңда Қазақстанның экономикасында туризмнің рөлі біртіндеп арта түсуде және туристік қызметтер қалыптасу үстінде. Еліміз туризмнің барлық түрлерін дамыту мүмкіндігіне ие. Қазақстан жыл сайын 4,5 миллионнан астам шет ел азаматтарын қабылдайды, бұл көрсеткіш ұлғая берер деген үміт бар[1]. Қазақстан - Еуразияның дәл ортасындағы орасан зор мемлекет, мұнда шексіз көгілдір аспан астында Шығыс пен Батыс керемет үйлесімділік тапқан.
Қазақстанда туризмнің барлық түрі дамыған: танымдық, ойын-сауық, спорттық, емдік-сауықтыру, іскерлік, діни, этникалық, экологиялық, рафтинг, альпинизм, бүркітпен аңшылық, т.б. Қазіргі кезде туристер біздің елімізге ерекше қызығушылық танытып отыр. Мәдениетінің бірегейлігі, табиғи қазбасының байлығы, іскерлік белсенділігінің өсуі, сондай-ақ спорттық және хикаялы туризм секілді демалыстың белсенді түрлерімен шұғылдану мүмкіншіліктері Қазақстанның артықшылықтарын бірден көзге көрсетеді [2].
Бүгінгі таңда Қазақстанда көптеген бірегей табиғи қорықтар мен ұлттық саябақтар, 100-ден астам емдеу-сауықтыру орталықтары, сонымен қатар 9 мыңнан астам археологиялық және тарихи ескерткіштер бар. Ел аумағы арқылы Ұлы Жібек жолының солтүстік тармағы өтеді. Жолдың бұл бөлігі тарихи, археологиялық және архитектуралық ескерткіштердің бірегей кешені болып табылады.Отырар, Сауран, Түркістан сияқты қалалар тек сауда орталықтары ғана емес, ғылыми және мәдени орталықтар да болған. Сонымен қатар елде тау шаңғы туризмінің объектілері бар.Туристер арасында ерекше танымалдылыққа ие Шымбұлақ тау шаңғы курорты, Медеу мұз айдыны, Щучинск-Бурабай курорттық аймағы болып табылады. Қазақстанды орталықазиялық туризм орталығына айналдыру, республикада қазіргі заманғы жоғарғы нәтижелі және бәсекеге қабілетті туристік индустрия құру мақсатында 2006 жылдың желтоқсанында Қазақстан Республикасында туризмді дамытудың 2007-2011 жылдарға арналған бағдарламасы қабылданды [3].
Бәсекеге қабілетті туристік индустрия құруға бағытталған өзара жасалып жатқан қарқынды жұмыстар біздің елімізді Орталық Азия өңірінің ең танымал туризм орталығына айналдыратындығына ешқандай күмән жоқ.
Таиланд - Оңтүстік-шығыс Азияның ең әйгілі елдерінің бірі, мұнда жыл сайын бүкіл әлемнен жүз мыңдаған туристер келеді. Бұл - таңғажайып экзотикалық ел, мұндағы саяхат әркімнің жадында мәңгілік қалады. Оның басты себептері - Таиландтың керемет мәдени мұрасы мен таңғажайып сұлу табиғаты, буддистік храмдар, коралл рифтері, ертегідегі гүлдер, ғажайып жемістер, жылы жүзді және қонақжай жергілікті тұрғындар, қызықты түнгі өмір, экваторға жақын елдің тропикалық климаты, қоршап жатқан теңіздердің жылы сулары, жыл бойғы бірқалыпты дерлік ауа температурасы, көпшақырымды жағажайлар және әлемдегі ең жақсылардың бірі - Паттайя ас үйі. Қазіргі таңда Таиланд - Оңтүстік-шығыс Азиядағы туристерді ең көп қабылдайтын ел. Таиландтың туристік потенциалы өте үлкен. Туризмнің экономикаға қосатын үлесі критериі бойынша Таиланд тек Оңтүстік-шығыс Азияда ғана емес, бүкіл әлемде алғашқы орындардың бірін алады [4].
Қазіргі таңда Қазақстан Республикасы мен Таиланд арасындағы қарым-қатынастардың бір бағыты - туризм болып табылады. Екі ел арасында туризм саласындағы қарым-қатынас біртіндеп дамып келеді. Қазақстанда қонақжайлықты дамытудың, Қазақстанды халықаралық нарықта жылжытудың, Таиланд пен Қазақстан арасындағы туризм саласын дамытудың әр түрлі бағдарламалары құрастырылуда.
Дипломдық жұмыстың мақсаты - Қазақстан мен Таиланд арасындағы туристік байланыстардың дамуын зерттеу болып табылады. Қазақстан мен Таиланд арасындағы қарым-қатынастар 1992 жылдан басталып, әлі күнге дейін дамып келеді. Екі ел арасындағы туризмді дамыту саласындағы қарым-қатынастар туристік ағымның көлемін анықтайды.
Жұмыстың өзектілігі Қазақстандағы туризм жағдайына, екі ел арасындағы туризм саласында құрылған қарым-қатынастар кезінде пайда болған тәжірибе мен оны дамыту мәселелеріне негізделген.
Жұмыстың міндеттері:
1. Қазақстан мен Таиландтың туристік потенциалына талдау жасау;
2. Қазақстан мен Таиландтың туристік инфрақұрылымының туризмді дамыту үшін мүмкіндіктерін көрсету;
3. Қазақстан мен Таиланд туризмінің қазіргі жағдайы мен даму болашағын қарастыру;
4. Қазақстанның туризм саласындағы мемлекеттік саясатын және туристік өнімді дамыту мен жылжыту бағдарламаларын қарастыру;
5. Қазақстан Республикасы мен Таиланд арасындағы туристік байланыстарды дамыту мәселелерін анықтау және Қазақстан бойынша Таиландтың туристік агенттіктеріне арнап, елдегі туризмді дамыту тәжірибесіне сүйене отырып, жарнамалық тур ұйымдастыру.
Дипломдық жұмыс кіріспе, 3 тарау, 2 кесте, 8 сурет және қорытындыдан, пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады. 1 тарауда Қазақстан мен Таиландтағы туризм дамуының қазіргі жағдайына баға беріледі. 2 тарауда Таиландтағы туризм дамуының негізгі алғышарттары көрсетіледі. 3 тарауда Қазақстан мен Таиланд арасындағы халықаралық қатынастарда туризмнің ролі қарастырылады.
Жұмысты жазу барысында зерттеудің математикалық, статистикалық, картографиялық, тарихи және салыстырмалы әдістері қолданылады.
1 ҚАЗАҚСТАН МЕН ТАИЛАНДТАҒЫ ТУРИЗМ ДАМУЫНЫҢ ҚАЗІРГІ ЖАҒДАЙЫНА БАҒА БЕРУ
1.1 Қазақстандық туристік бизнестің сипаттамасы
Қазақстан - бұл көңілдің тамаша табиғатпен қауышуы, суы мол өзен-көлдер мен әнші құмдар, тау сілемдерінің алып шыңдары мен таңғажайып жасыл оазистер естен кетпес әсер қалдырса, ежелден бері дамып келе жатқан мәдениеті таң қалдырады. Туристерге көшпенділер мәдениетінде пайда болған көне қалалардың қирандылары мен әлі көп сырға толы жауынгер номадтардың құпия әлемі ашылады. Ұлан-ғайыр Қазақстан жері туристік ресурстарға өте бай. Таңғажайып табиғат сұлулығымен қатар ерекше қорғауға алынған бірегей табиғат ескерткіштері, көне тарих жәдігерлерімен қатар тәуелсіз мемлекетіміздің жаңа алып ғимараттары кез-келген туристке естен кетпес әсер қалдыратыны сөзсіз.
Қазақстанда туризмнің барлық түрлері (танымдық, ойын-сауық, этникалық, экологиялық, емдік-сауықтыру, балалар, спорттық, аң аулау, балық аулау, атпен серуендеу, т.б.) бойынша саяхаттар жүргізіледі. Бұл үшін ел аумағы бойынша 700-ден астам саяхаттық маршруттар белгіленген. Қазақстандағы туристік ресурстарға - туристік қызмет көрсету нысандарын қамтитын табиғи-климаттық, тарихи, әлеуметтік-мәдени, сауықтыру нысандары, сондай-ақ туристердің рухани қажеттіліктерін қанағаттандыра алатын, олардың күш-жігерін қалпына келтіріп, сергітуге жәрдемдесетін өзге де нысандар жатады. Туристік нысандар табиғи-рекреациялық, тарихи-археологиялық, тәуеп ету, т.б. топтарға бөлінеді.
Табиғи-рекреациялық нысандарға Солтүстік Қазақстан аймағындағы Көкшетау, Бурабай, Баянауыл, Ерейментау, Шығыс Қазақстан аймағындағы Зайсан, Марқакөл, қазақстандық Алтай, Оңтүстік Қазақстан жеріндегі Батыс, Солтүстік Тянь-Шань, Алтынемел таулары, Жетісу алабы, Батыс Қазақстандағы Үстірт, Мұғалжар, Каспий ойысы, Жайық өңірі, Орталық Қазақстандағы Қарқаралы, Қызыларай, Бектауата, Ұлытау, т.б. табиғи нысандар жатады. Сонымен бірге Алматы облысындағы ұлттық саябақтар мен қорықтардың туризмді дамытуда маңызы зор. Оларға Іле-Алатауы ұлттық саябағы, Түрген-Шамалған өзендері аралығындағы шатқалдар, Түрген, Есік, Талғар, Алматы, Қаскелең, Шамалған елді мекендері жатады. Алтынемел, Көкшетау, Бурабай ұлттық саябақтарында туризмді дамыту мемлекет тарапынан қолдау тауып, дамып келеді. Қазақстан аумағындағы 10 мемлекеттік қорықта да ғылыми-экологиялық туризмді дамытудың алғы шарттары қалыптасқан.
Тарихи-археологиялық ескерткіштерді ң туристік-экскурсиялық сапарлардағы орны ерекше. Археологиялық ескерткіштердің кез-келген нысандары туристік экскурсия жұмыстарында маңызды орын алады. Соның ішінде Жетісудағы сақ қорғандары, Талхиз қалашығы, Оңтүстік Қазақстандағы Отырар, Сайрам, Батыс Қазақстандағы Сарайшық, т.б. көне қалалардың орнына туристердің қызығушылығы мол. Археологиялық-тарихи ескерткіштердің қазірге дейін жеткен нысандарының ішінде қорғандар мен мазарлардың маңызы зор. Қола дәуірі ескерткіштерінен жартастардағы петроглифтерді атауға болады. Оларға әйгілі бірегей ғибадатханалар: Аңырақай тауының Таңбалы сайындағы, Көксу өзеніндегі Ешкіөлмес ғибадатханасы, сондай-ақ Шолақ, Кіндіктас, Баянжүрек тауларындағы тастағы суреттер жатады. Біздің дәуірімізге дейінгі VI-III ғасырлардан қалған сақ қорғандары, Бесшатыр қорымындағы жерлеу камерасы және сақ әскері киімін киген Алтын адам, 2001-2002 жылдары Шығыс Қазақстан облысы Қатон-қарағай ауданының Берел қорғанында табылған Сақ патшайымы археологиялық туристік нысандарға жатады. Ортағасырлық Түркістан, Отырар, Тұрбай, Құлан, Мерке, Талхиз, Жаркент қалалары, т.б. елді мекендер қазіргі туристік нысандар болып табылады. Түркістан - Қазақ хандығының алғашқы астанасы.Онда Қожа Ахмет Иассауи кесенесі салынған, кесене іші мен айналасына қазақ мемлекетінің негізін қалаған Тәуке, Тәуекел, Жәңгір, Есім, Абылай, Қазыбек би жерленген. Қазақстанда Отырар, Сарайшық, Сайрам, т.б. ортағасырлық көне қалалар туристер үшін тартымды нысандар болып табылады.
Тәуеп ету (діни) туризм нысандары республика аумағында көптеп кездеседі. Оларға түркі әлеміндегі қасиетті Түркістан қаласы, Қожа Ахмет Иассауи кесенесі, Абаб-Араб мешіті, Гаухар-ана зираты, Әли Қожа бейіті, т.б. жатады. Адамдар бұл қасиетті жерлерге тәуеп етіп, Аллаға сиыну үшін келеді. Одан басқа Отырар ауданындағы Арыстан баб кесенесі, Ибраһим ата бейіті, Қарашаш ана кесенесі, Тұраба ауылында - Ысмайыл-ата мазары орналасқан. Жамбыл облысында - Айша бибі кесенесі мен Қарахан кесенесі, Қызылорда облысында - Артық, Айтман кесенелері, Балқаш қаласы маңында - Тектау ата, Әуез бақсы, т.б. киелі орындар бар. Қазақ халқының азаттық күресі жолындағы батырларға, қолбасшыларға деген құрмет белгісі мемориалдар мен ескерткіштерде көрсетіледі. Бұларға Райымбек пен Қарасай батыр ескерткіштері (Алматы обл.), Қордайдағы (Жамбыл обл.) Өтеген батыр, Солтүстік Қазақстандағы Ағынтай мен Қарасай ескерткіштері, Ақтөбедегі Есет батыр, Астанадағы Қаракерей Қабанбай ескерткіштері, т.б. жатады. Ордабасы мен Аңырақай сағасының жазығы, Ұлытаудағы үш жүздің басын қосқан жер, тарихи орындар ретінде Жошы және Алаша хан кесенелері, Алматыдағы тәуелсіздік монументі, Астанадағы үш би ескерткіштері қастерлі орындар санатында туристік нысандарға қосылады. Қазақ тарихындағы құнды мәдени ескерткіштер қатарына: Қозы Көрпеш-Баян сұлу, Еңлік-Кебек кесенелері, Ш.Уәлиханов, Қ.Мұңайтпасұлы мемориалдары, Сұлтан Бейбарыс, Құрманғазы және Д.Нүрпейісова, Абай, Абылай хан, Әлия мен Мәншүк, А.Иманов, І.Жансүгіров, С.Сейфуллин, М.Әуезов, т.б. көптеген естелік орындар жатады.
Республиканың әсем де әдемі жерлерінде бірнеше туристік базалар орналасқан. Оларға Іле Алатауындағы Шымбұлақ шаңғы базасы, Павлодар облысында Жасыбай көлі жағасындағы Баянауыл, Қарағанды облысындағы таулы-орманды Қарқаралы, Шығыс Қазақстан облысында Бұқтырма бөгені жағасындағы Алтай мүйісі, Орал қаласында Жайық өзені маңындағы Орал, Қостанай облысындағы орманды-тоғайлы Наурызым алқабы, Оңтүстік Қазақстан облысында Бадам жазығындағы Оңтүстік, Көкшетау таулы аймағындағы Золотой бор базалары жатады. Қазақстанда белгілі туристік маңызы бар зоологиялық, ботаникалық қорықтар да жеткілікті. Олар: Алматы қорығы, Іле Алатауы, Тарбағатай, Жалтыркөл, Ұлытау, Бетпақдала, Қарақия-Қаракөл, Зеренді, қорықшалары, Шарын каньоны және Шарын өзеніндегі Шеген тоғайы, Күміс қылқанды орман, Жаманшық тауы, Айғайқұм, Жаңғақ тоғайы, Бүркіттау шоқысы және Тұма бастаулар, т.б. [5].
Қазақстанда қазіргі заманғы туризмнің негізі ХХ ғасырда қаланды. Ол кезде Верный қаласында Орыс тау қоғамы құрылған. 1929 жылы тау туризмінің белсенділері Іле Алатауы соқпақтарымен бірнеше туристік жорықтар ұйымдастырды және осы жылдың жазында Есік көліне де туристік жорық жасады. Қазақстан алғашқы 26 шетелдік туристерді 1956 жылы қабылдады. Қазақстан тәуелсіздік алмай тұрып, туризм де экономиканың басқа салалары сияқты орталықтан қатаң басқарылатын. Кеңес одағындағы негізгі туристік аймақтар Кавказ, Қырым, Балтық жағалауы, Ресей мен Орта Азияның тарихи орталықтары болды. Ал Қазақстанның архитектуралық, археологиялық ескерткіштерінің тарихи маңызы мүлдем жарнамаланбады, сондықтан оларға деген сұраныс болмады [6].
Тәуелсіздік алғаннан бастап Қазақстанда туристік іс-әрекетті бақылау мен тарихи және мәдени ұлттық мұраны қайта жандандыру үшін негіз қалыптасты. Бүгінігі таңда Қазақстан Республикасында туризмді дамыту 1992 жылы 3 шілдеде қабылданған "Туризм туралы" заңмен, 1997 жылы 30 сәуірде қабылданған Қазақстан Республикасы Президентінің "Түркі тілдес мемлекеттер басшыларының Ташкент декларациясын, Дүниежүзілік туристік ұйымның Қазақстан Республикасында Ұлы Жібек жолындағы туризм инфрақұрылымын дамыту жөніндегі жобасын жүзеге асыру туралы" жарлықтарымен, 1998 жылы 27 қаңтарда қабылданған "Ұлы Жібек жолының тарихи орталықтарының қайта жандандырылуы, түркі тілдес мемлекеттердің мәдени мұрасын сақтау мен дамыту, туризм инфрақұрылымын дамыту туралы" Қазақстан Республикасының мемлекеттік бағдарламаларымен, мемлекет басшысының 2006 жылғы 29 желтоқсандағы № 231 Жарлығымен бекітілген Қазақстан Республикасында туризмді дамытудың 2007-2011 жылдарға арналған, ҚР туристік индустриясының перспективалы бағыттарын дамыту жөніндегі 2010-2014 жылдарға арналған бағдарламаларымен жүзеге асырылады. Бұл құжаттардың қабылдануы қазақстандық туризм нарығының дамуына оң әсерін тигізді. Туризм саласында халықаралық қарым-қатынастарды дамытуға алғашқы қадам 1993 жылы Қазақстанның Дүниежүзілік туристік ұйымға мүше болуы, туризм саласында қарым-қатынастар туралы халықаралық келісімдердің қабылдануы болып табылады. Айта кететін жайт, көптеген келісімдер Қазақстанды туристік потенциалы үлкен, болашағы зор серіктес деп тапқан шет ел өкіметтері тарапынан ұсынылған болатын [7].
Соңғы жылдары туризм саласы қарқынды дамып келеді. Елімізге жыл сайын Германия, Англия, Жапония, Корея мен Қытай сияқты елдерден туристер көптеп келе бастады. Статистика 2002 жылы республикада 430 туристiк ұйым мен фирма, сонымен қатар, әртүрлi бюролар жұмыс істегенін көрсетеді. Ал, бүгін отандық туристік фирмалар әлемнің 80-нен астам елімен серіктестік қызмет атқарады. Қазақстанда туристік іс-әрекетпен 2008 жылы 1163 туристік ұйым айналысқан, олар 473947 туристке қызмет көрсеткен. Туризм түрлері бойынша туристік фирмалардың іс-әрекетінен түскен табыс 11802,4 мың теңгені құрады. Туристік фирмалармен қызмет көрсетілген келушілер саны 336 753 адам. Орналастыру орындарында қызмет көрсетілген келушілер саны 1 916 297 адам. Қазіргі таңда біздің елге әлемдік туристік ағымның 1%-дан кемі ғана келеді. 2010 жылы Қазақстандағы туристер саны 16,6 млн адамды құрады, бұл 2009 жылға қарағанда 12,2% артық.Туристердің көп бөлігін ел территориясында саяхаттаушылар мен шет елге шығушылар құрайды. Туристік ағымның өсуі барлық бағытта байқалды: кіру туризмінде 8,8%, шығу туризмінде 15,6%, ішкі туризмде 10,3%. 2010 жылы Туристік салаға инвестициялар көлемі 28%-ға көбейіп, 107,5 млрд теңгені құрады. Қазақстанға туристік саладан түсетін табыс 15,3%-ға көбейіп, 100 млрд теңге көлемінде болды, 2008 жылы бұл көрсеткіш 66 млрд теңге, 2009 жылы 82 млрд теңгені құраған болатын.
2010 жылы әлем бойынша жалпы туристердің 36,6 %-ы Қазақстандағы саяхатты таңдады. Соңғы жылдары Қазақстан туристік саланы қарқынды дамытуда. Сол себепті 2004 жылы 11 миллионмен салыстырғанда туристік ағым 17 миллионға жетті.
Қазақстандықтар Тәуелсіз мемлекеттер достастығы елдерінде орта есеппен 6 күн, алыс шет елдерде 7 күн болады екен. Саяхаттың басты мақсаттары: ойын-сауық, рекреация және демалыс (44,7%), сауда - шоп-турлар (29%), іскерлік және кәсіби (18,7%). 2009 жылы туристік фирмалар қызмет көрсеткен келушілер саны 56%. Ал 2010 жылдың қаңтар-маусым аралығында шет елдерде 113,9 мың қазақстандық демалған, 2009 жылы бұл көрсеткіш тек 72,1 мың адам болған, 2008 жылы дәл осы аралықта 116,1 мың қазақстандық шет елде демалған. 2010 жылы шығу туризмі 9,1%-ға өсіп, 5,3 млн-нан астам адамды құрады.
Елімізде шығу туризмі кіру және ішкі туризмге қарағанда жақсырақ дамыған. Шығу туризмі бойынша 2008 жылы 261070 қазақстандық шет елге саяхат жасаған, олардың 20977-сі Тәуелсіз мемлекеттер достастығы елдеріне барса, 240093-і алыс шет елдерге шыққан. 2010 жылы Қазақстан туристері әлемнің 100-ден астам еліне саяхат жасаған. Тәуелсіз мемлекеттер достастығы елдерінен көбіне Қырғызстан мен Ресей болса, алыс шет елдердің үлесі 1 суретте көрсетілген.
Сурет 1. Қазақстандық шығу туризмі бойынша
2010 жылы алыс шет елдердің үлесі [8]
Кіру туризмі бойынша 2008 жылы Қазақстанға 543022 адам, олардың 150270-сі (15%) Тәуелсіз мемлекеттер достастығы елдерінен, ал 392752-сі (85%) алыс шет елдерден келген туристер. Тәуелсіз мемлекеттер достастығы елдерінен келген туристердің Қазақстанда болуының орташа уақыты 4-5 күн болса, алыс шет елдерден келген туристерде 17 күн болады. Кіру туризмінің негізгі мақсаттары: 72,5 % туристер іскерлік мақсатта, тек 20 % Қазақстанға демалыс пен рекреация мақсатында келеді. Саяхат мақсатына қарай 2009 жылы Қазақстанда қызмет көрсетілген келушілер саны 2 суретте көрсетілген.
Сурет 2. Саяхат мақсатына қарай 2009 жылы Қазақстанда
қызмет көрсетілген келушілер саны [8]
Елімізде болу кезінде әрбір шет елдік турист орта есеппен 700 $ қалдырады екен. 2010 жылдың алғашқы 6 айында Қазақстанға 17,1 мың шет елдік туристер келген, 2009 жылдың қаңтар-маусым аралығында бұл көрсеткіш 17,7 мың болған. 2009 жылы сырттан келушілер туризмінің көлемі 4,6 млн. туристті, 2010 жылы - 4,9 млн. туристті құрады және 2011 жылы - 5,2 млн. адамды құрайды деп жоспарлануда.
Ішкі туризм бойынша 2008 жылы 174940 турист саяхат жасағаны белгілі. 2009 жылы ішкі туризм бойынша туристер саны 4 млн адам және туристік фирмалар қызмет көрсеткен келушілер саны 35% болды. 2010 жылы ішкі туризм көлемі 15,7%-ға өсіп, 4,1 млн адам болды. Ішкі туризм бойынша туристер саны 2011 жылы - 4,2 млн.ға дейін көбейеді деп болжануда.
Туристік саланың дамуына ең басты әсер ететін факторлардың бірі - туристік инфрақұрылым. 2010 жылғы Қазақстандағы туристік фирмалар саны 1 кестеде көрсетілген.
Кесте1
2010 жылы Қазақстандағы туристік фирмалар саны *
Туристік фирмалар
ҚР
1325
Ақмола облысы
22
Ақтөбе облысы
28
Алматы облысы
37
Атырау облысы
22
ШҚО
39
Жамбыл облысы
22
БҚО
12
Қарағанды облысы
76
Қостанай облысы
32
Қызылорда облысы
15
Маңғыстау облысы
30
Павлодар облысы
59
СҚО
24
ОҚО
27
Астана қаласы
140
Алматы қаласы
755
*Дерек көзі: http:www.stat.kz
Қазақстан Республикасы Статистика агенттігінің деректері бойынша 2009 жылы Қазақстан Республикасының аумағында 964 туристік объект болды, оның ішінде: 528 мейманхана, 7 кемпинг, 36 санаторий, 15 санаторий-профилакторий, 12 профилакторий, 5 емдеу-профилакторий орталықтары, 4 пансионат, 29 демалыс аймағы, 27 демалыс үйі, 24 туристік база, 35 сауықтыру лагері, 4 тау шаңғысы базасы, 13 қонақ үй, 9 аңшылық үйі, 1 балалар мен жасөспірімдер туризмі орталығы, 7 сауықтыру кешені, 198 мұражай, 2 кесене, 3 туризм жөніндегі мемлекеттік кәсіпорын және басқалары (клубтар, қолөнершілер қалашықтары) - 5.
2009 жылы елде 3, 4 және 5 жұлдызды 107 қонақ үй жұмыс істеді, қалған қонақ үйлер басқа санаттарға жатты.
2010 жылы Қазақстанда қонақ үйлер саны 8,8%-ға өсті. Бүгінгі таңда Қазақстанда жиынтық сыйымдылығы 34400 орындық 1460 әр түрлі категориялы қонақ үйлер қызмет көрсетеді [8]. Мысалы, Алматы қаласында қонақтарға Алатау, Қазақстан, Достық, Есік, Отырар, Астана, Интерконтиненталь, Hyatt Regency Almaty, Rixos, Интурист, т.б. қонақ үйлер сервистік қызмет көрсетеді. Астанадағы ірі қонақ үйлер: Окан - Интерконтиненталь Астана, Комформ - Отель Астана, Турист, Есіл, Жібек жолы, Алтын дала, т.б. Категория бойынша Қазақстан қонақ үйлерінің үлесі 3 суретте көрсетілген.
Сурет 3. Категория бойынша қонақ үйлер үлесі [8]
Туристік қызметке жасалған талдау Астана және Алматы қалаларына шекараның арғы жағынан келген туристер сапары іскерлік мақсатта болатынын (іскерлік туризм) және олар сапалы әрі қызмет көрсетулердің толық жиынтығын ұсынатын қонақ үйлерге тоқтағанды жөн санайтынын көрсетті. Елдің іскерлік орталықтары - ірі қалалардағы халықаралық деңгейдегі қонақ үйлер желісінің одан әрі дамуы дәл осы іскерлік туризмге байланысты болады. Алайда, қонақ үйлерді, пансионаттарды, демалыс үйлері мен базаларын қоса алғанда, орналастыру объектілерінің материалдық базасы, сондай-ақ санаторийлік-курорттық мекемелер моральдық және физикалық тұрғыдан тозудың жоғары шегіне жетуімен сипатталады [10].
Көлік инфрақұрылымына келетін болсақ, қазақстандық туристер алғашқы орынға әуе көлігін (74,4%), одан кейін қалааралық автобустарды (14,8%), үшінші орынға темір жол көлігін (9,9%), соңғы орынға өзге де құрлық көліктерін (0,9%) қояды. 2008 жылы әуежайлар - 19, оның ішінде халықаралық рейстер жүзеге асыра алатындар - 15, темір жол бекеттері - 32, автобекеттер - 72, теңіз порты - 1, өзен бекеттері - 2 болған.
Әуе көлігі саласында. Халықаралық туризмді дамытуға ықпал етуші негізгі факторлардың бірі жолаушыларды авиатасымалдау болып табылады. Қазіргі уақытта республикаға алыс шетелдің алты авиакомпаниясы (КLМ, Lufthansa, British Airlinees, Asiana Air Arabia, Сhiпа South Airlines, Turkish Аirlinеs) тұрақты ұшып тұрады. Ұлттық авиатасымалдаушы Эйр Астана Түркия, Германия, Қытай, Оңтүстік Корея, Таиланд, Ұлыбритания, Үндістан, Нидерландыға тұрақты рейстер жасайды. Қазіргі уақытта Қазақстанның халықаралық авиатасымалдарға қол жеткізе алатын әуежайлары: Астана, Алматы, Ақтөбе, Атырау, Қарағанды, Қостанай, Павлодар, Петропавл, Семей, Тараз, Орал, Өскемен, Шымкент қалаларында бар. Статистикалық деректерге сәйкес 2008 жылы әуе көлігі қызмет көрсетулерін 262119 (57,1%) турист пайдаланған.
Темір жол көлігі саласында. Темір жолдардың жалпы ұзындығы 14,2 мың км. Жүктердің көбі темір жол көлігі арқылы тасымалданады. Соңғы жылдары темір жол көлігі билет құнының қолжетімділігіне байланысты республика халқының негізгі жол жүру құралына айналды. Жолаушыларға темір жол көлігінде сервистік қызмет көрсету деңгейін арттыру мақсатында бірқатар іс-шаралар көзделген: Қазақстан Республикасы аумағында да, сондай-ақ Ресей Федерациясының аумағында да жолаушылар поезында жолаушылар үшін ланч-бокстар құрудың технологиялық процесінің жобасы қарастырылуда, ЖВ купе, РИЦ купе санатындағы вагондардың жолаушылары үшін безендіріліп, мамандандырылған ақпараттық буклет шығару бағдарламасының жобасы әзірленді. Сонымен қатар Жолаушылар тасымалы акционерлік қоғамының поездарындағы қызмет көрсету деңгейі халықаралық стандартқа сәйкес келмейді. Вагон паркінің әбден тозуы және біршама бөлігінің ұзақ уақыт пайдаланылуы, оларды ауыстыру немесе қайта жаңғырту қажеттілігі жолаушылар тасымалының өзін-өзі ақтамайтындығымен, оларды субсидиялаудың мемлекеттік бюджет қаражаты есебінен жүзеге асырылатындығымен түсіндіріледі. Статистика деректері бойынша, 2008 жылы темір жол көлігін 38410 (10,27%) турист пайдаланған.
Автокөлік саласында. Ортақ пайдаланатын автожолдардың ұзындығы 93 мың км асады, соның ішінде республикалық маңызы бар автожолдардың ұзындығы - 23,5 мың км. Статистика деректері бойынша 2008 жылы қалааралық автобустардың қызмет көрсетулерін 66235 (20,1%) турист, басқа да құрлықтағы жол құралдарын 106670 (12,36%) турист пайдаланған.
Су көлігі саласында. Каспий теңізіндегі Ақтау порты Қазақстанды Ресей, Түркіменстан, Әзірбайжан және Иран порттарымен байланыстырады. Қазақстан Республикасында Ресей Федерациясымен және Қытай Халық Республикасымен ішкі су жолдары бойынша қатынастар бар. Еуропадан келген туристердің Каспий теңізі бассейні аумағында үлкен қызығушылығы жағажай туризмінде де және круиз ұйымдастыруда да байқалады [9].
Қазақстанның туристік бизнесі әлемдік стандартқа сай емес. Салық кодексі күшіне енгелі бері еліміздегі туризмді дамытуға атсалысып отырған кәсіпкерлерге шетелдік әріптестерімен бірлесе жұмыс істеу қиынға соға бастаған. Қазақстандағы туристік фирмалар шетелдік әріптестерінің туристік пакетін сатқаны үшін салық органдарына жалпы құны бойынша салық төлейді. Осылай жалғаса беретін болса, көлеңкелі бизнес қанат жаюы ықтимал. Сондықтан Салық кодексіне өзгерістер енгізу арқылы туризмді дамытуға үлес қосып отырған азаматтарға жағдай жасау керек [11].
2007-2010 жылдар ішінде туризм саласының дамуы Мемлекет басшысының 2006 жылғы 29 желтоқсандағы № 231 Жарлығымен бекітілген Қазақстан Республикасында туризмді дамытудың 2007-2011 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасын іске асыруға негізделді.
Қазақстан Республикасы Туризм және спорт министрлігі имиджді қалыптастыру жөніндегі, оның ішінде Қазақстан туризмін шетелде ақпараттық насихаттау жөніндегі жұмыстарды тұрақты негізде жүргізіп отырғанын атап кету керек. Негізгі бағыттары жарнамалық бейнероликтерді жасау және әлемнің жетекші телеарналарында көрсету, ірі халықаралық туристік көрмелерге қатысу болып табылады.
2009 жылғы қазан айында Астана қаласында Дүниежүзілік туристік ұйымның Бас Ассамблеясының 18-сессиясының өткізілуі 2009 жылы басты имидждік оқиға болды, оның жұмысына Дүниежүзілік туристік ұйымның нақты мүшелері, 146 мемлекеттен 700-ден астам делегат, сондай-ақ шетелдік әлемдік бұқаралық ақпарат құралдарының өкілдері қатысты [9].
2010 жылы 28 - 30 қыркүйек аралығында Астанада Көрме халықаралық көрмелер орталығында AstanaLeisure 2010 жыл сайынғы туристік көрмесі болып өтті. Көрменің экспозициясы Қазақстан, Таиланд, Қытай, Малайзия, Бразилия, Оңтүстік Африкадан, Түркия, Украина, Чехия мен Швейцариядан келген 50-ге жуық компанияны таныстырды. Көрменің орталық стендін Қазақстанның Туризм және спорт министрлігі алды. Ұлттық стендімен Таиланд мемлекеті қатысты. Биылғы жылғы көрменің жаңалығы - шараға Таиландтың ұлттық стендімен келуі болып табылды (ол алдыңғы жылы өзіндік үзіліс жасаған болатын). Көрменің іскерлік бағдарламасының шеңберінде Таиландтың 2010-2011 жылдардың маусымындағы жаңа отельдері мен экскурсияларының семинар-презентациясы болып өтті. Iteca көрмелер компаниясы Қазақстанның Туризм және спорт министрлігімен бірлестікте қатарынан 7 жыл бойы өткізіп келе жатқан осы дәстүрлі іс-шара Азиада 2011 Қысқы Азиялық ойындардың қарсаңында саяхатшылар үшін Қазақстанның мүмкіншіліктерін паш етті. Іс жүзінде, AstanaLeisure 2010 Азиада 2011 оқиғаларының марафонын бастады [12].
Қазақстан-2011 жылы өткен қысқы Азия ойындарын өткізу құқығын бірінші рет алған ел. 30 қаңтар мен 6 ақпан аралығында Астана және Алматы қалаларында өткен 7-ші қысқы Азия ойындары бағдарламасында 65 медаль жинағы сарапқа салынып, спорттың 11 түрі бойынша жарыстар өткізілді. Ойынға шамамен 30 Азия елдерінің спортшылары қатысты. VІІ қысқы Азия ойындарында Қазақстан құрамасы 70 медальға иелік етіп, командалық есепте бас жүлдені олжалады. 32 алтын, 21 күміс және 17 қола медальмен Қазақстан құрамасы осы жарыс барысында жеңіп алған бас жүлде және басқа да медальдар саны жағынан қысқы Азия ойындарының рекордын жаңартты [13].
2010 жылы 1-2 желтоқсан аралығында Республикамыздың астанасында Еуропалық қауіпсіздік және ынтымақтастық ұйымының саммиті болып өтті. Оның жұмысына барлық құрлықтан - Еуропа мен Азиядан, Солтүстік Америка мен Австралиядан 75 делегация қатысты, Қазақстан 5 мыңнан астам шетелдік қонақтарды және 1,5 мыңнан астам қазақстандық және халықаралық бұқаралық ақпарат құралдарының журналистерін қабылдады. Ұйымның 11 жылдан бері өтпеген жоғары деңгейдегі жиыны Азия құрлығы елдері арасында тұңғыш рет Қазақстан астанасында болып өтті [14].
Өткізілген шаралардың арқасында зор туристік әлеуеті, бірегей табиғаты мен бай тарихи-мәдени мұрасы бар ел ретінде Қазақстан туралы айтыла бастады.
Бүгінде Қазақстандық туризм саласында бірқатар мәселелер туындап отыр, оларды шешу көзделген мақсатқа - Қазақстанды Орталық Азия өңіріндегі туризм орталығы ретінде қалыптастыруға қол жеткізуге мүмкіндік береді. Шешілмеген күйінде қалып отырған, бірақ туризм саласының дамуы үшін негізгі мәселелер болып табылатын бірқатар мәселелерді атап өту қажет.
1. Туристік және көліктік инфрақұрылымдардың жеткіліксіз дамуы.
2. Қызмет көрсетудің төмен сапасы, әуе және темір жол тасымалы географиясының шектеулілігі.
3. Кадрларды даярлаудың, қайта даярлаудың және олардың біліктілігін арттырудың төмен деңгейі және туризмнің ғылыми базасының жоқтығы.
4. Туристік индустрияда ұсынылатын қызметтердің төмен сапасы.
5. Туризм елі ретінде Қазақстанның жеткіліксіз деңгейдегі тартымдылығы.
6. Туризм саласында зерттеулер жүргізетін арнайы мамандандырылған
институттардың болмауы.
7. Қазақстандық туроператорлардың көбі тек шығу туризмі саласында қызмет атқарғандықтан, шет елдерде Қазақстан туристік нарығын жылжытпайды. Өте аз компаниялардың ғана өз Веб-сайттары бар.
8. Кіру, ішкі туризммен айналысатын туристік компаниялар саны өте аз.
9. Туристік қызығушылық танытатын көптеген нысандар тиісті деңгейінде дамымаған.
10. Туристердің қауіпсіздігін қамтамасыз ету қызметі жете дамымаған [15].
Қазіргі Қазақстан туризмінің күшті және әлсіз жақтары, мүмкіндіктері мен қауіптері 2 кестеде көрсетілген.
Кесте 2
Қазақстан туризмінің маркетингтік SWOT-анализі *
Күшті жақтары
Әлсіз жақтары
Туризмнің экономикаға нақты үлесін бағалауға мүмкіндік беретін шаралар енгізу;
Туристік индустрия инфрақұрылымының болуы;
Туристік саланы дамытуға арналған заңнамалық және нормативтік-құқықтық негіз;
Халықаралық нарықта экотуризмге жоғары қызығушылық (8,9 млн. адам немесе жалпы әлеуеттің 63 %), оны дамыту үшін Қазақстанда әлеует бар:
- Алматы қаласында Экологиялық туризмнің ақпараттық ресурстық орталығы жұмыс істейді;
- қоңақжай үйлер құрылуда;
- Мемлекеттік ұлттық табиғи парктер жұмыс істейді.
Мәдени-тарихи туризмді дамытуға мүмкіндік беретін Қазақстанның бірегей мәдениеті мен тарихы;
Тау шаңғысы туризмін дамытуға арналған табиғи жағдайлар;
Кадрлық ресурстарымен қамтамасыз етілу.
Барлық инфрақұрылым қалаларда және ірі елді мекендерде орналасқан;
Инфрақұрылымның халықаралық талаптарға сәйкес келмеуі; Туристердің қызығушылық танытатын объектілерде көп күн болуы үшін жағдайлардың болмауы;
Инвесторларға демеу қаржы бөлу, жеңілдіктер беру және салық жеңілдіктерін беру механизмінің жоқтығы;
Қазақстандағы экотуризмді дамыту тәсілдері және саясаты қалыптастырылмаған;
Туристік объектілерге апарар жолдың сапасының төмендігіболмауы;
Кадрлар даярлау бағдарламасының нарықтың нақты қажеттіліктеріне сәйкес келмеуі.
Мүмкіндіктер
Қауіптер
Жаңа жұмыс орындарын, оның ішінде ауылдық жерлерде ашу;
Халықаралық туристік қызмет нарығындалу Қазақстанның деңгейінің жоғары болуы, бұл бюджетке инвестицияның және кірістің түсуін қамтамасыз етеді;
Ұлттық туристік өнімді кұру;
Сырттан келушілер туризмі және ішкі туризм бойынша туристердің ағынын көбейту.
Біркүндік бағдарлар санының көбеюі;
Туристік ағымдар көлемінің төмендеуі;
Инвестициялық белсенділіктің төменгі деңгейі;
Қазақстанның туризм үшін қолайсыз ел ретіндегі бейнесінің қалыптасуы, сонымен қатар оның инвестициялық тартымдылығының төмендеуі.
*Дерек көзі: ҚР туристік индустриясының перспективалы бағыттарын дамыту жөніндегі 2010-2014 жылдарға арналған бағдарлама. - Астана, 2010.
Қазақстан туризмінің әлемдік туристік нарықтағы қалыптасқан бәсекеге қабілеттігі сақталған жағдайда отандық туристік нарықты дамыту мүмкіндігі өмір деңгейін жақсарту және халықтың еңбекпен қамтылуын қамтамасыз ету үшін, сапалы туристік қызметтерге деген артып келе жатқан сұранысты қанағаттандыру және елде туризмді тұрақты дамытуға жағдайлар жасау үшін жеткіліксіз болады. Қазақстанды Орталық Азия өңірінің туризм орталығына айналдыруға апаратын жол - аса тиімді және бәсекеге қабілетті туристік индустрия құру. Ол үшін көптеген алға қойған міндеттерді жүзеге асыру керек:
1- міндет. Туризм инфрақұрылымын дамытуды қамтамасыз ету. Туристік орталықтарды салу: Алматы облысында Жаңа Іле туристік орталығын салу, Ақмола облысында Бурабай, Маңғыстау облысында Ақтау Сити әлемдік деңгейдегі туристік орталықтарын және Кендірлі демалыс аймағын салу жөніндегі серпінді жобаларды іске асыру; Ұлы Жібек жолының қазақстандық бөлігінде туризмді дамыту.
2-міндет. Туристік қызмет көрсетулердің сапасын арттыруды қамтамасыз ету. Туристік білім беру сапасының халықаралық жүйесін енгізу; Жедел желі анықтамалық туристік қызметтер санын ұлғайту; Қонақжайлылық индустриясын ұйымдастыру жөніндегі курс енгізу нәтижесінде туристік қызмет сапасын арттыру.
3-міндет. Қазақстандық туристік өнімді халықаралық және ішкі нарықта жылжыту. Қазақстан қатысатын халықаралық туристік көрмелердің географиясын кеңейту; Шетелдік Бұқаралық ақпарат құралдарының өкілдері мен туроператорлары үшін ақпараттық турлар санын көбейту; Жетекші телеарналарда Қазақстанның туристік әлеуеті туралы бейнероликтің шығу санын ұлғайту; Дайындалған және шығарылған жарнамалық-ақпараттық өнімнің қағаз және электрондық жеткізгіштегі санын өсіру; Ішкі туризм бойынша туристік іс-шаралар санын көбейту.
4-міндет. Халықаралық қоғамдастыққа кірігу. Дүниежүзілік туристік ұйым өткізетін іс-шараларға қатысу.
Мыналар бойынша шаралар қабылданатын болады:
Ұлы Жібек Жолының қазақстандық бөлігінде инфрақұрылымды дамыту; Туристерге арналған ақпараттық деректер базасының тұрақты негізде қызмет етуі; Ұлттық туристік өнімнің тартымдылығын арттыру.
Мыналар үшін жағдайлар жасалатын болады:
Мемлекет экономикасының шикізаттық емес салаларының ішінде кірісті сектор ретінде туристік индустрияның бәсекеге қабілеттілігін арттыру; Халықаралық маңызы бар үш туристік орталықтың (Жаңа Іле, Бурабай, Ақтау Сити-Кендірлі) құрылысы жөніндегі жұмысты бастау үшін жеке инвестицияларды тарту; Қазақстан - планетаның бірінші ғарыш айлағы жобасын іске асыру шеңберінде Байқоңыр қаласының маңында жаңаша технологияларды пайдалана отырып, ойын-сауық индустриясы бар туристік кешенді салу үшін жеке инвестицияларды тарту [9].
Туризмді дамыту арқылы көлік инфрақұрылымын, қызмет көрсету сапасын, құрылыс, сақтандыру салаларын да жаңа сатыға көтеруге болады. Нақты айтқанда, еліміздегі туристік кластерлер мен инфрақұрылымды дамыту, туристік кадрларды дайындап, серпінді жобаларды іске асыру арқылы Қазақстанның туристік имиджін қалыптастыру керек. Бүгінде туризмнің дамуына саяси имидждің де ықпалы зор екені анық. Қазір еліміз көптеген халықаралық беделді ұйымдардың бас қосатын орталығына айналған. Сондықтан саяси имиджге де көңіл бөлген жөн. Отандық туризм брендін қалыптастыру керек.
10.2 Әлемдік туризм дамуында Таиландтың алатын орны
Таиланд - Оңтүстік-шығыс Азияның ең әйгілі елдерінің бірі, мұнда жыл сайын бүкіл әлемнен миллиондаған туристер келеді. Бұл - таңғажайып экзотикалық ел, мұндағы саяхат әркімнің жадында мәңгілік қалады. Оның басты себептері - Таиландтың керемет мәдени мұрасы мен таңғажайып сұлу табиғаты, буддистік храмдар, коралл рифтері, ертегідегі гүлдер, ғажайып жемістер, жылы жүзді және қонақжай жергілікті тұрғындар, қызықты түнгі өмір, экваторға жақын елдің тропикалық климаты, қоршап жатқан теңіздердің жылы сулары, жыл бойғы бірқалыпты ауа температурасы, көпшақырымды жағажайлар және әлемдегі ең жақсылардың бірі - Паттайя ас үйі. Қазіргі таңда Таиланд - Оңтүстік-шығыс Азиядағы туристерді ең көп қабылдайтын ел. Мұндағы демалыс - тек қана сән үшін емес, жақсы талғам мен көне елдің мәдениетіне қызығушылықтың белгісі. Таиландты "мыңдаған күлкі елі" деп атайды. Таиландта алып ғимараттар мен неонды жарнамалар оттары бай ұлттық мәдениетті өзімен жапқан жоқ, өйткені "еркіндер елі" - бұл Буддалық ой-сана елі, монархты құрметтейтін ел, күлкінің ғажайып елі.
Таиландтың туристік потенциалы өте үлкен. Туризмнің экономикаға қосатын үлесі критериі бойынша Таиланд тек Оңтүстік-шығыс Азияда ғана емес, бүкіл әлемде алғашқы орындардың бірін алады. Бұл көрсеткіш елдегі туризмнің даму ерекшеліктерін ғана көрсетіп қоймай, сонымен қатар туризм инфрақұрылымының рөлі мен деңгейін көрсетеді. Барынша арзан бағаға өте жоғары комфортты қызмет - Таиландтың туристерге ұсынатын кереметі. Таиландқа бір рет келген адам онда қайтып оралып, сол жерде тұрақтауды армандайды. Бангкоктағы Британ Мәдени Орталығының мәліметі бойынша Таиландта тұрып жатқан және жұмыс істейтін шетелдіктердің көпшілігі осы елдегі өз өмірлеріне риза және бұл елді шын жақсы көреді [16].
Қазіргі таңда Таиланд Оңтүстік-Шығыс Азияның туристік меккесі болып табылады. Туристерді қолайлы климат, дамыған инфрақұрылым, тарихи көркем орындар мен өздерін емін-еркін ұстау мүмкіндігі қызықтырады. Табиғаттың бірегей сұлулығы, бай мәдениет пен елдің ғажайып көркемділігі басқа туристер қатарында қазақстандық туристерді де қызықтырады.
Таиланд - туризмді дамытудың керемет мүмкіншіліктеріне ие ел. Бұған себеп болатыны - оның Үндіқытай мен Малакка түбектерінің ортасында орналасуы, теңізге шығуының кең алабы, Менам өзенінің транспорттық мүмкіндігі, алуан түрлі рельеф, әлемдегі ең бай тик ормандары, әйгілі теңіз курорттары және көптеген мәдени-тарихи ескерткіштер.
Таиландқа жылына орта есеппен 15 миллиондай турист аяқ басады, шетелдік туристерден жылына шамамен 10 млрд $ пайда түседі. Таиландтың туристік агенттіктер ассоциациясының статистикасы бойынша 2010 жылы Таиландқа келген туристер саны жөнінен алғашқы 6 ел:
1. Малайзия - 2007697 турист (2009 жылы-1757813 турист; өсім 14.22%).
2. Қытай - 1127979 турист (2009 жылы-777 508 турист; өсім 45.08%).
3. Үндістан - 791236 турист (2009жылы-614 566 турист; өсім 28.75%).
4. Ресей - 611162 турист (2009 жылы-336 965 турист; өсім 81.37%).
5. Таяу Шығыс елдері - 587611 турист (2009 жылы-483983 турист; өсім 21.41%).
6. Сингапур - 579245 турист (2009 жылы 563575 турист болған; өсім 2.78%).
2010 жылы тайлықтар өз елдерінің ішінде 88 млн туристік саяхат жасаған. Ішкі туризмнен түскен табыс 413 млрд батты құрады. Туризм және спорт Министрлігінің болжамы бойынша, 2011 жылы ішкі туристік саяхаттар көлемі 91 млн болып, олардан түскен табыс 432 млрд батты құрайды. 2010 жылы Таиландтың барлық елдерге жарнама бюджеті 150 млн $ құрады.
2000-2010 жылдар аралығында Таиландқа келген туристер санының өсу динамикасы 4 суретте көрсетілген.
4 сурет. Туристер санының өсу динамикасы [17]
Тай өкіметінің жорамалдауы бойынша 2011 жылы Таиланд 16,5 млн турист қабылдайды.
Таиландқа ең көп туристер Азиядан келеді, одан кейін Европа мен Америка мемлекеттері.
Келген туристердің курорттарда орналасуы 5 суретте көрсетілген.
5 сурет. Таиландқа келген туристердің курорттарда орналасуы [17]
Келген туристердің 40%-ы экскурсияға тапсырыс береді. Мұнда 2 апта дем алған жөн, 3000$ шамасында қаржы жұмсалады. 2007 жылы Таиландқа келген туристер саны 13 млн адамды, олардан түскен пайда 380 млрд. бат құрады. 2008 жылы Таиландқа келген шет елдік қонақтар 547 млрд. бат жұмсаған (16 млрд. $ шамасында). Бір туристің орташа елде болу мерзімі 9 күнді құраған. Туризм секторы тек шет ел туристеріне байланысты емес. Ішкі туристер саны іс жүзінде шет елдіктерден асып түседі. Алайда, отандық туристер (негізінен тайлықтар) күніне азырақ қаржы жұмсайды және олардың саяхаттары екі жарым күнге дейін қысқарақ болады. 2008 жылы Interestingly, the tourism sector does not only depend on foreign visitors. ішкі туризмде бір туристің орташа тәуліктік шығыны 1770 батты құраса, халықаралық туризмде 4120 бат болған. Average daily expenditure was around 1770 baht ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz