Тұщы су дефициті

Жоспар:
І.Кіріспе. 3
ІІ.Негізгі бөлім.
2.1. Тұщы судың Жер бетінде таралуы. 4
2.2. Дүние жүзіндегі тұщы су тапшылығы. 6
ІІІ.Қорытынды. 9
ІV.Пайдаланылған әдебиет 10

Кіріспе
Табиғат байлықтарының қымбатты тірілерінің бірі – су. Тірі және өлі табиғатта жүретін түрлі процестер мен құбылыстардың адам тіршілігіне жұмсалатын заттардың ішінде судың маңызы зор. Мұздарды, батпақтарды қосып есептегенде, жер бетінің 77,5% - ын су алып жатыр. Су қорларына – мұхиттар, теңіз, өзен, көл, жер асты сулары, мұздықтар, атмосферадағы ылғал кіреді. Су адамдар мен жануарлардың организміне еніп, онда болатын зат және энергия айналымына тікелей қатысады. Көптеген процестер тек сулы ортада ғана жүре алады. Белок суда пайда болған және осы ортада дами алады, ал белок тірі клетканың негізі болып табылады. Жер бетіндегі биологиялық өнімдердің 43% - ын, ал оттегінің 50% - дан көбін мұхиттар мен теңіздер береді. Су қоры – халық байлығы, өкінішке орай жер бетіндегі тұщы судың қоры өте аз. Өзендер мен көлдердегі тұщы сулардың қоры, гидросфера ресурсының 1% -ға да жетпейді екен. Құрлық бетінің әр түрлі жерлеріндегі тұщы сулардың қорлары әр түрлі. Мысалы, Аляскада 1 адамға 2 миллион〖 м〗^3, Жаңа Зеландияда 100 мың〖 м〗^3, бұрыңғы Кеңестер Одағында 18,3 мың 〖 м〗^3, ал Қазақстанда 1987 жылы халық шаруашылығына жұмсалған судың жалпы мөлшері 38〖 км〗^3 -қа жетті. Орталық Азия республикаларының экономикасы үшін су ресурсы өткен ғасырдың орта тұсынан-ақ өзекті де өткір проблемаға айналғанын ескерсек, оның әлдеқашан халықаралық маңызға ие болғандығы анық. ТМД мемлекеттері ішінде біздің еліміз өзен суымен өте төмен деңгейде қамтамасыз етілген. Географиялық жағынан барлық трансшекаралық – Ертіс, Сырдария, Жайық, Іле, Шу, Талас секілді өзендердің төменгі сағасында орналасқандықтан да болар, Қазақстан үшін бұл проблема күрделілігімен қатар, уақыт өткен сайын мүлдем жаңа түрге енетін құбылмалылығымен де қиындық туғызуда. Су жер шарындағы мұхиттар мен құрлықтардың бетінен буланады, су булары ауа ағындары мен жоғары көтеріледі де, қоюланып тамшыға айналады және атмосфералық жауын-шашын түрінде мұхитқа немесе құрлыққа қайта оралады, ал құрлықтан мұның біразы өзендер арқылы мұхиттарға қайтадан ағып барады (судың үлкен тұйық айналымы). Бұдан басқа жергілікті немесе құрлық ішіндегі су айналымы болады. Зат алмасудың барлық процестері судың қатысуымен атқарылады. Тамақты сіңіру, қанға нәрлі заттардың жетуі сұйық ортада өтеді. Зат алмасудың зиянды өнімі организмнен су арқылы шығарылады. Организмде судың жеткіліксіз болуы шөлдеуге әкеліп соқтырады да, судың артық болуы жүрек-қан тамыр жүйесінің жұмысын қиындатады, ағыл- тегіл терлетеді, қалжыратады.

Пайдаланылған әдебиеттер:

1. Проскуряев В.А., Шмидт Л.И. Очистка сточных вод в химической промышленности. Л.: Химия,
1977.
2. Баешов А. Экология және таза су проблемалары. Алматы: Дәнекер, 2003
3. Баешов А.Б., Баешова А.Қ., Сарбаева Г.Т. и др. Инновационный патент РК № 20681 от 26.06.2007.
Способ получения хлорида железа (ІІ). Опубл.в бюлл № 1, 2009
4. Дунаев Ю.Д, Нерастворимые аноды из сплавов на основе свинца. Алма-Ата, Наука, 1979. С.315

Пән: Экология, Қоршаған ортаны қорғау
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым министрлігі
Оңтүстік Қазақстан құқық және салалық технологиялар колледжі

Тақырыбы: Тұщы су дефициті.

Қабылдаған: Дуанбекова А
Орындаған: Нарбекова Ш
Тобы: ЭР-4

Шымкент 2011ж

Жоспар:
І.Кіріспе. 3
ІІ.Негізгі бөлім.
2.1. Тұщы судың Жер бетінде таралуы. 4
2.2. Дүние жүзіндегі тұщы су тапшылығы. 6
ІІІ.Қорытынды. 9
ІV.Пайдаланылған әдебиет 10

Кіріспе
Табиғат байлықтарының қымбатты тірілерінің бірі - су. Тірі және өлі табиғатта жүретін түрлі процестер мен құбылыстардың адам тіршілігіне жұмсалатын заттардың ішінде судың маңызы зор. Мұздарды, батпақтарды қосып есептегенде, жер бетінің 77,5% - ын су алып жатыр. Су қорларына - мұхиттар, теңіз, өзен, көл, жер асты сулары, мұздықтар, атмосферадағы ылғал кіреді. Су адамдар мен жануарлардың организміне еніп, онда болатын зат және энергия айналымына тікелей қатысады. Көптеген процестер тек сулы ортада ғана жүре алады. Белок суда пайда болған және осы ортада дами алады, ал белок тірі клетканың негізі болып табылады. Жер бетіндегі биологиялық өнімдердің 43% - ын, ал оттегінің 50% - дан көбін мұхиттар мен теңіздер береді. Су қоры - халық байлығы, өкінішке орай жер бетіндегі тұщы судың қоры өте аз. Өзендер мен көлдердегі тұщы сулардың қоры, гидросфера ресурсының 1% -ға да жетпейді екен. Құрлық бетінің әр түрлі жерлеріндегі тұщы сулардың қорлары әр түрлі. Мысалы, Аляскада 1 адамға 2 миллион м3, Жаңа Зеландияда 100 мың м3, бұрыңғы Кеңестер Одағында 18,3 мың м3, ал Қазақстанда 1987 жылы халық шаруашылығына жұмсалған судың жалпы мөлшері 38 км3 -қа жетті. Орталық Азия республикаларының экономикасы үшін су ресурсы өткен ғасырдың орта тұсынан-ақ өзекті де өткір проблемаға айналғанын ескерсек, оның әлдеқашан халықаралық маңызға ие болғандығы анық. ТМД мемлекеттері ішінде біздің еліміз өзен суымен өте төмен деңгейде қамтамасыз етілген. Географиялық жағынан барлық трансшекаралық - Ертіс, Сырдария, Жайық, Іле, Шу, Талас секілді өзендердің төменгі сағасында орналасқандықтан да болар, Қазақстан үшін бұл проблема күрделілігімен қатар, уақыт өткен сайын мүлдем жаңа түрге енетін құбылмалылығымен де қиындық туғызуда. Су жер шарындағы мұхиттар мен құрлықтардың бетінен буланады, су булары ауа ағындары мен жоғары көтеріледі де, қоюланып тамшыға айналады және атмосфералық жауын-шашын түрінде мұхитқа немесе құрлыққа қайта оралады, ал құрлықтан мұның біразы өзендер арқылы мұхиттарға қайтадан ағып барады (судың үлкен тұйық айналымы). Бұдан басқа жергілікті немесе құрлық ішіндегі су айналымы болады. Зат алмасудың барлық процестері судың қатысуымен атқарылады. Тамақты сіңіру, қанға нәрлі заттардың жетуі сұйық ортада өтеді. Зат алмасудың зиянды өнімі организмнен су арқылы шығарылады. Организмде судың жеткіліксіз болуы шөлдеуге әкеліп соқтырады да, судың артық болуы жүрек-қан тамыр жүйесінің жұмысын қиындатады, ағыл- тегіл терлетеді, қалжыратады.
Тұщы су дефициті
2.1. Тұщы судың Жер бетінде таралуы. Планетамыздағы адамзаттың тұщы суды пайдалануы жыл сайын өсіп келеді. Ал, мұхиттардың, теңіздердің тұзды сулары шаруашылықта мардымсыз болса да қолданылып жүр. Біздің республикамызда су тұщытқыш станциясы Ақтау қаласында ғана бар. Егер ерте кезде, бір адам басына шаққанда, тәулігіне 12-18 литр су пайдаланса, XX ғасырда мәдениеті дамыған елдерде оның шамасы орта есеппен 200-400 литрге жетіп отыр.
Бүгінгі таңда тұщы су проблемасы, соның ішінде ауыз су мәселесі үлкен дағдарыс кезеңінде тұр. Бұл мәселе біздің қаламызда да өзекті мәселелердің бірі. Адамзат баласының суға деген сұранысы, судың табиғаттағы айналымына, сондай-ақ физиологиялық, гигиеналық, эстетикалық және т.б. қажет - тілектерін қанағаттандыруға негізделген. Адамзаттың түрлі мақсаттағы суға деген қажеттілігін қанағаттандыру мәселесін шешу осы судың сапасын жоғарылатумен тығыз байланысты. Бүгінгі таңда экологиялық жағдайдың нашарлауынан көптеген тұщы су нысандары
қарқынды түрде ластанып, пайдалануға жарамсыз болуы тұщы сумен қамтамасыз етуді одан әрі қиындатуда. Сондықтан судың ластануын дер кезінде тоқтатып, оның тазалануын қолға алу керек. Дүние жүзі бойынша ластанған суларды сұйылту арқылы залалсыздандыру үшін жылына 5500 км3 таза суды жұмсау қажет. Тұщы судың 30% жерасты сулары, 70% мұздықтарда. 2020 жылға таман Қазақстанда тұщы су тапшылығы орын алуы мүмкін Соңғы 30 жыл ішінде әр жыл сайын Қазақстандағы тұщы су мөлшері 25,3км3 азаюда. Егер осылай жалғаса берсе 2020 жылы оның жылдық азаюы 86 км3 құрайды, -деді Қазақстандағы су ресурстары комитетінің жетекшісі Анарбек Орманов сұхбатында. Қазіргі кезде Қазақстандағы тұщы суды жылдық пайдалану орта есеппен 32,5км3 құрайды. А.Орманов тұщы су мәселесін былай шешуді ұсынды:Тұщы су мәселесін көршілес Қырғыстан, Өзбекстан, Тәжікстан елдерімен Сырдария өзенінің су және энергетикалық ресуртарын пайдалану жөніндегі келісім шартқа отыру арқылышешеміз. Ленинск қаласында орналасқан Ресей әскерлер тобы 13794 гектар жерді қоқан-лоққы жасап алып, онда 160 су тартатын скважиналар тобын салып, жыл сайын 3 миллион м3 жарасты тұщы суларын құбырмен өздеріне әкетіп жатыр. Соның салдарынан Жалағаш, т.б. аудандардың шаруашылықтары пайдаланып жүрген скважиналарынан су шықпай, олар ауыз сусыз қалды. Мұнан былай да әскери топтар сұраусыз және бақылаусыз жер асты суларын ала берсе Қарақұм мен Қызылқүмдағы су қорлары таусылып, бұл байтақ өңірдің тез арада істен шығатын түрі бар. Тұщы су туралы айтқанда жер шарындағы тұщы қорының бестен бір бөлігі болып табылатын, ал Ресейдің тұщы су қорының 80 процентін құрайтын Байқал көлін айтпауға болмайды.
Міне, сондықтан да дүние жүзі халықтары табиғаттың осы бір ғажайып бұрышына қызыға қарайды, суының таза болуын тілейді. Мұнан бірнеше жыл бұрын Байқал жағалауында ағаш өңдейтін, қағаз бен целлюлоза шығаратын ірі кәсіпорындар салу жөнінде шешім қабылдағанда көптеген елдер наразылық білдіріп, қалдық суларды көлге жіберуге қарсы шықты. Жұртшылықтың наразылығына үкімет басшылары құлақ асып аталған кұрылыстарды салмайтын болған. Екінші жақсылық - көлге құятын өзендерде сал ағызуды тоқтату еді. Суға батқан ағаштар жинап алынды. Үшінші жақсылық - мемлекеттік және қоғамдық бақылаушы орындар, ғылыми зерттеу мекемелері Байқалдың жағдайын қатаң бақылауға алып, санитарлық нормаларды бұзуға жол бермейтін болды.
Байқал көлінің пайда болу тарихы мен келешегі жөнінде көп талас болып, қарама-қарсы пікірлер айтылып жүр. Осы арада біз солардың біреуіне тоқталамыз, қалғандарын басқа ғылыми еңбектерден оқып білуге болады.
Көлдің ұзындығы 636 км, орташа ені 48 км (кең жері 79,4 км), суының ауданы 23 мың км2.
Осыдан 20 миллион жыл бұрын Сібір мен Байқал сырты тектоникалық тақталар аралары ашылып, бір - бірінен алыстай бастайды. Жер қыртысының өте зор осы екі бөлшегі алыстаған сайын пайда болған ойпатқа су жиналады. Тектоникалық тақталар бір - бірінен жыл сайын орта есеппен 2-3 мм-ге, кей жылдары 5-10 есе көп алыстайды.
Байқалдың өзінің Атлантидасы да бар. 1861 жылдың соңғы күндері көшпенді буряттар Байқалға кұятын ең үлкен Селенга өзенінің солтүстік атырауы - Цеган даласы деп аталатын, көлемі 200 км2 жердің су астына түсіп кеткенін көрді. Жылдар өткен сайын көлдің тереңдігі де өсіп келеді. Судың ағыны баяу, терең жерлерде жылжымай көп тұратын болғандықтан ластаушы заттар тұнып су тазаланып отырады.
Суда еріген тұздар аз. Теңіз суының 1 литрінде 37 грамм тұз болса, басқа көлдерде 100 миллиграмм, ал Байқалда 20-40 милиграммнан аспайды. Мұның себебі Байқал суы негізінен ондаған мың жылдар бойы жылжып көлге түскен мұздардан құралған, ал мұзда тұз жоқтың қасы.
Көлдерді зерттейтін мамандар (лиманолог) Байқал суының ерекше таза болуын ондағы тіршілікпен байланыстырады.
Басқа көлдерде тірі организмдер: өте ұсақ балдырдан бастап қамысқа дейін, бір клеткалы жәндіктерден бастап балық пен суда жүзетін құстарға дейін, суды ластап олардың қалдықтары су бетін көгертіп, қызартып, су түбіне тұнып, шіріп, қалың лайлы қабатқа сапропелге айналатыны, қамыс пен басқа өсімдіктер жағалаудан бастап көлдін ортасына қарай өсіп, су бетін жауьш кететіні, содан кейін су түбінде мүк пайда болу мен көлдің азаюы аяқталатыны баршаға белгілі.
Ал Байқал көлінде бәрі де басқаша. Мұндағы өте ұсақ, микроскоппен ғана көрінетін өсімдіктер (фитопланктондар) су таза, мөлдір болғандықтан ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.