Халықаралық құқықтық нормалар ұғымы және оның белгілері
Жоспары
1. Кіріспе...3
2. Негізгі бөлім
2.1 Халықаралық құқықтық нормалар ұғымы және оның белгілері...4
2.2 Халықаралық құқықтық нормалардың жіктелуі 6
2.3 Халықаралық жария құқықтың қайнар көздері ұғымы және түрлері ... ... 9
3. Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ...12
1. Кіріспе...3
2. Негізгі бөлім
2.1 Халықаралық құқықтық нормалар ұғымы және оның белгілері...4
2.2 Халықаралық құқықтық нормалардың жіктелуі 6
2.3 Халықаралық жария құқықтың қайнар көздері ұғымы және түрлері ... ... 9
3. Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ...12
Кіріспе
«Құқықтың қайнар көздері» деген термин материалдық және ресми (заңдық) екі аспектіде қолданылады.
Халықаралық құқықтың материалдық қайнар көздері ретінде халықаралық еңбек бөлінісі нәтижесінде дамитын және халықаралық құқық нормаларын түзетін бүкіләлемдік экономикалық қатынастарды айтамыз. Осы заманғы халықаралық құқықтың мағынасындағы қайнар көздері – бұл оның нормалары мен қағидаларының көрінуі мен бекітілуінің ерекше, арнаулы нысаны. Осы заманғы халықаралық құқықтың заңдық қайнар көздері халықаралық құқық шығармашылықта ерекше орынға ие, атап айтқанда халықаралық құқықтың нормалары мен қағидаларының қалыптасуы және пайда болу процесін қорытындылайды.
«Құқықтың қайнар көздері» деген термин материалдық және ресми (заңдық) екі аспектіде қолданылады.
Халықаралық құқықтың материалдық қайнар көздері ретінде халықаралық еңбек бөлінісі нәтижесінде дамитын және халықаралық құқық нормаларын түзетін бүкіләлемдік экономикалық қатынастарды айтамыз. Осы заманғы халықаралық құқықтың мағынасындағы қайнар көздері – бұл оның нормалары мен қағидаларының көрінуі мен бекітілуінің ерекше, арнаулы нысаны. Осы заманғы халықаралық құқықтың заңдық қайнар көздері халықаралық құқық шығармашылықта ерекше орынға ие, атап айтқанда халықаралық құқықтың нормалары мен қағидаларының қалыптасуы және пайда болу процесін қорытындылайды.
Пайдаланылған әдебиеттер
1. Тункин Г.И. Теория международного права, 1970 ж.
2. Ержанов Т.К. международно – правовой статус внутриконтинентальных государств. –Алматы:Данекер, 2003.
3. Кулжабаев Ж.О. Международное публичне право. Алматы. 2002. -467с.
4. Сарсембаев М.А. Международно – правовые отношения государств Центральной Азии. Алматы: Галым. 1995. -368с.
1. Тункин Г.И. Теория международного права, 1970 ж.
2. Ержанов Т.К. международно – правовой статус внутриконтинентальных государств. –Алматы:Данекер, 2003.
3. Кулжабаев Ж.О. Международное публичне право. Алматы. 2002. -467с.
4. Сарсембаев М.А. Международно – правовые отношения государств Центральной Азии. Алматы: Галым. 1995. -368с.
Жоспары
1.
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... .3
2. Негізгі бөлім
1. Халықаралық құқықтық нормалар ұғымы және оның
белгілері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ..4
2. Халықаралық құқықтық нормалардың жіктелуі ... ... ... ... ..6
3. Халықаралық жария құқықтың қайнар көздері ұғымы және
түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ...9
3. Пайдаланылған
әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... 12
Кіріспе
Құқықтың қайнар көздері деген термин материалдық және ресми (заңдық)
екі аспектіде қолданылады.
Халықаралық құқықтың материалдық қайнар көздері ретінде халықаралық
еңбек бөлінісі нәтижесінде дамитын және халықаралық құқық нормаларын
түзетін бүкіләлемдік экономикалық қатынастарды айтамыз. Осы заманғы
халықаралық құқықтың мағынасындағы қайнар көздері – бұл оның нормалары мен
қағидаларының көрінуі мен бекітілуінің ерекше, арнаулы нысаны. Осы заманғы
халықаралық құқықтың заңдық қайнар көздері халықаралық құқық шығармашылықта
ерекше орынға ие, атап айтқанда халықаралық құқықтың нормалары мен
қағидаларының қалыптасуы және пайда болу процесін қорытындылайды.
2.1. Халықаралық жария құқықтың қайнар көздерін сараламай тұрып, ең
алдымен норма жасау проблемаларымен танысып шығу қажет. Норма жасау процесі
кезінде құқық субъектілері өздерінің қызметтерінің басым бағыттарын
айқындайды, яғни халықаралық құқықтың мәнін тұтастай алғанда.
Латын тілінен аударғанда норма сөзі (латын. норма) – міндетті деп
танылған заңдастырылған заң, тәртіп, құрылым деген мағынаны білдіреді.
Кейбір құқықтық нормалардың мазмұны мен әрекет ету тетігі құқықтық
емес нормалармен ұқсас болады, мысалы, халықаралық сыпайгершілік (өнеге)
нормасына ұқсайды. Аталған соңғы норма заң тұрғысынан міндетті емес,
оларсыз халықаралық теңіз және дипломатиялық құқық өмір сүре алмайды.
Мәселен, ашық теңіздегі кемелердің өзара салют беруі, дипломатиялық
салтанат рәсімі.
Халықаралық сыпайгершілік – меймандостық, тату көршілік актілерін,
мемлекеттердің өз еріктерімен ерекше көңіл аударып, құрметтесуін көрсетеді.
Алайда халықаралық сыпайгершілік ережелері, халықаралық-құқықтық
қатынастың қатысушылары үшін заңдық тұрғыда міндетті болуы да мүмкін.
Мұндай жағдай халықаралық шартта да (құқықтың шарттық нормасы), сондай-ақ
халықаралық құқықтық дәстүрде де бекітіліуі мүмкін.
Халықаралық құқықтық нормалар ұлттық-құқықтық нормалармен тығыз
байланысты, бұл тезистің дәлелі ретінде өзара әрекеттесу процесін айтуға
болады.
Халықаралық-құқықтық нормалар – бұл халықаралық жария құқық
субъектілері тәртіптерінің белгілі бір ережелері.
Ондай нормаларға мынадай сипат тән:
- біріншіден, халықаралық құқық субъектілерінің арасындағы
қатынастарды реттеуі;
- екіншіден, міндетті сипаты, яғни құқықтық нормалардың заңдық күші,
себебі құқықтық емес нормалардың өзіндік міндетті күші болады;
- үшіншіден, жалпы сипаты, яғни норманың әрекет етуі көптеген
жағдайларды ескере қарастырылған.
Осы заманғы халықаралық-құқық ғылымының маңызды мақсаттарының бірі
халықаралық құқық нормаларының тиімділігі проблемалары болып отыр. Бұл
проблеманың қолданбалы сипатта екені сөзсіз. Ол тиімділік объектілерімен
және реттеу әдістерімен қамтамасыз етіледі. Себебі, сараптау объектісі
ретінде халықаралық субъектілердің әрекеттері, олардың құқыққа сай немесе
құқыққа қайшы тәртіптерін анықтау болса, зерттеудің негізгі әдістері болып
әлеуметтік әдістер табылады. Халықаралық құқықтық реттеудің соңғы нәтижесі
тек субъектінің тәртібімен емес, сонымен қатар халықаралық қатынастардың
белгілі бір түрлерінің қалыптасуынан да көрінеді. Сол себепті, халықаралық
жария құқықтың тиімділігін арттырудың маңызды шартының бірі норма құру
процесін жетілдіру болып табылады. Бұған халықаралық құқықтық нормаларда
халықаралық қатынастардың дамуының объективті заңдылықтары көрінгенде,
нормативтік ережелердің айқындығы мен нақтылығы болғанда, құқықтағы
олқылықтарды зерттегенде ғана қол жеткізуге болады.
Г.И. Тункин маңызды ерекшеліктердің бірі ... деп норманы бұл құқық
жүйесі субъектілерінің өзара жасайтындығын әділ атап өткен.
2.2. Халықаралық құқықтық нормалар санының артуы оларды жіктеу
қажеттілігіне әкеледі. Оның ішінде көп таралғаны бұл нормалардың шарттық
және әдеттегі болып бөлінуі. Дегенмен, оның күрделілігіне және көп
қырлылығына байланысты басқа да маңызды белгілерді ескеру қажеттілігі
туындайды:
а) әрекет ету өрісі бойынша - әмбебаптық, аумақтық, партикулярлы
(бытыраңқы).
Әмбебаптық нормалардың болуы халықаралық әмбебап актілермен қамтамасыз
етіледі, олар халықаралық құқықтың көпшілік мақұлдаған нормалары деген атқа
ие. Әмбебап нормалар БҰҰ Жарғысында, 1970 жылғы халықаралық құқық
қағидаларының Декларациясында бар, БҰҰ Бас Ассамблеясының көптеген
қарарлары көпшілік мемлекеттердің оның заңдық күшін қабылдағанынан кейін
халықаралық құқықтың көпшілік таныған нормасына айналады. Әмбебап
нормалардың негізгі айырмашылық белгісі олардың әрекет етуінің әмбебаптығы
жалпыға бірдей міндеті күші болып табылады. Әмбебап норма ғана императивті
бола алады және ерекше әмбебап міндеттемелерді жасай алады.
Әмбебап және аумақтық құқықтық нормалар өзара байланысты және олардың
тиімділігінің маңызды мәні болып табылады. БҰҰ Жарғысында Аймақтық
келісімдер деген арнайы VIII тарау бар. Халықаралық құқықтың аймақтық
нормаларының көбеюіне отарлау нәтижесінде тәуелсіз мемлекеттердің құрылуы
себеп болды. Аймақтың себебі әлеуметтік және саяси факторларға ғана емес,
сонымен қатар жаңа факторларға да байланысты. Жаңа құқықтық нормалар
аймақтық деңгейде жеңілірек жасалады. Осы деңгейде, сондай-ақ әмбебап
нормаларды жүзеге асыру да анағұрлым тиімді.
Доктринада және тәжірибеде партикулярлық (бытыраңқы) құқықтық нормалар
белгілі. Партикулярлық термині (латынша particularize – ішінара, жеке)
оқшауланған жергілікті деген мағынаны береді, яғни жалпы мемлекеттікке
қарама-қарсы деген сөз. Қарастырылып жатқан контексте бұл әмбебап
нормаларға қарағанда шектелген сипатта әрекет ететін нормаларды білдіреді.
Құқықтық нормалардың мұндай түрлері белгілі бір географиялық орынмен,
шекарамен, арналармен байланысты нақтылықты қажет еткен жағдайларда
қолданылады. Ұлттар Лигасының халықаралық әділ сотының Тұрақты Палатасының
тәжірибесі, кейінірек БҰҰ Халықаралық Сотының тәжірибелері партикулярлық
әдеттегі нормалардың бар екенін растап берді. Партикулярлық нормаларда
жалпылық сипаты жоқ, дегенмен құқықпен тығыз байланысты болады.
Партикулярлық нормалар жалпы халықаралық құқықтан пайда болған және
халықаралық құқық негізінде қызмет етеді.
б) заңи күші бойынша – императивтік және диспозитивтік.
Халықаралық құқық доктринасы императивтік норма және jus cogens
терминдерін тең дәрежеде қолданады. Императивтік нормалардың пайда болуының
алғышарттарын БҰҰ Жарғысы жасады, мәселен, 2-баптың 6-тармағы, 106-бап.
Онан әрі бұл тұжырымдаманы халықаралық шарттардың құқықтары туралы Вена
Конвенциясы дамытты. Халықаралық құқық комиссиясы императивтік нормалардың
құқықтық табиғатын егжей-тегжейлі талқылады. Жалпы, халықаралық құқықтың
императивтік нормаларына халықаралық құқықтың негізгі қағидаларын; әлемдік
бірлестіктердің халықаралық құқықтың қол жеткізген адамгершілік
стандарттарын - әділдік, адал ниет қағидаларын тарихи түрде бекітетін
құқықтар мен нормалар; қол жеткізген гумандық деңгейді бекітетін – адамзат
құқығы, халықтар, аз ұлттар құқығы жөніндегі, соғыс құрбандарын қорғау
жөніндегі қағидалар; атмосфераны жалпылай ластауға, жер бетін, теңіздерді
былғауға тыйым салатын қағидалар мен нормалар; халықаралық кеңістіктердің,
ашық теңіздердің, ғарыштың, Антарктиканың режимін айқындайтын қағидалар мен
нормаларды жатқызуға болады.
Диспозитивтік нормалар халықаралық құқық субъектілерінің арасындағы
келісім нәтижесінде тәртіп ережелерінен ауытқуға мүмкіндік береді.
Диспозитивтік нормалар мынадай болып көрінуі мүмкін: тараптар келісімімен
өзгеше көзделмесе, тараптардың...мүмкіндігі бар - дегендей. Нормалардың
диспозитивтігі шектелген міндетті күшімен емес, субъектілердің өздерінің
арақатынасын жалпы нормада бекітілгеннен ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
1.
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... .3
2. Негізгі бөлім
1. Халықаралық құқықтық нормалар ұғымы және оның
белгілері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ..4
2. Халықаралық құқықтық нормалардың жіктелуі ... ... ... ... ..6
3. Халықаралық жария құқықтың қайнар көздері ұғымы және
түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ...9
3. Пайдаланылған
әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... 12
Кіріспе
Құқықтың қайнар көздері деген термин материалдық және ресми (заңдық)
екі аспектіде қолданылады.
Халықаралық құқықтың материалдық қайнар көздері ретінде халықаралық
еңбек бөлінісі нәтижесінде дамитын және халықаралық құқық нормаларын
түзетін бүкіләлемдік экономикалық қатынастарды айтамыз. Осы заманғы
халықаралық құқықтың мағынасындағы қайнар көздері – бұл оның нормалары мен
қағидаларының көрінуі мен бекітілуінің ерекше, арнаулы нысаны. Осы заманғы
халықаралық құқықтың заңдық қайнар көздері халықаралық құқық шығармашылықта
ерекше орынға ие, атап айтқанда халықаралық құқықтың нормалары мен
қағидаларының қалыптасуы және пайда болу процесін қорытындылайды.
2.1. Халықаралық жария құқықтың қайнар көздерін сараламай тұрып, ең
алдымен норма жасау проблемаларымен танысып шығу қажет. Норма жасау процесі
кезінде құқық субъектілері өздерінің қызметтерінің басым бағыттарын
айқындайды, яғни халықаралық құқықтың мәнін тұтастай алғанда.
Латын тілінен аударғанда норма сөзі (латын. норма) – міндетті деп
танылған заңдастырылған заң, тәртіп, құрылым деген мағынаны білдіреді.
Кейбір құқықтық нормалардың мазмұны мен әрекет ету тетігі құқықтық
емес нормалармен ұқсас болады, мысалы, халықаралық сыпайгершілік (өнеге)
нормасына ұқсайды. Аталған соңғы норма заң тұрғысынан міндетті емес,
оларсыз халықаралық теңіз және дипломатиялық құқық өмір сүре алмайды.
Мәселен, ашық теңіздегі кемелердің өзара салют беруі, дипломатиялық
салтанат рәсімі.
Халықаралық сыпайгершілік – меймандостық, тату көршілік актілерін,
мемлекеттердің өз еріктерімен ерекше көңіл аударып, құрметтесуін көрсетеді.
Алайда халықаралық сыпайгершілік ережелері, халықаралық-құқықтық
қатынастың қатысушылары үшін заңдық тұрғыда міндетті болуы да мүмкін.
Мұндай жағдай халықаралық шартта да (құқықтың шарттық нормасы), сондай-ақ
халықаралық құқықтық дәстүрде де бекітіліуі мүмкін.
Халықаралық құқықтық нормалар ұлттық-құқықтық нормалармен тығыз
байланысты, бұл тезистің дәлелі ретінде өзара әрекеттесу процесін айтуға
болады.
Халықаралық-құқықтық нормалар – бұл халықаралық жария құқық
субъектілері тәртіптерінің белгілі бір ережелері.
Ондай нормаларға мынадай сипат тән:
- біріншіден, халықаралық құқық субъектілерінің арасындағы
қатынастарды реттеуі;
- екіншіден, міндетті сипаты, яғни құқықтық нормалардың заңдық күші,
себебі құқықтық емес нормалардың өзіндік міндетті күші болады;
- үшіншіден, жалпы сипаты, яғни норманың әрекет етуі көптеген
жағдайларды ескере қарастырылған.
Осы заманғы халықаралық-құқық ғылымының маңызды мақсаттарының бірі
халықаралық құқық нормаларының тиімділігі проблемалары болып отыр. Бұл
проблеманың қолданбалы сипатта екені сөзсіз. Ол тиімділік объектілерімен
және реттеу әдістерімен қамтамасыз етіледі. Себебі, сараптау объектісі
ретінде халықаралық субъектілердің әрекеттері, олардың құқыққа сай немесе
құқыққа қайшы тәртіптерін анықтау болса, зерттеудің негізгі әдістері болып
әлеуметтік әдістер табылады. Халықаралық құқықтық реттеудің соңғы нәтижесі
тек субъектінің тәртібімен емес, сонымен қатар халықаралық қатынастардың
белгілі бір түрлерінің қалыптасуынан да көрінеді. Сол себепті, халықаралық
жария құқықтың тиімділігін арттырудың маңызды шартының бірі норма құру
процесін жетілдіру болып табылады. Бұған халықаралық құқықтық нормаларда
халықаралық қатынастардың дамуының объективті заңдылықтары көрінгенде,
нормативтік ережелердің айқындығы мен нақтылығы болғанда, құқықтағы
олқылықтарды зерттегенде ғана қол жеткізуге болады.
Г.И. Тункин маңызды ерекшеліктердің бірі ... деп норманы бұл құқық
жүйесі субъектілерінің өзара жасайтындығын әділ атап өткен.
2.2. Халықаралық құқықтық нормалар санының артуы оларды жіктеу
қажеттілігіне әкеледі. Оның ішінде көп таралғаны бұл нормалардың шарттық
және әдеттегі болып бөлінуі. Дегенмен, оның күрделілігіне және көп
қырлылығына байланысты басқа да маңызды белгілерді ескеру қажеттілігі
туындайды:
а) әрекет ету өрісі бойынша - әмбебаптық, аумақтық, партикулярлы
(бытыраңқы).
Әмбебаптық нормалардың болуы халықаралық әмбебап актілермен қамтамасыз
етіледі, олар халықаралық құқықтың көпшілік мақұлдаған нормалары деген атқа
ие. Әмбебап нормалар БҰҰ Жарғысында, 1970 жылғы халықаралық құқық
қағидаларының Декларациясында бар, БҰҰ Бас Ассамблеясының көптеген
қарарлары көпшілік мемлекеттердің оның заңдық күшін қабылдағанынан кейін
халықаралық құқықтың көпшілік таныған нормасына айналады. Әмбебап
нормалардың негізгі айырмашылық белгісі олардың әрекет етуінің әмбебаптығы
жалпыға бірдей міндеті күші болып табылады. Әмбебап норма ғана императивті
бола алады және ерекше әмбебап міндеттемелерді жасай алады.
Әмбебап және аумақтық құқықтық нормалар өзара байланысты және олардың
тиімділігінің маңызды мәні болып табылады. БҰҰ Жарғысында Аймақтық
келісімдер деген арнайы VIII тарау бар. Халықаралық құқықтың аймақтық
нормаларының көбеюіне отарлау нәтижесінде тәуелсіз мемлекеттердің құрылуы
себеп болды. Аймақтың себебі әлеуметтік және саяси факторларға ғана емес,
сонымен қатар жаңа факторларға да байланысты. Жаңа құқықтық нормалар
аймақтық деңгейде жеңілірек жасалады. Осы деңгейде, сондай-ақ әмбебап
нормаларды жүзеге асыру да анағұрлым тиімді.
Доктринада және тәжірибеде партикулярлық (бытыраңқы) құқықтық нормалар
белгілі. Партикулярлық термині (латынша particularize – ішінара, жеке)
оқшауланған жергілікті деген мағынаны береді, яғни жалпы мемлекеттікке
қарама-қарсы деген сөз. Қарастырылып жатқан контексте бұл әмбебап
нормаларға қарағанда шектелген сипатта әрекет ететін нормаларды білдіреді.
Құқықтық нормалардың мұндай түрлері белгілі бір географиялық орынмен,
шекарамен, арналармен байланысты нақтылықты қажет еткен жағдайларда
қолданылады. Ұлттар Лигасының халықаралық әділ сотының Тұрақты Палатасының
тәжірибесі, кейінірек БҰҰ Халықаралық Сотының тәжірибелері партикулярлық
әдеттегі нормалардың бар екенін растап берді. Партикулярлық нормаларда
жалпылық сипаты жоқ, дегенмен құқықпен тығыз байланысты болады.
Партикулярлық нормалар жалпы халықаралық құқықтан пайда болған және
халықаралық құқық негізінде қызмет етеді.
б) заңи күші бойынша – императивтік және диспозитивтік.
Халықаралық құқық доктринасы императивтік норма және jus cogens
терминдерін тең дәрежеде қолданады. Императивтік нормалардың пайда болуының
алғышарттарын БҰҰ Жарғысы жасады, мәселен, 2-баптың 6-тармағы, 106-бап.
Онан әрі бұл тұжырымдаманы халықаралық шарттардың құқықтары туралы Вена
Конвенциясы дамытты. Халықаралық құқық комиссиясы императивтік нормалардың
құқықтық табиғатын егжей-тегжейлі талқылады. Жалпы, халықаралық құқықтың
императивтік нормаларына халықаралық құқықтың негізгі қағидаларын; әлемдік
бірлестіктердің халықаралық құқықтың қол жеткізген адамгершілік
стандарттарын - әділдік, адал ниет қағидаларын тарихи түрде бекітетін
құқықтар мен нормалар; қол жеткізген гумандық деңгейді бекітетін – адамзат
құқығы, халықтар, аз ұлттар құқығы жөніндегі, соғыс құрбандарын қорғау
жөніндегі қағидалар; атмосфераны жалпылай ластауға, жер бетін, теңіздерді
былғауға тыйым салатын қағидалар мен нормалар; халықаралық кеңістіктердің,
ашық теңіздердің, ғарыштың, Антарктиканың режимін айқындайтын қағидалар мен
нормаларды жатқызуға болады.
Диспозитивтік нормалар халықаралық құқық субъектілерінің арасындағы
келісім нәтижесінде тәртіп ережелерінен ауытқуға мүмкіндік береді.
Диспозитивтік нормалар мынадай болып көрінуі мүмкін: тараптар келісімімен
өзгеше көзделмесе, тараптардың...мүмкіндігі бар - дегендей. Нормалардың
диспозитивтігі шектелген міндетті күшімен емес, субъектілердің өздерінің
арақатынасын жалпы нормада бекітілгеннен ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz