Мұражайда 7-сынып биологиясын оқыту әдістемесі

Пән: Биология
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 67 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ . . . 3

1. БИОЛОГИЯДАН СЫНЫПТАН ТЫС ЖҰМЫСТАРДАҒЫ МҰРАЖАЙ ІСІНЕ СИПАТТАМА . . . 5

1. 1 Биологияны оқытуда сыныптан тыс жұмыстардың маңызы . . . 5

1. 2 Биология пәнінен сыныптан тыс жұмыстарда бақылау әдісін қолдану . . . 11

1. 3 Білім мен тәрбие беру ісіндегі мұражайлар қызметіне талдау . . . 16

2. МҰРАЖАЙДА 7-СЫНЫП БИОЛОГИЯСЫН ОҚЫТУ ӘДІСТЕМЕСІНІҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ . . . 20

2. 1 «Өсімдіктану» курсын оқыту әдістемесіндегі мұражай ісінің маңызы . . . 20

2. 2 Мұражайда оқушылардың өзіндік жұмыстарын ұйымдастыру әдістері . . . 22

2. 3 Мұражайдағы сыныптан тыс жұмыстардың оқушылар

тұлғасын дамытудағы ролі . . . 26

3. БИОЛОГИЯНЫ МҰРАЖАЙ ІСІМЕН БАЙЛАНЫСТЫРА ОҚЫТУДЫҢ ӘДІСТЕМЕЛІК НЕГІЗДЕРІНЕ ШОЛУ . . . 32

3. 1 Мұражайда биологияны оқыту әдістемесін жетілдіру жолдары . . . 32

1-сабақ . . . 42

2-сабақ . . . 46

3-сабақ . . . 50

4-сабақ . . . 55

ҚОРЫТЫНДЫ . . . 58

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ . . . 60

КІРІСПЕ

Мұражайлардың адамзат тарихындағы алатын орны ерекше екені белгілі. Қазіргі кезеңде мұражайлар алдында болашақ үшін мәдени мұра мен табиғат компоненттерінің үлгілерін сақтау және тарихи мәнді құндылықтарды замандастар үшін көрсету, насихаттау мәселелері тұр. Мәдени құнды көне заттарды көрсету, жалпыадамзаттық мәнін ашу арқылы мұражайға келушілердің адамгершілік, рухани өсуіне әсер ету, ағарту мақсаттарын әрбір мұражай өз саласына сай орта жағдайында іске асыруда.

Тақырыптың өзектілігі. Қазақстандағы алғашқы мұражайлардың негізін қалауда өлке тарихын, мекендеген тұрғындардың заттай мәдениетін зерттеу, жинақтаумен айналысқан сол кездегі өлкетанушылардың, қазақ ұлтынан шыққан ағартушылардың, білімді адамдардың орны екекше болды. Дүниежүзінде болып жатқан өзгерістер, жаңа даму үрдісі, техника жетістіктері жаңа көрмелер ұйымдастыруға жетелеген. Сол даму жүйесі Қазақстан мұражайларының негізінің қалануына себеп те болды. Олардың қатарына биологиялық мұражайлар да жатады. Биологиялық мұражайлар табиғат мұражайы және ботаникалық мұражай болып екі топқа бөлінеді. Мұндай мұражайлар көбіне оқу орындары мен мектептер аясында құрылады. Бірақ, биологияны оқыту әдістемесінде мұражайлар ісін қолдану әлі күнге дейін толық зерттелмеген.

Мектептік мұражай танымдық және тәрбиелік құндылығы бар материалдарды жинау, зерттеу, дайындау және насихаттау үрдісінде оқушылардың өзіндік қызметтерін, белсендігін дамытатын қосымша білімнің бір түрі болып табылады.

Тәрбиелеу жүйесін құруда мұражайдың қызметіне маңызды рөл жатады. Ол әлеуметтік маңызды құндылықты қалыптастыру және дамытуды қарастырады. Батырлық, мәдениет, саясат, ғылым айналасында елдің жетістіктерін көрсеткен уақиғалар өнегелік идеялардың сапасын сақтаған.

Мұражай оқушылардың білім сапасын қалыптастыруға, ойлауларын және тәрбиелеу танымдықтары мен қабілеттерін кеңейтуге, оқушылардың зерттеу қызметтері мен іздену практикасын меңгеруге қосымша білім құралы арқылы білім үрдісін жетілдіру мақсатында қызмет етеді.

Сабақтың тиімділігін арттыру үшін, оның тәрбиелік мәнін ашу үшін мұғалім биология сабағын оқу жылына немесе жарты жылға жоспарлағанда оқушылардың мұражайдағы жұмыстарын қарастырған жөн.

Дипломдық жұмысты жазу барысында мынадай мақсат қойдым: 7-сынып биологиясын оқытуда мұражай ісінің маңызын анықтау.

Дипломдық жұмыс тақырыбының міндеттері мынадай:

Биологияны оқыту әдістемесіндегі сыныптан тыс жұмыстар түрлеріне қысқаша сипаттама;
Қазақстандағы биологиялық-өлкетану мұражайларының қалыптасу тарихына шолу жасау;
7-сынып биологиясын оқыту барысында мұражай ісін пайдаланудың ерекшеліктерін көрсету мен тиімді жақтарын айқындау.

Биология сабағында мақсатты бағытталған жүйелі педагогикалық жетекшілікті іске асыру- бұл оқыту-тәрбиелеу үрдісінде мұражай ісінің маңызын арттырудың нәтижесі. Биологиялық мұражайдың жұмысына ондағы өсімдіктер мен жануарлар дүниесіне қатысты алуан түрлі үлгілердің молдығын сақтап қалу жатады.

Қазіргі кезде тәуелсіз еліміздің әртүрлі мектептерінде 200-дей табиғат мұражайы жұмыс жүргізеді. Елімізде мұражай мамандарын дайындайтын оқу орындарында мұражай мамандары «Музей ісі және ескерткіштерді қорғау» мамандығы бойынша дәріс алып, еліміздің музейлерінде, соның ішінде мектептегі табиғат мұражайларында да биология пәні мұғалімдерімен тығыз қарым-қатынаста жемісті еңбек етуде.

Тақырыптың ғылыми жаңалығы. Қазақстандағы XIX ғасырдағы музейлердің қор, экспозиция жұмыстары сол кезеңнің талабы деңгейінде болғаны белгілі. XX ғасырдағы музей ісінің дамуы да қоғамдағы өзгерістермен қатар жүрді. Жаңа заман, жаңа өзгерістер музей ісінің өзгеріп, жаңа сатыға көтерілуіне көмектеседі. Қазіргі кезде басқа дамыған елдермен салыстырғанда, елімізде мұражайларды білім беру мен тәрбиелеу процестерінің ажырамас бөліктеріне айналдыру кенже қалып отыр.

Қазақ тарихындағы заттай мәдениет туындыларының, қазақ жерінің жануарлар, өсімдіктер дүниесінің дамуы, жер беті мен қонауындағы кен-байлықтардың үлгілері алғашқы музейлер мен жеке өлкетанушылардың коллекцияларының негізін құраған болатын.

Дипломдық жұмыстың әдіснамалық негізі не қазақ мұражай ісіндегі биологиялық-өлкетану мұражайларының пайда болу бағыты, олардың мектептерде пайда болуы туралы мақалалар мен әдебиеттер, биология сабағын сыныптан тыс меңгерту барысындағы биологиялық мұражайлардың маңызы жайлы ақпарат құралдары жатады.

Диплом жұмысын жазу барысында теориялық мағлұматтар жинау, жиналған ақпаратты талдау, салыстыру, сараптау және тұжырымдау әдістері қолданылды.

Диплом жұмысының құрылымы кіріспеден, екі бөлімнен, қорытынды мен пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.

1. Биологиядан сыныптан тыс жұмыстардағы мұражай ісіне сипаттама

1. 1 Биологияны оқытуда сыныптан тыс жұмыстардың маңызы

Педагогикалық әдебиеттерде «сыныптан тыс жұмыс» деген тіркеске «мектептегі оқыту - тәрбиелік процестің құрама бөлімі, оқушылардың бос уақыттарын ұйымдастыру түрлерінің бірі» деп анықтама беріледі.

Сыныптан тыс жұмысқа көптеген мұғалімдердің, ғалымдар және әдістемешілердің жағынан назар әрқашан бөлініп отырған. Сыныптан тыс жұмыстың әдістемелік әдебиетте көптеген анықтамалары бар. Авторлардың көпшілігі сыныптан тыс жұмысты сабақтан және міндетті бағдарламадан тыс уақытқа іске асырылушы және оқушылардың оқу жоспарынан тыс оқу - тәрбиелік процес және мұғалімдер ұжымымен немесе қосымша білім мекемелерінің және оқушылар қызметкерлерінің ерікті бастамасы негізінде, оның барлық қатысушыларының назарлары міндетті есепке алынатын тәрбиелік процестің ажырамас құрамасы деп есептейді [1] .

Сыныптан тыс жұмыстың мәні сабақтан тыс уақыттағы оқушылардың қызметімен анықталады мұғалім мұнда ұйымдастырушы және бағыттаушы роль атқарады. Бірақ бұл ұйымдастыру, оқушылар шығармашылығы және ынтасы әрқашан бірінші жоспарға шығатындай түрде болады. Л. М. Панчешникова [2] пән бойынша сыныптан тыс жұмыс заманауи мектепте ешқандай талассыз өте үлкен роль ойнайтындығы туралы айтады. Қоғамның экономикалық және әлеуметтік өмірін жақсартуда және адамның жаңа келбетін тәрбиелеуінде сыныптан тыс жұмыстың ролі күшті өседі. Бұл жұмыс адамның мынадай сапаларының, ынталылық, белсенділік, шығармашылық, өздігінен дамуға қабілеттілік, өзін-өзі тәрбиелеуге, өз бетімен білім алуға сияқтылардың дамуына үлес енгізеді. Сыныптан тыс жұмыс - бұл, бір жағынан, жұмыс жасау заңдылықтарымен және тұтас қасиеттері бар педагогикалық жүйе, ал екінші жағынан отандық білім беру жүйесінің ажырамас бөлімі. Сол себеппен сыныптан тыс жұмыс әдістемелерінің орталық проблемаларының бірі болып сабақта және сабақтан тыс уақыттағы оқу-тәрбиелік процестердің өзара байланыс проблемасы әрқашан болып келді.

Әдебиетте сыныптан тыс жұмыс мақсаттарын және міндеттерін қалыптастырулардың көптеген анықтамалары кездеседі, олардың авторлары ретінде келесі тұлғаларды атаса болады: А. И. Никишов [3], И. Я. Ланина [4], А. В. Усова [5], С. Н. Савина [6] . Әртүрлі пәндерге арналған сыныптан тыс жұмыс мақсаттарының анықтамаларының жиыны бар. (1 кестені қара) .

1-кесте.

Оқу пәні: Оқу пәні

Пән бойынша сыныптан тыс жұмыс мақсаттарының анықтамасы: Пән бойынша сыныптан тыс жұмыс мақсаттарының анықтамасы

Оқу пәні: География

Пән бойынша сыныптан тыс жұмыс мақсаттарының анықтамасы: Оқушылардың іскерліктерін және негізгі білімдерінің кеңейту және тереңдету; оқушылар қабілеттіліктерінің дамуы оқушылардың танымдық назарының дамуы; зерттеу жұмыстарына оқушылардың тартылуы; оқушылардың әлеуметтік қызметінің ұйымдастырылуы.

Оқу пәні: Физика

Пән бойынша сыныптан тыс жұмыс мақсаттарының анықтамасы: Оқушының тұлға ретінде қалыптасуы; дербес және творчестволық белсенділік дамуы; физика бойынша білімдердің кеңейту және тереңдету.

Оқу пәні: Биология

Пән бойынша сыныптан тыс жұмыс мақсаттарының анықтамасы: Пән бойынша оқушылар білімдерін тереңдету және кеңейту; теория мен тәжірибемен байланысын тереңдету; оқушылардың дербес және творчестволық белсенділік дамуы.

Оқу пәні: Химия

Пән бойынша сыныптан тыс жұмыс мақсаттарының анықтамасы: Химияға деген қызығушылықтың артуы, химиялық тәжірибе бойынша дағдылардың дамуы және жетілдірілуі; творчестволық белсенділіктің дамуы; практикалық қызметтің оқушылар дайындауы; оқушылар демалысын олардың эстетикалық және өнегелі тәрбиелеумен үйлестіре отырып ұйымдастыру.

Кестеден көрініп тұрғандай бірнеше пәндерден сыныптан тыс жұмыс мақсаттарына пән бойынша білімдерді кеңейту және тереңдетуі маңыздының сыныптан тыс жұмыс мақсаты болып табылады.

Дәл осылай, сыныптан тыс жұмыс өзінің алдына өте маңызды оқушының творчестволық тұлға ретінде қалыптасуы мен дамуы тәрізді мақсат қояды. Бірақ сыныптан тыс жұмыс мақсаттары арасында келтірілген мектеп пәндері арасынан тек қана осы пәнге арналған мінездемелі мақсаттар айқын байқалады. Пән бойынша сыныптан тыс жұмыстың мақсаты бірнеше міндеттерді шешуге келіп саяды, оларға авторлар келесілерді жатқызады: пәнге деген танымдық назардың құрылуы; мектеп пәнінің өмірмен байланысы; оқылатын пәннің мазмұнын кеңейту және тереңдету; оқушылар қабілеттіліктерінің дамуы; жеке дара жақын келуді жүзеге асыру; пән бойынша сыныптан тыс жұмыстың кәсіпшілік ұйымдастырылуы; хабар қайнарларыиен қолдану дағдыларын және іскерліктерін толық жетілдіру.

Бірақ Н. М. Верзилин [7] ескертетіндей, пән бойынша сыныптан тыс жұмыстың ақырғы мақсаты және міндеттері пәннің мүмкіншіліктерімен және ерекшілігімен сәйкестікте мұғаліммен өзгертілген бола алады. Әдістемелік әдебиетте мектептегі әр түрлі пәндер бойынша сыныптан тыс жұмыс принциптарының әртүрлі тұжырымдамаларын кездестіруге болады [2, 3, 4, 5, 6] . Бұл әдеби қайнарларды зерттеу барысында сыныптан тыс жұмыстың барлық пәндерге тән болатын жалпы принциптары болатындығын, және тек қана берілген бір пәнге ғана тән, мінездемелі тек тек қана тап осы пәнге тән болатын жалпы принциптарды анықтаудың сәті түсті. Әдеби қайнарларды талдау кезінде барлық мектеп пәндеріне тән болатын сыныптан тыс жұмыс жалпы принциптары - еркінділік (оқушылардың сыныптан тыс жұмысқа қатысуға тілегін ескеретін принцип ), оқушылар дара ерекшеліктерінің есепке алу (оқушылардың мінез-құлық және назарларының бағытталғандық ерекшеліктерін ескеретін принцип) . Сыныптан тыс жұмыстың тек қана белгілі бір пән үшін тән принциптары бар: коммуникативті белсенділік [6] (оқушыларды жаңа, белгісіз материалдарды қолдануға қатыстыратын және ынталандыратын принцип, олардың танымдық құндылығы, қызықтылығы оның сапалық деңгейін жоғарылатады және оқушылардың қатынастарының жете білушілігінің дамуына жағдай жасайды.

Сыныптан тыс жұмыстың маңызды принциптерін қарастырайық. Сыныптан тыс жұмыстың ең негізгі мақсаттарының біріне [5] оқушылардың пәнге танымдық қызығушылығының қалыптасуы жатады. Мұндай қызығушылық тілексіз жұмыс орындалғанда көріне алмайды. Сондықтан А. В. Усованың пікірінше еркінділік принципі сыныптан тыс жұмыстың ең маңызды принциптеріның біреуі болып келеді. Оқушы сыныптан тыс жұмысқа қатысуға шын ниетпен, қандай болмасын еріксіз көндірусіз тілек білдіруі тиіс. Жалпы даму деңгейлері бойынша, назарларының бағыттылығының бойынша және мінез-құлықтарына қарай оқушылардың бір бірінен айырмашылығы болады. Бұл ерекшеліктерді елемей сабақтан тыс жұмыста табысқа жету мүмкін емес. И. Я. Ланина сыныптан тыс жұмыстарды ұйымдастырғанда оқушылардың жеке - дара ерекшеліктерін есепке алу принцибы маңызды болатындығын тұжырымдайды [4] . Ол принцип оқушының әрбір даму деңгейлерін есепке алуға рұқсат етеді және соның салдары ретінде әрбір оқушымен жүргізілетін жұмыстардың барлық түрлерін дәлдеп түзетуге мүмкіндік береді.

Кез келген басқа мектеп пәніндегідей сияқты, сыныптан тыс жұмыста да анықтаушы нәрсе мазмұн болып табылады, ол ерікті түрде таңдалады. Сыныптан тыс жұмыстардың тематикасы өте алуан түрлі. Сыныптан тыс жұмыста кез келген басқа жұмыстарға қарағанда мұғалімнің ықпал жасауы, оның ой- өрісі, назарлары, және теориялық пен рухани жүгінің салмағы көрінеді . Сыныптан тыс жұмыс мазмұны қатал айқын талаптарға бағынады [8] : ғылымилық (ғылым мазмұны мен мектеп пәнінің мазмұны арасында айқын арақатынасты қалыптастырады) ; қол жетімділік (мазмұнның оқушылардың жас ерекшеліктеріне сәйкес тиісті талапқа сай болу, мектеп бағдарламадан алыс кетпеу, танымдық ұмтылысқа ынталандыру, қосымша әдебиетпен жұмыс, зерттеушілік қызметпен жұмыс) ; өзектілік және практикалық маңыздылық (өмірмен байланыс ) ; қызықтылық ( сыныптан тыс жұмыс өткізу уақытында оқушыға қызықты болу тиіс) .

Сыныптан тыс жұмыстардың негізгі міндеттері:

1. Биологияға қызығушылықтың қалыптасуы

2. Биологиялық тәжірибе бойынша дағдылардың дамуы және жетілдірілуі

3. Оқушылардың творчестволық белсенділігінің, ынтасының және өздігінен істеушілігінің дамуы

4. Оқушыларды практикалық қызметке дайындау

5. Оқушылар демалысын олардың эстетикалық және рухани тәрбиелеумен ұйымдастыру

Оқыту және тәрбиелеу оқушының тұлға ретінде жан-жақты қалыптасуы мен дамуын қамтамасыз етуші бірыңғай педагогикалық процесті құрайды. Тәжірибе көрсеткендей, тек сабақ кезіндегі оқу - тәрбиелік жұмыс сабақтан тыс уақыттағы оқушының мақсатқа бағытталған әсерімен органикалық үйлестірілген кезде ғана педагогикалық мақсаттар табысты шешіледі, сабақтан тыс жұмыс сондықтан мектеп жұмыстары маңызды құрама бөлім сияқты әділ қарастырылады.

Пән бойынша сабақтан тыс жұмыс деп мұғалім басшылығымен оқулық жоспардае тыс, сабақтан тыс уақытта оқушылармен ерікті орындалатын оқу жұмыстарын айтады. Бұл кезде мұғалім жағынан басшылық тікелей болуы да мүмкін және осы мақсатқа сай басқа мекемелерден шақырылған мамандардың, студенттердің, үлкен сынып оқушыларының көмегімен жүргізілуі мүмкін.

Сабақтан тыс жұмыстарға барлық оқушылар қатысуы қажет. Мұндай жұмыстар жыл бойы жүргізіледі, одан оқушы керекті, пайдалы, қызықты жаңа мағлұматтар алады. Сондықтан, сабақтан тыс жұмыстардың мазмұны әр сынып балаларының деңгейіне сәйкес болу керек. Мұғалім, білім деңгейі жоғары оқушыларға әртүрлі тапсырмалар бере алады. Әр оқушы мұндай тапсырмалар арқылы өздерінің білім деңгейін көтереді.

Мұғалім сыныптан тыс жұмыстарды келесідей ұйымдастыруына болады:

1) әр оқушының білім деңгейін, қабілетін, көзқарасын ескере отырып, тапсырмаларды жеке немесе әртүрлі тақырып бойынша беруіне болады.

2) барлық окушыға берілетін тапсырма бірдей, бірақ, орындау әдісі әр түрлі болуы мүмкін.

Жалпы білім беретін және мамандандырылған мектептерде реформаға, оның оқу тәрбиелік жұмыстарының сапасын жоғарылатуға үлкен назар аударылады. Осыған байланысты биология пәнінен міндетті түрде сабақтан тыс жұмыстар санын жетілдіріп отыру керек.

Оқушы әртүрлі ақпарат көздері арқылы зоология, топырақтану, ботаника, океанология, агрономия және т. б. сол сияқты ғылымдармен танысады. Оқушыны алыс және зерттелмеген елдерге саяхат және биолог-саяхатшылар туралы әңгімелер қызықтырады, олар ботаникалық ашылулар жайлы толығырақ білгілері келеді. Жоғары сынып оқушылары ботаника және агрономия, әлемдік фермерлік іс сияқты бөлімдерімен таныса бастайды. Оқушылардың биологияға деген қызығушылығын қанағаттандыра, терендете отырып, мүғалім, білімге құмар баланы сабақтан тыс жүмыстарға еліктіре түседі.

Оқушылардың биологиялық зерттеудегі жаңа және ғылыми әдістермен танысуы, әртүрлі құралдармен, аспаптармен жұмыс істеуі оларда зерттеу және іздену жұмыстарына қызығушылық туғызады.

Сабақтан тыс жұмыстардың тәрбиелік мәні де өте жоғары. Ол өз аймағының табиғатын және экономикасын тереңірек оқыта отырып, оқушының Отан сүйгіштігін, өз елінің байлығын дұрыс қолдануға, табиғи ескерткіштерді, тарихын, мәдениетін т. б. қорғауға көмектеседі.

Сабақтан тыс танымжорықтар оқушылардың биология пәні бойынша білімін тереңдете отырып, оқу жұмыстарымен де тығыз байланысты. Бірақ сабақтан тыс жұмыстарда оқушы саны аз болады, өйткені мұнда тек пәнге қызығатын санаулы оқушылар жұмыс істейді. Ал танымжорықтарға оқушыларды мейлінше түгел тартуға тырысу қажет. Бұндай сабақ түрі теориялық білімді практикалық жұмыстармен байланыстыра отырып көптеген жақсы нәтижелер әкеледі.

Биология пәнінен сабақтан тыс жұмыстар жүргізу әдісі төмендегідей болады:

1. Ауызша. әдіс (вербальды) : лекция, әңгіме, баяндама, сұхбаттасу. Әдістің бұл тобына мұғалім көмектеседі. Дәрістер, әңгімелесу, сұхбаттасуды ғалымдар, экспедиция қызметкерлері, мемлекеттік ұйымдар жұмысшылары көмегімен де өткізуге болады.

2. Практикалык әдіс оқушылар тобымен немесе жалғыз оқушымен, практикалық сабақ үстінде жүзеге қолданады. Оқушы бұл сабақта өздігінен биологиялық материалдар, лабораториялық құрал-жабдықтармен жұмыс істеуді, тәжірибелер жасауды, оларды камеральды өңдеуден өткізуді, сондай-ақ табиғат қорғау шараларын жүзеге асыруды үйренеді.

3. Бақылау әдісін оқу барысында, табиғат құбылыстары сияқты, адамның шаруашылық әрекеті ретінде де қолдануға болады.

4. Тәжірибелік-эксперименттік әдіс - бақылауға қиын табиғи процесстер мен құбылыстарды зерттеу мақсатында қодданылады. Мысалы, өсімдіктер түрінің пайда болуын, орналасуын көрсететін тәжірибелер т. б. Тәжірибені алдын ала дайындап, оқушылар сосын оның нәтижелерін талқылайды.

5. Конструкциялар мен модельдеу - биологиялық процесстердің мәнін түсінуге қажет құралдар мен аспаптар моделін жасауға мүмкіндік береді.

6. Таныжорықтық әдіс-объектіні және құбылысты табиғатта, өндірісте, көрмелерде, мұражайларда көріп тануға мүмкіндік береді.

7. Объектіні оқу әдісі - оқушының өз бетімен жұмыс істеуінде үлкен рөл атқарады. Бұл әдіс биологиялық әлемді зерттеудің әртүрлі сатыларында қолданылады: зерттеуге дайындық кезінде, жұмыс барысында, қорытынды жасауда.

Сабақтан тыс жұмыстар күнделікті сабақтан өзінің мақсаты, мазмұны, ұйымдастыру түрлері, жүргізу әдістер ерекшелігімен сипатталады. Бұндай тыс жұмыстарда оқушы әртүрлі ақпарат көздері арқылы білімін өз бетінше толықтыруға мүмкіндік алады.

Бұндай жұмыстар оқушының танымдық қабілеттерін арттыруға көмектеседі, яғни өз бетімен жұмыс істеуін қалыптастырып, шығармашылық, биологиялық ойлау қабілеттерін, танымдық қызығушылығын, байқампаздығын арттырады.

Биология пәні бойынша сыныптан тыс жүргізілетін ақпараттық жұмыстар көп уақыттан бері қолға алынып, зерттеліп келеді. Бұл жөнінде әдістемелік мақалалар мен кітапшалар да басылып шықты.

Оқушылар шығармашылығын дамытуда сыныптан тыс жұмыстар үлкен рөл атқарады. Ол үшін сыныптан тыс жұмыстарды ұйымдастырудың ең тиімді деген түрлері мен әдістерін іріктеп ала білудің маңызы зор.

Сыныптан тыс жүргізілетін ақпараттық жұмыстар биология пәнінің негіздерін оқушыларға үйретіп қана қоймайды, сонымен қатар болашақ жастарды өмірге әзірлеп, мамандықты еркін таңдай білулеріне көп септігін тигізеді. Мұның өзі жеке мемлекет болып, білім берудің жүйесіне жаппай бетбұрыс жасалып жатқан қазіргі шақта жаңа мазмұнға ие болып отыр [1] .

Соңғы кездерде сыныптан тыс жұмыстарды қызықты етіп жүргізуде биология апталығы, танымдық сөзжұмбақтар, биологиялық ойындар, жарыс кештері, т. б. көптеген білім беретін материалдар кең түрде қолданыла бастағанына қарамастан, оларды қызықты етіп ұйымдастыру жағы жетіспейді. Бұл салада да оқушылар шығармашылығы аз пайдаланылады. Әсіресе оқушыларды жаппай қатыстыратын сыныптан тыс жұмыстар: мектепішілік биологиялық олимпиадалар, өндірістік мәні бар таным жорықтар, оқушылар білімін тексеруге арналған алғырлар, тапқырлар жарыс кештері сирек өткізіледі. Кейбір ұстаздар осы саладағы өздері өткізген үлгілі жұмыстарының нәтижесін басқаларға ұсынуға мән бермейді.

Оқушыларға жеке пәннен тек білім беріп қана қою жеткіліксіз, оларды сабақ үстінде де, сыныптан тыс ақпараттық жұмыстарда да сол ғылымды сүйе білуге тәрбиелеп, өз беттерінше білім ала білуге үйрету керек. Ұстаздар тәжірибесі сыныптан тыс ақпараттық жұмыстардың сабақтан басталатынын көрсетеді. Сондықтан да сабақты қызықты етіп өткізу арқылы оқушылардың білімді өз беттерімен тереңдете алатын болуына негіз қалау қажет.

Көп жылдан бері студенттермен жүргізіп келе жатқан ұстаздыққа тәрбиелеуге байланысты жұмыстардың барысында көптеген теориялық және сарамандық маңызы бар әдістемелік материалдар жинақталды. Бүгінгі таңда халық ағарту саласы алдына жаңа да биік талаптар қойылып отыр. Жеткіншек ұрпаққа білім мен жан-жақты тәрбие беруді одан әрі жетілдіру ісін түбегейлі жақсарту міндеті тұр. Қазақстан Республикасының Білім беру туралы заңында мемлекеттік маңызы зор шаралар қатарында оқу-тәрбие ісі де терең талданып, мектеп реформасына байланысты көтерілген мәселелерді шешуге мүдделікпен карап, мазмұнды жұмыспен ат салысу керектігі атап айтылды.

Республикамызда білім беру жүйесінің міндеттерін ойдағыдай шешу, заңда атап көрсетілгендей, бүкіл тәрбие ісін жинақты жүргізуге, идеялық-саяси, еңбек және адамгершілік тәрбиесінің тығыз бірлігін қамтамасыз етуге байланысты.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.