Омыртқалы жануарлардың жалпы сипаттамасы

Мазмұны.

Кіріспе. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .3

І.Омыртқалы жануарлардың жалпы сипаттамасы. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3

ІІ.Омыртқалы жануарлардың шығу тегі мен эволюциясы:
2.1.Балықтар . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
2.2.Қосмекенділер . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .8
2.3.Бауырмен жорғалаушылар . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .11
2.4.Құстар. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17
2.5.Сүтқоректілер . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19

Қорытынды. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21

Кіріспе.
Омыртқалы жануарлардың жалпы сипаттамасы.
Омыртқалылар зоологиясын анығырақ айтқанда – хордалылар зоологиясы деп атайды.Хордалылар типіне: ланцетниктер, дөңгелек ауыздылар, балықтар, қос мекенділер, бауырмен жорғалаушылар, құстар және сүтқоректілер жатады.А.О.Ковалевскийдің зертеуі бойынша, хордалыларға теңіздерде, көпшілігінде отырып тіршілік ететін асцидиялар, сальпылар, апендикулярияларды да жатқызуға болады.Кейбір хордалыларға аздаған ұқсас белгілері бар, ішек тыныстыларды да хордалыларға жатқызады.
Хордалылардың алуан түрлі болуына қарамастан, олардың құрылысы мен дамуында көптеген ортақ белгілері болады.
Хордалылардың басқа жануарлардан айырмашылығы мыналар: хордасы немесе арқа желісінің болуы.Омыртқаның қызметін атқаратын, серпімді, бұнақталмаған, иілгіш, денесінің ұзын бойына созылған сым тәрізді желіні хорда деп атайды.Ол ішінде вакуолі көп ерекше тканьнан құралады.Хорда ұрықтық ішек түтігінің арқа жағынан бөлініп пайда болады, сондықтан хорданы эндотерма қабатынан түзілген деп есептейді.Хорда төменгі сатыдағы хордалыларда (асцидиялар мен сальпылардан басқа) өмір бойы сақталса, ал жоғары сатыдағы хордалыларда ұрық дәуірінде болады да, ересек жануарларда омыртқа жотасымен алмасады.
Орталық нерв системасы хорданың үстінгі бөліміне орналасқан.Бұл түтіктің ішкі қуысын – невроцель деп атайды.Хордалыларда ұрықтың нерв түтігі эктодерма бастамасының арқа бөлімінен пайда болады.Ас қорыту түтігінің алдыңғы бөлімі, сыртқы ортамен екі қатар саңыраулар арқылы қатысады, оларды – желбезек саңыраулары деп атайды.Желбезек саңыраулары суда тіршілік ететін төменгі сатыдағы хордалыларда да өмір бойы сақталады, басқа хордалыларда ұрықтық даму кезінде болады.
Хордалылардың өзіне тән ерекшеліктері. Хордалылар да тікен терілер сияқты екінші ауызды жануарлар.Дене қуысы – екінші қуыс(целом).Бұның өзі оларды тікен терілер мен буылтық құрттарға тегі жағынан жақын екенін