Нарықтық механизм

КІРІСПЕ
Мәселенің өзектілігі Қазақстан Республикасы әміршіл-әкімшіл жүйе бұзылғаннан кейін нарықтық экономика жолына түсті. Сол себептен экономикалық дамуымыз нарықтық экономикаға тән процесстер мен заңдылықтарды бастан кешіруде. Сол сияқты процесстер қатарына нарықтық механизмінде бәсекелестік мәселесі жатады. Ұзақ жылдар бойы әміршіл-әкімшіл жүйе жағдайында жоспарлы экономикада мемлекеттің алатын орны зор болды. Дегемен капиталистік жүйе жеңіп мемлекеттің жоспарлы экономикасы өз өмір қаблеттілігін растаған жоқ. Қазіргі заманда экономикалық өтпелі кезеңінде елімізде нарықтық құбылыстар орын алуда. Сол сияқты нарық механизмінің біркелкі және саулы түрде дамуы, жалпы ғылыми-техникалық пргресстің қарқынды дамуы бәсекелестіктің даму деңгейін және қызме ету ретіне байланысты. Экономикалық дамудың өтпелі кезеңінің негізгі бағыттарының бірі - экономикалық өмірде кәспкерліктің және бәсекелестіктің дамуы болып табылады. Елбасымыз тарапынан халыққа жариялаған «Қазақстан – 2030» Жолдауы бойынша, елімізде ұлттық қауыпсіздік, ішкі саяси тұрақтылық және қоғамның жұмылы, жоғарғы денгейдегі шетелдік инвестициялары бар дамыған нарықтық экономикаға негізделген экономикалық өрлеу, Қазақстан азаматтарының деңсаулығы, білімі және игілігі, энергетикалық ресурстар, инфрақұрылым, әсресе транспорт және байланыс; негізгі қызметтеріне дейін шектелген кәсіптік мемлекет сияқты «ұзақ мерзімді басым мақсаттары» айтылған. «Қазақстан-2030 бүкіл қазақстандықтардың гүлденуі, қауіпсіздігі және игілік жағдайының жақсаруы» Үндеуінде елбасымыз экономикалық даму барысына ерекше көңіл бөлген. Яғни, Қазақстан Республикасы экономикалық даму деңгейі бойынша өтпелі мемлекеттер қатарына жатады. Осыған қатысты да үкіметіміздің жоғары тиімді шаруашылық жүйесін құру үшін бірқатар қадамдар мемлекет тарапынан жасалуда.

ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1. Российский экономич. журнал - 1993, №6, "АОЗТ или ТОО: что выбрать?"
2. Финансовая газета - 1994, №22, Инф. выпуск, "Общее собрание акционеров"
3. ЭКО - 1992, №10, "АООТ и АОЗТ"
4. Эконом. и жизнь -1994, №9, Прил. Ваш партнер №9, стр.7, 8-9.
5. Боликоев В.З.Общая экономическая теория.- Новосибирск: Радуга.-1996.-450 с.
6. Журавлев Г.П., Мильчанов Н.Н. Теоретическая экономия. Политэкономия.- М.: Банки и биржи ЮНИТИ.-1997.-560 с.

Пән: Экономика
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

ЖОСПАР
Кіріспе
Негізгі бөлім
1. Нарықтық бәсекелестік түсінігі
2. Бәсекелестіктің қалыптасуы табиғаты
3 Монополиялық және олигополиялық бәсекелетіктер
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер

КІРІСПЕ
Мәселенің өзектілігі Қазақстан Республикасы әміршіл-әкімшіл жүйе бұзылғаннан кейін нарықтық экономика жолына түсті. Сол себептен экономикалық дамуымыз нарықтық экономикаға тән процесстер мен заңдылықтарды бастан кешіруде. Сол сияқты процесстер қатарына нарықтық механизмінде бәсекелестік мәселесі жатады. Ұзақ жылдар бойы әміршіл-әкімшіл жүйе жағдайында жоспарлы экономикада мемлекеттің алатын орны зор болды. Дегемен капиталистік жүйе жеңіп мемлекеттің жоспарлы экономикасы өз өмір қаблеттілігін растаған жоқ. Қазіргі заманда экономикалық өтпелі кезеңінде елімізде нарықтық құбылыстар орын алуда. Сол сияқты нарық механизмінің біркелкі және саулы түрде дамуы, жалпы ғылыми-техникалық пргресстің қарқынды дамуы бәсекелестіктің даму деңгейін және қызме ету ретіне байланысты. Экономикалық дамудың өтпелі кезеңінің негізгі бағыттарының бірі - экономикалық өмірде кәспкерліктің және бәсекелестіктің дамуы болып табылады. Елбасымыз тарапынан халыққа жариялаған Қазақстан - 2030 Жолдауы бойынша, елімізде ұлттық қауыпсіздік, ішкі саяси тұрақтылық және қоғамның жұмылы, жоғарғы денгейдегі шетелдік инвестициялары бар дамыған нарықтық экономикаға негізделген экономикалық өрлеу, Қазақстан азаматтарының деңсаулығы, білімі және игілігі, энергетикалық ресурстар, инфрақұрылым, әсресе транспорт және байланыс; негізгі қызметтеріне дейін шектелген кәсіптік мемлекет сияқты ұзақ мерзімді басым мақсаттары айтылған. Қазақстан-2030 бүкіл қазақстандықтардың гүлденуі, қауіпсіздігі және игілік жағдайының жақсаруы Үндеуінде елбасымыз экономикалық даму барысына ерекше көңіл бөлген. Яғни, Қазақстан Республикасы экономикалық даму деңгейі бойынша өтпелі мемлекеттер қатарына жатады. Осыған қатысты да үкіметіміздің жоғары тиімді шаруашылық жүйесін құру үшін бірқатар қадамдар мемлекет тарапынан жасалуда.

НЕГІЗГІ БӨЛІМ
1. Нарықтық бәсекелестік түсінігі Қазіргі замаңғы өмірдің экономикалық жағдайлары олардың неғұрлым күрделі сипатына қарамастан бірқатар қатынастарда өткен жылдармен салыстырғанда аян болып табылады. Шаруашылық іс-әрекет іс-әрекеттің басқа түрлерінен ерекшеленеді., жеке адамдардың басқа адаимдарға және барлық қоғамға қатысты құқықтары анықталған, сонымен қатар қазіргі қоғамда әдет-ғұрыптар билігінен еркін болуы және шаруашылық іскерлігінің еркіндігі кеңеюі, адамдадың жорамалдығы алуан түрлі мотивтердің аянуына әкеп соқтырады. Жиі айтылатын пікір бойынша, индустриалды өмірдің қазіргі замаңғы формалары ескілерден негізгі айырмашылығы - олар неғұрлым бәсекелестікке ұшырайды. Бәсекелестік түсінігінің тұрақты мәні яғни стау немесе сатып алу барысында бір адамның екінші адаммен бәсекелеске түсуді білдіреді. Қазіргі зманада бәсекелестіктің осы түрі кең таралған, дегенмен ол индустриалды өмірдің түпкілікті ерекшеліктерінде екінші қатарлы салдары болып табылады. Сол сияқты ерекшеліктерді қажетті түрде ашатын арнайы түсінік жоқ. Оның табиғаты келсесіде - кез келген адамның белгілі дербестігі, өзіндік жолды таңдауға деген талпынынстары, келешектегі мақсаттарын есепке алу барысында келешекті болжамдылық, сонымен қатар өз күшіне деген сенімділік, шешімдер қабылдауда жылдамдылық болы табылады. Сол сияқты факторлар адамдарды бір-бірімен бәсекелестікке түсуге итермелейді, қазіргі заманда бәсеклелестік орнатқан кезде адамдар бір-бірімен пайдалы қарым-қатынас орнатуға тырысады. Сол сияқты ұжымдық меншікке және ұжымдық іс-әрекетке деген талпыныстар өткендерден енғұрлым ерекшеленеді, себебі олар күштердің пассивті түрде бірлесуі емес кез келген жеке адамның алдын ала ойластырылған және өзне пайдалы болып көрінетін тұрмысты бір түрі ретінде танылады.
Яғни қазіргі заманда бәсеклелестікті саналы түрдегі есеп анықтайды. Заманымыз әрине сауда саласында айырбас үшін жаңа мүмкіншіліктер тудырды. Білімдердің прогрессі жасанды (оригинал емес) бұйымдар, фальсификациялар жасауға мүмкіншілік берді. Өндірушінің енді соңғы тұтынушы арасындағы ара қашықтық өсе түсті. Яғни алаяқтық үшін жазаны тарту да жедел түрде орындалмайды, сондықтан алаяқтық үшін барлық мүмкіншіліктер бар. дегенмен адамдар сол сиқтя тәсілдерді бұрыңғы заманға қарағанда неғұрлым жиі және орынды пайдаланады деген дәлел жоқ. Керісінше, сауданың қазіргі замаңғы әдістері бір жағынан принципке айналған сенімділік сезімдерін, екінші жағынан - алдауға деген әдептен бас тартушылық тән. Қарапайым шындылық және жеке адамдардың адалдылығы кез келген елдерде бар, дегенмен артта қалған елде кәсіпкерлікті құруымен айнлысқандар жиі жағдайда сеніділікті қажет ететін лауазымдарға, жұмыстарға жергілікті тұрындардың сенімділігіне сенбейді, сондықтан да моралды сапаларды қажет ететін жұмыстарда жұмысшыларды экспорты деген құбылыс туады. Алаяқтық және алдаушылық ортағасырларда кеңінен орын алды. Өркениеттің барлық салаларында, кезеңдерінде ақшаның билігі орнатылған. Дегенмен материалды алтынның кері жақтары және салдары айқын көрінді. Ішкі салалық бәсекелестік ірі кәсіпорындардың әлсіреуі нәтижесінде олардың ортақтануын тудырды. Сол сияқты бірлестіктердің қызметінің негізгі мақсаты және нәтижесі олардың кәспорындары арасында бәсекелестікті жою болып таыблады. Дегенмен олардың үстемдігі бәсекелестіктің заңды қызметіне кері әсерін тудырады, еркін нарықтық баға құрылысының негіздерін шайқатады, қоғам үшін өндірістің нәтижелерін және экономикалық ресурстарын біркелкі емес әлеуметтік және экономикалық реттеуді қамтамасыз етеді. Мемлекет төмеңгі позицияға түсіп кеткен және белсенді қызмет ететін тауарлық және нарықтық шаруашылықтың механизмініің негізі ретінде танылатын, өндірістің тиімділігінің адапторы ролін атқаратын бәсекелестікті қалпына келтірді. Сол сияқты нарықтық жағдайлар басқа кәсіпорындардың қарқынды дамуына кедергі жасап, мемлекетте әлеуметтік проблемаларды шиеленістіреді. Себебі, орта және ұсақ кәсіпкерлік кез келген капиталистік мелмкеттің экономикалық негізін құрайды да экономикалық балансты қамтамасыз етеді.
2. Бәсекелестіктің қалыптасуы табиғаты Өндіріс және тұтыну қарама-қайшылықты құбылыс болып табылады. Өндіріс құрайды, ал тұтыну жояды. Қоғамдық өмір тауарлардың үздіксіз утилизациясымен тікелей байланысты болғандықтан, өндіріс те үздіксіз сипат алады. Яғни өндіріс пен тұтынушылық арасындағы қарама-қайшылықтардың табиғаты осыдан - үздіксіз біркелі даму және өндірісті, экономикалық процесстің жетілуі. өндіріс пен тұтынушылықтың қарама-қайшылықтарының кейбір ерекшеліктері бар. олардың пайда болу себептері:
:: Өндіріс негізінде (өндірістің өздігінен туындайды, қажеттіліктер оларды өтеу құралдарымен бірге туындайды және сайкестірілген өндірістік тұтынушылықпен байланысты);
:: Екінші жағынан - тұтынушылық - келешектегі тұтыну үшін идеалды өнімнің түрі болып табылады. Осы сапада олар тұтынудын және тұтынушылықтың негізінде пайда болды. Олардың пайда болуы себептерінен тұтынушылық айырбас, көпшілік инфляция, адамдар арасындағы басқа да байланыстар салдарынан неғұрлым мобильды сипатқа ие болады. Неғұрлым жетілген өмірлік құндылықтар жөнінде ақпарат өндірістің қарықынан қарағанда барынша жедел таралады. Осыған байланысты қоғамда тұтынушылықтардың артуы заңы таралады. Соы заңға сай адамдар қажеттіліктері санды және сапалы сипатқа ие болады. Экономикалық қажеттіліктер объективті себептерге ие болып және экономикалық прогресстің қозғаушы күші болып табылады. Адамдардың материалдық қажеттіліктері негізінде олардың экономикалық мүдделері қызмет етеді. Экономикалық мүдделер деп адамдар назарының тұтынудың және иеленудің шынайы өмірлік және потенциалды объектілеріне бағытталуы. Яғни экономикалық мүдделер күнделікті өмір іскерлігіне адамдардың материалдық қажеттіліктерінің айқын көрінісі. Адамдардың экономикалық мүдделері өндіріс алдында өндіріс құралдарына, тұтыну заттарына, қызметтеріне өндіріске әлеуметтік тапысыры ретінде танылады. Өндіріске тікелей байланысатын форма ретіне экономикалық мүдделер өндірістің үздіксіз дамуы және үнемгі жетілудің стимулы болып табылады. Қоғам мүшесі ретінде кез келген адамға өзін-өзі айқындау және өзін-өзі бекітуге деген талпыныста тән. Адамлар өмірлік тіршіліктерінің басты саласы олардың еңбек іс-әрекеті болып табылады. Сондықтан да олардың өзін-өздерін бектіту және белгілеудің негізгі формасы еңбек процессінің басқа мүшелеріне қарағанда неғұрлым жоғары нәтижелерге жету болып табылады. Сондай нәтижелерге жету үшін адамдар еңбекте өзара бәсекелестікке, мамандығын көтеруге тырысады. Осы шараларға байланысты экономикалық прогресстің басты қозғаушы күші адамдардың өндірістік-шаруашылық процессте өзара бәсекелестік болып табылады. Адамзат еңбегі тұрақты түрде өзін-өзі бекіту және айқындау үшін ғана емес, сонымен қатар белгілі табыс табудың құралы болып табылады. Сондықтан барлық жағдайда еңбектің сылтауы тиімділеу және материалдық мадақтау қажет. Нарықтық экономиканың басты ерекшеліктерінің бірі - жеке меншік қатынастарына шарттас олардың эконмикалық оқшаулылық негізінде шаруашылық субъектілердің бәселелестігі боып табылады. Бәсекелестік - тауарларды өндеу, сату және сатып алу үшін нарықтық шаруашылықтың мүшелері арасында неғұрлым жақсы жағдайлар үшін бәсекелестік болып табылады. Нарықтық механизміндегі адамдардың шаруашылық-өндірістік қызметі негізіндегі олардың ара-қатынстарын салдарына байланысты. Сонымен экономикалық бәсекелестіктің пайда болуын келесі жағдайлары анықталады:
:: Экономикалық қатынстарда өндіріс құралдарымен жұмысшылардың экономикалық тұрғыдан бірлесуін нәтижесінде пайда болады;
:: Экономикалық қатынстарда өндірістік процессті ұйымдастыру жағдайында туады;
:: Экономикалық қатынастарда өндіріс нәтижелерін қолдану және иелену ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.