Материалдар мен оқшаулама жүйелерінің қасиетерін бағалаудың арнаулы әдістері

Жоспар
Кіріспе

І. Материалдар мен оқшаулама жүйелерінің қасиетерін бағалаудың арнаулы әдістері 4
ІІ. Оқшаулау материалдарына қойылатын негізгі талаптар 7

Электр машиналарын дайындау жəне пайдалану кезінде олардың оқшауламасы механикалық, температуралық, химиялық əсерлерге, ылғал əсеріне ұшырайды жəне осы əсерлердің барлығына оқшаулама төтеп беруі тиіс. Өндірісте қолданылатын электр машиналарының оқшауламасының істен шығуы көпшілік жағдайда олардың қызмет ету мерзімінің бітуімен байланысты жəне ең көп оқшауламаның зақымдануы тармақтық оқшауламасы, яғни тармақтар арасындағы оқшауламаның бұзылуы болып табылады. Сондықтан оқшауламаның жағдайын ПУЭ-ге сəйкес тексеру қажет.
Электроқшауламалық материалдардың негізгі қасиеттерінің біріне олардың жылулық қасиеттерін жатқызуға болады. Əдетте температураның жоғарылауымен электроқшауламалық материалдың диэлектриктік жəне механикалық қасиеттері нашарлайды. Сондықтан оқшауламаның максималды рұқсат етілген температура мəнін білу маңызды.

Пән: Электротехника
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

І. Материалдар мен оқшаулама жүйелерінің қасиетерін бағалаудың арнаулы әдістері

Электр машиналарын дайындау жəне пайдалану кезінде олардың оқшауламасы механикалық, температуралық, химиялық əсерлерге, ылғал əсеріне ұшырайды жəне осы əсерлердің барлығына оқшаулама төтеп беруі тиіс. Өндірісте қолданылатын электр машиналарының оқшауламасының істен шығуы көпшілік жағдайда олардың қызмет ету мерзімінің бітуімен байланысты жəне ең көп оқшауламаның зақымдануы тармақтық оқшауламасы, яғни тармақтар арасындағы оқшауламаның бұзылуы болып табылады. Сондықтан оқшауламаның жағдайын ПУЭ-ге сəйкес тексеру қажет.
Электроқшауламалық материалдардың негізгі қасиеттерінің біріне олардың жылулық қасиеттерін жатқызуға болады. Əдетте температураның жоғарылауымен электроқшауламалық материалдың диэлектриктік жəне механикалық қасиеттері нашарлайды. Сондықтан оқшауламаның максималды рұқсат етілген температура мəнін білу маңызды.
Жылуға төзімділік - бұл қысқа уақытта қатты қызу кезінде электроқшау-
ламалық материалдың өз қасиеттерін сақтап қалу қабілеті. Ол оқшауламалық материалдардың құрылысы жəне молекула аралық күш мəніне тəуелді болады. Мысалы полимерлер өте аз температурада жұмсарып кетеді, өйткені олардың құрылымы тармақты, ал молекулааралық күштері əлсіз. Көпшілік жағдайда оқшауламалық материалдың барлығы қысқа уақытты температураға төтеп береді. Ал жоғары температура ұзақ уақыт əсер еткенде, олар өз қасиеттерін тез жоғалта бастайды. Сондықтан электроқшауламалық материалдар қызуға төзімділігі бойынша сипатталады.
Қызуға төзімділік - бұл оқшауламалық материалдың қалыпты пайдалану
мерзімінде ұзақ уақыт əсер ететін жоғары температуралар кезіндегі өз функциясын орындау қабілеті. Ол рұқсат етілген максимал температура кезінде электроқшауламалық материалдың жылулық тозу деңгейімен анықталады. Тозу кезінде, яғни уақыттың өтуімен материалдың электрлік жəне механикалық қасиеттерінің əлсіреуі кезінде оқшауламалық материалдар өзінің қасиеттерін жояды. Жабдық жұмыс істеп тұрған жағдайлар (қоршаған орта, жүктеме т.б.) тозу процесін баяулату жəне жылдамдатуы мүмкін. Тозу екі процестен тұрады: химиялық жəне физикалық. Химиялық процес кезінде қызған оқшаулама ауамен əсерлесіп оқшауламаның жарылуына мүмкіндік жасайды. Ал физикалық процес кезінде оқшаулама жұмсаруы балқып еріп кетуі мүмкін. Қышқылдағыштың оқшауламалық материалдарға əсері материалдардың құрамымен анықталады. Мысалы қосарланған байланысы бар молекулалыполимерлер (каучук) термоқышқылдағыш əсерлерге төзімсіз болады. Мұндай əсерлерге байланысы қаныққан полимерлер (полиэтилен) төзімді келеді. Каучуктың балқу дəрежесі 100 жəне одан жоғары. Көптеген органикалық заттардың қызуға төзімділігі 130 -тан аспайды, бірақ қазіргі кезде синтетикалық материалдардың қоспасы нəтижесінде полиамид, полиамидимид, политетрафторэтилен нəтижесінде қызуға төзімділік 220 жəне одан жоғары келетін етіп жасалады. Электроқшауламалық оқшаулама материалдардың қаттылығы жəне тез сынғыштығын жоғарылату ішкі кернеуленуді күрт жоғарылатады. Нəтижесінде оқшаулама шытынап жарылады. Шытынап жарылу орындары көп жағдайда ішкі кернеудің максимал мəндерінің бар орындарында пайда болады. Жарылу процесі температура мəні өте көп ауытқу кезінде температуралық коэффициенттің айырмасының болуымен сипатталады. Өте үлкен температуралық интервалдар болмаса, температураның тозу процесіне тигізетін əсері мына формуламен анықталады (Ванг-Гофф-Аррениус формуласы):

К = Pze-ERT (1.1)
.
мұндағы: K - реакцияның жылдамдық тұрақтысы; P - ықтималдық факторы; z - əсерлесетін молекулалар арасындағы соқтығысулар саны; E - активтену энергиясы; R - молярлық газ тұрақтысы;T - абсолют температура.
Қызмет ету мерзімі бірдей болғанда жұмысшы температурасы шамамен бірдей болатын оқшаулама жүйелері бір класқа біріктіріледі. Құрылымының
қызуға төзімділік кластары салыстырмалы сынақтармен анықталады. Осы сынақтар нəтижесінде максималды рұқсат етілген температура мəні анықталатын оқшауламаның қызмет ету мерзімі белгіленеді. Қалыпты жағдайларда электр машиналарының қызмет ету мерзімі 15-20 жылды құрайды. Осы мерзім оның оқшауламасының қызмет ету мерзімімен сəйкес келеді. Оқшаулама қызған кезде оның тозуына алып келетін процесстер жүре бастайды. Тозу дегеніміз - бұл диэлектриктің оқшаулағыштық қасиеттері мен механикалық беріктілігін жоғалтуы.
Электр машинасының температурасы рұқсат етілген мəннен 10 - қа жоғарылап кетсе, оның қызмет ету мерзімі екі есе қысқаратындығы анықталған. Оқшауламаны топтау негізіне қызуға төзімділік алынған. МЕСТ-ке сəйкес, машина жасауда қолданылатын электроқшауламалық материалдар
қызуға төзімділіктің жеті класына бөлінген. Олар бір-бірінен номинал режимдегі оқшауламаның ең қатты қызған бөлігіндегі рұқсат етілетін температура мəнімен ерекшеленеді (1-кесте).
1 - кесте. Оқшауламаның ең қатты қызған бөлігіндегі рұқсат етілетін температуралар.

Материалдар тобы
Қызуға
төзімділік
класы
Ең жоғары
температура
мəні
Целлюлоза мен жібектен жасалған май сіңдір -
ілмеген жəне электроқшаулаушы сұйықтыққа батырылмаған талшықты материалдар

Y

90
Целлюлоза мен жібектен жасалған май сіңдіріл -
Ген жəне электроқшаулаушы сұйықтыққа ба -
Тырылған талшықты материалдар

A

105
Органикалық пленкалар
E
120
Слюда (органикалық төсемелері бар слюда), асбест жəне шыныталшықтар негізінде жасалған жəне органикалық байланыстырушылары мен сіңдірілетін заттармен біріктіріліп қолданы -
латын материалдар

B

130
Слюда, асбест жəне шыныталшықтар негізінде
жасалған жəне синтетикалық байланыстырушы -
лары мен сіңдірілетін заттармен біріктіріліп қолданылатын материалдар

F

155
Слюда, асбест жəне шыныталшықтар негізінде
жасалған жəне кремнийорганикалық ,байланыс -
тырушылары мен сіңдірілетін заттар, кремний
органикалық эластомерлермен біріктіріліп
қолданылатын материалдар

H

180
Слюда, керамикалық материалдар,шыны,кварц
заттары байланыстырушыларсыз немесе
бейорганикалық немесе элементоорганикалық
байланыстырушы заттармен біріктірілген

С

180 ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.