Автомобиль ісі сабақтарын оқыту
КІРІСПЕ
1. ЖОҒАРҒЫ СЫНЫП ОҚУШЫЛАРЫН КӘСІПКЕ БАУЛУДЫҢ
ПЕДАГОГИКАЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
1.1. Білім беру саласындағы оқыту әдістерінің дамуы мен маңызы ... ... ... ... ... ...
1.2. Оқыту әдістерінің ғылыми негіздері және олардың жіктелуі ... ... ... ... ... ... ...
1.3. Автомобиль ісі сабақтарын оқыту әдістерімен тәсілдерін қолдану ерекшелігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2. ЖҰМЫСТЫ ТЕХНИКАЛЫҚ .ЭКОНОМИКАЛЫҚ НЕГІЗДЕУ
2.1. Кәсіпорынның пайда болуы және дамуы тарихы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.2. Өндірістік . техникалық базаның күйі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
2.3. Автомобильдердің күйі мен саны ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
2.4. Кәсіпорынның 2004.2006 жылдардағы жұмысының техникалық .экономикалық көрсеткіштері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
3. ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ ЕСЕПТЕУ
3.1. Пайдаланудың табиғи .климаттық және жол жағдайларының сипаты ... ... ...
3.2. Нормативтерді пайдалану жағдайларына келтіруге арналған
түзету коэффиценттерін таңдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
3.3. Техникалық баптау бойынша өндірістік бағдарламаны есептеу ... ... ... ... ... ..
4. ӨНДІРІСТІ ҰЙЫМДАСТЫРУ ЖӘНЕ БАСҚАРУ
4.1. Өндірісті басқару қалыптары мен әдістері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
4.2. Басқаруды ұйымдастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
5. НЕГІЗГІ ҚҰРЫЛЫСТЫҚ ТАЛАПТАР ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
6. КОНСТРУКЦИЯЛЫҚ БӨЛІМ
6.1. Конструкцияны таңдауды негіздеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
6.2. Майды құюға, оны механикалық қоспадан тазартуға арналған агрегаттың техникалық сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
6.3.Агрегаттың құрылысы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
6.4. Агрегаттың жұмыс істеу қағидасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
6.5. Агрегат есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
6.5.1. Электрқозғалтқышты таңдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
6.5.2. Муфтаның жалғастырушы сұққыларын есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
6.5.3. Электрқозғалтқыш білігінің шпонкасын есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
6.6. Агрегатты техникалық баптау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
6.7. Агрегатта жұмыс істеу кезеңдегі қауіпсіздік техникасы ... ... ... ... ... ... ... ... ..
7. ЕҢБЕКТІ ЖӘНЕ ҚОРШАҒАН ОРТАНЫ ҚОРҒАУ.
7.1. Қауіпті және зиянды өндірістік себепкерлерді талдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
7.2. Ауа желдету есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
7.3. Жұмыс орындарының жарықтандыру есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
7.3.1. Табиғи жарықтандыру есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
7.3.2. Жасанды жарықтандыруды есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
7.4. Жұмысшыларды қауіпті және зиянды өндірістік себептерден қорғаудың іс.шараларын өңдеп шығару ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
7.4.1. Жұмысшылырдың зиянды өндірістік себепкерлерден қорғау іс. шаралары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
7.4.2. Электр қауіпсіздік талаптары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
7.4.3. Өрт қауіпсіздік шаралары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
8. ЭКОНОМИКАЛЫҚ БӨЛІМ
8.1. Ұсынылып отырған қондырғының экономикалық тиімділігі ... ... ... ... ... ... .
8.2.Агрегатты жасап шығаруға кеткен шығындарын анықтау ... ... ... ... ... ... ... .
8.3.Ағынды пайдалану шығынын анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
8.4. Ұсынылып отарған қондырғыны енгізуден болатын жылдық
экономикалық тиімділікті есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1. ЖОҒАРҒЫ СЫНЫП ОҚУШЫЛАРЫН КӘСІПКЕ БАУЛУДЫҢ
ПЕДАГОГИКАЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
1.1. Білім беру саласындағы оқыту әдістерінің дамуы мен маңызы ... ... ... ... ... ...
1.2. Оқыту әдістерінің ғылыми негіздері және олардың жіктелуі ... ... ... ... ... ... ...
1.3. Автомобиль ісі сабақтарын оқыту әдістерімен тәсілдерін қолдану ерекшелігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2. ЖҰМЫСТЫ ТЕХНИКАЛЫҚ .ЭКОНОМИКАЛЫҚ НЕГІЗДЕУ
2.1. Кәсіпорынның пайда болуы және дамуы тарихы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.2. Өндірістік . техникалық базаның күйі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
2.3. Автомобильдердің күйі мен саны ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
2.4. Кәсіпорынның 2004.2006 жылдардағы жұмысының техникалық .экономикалық көрсеткіштері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
3. ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ ЕСЕПТЕУ
3.1. Пайдаланудың табиғи .климаттық және жол жағдайларының сипаты ... ... ...
3.2. Нормативтерді пайдалану жағдайларына келтіруге арналған
түзету коэффиценттерін таңдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
3.3. Техникалық баптау бойынша өндірістік бағдарламаны есептеу ... ... ... ... ... ..
4. ӨНДІРІСТІ ҰЙЫМДАСТЫРУ ЖӘНЕ БАСҚАРУ
4.1. Өндірісті басқару қалыптары мен әдістері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
4.2. Басқаруды ұйымдастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
5. НЕГІЗГІ ҚҰРЫЛЫСТЫҚ ТАЛАПТАР ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
6. КОНСТРУКЦИЯЛЫҚ БӨЛІМ
6.1. Конструкцияны таңдауды негіздеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
6.2. Майды құюға, оны механикалық қоспадан тазартуға арналған агрегаттың техникалық сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
6.3.Агрегаттың құрылысы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
6.4. Агрегаттың жұмыс істеу қағидасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
6.5. Агрегат есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
6.5.1. Электрқозғалтқышты таңдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
6.5.2. Муфтаның жалғастырушы сұққыларын есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
6.5.3. Электрқозғалтқыш білігінің шпонкасын есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
6.6. Агрегатты техникалық баптау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
6.7. Агрегатта жұмыс істеу кезеңдегі қауіпсіздік техникасы ... ... ... ... ... ... ... ... ..
7. ЕҢБЕКТІ ЖӘНЕ ҚОРШАҒАН ОРТАНЫ ҚОРҒАУ.
7.1. Қауіпті және зиянды өндірістік себепкерлерді талдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
7.2. Ауа желдету есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
7.3. Жұмыс орындарының жарықтандыру есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
7.3.1. Табиғи жарықтандыру есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
7.3.2. Жасанды жарықтандыруды есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
7.4. Жұмысшыларды қауіпті және зиянды өндірістік себептерден қорғаудың іс.шараларын өңдеп шығару ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
7.4.1. Жұмысшылырдың зиянды өндірістік себепкерлерден қорғау іс. шаралары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
7.4.2. Электр қауіпсіздік талаптары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
7.4.3. Өрт қауіпсіздік шаралары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
8. ЭКОНОМИКАЛЫҚ БӨЛІМ
8.1. Ұсынылып отырған қондырғының экономикалық тиімділігі ... ... ... ... ... ... .
8.2.Агрегатты жасап шығаруға кеткен шығындарын анықтау ... ... ... ... ... ... ... .
8.3.Ағынды пайдалану шығынын анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
8.4. Ұсынылып отарған қондырғыны енгізуден болатын жылдық
экономикалық тиімділікті есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
КІРІСПЕ
Автомобиль көліктерінің алдында тұрған маңызды мақсаттардың бірі ол, автокөліктердің пайдалану сенімділігін жоғарылату. Бұл мәселенің шешуі бір жағынан автокөлік өнеркәсібінің автокөлік шығаруынан қамтамасыз етіледі, басқа жағынан автокөлігінің жылжымалы құралдарының техникалық пайдалануының әдістерін жетілдіру арқылы жылжымалы құралдарды дұрыс жағдайда күту үшін, керекті өндірісті базаның жасауын талап етеді және де прогресивті қорларды сақтайтын технологиялық процестерді кең пайдалануын, өндірістік процесстерді автоматизациялау, жұмысшылардың мамандығын көтеру, жол салуды кеңейту және сапасын көтеру. Білім беру саласында –аса күрделі әлеуметтік –экономикалық механизм.
Қабылданған «Білім туралы» Заңда құрылымы мен мазмұны жағынанда жаңартылған ұлттық білім беру жүйесінде жаңа моделі жасалды.
Қазіргі кезде бүкіл беру жүйесінде көп өзгерістер бар. Қазақстан Республикасының орта білімді дамыту тұжырымдамасы жасалды.
Білім берудің жаңа жүйесінде жалпы білім беретін мектептерде оқылатын пәндерді интеграциялау, агроөндірістік , технологиялық, ғылыми-теориялық негізде оқыту мақсаты қойылды.
Қазақстан Республикасында «Білім туралы» Заңында атап көрсетілгендей жастарға жалпы білім беру мен кәсіпке бағдарлаудың бір жолы әр негізгісі- пәнаралық байланыстар.Білім беру мазмұнын жаңарту ,оқыту әдістерін жетілдіру үшін оқушылар мен мұғалімдердің өзара қарым –қатынасын жоғарғы деңгей де ұйымдастыру секілді міндеттердің қай-қайсысыда әрекетсіз іске аспайды.Автомобиль тек қанахалық шаруашылығында ғана емес,күнделікті тұрмыста да көп қолданылады .Сондықтанда да оның құрылысын білу,басқара білу, және автомобильге техникалық күтім жасай білу кез-келген мамандық иелеріне пайдалы да керекті.
Бұрынғы Кеңес Одағында автокөлік өнеркәсібі жиырмасыншы жылдардың бірінші жартысында құрыла бастады. Одақ күйрегеннен кейін
Автомобиль көліктерінің алдында тұрған маңызды мақсаттардың бірі ол, автокөліктердің пайдалану сенімділігін жоғарылату. Бұл мәселенің шешуі бір жағынан автокөлік өнеркәсібінің автокөлік шығаруынан қамтамасыз етіледі, басқа жағынан автокөлігінің жылжымалы құралдарының техникалық пайдалануының әдістерін жетілдіру арқылы жылжымалы құралдарды дұрыс жағдайда күту үшін, керекті өндірісті базаның жасауын талап етеді және де прогресивті қорларды сақтайтын технологиялық процестерді кең пайдалануын, өндірістік процесстерді автоматизациялау, жұмысшылардың мамандығын көтеру, жол салуды кеңейту және сапасын көтеру. Білім беру саласында –аса күрделі әлеуметтік –экономикалық механизм.
Қабылданған «Білім туралы» Заңда құрылымы мен мазмұны жағынанда жаңартылған ұлттық білім беру жүйесінде жаңа моделі жасалды.
Қазіргі кезде бүкіл беру жүйесінде көп өзгерістер бар. Қазақстан Республикасының орта білімді дамыту тұжырымдамасы жасалды.
Білім берудің жаңа жүйесінде жалпы білім беретін мектептерде оқылатын пәндерді интеграциялау, агроөндірістік , технологиялық, ғылыми-теориялық негізде оқыту мақсаты қойылды.
Қазақстан Республикасында «Білім туралы» Заңында атап көрсетілгендей жастарға жалпы білім беру мен кәсіпке бағдарлаудың бір жолы әр негізгісі- пәнаралық байланыстар.Білім беру мазмұнын жаңарту ,оқыту әдістерін жетілдіру үшін оқушылар мен мұғалімдердің өзара қарым –қатынасын жоғарғы деңгей де ұйымдастыру секілді міндеттердің қай-қайсысыда әрекетсіз іске аспайды.Автомобиль тек қанахалық шаруашылығында ғана емес,күнделікті тұрмыста да көп қолданылады .Сондықтанда да оның құрылысын білу,басқара білу, және автомобильге техникалық күтім жасай білу кез-келген мамандық иелеріне пайдалы да керекті.
Бұрынғы Кеңес Одағында автокөлік өнеркәсібі жиырмасыншы жылдардың бірінші жартысында құрыла бастады. Одақ күйрегеннен кейін
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
1. Напольский Г.М. Технологическое проектирование автотранспортных предприятий и станций технического обслуживания. – М.: Транспорт, 1985.-232 с.
2. Техническая эксплуатация автомобилей. Под редакцией проф. Г.В. Крамаренко. Изд. второе. – М.: Транспорт, 1983.- 488 с.
3. Положение о техническом обслуживании и ремонте подвижного состава автомобильного транспорта. – М.: Транспорт, 1986.-73 с.
4. Суханов Б.Н., Борзых И.О., Бедарев Ю.Ф. Техническое обслуживание и ремонт автомобилей. Пособие по курсовому и дипломному проектированию. – М.: Транспорт, 1985.-224 с.
5. Методические указания к курсовому проектированию по технической эксплуатации автомобилей, подготовленные к.т.н. Садыковым Г.К. АОТФ УКСДИ. Алма-Ата, 1988.-100 с.
6. Методические указания к дипломному проекту по специальности 1609 по дисциплине «Техническая эксплуатация автомобилей», подготовленные к.т.н. Садыковым Г.К. АОТФ УКСДИ Алма-Ата, 1987.-47 с.
7. Александров Л.А. Техническое нормирование труда на автомобильном транспорте. – М.: Транспорт, 1976.-152 с.
8. Афанасиков Ю.И. Проектирование моечно-очистного оборудования авторемонтных предприятий. – М.: Транспорт, 1987.-176 с.
9. Карташов В.П. Технологическое проектирование автотранспортных предприятий: Пособие для дипломного проектирования. Учебное пособие для техникумов. – М.: Транспорт, 1981. -175 с.
10. Кузнецов Е.С. Техническая эксплуатация автомобилей в США. – М.: Транспорт, 1978.-75 с.
11. Краткий автомобильный справочник НИИАТ. Изд. десятое. – М.: Транспорт, 1983,224 с.
12. Напольский Г.М. Технологическое проектирование автотранспортных предприятий и станций технического обслуживания. Учебник М.:1985,-231 с.
13. Положение о техническом обслуживании и ремонте подвижного состава автомобильного транспорта. – М.: Транспорт, 1986-73 с.
14. Техническая эксплуатация автомобилей. Учебник для вузов. Под. ред. Г.В. Крамаренко. 2-е изд., перераб. и доп. – М.: Транспорт, 1983.- 488 с.
1. Напольский Г.М. Технологическое проектирование автотранспортных предприятий и станций технического обслуживания. – М.: Транспорт, 1985.-232 с.
2. Техническая эксплуатация автомобилей. Под редакцией проф. Г.В. Крамаренко. Изд. второе. – М.: Транспорт, 1983.- 488 с.
3. Положение о техническом обслуживании и ремонте подвижного состава автомобильного транспорта. – М.: Транспорт, 1986.-73 с.
4. Суханов Б.Н., Борзых И.О., Бедарев Ю.Ф. Техническое обслуживание и ремонт автомобилей. Пособие по курсовому и дипломному проектированию. – М.: Транспорт, 1985.-224 с.
5. Методические указания к курсовому проектированию по технической эксплуатации автомобилей, подготовленные к.т.н. Садыковым Г.К. АОТФ УКСДИ. Алма-Ата, 1988.-100 с.
6. Методические указания к дипломному проекту по специальности 1609 по дисциплине «Техническая эксплуатация автомобилей», подготовленные к.т.н. Садыковым Г.К. АОТФ УКСДИ Алма-Ата, 1987.-47 с.
7. Александров Л.А. Техническое нормирование труда на автомобильном транспорте. – М.: Транспорт, 1976.-152 с.
8. Афанасиков Ю.И. Проектирование моечно-очистного оборудования авторемонтных предприятий. – М.: Транспорт, 1987.-176 с.
9. Карташов В.П. Технологическое проектирование автотранспортных предприятий: Пособие для дипломного проектирования. Учебное пособие для техникумов. – М.: Транспорт, 1981. -175 с.
10. Кузнецов Е.С. Техническая эксплуатация автомобилей в США. – М.: Транспорт, 1978.-75 с.
11. Краткий автомобильный справочник НИИАТ. Изд. десятое. – М.: Транспорт, 1983,224 с.
12. Напольский Г.М. Технологическое проектирование автотранспортных предприятий и станций технического обслуживания. Учебник М.:1985,-231 с.
13. Положение о техническом обслуживании и ремонте подвижного состава автомобильного транспорта. – М.: Транспорт, 1986-73 с.
14. Техническая эксплуатация автомобилей. Учебник для вузов. Под. ред. Г.В. Крамаренко. 2-е изд., перераб. и доп. – М.: Транспорт, 1983.- 488 с.
Пән: Автоматтандыру, Техника
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 76 бет
Таңдаулыға:
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 76 бет
Таңдаулыға:
МАЗМҰНЫ
Кіріспе
1. Жоғарғы сынып оқушыларын кәсіпке баулудың
педагогикалық негіздері
1.1. Білім беру саласындағы оқыту әдістерінің дамуы мен
маңызы ... ... ... ... ... ...
1.2. Оқыту әдістерінің ғылыми негіздері және олардың
жіктелуі ... ... ... ... ... ... ...
1.3. Автомобиль ісі сабақтарын оқыту әдістерімен тәсілдерін қолдану
ерекшелігі ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
2. ЖұмысТы техникалық –экономикалық негіздеу
2.1. Кәсіпорынның пайда болуы және дамуы
тарихы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ..
2.2. Өндірістік - техникалық базаның
күйі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
2.3. Автомобильдердің күйі мен
саны ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
.
2.4. Кәсіпорынның 2004-2006 жылдардағы жұмысының техникалық –экономикалық
көрсеткіштері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... .
3. Технологиялық есептеу
3.1. Пайдаланудың табиғи –климаттық және жол жағдайларының
сипаты ... ... ...
3.2. Нормативтерді пайдалану жағдайларына келтіруге арналған
түзету коэффиценттерін
таңдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ..
3.3. Техникалық баптау бойынша өндірістік бағдарламаны
есептеу ... ... ... ... ... ..
4. Өндірісті ұйымдастыру және басқару
4.1. Өндірісті басқару қалыптары мен
әдістері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
4.2. Басқаруды
ұйымдастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ..
5. Негізгі құрылыстық
талаптар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
6. КоНстРукциялық бөлім
6.1. Конструкцияны таңдауды
негіздеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
...
6.2. Майды құюға, оны механикалық қоспадан тазартуға арналған агрегаттың
техникалық
сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... .
6.3.Агрегаттың
құрылысы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ...
6.4. Агрегаттың жұмыс істеу
қағидасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
..
6.5. Агрегат
есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ... ... ... .
6.5.1. Электрқозғалтқышты
таңдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ...
6.5.2. Муфтаның жалғастырушы сұққыларын
есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
6.5.3. Электрқозғалтқыш білігінің шпонкасын
есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
6.6. Агрегатты техникалық
баптау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... .
6.7. Агрегатта жұмыс істеу кезеңдегі қауіпсіздік
техникасы ... ... ... ... ... ... .. ... ...
7. ЕҢБЕКТІ ЖӘНЕ ҚОРШАҒАН ОРТАНЫ ҚОРҒАУ.
7.1. Қауіпті және зиянды өндірістік себепкерлерді
талдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
7.2. Ауа желдету
есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ...
7.3. Жұмыс орындарының жарықтандыру
есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
7.3.1. Табиғи жарықтандыру
есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ...
7.3.2. Жасанды жарықтандыруды
есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
7.4. Жұмысшыларды қауіпті және зиянды өндірістік себептерден қорғаудың іс-
шараларын өңдеп
шығару ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ..
7.4.1. Жұмысшылырдың зиянды өндірістік себепкерлерден қорғау іс-
шаралары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
7.4.2. Электр қауіпсіздік
талаптары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ..
7.4.3. Өрт қауіпсіздік
шаралары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ..
8. ЭКОНОМИКАЛЫҚ БӨЛІМ
8.1. Ұсынылып отырған қондырғының экономикалық
тиімділігі ... ... ... ... ... ... .
8.2.Агрегатты жасап шығаруға кеткен шығындарын
анықтау ... ... ... ... ... ... ... .
8.3.Ағынды пайдалану шығынын
анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
8.4. Ұсынылып отарған қондырғыны енгізуден болатын жылдық
экономикалық тиімділікті
есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... ... .
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН
ӘДЕБИЕТТЕР ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
КІРІСПЕ
Автомобиль көліктерінің алдында тұрған маңызды мақсаттардың бірі ол,
автокөліктердің пайдалану сенімділігін жоғарылату. Бұл мәселенің шешуі бір
жағынан автокөлік өнеркәсібінің автокөлік шығаруынан қамтамасыз етіледі,
басқа жағынан автокөлігінің жылжымалы құралдарының техникалық пайдалануының
әдістерін жетілдіру арқылы жылжымалы құралдарды дұрыс жағдайда күту үшін,
керекті өндірісті базаның жасауын талап етеді және де прогресивті қорларды
сақтайтын технологиялық процестерді кең пайдалануын, өндірістік
процесстерді автоматизациялау, жұмысшылардың мамандығын көтеру, жол салуды
кеңейту және сапасын көтеру. Білім беру саласында –аса күрделі әлеуметтік
–экономикалық механизм.
Қабылданған Білім туралы Заңда құрылымы мен мазмұны жағынанда
жаңартылған ұлттық білім беру жүйесінде жаңа моделі жасалды.
Қазіргі кезде бүкіл беру жүйесінде көп өзгерістер бар. Қазақстан
Республикасының орта білімді дамыту тұжырымдамасы жасалды.
Білім берудің жаңа жүйесінде жалпы білім беретін мектептерде оқылатын
пәндерді интеграциялау, агроөндірістік , технологиялық, ғылыми-теориялық
негізде оқыту мақсаты қойылды.
Қазақстан Республикасында Білім туралы Заңында атап көрсетілгендей
жастарға жалпы білім беру мен кәсіпке бағдарлаудың бір жолы әр негізгісі-
пәнаралық байланыстар.Білім беру мазмұнын жаңарту ,оқыту әдістерін
жетілдіру үшін оқушылар мен мұғалімдердің өзара қарым –қатынасын жоғарғы
деңгей де ұйымдастыру секілді міндеттердің қай-қайсысыда әрекетсіз іске
аспайды.Автомобиль тек қанахалық шаруашылығында ғана емес,күнделікті
тұрмыста да көп қолданылады .Сондықтанда да оның құрылысын білу,басқара
білу, және автомобильге техникалық күтім жасай білу кез-келген мамандық
иелеріне пайдалы да керекті.
Бұрынғы Кеңес Одағында автокөлік өнеркәсібі жиырмасыншы жылдардың
бірінші жартысында құрыла бастады. Одақ күйрегеннен кейін Қазақстан
өнеркәсібі автокөлік шығару тарихын жоғалтты. Қазақстан егемендік алғалы
бері автокөлік шығаратын бірде-бір заводттар салынған жоқ. Үкіметтің
автокөлік өнеркәсіптер мәселесінің шешімін оңай жолын тауып автобустарды
сатып ала бастады. Әрине бұл жол ыңғайлы болған шығар, бірақ Қазақстандағы
автокөлік өнеркәсібінің дамуы тоқтап қалды.
Автомобиль көлігі қалалардағы, сондай-ақ ауылдық жерлердегі тұрғындар
үшін зор маңызға ие болуда. Ол халықтың экономикалық және мәдени тұрмыстық
өмірін көтеруге, қала мен ауыл арасындағы әлеуметтік-экономикалық және
мәдени дамуындағы қарама-қайшылықты аластатуға, орталық облыстар мен
еліміздің шалғай жатқан аудандарындағы тұрғындардың өміріндегі жағдайларды
теңестіруге септігін тигізеді. Автомобиль көлігінің басты міндеті халық
шаруашылығы мен тұрғындардың жүктерді материалдық және еңбек қорларының
мүмкін боларлық ең төмен шығындарын пайдалана отырып тасымалдаудағы
қажеттілігін сапалы және уақытылы қамтамасыз ету болып табылады. Бұл
мәселені шешу жалпы пайдаланудағы автомобиль көлігін дамытуды жүк және
тауар айналымдарын арттыруды, материалды-техникалық негізді бекітуді және
көлік кәсіпорындарында шоғырландыруды жылжымалы тізбектің техникалық
баптауы мен жөндеуін жақсартуды талап етеді.
Техникалық пайдалану автомобиль көлігі жүйесінің бірегей түрі болып
табылады. Автомобиль көлігінің алдында тұрған маңызды мәселелердің бірі
автомобильдердің пайдалану сенімділігін арттыру және оны ұстауға кететін
шығындарды төмендету болып табылады.
Дегенмен, автобус паркінің техникалық күйін жақсарту өте баяу
жүргізілуде. Бұл мәселені шешу бір жағынан сенімділігі жоғары
автомобильдерді шығару, ал екінші жағынан автомобильдерді техникалық
пайдалану әдістерін жетілдіру, еңбек өнімділігін арттыру, техникалық баптау
және жөндеу жұмыстарының еңбек сыйымдылығын төмендету, автобустардың жөндеу
аралық жүрісін арттыру есебінен қамтамасыз етіледі. Нұсқалған шарттарға
қосымша жылжымалы тізбекті ақаусыз күйде демеуге қажетті өндірістік негізді
құруды, өндірістік процесстерді механикаландыру және автоматтандыру
құралдарын кеңінен енгізуді талап етеді. Қазіргі уақытта АЖТК-дағы
өндірістік процесстерді механикаландыру деңгейі салыстырмалы түрде шамалы
ғана, жұмыстардың түрлері бойынша 50 пайызға жуық шаманы құрайды.
Техникалық баптау мен жөндеуінің пайдалану процессі өндірісті одан әрі
автоматтандыру және механикаландыру еңбек өнімділігін және жөндеу сапасын
арттыруға қажетті технологиялық аспаптар мен жабдықтарды қолдануды
қарастыруда. Дипломдық жұмыстың таңдалған тақырыбынан шыға отырып,
техникалық баптау тиімділігін арттыру жолдарын іздестіру және ТБ-дың
технологиялық процесін механикаландыру АЖТП-дағы жекеленген мәселелердің
бірі болып табылады деген қорытынды жасауға болады.
Қазақстан-2030 стратегиясының автокөлік жөніндегі бағдарламасы
Тарихи тұрғыдан алғанда, еліміздің аумағы арқылы шығыстан батысқа және
кері қарай көлік легі тоқтаусыз өтіп жатты, ал олардың жылжу жиілігі
азаятын емес. Қазақстанның міндеті отандық көлік – коммуникация кешенінің
бәсекелестік қабілетін және аумағымыз арқылы өететін сауда легінің ұлғаюын
қамтамасыз етуде.
Белгілі-бір дәрежеде бұл сала біршама дамыған, ол ұзақ мерзімдік
келешекте Жан-жақты өсу стратегиясына ілесуге тиіс, мұның өзі ұлттық
нарықта жан-жақты жетілдіруге және біздің көлік пен коммуникациялық
қызметімізге ден қоятын жаңа нарықтарды іздеуге салды. Бұл стратегия
автомобиль жасау, туризм, қызмет жүйесі, жол және күрделі құрылыс салаларын
барған сайын дамытуға және отандық сенімнің құнындағы көлік шығысын
кемітуге жәрдемдесетін болады.
Автокөлік жолдары және автокөлікке жасалған Қазақстан-2030
стратегиясының бағдарламасы мынадай:
- автомибиль жолдарын шапшаң аралықтар құру арқылы халықаралық
тасымалдауды қамтамасыз ететін бағыттарды дамыту;
- жекеменшік автомагистральдар салу, қазіргі барларын жекешелендіру
мен концессияға беру жөніндегі жұмыстарды бастау, оларға осы заманғы
халықаралықтар талаптар деңгейінде қызмет көрсетілуін қамтамасыз ету;-
ауылдық жерлердегі автожолдардың желісін басымдық тәртібімен дамыту және
ұзақ мерзімді келешекте олардың тығыз табанды жолға көшірілуіне жету,
олардың қабілетін жақсарту.
1. Жоғарғы сынып оқушыларының кәсіпке баулудың педагогикалық
негіздері
1.1 Білім беру саласындағы оқыту әдістерінің дамуы мен маңызы
Жастар мен ересек адамдарды оқыту мен тәрбиелеу процесінің тарихы
адамат қоғамы құралған ерте заманнан басталды. Қоғамның сатылап дамуына
байланысты оқыту мен тәрбиелеу ісі де үдайы жетілдіріліп келеді.
Халық педагогикасында адамдарға үйрету мен оларды тәрбиелеу ісінде
тыңдаттыру, жаттаттыру, көрсету, жұмыс істеттіру, өнерге және кәсіби
шеберлікке баулу сияқты әдістерді пайдаланып келген.
Осы уақытқа дейін оқыту әдістерінің бірнеше түрі мен аттары ойлап
шығарылады және әр кезде әр түрлі мақсат үшін қолданылады.
Оқыту процесінде көп ғасырлар бойы, әсіресе , діни оқу орындарында ,
қатып қалған кітап сөзін өзгертпей тастай қылып жаттаттыру әдісі
пайдаланып келген .
20-шы жылдардың совет мектептерінде комплексті әдіс (қоғам табиғат
еңбек деген жүйе бойынша) оқытылады. 40-шы жылдары эксперименттік
әдіс ендірілді, ол оқушылардың эксперименттік политехникалық , жалпы
ептіліктері мен дағдыларының дамуына қолайлы жағдай туғызады.
Білім берудің маңызы. Автомобиль ісін оқыту бағдарламасы оқушыларға
мынандай бөлімдерді оқытуды қарастырады. Автомобильдің құрылысы,
Автомобильдерді басқару мен техникалық қызмет көрсету негіздері,
Жол жүру ережелері, жол жүру қауіпсіздігінің негіздері, сонымен
қатар автомобильдің қозғалтқыштың құрылысы мен механизмдері мен танысады.
Жол жүру ережелері бөлімінде тәртіп сақтау ережелері және жол
қауіпсіздігі , жүргізушілердің жаяу жүргіншілер мен пассажирлердің жалпы
міндеттері , жол белгілері , жолдан өту сызықтары , жол қозғалысын бағыттау
сигналдары , қозғалыс ережелері , көліктердің тоқтауы және тұрақтары туралы
мәселелер ашылады (айқындалады).
Автомобильді пайдалану негіздері бөлімінде оқушылар халық
шаруашылығындағы автомобиль көліктерінің рөлін, автомобиль транспортында
жұмысты ғылыми ұйымдастыру тәртібін біледі.
Оқыту материалдық база. Мектептерде автомобиль ісіне арнап жабдықталған
оқу кабинеті, слесарлық- монтаждық шеберхана , техникалық қызмет көрсету
лабораториясы, оқу автомобильдері болуы керек.
Сонымен қатар,мектептер автокөлік және автожөндеу өндірістермен,
Автомобильдерге техникалық қызмет көрсету бекеттерімен автогараждармен
байланыс орнатуы қажет. Бұл өндірістік орындар кабинеттерді жабдықтауға
жанармайлар материалдарымен қамтмамсыз етуге, оқушыларды автомобиль
жүргізуге оқыту үшін маман нұсқаушылар
бөлуге көмектеседі.
Автомобиль ісі кабинеттерінде оқушыларға автомобильдің құрылысы және
техникалық қызмет көрсетудің теориялық мәселелерін оқытады, лабораториялық
және практикалық сабақтар жүргізіледі.
Автомобиль ісі кабинеттерінде жиналған түрдегі автомобиль агрегаттары
(қозғалтқыш, беріліс қорабы, артқы және алдыңғы көпірлер)айналып
тұратын қондырғыларға орнатылуы тиіс. Кабинетте лабораториялық жұмыстарға
арналған құрал-саймандар,инструкциялық карталар,оқу плакаттары, сызбалар
мен суреттер, техникалық және анықтамалық оқулықтар болуы керек. Көрнекті
жерге жұмыс қауіпсіздігі мен өрт қауіпсіздігінің ережелері ілінеді.Сонымен
бірге көрнекті жерде медикаменттері бар аптечка болуы керек. Барлық құрал
–сайман,
механизмдерге, құралдарға материалдық жауапкершілік мұғалімге
жүктеледі.
1.2 Оқыту әдістерінің ғылыми негіздері және олардың жіктелуі
Оқыту әдістері – көп тармақтан тұратын, көп компонентті ғылыми-
практикалық ұғым.
Оқыту әдістерін ғылыми негізде талдау жасап, оған әртүрлі тұрғыдан
анықтама беруге болады: оқыту әдісі-оқытушы мен оқушының бірлесіп жұмыс
істеу тәсілдері: оқыту әдісі –оқу процесіндегі алға қойылған мақсатқа жету
үшін мұғалім мен оқушының бірігіп атқаратын әрекеті;
оқыту әдісі- оқушыларға білім беретін жол; оқыту әдісі –оқушылардың
танымдық процесін және жеке басының дамуын ұйымдастыру формасы.
Осындай жағдайда оқыту әдістерінің, методикалық тәсіл мен амалдың
және әрекет-әсердің оқу процесінде қолданылу формалары мен мазмұны да
әр түрлі сипат алады.
Бұған бірнеше мысал кетіруге болады. Сабақта жаңа тақырыпты ауызша
баяндап түсіндіру –оқыту әдісінің бір түріне жатады. Лабораториялық жұмысты
орындау үшін оқушыларға мұғалім кейде қысқашаауызша нұсқау беріп,қалай
істеу керектігін бағыт-бағдар көрсетеді; екінші бір жағдайда оқытушының
айтып отыруымен оқушылар әрекет жасайды; үшінші жағдайда мұғалім
оқушылардың қандай әрекет жасайтыны туралы жазбаша нұсқау береді;
төртінші педагог жұмыстың мақсатын тұжырымдайды, сол бойынша оқушылар
өздері керекті құрал-саймандарды
приборларды таңдап –теріп алады.Бұл мысалдағы лабораториялық жұмыс
жасау- оқыту әдісі, оның элементі ; ол оқу роцесіндегі мұғалім мен
оқушылардың жеке іс әрекетін көрсетеді.
Бұл принцип тұрғысынан оқыту әдістері үш түрге бөлінеді ;
1) сөзбен баяндау әдістері;
2) көрнекілік әдістері ;
3) практикалық әдістер;
1. Сөзбен баяндау әдістері мұғалімнің ауызша түсіндіруі арқылы жүзеге
асырылады .Оқушыларға берілетін білімдердің негізгі көзі-мұғалімнің ісі-
сөзбен түсіндіру, оқушылардың қызметі –тыңдау, ойлану болып татабылады.
Мұғалімнің оқу материалын ауызша сөзбен баяндау әдісі әңгемелесу, сөйлесу,
лекция , түсіндіру арқылы жүргізеді .
2.Көрнекілік әдіспен оқу материалдарын түсіндіргенде оқытушы көрнекті
және техникалық құралдарды қолдану арқылы құбылыстарды, процестерді ,
денелерді ,заттардарды көрсетеді, көрнекілейді, иллюстрациялайды ,
қолдарына ұстатып сездіреді. Бұл жағдайда мұғалімнің сөзі тек қосымша роль
атқарады да, оқушылардың алатын білім көзі көрнекті құрал болып табылады.
Көрнекілік әдістерінің түрлеріне көрнекілік экспериментті,
экскурсияны , схема-плакат,сызу сурет,коллекцияларды көрсетуді,кино-
диафильмдерді және теледидарлық ақпаратты хабарлауды жатқызуға болады.
3. Практикалық әдіспен лабораториялық жұмыстар, практикумдар,
кластан тыс бақылаулар жүргізу жатады.
Сондай-ақ сөзбен түсіндіру әдісі көп жағдайда практикалық әдіспен бірге
пайдаланылып отырады. Демек, қай уақытта, қандай әдістерді,қалай
қолдану –мұғалімнің шығармашылық ісі, әдістемелік амал тәсілі.
Мұны шығармашылық және жаңашыл мұғалімдердің оқыту әдістерін сан алуан
құбылтып , көптеген жаңа әдістемелік тәсілдер мен амлдарды ойлап шығарып ,
пайдаланып, онан әрі түрлендіріп, дамытып жатқаны тағы да дәлелдеп отыр.
Оқушылардың біліп тану процесінің сипатына қарай М.Н.Скаткин мен
И.Я.Лернердің классификациясы бойынша оқыту әдістерінің жүйесі 5түрге
бөлінеді; түсіндірмелі-иллюстративтік (информациялық, рецептік
репродуктивтік, проблемалық,эвристикалық жартылай ізденушілік,
зерттеушілік әдістер.
1.3 Автомобиль ісі сабақтарында оқыту әдістері мен тәсілдерін қолдану
ерекшеліктері
Оқыту әдістерін зерттеу – негізінен дидактиканың міндеті,ал жеке пәнді
оқыту, оның ішінде автомобиль ісін оқыту әдістемесінің мақсаты оның
мазмұнының ерекшелік сипатына сай сабақта оқыту әдістерінің тиімді
тәсілдері мен әдістемелік амалдарын қолданудың жолдарымен формаларын
анықтау.
Әңгімелесу тәсілі бойынша сабақта мұғалім мен оқушылардың сұрақ жауабы
арқылы оқу материалы ауызша баяндалып, түсіндіріледі.
Әңгімелесу арқылы өткізілген сабақтарда көбнесе оқушылар тыңдайды,
көрнекіленген құбылыстарды көріп бақылайды, мұның нәтежесінде олардың
сабақтағы белсенділігі жоғары болады және сабақтың үстінде бөтен нәрсемен
айналысуға мүмкіндіктері болмайды .
Әңгімелеу – оқу материалын сабақта,диалогсыз, тек мұғалімнің өзінің
үздіксіз сөзбен ауызша баяндау тәсілі.
Оқушылардың логикалық-танымдық және творчествалық ойлауы мен
қабілеттерін дамытуда проблемалық оқыту тәсілімен өткізудің маңызы зор.
Проблемалық оқытудың формасын мынандай 4 деңгейде өткізудің
мүмкіндігі бар;
1.проблемалық баяндау –мұғалімнің проблеманы тұжырымдап,оны өз шншнуі
,ғылымда оның қалай шешеілгендігін көрсету (автомобильдердің жұмысы және
қосымша жабдықтары);
2.проблемалық жағдаят туғызып, оған оқушыларды қатыстырып,бірге шешу
(жол жүру қауіпсіздігінің негіздері);
3.проблеманы мұғалімнің өзі тұжырымдап шешеуін оқушылардың өздеріне
ұсыну (автомобильдерге техникалық қызмет көрсету);
4.Проблеманы тұжырымдауды және оны шешеуді оқушылардың өздеріне беру
(автомобильдерді басқару).Бұл тәсілді көбінесе факультативтік
сабақтарда,үйірме жұмыстарын да қолданылады.
Автомобиль пәні сабақтары бағдарламалап оқыту жолымен де жетілдіріп
келеді.Мұндай тәсілді пайдаланудың нәтежесінде бағдарламаны бір оқушы
шапшаң, ал басқа біреуі баяу меңгереді, оқушылардың өзіндік оқуына қолайлы
жағдай туғызылады,олардың мұғалімге деген жеке басының назарлығы –күдігі
болмайды.
Лабораториялық-практикалық сабақтарды өткізу әдістері.
Орта және арнаулы мектептерде лаборатоиялық-практикалық сабақтар,
арнаулы құрал-жабдықтармен жабдықталған шеберханаларда өткізіледі.
Мұғалімнің сабаққа дайындығын екі кезеңге бөлуге болады: оның сабаққа
дербес дайындалуы және сабақтың материалдық -техникалық базасын жасауы.
Мұғалім әрбір сабаққа мұқият дайындалып, жаңа оқулықтармен қажетті
әдебиеттерді оқуы қажет; әрбір технологиялық-нұсқау картасының мазмұнын
қарап,түзетулер енгізуге болады.
Егер сабақ барысында жаңа агрегатты не болмаса механизмді бөлшектеу
керек болса, онда мұғалім алдын-ала өзі бөлшектеп,жинап көруі керек.
Әсіресе жұмыс барысында техникалық қауіпсіздік ережелерінің сақталуын
көздеу қажет.
Көрнектемелік (демонстрациялау) әдісі.
Бұл әдісті сабақта қолдану оқушыларға техникалық обьектілер мен
процестерді табиғи күйде не модельдермен шартты көрініс түрінде қабылдауға
мүмкіндік береді. Оқу шеберханаларындағы көрнектемелер тек оқытудың
көрнекі құралы ғана емес, оқушылардың білім көзі, оқыту обьектісі болып
табылады.
1. Табиғи обьектілер мен процестерді көрнектемелеу .
Оқу шеберханасындағы сабақтарда мұғалім оқушыларға оқытылатын
механизмдер, станоктар, құрал-саймандар, машиналардың тек сыртқы көрінісі
ғана емес,оны ашып көрсету арқылы бөліктерін көрсетіп түсіндіреді.
2.Көрнекі құралдар мен графиктік кескіндер.
Инструкциялар ретінде плакаттар мен кестелер қолданылады, онда жұмыс
жасау реті және т.б.жазылады немесе көрсетіледі.
Сонымен қатар сабақты техникалық суреттер, эскиздер, технологиялық
карталар, график диаграммалар да қолданылады.
3. Кинофильмдерді көрнектемелеу .
Оқу кинофильмдерді оқушыларға көрнекі түрде және динамикада жаңа
техникаларды, технолгияны және еңбек әдістерін көрсетуге мүмкіндік береді.
Оның пайдалылығы сөзсіз.
Бірақ кинофильмдерді оқушылардың дайындық дәрежесіне сай болатындай
етіп таңдап алу керек. Мұғалім бұл жағдайда көрнектеменің алдында фильмнің
мазмұнын және фильмнен соң қойылатын сұрақтарды алдын-ала дайындалып алуы
керек.
2. ЖҰМЫСТЫ ТЕХНИКАЛЫҚ-ЭКОНОМИКАЛЫҚ НЕГІЗДЕУ
2.1 Кәсіпорынның пайда болуы және даму тарихы
Дипломдық жұмыстың тақырыбы бойынша қарастырып отырған Тараз
қаласындағыПегас ЖШС 1966 жылдың 18 мамырынан №231 Қазақ ССР Жамбыл
автотрестінің бұйрығына сәйкес ұйымдастырылған.
Бірінші ашылған жылдары бұл мекемеде (Пегас ЖШС-де) 151 адам жұмыс
істеді, оның 18 жүргізуші, 48 жөндеу жұмысшылары, 48 инженерлік -
техникалық мамандар мен қызметшілер, 7 құрылыс жұмысшылары.
2.2. Өндірістік-техникалық базаның күйі
Автобустар паркін техникалық ақаусыз күйде ұстау үшін, автомобиль
көлігінің кәсіпорны жылжымалы тізбекті сақтау, ағынды жөндеу және
техникалық баптауға сондай-ақ персонал жұмысының қажетті жағдайларын
жасауға арналған үймереттердің, ғимараттардың, жабдықтар мен аспаптардың
жиынтығы болып табылатын өндірістік-техникалық негізге қойылатын негізгі
талаптар – жылжымалы тізбектің тасымалдауларды ең төменгі еңбек шығындарына
қол жеткізе отырып орындауға керекті техникалық дайындық күйінің қажетті
деңгейін қамтамасыз ету.
Өндірістік-техникалық негіздің даму деңгейі кәсіпорын жұмысының
көрсеткіштеріне айтарлықтай әсер етеді. Өндірістік-техникалық негіз негізгі
өндірістік қорлардан 56 пайызды құрайды, ал қалған 44 пайызы жылжымалы
тізбек паркінің үлесіне тиеді.
Мұнымен қатар, кәсіпорын малдамасы өндірістік-техникалық негіздің алға
шығуына қарамастан, оны пайдалану дәрежесі жоғары емес екендігін көрсетіп
отыр. Жұмыс уақытының механикаландырудың төменгі деңгейде болу салдарынан
жоғалтулары 25-40 пайызды құрайды. Өндірістік-техникалық негізді дамыту
кәсіпорындарды кеңейту, қайта конструкциялау және жарақтандыру есебінен
жүзеге асырылады.
Өндірістік-техникалық негіздің негізгі элементтері кәсіпорынның бас
жоспарында көрсетілген. Бас жоспарда барлық ғимараттар, үймереттер мен
алаңшалар лабариттік сызбалар түрінде келтірілген. Өндірістік тұрықта
бекеттік және аумақшалық жұмыс орындары, ағынды жөндеу аймақтары,
техникалық баптау жерлері мен оларға қатар жатқан қоймалар орналасқан.
Сондай-ақ бақылау-өткізу пунктінің, әкімшілік-тұрмыстық тұрықтың,
дәрігерлік пунктің жекеленген ғимараттары нұсқалған.
ЛАЗ-695, Икарус-260, ПАЗ, ЛАЗ-4202 автобустары үшін 50-ден астам
қондыру орнына арналған шеберханалары бар.
Шеберханалардың құрамына - аккумуляторлық цех, токарлық цех, моторлық
цех, электр цехы, желімдеу цехы, агрегаттық цех, мыстау цехы, қосалқы
бөлшектер мен материалдар қоймасы, дәнекерлеу цехы, санитарлы-тұрмыстық
үймереттер кіреді.
Пегас ЖШС автопарк аймағында парктің жылжымалы тізбегін жанар май –
майлау материалдарымен толық қамтамасыз ететін жанар май бекеті және
автобустарды жуу орны бар.
Кәсіпорын аймағына кіре беріс жерде бақылау-техникалық пункті, сондай-
ақ жұмыс басында және аяғында куәлендіретін дәрігерлік пункт, автобустарды
диагностикалау және техникалық баптау (ТБ-1 және ТБ-2) пунктері салынған.
2.3. Автомобильдердің күйі мен саны
Пегас ЖШС балансында жолаушыларды қала ішінде, сондай-ақ қала
арасында тасымалдауға арналған 114 автобус, 13 автомобиль бар.
Автобустарды маркалары бойынша сандық үлестіру 1.1-кестеде
келтірілген.
Кесте 1.1.
Пегас ЖШС автобустардың берілген тізбелік саны
№ Автомобильдің түрі, маркасы Бірлік саны
1 Икарус-260 4
2 Икарус-260п 13
3 Икарус-280 4
4 Икарус-263 5
5 Икарус-250 16
6 Икарус-256 35
7 ЛАЗ –695 16
8 ЛАЗ –699 12
9 ЛАЗ –42021 16
10 Дамлер Венц 2
11 ПАЗ 1
Барлығы 114
1 КамАЗ 2
2 Газ-53 3
3 ММЗ 2
4 КрАЗ 1
5 ИЗС 1
6 ГАЗ-31029 1
7 ГАЗ-31010 1
8 ВАЗ -2107 1
9 ГАЗ-24 1
Барлығы 13
Қорытындысы 127
Қазіргі уақытта автобустардың көпшілігі жөндеуді талап етеді, бұл
соңғы 3-4 жылда қосалқы бөлшектер мен материалдардың жоқтығымен, оларға
деген бағаның күрт өсуімен байланысты. Кәсіпорынның қазіргі жағдайларда
барлық жылжымалы тізбектерді жаңартуға және күрделі жөндеуден өткізуге
шамасы келмей отыр.
Көптеген автобустар жүрісті қалыптан тыс шамада жүріп өткен, бірақ
техникалық баптау мен ағынды жөндеуді қажетті қосалқы бөлшектер мен
мателриалдардың болмау есебінен тұрып қалуда.
Алдыңғы жылдарда кәсіпорын басшылығы жаңа модификациялы автобустарды
сатып алуда, сонымен қатар автобустарды сығылған және сұйытылған газбен
жұмыс істейтін тораптар және қондырғылармен қайта жарақтауды жоспарлап
отыр.
2.4. Кәсіпорынның 2004-2006 жылдардағы жұмысының техникалық-
экономикалық көрсеткіштері
Талдаудың мақсаты – қызмет ету нәтижелерінің пайдалану, техникалық
және ұйымдастыру себепкерлерінен тәуелділігін ашып көрсету. Талдау
көмегімен әрбір себепкердің жоспарды орындауға әсерін анықтаймыз, өндіріс
қорларын табамыз, жұмыстағы кемшіліктерді ашып көрсетеміз. Талдауға
арналған негізгі материал кәсіпорын қызметінің барлық жақтарын толығырақ
қамтитын жылдық есеп беру жазбалары болып табылады.
Талдауға қажетті шартты материалдар, сондай-ақ пайдаланудың нақты
жағдайларын, кәсіпорынның техникалық жарақталу деңгейін, ұйымдастыру
құрылымын ескере отырып, қарастырылатын оперативтік, бухгалтерлік және
статикалық есеп берудің мәліметтері болып табылады.
2003 жылдың нәтижелері бойынша.
2004 жылғы 1 қаңтарына берілген мәліметтерге сай паркте жалпы
сыйымдылығы 5502 орынды құрайтын 146 автобустар бар болатын. Осы автобустар
жалпы ұзындығы 120,13 шақырымды құрайтын 30 бағытжол бойынша қызмет
көрсетеді:
- қала, 2 бағытжол, ұзындығы - 54,8 км;
- қала маңы, 12 бағытжол, ұзындығы - 493,0 км;
- қала аралық, 15 бағытжол, ұзындығы 11393,0 км;
- арнайы бағытжолдар, 1 бағытжол, ұзындығы - 72,4 км.
Бір жарты жылдықтағы жұмыс нәтижелері бойынша келесі кемшіліктер орын
алады:
- толық шықпау, барлығы – 239:
оның ішінде ТБ-180;
ОЭ – 59.
- кешігулер, барлығы – 9361:
оның ішінде ТБ – 6090;
ОЭ-327.1
- кідірістер, барлығы – 7695:
оның ішінде ТБ – 5794;
ОЭ – 1901.
Қозғалыс реттілігі төмендегілерді құрайды:
- қала ішінде – 94,8%;
- қала сыртында – 97,9%;
- қала аралық – 97,2%;
- автопарк бойынша– 96,0%.
Кесте 1.2
Техникалық-экономикалық көрсеткіштер
Көрсеткіштер өлш 2004ж 2005 ж. 2005ж.
бірл. 2004ж. %
жоспар нақты %
1. Автобустардың дана 198,0 161,2 159,7 99,1 80,4
орташа тізбелік саны
2. ЖПК - жалпы бірлік 0,686 0,76 0,655 96,9 95,5
оның ішінде: бірлік 0,685 0,75 0,653 96,7 95,3
келісімді паркке
сағаттық паркке бірлік 0,7798 0,798 0,832 104,3 106,9
3. Тасымалданған мың адам7376 4424,0 4458,1 100,8 60,4
жолаушылар
4. Жолаушылар м.ж.км 128037,9110585,0 114140,6103,2 89,1
айналымы
5. Ақылы сағат м. сағ. 4,7 2,9 3,6 124,1 76,6
6. Жұмыс тәртібі сағ 6,5 6,5 6,7 103,1 103,1
оның ішінде: сағ 6,5 6,5 6,7 103,1 103,1
келісімді паркке
сағаттық паркке сағ 13,0 8,9 7,7 86,5 59,2
7. Жалпы жүріс м. км 9820,4 8516,5 7935,9 93,2 80,8
8. Жүрісті бірлік 0,945 0,936 0,934 94,8 98,8
пайдала-ну
коэффициенті
9. Сыйымдылықты бірлік 0,382 0,366 0,409 111,7 107,1
пайдалану коэф-ті
1-қазанға парктегі автобустардың орташа тізбелік саны 1597 бірлікті
құрады, яғни өткен жылмен салыстырғанда 38,8 бірлікке төмен. Мұндай
төмендеу қалалық бағытжолдардың көлікпен қоса бір бөлігін бірінші және
үшінші автобус парктеріне өткізумен және жылжымалы тізбектің бірнешеуін
сатумен байланысты болып отыр. Қалалық тасымалдаулар бойынша бағытжолдар
мөлшерінің кемуі тасымалданған жолаушылар, жолаушылар айналымы сияқты
техникалық-экономикалық көрсеткіштердің кемуіне әкеліп соқты. Осылайша,
тұтас алғандағы кәсіпорын бойынша тасымалданған жолаушылар санының
төмендеуі 2004 жылға қарай 2981,1 мың адамды құрады, оның ішінде 2452 мың
адам қаладан. Жолаушылар айналымының тұтас алғандағы кемуі 13897,3 мың ж.км-
ді құрап отыр, оның 82,6% қалалық тасымалдаулар үлесіне тиеді. Бұл
көрсеткіштердің төмендеуіне сондай-ақ, аз да болса, тапсырыстың және
арендалық тасымалдаулардың қысқаруы да әсер етіп отыр. Жұмыс көлемдерін
жоғалту паркті және жүрісті пайдалану коэффициенттері сияқты
көрсеткіштердің нашарлауына да септігін тигізбей қоймайды.
Кесте 1.3
Тасымалдаулар бойынша қаржылық көрсеткіштер
Көрсеткіштер Өлш. 2004ж. 2005ж. 2004ж.
бірл. Есебі 2005ж. %
жоспар нақты %
1. Жалпы табыс теңге 101480,0 75770 73321,0 96,0 72,3
оның ішінде: теңге 99096,5 74480 71244,4 95,6 71,9
келісімді паркке
сағаттық паркке теңге 2383,5 1285 2076,0 6,6 87,1
2. Теріс шығындар теңге 125749,9 1470,0 796,5 - -
3. Шығындар теңге 24269,9 77240,0 730245 94,5 58,1
4. 1 ж. Шыққан теңге 1,24 1,01 0,99 0,8 79,8
шығындар
5. Келісімді парк тиын 786,8 685,23 633,92 92,5 80,6
тарифі, 10Пкм
6. Сағаттық парк тиын 5071,28 4431,03 5766,67 130,1 113,7
тарифы, 10 ж.сағ
Жылдық табыс жоспары 96,8%-ке оындалған. Орындалмағаны 2,4 млн. тенге.
Оған қала бойынша, қала ішіндегі және қала аралық жолаушы тасымалдаудың
төмендігі әсер етті.
Нақты жүзінде шығындар 4,2 млн. теңгеге дейін төмендегені байқалды.
Осының есебінен 296 мың теңге пайда табылды, ал бір жылғы табысқа
шаққандағы шығындарды төмендету 20% орындалды.
Кесте 1.4
Еңбек бойынша алынған көрсеткіштер
Көрсеткіштер Өлшем 2004ж. 2005ж. 2005ж-ға %
бірлік
Саны Адам 665 513 77,1
Еңбек өнімділігі м. тгадам 152,6 142,7 93,2
Орташа жалақы Теңге 3753 3630 96,7
Жұмыстан тыс сағаттар Сағат 29259 16026 54,8
Жұмыс уақыт жоғалтулар: адам*күн 11430 9989 87,4
оның ішінде: адам*күн 2180 3596 164,6
- жұмысқа келмеу
- әкімшілік рұқсатымен адам*күн 3404 6132 121,4
- аурулар бойынша адам*күн 4908 2196 44
Жұмысшылардың нақты жүзіндегі саны өткен жылмен салыстырғанда 152
адамға кеміді. Дегенмен, жолаушылар ағынының және сәйкесінше жылдық табыс
көлемінің төмендеу есебінен 2005 жылғы еңбек өнімділігінің деңгейі
қамтамасыз етілмеді және 93,2% құрап отыр.
Орташа айлық жалақы 7124 теңге болды, ол 2004 жылға қарағанда 1,96 есе
жоғары. Есеп беру кезінде 37,6% жұмыс уақытының жоғалуы төмендеді, және
44% әкімшілік нұсқауымен демалысқа шығуы азайды.
Кадрлар қозғалысы
1.01.04 жылдағы жұмысшылардың тізімдік саны 454 адамды құрады, соның
ішінде 284 адам жүргізуші, ал жөндеу жұмысында 50 адам және 39 маман.
Кесте 1.5
Ағындылық күйі
Көрсеткіштер Қабылданған Босатылғаны Ағындылық
2004ж. 2005ж. 2004ж. 2005ж. 2004ж. 2005ж.
1 2 3 4 5 6 7
Барлығы, 111 84 271 224 18,9 20,4
оның ішінде: 68 52 137 100 17,5 23,3
- жүргізушілер
1 2 3 4 5 6 7
- жөндеу 16 2 48 28 21,6 25,3
жұмысшылары
- мамандар 4 4 36 17 1,1 7,0
Кадрлар ағындылығы 1,5%-ға азайды. Себебі, тұратын орынның ауыстыруына
байланысты еңбек ағымының жағдайы да өзгереді.
Кесте 1.6
ЖҚҚ жағдайының анализі
Ереже бұзулар атаулары 2004ж. 2005ж.
ЖКО 3 7
Қаза тапқандар 1 3
Жарақат алғандар 3 11
Шығын ЖКО 12 11
Жол қозғалыс ережелерін бұзулар 203 138
Жүргізу құқығынан айырылған - -
Дәрігерлік сауықтырғыштарда болғандар 6 -
Мас күйде автобус жүргізгендер - -
Алкогольдік интоксикация - -
Кадрлар ағындылығы 1,5%-ға артты. Жұмыстан босатулардың негізгі себебі
тұрақты мекен-жайын ауыстыру болып табылады.
Алкогольдік интоксикации бойынша жұмыстан бес жүргізуші босатылды.
Жұмысқа келмеу 5396 күнді құрады, оның ішінде жүргізушілермен – 3291
күн. 91 адамға айыппұл салынды, олардың 23 адамы – жүргізушілер. Талдауға
арналған негізні материал кәсіпорын қызметінің барлық жақтарын толығырақ
қамтитын жылдық есеп беру жазбалары болып табылады. Талдауға қажетті шартты
материалдар сондай-ақ пайдаланудың нақты жағдайларын, кәсіпорынның
техникалық жарақтану деңгейін, ұйымдастыру құрылымын ескере отырып,
қарастырылатын оперативтік, бухгалтерлік және статикалық есеп берудің
мәліметтері болып табылады.
2005 жылдың нәтижелері бойынша
2005жыл 1 қаңтарына берілген мәліметтер бойынша кәсіпорын ұзақтылығы
11579,7 км, жалпы сыйымдылығы 4322 орынды құрайтын 26 бағытжолда қызмет
көрсеткен 114 бірлік автобустардан тұрған, оның ішінде:
- қала, 2 бағытжол, ұзындығы – 54,7 км;
- қала маңы, 9 бағытжол, ұзындығы 540 км;
- қала аралық, 15 бағытжол, ұзындығы – 10985 км.
Бір жылдағы жұмыс нәтижелері бойынша келесідей кемшіліктер орын алды:
- толық шықпау, барлығы – 287;
оның ішінде: ТБ – 195;
ОЭ – 92.
- кешігулер, барлығы – 7631:
оның ішінде: ТБ – 3829;
ОЭ – 3802.
- кідірістер, барлығы – 4182:
оның ішінде: ТБ – 2466;
ОЭ – 1716.
- рейстерді жоғалту, барлығы – 13684:
оның ішінде: ТБ – 9335;
ОЭ – 4349.
Қозғалыс реттілігі төмендегілерді құрайды:
- қала – 85,8%;
- қала маңы – 94,7%;
- қала аралық – 96,5%;
- автопарк бойынша – 89,6 %.
Кесте 1.7
Техникалық-экономикалық көрсеткіштер
Көрсеткіштер Өлш 2005ж. 2006ж. 2005жыл-да
бірл. Есеп ғы % .
жоспар нақты %
1. Автобустардың дана 159,7 129,0 126,2 97,8 79
орташа тізбелік
саны
2. ЖПК – жалпы бірлік 0,655 0,578 0,611 105,7 93,3
оның ішінде: бірлік 0,653 129 126,2 97,8 79
келісімді паркке
сағаттық паркке бірлік 0,832 0,578 0,611 105,7 93,3
3. Тасымалданғанмың 4458,1 3953 4170,2 105,5 93,5
жолаушылар адам
4. Жолаушылар м.ж.км 114140,6 95555 95860,4 100,3 84,0
айналымы
5. Ақылы сағат м. сағ.3,6 1,8 1,9 105,5 93,5
6. Жұмыс тәртібі сағ 6,7 7,6 7,3 96,1 108,9
оның ішінде: сағ 6,7 7,6 7,3 96,1 108,9
келісімді паркке
сағаттық паркке сағ 7,7 7,1 6,6 93,0 85,7
7. Жалпы жүріс м. км 7935,9 6679,6 6379,6 95,5 80,4
8. Жүрісті бірлік 0,934 0,933 0,944 101,2 101,1
пайдала-ну
коэффициенті
9. Сыйымдылықты бірлік 0,409 0,405 0,419 103,4 102,4
пайдалану коэф-ті
Автомобильдердің орташа саны 2004 жылмен салыстырғанда 33,5 бірлікке
немесе 21%- ке кеміді. Автобустың бір бөлігі сатылды, бір бөлігі
тозғандықтан тізбеден шығарылды. Үстіміздегі жылда тасымалдаулардың
жоспарланған көлемінде ұстап тұра алмады, бірақ 2004 жылға қарағанда
жолаушылар саны мен жолаушылар ағыны сәйкесінше 0,5 және 16%-ке кеміді.
Төмендеу тасымалдаулардың қалалық тасымалдауларды қоспағанда, барлық
түрлерінде өтті, ол төмендегі кестеде келтірілген.
Кесте 1.8
Көреткіштер Өлш. Нақты жүзінде 2006ж. Кему, өсу
бірлік 2005ж.%
2005ж. 2006г. %-те қосу.
баптау
Жолаушыларды м. адам 4438,1 4170,2 93,5 -6,5 -287,5
тасымалдау,
оның ішінде:- қалада м. адам 3057,8 3168,9 103,6 +3,6 +111,1
- қала маңы м. адам 1042,3 747,6 71,7 -28,3 -294,7
- тапсырыс м. адам 168,4 81,6 48,5 -51,5 -86,8
- қала аралық м. адам 172,2 169,0 98,1 -1,9 -3,2
- аренда м. адам 17,4 3,1 17,8 -81,2 -14,3
Жолаушы айналымы, м.ж.км. 114140,6 95860,4 84,0 -16 -18280,2
оның ішінде: қалада м.ж.км 14793,5 15638,2 105,7 +5,7 +8447,4
- қала маңы м.ж.км 25207,2 1604,7 70,7 -29,3 -7382,5
- тапсырыс м.ж.км 3353,2 59131,8 47,8 -52,2 -17486
- қала аралық м.ж.км 632255,9 1661 93,5 -6,5 -4124,1
- аренда м.ж.км 7530,7 1661 22,1 -77,9 -5869,7
Жолаушылар ағынының төмендеуі қала маңындағы және қала аралық
бағытжолдарда едәуір тиімді коммерциялық автобустар мен жеке таксилердің
пайда болуымен байланысты, жоғарыда аталғандарға төмен бағаның болуы және
жоғарғы жылдамдығы есебінен жолаушылар көптеп баруда.
Өткен жылмен салыстырғанда жылжымалы тізбекті, жүрісті және
сыйымдылықты пайдалану коэффициенттері едәуір жақсарды.
Кесте 1.9
Тасымалдаудың қаржылық көрсеткіші
Көрсеткіштер Өлш. 2005ж. 2006 ж % 2005ж.
бірлік
жоспар Нақты %
Жылдық табыс м.тг. 73321,0 57575,0 58127,0 101,0 79,3
Шығындар м.тг. 73024,5 58245,0 56747,0 97,4 77,7
Теріс шығындар м.тг. +296,5 -670,0 +1380,1 - 4,7
1 ж. табысқа м.тг. 0,99 1,01 0,48 97,0 99
шаққандағы
шығындар
Жылдық табыс жоспары өткен жылмен салыстырғанда 101,0% орындалды, тек
жолаушылар ағынының кемуінен 11,1млн. теңге пайда жоғалды. 2004 жылмен
салыстырғандағы шығындар 16,3 млн.теңгеге төмендетілді.
Кесте 1.10
Еңбек бойынша алынған көрсеткіштер
Көрсеткіштер Өлш. 2005ж. 2006ж. %
бірлік
Саны адам 665 513 77,1
Еңбек өнімділігі м. тг 152,6 142,3 93,2
Орташа жалақы теңге 3753 3630 96,7
Жұмыстан тыс сағаттар сағат 29259 16026 54,8
Жұмыс уақыт жоғалтулар: адам*күн 11430 9989 87,4
оның ішінде: адам*күн 2184 3596 164,6
- жұмысқа келмеу
- әкімшілік рұқсатымен адам*күн 3404 6132 121,4
- аурулар бойынша адам*күн 4908 2196 44
Жұмысшылардың нақтылық саны былтырғы жылға қарағанда 152 адамға
азайған. Жолаушы айналымы және жалпы табыстың көлемі азайған соң 2005 жылғы
еңбек өнімділігі қамтамасыз етілмеді және 93,22% құрады. Орташа жалақы 7124
теңгені құрады, жұмыс күні ұзартылғаннан соң өткен жылға қарағанда 1,96
көп. Есеп беру мезгілінде жұмыс уақытын жоғалту азайды, есесіне жұмысқа
себепсізщ шықпау 1,6 есе және әкімшілік рұқсатынан 1,2 есе өсті.
3. ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ ЕСЕПТЕУ
3.1. Пайдаланудың табиғи-климаттық және жол жағдайларының сипаты
Тараз қаласы Жамбыл облысында орналасқан және облыс орталығы болып
табылады. Жамбыл облысындағы климат ыстық, құрғақ болып саналады. Ауаның
орташа айлық температурасы қаңтар айында -15 -тен ( + 5 оС-ге дейінгі
аралықта, ал шілдеде +25-тен +40 оС-ке дейінгі аралықта тербеледі.
“Пегас” ЖШС паркінің автобустары жолаушыларды тасымалдаумен, сондай-
ақ қалааралық бағытжолдарда жолаушыларға қызмет көрсетумен айналысады. Жол
төсемінің түрін Д2 – битумды минералдық қабаттар деп қабылдаймыз.
Жергілікті рельеф – ойпатты, қыратты.
Пайдалану жағдайларының категориясы жол төсемінің түрімен, жергілікті
рельефпен және қозғалыс жағдайларымен сипатталады.
Жоғарыда нұсқалған сипаттамаларды ескере оытырп, пайдалану
жағдайларының ІІІ категориясын қабылдаймыз.
3.2. Нормативтерді пайдалану жағдайларына келтіруге арналған түзету
коэффициенттерін таңдау
Таңдауды маркалардың негізгі бірліктері бойынша, яғни Икарус-260,
ЛАЗ-695 және ЛАЗ-4202маркалы автобустарына жүргіземіз.
Анықтамалар мен нормативтік құжаттамаларда автобустар бойынша барлық
нормативтік мәндер пайдалану жағдайының І категориясы үшін келтіріледі.
Қалыптарды пайдаланудың нақты жағайларына келтіру үшін келесідей
түзету коэффициенттері К1, К2, К3, К4, К5 пайдаланылады:
мұндағы К1- нормативтерді пайдалану жағдайларынан тәуелді түзету
коэффициенті;
К2 – нормативтерді жылжымалы тізбектің модификациясынан тәуелді түзету
коэффициенті;
К3 – нормативтерді табиғи-климаттық жағдайлардан тәуелді түзету
коэффициенті;
К4 - нормативтерді парктің техникалық күйінен тәуелді түзету
коэффициенті;
К5 – нормативтерді автопарк өлшемдерінен (автобустар саны бойынша)
тәуелді түзету коэффициенті.
Кесте 3.1
Түзету коэффициентінің мәндері
Көрсеткіштер тізімі Автобустар Коэффициенттердің мәндері
маркасы
К1 К2 К3 К4 К5
КЖ-Күрделі жөндеуге Икарус –260 0,9 1,0 0,9 - -
дейінгі жүріс
ЛАЗ-695 0,8 1,0 0,9 - -
ЛАЗ-4202 0,9 1,0 0,9 - -
ТБ – Техникалық Икарус –260 0,9 - 0,9 - -
баптаудың кезеңділігі
ЛАЗ-695 0,8 - 0,9 - -
ЛАЗ-4202 0,9 - 0,9 - -
ТБ – Техникалық Икарус –260 - 1,0 - - 1,15
баптаудың еңбек
сыйымдылығы
ЛАЗ-695 - 1,0 - - 1,15
ЛАЗ-4202 - 1,0 - - 1,15
АЖ – Ағынды жөндеудіңИкарус –260 1,1 1,0 1,1 1,5 1,15
еңбек сыйымдылығы
ЛАЗ-695 1,2 1,0 1,1 1,8 1,15
ЛАЗ-4202 1,1 1,0 1,1 1,4 1,15
3.3 Техникалық баптау бойынша өндірістік бағдарламаны есептеу
3.3.1 ТБ мен автобустардың КЖ-ге дейінгі жүрісін жүргізудің нормативті
кезеңділігін пайдаланудың жергілікті жағдайларын ескере отырып түзету
Нақты автопарк үшін жергілікті жағдайлары әртүрлі болады, сондықтан
жалпы жағдайда автобустың КЖ-ге дейінгі қалыпты жүрісі Lк мен ТБ1 және ТБ2
кезеңділіктері К1,К2,К3 коэффициентінің көмегімен анықталады. Осылайша,
автобустың күрделі жөндеуге дейінгі жүрісі келесі формуламен анықталады.
Lк = Lк(н) ( К1 ( К2 ( К3
(3.1)
мұндағы Lк(н) – автобустың КЖ-ге дейінгі қалыпты жүрісі, км.
Анықтама кітапшасынан таңдалған мәндерді (3.1) формулаға қоя отырып,
есептейміз:
Икарус-260:
Lк(н) = 330 000 км
Lк(н) = 330000 ( 0,9 ( 1,0 ( 0,9 = 267300 км
Для ЛАЗ-695:
Lк(н) = 380 000 км
Lк(н) = 380000 ( 0,8 ( 1,0 ( 0,9 = 273600 км
ЛАЗ-4202 үшін:
Lк(н) = 360 000 км
Lк(н) = 360000 ( 0,9 ( 1,0 ( 0,9 = 291600 км
Бір типті автобустардың бір модельдік немесе топты жаңа және ескі
автобустарының тобы бойынша екі бірдей параллель есептеулерді жүргізбес
үшін және есептеулерді қарапайымдандыру мақсатымен автобустардың бір
айналымдағы орташа теңгерілген жөндеу аралық жүрісі Lк.ср анықтайды.
(3.2)
мұндағы - автобустың кез-келген КЖ-ден кейінгі жүрісі.
Бұл кезде 0,8 – күрделі жөндеуден кейінгі автобус жүрісінің жаңа автобустың
бірінші КЖ-ге дейінгі жүріс қалыбынан алынған үлесі;
Аu – бірінші КЖ-ге дейінгі жүрістен өтпеген жаңа автобустардың
орташа тізбелік саны (кәсіпорынның есеп беру мәндерінен алынады);
Аu – бірінші КЖ-ге дейінгі қалыпты орындаған, бірақ
пайдаланудағы автобустардың орташа тізбелік саны.
Сонда мәндерді орнына қойып, анықтаймыз:
Икарус-260 үшін: км;
ЛАЗ-695 үшін: км;
ЛАЗ-4202 үшін: км;
ТБ-ды жүргізу кезеңділігін анықтау
КБ кезеңділігі (LЕО) автобустың орташа тәуліктік жүрісіне lcc тең. ТБ-
1 мен ТБ-2 кезеңділіктері (L1 және L2) пайдалану жағдайларын ескере отырып,
келесі формула бойынша түзетілуі қажет:
L1 = L1(н) ( К1 ( К3
(3.3)
L2 = L2(н) ( К1 ( К3
(3.4)
мұндағы L1(н) және L2(н)– ТБ-1 мен ТБ-2 қалыпты кезеңділіктері, км .
Мәндерді формулаға қоя отырып есептейміз:
Икарус-260 үшін:
L1(н) = 4000 км;
L2(н) = 16000 км.
ЛАЗ-695 үшін:
L1(н) = 2800 км;
L2(н) = 14000 км.
Лаз-4202 үшін:
L1(н) = 2800 км;
L2(н) = 14000 км.
Сонда, ТБ-1 мен ТБ-2 түзетілген кезеңділіктері:
Икарус-260 үшін:
L1(н) = 4000 ( 0,9 ( 0,9 = 3240 км;
L2(н) = 16000 ( 0,9 ( 0,9 = 12960 км.
ЛАЗ-695 үшін:
L1(н) = 2800 ( 0,8 ( 0,9 = 2016 км;
L2(н) = 14000 ( 0,8 ( 0,9 = 10080 км.
ЛАЗ-4202 үшін:
L1(н) = 2800 ( 0,9 ( 0,9 = 2268 км;
L2(н) = 14000 ( 0,9 ( 0,9 = 11340 км.
ТБ мен күрделі жөндеуге дейінгі жүрістің кезеңділігін орташа-тәуліктік
жүріс бойынша түзету. Кезеңділік қалыптарынан рұқсат етілген ауытқу +-
10% -ды құрайды.
LКБИкарус-260 = lc.c Икарус-260 = 265LКБЛАЗ-695 = lc.c ЛАЗ-695 = 180 км;
км;
N1 Икарус-260 = 3240 265 ( 12; n1 ЛАЗ-695 = 2016 180 ( 11;
L1 Икарус-260 = 265 ( 12 = 3180 км; L1 ЛАЗ-695 = 180 ( 11 = 1980 км;
N2 Икарус-260 = 12960 265 ( 50; n2 ЛАЗ-695 = 10080 180 ( 56;
L2 Икарус-260 = ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кіріспе
1. Жоғарғы сынып оқушыларын кәсіпке баулудың
педагогикалық негіздері
1.1. Білім беру саласындағы оқыту әдістерінің дамуы мен
маңызы ... ... ... ... ... ...
1.2. Оқыту әдістерінің ғылыми негіздері және олардың
жіктелуі ... ... ... ... ... ... ...
1.3. Автомобиль ісі сабақтарын оқыту әдістерімен тәсілдерін қолдану
ерекшелігі ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
2. ЖұмысТы техникалық –экономикалық негіздеу
2.1. Кәсіпорынның пайда болуы және дамуы
тарихы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ..
2.2. Өндірістік - техникалық базаның
күйі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
2.3. Автомобильдердің күйі мен
саны ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
.
2.4. Кәсіпорынның 2004-2006 жылдардағы жұмысының техникалық –экономикалық
көрсеткіштері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... .
3. Технологиялық есептеу
3.1. Пайдаланудың табиғи –климаттық және жол жағдайларының
сипаты ... ... ...
3.2. Нормативтерді пайдалану жағдайларына келтіруге арналған
түзету коэффиценттерін
таңдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ..
3.3. Техникалық баптау бойынша өндірістік бағдарламаны
есептеу ... ... ... ... ... ..
4. Өндірісті ұйымдастыру және басқару
4.1. Өндірісті басқару қалыптары мен
әдістері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
4.2. Басқаруды
ұйымдастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ..
5. Негізгі құрылыстық
талаптар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
6. КоНстРукциялық бөлім
6.1. Конструкцияны таңдауды
негіздеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
...
6.2. Майды құюға, оны механикалық қоспадан тазартуға арналған агрегаттың
техникалық
сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... .
6.3.Агрегаттың
құрылысы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ...
6.4. Агрегаттың жұмыс істеу
қағидасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
..
6.5. Агрегат
есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ... ... ... .
6.5.1. Электрқозғалтқышты
таңдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ...
6.5.2. Муфтаның жалғастырушы сұққыларын
есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
6.5.3. Электрқозғалтқыш білігінің шпонкасын
есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
6.6. Агрегатты техникалық
баптау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... .
6.7. Агрегатта жұмыс істеу кезеңдегі қауіпсіздік
техникасы ... ... ... ... ... ... .. ... ...
7. ЕҢБЕКТІ ЖӘНЕ ҚОРШАҒАН ОРТАНЫ ҚОРҒАУ.
7.1. Қауіпті және зиянды өндірістік себепкерлерді
талдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
7.2. Ауа желдету
есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ...
7.3. Жұмыс орындарының жарықтандыру
есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
7.3.1. Табиғи жарықтандыру
есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ...
7.3.2. Жасанды жарықтандыруды
есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
7.4. Жұмысшыларды қауіпті және зиянды өндірістік себептерден қорғаудың іс-
шараларын өңдеп
шығару ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ..
7.4.1. Жұмысшылырдың зиянды өндірістік себепкерлерден қорғау іс-
шаралары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
7.4.2. Электр қауіпсіздік
талаптары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ..
7.4.3. Өрт қауіпсіздік
шаралары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ..
8. ЭКОНОМИКАЛЫҚ БӨЛІМ
8.1. Ұсынылып отырған қондырғының экономикалық
тиімділігі ... ... ... ... ... ... .
8.2.Агрегатты жасап шығаруға кеткен шығындарын
анықтау ... ... ... ... ... ... ... .
8.3.Ағынды пайдалану шығынын
анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
8.4. Ұсынылып отарған қондырғыны енгізуден болатын жылдық
экономикалық тиімділікті
есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... ... .
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН
ӘДЕБИЕТТЕР ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
КІРІСПЕ
Автомобиль көліктерінің алдында тұрған маңызды мақсаттардың бірі ол,
автокөліктердің пайдалану сенімділігін жоғарылату. Бұл мәселенің шешуі бір
жағынан автокөлік өнеркәсібінің автокөлік шығаруынан қамтамасыз етіледі,
басқа жағынан автокөлігінің жылжымалы құралдарының техникалық пайдалануының
әдістерін жетілдіру арқылы жылжымалы құралдарды дұрыс жағдайда күту үшін,
керекті өндірісті базаның жасауын талап етеді және де прогресивті қорларды
сақтайтын технологиялық процестерді кең пайдалануын, өндірістік
процесстерді автоматизациялау, жұмысшылардың мамандығын көтеру, жол салуды
кеңейту және сапасын көтеру. Білім беру саласында –аса күрделі әлеуметтік
–экономикалық механизм.
Қабылданған Білім туралы Заңда құрылымы мен мазмұны жағынанда
жаңартылған ұлттық білім беру жүйесінде жаңа моделі жасалды.
Қазіргі кезде бүкіл беру жүйесінде көп өзгерістер бар. Қазақстан
Республикасының орта білімді дамыту тұжырымдамасы жасалды.
Білім берудің жаңа жүйесінде жалпы білім беретін мектептерде оқылатын
пәндерді интеграциялау, агроөндірістік , технологиялық, ғылыми-теориялық
негізде оқыту мақсаты қойылды.
Қазақстан Республикасында Білім туралы Заңында атап көрсетілгендей
жастарға жалпы білім беру мен кәсіпке бағдарлаудың бір жолы әр негізгісі-
пәнаралық байланыстар.Білім беру мазмұнын жаңарту ,оқыту әдістерін
жетілдіру үшін оқушылар мен мұғалімдердің өзара қарым –қатынасын жоғарғы
деңгей де ұйымдастыру секілді міндеттердің қай-қайсысыда әрекетсіз іске
аспайды.Автомобиль тек қанахалық шаруашылығында ғана емес,күнделікті
тұрмыста да көп қолданылады .Сондықтанда да оның құрылысын білу,басқара
білу, және автомобильге техникалық күтім жасай білу кез-келген мамандық
иелеріне пайдалы да керекті.
Бұрынғы Кеңес Одағында автокөлік өнеркәсібі жиырмасыншы жылдардың
бірінші жартысында құрыла бастады. Одақ күйрегеннен кейін Қазақстан
өнеркәсібі автокөлік шығару тарихын жоғалтты. Қазақстан егемендік алғалы
бері автокөлік шығаратын бірде-бір заводттар салынған жоқ. Үкіметтің
автокөлік өнеркәсіптер мәселесінің шешімін оңай жолын тауып автобустарды
сатып ала бастады. Әрине бұл жол ыңғайлы болған шығар, бірақ Қазақстандағы
автокөлік өнеркәсібінің дамуы тоқтап қалды.
Автомобиль көлігі қалалардағы, сондай-ақ ауылдық жерлердегі тұрғындар
үшін зор маңызға ие болуда. Ол халықтың экономикалық және мәдени тұрмыстық
өмірін көтеруге, қала мен ауыл арасындағы әлеуметтік-экономикалық және
мәдени дамуындағы қарама-қайшылықты аластатуға, орталық облыстар мен
еліміздің шалғай жатқан аудандарындағы тұрғындардың өміріндегі жағдайларды
теңестіруге септігін тигізеді. Автомобиль көлігінің басты міндеті халық
шаруашылығы мен тұрғындардың жүктерді материалдық және еңбек қорларының
мүмкін боларлық ең төмен шығындарын пайдалана отырып тасымалдаудағы
қажеттілігін сапалы және уақытылы қамтамасыз ету болып табылады. Бұл
мәселені шешу жалпы пайдаланудағы автомобиль көлігін дамытуды жүк және
тауар айналымдарын арттыруды, материалды-техникалық негізді бекітуді және
көлік кәсіпорындарында шоғырландыруды жылжымалы тізбектің техникалық
баптауы мен жөндеуін жақсартуды талап етеді.
Техникалық пайдалану автомобиль көлігі жүйесінің бірегей түрі болып
табылады. Автомобиль көлігінің алдында тұрған маңызды мәселелердің бірі
автомобильдердің пайдалану сенімділігін арттыру және оны ұстауға кететін
шығындарды төмендету болып табылады.
Дегенмен, автобус паркінің техникалық күйін жақсарту өте баяу
жүргізілуде. Бұл мәселені шешу бір жағынан сенімділігі жоғары
автомобильдерді шығару, ал екінші жағынан автомобильдерді техникалық
пайдалану әдістерін жетілдіру, еңбек өнімділігін арттыру, техникалық баптау
және жөндеу жұмыстарының еңбек сыйымдылығын төмендету, автобустардың жөндеу
аралық жүрісін арттыру есебінен қамтамасыз етіледі. Нұсқалған шарттарға
қосымша жылжымалы тізбекті ақаусыз күйде демеуге қажетті өндірістік негізді
құруды, өндірістік процесстерді механикаландыру және автоматтандыру
құралдарын кеңінен енгізуді талап етеді. Қазіргі уақытта АЖТК-дағы
өндірістік процесстерді механикаландыру деңгейі салыстырмалы түрде шамалы
ғана, жұмыстардың түрлері бойынша 50 пайызға жуық шаманы құрайды.
Техникалық баптау мен жөндеуінің пайдалану процессі өндірісті одан әрі
автоматтандыру және механикаландыру еңбек өнімділігін және жөндеу сапасын
арттыруға қажетті технологиялық аспаптар мен жабдықтарды қолдануды
қарастыруда. Дипломдық жұмыстың таңдалған тақырыбынан шыға отырып,
техникалық баптау тиімділігін арттыру жолдарын іздестіру және ТБ-дың
технологиялық процесін механикаландыру АЖТП-дағы жекеленген мәселелердің
бірі болып табылады деген қорытынды жасауға болады.
Қазақстан-2030 стратегиясының автокөлік жөніндегі бағдарламасы
Тарихи тұрғыдан алғанда, еліміздің аумағы арқылы шығыстан батысқа және
кері қарай көлік легі тоқтаусыз өтіп жатты, ал олардың жылжу жиілігі
азаятын емес. Қазақстанның міндеті отандық көлік – коммуникация кешенінің
бәсекелестік қабілетін және аумағымыз арқылы өететін сауда легінің ұлғаюын
қамтамасыз етуде.
Белгілі-бір дәрежеде бұл сала біршама дамыған, ол ұзақ мерзімдік
келешекте Жан-жақты өсу стратегиясына ілесуге тиіс, мұның өзі ұлттық
нарықта жан-жақты жетілдіруге және біздің көлік пен коммуникациялық
қызметімізге ден қоятын жаңа нарықтарды іздеуге салды. Бұл стратегия
автомобиль жасау, туризм, қызмет жүйесі, жол және күрделі құрылыс салаларын
барған сайын дамытуға және отандық сенімнің құнындағы көлік шығысын
кемітуге жәрдемдесетін болады.
Автокөлік жолдары және автокөлікке жасалған Қазақстан-2030
стратегиясының бағдарламасы мынадай:
- автомибиль жолдарын шапшаң аралықтар құру арқылы халықаралық
тасымалдауды қамтамасыз ететін бағыттарды дамыту;
- жекеменшік автомагистральдар салу, қазіргі барларын жекешелендіру
мен концессияға беру жөніндегі жұмыстарды бастау, оларға осы заманғы
халықаралықтар талаптар деңгейінде қызмет көрсетілуін қамтамасыз ету;-
ауылдық жерлердегі автожолдардың желісін басымдық тәртібімен дамыту және
ұзақ мерзімді келешекте олардың тығыз табанды жолға көшірілуіне жету,
олардың қабілетін жақсарту.
1. Жоғарғы сынып оқушыларының кәсіпке баулудың педагогикалық
негіздері
1.1 Білім беру саласындағы оқыту әдістерінің дамуы мен маңызы
Жастар мен ересек адамдарды оқыту мен тәрбиелеу процесінің тарихы
адамат қоғамы құралған ерте заманнан басталды. Қоғамның сатылап дамуына
байланысты оқыту мен тәрбиелеу ісі де үдайы жетілдіріліп келеді.
Халық педагогикасында адамдарға үйрету мен оларды тәрбиелеу ісінде
тыңдаттыру, жаттаттыру, көрсету, жұмыс істеттіру, өнерге және кәсіби
шеберлікке баулу сияқты әдістерді пайдаланып келген.
Осы уақытқа дейін оқыту әдістерінің бірнеше түрі мен аттары ойлап
шығарылады және әр кезде әр түрлі мақсат үшін қолданылады.
Оқыту процесінде көп ғасырлар бойы, әсіресе , діни оқу орындарында ,
қатып қалған кітап сөзін өзгертпей тастай қылып жаттаттыру әдісі
пайдаланып келген .
20-шы жылдардың совет мектептерінде комплексті әдіс (қоғам табиғат
еңбек деген жүйе бойынша) оқытылады. 40-шы жылдары эксперименттік
әдіс ендірілді, ол оқушылардың эксперименттік политехникалық , жалпы
ептіліктері мен дағдыларының дамуына қолайлы жағдай туғызады.
Білім берудің маңызы. Автомобиль ісін оқыту бағдарламасы оқушыларға
мынандай бөлімдерді оқытуды қарастырады. Автомобильдің құрылысы,
Автомобильдерді басқару мен техникалық қызмет көрсету негіздері,
Жол жүру ережелері, жол жүру қауіпсіздігінің негіздері, сонымен
қатар автомобильдің қозғалтқыштың құрылысы мен механизмдері мен танысады.
Жол жүру ережелері бөлімінде тәртіп сақтау ережелері және жол
қауіпсіздігі , жүргізушілердің жаяу жүргіншілер мен пассажирлердің жалпы
міндеттері , жол белгілері , жолдан өту сызықтары , жол қозғалысын бағыттау
сигналдары , қозғалыс ережелері , көліктердің тоқтауы және тұрақтары туралы
мәселелер ашылады (айқындалады).
Автомобильді пайдалану негіздері бөлімінде оқушылар халық
шаруашылығындағы автомобиль көліктерінің рөлін, автомобиль транспортында
жұмысты ғылыми ұйымдастыру тәртібін біледі.
Оқыту материалдық база. Мектептерде автомобиль ісіне арнап жабдықталған
оқу кабинеті, слесарлық- монтаждық шеберхана , техникалық қызмет көрсету
лабораториясы, оқу автомобильдері болуы керек.
Сонымен қатар,мектептер автокөлік және автожөндеу өндірістермен,
Автомобильдерге техникалық қызмет көрсету бекеттерімен автогараждармен
байланыс орнатуы қажет. Бұл өндірістік орындар кабинеттерді жабдықтауға
жанармайлар материалдарымен қамтмамсыз етуге, оқушыларды автомобиль
жүргізуге оқыту үшін маман нұсқаушылар
бөлуге көмектеседі.
Автомобиль ісі кабинеттерінде оқушыларға автомобильдің құрылысы және
техникалық қызмет көрсетудің теориялық мәселелерін оқытады, лабораториялық
және практикалық сабақтар жүргізіледі.
Автомобиль ісі кабинеттерінде жиналған түрдегі автомобиль агрегаттары
(қозғалтқыш, беріліс қорабы, артқы және алдыңғы көпірлер)айналып
тұратын қондырғыларға орнатылуы тиіс. Кабинетте лабораториялық жұмыстарға
арналған құрал-саймандар,инструкциялық карталар,оқу плакаттары, сызбалар
мен суреттер, техникалық және анықтамалық оқулықтар болуы керек. Көрнекті
жерге жұмыс қауіпсіздігі мен өрт қауіпсіздігінің ережелері ілінеді.Сонымен
бірге көрнекті жерде медикаменттері бар аптечка болуы керек. Барлық құрал
–сайман,
механизмдерге, құралдарға материалдық жауапкершілік мұғалімге
жүктеледі.
1.2 Оқыту әдістерінің ғылыми негіздері және олардың жіктелуі
Оқыту әдістері – көп тармақтан тұратын, көп компонентті ғылыми-
практикалық ұғым.
Оқыту әдістерін ғылыми негізде талдау жасап, оған әртүрлі тұрғыдан
анықтама беруге болады: оқыту әдісі-оқытушы мен оқушының бірлесіп жұмыс
істеу тәсілдері: оқыту әдісі –оқу процесіндегі алға қойылған мақсатқа жету
үшін мұғалім мен оқушының бірігіп атқаратын әрекеті;
оқыту әдісі- оқушыларға білім беретін жол; оқыту әдісі –оқушылардың
танымдық процесін және жеке басының дамуын ұйымдастыру формасы.
Осындай жағдайда оқыту әдістерінің, методикалық тәсіл мен амалдың
және әрекет-әсердің оқу процесінде қолданылу формалары мен мазмұны да
әр түрлі сипат алады.
Бұған бірнеше мысал кетіруге болады. Сабақта жаңа тақырыпты ауызша
баяндап түсіндіру –оқыту әдісінің бір түріне жатады. Лабораториялық жұмысты
орындау үшін оқушыларға мұғалім кейде қысқашаауызша нұсқау беріп,қалай
істеу керектігін бағыт-бағдар көрсетеді; екінші бір жағдайда оқытушының
айтып отыруымен оқушылар әрекет жасайды; үшінші жағдайда мұғалім
оқушылардың қандай әрекет жасайтыны туралы жазбаша нұсқау береді;
төртінші педагог жұмыстың мақсатын тұжырымдайды, сол бойынша оқушылар
өздері керекті құрал-саймандарды
приборларды таңдап –теріп алады.Бұл мысалдағы лабораториялық жұмыс
жасау- оқыту әдісі, оның элементі ; ол оқу роцесіндегі мұғалім мен
оқушылардың жеке іс әрекетін көрсетеді.
Бұл принцип тұрғысынан оқыту әдістері үш түрге бөлінеді ;
1) сөзбен баяндау әдістері;
2) көрнекілік әдістері ;
3) практикалық әдістер;
1. Сөзбен баяндау әдістері мұғалімнің ауызша түсіндіруі арқылы жүзеге
асырылады .Оқушыларға берілетін білімдердің негізгі көзі-мұғалімнің ісі-
сөзбен түсіндіру, оқушылардың қызметі –тыңдау, ойлану болып татабылады.
Мұғалімнің оқу материалын ауызша сөзбен баяндау әдісі әңгемелесу, сөйлесу,
лекция , түсіндіру арқылы жүргізеді .
2.Көрнекілік әдіспен оқу материалдарын түсіндіргенде оқытушы көрнекті
және техникалық құралдарды қолдану арқылы құбылыстарды, процестерді ,
денелерді ,заттардарды көрсетеді, көрнекілейді, иллюстрациялайды ,
қолдарына ұстатып сездіреді. Бұл жағдайда мұғалімнің сөзі тек қосымша роль
атқарады да, оқушылардың алатын білім көзі көрнекті құрал болып табылады.
Көрнекілік әдістерінің түрлеріне көрнекілік экспериментті,
экскурсияны , схема-плакат,сызу сурет,коллекцияларды көрсетуді,кино-
диафильмдерді және теледидарлық ақпаратты хабарлауды жатқызуға болады.
3. Практикалық әдіспен лабораториялық жұмыстар, практикумдар,
кластан тыс бақылаулар жүргізу жатады.
Сондай-ақ сөзбен түсіндіру әдісі көп жағдайда практикалық әдіспен бірге
пайдаланылып отырады. Демек, қай уақытта, қандай әдістерді,қалай
қолдану –мұғалімнің шығармашылық ісі, әдістемелік амал тәсілі.
Мұны шығармашылық және жаңашыл мұғалімдердің оқыту әдістерін сан алуан
құбылтып , көптеген жаңа әдістемелік тәсілдер мен амлдарды ойлап шығарып ,
пайдаланып, онан әрі түрлендіріп, дамытып жатқаны тағы да дәлелдеп отыр.
Оқушылардың біліп тану процесінің сипатына қарай М.Н.Скаткин мен
И.Я.Лернердің классификациясы бойынша оқыту әдістерінің жүйесі 5түрге
бөлінеді; түсіндірмелі-иллюстративтік (информациялық, рецептік
репродуктивтік, проблемалық,эвристикалық жартылай ізденушілік,
зерттеушілік әдістер.
1.3 Автомобиль ісі сабақтарында оқыту әдістері мен тәсілдерін қолдану
ерекшеліктері
Оқыту әдістерін зерттеу – негізінен дидактиканың міндеті,ал жеке пәнді
оқыту, оның ішінде автомобиль ісін оқыту әдістемесінің мақсаты оның
мазмұнының ерекшелік сипатына сай сабақта оқыту әдістерінің тиімді
тәсілдері мен әдістемелік амалдарын қолданудың жолдарымен формаларын
анықтау.
Әңгімелесу тәсілі бойынша сабақта мұғалім мен оқушылардың сұрақ жауабы
арқылы оқу материалы ауызша баяндалып, түсіндіріледі.
Әңгімелесу арқылы өткізілген сабақтарда көбнесе оқушылар тыңдайды,
көрнекіленген құбылыстарды көріп бақылайды, мұның нәтежесінде олардың
сабақтағы белсенділігі жоғары болады және сабақтың үстінде бөтен нәрсемен
айналысуға мүмкіндіктері болмайды .
Әңгімелеу – оқу материалын сабақта,диалогсыз, тек мұғалімнің өзінің
үздіксіз сөзбен ауызша баяндау тәсілі.
Оқушылардың логикалық-танымдық және творчествалық ойлауы мен
қабілеттерін дамытуда проблемалық оқыту тәсілімен өткізудің маңызы зор.
Проблемалық оқытудың формасын мынандай 4 деңгейде өткізудің
мүмкіндігі бар;
1.проблемалық баяндау –мұғалімнің проблеманы тұжырымдап,оны өз шншнуі
,ғылымда оның қалай шешеілгендігін көрсету (автомобильдердің жұмысы және
қосымша жабдықтары);
2.проблемалық жағдаят туғызып, оған оқушыларды қатыстырып,бірге шешу
(жол жүру қауіпсіздігінің негіздері);
3.проблеманы мұғалімнің өзі тұжырымдап шешеуін оқушылардың өздеріне
ұсыну (автомобильдерге техникалық қызмет көрсету);
4.Проблеманы тұжырымдауды және оны шешеуді оқушылардың өздеріне беру
(автомобильдерді басқару).Бұл тәсілді көбінесе факультативтік
сабақтарда,үйірме жұмыстарын да қолданылады.
Автомобиль пәні сабақтары бағдарламалап оқыту жолымен де жетілдіріп
келеді.Мұндай тәсілді пайдаланудың нәтежесінде бағдарламаны бір оқушы
шапшаң, ал басқа біреуі баяу меңгереді, оқушылардың өзіндік оқуына қолайлы
жағдай туғызылады,олардың мұғалімге деген жеке басының назарлығы –күдігі
болмайды.
Лабораториялық-практикалық сабақтарды өткізу әдістері.
Орта және арнаулы мектептерде лаборатоиялық-практикалық сабақтар,
арнаулы құрал-жабдықтармен жабдықталған шеберханаларда өткізіледі.
Мұғалімнің сабаққа дайындығын екі кезеңге бөлуге болады: оның сабаққа
дербес дайындалуы және сабақтың материалдық -техникалық базасын жасауы.
Мұғалім әрбір сабаққа мұқият дайындалып, жаңа оқулықтармен қажетті
әдебиеттерді оқуы қажет; әрбір технологиялық-нұсқау картасының мазмұнын
қарап,түзетулер енгізуге болады.
Егер сабақ барысында жаңа агрегатты не болмаса механизмді бөлшектеу
керек болса, онда мұғалім алдын-ала өзі бөлшектеп,жинап көруі керек.
Әсіресе жұмыс барысында техникалық қауіпсіздік ережелерінің сақталуын
көздеу қажет.
Көрнектемелік (демонстрациялау) әдісі.
Бұл әдісті сабақта қолдану оқушыларға техникалық обьектілер мен
процестерді табиғи күйде не модельдермен шартты көрініс түрінде қабылдауға
мүмкіндік береді. Оқу шеберханаларындағы көрнектемелер тек оқытудың
көрнекі құралы ғана емес, оқушылардың білім көзі, оқыту обьектісі болып
табылады.
1. Табиғи обьектілер мен процестерді көрнектемелеу .
Оқу шеберханасындағы сабақтарда мұғалім оқушыларға оқытылатын
механизмдер, станоктар, құрал-саймандар, машиналардың тек сыртқы көрінісі
ғана емес,оны ашып көрсету арқылы бөліктерін көрсетіп түсіндіреді.
2.Көрнекі құралдар мен графиктік кескіндер.
Инструкциялар ретінде плакаттар мен кестелер қолданылады, онда жұмыс
жасау реті және т.б.жазылады немесе көрсетіледі.
Сонымен қатар сабақты техникалық суреттер, эскиздер, технологиялық
карталар, график диаграммалар да қолданылады.
3. Кинофильмдерді көрнектемелеу .
Оқу кинофильмдерді оқушыларға көрнекі түрде және динамикада жаңа
техникаларды, технолгияны және еңбек әдістерін көрсетуге мүмкіндік береді.
Оның пайдалылығы сөзсіз.
Бірақ кинофильмдерді оқушылардың дайындық дәрежесіне сай болатындай
етіп таңдап алу керек. Мұғалім бұл жағдайда көрнектеменің алдында фильмнің
мазмұнын және фильмнен соң қойылатын сұрақтарды алдын-ала дайындалып алуы
керек.
2. ЖҰМЫСТЫ ТЕХНИКАЛЫҚ-ЭКОНОМИКАЛЫҚ НЕГІЗДЕУ
2.1 Кәсіпорынның пайда болуы және даму тарихы
Дипломдық жұмыстың тақырыбы бойынша қарастырып отырған Тараз
қаласындағыПегас ЖШС 1966 жылдың 18 мамырынан №231 Қазақ ССР Жамбыл
автотрестінің бұйрығына сәйкес ұйымдастырылған.
Бірінші ашылған жылдары бұл мекемеде (Пегас ЖШС-де) 151 адам жұмыс
істеді, оның 18 жүргізуші, 48 жөндеу жұмысшылары, 48 инженерлік -
техникалық мамандар мен қызметшілер, 7 құрылыс жұмысшылары.
2.2. Өндірістік-техникалық базаның күйі
Автобустар паркін техникалық ақаусыз күйде ұстау үшін, автомобиль
көлігінің кәсіпорны жылжымалы тізбекті сақтау, ағынды жөндеу және
техникалық баптауға сондай-ақ персонал жұмысының қажетті жағдайларын
жасауға арналған үймереттердің, ғимараттардың, жабдықтар мен аспаптардың
жиынтығы болып табылатын өндірістік-техникалық негізге қойылатын негізгі
талаптар – жылжымалы тізбектің тасымалдауларды ең төменгі еңбек шығындарына
қол жеткізе отырып орындауға керекті техникалық дайындық күйінің қажетті
деңгейін қамтамасыз ету.
Өндірістік-техникалық негіздің даму деңгейі кәсіпорын жұмысының
көрсеткіштеріне айтарлықтай әсер етеді. Өндірістік-техникалық негіз негізгі
өндірістік қорлардан 56 пайызды құрайды, ал қалған 44 пайызы жылжымалы
тізбек паркінің үлесіне тиеді.
Мұнымен қатар, кәсіпорын малдамасы өндірістік-техникалық негіздің алға
шығуына қарамастан, оны пайдалану дәрежесі жоғары емес екендігін көрсетіп
отыр. Жұмыс уақытының механикаландырудың төменгі деңгейде болу салдарынан
жоғалтулары 25-40 пайызды құрайды. Өндірістік-техникалық негізді дамыту
кәсіпорындарды кеңейту, қайта конструкциялау және жарақтандыру есебінен
жүзеге асырылады.
Өндірістік-техникалық негіздің негізгі элементтері кәсіпорынның бас
жоспарында көрсетілген. Бас жоспарда барлық ғимараттар, үймереттер мен
алаңшалар лабариттік сызбалар түрінде келтірілген. Өндірістік тұрықта
бекеттік және аумақшалық жұмыс орындары, ағынды жөндеу аймақтары,
техникалық баптау жерлері мен оларға қатар жатқан қоймалар орналасқан.
Сондай-ақ бақылау-өткізу пунктінің, әкімшілік-тұрмыстық тұрықтың,
дәрігерлік пунктің жекеленген ғимараттары нұсқалған.
ЛАЗ-695, Икарус-260, ПАЗ, ЛАЗ-4202 автобустары үшін 50-ден астам
қондыру орнына арналған шеберханалары бар.
Шеберханалардың құрамына - аккумуляторлық цех, токарлық цех, моторлық
цех, электр цехы, желімдеу цехы, агрегаттық цех, мыстау цехы, қосалқы
бөлшектер мен материалдар қоймасы, дәнекерлеу цехы, санитарлы-тұрмыстық
үймереттер кіреді.
Пегас ЖШС автопарк аймағында парктің жылжымалы тізбегін жанар май –
майлау материалдарымен толық қамтамасыз ететін жанар май бекеті және
автобустарды жуу орны бар.
Кәсіпорын аймағына кіре беріс жерде бақылау-техникалық пункті, сондай-
ақ жұмыс басында және аяғында куәлендіретін дәрігерлік пункт, автобустарды
диагностикалау және техникалық баптау (ТБ-1 және ТБ-2) пунктері салынған.
2.3. Автомобильдердің күйі мен саны
Пегас ЖШС балансында жолаушыларды қала ішінде, сондай-ақ қала
арасында тасымалдауға арналған 114 автобус, 13 автомобиль бар.
Автобустарды маркалары бойынша сандық үлестіру 1.1-кестеде
келтірілген.
Кесте 1.1.
Пегас ЖШС автобустардың берілген тізбелік саны
№ Автомобильдің түрі, маркасы Бірлік саны
1 Икарус-260 4
2 Икарус-260п 13
3 Икарус-280 4
4 Икарус-263 5
5 Икарус-250 16
6 Икарус-256 35
7 ЛАЗ –695 16
8 ЛАЗ –699 12
9 ЛАЗ –42021 16
10 Дамлер Венц 2
11 ПАЗ 1
Барлығы 114
1 КамАЗ 2
2 Газ-53 3
3 ММЗ 2
4 КрАЗ 1
5 ИЗС 1
6 ГАЗ-31029 1
7 ГАЗ-31010 1
8 ВАЗ -2107 1
9 ГАЗ-24 1
Барлығы 13
Қорытындысы 127
Қазіргі уақытта автобустардың көпшілігі жөндеуді талап етеді, бұл
соңғы 3-4 жылда қосалқы бөлшектер мен материалдардың жоқтығымен, оларға
деген бағаның күрт өсуімен байланысты. Кәсіпорынның қазіргі жағдайларда
барлық жылжымалы тізбектерді жаңартуға және күрделі жөндеуден өткізуге
шамасы келмей отыр.
Көптеген автобустар жүрісті қалыптан тыс шамада жүріп өткен, бірақ
техникалық баптау мен ағынды жөндеуді қажетті қосалқы бөлшектер мен
мателриалдардың болмау есебінен тұрып қалуда.
Алдыңғы жылдарда кәсіпорын басшылығы жаңа модификациялы автобустарды
сатып алуда, сонымен қатар автобустарды сығылған және сұйытылған газбен
жұмыс істейтін тораптар және қондырғылармен қайта жарақтауды жоспарлап
отыр.
2.4. Кәсіпорынның 2004-2006 жылдардағы жұмысының техникалық-
экономикалық көрсеткіштері
Талдаудың мақсаты – қызмет ету нәтижелерінің пайдалану, техникалық
және ұйымдастыру себепкерлерінен тәуелділігін ашып көрсету. Талдау
көмегімен әрбір себепкердің жоспарды орындауға әсерін анықтаймыз, өндіріс
қорларын табамыз, жұмыстағы кемшіліктерді ашып көрсетеміз. Талдауға
арналған негізгі материал кәсіпорын қызметінің барлық жақтарын толығырақ
қамтитын жылдық есеп беру жазбалары болып табылады.
Талдауға қажетті шартты материалдар, сондай-ақ пайдаланудың нақты
жағдайларын, кәсіпорынның техникалық жарақталу деңгейін, ұйымдастыру
құрылымын ескере отырып, қарастырылатын оперативтік, бухгалтерлік және
статикалық есеп берудің мәліметтері болып табылады.
2003 жылдың нәтижелері бойынша.
2004 жылғы 1 қаңтарына берілген мәліметтерге сай паркте жалпы
сыйымдылығы 5502 орынды құрайтын 146 автобустар бар болатын. Осы автобустар
жалпы ұзындығы 120,13 шақырымды құрайтын 30 бағытжол бойынша қызмет
көрсетеді:
- қала, 2 бағытжол, ұзындығы - 54,8 км;
- қала маңы, 12 бағытжол, ұзындығы - 493,0 км;
- қала аралық, 15 бағытжол, ұзындығы 11393,0 км;
- арнайы бағытжолдар, 1 бағытжол, ұзындығы - 72,4 км.
Бір жарты жылдықтағы жұмыс нәтижелері бойынша келесі кемшіліктер орын
алады:
- толық шықпау, барлығы – 239:
оның ішінде ТБ-180;
ОЭ – 59.
- кешігулер, барлығы – 9361:
оның ішінде ТБ – 6090;
ОЭ-327.1
- кідірістер, барлығы – 7695:
оның ішінде ТБ – 5794;
ОЭ – 1901.
Қозғалыс реттілігі төмендегілерді құрайды:
- қала ішінде – 94,8%;
- қала сыртында – 97,9%;
- қала аралық – 97,2%;
- автопарк бойынша– 96,0%.
Кесте 1.2
Техникалық-экономикалық көрсеткіштер
Көрсеткіштер өлш 2004ж 2005 ж. 2005ж.
бірл. 2004ж. %
жоспар нақты %
1. Автобустардың дана 198,0 161,2 159,7 99,1 80,4
орташа тізбелік саны
2. ЖПК - жалпы бірлік 0,686 0,76 0,655 96,9 95,5
оның ішінде: бірлік 0,685 0,75 0,653 96,7 95,3
келісімді паркке
сағаттық паркке бірлік 0,7798 0,798 0,832 104,3 106,9
3. Тасымалданған мың адам7376 4424,0 4458,1 100,8 60,4
жолаушылар
4. Жолаушылар м.ж.км 128037,9110585,0 114140,6103,2 89,1
айналымы
5. Ақылы сағат м. сағ. 4,7 2,9 3,6 124,1 76,6
6. Жұмыс тәртібі сағ 6,5 6,5 6,7 103,1 103,1
оның ішінде: сағ 6,5 6,5 6,7 103,1 103,1
келісімді паркке
сағаттық паркке сағ 13,0 8,9 7,7 86,5 59,2
7. Жалпы жүріс м. км 9820,4 8516,5 7935,9 93,2 80,8
8. Жүрісті бірлік 0,945 0,936 0,934 94,8 98,8
пайдала-ну
коэффициенті
9. Сыйымдылықты бірлік 0,382 0,366 0,409 111,7 107,1
пайдалану коэф-ті
1-қазанға парктегі автобустардың орташа тізбелік саны 1597 бірлікті
құрады, яғни өткен жылмен салыстырғанда 38,8 бірлікке төмен. Мұндай
төмендеу қалалық бағытжолдардың көлікпен қоса бір бөлігін бірінші және
үшінші автобус парктеріне өткізумен және жылжымалы тізбектің бірнешеуін
сатумен байланысты болып отыр. Қалалық тасымалдаулар бойынша бағытжолдар
мөлшерінің кемуі тасымалданған жолаушылар, жолаушылар айналымы сияқты
техникалық-экономикалық көрсеткіштердің кемуіне әкеліп соқты. Осылайша,
тұтас алғандағы кәсіпорын бойынша тасымалданған жолаушылар санының
төмендеуі 2004 жылға қарай 2981,1 мың адамды құрады, оның ішінде 2452 мың
адам қаладан. Жолаушылар айналымының тұтас алғандағы кемуі 13897,3 мың ж.км-
ді құрап отыр, оның 82,6% қалалық тасымалдаулар үлесіне тиеді. Бұл
көрсеткіштердің төмендеуіне сондай-ақ, аз да болса, тапсырыстың және
арендалық тасымалдаулардың қысқаруы да әсер етіп отыр. Жұмыс көлемдерін
жоғалту паркті және жүрісті пайдалану коэффициенттері сияқты
көрсеткіштердің нашарлауына да септігін тигізбей қоймайды.
Кесте 1.3
Тасымалдаулар бойынша қаржылық көрсеткіштер
Көрсеткіштер Өлш. 2004ж. 2005ж. 2004ж.
бірл. Есебі 2005ж. %
жоспар нақты %
1. Жалпы табыс теңге 101480,0 75770 73321,0 96,0 72,3
оның ішінде: теңге 99096,5 74480 71244,4 95,6 71,9
келісімді паркке
сағаттық паркке теңге 2383,5 1285 2076,0 6,6 87,1
2. Теріс шығындар теңге 125749,9 1470,0 796,5 - -
3. Шығындар теңге 24269,9 77240,0 730245 94,5 58,1
4. 1 ж. Шыққан теңге 1,24 1,01 0,99 0,8 79,8
шығындар
5. Келісімді парк тиын 786,8 685,23 633,92 92,5 80,6
тарифі, 10Пкм
6. Сағаттық парк тиын 5071,28 4431,03 5766,67 130,1 113,7
тарифы, 10 ж.сағ
Жылдық табыс жоспары 96,8%-ке оындалған. Орындалмағаны 2,4 млн. тенге.
Оған қала бойынша, қала ішіндегі және қала аралық жолаушы тасымалдаудың
төмендігі әсер етті.
Нақты жүзінде шығындар 4,2 млн. теңгеге дейін төмендегені байқалды.
Осының есебінен 296 мың теңге пайда табылды, ал бір жылғы табысқа
шаққандағы шығындарды төмендету 20% орындалды.
Кесте 1.4
Еңбек бойынша алынған көрсеткіштер
Көрсеткіштер Өлшем 2004ж. 2005ж. 2005ж-ға %
бірлік
Саны Адам 665 513 77,1
Еңбек өнімділігі м. тгадам 152,6 142,7 93,2
Орташа жалақы Теңге 3753 3630 96,7
Жұмыстан тыс сағаттар Сағат 29259 16026 54,8
Жұмыс уақыт жоғалтулар: адам*күн 11430 9989 87,4
оның ішінде: адам*күн 2180 3596 164,6
- жұмысқа келмеу
- әкімшілік рұқсатымен адам*күн 3404 6132 121,4
- аурулар бойынша адам*күн 4908 2196 44
Жұмысшылардың нақты жүзіндегі саны өткен жылмен салыстырғанда 152
адамға кеміді. Дегенмен, жолаушылар ағынының және сәйкесінше жылдық табыс
көлемінің төмендеу есебінен 2005 жылғы еңбек өнімділігінің деңгейі
қамтамасыз етілмеді және 93,2% құрап отыр.
Орташа айлық жалақы 7124 теңге болды, ол 2004 жылға қарағанда 1,96 есе
жоғары. Есеп беру кезінде 37,6% жұмыс уақытының жоғалуы төмендеді, және
44% әкімшілік нұсқауымен демалысқа шығуы азайды.
Кадрлар қозғалысы
1.01.04 жылдағы жұмысшылардың тізімдік саны 454 адамды құрады, соның
ішінде 284 адам жүргізуші, ал жөндеу жұмысында 50 адам және 39 маман.
Кесте 1.5
Ағындылық күйі
Көрсеткіштер Қабылданған Босатылғаны Ағындылық
2004ж. 2005ж. 2004ж. 2005ж. 2004ж. 2005ж.
1 2 3 4 5 6 7
Барлығы, 111 84 271 224 18,9 20,4
оның ішінде: 68 52 137 100 17,5 23,3
- жүргізушілер
1 2 3 4 5 6 7
- жөндеу 16 2 48 28 21,6 25,3
жұмысшылары
- мамандар 4 4 36 17 1,1 7,0
Кадрлар ағындылығы 1,5%-ға азайды. Себебі, тұратын орынның ауыстыруына
байланысты еңбек ағымының жағдайы да өзгереді.
Кесте 1.6
ЖҚҚ жағдайының анализі
Ереже бұзулар атаулары 2004ж. 2005ж.
ЖКО 3 7
Қаза тапқандар 1 3
Жарақат алғандар 3 11
Шығын ЖКО 12 11
Жол қозғалыс ережелерін бұзулар 203 138
Жүргізу құқығынан айырылған - -
Дәрігерлік сауықтырғыштарда болғандар 6 -
Мас күйде автобус жүргізгендер - -
Алкогольдік интоксикация - -
Кадрлар ағындылығы 1,5%-ға артты. Жұмыстан босатулардың негізгі себебі
тұрақты мекен-жайын ауыстыру болып табылады.
Алкогольдік интоксикации бойынша жұмыстан бес жүргізуші босатылды.
Жұмысқа келмеу 5396 күнді құрады, оның ішінде жүргізушілермен – 3291
күн. 91 адамға айыппұл салынды, олардың 23 адамы – жүргізушілер. Талдауға
арналған негізні материал кәсіпорын қызметінің барлық жақтарын толығырақ
қамтитын жылдық есеп беру жазбалары болып табылады. Талдауға қажетті шартты
материалдар сондай-ақ пайдаланудың нақты жағдайларын, кәсіпорынның
техникалық жарақтану деңгейін, ұйымдастыру құрылымын ескере отырып,
қарастырылатын оперативтік, бухгалтерлік және статикалық есеп берудің
мәліметтері болып табылады.
2005 жылдың нәтижелері бойынша
2005жыл 1 қаңтарына берілген мәліметтер бойынша кәсіпорын ұзақтылығы
11579,7 км, жалпы сыйымдылығы 4322 орынды құрайтын 26 бағытжолда қызмет
көрсеткен 114 бірлік автобустардан тұрған, оның ішінде:
- қала, 2 бағытжол, ұзындығы – 54,7 км;
- қала маңы, 9 бағытжол, ұзындығы 540 км;
- қала аралық, 15 бағытжол, ұзындығы – 10985 км.
Бір жылдағы жұмыс нәтижелері бойынша келесідей кемшіліктер орын алды:
- толық шықпау, барлығы – 287;
оның ішінде: ТБ – 195;
ОЭ – 92.
- кешігулер, барлығы – 7631:
оның ішінде: ТБ – 3829;
ОЭ – 3802.
- кідірістер, барлығы – 4182:
оның ішінде: ТБ – 2466;
ОЭ – 1716.
- рейстерді жоғалту, барлығы – 13684:
оның ішінде: ТБ – 9335;
ОЭ – 4349.
Қозғалыс реттілігі төмендегілерді құрайды:
- қала – 85,8%;
- қала маңы – 94,7%;
- қала аралық – 96,5%;
- автопарк бойынша – 89,6 %.
Кесте 1.7
Техникалық-экономикалық көрсеткіштер
Көрсеткіштер Өлш 2005ж. 2006ж. 2005жыл-да
бірл. Есеп ғы % .
жоспар нақты %
1. Автобустардың дана 159,7 129,0 126,2 97,8 79
орташа тізбелік
саны
2. ЖПК – жалпы бірлік 0,655 0,578 0,611 105,7 93,3
оның ішінде: бірлік 0,653 129 126,2 97,8 79
келісімді паркке
сағаттық паркке бірлік 0,832 0,578 0,611 105,7 93,3
3. Тасымалданғанмың 4458,1 3953 4170,2 105,5 93,5
жолаушылар адам
4. Жолаушылар м.ж.км 114140,6 95555 95860,4 100,3 84,0
айналымы
5. Ақылы сағат м. сағ.3,6 1,8 1,9 105,5 93,5
6. Жұмыс тәртібі сағ 6,7 7,6 7,3 96,1 108,9
оның ішінде: сағ 6,7 7,6 7,3 96,1 108,9
келісімді паркке
сағаттық паркке сағ 7,7 7,1 6,6 93,0 85,7
7. Жалпы жүріс м. км 7935,9 6679,6 6379,6 95,5 80,4
8. Жүрісті бірлік 0,934 0,933 0,944 101,2 101,1
пайдала-ну
коэффициенті
9. Сыйымдылықты бірлік 0,409 0,405 0,419 103,4 102,4
пайдалану коэф-ті
Автомобильдердің орташа саны 2004 жылмен салыстырғанда 33,5 бірлікке
немесе 21%- ке кеміді. Автобустың бір бөлігі сатылды, бір бөлігі
тозғандықтан тізбеден шығарылды. Үстіміздегі жылда тасымалдаулардың
жоспарланған көлемінде ұстап тұра алмады, бірақ 2004 жылға қарағанда
жолаушылар саны мен жолаушылар ағыны сәйкесінше 0,5 және 16%-ке кеміді.
Төмендеу тасымалдаулардың қалалық тасымалдауларды қоспағанда, барлық
түрлерінде өтті, ол төмендегі кестеде келтірілген.
Кесте 1.8
Көреткіштер Өлш. Нақты жүзінде 2006ж. Кему, өсу
бірлік 2005ж.%
2005ж. 2006г. %-те қосу.
баптау
Жолаушыларды м. адам 4438,1 4170,2 93,5 -6,5 -287,5
тасымалдау,
оның ішінде:- қалада м. адам 3057,8 3168,9 103,6 +3,6 +111,1
- қала маңы м. адам 1042,3 747,6 71,7 -28,3 -294,7
- тапсырыс м. адам 168,4 81,6 48,5 -51,5 -86,8
- қала аралық м. адам 172,2 169,0 98,1 -1,9 -3,2
- аренда м. адам 17,4 3,1 17,8 -81,2 -14,3
Жолаушы айналымы, м.ж.км. 114140,6 95860,4 84,0 -16 -18280,2
оның ішінде: қалада м.ж.км 14793,5 15638,2 105,7 +5,7 +8447,4
- қала маңы м.ж.км 25207,2 1604,7 70,7 -29,3 -7382,5
- тапсырыс м.ж.км 3353,2 59131,8 47,8 -52,2 -17486
- қала аралық м.ж.км 632255,9 1661 93,5 -6,5 -4124,1
- аренда м.ж.км 7530,7 1661 22,1 -77,9 -5869,7
Жолаушылар ағынының төмендеуі қала маңындағы және қала аралық
бағытжолдарда едәуір тиімді коммерциялық автобустар мен жеке таксилердің
пайда болуымен байланысты, жоғарыда аталғандарға төмен бағаның болуы және
жоғарғы жылдамдығы есебінен жолаушылар көптеп баруда.
Өткен жылмен салыстырғанда жылжымалы тізбекті, жүрісті және
сыйымдылықты пайдалану коэффициенттері едәуір жақсарды.
Кесте 1.9
Тасымалдаудың қаржылық көрсеткіші
Көрсеткіштер Өлш. 2005ж. 2006 ж % 2005ж.
бірлік
жоспар Нақты %
Жылдық табыс м.тг. 73321,0 57575,0 58127,0 101,0 79,3
Шығындар м.тг. 73024,5 58245,0 56747,0 97,4 77,7
Теріс шығындар м.тг. +296,5 -670,0 +1380,1 - 4,7
1 ж. табысқа м.тг. 0,99 1,01 0,48 97,0 99
шаққандағы
шығындар
Жылдық табыс жоспары өткен жылмен салыстырғанда 101,0% орындалды, тек
жолаушылар ағынының кемуінен 11,1млн. теңге пайда жоғалды. 2004 жылмен
салыстырғандағы шығындар 16,3 млн.теңгеге төмендетілді.
Кесте 1.10
Еңбек бойынша алынған көрсеткіштер
Көрсеткіштер Өлш. 2005ж. 2006ж. %
бірлік
Саны адам 665 513 77,1
Еңбек өнімділігі м. тг 152,6 142,3 93,2
Орташа жалақы теңге 3753 3630 96,7
Жұмыстан тыс сағаттар сағат 29259 16026 54,8
Жұмыс уақыт жоғалтулар: адам*күн 11430 9989 87,4
оның ішінде: адам*күн 2184 3596 164,6
- жұмысқа келмеу
- әкімшілік рұқсатымен адам*күн 3404 6132 121,4
- аурулар бойынша адам*күн 4908 2196 44
Жұмысшылардың нақтылық саны былтырғы жылға қарағанда 152 адамға
азайған. Жолаушы айналымы және жалпы табыстың көлемі азайған соң 2005 жылғы
еңбек өнімділігі қамтамасыз етілмеді және 93,22% құрады. Орташа жалақы 7124
теңгені құрады, жұмыс күні ұзартылғаннан соң өткен жылға қарағанда 1,96
көп. Есеп беру мезгілінде жұмыс уақытын жоғалту азайды, есесіне жұмысқа
себепсізщ шықпау 1,6 есе және әкімшілік рұқсатынан 1,2 есе өсті.
3. ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ ЕСЕПТЕУ
3.1. Пайдаланудың табиғи-климаттық және жол жағдайларының сипаты
Тараз қаласы Жамбыл облысында орналасқан және облыс орталығы болып
табылады. Жамбыл облысындағы климат ыстық, құрғақ болып саналады. Ауаның
орташа айлық температурасы қаңтар айында -15 -тен ( + 5 оС-ге дейінгі
аралықта, ал шілдеде +25-тен +40 оС-ке дейінгі аралықта тербеледі.
“Пегас” ЖШС паркінің автобустары жолаушыларды тасымалдаумен, сондай-
ақ қалааралық бағытжолдарда жолаушыларға қызмет көрсетумен айналысады. Жол
төсемінің түрін Д2 – битумды минералдық қабаттар деп қабылдаймыз.
Жергілікті рельеф – ойпатты, қыратты.
Пайдалану жағдайларының категориясы жол төсемінің түрімен, жергілікті
рельефпен және қозғалыс жағдайларымен сипатталады.
Жоғарыда нұсқалған сипаттамаларды ескере оытырп, пайдалану
жағдайларының ІІІ категориясын қабылдаймыз.
3.2. Нормативтерді пайдалану жағдайларына келтіруге арналған түзету
коэффициенттерін таңдау
Таңдауды маркалардың негізгі бірліктері бойынша, яғни Икарус-260,
ЛАЗ-695 және ЛАЗ-4202маркалы автобустарына жүргіземіз.
Анықтамалар мен нормативтік құжаттамаларда автобустар бойынша барлық
нормативтік мәндер пайдалану жағдайының І категориясы үшін келтіріледі.
Қалыптарды пайдаланудың нақты жағайларына келтіру үшін келесідей
түзету коэффициенттері К1, К2, К3, К4, К5 пайдаланылады:
мұндағы К1- нормативтерді пайдалану жағдайларынан тәуелді түзету
коэффициенті;
К2 – нормативтерді жылжымалы тізбектің модификациясынан тәуелді түзету
коэффициенті;
К3 – нормативтерді табиғи-климаттық жағдайлардан тәуелді түзету
коэффициенті;
К4 - нормативтерді парктің техникалық күйінен тәуелді түзету
коэффициенті;
К5 – нормативтерді автопарк өлшемдерінен (автобустар саны бойынша)
тәуелді түзету коэффициенті.
Кесте 3.1
Түзету коэффициентінің мәндері
Көрсеткіштер тізімі Автобустар Коэффициенттердің мәндері
маркасы
К1 К2 К3 К4 К5
КЖ-Күрделі жөндеуге Икарус –260 0,9 1,0 0,9 - -
дейінгі жүріс
ЛАЗ-695 0,8 1,0 0,9 - -
ЛАЗ-4202 0,9 1,0 0,9 - -
ТБ – Техникалық Икарус –260 0,9 - 0,9 - -
баптаудың кезеңділігі
ЛАЗ-695 0,8 - 0,9 - -
ЛАЗ-4202 0,9 - 0,9 - -
ТБ – Техникалық Икарус –260 - 1,0 - - 1,15
баптаудың еңбек
сыйымдылығы
ЛАЗ-695 - 1,0 - - 1,15
ЛАЗ-4202 - 1,0 - - 1,15
АЖ – Ағынды жөндеудіңИкарус –260 1,1 1,0 1,1 1,5 1,15
еңбек сыйымдылығы
ЛАЗ-695 1,2 1,0 1,1 1,8 1,15
ЛАЗ-4202 1,1 1,0 1,1 1,4 1,15
3.3 Техникалық баптау бойынша өндірістік бағдарламаны есептеу
3.3.1 ТБ мен автобустардың КЖ-ге дейінгі жүрісін жүргізудің нормативті
кезеңділігін пайдаланудың жергілікті жағдайларын ескере отырып түзету
Нақты автопарк үшін жергілікті жағдайлары әртүрлі болады, сондықтан
жалпы жағдайда автобустың КЖ-ге дейінгі қалыпты жүрісі Lк мен ТБ1 және ТБ2
кезеңділіктері К1,К2,К3 коэффициентінің көмегімен анықталады. Осылайша,
автобустың күрделі жөндеуге дейінгі жүрісі келесі формуламен анықталады.
Lк = Lк(н) ( К1 ( К2 ( К3
(3.1)
мұндағы Lк(н) – автобустың КЖ-ге дейінгі қалыпты жүрісі, км.
Анықтама кітапшасынан таңдалған мәндерді (3.1) формулаға қоя отырып,
есептейміз:
Икарус-260:
Lк(н) = 330 000 км
Lк(н) = 330000 ( 0,9 ( 1,0 ( 0,9 = 267300 км
Для ЛАЗ-695:
Lк(н) = 380 000 км
Lк(н) = 380000 ( 0,8 ( 1,0 ( 0,9 = 273600 км
ЛАЗ-4202 үшін:
Lк(н) = 360 000 км
Lк(н) = 360000 ( 0,9 ( 1,0 ( 0,9 = 291600 км
Бір типті автобустардың бір модельдік немесе топты жаңа және ескі
автобустарының тобы бойынша екі бірдей параллель есептеулерді жүргізбес
үшін және есептеулерді қарапайымдандыру мақсатымен автобустардың бір
айналымдағы орташа теңгерілген жөндеу аралық жүрісі Lк.ср анықтайды.
(3.2)
мұндағы - автобустың кез-келген КЖ-ден кейінгі жүрісі.
Бұл кезде 0,8 – күрделі жөндеуден кейінгі автобус жүрісінің жаңа автобустың
бірінші КЖ-ге дейінгі жүріс қалыбынан алынған үлесі;
Аu – бірінші КЖ-ге дейінгі жүрістен өтпеген жаңа автобустардың
орташа тізбелік саны (кәсіпорынның есеп беру мәндерінен алынады);
Аu – бірінші КЖ-ге дейінгі қалыпты орындаған, бірақ
пайдаланудағы автобустардың орташа тізбелік саны.
Сонда мәндерді орнына қойып, анықтаймыз:
Икарус-260 үшін: км;
ЛАЗ-695 үшін: км;
ЛАЗ-4202 үшін: км;
ТБ-ды жүргізу кезеңділігін анықтау
КБ кезеңділігі (LЕО) автобустың орташа тәуліктік жүрісіне lcc тең. ТБ-
1 мен ТБ-2 кезеңділіктері (L1 және L2) пайдалану жағдайларын ескере отырып,
келесі формула бойынша түзетілуі қажет:
L1 = L1(н) ( К1 ( К3
(3.3)
L2 = L2(н) ( К1 ( К3
(3.4)
мұндағы L1(н) және L2(н)– ТБ-1 мен ТБ-2 қалыпты кезеңділіктері, км .
Мәндерді формулаға қоя отырып есептейміз:
Икарус-260 үшін:
L1(н) = 4000 км;
L2(н) = 16000 км.
ЛАЗ-695 үшін:
L1(н) = 2800 км;
L2(н) = 14000 км.
Лаз-4202 үшін:
L1(н) = 2800 км;
L2(н) = 14000 км.
Сонда, ТБ-1 мен ТБ-2 түзетілген кезеңділіктері:
Икарус-260 үшін:
L1(н) = 4000 ( 0,9 ( 0,9 = 3240 км;
L2(н) = 16000 ( 0,9 ( 0,9 = 12960 км.
ЛАЗ-695 үшін:
L1(н) = 2800 ( 0,8 ( 0,9 = 2016 км;
L2(н) = 14000 ( 0,8 ( 0,9 = 10080 км.
ЛАЗ-4202 үшін:
L1(н) = 2800 ( 0,9 ( 0,9 = 2268 км;
L2(н) = 14000 ( 0,9 ( 0,9 = 11340 км.
ТБ мен күрделі жөндеуге дейінгі жүрістің кезеңділігін орташа-тәуліктік
жүріс бойынша түзету. Кезеңділік қалыптарынан рұқсат етілген ауытқу +-
10% -ды құрайды.
LКБИкарус-260 = lc.c Икарус-260 = 265LКБЛАЗ-695 = lc.c ЛАЗ-695 = 180 км;
км;
N1 Икарус-260 = 3240 265 ( 12; n1 ЛАЗ-695 = 2016 180 ( 11;
L1 Икарус-260 = 265 ( 12 = 3180 км; L1 ЛАЗ-695 = 180 ( 11 = 1980 км;
N2 Икарус-260 = 12960 265 ( 50; n2 ЛАЗ-695 = 10080 180 ( 56;
L2 Икарус-260 = ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz