Шетел тілі сабақтарында мәтіндік және ақпараттық материалдар
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
1 ШЕТЕЛ ТІЛІ САБАҚТАРЫНДА МӘТІНДІК ЖӘНЕ АҚПАРАТТЫҚ МАТЕРИАЛДАРДЫ ҚОЛДАНУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ 6
1.1 Жалпы мәтіндік және ақпараттық материалдар және олардың қолданылу ерекшеліктері 6
1.2 Ақпараттық-коммуникативтік технологиялар негізінде шетел тілі сабақтарын жүргізу жүйесі 16
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
1.3.Ағылшын тілі сабақтарында жаңа әдіс-тәсілдер арқылы оқушылардың қызығушылығын арттырудың жолдары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
2 ШЕТЕЛ ТІЛІ САБАҚТАРЫНДА МӘТІНДІК ЖӘНЕ АҚПАРАТТЫҚ МАТЕРИАЛДАРДЫ ҚОЛДАНУ АРҚЫЛЫ ЖОҒАРЫ СЫНЫП ОҚУШЫЛАРЫНЫҢ АҒЫЛШЫН ТІЛІ ДАҒДЫЛАРЫН ҚАЛЫПТАСТЫРУ 26
2.1 Мультимедиялық оқулық арқылы шетел тілі сабағын оқытудың әдісі 26
2.2 Ағылшын тілі сабағында ғаламтор ресурстарын және электрондық кітапханаларды қолданудың ерекшеліктері 37
2.3 Ақпараттық және мәтіндік материалдарды қолдану арқылы өткізілген іс-тәжірибелі сабақтардың нәтижелері және оларды талдау 48
ҚОРЫТЫНДЫ 59
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕРДІ ТІЗІМІ 61
Кіріспе
Тақырыптың өзектілігі. Қaзipгi зaмaндa бoлaшaқ жұмыcшы мaмaндapды aқпapaттық тexнoлoгиямeн бaйлaныcты әлeмдiк cтaндapтқa caй мүддeлi жaңa бiлiм бepy өтe қaжeт дeп - Eлбacы Н.Ә.Нaзapбaeв aтaп көpceткeндeй жac ұpпaққa бiлiм бepy жoлындa aқпapaттық тexнoлoгияны oқy үpдiciндe oңтaйлaндыpy мeн тиiмдiлiгiн apттыpyдa мaңызы зop [1, 4 б.].
Бүкіл әлемнің өркениетті елдердегі білім беру саласындағы маңызды мәселелердің бірі - оқытуды ақпараттандыру, яғни оқу үрдісінде ақпараттық-коммуникативтік технологияларды пайдалану. Қaзipгi бiлiм бepy жүйeci aқпapaттық тexнoлoгиялap мeн кoмпьютepлiк кoммyникaциялapды бeлceндi қoлдaнyдa: олар арқылы білім сапасын арттыру мен білім беру үрдісін жетілдірудің тиімді тәсілдері зерттелуде. Біздің елімізде де осы мақсатта Мемлекеттік бағдарламалар қабылданып, көптеген ауқымды жұмыстар атқарылуда.
Осыған сәйкес, бүгінгі күні Қазақстан Республикасының білім туралы тұжырымдамасы ойлы, өнерлі, білімді тұлғаны қалыптастыруға бағытталған және қазіргі білім жүйесі оқушылардың танымдық белсенділігін дамытатын оқудың дәстүрлі емес, белсенді түрін және әдістерін оқу процессіне енгізу бағытында құрылуы тиіс.
Білімді дамыту үшін білім берудің үйреншікті әдісінен оқыту процессінде оқушылардың әдісінен оқыту процессінде оқушылардың пәнге деген қызығушылықтарын арттыратын білім берудің жаңа белсенді әдісіне көшу керек.Бұл тапсырманы оқыту процессінде тек жаңа технологияларды қолдану арқылы жүзеге асыруға болады.
Шетел тілдерін оқытуда компьютерлік технологияларды қолдану осы пән бойынша оқу материалдарын әзірлеудің тәсілдерін айтарлықтай өзгертті. Мультимедиялық бағдарламар негізінде дәстүрлі, интерактивті оқытудан айырмашылығы әдістемелік, дидактикалық, педагогикалық және психологиялық принциптердің тұтас кешенің толық іске асыруға мүмкіндік береді, таным процесін қызықты әрі шығармашылық етеді. Осылайша, білім алушылардың тілдік дайындық деңгейін ескеру және бір бағдарлама шеңберінде әртүрлі күрделілік дәрежесіндегі тапсырмаларды әзірлеу мүмкіндіктері жеке дараландыру және оқытуда сараланған көзқарас қағидатын іске асыру үшін жақсы негіз болып табылады. Бұл ретте көп қиындық принціпін сақтау және тапсырмалардың қол жетімділігі қамтамасыз етіледі, әр білім алушының жеке жұмыс қарқыны ескеріледі [2, 23 б.].
Шет тілдерін оқытуда жаңа ақпараттық технологияларды пайдалану білім алушының білімді меңгеру процесінде белсенді ұстанымды болжайды. Танымдылық қызметнің жаңа түрі ақпаратты пассивті қабылдауды болдырмайды. Ол жаңа білімді ашу нәтижесі болып табылатын шоғырлану мен барынша назар аударды талап ететін күрделі ойлау қызметі негізгінде жүзеге асырылады. Өз кезегінде, оқу-танымдық іс-әрекеттің креативті сипаты оқушылардың танымдық дербестігін дамытуға, білімді өз бетімен толықтыра білуге, ақпарат ағымында іздеу мен бағдарлай алуға мүмкіндік береді.
Сондай-ақ, оқу материялын визуализациялау-ақпаратты көрнекі ұсына отырып, түс пен дыбысты пайдалана отырып, эмоцияналдық және ұғымдық салаларға әсер ете отырып, оқыту ортасын құру тілдік материалды терең меңгеруге ықпал ететінін атап өткен жөн. Мультимедиялық бағдарламалар бір уақытта білім алушының бірнеше қабылдау түйсіктерін ынталандыра отырып, оның назарын жақсы аударады, қатты шаршамауына ықпалынтигізеді ужәне қажетті жайлылықты қамтамасыз етеді. Өз кезегінде, көру бейнесінің, мәтіннің және дыбыстық қатардың үйлесімі оқушының шет тілінде сөйлеу іс-әрекетінің дағдыларын кешенді дамыту үшін мүмкіндік береді. Бұл процесс екі жақты байланыс, компьютермен диалог мүмкіндігі арқасында интерактивті сипатқа ие болады, егер оқушы мен компьютер бір-біріне сұрақ қойған жағдайда, оларға жауап ала алады, компьютер түзетуші кеңестер бере алады және одан көмек алуға болады.
Автоматтандырылған оқыту жүйелерінің үлкен артықшылығы оқушылардың жауаптарын тіркеу, сақтау және талдау, қажет болған жағдайда оларға көмек көрсету, білімді кезең-кезеңмен толассыз бағалауды жүзеге асыру, олардың жұмысындағы қабілетін аңықтау, яғни білімді меңгеру мен бағалаудың неғұрлымын икімді жүйесін жүзеге асыру болып табылады. Сонымен қатар, әр түрлі кілттермен қамтамасыз етілуі білім алушыларға өзің-өзі бағалауды жүзеге асыруға мүмкіндік береді. Сапалы оқыту және бақылау бағдарламарын құру - компьютерлік техника саласындағы мамандардың жұмысына белсенді қатысуды көздейтін шетел тілі оқытушыларының, лингвистер мен әдіскерлердің күш-жігері мен уақытын көп жұмсауды талап ететін күрделі процесс. Бұл шығармашылық еңбектің нәтижесі - мультимедиялық бағдарламар шет тілдерін оқытудың дәстүрлі әдістемесінде де, қашықтықтан оқытуда да қолданылуы мүмкін [3, 34 б.].
Зерттеу жұмысының мақсаты: 8, 9, 10 сыныптардағы шетел тілі сабағында мәтіндік және ақпараттық материалдарды қолданудың тиімділігін анықтау.
Зерттеу жұмысының міндеттері:
- Жалпы мәтіндік және ақпараттық материалдар және олардың қолданылу ерекшеліктеріне шолу жасау;
- Ақпараттық-коммуникативтік технологиялар негізінде шетел тілі сабақтарын жүргізу жүйесінің ерекшеліктерін зерттеу;
- Мультимедиялық оқулық арқылы шетел тілі сабағын оқытудың ерекшеліктеріне талдау жасау;
Ағылшын тілі сабағында ғаламтор ресурстарын және электрондық кітапханаларды қолданудың ерекшеліктерін зерттеу;
- Ақпараттық және мәтіндік материалдарды қолдану арқылы өткізілген тәжірибелі сабақтың нәтижелері және оларды талдау ерекшеліктерін жүйелеу.
Зерттеу жұмысының жаңалығы: Алғаш рет мәтіндік және ақпараттық материалдарды қолдануға негізделген сабақ дәстүрлі сабақпен оқушылардың білім көрсеткіштерінің негізінде салыстырмалы түрде артықшылықтары зерттеу нәтижесінде дәлелденді.
Зерттеу базасы: Сатпаев каласының №16 орта мектебінің 5-сыныптан бастап ағылшын тілін меңгере бастаған 8, 9, 10 сынып оқушылары.
Зерттеу жұмысының нысаны: 8,9,10 сыныптардағы шетел тілі сабағында мәтіндік және ақпараттық материалдарды қолдану арқылы сабақ өту процесі.
Зерттеу пәні: Шетел тілі сабақтарында мәтіндік және ақпараттық материалдар.
Зерттеу жұмысының құрылымы: Зерттеу жұмысы кіріспеден, 2 тараудан, қорытынды және пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.
1 ШЕТЕЛ ТІЛІ САБАҚТАРЫНДА МӘТІНДІК ЖӘНЕ АҚПАРАТТЫҚ МАТЕРИАЛДАРДЫ ҚОЛДАНУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
1.1 Жалпы мәтіндік және ақпараттық материалдар және олардың қолданылу ерекшеліктері
Оқу үрдісінде жиі қолданылатын мәтіндік және ақпараттық технология элементтерін атап өтейін:
oo компьютер мен мультимедиялық проектордың көмегімен көрсетілген электронды оқулықтар мен оқу құралдарының оқу материалдары;
oo интерактивті тақта (Active Studio, Active Inspire бағдарламалары), видео, аудио жабдықтар (сабақтарға, сыныптан тыс жұмыстарға);
oo жұмыстың әр түрлі кезеңдеріндегі PPT презентациясы (жаңа лексиканы енгізу немесе грамматикалық материалға түсінік беру; зерттелген тақырып бойынша білімді жалпылау; жобалық жұмыс кезінде оқушылардың презентация жасауы);
oo фильмдерді, бейнелерді, жаңалықтарды, бейнероликтерді қарау (соның ішінде online);
oo аудио кітаптармен жұмыс;
oo флеш ойындар (соның ішінде онлайн);
oo электрондық энциклопедиялар мен анықтамалықтар, интерактивті карталар (сабақтарда да, әртүрлі жобаларды дайындауда да қолданылады);
oo электронды тренажерлер (қарым-қатынас дағдыларын дамыту, қарым-қатынас жағдайын модельдеу және диалогтік сөйлеуді дамыту үшін);
oo тестілеу бағдарламалары (Оксфорд, Кембридж, Лонгмэн және т.б) (емтиханға дайындық кезінде берілген материалды қайталау және тексеру үшін);
oo ғаламтордың білім беру ресурстары (пайдалы сайттар тізімі төменде келтірілген);
oo суреттер мен иллюстрациялары бар DVD және CD дискілері (әртүрлі жұмыстар үшін)
oo интерактивті конференциялар.
Мәтін және ақпараттық технологиялар бойынша ағылшын тіліндегі сабақтарды қолдану тек мақсат емес, ол дағдыларды дамытудың тиімді құралы болып табылады. Мен әр сабақта ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолданбаймын, бірақ қажет болған жағдайда жаңа тақырыпты енгізу немесе оны бекіту кезінде, оқылған материалды қайталағанда, дидактикалық материалдар мен жобаларды дайындауда, сыныптан тыс жұмыстарда қолданамын.
Оқу процесінде мәтіндік және ақпараттық технологияларды қолданудың сөзсіз артықшылықтарын ескере отырып, ең алдыңғы қатарлы электронды және ақпараттық технологиялар жақсы мұғалімді алмастыра алмайтындығын атап өткен жөн. Мәтін және ақпараттық технологиялар өзінің барлық артықшылықтарымен сабақты дайындау мен өткізуде тек көмекші рөл атқарады. Мәтін және ақпараттық технологиялар қолдану мұқият жоспарлануы керек [5, 86 б.].
Мәтіндік және ақпараттық технологиялар құралдарын қолдану тәжірибесінде мен бірнеше мәселелерге тап болдым:
oo ғаламтордағы үлкен ақпарат қажетті материалдарды іздеуді қиындатады: іздеудің нәтижелері жұмсалған уақытпен салыстырғанда көп емес;
oo таңдалған материалдардың оқушылар деңгейіне бейімдеуді қажет етеді, өйткені көптеген фильмдер мен мақалаларда мектеп бағдарламасы аясында оқымайтын лексика бар;
oo белгілі бір материалды қолданудың тиімділігін дәл болжау әрдайым мүмкін бола бермейді, сонымен қатар топтағы оқушылардың әр түрлі деңгейіне байланысты онымен жұмыс істеу уақыты қажет;
oo презентациялар мен флипчарттар жасау үшін көп уақытты, белгілі бір компьютерлік дағдыларды, сондай-ақ эстетикалық талғамды қажет етеді (оқытушы мен оқушы үшін);
oo электронды оқулықтардың үлкен таңдауы оқытушының зерттелетін тақырыпқа сәйкес материал таба алатындығына кепілдік бермейді.
Осылайша, ақпараттық технологияны қолдану маған сабақты жоғары нәтижелі, заманауи және эмоционалды өткізуге мүмкіндік береді. Алайда сабақты әсерлермен асыра жүктемеу керек және белгілі бір сабақта мәтіндік және ақпараттық технологияларды қолданудың мақсатқа сай болуына сүйену керек. Оқу процесінде компьютерлік технологияны қолдана отырып, мұғалім өзінің кәсіби құзыреттілігін үздіксіз арттыруы тиіс, бұл оқу процесі мен білім сапасына оң әсер етеді.
Сабақта мәтіндік және ақпараттық технологияларды қолдану тәжірибесін талдай отырып, ақпараттық және коммуникациялық технологияларды қолдану сізге мыналарды жасауға мүмкіндік береді деп сеніммен айта аламыз:
oo лингвистикалық, социолинвистикалық, әлеуметтік-мәдени, стратегиялық, дискурсивті, оқу-танымдық компоненттерінің барлық түрлілігінде шет тілдік коммуникативті құзыреттлікті тиімді қалыптастыру;
oo лингвистикалық құбылыстарды жүзеге асыру, тілдік қабілеттерін қалыптастыру және сөйлеу әрекеттерін автоматтандыру;
oo әр түрлі коммуникативтік жағдайларды құру
oo сабақты жоғары эмоционалды және эстетикалық деңгейде өткізу, оларды тиімді және әртүрлі ету, сол арқылы оқытудың оң уәждемесін қамтамасыз ету;
oo оқуға жоғары деңгейлі сараланған және жеке көзқарасты қамтамасыз ету;
oo білімді бақылауды жетілдіру;
oo оқу үдерісін тиімді ұйымдастыру, сабақтың тиімділігін арттыру;
oo әр түрлі ақпараттық ресурстарға қол жетімділікті қамтамасыз ету.
Шетел тілдерін оқытуда компьютерлік технологияларды қолдану осы пән бойынша оқу материалдарын әзірлеудің тәсілдерін айтарлықтай өзгертті. Мультимедиялық бағдарламар негізінде дәстүрлі, интерактивті оқытудан айырмашылығы әдістемелік, дидактикалық, педагогикалық және психологиялық принциптердің тұтас кешенің толық іске асыруға мүмкіндік береді, таным процесін қызықты әрі шығармашылық етеді. Осылайша, білім алушылардың тілдік дайындық деңгейін ескеру және бір бағдарлама шеңберінде әртүрлі күрделілік дәрежесіндегі тапсырмаларды әзірлеу мүмкіндіктері жеке дараландыру және оқытуда сараланған көзқарас қағидатын іске асыру үшін жақсы негіз болып табылады. Бұл ретте көп қиындық принціпін сақтау және тапсырмалардың қол жетімділігі қамтамасыз етіледі, әр білім алушының жеке жұмыс қарқыны ескеріледі [7, 25 б.].
Шет тілдерін оқытуда жаңа ақпараттық технологияларды пайдалану білім алушының білімді меңгеру процесінде белсенді ұстанымды болжайды. Танымдылық қызметнің жаңа түрі ақпаратты пассивті қабылдауды болдырмайды. Ол жаңа білімді ашу нәтижесі болып табылатын шоғырлану мен барынша назар аударды талап ететін күрделі ойлау қызметі негізгінде жүзеге асырылады. Өз кезегінде, оқу-танымдық іс-әрекеттің креативті сипаты оқушылардың танымдық дербестігін дамытуға, білімді өз бетімен толықтыра білуге, ақпарат ағымында іздеу мен бағдарлай алуға мүмкіндік береді.
Сондай-ақ, оқу материялын визуализациялау-ақпаратты көрнекі ұсына отырып, түс пен дыбысты пайдалана отырып, эмоцияналдық және ұғымдық салаларға әсер ете отырып, оқыту ортасын құру тілдік материалды терең меңгеруге ықпал ететінін атап өткен жөн.
Мультимедиялық бағдарламалар бір уақытта білім алушының бірнеше қабылдау түйсіктерін ынталандыра отырып, оның назарын жақсы аударады, қатты шаршамауына ықпалын тигізеді ужәне қажетті жайлылықты қамтамасыз етеді. Өз кезегінде, көру бейнесінің, мәтіннің және дыбыстық қатардың үйлесімі оқушының шет тілінде сөйлеу іс-әрекетінің дағдыларын кешенді дамыту үшін мүмкіндік береді. Бұл процесс екі жақты байланыс, компьютермен диалог мүмкіндігі арқасында интерактивті сипатқа ие болады, егер оқушы мен компьютер бір-біріне сұрақ қойған жағдайда, оларға жауап ала алады, компьютер түзетуші кеңестер бере алады және одан көмек алуға болады.
Автоматтандырылған оқыту жүйелерінің үлкен артықшылығы оқушылардың жауаптарын тіркеу, сақтау және талдау, қажет болған жағдайда оларға көмек көрсету, білімді кезең-кезеңмен толассыз бағалауды жүзеге асыру, олардың жұмысындағы қабілетін аңықтау, яғни білімді меңгеру мен бағалаудың неғұрлымын икімді жүйесін жүзеге асыру болып табылады. Сонымен қатар, әр түрлі кілттермен қамтамасыз етілуі білім алушыларға өзің-өзі бағалауды жүзеге асыруға мүмкіндік береді.
Сапалы оқыту және бақылау бағдарламарын құру - компьютерлік техника саласындағы мамандардың жұмысына белсенді қатысуды көздейтін шетел тілі оқытушыларының, лингвистер мен әдіскерлердің күш-жігері мен уақытын көп жұмсауды талап ететін күрделі процесс. Бұл шығармашылық еңбектің нәтижесі - мультимедиялық бағдарламар шет тілдерін оқытудың дәстүрлі әдістемесінде де, қашықтықтан оқытуда да қолданылуы мүмкін.
Білім-ғылымды көбейтуге екі қару бар адамның ішінде: бірі-мұлахаза (ой,пікір алысу), екінші-мұхафаза (сақтау, қорғау). Бұл екі қуатты зорайту жаһантінде (күшті жұмсау, тырысу) болмақ керек. Бұлар зораймай, ғылым зораймайды деген керемет ойды ұлы данышпан Абай дұрыс айтқан.
Адам іс-әрекетінің әртүрлі салаларында, сонымен қатар, білім саласында ақпараттық технологиялардың жаңаша құралдарын қолдану бүгінгі күні үлкен өзектілікке ие болып отыр. Отандық және шетелдік оқулықтарда білім процессін компьютерлендіру ең өзекті факторлардың бірі ретінде қарастырылады.
Бүгінгі күні Қазақстан Республикасының білім туралы тұжырымдамасы ойлы, өнерлі, білімді тұлғаны қалыптастыруға бағытталған және қазіргі білім жүйесі оқушылардың танымдық белсенділігін дамытатын оқудың дәстүрлі емес, белсенді түрін және әдістерін оқу процессіне енгізу бағытында құрылуы тиіс.
Білімді дамыту үшін білім берудің үйреншікті әдісінен оқыту процессінде оқушылардың әдісінен оқыту процессінде оқушылардың пәнге деген қызығушылықтарын арттыратын білім берудің жаңа белсенді әдісіне көшу керек.Бұл тапсырманы оқыту процессінде тек жаңа технологияларды қолдану арқылы жүзеге асыруға болады.
Қазақстан Республикасының Білім туралы заңында (3 бап) белгіленгендей, білім беру жүйесін ақпараттандыру, мемлекеттік білім саясатының негізгі қағидаларын жүзеге асырудың маңызды бір механизмі болып табылады [8, 3 б.].
Ақпараттық ортаны құруға негізделген білім берудің жаңа жүйесін қалыптастыру және педагогикалық практиға жаңа ақпараттық құралдарды, сонымен қатар, басқа да жаңа технологияларды енгізу білім жүйесін дамытудағы стратегиялық тапсырма болып саналады.
Қазіргі кезде жаңа білім жүйесі интернеттің пайда болуының арқасында дамығанын барлығы мойындайды.
Көптеген әдіскерлер видеофильм, электрондық пошта(e-mail), мультимедиялық презентация, анимациялық суреттер және т.б. көмегімен шетел тілінде монолог және диалог түрінде сөйлеу қабілетін қалыптастыратын жаттығуларды құрастырумен айналысып жатыр. Ал шетелде болмай-ақ , сол елдің тілінде сөйлей алу қабілетіне ие болу оңай емес.
Сондықтан, мұғалімнің маңызды тапсырмасының бірі шет тілі сабағында жаңа технологиялардың түрлі амалдарын қолдана отырып, сөйлеудің шын ситуацияларын құру болып табылады.
Шет тілін үйрету процессінде компьютер технологияларын қолдану сабақты қызықты жолмен өткізуге көмектеседі. Мысалы, анимациялық суреттер, видеокөріністер, презентациялар, флипчарттар(интерактивті тақта) және т.б. әртүрлі дыбыстар арқылы көрсетіледі. Компьютер мониторындағы көріністер оқушының іс-қимылының арқасында өзгеріп отырады Бұл динамикалық және оқушының бар ойын өзіне бағыттайды, сонымен қатар, оқу процессінде оқушының белсенділігі оянады. Нәтижесінде, оқушы ақпаратты оңай әрі тез қабылдайды және оқушының ынтасы мен қызығушылығы жоғарылайды.
ХХІ ғасырды қоғамдық ақпараттандыру ғасырды деп жай атамаған. Компьютер-адам іс-әрекетінің барлық салаларында қолданылады.Дүниежүзілік қоғамдастықты қоғамдық өмірдің барлық саласы жаһанды ақпараттандыру процессі дамытылуда.
Компьютерлік технология- оқытудың арнайы жиынтығы мен әдістемесін, әдісін және тәрбие құралдарың анықтайтын технологиялық- педагогикалық процесті ұйымдастырудың ең тиімді жолы болып табылады [9, 42 б.].
Ең алдымен компьютер оқытушыға білімгерлердің өз бетінше жұмысын ұйымдастыруына жәрдем береді. Ол үшін мынандай жаттығулар мен әдістемелік тәсілдерді қолдану ұсынылады.
1. Сұрақ - жауап диалогы. Білімгерлер сұраққа құралған лексика граматикалық материалдар негізінде сұрақтарға жауап беруі керек.
2. Тандамалы жауаптармен жүргізілетін тапсырма. Компьютерге жауап беру үшін білімгер ұынылатын нұсқалардың бірін таңдауы қажет.
3. Еркін құрылған сөйлемдерді стильдік түзету.
4. Толықтыруды керек ететін жаттығулар. Компьютер толықтыруды керек ететін сөйлем жиынтықтары мен мәтіндерді ұсынады. Сөздерді аудару үшін көмекші құрал ретінде беріледі, немесе компьютер ұсынған жауаптардың нұсқалары ішінен қажетті сөздер мен сөз тіркестермен толықтырылады.
Сөздік меңгерудегі өзін-өзі бағалауға арналған жаттығулар. Бұл жаттығуларды орындау кезінде төмендегі нұсқалар пайдаланылады: Сөздердің синонимдік пен антонимдік қатары тауып алуға комегін туғызады.
Қазіргі кезде белгілі болып отырған компьютер арқылы оқытатын арнауы мынадай бағдарламалар бар:
- Уордсток (сөздікпен жұмыс жасау бағдарламасы) ;
- Мэтчмастер (сәйкестіктерді іріктей алуға дағдыландыруға арналған бағдарламалар);
- Варианттарды іріктей алуға дағдыландыратын бағдарламалар;
- Клоузмастер (бос орынды қажетті жауаппен толтыру дағдысын қалыптастыруға арналған бағдарлама);
- Кроссводмастер (кроссводтарды толтыруға уйрететін бағдарлама);
- Юнисаб (сөз немесе сөз тіркесін, дыбысты алмастыруға дағдырландыру бағдарламасы);
- Юнилекс (мәтін бойынша сөздікпен жұмыс жасау бағдарламасы);
- Гэпмастер (жеберілген бос орындарды толтыруға дағдарлындару бағдарламасы);
- Пинпойт (іздену, шешу, табу дағдырларын қалыптастыруға арналған бағдарлама);
- Спидрит (білімгерді шапшаң оқуға дағдырландыратын бағдарлама);
- Тестмастер (сұрақ-жауап формасындағы тест алуға арналған бағдарлама) [10, 3 б.].
Ағылшын тілі - бүгінгі заманымыздың кілті, компьютер технологиясының кілті екені белгілі. Ағылшын тілі - ұлы әдебиет тілі. Бұл тілде әлемге әйгілі Вильям Шекспир, Джонаттан Свифт, Вальтер Скотт сөйлеген.
Біздің мемлекетімізде жаңа телекоммуникациялық құралдың дамып келе жатқаны сөзсіз. Қазіргі заман педагогтарына компьютер және мультимедиялық құралдарды қолданудың сабақ өту барсында өте тиімді тәсіл екені белгілі.Бұл құралдың қуаттылығы соншалықты онымен бірге білім жүйесіне жаңа әдістермен бірге әлемдік ойлаудың жаңа идеологиясы (шығармашылығы) енгізілді.
Компьютерлік және ақпараттық технологиялар заман талабы.
Бұл жұмыстың басты мақсаты компьютер желісін және мультимедиялық - электрондық құралдарды шет тілі сабағында тиімді қолдану, нақтылап айтқанда ағылшын тілі сабағында презентацияларды және мультимедиялық - электрондық құралдарды мектеп қабырғасында және білім беру процесінде терең қолдану.
Ең тиімді программалардың бірі Microsoft Power Point.
Ол мұғалімге қысқа мерзімде өзінің үлкен дидактикалық материалдармен қамтамсыз етіп, компьютерлік білімін даярлауға көмектеседі. Және ол оқушылардың түрлі қабілеттерін ашады. Олар: есте сақтау, көру, есту, ойлау, эмоционалды, автоматты және т.б.
Интерактивті тақтамен презентацияны бірге қолдану оқушылардың сабаққа деген қызығушылығын ерекше арттырады. Ағылшын тілі сабағында компьютерді, мультимедиялық және электрондық оқулықтарды және интерактивті тақтаны пайдаланғанда:
- лексиканы оқып үйретеді;
- сөйлеу ырғағын;
- диалог, монолог және рөлдік ойындарды;
- хат жазуға үйретеді;
- грамматикалық құрылымдарды түсіндіріп, оқушылардың есінде сақтауға көмектеседі.
Қазіргі кезде ағылшын тілімен компьютер, телекоммуникациялық құралдарды меңгеруді уақыттың өзі талап етеді, тіпті кейінгі жылдары олардың рөлі зорая түсуде.
Оқушылардың ағылшын тілі пәніне деген қызығушылығын арттыруда көп ізденіп, жаңа ақпараттық технологияларды меңгеруді, әр - түрлі әдіс-тәсілдерді білуді қажет деп санаймын және мен өз сабақтарымда қолданамын Және мен өз сабағымда English grammar for pupils, English 95, Enjoy english электронды оқулықтарын жиі қолданамын.
English grammar for pupils ағылшын грамматикасы мен фонетикасын оңай әрі тиімді жолмен түсіндіруге көмектеседі.
Enjoy English электронды оқулығында оқушылардың ойлау, сөйлеу және олардың коммуникативті дамуына көп ықпал етеді.Бұл диск екі бөліктен тұрады. 1-ойындар, жаттығулар және диалогтардан және караокелерден тұрады. 2-Мультфильмдерден тұрады. Мультфильмдерді текстпен, диалогпен, аудирование және дауыс ырғағына берілген жаттығуларда қолдануға болады.
Жаңа ақпараттық құралдарды ағылшын тілі сабағында қолданғанда күтілетін нәтижелер:
- үлгерімі төмен оқушыларға көмектеседі;
- оқушыларың сабаққа деген қызығушылығын арттырады;
- сабақта пайдаланылатын көрнекіліктердің санын арттырады;- оқушылардың шығармашылығын арттырады;
- оқушыларды жеке жұмыс істеуге үйретеді;
- грамматикалық құрылымдарды оңай түсінуге көмектеседі;
- оқушылардың есте сақтау, есту, көру, сөйлеу, ойлау қабілеттерін дамытады;
- пікірталас, талдау, анализ жасау мүмкіндіктерін арттырады;
Көбіне мен ағылшын пәнінде компьютерді жаңа сабақ түсіндіргенде, грамматикалық құрылымдарды өткенде және қорытынды сабақта қолданамын.
Компьютер арқылы оқыту мынадай міндеттерді қамтиды:
- оқушылардың компьютерлік сауаттылығын ашу;
- оқыту, тәрбиелеу үрдісіндегі ақпараттық алмасу сипатын айқындау;
- дайын бағдарламаларды қолдана білу шеберлігін арттыру;
- ойлау қабілетін дамыту;
- ЭЕМ-нің мүмкіндіктерін пәндік материалда меңгеруді қолдана білуге үйрету [11, 59 б.].
Осыған орай оқытудың жаңаша әдіс-тәсілдерінің ең күрделі түрі: Компьютер арқылы ағылшын тілінде сабақтар өткізу. Бұл, сөз жок, оқушылардың пәнге деген танымдық қызығуын арттырады, тиянақты білім алуына жағдай туғызады.
Сабақ үстінде өз бетінше берілген тапсырмаларды орындау барысында оқушының оған қызығуы өз бетінше берілген тапсырмаларды орындау барсыныда оқушының оған қызығуы арта түседі. Сабақ барысында компьютерді қолданудың жақсы жақтары: түрлі-түсті иллюстрациялар, ұлттық музыка, анимациялар есте сақтау процесі үшін тиімді.
Шетел тілі сабағын оқытудың жаңа компьютерлік жүйесі шартты белгілерден тұрады. Бұл арқылы оқушы нақтылыққа дағдыланады. Соның негізіне оқытудың мынадай ұтымды жақтарын атап көрсетуге болады. Олар мыналар:
- компьютер арқылы нашар оқитын балаларды оқытудың тиімдылыгі артады;
- компьютерді сабақта пайдалану уақытты үнемдейді;
- оқушының сабаққа деген қызығуын арттырады.
Әр сабақта сөз әрекетінің төрт түрі де қолданылады: тыңдалым, сөйлесім, оқылым, жазылым.
Әр сабақ төмендегілерді қатиды:
Жаңа замандағы - Жаңа Қазақстанымыздың дамып келе жатқан қадамында оқу процессіне жаңа ақпараттық технологияларды енгізілуі де, келешекте компьютер заманы болатынына көз жеткізеді.
- компьютермен үзіліссіз тілдік қарыс-қатынас;
- бірнеше рет тыңдау мен оқып-білген материалды қайталанудың арқасында дағдыларды машықтандырғанға дейін меңгертіледі;
- компьютер оқушының өзіндік жұмысын ұйымдастырады;
- оқушымен жекелей жұмысты іске асырады;
- компьютер оқытудың аудио және бейне құралдардың мүмкіндіктерін табысты байланыстырады.
Компьютер мәтінмен жұмыс жасау барысында тапсырмалау төмендегідей бірнеше бөлімдерден болуы мүмкін.
1. Берілген мәтіннің тақырыбын ашу.
2. Мәтіндегі кейіпкер тобын ажырату (кейіпкердің аты-жөні, ұнамды ма, ұнамасыз ба?).
3. Қызықты оқиғалар бойынша суреттер салу.
4. Мәтін мазмұнында кездесетін қанатты сөздерді жазу.
5. Мәтін мазмұны бойынша сұрақтар қою.
6. Мәтіннің әрбір бөліктеріне тақырып қою.
7. Ұнаған тақырыбына қысқаша өз ойын жазу.
Оқушылардың ағылшын тілі пәнінен білімін бағалау негізінен, екі түрлі шартқа байланысты.Оның бірі-түсінгенін дұрыс айта білу, яғни сөйлемді дұрыс құрдастыру, жеке дыбыстарды, сөз тіркестерін дұрыс оқуы. Екіншіден, сөз тіркестерін ауызша, жазбаша дұрыс қолданып, ерекше дыбыстарды меңгермейінше, дұрыс сөйлеу, сауатты жазу мүмкін емес.
Өз жұмысында компьютерді қолданған мұғалім өзінің өткізетін сабағының сапасын арттырып, оқушылардың танымдылық қызметін ұйымдастыруды белсенді түрде жүргізеді.
Бұл жағдайда ағылшын тілі пәні мүғалімінің міндеті оқушыларға әр түрлі жаттығуларды орындауда компьютер көмегі мен мүмкіндігін көрсету, өз бетімен компьютерді қолдануды және белгілі бір үлгідегі жаттығулар жиынтығын игеруде арнаулы қолданбалы пәкеттерді пайдалануды үйрету болып табылады. Сондай-ақ ағылшын тілін меңгерту барысында компьютерлік ойындардың да тигізер пайдасы зор.
Компьютерлік ойындар жаттықтыру, оқыту және дамыту сипаттарын ескере отырып жасалынса, олардың әрбір оқушының білім сапасын арттыруға тигізер пайдасы зор.
Компьютерлік технологиялар арқылы өтетін оқу үрдіс оқушының жаңаша ойлау қабілетін қалыптастырып, шағармашылық қабілеттерін дамытып өздерінің кәсіби потенциялдарының қалыптасуына жол ашады. Компьютерлік технологиялар оқыту үрдісінде білім сапасын заман талабына сай, жаңашыл бағытта білім алушыларды толық қамтамасыз етеді [12, 82 б.].
Қазіргі таңда барлық өмір салаларын қамтыған жахандану процесі алемде, Қазақстанда шет қалмады. Біздің елімізде, бүкіл әлемдегідей, барлық қолданыста ағылшын тілін алады, мәдениетаралық қарым-қатынас тілдерінің бірі. Қазіргі уақытта ағылшын тілін білу Қазақстанда міндетті оқыту шарттарының тізіміне ғана емес, сонымен қатар, жас маманның еңбек нарығындағы бәсекеге қабілеттілігінің айқындаушы элементі болып табылады.
Алайда, бұл тек тілді білу ғана емес, оны пайдалана білу туралы оның нақты қарым-қатынасында, тілді іс жүзінде меңгеру және коммуникативтік құзыреттілікті дамыту туралы.
Ағылшын тілінде коммуникативтік құзыреттілікті оқып жатқан елде болмаған жағдайда меңгеру өте қиын. Сондықтан мұғалімнің манызды міндеті - шет тілі сабағында қарым-қатынастың нақты және қиялдағы жағдайларын жасау, ол үшін жұмыстың түрлі әдістері мен тәсілдерін рөлдік ойындар, дискуссиялар, шығармашылық жобалар және т.б. пайдалана отыру. Мәтіндік және ақпараттық технологиялар ағылшын тілі сабағында коммуникативтік құзыреттілікті қалыптастыру мүмкіндігін беруде дауыссыз көшбасшы болып табылады.
Коммуниктивтік құзыреттіліктің табысты қалыптасуының маңызды құрамдас бөлігі балалардың жеткілікті уәждемесі мен қызығушылығы болып табылады. Сабақта қолданылатын іріктеу кезінде мен осы қағиданы басшылыққа аламын. Менің ойымша, ағылшын тілі сабағында өте тиімді шағын топтарда оқыту, рөлдік ойын, жобалық әдістеме, Creative Thinking, Problem Based Learning және коммуникативтік құзыреттілікті дамыту міндетін шешуге мүмкіндік беретін - мәтіндік және ақпараттық технологиялар болып табылады.
Мәтін және ақпараттық технологияларды пайдалана отырып, мен сабақта жеке, жұптық және топтық жұмыс түрлерін ұйымдастырамын, әр түрлі ойындар өткіземін, презентациялар көрсетемін. Ағылшын тілін оқыту үдерісінде мәтіндік және ақпараттық технологиялар қолдану оқушылардың зияткерлік және шығармашылық дамуына ықпал етеді.
Шетел тілін оқыту барысында мәтіндік және ақпараттық технологиялар алдағы орынға ие болды. Тәжірибе көрсеткендей, олар дәстүрлі оқыту әдістерінің алдында көптеген артықшылықтарға ие. Олардың арасында оқытуды дараландыру, әрбір білім алушының жеке қабілеттері мен ерекшіліктерін есепке алу, әрбір оқушының жеке жұмыс қарқының сақтау, оқушылардың өзіндік жұмысын қарқындату және танымдық белсенділігін арттыру.
Мәтіндік және ақпараттық технологиялар - бұл тек жаңа техникалық құралдар ғана емес, сонымен қатар оқытудың жаңа түрлері мен әдістері, оқыту удерісіне жаңа көзқарас. Мәтіндік және ақпараттық технологияларды пайдалану мына нәрселерге мүмкіндік береді:
Мәтіндік және ақпараттық технологиялар шетел тілін оқытуда коммуникативтік құзыреттілікті дамытудың ең жақсы құралдарының бірі болып табылады [13, 59 б.].
Шет тілді коммуникативтік құзыреттілікті қалыптастыру және жетілдіру келесі құрамдас бөліктерді қалыптастыруда жүзеге асырылады.
oo сөйлеу құзыреттілігі (сөйлеу әрекетінің төрт негізгі түрлерінде коммуникативтік дағдыларды жетілдеру: сөйлеу, тындау, оқу және жазу; өзінің сөйлеу және сөйлеу сөйлеу емес мінез-құлқын жоспарлай білу)
oo дискурсивті құзыреттілік берілген қарым-қатынас жағдайына сәйкес өз пікірін құра білу
oo тілдік құзыреттілік фонетика, лексика, граматика, коммуникативтік мақсаттарда тілдік бірліктермен операция жасау дағдыларын дамыту
oo әуелметтік мәдени құзыреттілік ағылшын тілінде сөйлейтін елдердің әлеуметтік - мәдени ерекшілігі туралы білім, өз елі мен оқытылатын тіл елінің мәдениетінде жалпы және өзіндік ерекшелікті бөліп көрсете білуді қалыптастыру
oo орнын толтырушы құзыреттілік шет тілінде ақпаратты алу және беру кезінде тілдік құралдардың тапшылығы жағдайында жағдайдан шыға білу
Дәл осы мәтіндік ақпараттық технологиялар коммуникативті құзыреттіліктің жоғарыда аталған барлық құрамадас бөліктерін тиімді дамытуға мүмкінлік беретін өзіндік әмбебап құрал болып табылады.
Мәтіндік және ақпараттық технологияларды қолдану үшін қажетті негізгі техникалық компоненттер; компьютер, проекторлық интерактивті тақта, ғаламтор және компьютерлік бағдарламалар.
oo Компьютер ноутбук, планшет. Шет тілі сабақтарында мәтіндік және ақпараттық технологияларды қолдану тиімді оқыту құралы ретінде компьютердің улкен мүмкіндіктерін ашады. Әсіресе, сабақта ұткырлықты қамтамасыз ететін планшеттер мен ноутбуктерді пайдалану жайлы болып табылады. Ынғайлы ноутбуктер мен планшеттердің болуы мұғалімге сабақ өткізуге, нақты кабинетке байланбай, оқушыларды кітапханада тіпті мектеп ауласында өткізуге мүмкіндік береді.
oo Компьютерлік проектор. Экрандағы статикалық суретті ғана көрсете алатын проектордан айырмашылығы, заманауи компьютерлік проектор экранда әртүрлі бейнені көрсете алады. Ағылшын тілі сабағында осындай проекторды пайдалана отырып, мұғалім балаларға фильмдерді, бейнелерді, презентацияларды және т.б. көрсетуді ұсына алады. Бұл, әрине, оқушыларға коммуникативтік құзыреттілікті жетілдіруге мүмкіндік бере отырып, жұмыстың түрлері мен басқа да әдістерін қолдануға үлкен мүмкіндік береді.
oo Интерактивті тақта қазіргі замаңғы техниканы дамытудың кезеңінде жасалған, мұғалім мен оқушының жұмысы үшін соншалықты үлкен мүмкіндіктер беретін техникалық кұрылғы, оларды толық сипаттау қиын. Интерактивті тақтамен жұмыс істеу кезінде колданылатын бірқатар бағдарламар бар. Сабақ кезінде "Active Studio" және ActiveInspire интерактивті кешендерінің бағдарламаларын пайдалануға болады. Бағдарламаның мәні - олар оқушы мен мұғалімге интерактивті тақтадағы обьектілермен өзара іс қимыл жасауға мүмкіндік береді. Әртүрлі функцияны қолдануға болады. Суреттер мен сөздер, нысан өлшемін, түсін, пішінің өзгерту, жазба жасау және оны кейінірек қайтару үшін сақтау, ғаламтор желісіне шығу, аудио жазбаны тындау және бейнені көру. Дайын әзірлемелерді қолданып қана қоймай, сабақты қызықты қылып өткізіп және оқушылардың қызығушылығын арттыруға мүмкіндік береді. Мұның бәрі шет тілді коммуникативтік құзыреттілікті қалыптастыруға және жетілдіруге ықпал етеді.
Қазіргі таңда отандық және шетелдік дәлме-дәл компьютерлік оқыту бағдарламаларының көптеген түрі бар. Бұл төмеңгі сынып балалары үшін де, орта және жоғары сынып оқушылары үшін де бағдарламалар болуы мүмкін. Барлық қолданыстағы бағдарламаларды тізімдеу мағынасы пайдасы. Мен жұмыста қолдануға болатын бағдарламаларға токталамын: Занимательный английский для детей, издатель Руссобит Паблишинг; В поисках утраченных слов, ЗАО Новый Диск; Английский для детей , студия BergSound; обучающие программы --Reader's Digest‖, --Longman‖, --Oxford‖, Macmillan.
Мұғалімнің негізгі міндеті - оқыту компьютерлік бағдарламаларын оқу үдерісіне дұрыс ықпалдастыру. Бастауыш сынып оқушыларына сабақ кезінде 15 минуттан артық емес компьютерден өткізуге рұқсат беретін санитарлық нормаларды да ескерген жөн болады [14, 46 б.].
Компютерлік оқыту бағдарламалары әртүрлі коммуникативтік жағдайларды тиімді құруға мүмкіндік береді. Лингвистикалық дағдыларды қалыптастыруға ықпал етеді, сөйлеу әрекетінің түрлі түрлерін үйретуге және оларды әртүрлі комбинацияларда үйлестіруге мүмкіндік береді, тілдік және сөйлеу әрекеттерін автоматтандырады. Бағдарлама мұғалімге жеке оқыту тәсілін жүзеге асыруға көмектеседі, сондай-ақ оқушылардың мотивациясы мен дербестілігін ынталандырады.
1.2 Ақпараттық-коммуникативтік технологиялар негізінде шетел тілі сабақтарын жүргізу жүйесі
Бүкіл әлемдегі білім беру үдерісіне айтарлықтай әсер еткен соңғы онжылдықтағы ең революциялық жетістіктердің бірі интернет атауын алған дүниежүзілік компьютерлік желі құру болды. Кибернетикалық кеністікті (syberspace) оқу мақсаттарында пайдалану жалпы дидактика мен жеке әдістеменің мүлдем жаңа бағыты болып табылады, себебі болып жатқан өзгерістер оқу процесінің барлық жақтарын қозғайды, ол жұмыс тәсілі мен стилін таңдаудан бастап, білім алушылардың академиялық деңгейіне қойылатын талаптарды өзгертумен аяақталады.
Aқпapaттық-кoммyникaциялық тexнoлoгиялap дeп, жepгiлiктi, aймaқтық, бүкiл әлeмдiк жeлiлepдe aқпapaт aлмacyды жүзeгe acыpaтын қaзipгi зaмaнғы бaйлaныc құpaлдapының бapлық түpiн, бaғдapлaмaлық жүйeлep мeн кeшeндepдi, мyльтимeдиялық құpылғылapды, тeлeкoммyникaцияны, виpтyaлды aқпapaттap жиынтығын aйтaмыз.
1 сурет - Aқпapaттық-кoммyникaциялық тexнoлoгиялap
Aқпapaттық - әдicтeмeлiк мaтepиaлдap кoммyникaциялық бaйлaныc құpaлдapын пaйдaлaнy apқылы бiлiм бepyдi жeтiлдipyдi көздeйдi жәнe кoмпьютepдi пaйдaлaнyғa, мoдeльдeyгe, элeктpoндық oқyлықтapды, интepaктивтi құpaлдapды қoлдaнyғa, интepнeттe жұмыc icтeyгe, кoмпьютepлiк oқытy бaғдapлaмaлapынa нeгiздeлeдi.
Aқпapaттық тexнoлoгияның кeлeшeк ұpпaқтың жaн-жaқты бiлiм aлyынa, icкep әpi тaлaнтты, шығapмaшылығы мoл, epкiн дaмyынa жoл aшaтын пeдaгoгикaлық, пcиxoлoгиялық жaғдaй жacay үшiн дe тигiзep пaйдacы aca мoл.
Aқпapaттық қoғaм eңбeк мaзмұнының өзгepyiнe cәйкec жылдaм бeйiмдeлeтiн, жaңa бiлiмдepдi, бiлiктiлiктepдi жәнe дaғдылapды қыcқa мepзiмдe игepy қaбiлeтiнe иe бoлaтын мaмaндapды қaжeт eтeдi.
Қaзipгi кeздe оқушыларды oқытy үдepiciндe aқпapaттық-кoммyникaциялық тexнoлoгиялapды пaйдaлaнy жүйeciн қaлыптacтыpyдың жoлдapы жeтiлдipiлyдe. Әлeм aқпapaттық қoғaмғa aяқ бacқaн қaзipгi зaмaндa aқпapaттық мәдeниeт дeңгeйi кeз- кeлгeн мeмлeкeттiң дaмyының бacты дәлeлi бoлып oтыp. Eлiмiздiң бiлiм бepy жүйeciнiң бacты мiндeттepiнiң бipi - бiлiм бepy жүйeciн aқпapaттaндыpy бoлып тaбылды. Aтaлғaн бaғытты жүзeгe acыpy үшiн жaңa бyын oқyлықтapын элeктpoндық нұcқaғa ayдapy қaжeт бoлды.
Білім беруді жаппай компьютерлендірудің мазмұнды негізі, әрине, қазіргі замаңғы компьютер жалпы ақыл-ой еңбегінің жағдайларын оңтайландырудың тиімді құралы болып табылатындығымен, оның кез-келген көріністерімен байланысты. Р. Вильяме және К. Макли [15, 82 б.] өзінің мектептегі компьютерлер атты мақаласында былай деп жазады: басқаларды оқыту үшін құрылғы ретінде оны пайдалану кезінде ашылған компьютердің бір ерекшелігі бар және білім алуға көмекші ретінде, бұл оның жансыздығы. Машина пайдаланушымен достық қарым-қатынас жасай алады және қандай да бір уақытта оны қолдау мүмкін. Бұл мағынада компьютерлерді қолдану оқытудың белгілі бір аспектілерін дараландыруда ең пайдалы болып табылады.
Орта мектепте шетел тілін оқытудың негізгі мақсаты - коммуникативтік құзыреттілікті қалыптастыру, барлық қалған мақсаттар (білім беру, тәрбиелеу, дамыту) осы басты мақсаттарды жүзеге асыру процесінде іске асырылады. Коммуникативтік тәсіл қарым-қатынасты оқытуды және мәдениетаралық өзара іс-қимылға қабілеттілікті қалыптастыруды білдіреді, бұл интернеттің жұмыс істеуінің негізі болып табылады. Қарым-қатынастан тыс Интернет мағынасы жоқ - бұл халықаралық көп ұлтты, мәдениаралық қоғам, оның өмірі бүкіл әлемдегі миллиондаған адамдардың электронды байланысына негізделген, бір уақытта сөйлейтін - сөйлесулерге қатысушылардың саны жағынан ең үлкен. Оны шет тілі сабағына қосу арқылы біз нақты қарым-қатынас моделін жасаймыз.
Интернетпен қамтамасыз етілген шынайы тілдік ортада қарым-қатынас жасай отырып, оқушылар нақты өмірлік жағдайларға тап болады. Маңызды, нақты, қызықты және қол жетімді мәселелердің кең ауқымын шешуге қатысқан оқушылар тілдік формулалардың шаблондық манипуляциясын емес, түпнұсқа мәлімдемелерді құруды ынталандыратын өздігінен және барабар жауап беруді үйренеді.
Осы мақсатқа қызмет ететін шет тілінің құрылымы мен сөздік қорын зерттеуге түрткі болатын мазмұнды түсінуге, жеткізуге және мағынаны білдіруге үлкен мән беріледі. Осылайша, оқушылардың назары өздеріне емес, формаларды қолдануға аударылады, ал грамматикалық дайындық грамматикалық ережелерді таза зерттеуді қоспағанда, жанама түрде, тікелей қарым-қатынаста жүзеге асырылады.
Компьютер оқушылардың әр түрлі жауаптарына адал: ол оқушылардың мақтанышпен немесе түсінікті пікірлерімен бірге жүрмейді, бұл олардың дербестігін дамытады және сабақта жағымды әлеуметтік-психологиялық атмосфера қалыптастырады, оларға жеке тұлға болып қалыптасуының маңызды факторы болып табылады.
Бүгінгі таңда білім берудің дамуы оның ақпараттық әлеуетінің жоғарылауымен байланысты. Бұл сипат негізінен білімнің эволюциясының бағытын да, бүкіл қоғамның болашағын да анықтайды. Ғаламдық ақпараттық кеңістіктегі сәтті бағдарлау үшін оқушыларға ақпараттық мәдениетті, сонымен қатар компьютерлік экран мәдениетін игеру қажет, өйткені ғаламтор ақпараттарды іздеудің басымдықтарын береді.
Ақпараттық жүйе ретінде Интернет өз пайдаланушыларына әртүрлі ақпарат пен ресурстарды ұсынады. Қызметтердің негізгі жиынтығы мыналарды қамтуы мүмкін:
- Электрондық пошта (e-mail), телеконференция, видеоконференция;
- Жеке ақпараттық жарыққа шығару мүмкіндігі немесе басқаша айтқанда Web;
- Серверге жеке шығару;
- Ақпараттық катологтар ( Yahoo, InfoSeek UltraSmart, Galaxy) іздеу жүйесі ( Altta, Vista, Hotbob, Open Text,) жүйе ішіндегі әңгіме (Chat).
Бұл ресурстарды сабақта белсенді қолдануға болады.
Коммуникативті және мәдениетаралық құзыреттілікті қарым-қатынас тәжірибесіз меңгеру мүмкін емес, ал Интернет-ресурстарды шет тілі сабағында пайдалану орны толмас мәселе ретінде көрсет: Интернеттің виртуалды ортасы пайдаланушыларға екі жаққа да қатысты тақырыптар бойынша нақты сұхбаттасушылармен шынайы қарым-қатынас жасауға мүмкіндік беріп, уақыт пен кеңістіктен шығуға мүмкіндік береді. Дегенмен, Интернет тек техникалық оқытудың көмекші құралы екенін ұмытпауымыз керек және оңтайлы нәтижеге жету үшін оны қолдануды сабақ процесіне дұрыс енгізу керек [16, 49 б.].
ХІХ ғасыр-озық технологиялар ғасыры. Сондықтаң білім беру жүйесінде жаңа компьютерлік технологияларды тиімді пайдаланудың шетел тілін үйретуде маңызы зор.
Білім беру үрдісінде жаңа ақпараттық технологияларды қолдану мәселесі өзекті мәселелердің қатарынан орын алуда. Шетел тілін оқытудың мақсаты субьектінің мәдениетаралық қарым-қатынас біліктілігін қалыптастыру десек, онда шетел тілін оқытуда жаңа ақпараттық технологияларды қолдану шетел тілін оқытудың мақсатынан туындап отырған қажеттілік болмақ.
Шетел тілін жаңаша оқыту соңғы жылдары жоғары қарқынға ие болды. Ұстаздардың сабақты жобалаудағы жауапкершілігі оқушылардың шетел тілінле нәтижелі тілдік қарым-қатынас жасауына мүмкіншіліктер туғызады. Олар аз уақытта жаңа технология жәрдемінде жетістіктерге жете алады. Оқудың дәстүрлі үрдісінде инновациялық технологияны ендіру, оқытушылар мен оқушыларға дәстүрлі формаларды және әдістерді жетілдіруге мімкіндік береді, атап айтқанда: тренингтер, дөңгелек үстелдер, пресс-конференциялар және т.б. Оқытушылардың біліктілігі олардың педагогикалық қарым-қатынаста жағдаят жасауда көрінеді, онда оқытушылар мен оқушылар де таңдау және бақылау мүмкіншілігіне ие болады. Инновация дегеніміз тек қана жаңалық еңгізу емес, соңымен қатар жаңаны дәстүрлі оқу-тәрбие үрдісіне қолдана білу.
Білім беру жүйесінде ақпараттық технологияның мүмкіндіктері:
oo Әр бір адамға білім алудың өзіне тиімді жолың таңдауға мүмкіндік беретін білім берудің ашық жүйесін орнықтыруға;
oo Білім алудың техникасын түбірімен өзгертуге;
oo Оқыту үрдісінде оқушылардың таңымдық іс-әрекетін тиімді ұйымдастыру;
oo Электрондық білім беру пайдалану арқылы даралап оқытуға;
Сөз арқауы компьютерлік технологияны пайдалана отырып, шетел тілі сабағында интернет жүйесін қолдану мәселесі болмақ. Жаһанданған интернет жүйесін қолдану мәселесі болмақ. Жаһанданған интернет жүйесін қолдану негізінде, тіл үйренушілердің сөз әрекетінің төрт түрінде де біліктілігін қалыптастыруға болады, жүйе материалдарын қолдану арқылы олардың оқу, жазу іскерлігі мен дағдыларын қалыптастыруға, сөздік қорын байытуға мүмкіндік туады. Интернет жүйесін пайдалана отырып, тілін үйренуші елдің өкілдерімен байланысқа түсе алады [17, 82 б.].
Оқушылардың шетел тілін үйренуде деген ынтасын арттыру олардың төмендегі шараларға қатысуы негізінде жасалынады: диспуттар, байқаулар, олимпиядалар және т.б.
Интернет деген термин ағылшынның international net деген сөзінен, аудармасында халықаралық байланыс деген ұғымды ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
1 ШЕТЕЛ ТІЛІ САБАҚТАРЫНДА МӘТІНДІК ЖӘНЕ АҚПАРАТТЫҚ МАТЕРИАЛДАРДЫ ҚОЛДАНУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ 6
1.1 Жалпы мәтіндік және ақпараттық материалдар және олардың қолданылу ерекшеліктері 6
1.2 Ақпараттық-коммуникативтік технологиялар негізінде шетел тілі сабақтарын жүргізу жүйесі 16
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
1.3.Ағылшын тілі сабақтарында жаңа әдіс-тәсілдер арқылы оқушылардың қызығушылығын арттырудың жолдары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
2 ШЕТЕЛ ТІЛІ САБАҚТАРЫНДА МӘТІНДІК ЖӘНЕ АҚПАРАТТЫҚ МАТЕРИАЛДАРДЫ ҚОЛДАНУ АРҚЫЛЫ ЖОҒАРЫ СЫНЫП ОҚУШЫЛАРЫНЫҢ АҒЫЛШЫН ТІЛІ ДАҒДЫЛАРЫН ҚАЛЫПТАСТЫРУ 26
2.1 Мультимедиялық оқулық арқылы шетел тілі сабағын оқытудың әдісі 26
2.2 Ағылшын тілі сабағында ғаламтор ресурстарын және электрондық кітапханаларды қолданудың ерекшеліктері 37
2.3 Ақпараттық және мәтіндік материалдарды қолдану арқылы өткізілген іс-тәжірибелі сабақтардың нәтижелері және оларды талдау 48
ҚОРЫТЫНДЫ 59
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕРДІ ТІЗІМІ 61
Кіріспе
Тақырыптың өзектілігі. Қaзipгi зaмaндa бoлaшaқ жұмыcшы мaмaндapды aқпapaттық тexнoлoгиямeн бaйлaныcты әлeмдiк cтaндapтқa caй мүддeлi жaңa бiлiм бepy өтe қaжeт дeп - Eлбacы Н.Ә.Нaзapбaeв aтaп көpceткeндeй жac ұpпaққa бiлiм бepy жoлындa aқпapaттық тexнoлoгияны oқy үpдiciндe oңтaйлaндыpy мeн тиiмдiлiгiн apттыpyдa мaңызы зop [1, 4 б.].
Бүкіл әлемнің өркениетті елдердегі білім беру саласындағы маңызды мәселелердің бірі - оқытуды ақпараттандыру, яғни оқу үрдісінде ақпараттық-коммуникативтік технологияларды пайдалану. Қaзipгi бiлiм бepy жүйeci aқпapaттық тexнoлoгиялap мeн кoмпьютepлiк кoммyникaциялapды бeлceндi қoлдaнyдa: олар арқылы білім сапасын арттыру мен білім беру үрдісін жетілдірудің тиімді тәсілдері зерттелуде. Біздің елімізде де осы мақсатта Мемлекеттік бағдарламалар қабылданып, көптеген ауқымды жұмыстар атқарылуда.
Осыған сәйкес, бүгінгі күні Қазақстан Республикасының білім туралы тұжырымдамасы ойлы, өнерлі, білімді тұлғаны қалыптастыруға бағытталған және қазіргі білім жүйесі оқушылардың танымдық белсенділігін дамытатын оқудың дәстүрлі емес, белсенді түрін және әдістерін оқу процессіне енгізу бағытында құрылуы тиіс.
Білімді дамыту үшін білім берудің үйреншікті әдісінен оқыту процессінде оқушылардың әдісінен оқыту процессінде оқушылардың пәнге деген қызығушылықтарын арттыратын білім берудің жаңа белсенді әдісіне көшу керек.Бұл тапсырманы оқыту процессінде тек жаңа технологияларды қолдану арқылы жүзеге асыруға болады.
Шетел тілдерін оқытуда компьютерлік технологияларды қолдану осы пән бойынша оқу материалдарын әзірлеудің тәсілдерін айтарлықтай өзгертті. Мультимедиялық бағдарламар негізінде дәстүрлі, интерактивті оқытудан айырмашылығы әдістемелік, дидактикалық, педагогикалық және психологиялық принциптердің тұтас кешенің толық іске асыруға мүмкіндік береді, таным процесін қызықты әрі шығармашылық етеді. Осылайша, білім алушылардың тілдік дайындық деңгейін ескеру және бір бағдарлама шеңберінде әртүрлі күрделілік дәрежесіндегі тапсырмаларды әзірлеу мүмкіндіктері жеке дараландыру және оқытуда сараланған көзқарас қағидатын іске асыру үшін жақсы негіз болып табылады. Бұл ретте көп қиындық принціпін сақтау және тапсырмалардың қол жетімділігі қамтамасыз етіледі, әр білім алушының жеке жұмыс қарқыны ескеріледі [2, 23 б.].
Шет тілдерін оқытуда жаңа ақпараттық технологияларды пайдалану білім алушының білімді меңгеру процесінде белсенді ұстанымды болжайды. Танымдылық қызметнің жаңа түрі ақпаратты пассивті қабылдауды болдырмайды. Ол жаңа білімді ашу нәтижесі болып табылатын шоғырлану мен барынша назар аударды талап ететін күрделі ойлау қызметі негізгінде жүзеге асырылады. Өз кезегінде, оқу-танымдық іс-әрекеттің креативті сипаты оқушылардың танымдық дербестігін дамытуға, білімді өз бетімен толықтыра білуге, ақпарат ағымында іздеу мен бағдарлай алуға мүмкіндік береді.
Сондай-ақ, оқу материялын визуализациялау-ақпаратты көрнекі ұсына отырып, түс пен дыбысты пайдалана отырып, эмоцияналдық және ұғымдық салаларға әсер ете отырып, оқыту ортасын құру тілдік материалды терең меңгеруге ықпал ететінін атап өткен жөн. Мультимедиялық бағдарламалар бір уақытта білім алушының бірнеше қабылдау түйсіктерін ынталандыра отырып, оның назарын жақсы аударады, қатты шаршамауына ықпалынтигізеді ужәне қажетті жайлылықты қамтамасыз етеді. Өз кезегінде, көру бейнесінің, мәтіннің және дыбыстық қатардың үйлесімі оқушының шет тілінде сөйлеу іс-әрекетінің дағдыларын кешенді дамыту үшін мүмкіндік береді. Бұл процесс екі жақты байланыс, компьютермен диалог мүмкіндігі арқасында интерактивті сипатқа ие болады, егер оқушы мен компьютер бір-біріне сұрақ қойған жағдайда, оларға жауап ала алады, компьютер түзетуші кеңестер бере алады және одан көмек алуға болады.
Автоматтандырылған оқыту жүйелерінің үлкен артықшылығы оқушылардың жауаптарын тіркеу, сақтау және талдау, қажет болған жағдайда оларға көмек көрсету, білімді кезең-кезеңмен толассыз бағалауды жүзеге асыру, олардың жұмысындағы қабілетін аңықтау, яғни білімді меңгеру мен бағалаудың неғұрлымын икімді жүйесін жүзеге асыру болып табылады. Сонымен қатар, әр түрлі кілттермен қамтамасыз етілуі білім алушыларға өзің-өзі бағалауды жүзеге асыруға мүмкіндік береді. Сапалы оқыту және бақылау бағдарламарын құру - компьютерлік техника саласындағы мамандардың жұмысына белсенді қатысуды көздейтін шетел тілі оқытушыларының, лингвистер мен әдіскерлердің күш-жігері мен уақытын көп жұмсауды талап ететін күрделі процесс. Бұл шығармашылық еңбектің нәтижесі - мультимедиялық бағдарламар шет тілдерін оқытудың дәстүрлі әдістемесінде де, қашықтықтан оқытуда да қолданылуы мүмкін [3, 34 б.].
Зерттеу жұмысының мақсаты: 8, 9, 10 сыныптардағы шетел тілі сабағында мәтіндік және ақпараттық материалдарды қолданудың тиімділігін анықтау.
Зерттеу жұмысының міндеттері:
- Жалпы мәтіндік және ақпараттық материалдар және олардың қолданылу ерекшеліктеріне шолу жасау;
- Ақпараттық-коммуникативтік технологиялар негізінде шетел тілі сабақтарын жүргізу жүйесінің ерекшеліктерін зерттеу;
- Мультимедиялық оқулық арқылы шетел тілі сабағын оқытудың ерекшеліктеріне талдау жасау;
Ағылшын тілі сабағында ғаламтор ресурстарын және электрондық кітапханаларды қолданудың ерекшеліктерін зерттеу;
- Ақпараттық және мәтіндік материалдарды қолдану арқылы өткізілген тәжірибелі сабақтың нәтижелері және оларды талдау ерекшеліктерін жүйелеу.
Зерттеу жұмысының жаңалығы: Алғаш рет мәтіндік және ақпараттық материалдарды қолдануға негізделген сабақ дәстүрлі сабақпен оқушылардың білім көрсеткіштерінің негізінде салыстырмалы түрде артықшылықтары зерттеу нәтижесінде дәлелденді.
Зерттеу базасы: Сатпаев каласының №16 орта мектебінің 5-сыныптан бастап ағылшын тілін меңгере бастаған 8, 9, 10 сынып оқушылары.
Зерттеу жұмысының нысаны: 8,9,10 сыныптардағы шетел тілі сабағында мәтіндік және ақпараттық материалдарды қолдану арқылы сабақ өту процесі.
Зерттеу пәні: Шетел тілі сабақтарында мәтіндік және ақпараттық материалдар.
Зерттеу жұмысының құрылымы: Зерттеу жұмысы кіріспеден, 2 тараудан, қорытынды және пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.
1 ШЕТЕЛ ТІЛІ САБАҚТАРЫНДА МӘТІНДІК ЖӘНЕ АҚПАРАТТЫҚ МАТЕРИАЛДАРДЫ ҚОЛДАНУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
1.1 Жалпы мәтіндік және ақпараттық материалдар және олардың қолданылу ерекшеліктері
Оқу үрдісінде жиі қолданылатын мәтіндік және ақпараттық технология элементтерін атап өтейін:
oo компьютер мен мультимедиялық проектордың көмегімен көрсетілген электронды оқулықтар мен оқу құралдарының оқу материалдары;
oo интерактивті тақта (Active Studio, Active Inspire бағдарламалары), видео, аудио жабдықтар (сабақтарға, сыныптан тыс жұмыстарға);
oo жұмыстың әр түрлі кезеңдеріндегі PPT презентациясы (жаңа лексиканы енгізу немесе грамматикалық материалға түсінік беру; зерттелген тақырып бойынша білімді жалпылау; жобалық жұмыс кезінде оқушылардың презентация жасауы);
oo фильмдерді, бейнелерді, жаңалықтарды, бейнероликтерді қарау (соның ішінде online);
oo аудио кітаптармен жұмыс;
oo флеш ойындар (соның ішінде онлайн);
oo электрондық энциклопедиялар мен анықтамалықтар, интерактивті карталар (сабақтарда да, әртүрлі жобаларды дайындауда да қолданылады);
oo электронды тренажерлер (қарым-қатынас дағдыларын дамыту, қарым-қатынас жағдайын модельдеу және диалогтік сөйлеуді дамыту үшін);
oo тестілеу бағдарламалары (Оксфорд, Кембридж, Лонгмэн және т.б) (емтиханға дайындық кезінде берілген материалды қайталау және тексеру үшін);
oo ғаламтордың білім беру ресурстары (пайдалы сайттар тізімі төменде келтірілген);
oo суреттер мен иллюстрациялары бар DVD және CD дискілері (әртүрлі жұмыстар үшін)
oo интерактивті конференциялар.
Мәтін және ақпараттық технологиялар бойынша ағылшын тіліндегі сабақтарды қолдану тек мақсат емес, ол дағдыларды дамытудың тиімді құралы болып табылады. Мен әр сабақта ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолданбаймын, бірақ қажет болған жағдайда жаңа тақырыпты енгізу немесе оны бекіту кезінде, оқылған материалды қайталағанда, дидактикалық материалдар мен жобаларды дайындауда, сыныптан тыс жұмыстарда қолданамын.
Оқу процесінде мәтіндік және ақпараттық технологияларды қолданудың сөзсіз артықшылықтарын ескере отырып, ең алдыңғы қатарлы электронды және ақпараттық технологиялар жақсы мұғалімді алмастыра алмайтындығын атап өткен жөн. Мәтін және ақпараттық технологиялар өзінің барлық артықшылықтарымен сабақты дайындау мен өткізуде тек көмекші рөл атқарады. Мәтін және ақпараттық технологиялар қолдану мұқият жоспарлануы керек [5, 86 б.].
Мәтіндік және ақпараттық технологиялар құралдарын қолдану тәжірибесінде мен бірнеше мәселелерге тап болдым:
oo ғаламтордағы үлкен ақпарат қажетті материалдарды іздеуді қиындатады: іздеудің нәтижелері жұмсалған уақытпен салыстырғанда көп емес;
oo таңдалған материалдардың оқушылар деңгейіне бейімдеуді қажет етеді, өйткені көптеген фильмдер мен мақалаларда мектеп бағдарламасы аясында оқымайтын лексика бар;
oo белгілі бір материалды қолданудың тиімділігін дәл болжау әрдайым мүмкін бола бермейді, сонымен қатар топтағы оқушылардың әр түрлі деңгейіне байланысты онымен жұмыс істеу уақыты қажет;
oo презентациялар мен флипчарттар жасау үшін көп уақытты, белгілі бір компьютерлік дағдыларды, сондай-ақ эстетикалық талғамды қажет етеді (оқытушы мен оқушы үшін);
oo электронды оқулықтардың үлкен таңдауы оқытушының зерттелетін тақырыпқа сәйкес материал таба алатындығына кепілдік бермейді.
Осылайша, ақпараттық технологияны қолдану маған сабақты жоғары нәтижелі, заманауи және эмоционалды өткізуге мүмкіндік береді. Алайда сабақты әсерлермен асыра жүктемеу керек және белгілі бір сабақта мәтіндік және ақпараттық технологияларды қолданудың мақсатқа сай болуына сүйену керек. Оқу процесінде компьютерлік технологияны қолдана отырып, мұғалім өзінің кәсіби құзыреттілігін үздіксіз арттыруы тиіс, бұл оқу процесі мен білім сапасына оң әсер етеді.
Сабақта мәтіндік және ақпараттық технологияларды қолдану тәжірибесін талдай отырып, ақпараттық және коммуникациялық технологияларды қолдану сізге мыналарды жасауға мүмкіндік береді деп сеніммен айта аламыз:
oo лингвистикалық, социолинвистикалық, әлеуметтік-мәдени, стратегиялық, дискурсивті, оқу-танымдық компоненттерінің барлық түрлілігінде шет тілдік коммуникативті құзыреттлікті тиімді қалыптастыру;
oo лингвистикалық құбылыстарды жүзеге асыру, тілдік қабілеттерін қалыптастыру және сөйлеу әрекеттерін автоматтандыру;
oo әр түрлі коммуникативтік жағдайларды құру
oo сабақты жоғары эмоционалды және эстетикалық деңгейде өткізу, оларды тиімді және әртүрлі ету, сол арқылы оқытудың оң уәждемесін қамтамасыз ету;
oo оқуға жоғары деңгейлі сараланған және жеке көзқарасты қамтамасыз ету;
oo білімді бақылауды жетілдіру;
oo оқу үдерісін тиімді ұйымдастыру, сабақтың тиімділігін арттыру;
oo әр түрлі ақпараттық ресурстарға қол жетімділікті қамтамасыз ету.
Шетел тілдерін оқытуда компьютерлік технологияларды қолдану осы пән бойынша оқу материалдарын әзірлеудің тәсілдерін айтарлықтай өзгертті. Мультимедиялық бағдарламар негізінде дәстүрлі, интерактивті оқытудан айырмашылығы әдістемелік, дидактикалық, педагогикалық және психологиялық принциптердің тұтас кешенің толық іске асыруға мүмкіндік береді, таным процесін қызықты әрі шығармашылық етеді. Осылайша, білім алушылардың тілдік дайындық деңгейін ескеру және бір бағдарлама шеңберінде әртүрлі күрделілік дәрежесіндегі тапсырмаларды әзірлеу мүмкіндіктері жеке дараландыру және оқытуда сараланған көзқарас қағидатын іске асыру үшін жақсы негіз болып табылады. Бұл ретте көп қиындық принціпін сақтау және тапсырмалардың қол жетімділігі қамтамасыз етіледі, әр білім алушының жеке жұмыс қарқыны ескеріледі [7, 25 б.].
Шет тілдерін оқытуда жаңа ақпараттық технологияларды пайдалану білім алушының білімді меңгеру процесінде белсенді ұстанымды болжайды. Танымдылық қызметнің жаңа түрі ақпаратты пассивті қабылдауды болдырмайды. Ол жаңа білімді ашу нәтижесі болып табылатын шоғырлану мен барынша назар аударды талап ететін күрделі ойлау қызметі негізгінде жүзеге асырылады. Өз кезегінде, оқу-танымдық іс-әрекеттің креативті сипаты оқушылардың танымдық дербестігін дамытуға, білімді өз бетімен толықтыра білуге, ақпарат ағымында іздеу мен бағдарлай алуға мүмкіндік береді.
Сондай-ақ, оқу материялын визуализациялау-ақпаратты көрнекі ұсына отырып, түс пен дыбысты пайдалана отырып, эмоцияналдық және ұғымдық салаларға әсер ете отырып, оқыту ортасын құру тілдік материалды терең меңгеруге ықпал ететінін атап өткен жөн.
Мультимедиялық бағдарламалар бір уақытта білім алушының бірнеше қабылдау түйсіктерін ынталандыра отырып, оның назарын жақсы аударады, қатты шаршамауына ықпалын тигізеді ужәне қажетті жайлылықты қамтамасыз етеді. Өз кезегінде, көру бейнесінің, мәтіннің және дыбыстық қатардың үйлесімі оқушының шет тілінде сөйлеу іс-әрекетінің дағдыларын кешенді дамыту үшін мүмкіндік береді. Бұл процесс екі жақты байланыс, компьютермен диалог мүмкіндігі арқасында интерактивті сипатқа ие болады, егер оқушы мен компьютер бір-біріне сұрақ қойған жағдайда, оларға жауап ала алады, компьютер түзетуші кеңестер бере алады және одан көмек алуға болады.
Автоматтандырылған оқыту жүйелерінің үлкен артықшылығы оқушылардың жауаптарын тіркеу, сақтау және талдау, қажет болған жағдайда оларға көмек көрсету, білімді кезең-кезеңмен толассыз бағалауды жүзеге асыру, олардың жұмысындағы қабілетін аңықтау, яғни білімді меңгеру мен бағалаудың неғұрлымын икімді жүйесін жүзеге асыру болып табылады. Сонымен қатар, әр түрлі кілттермен қамтамасыз етілуі білім алушыларға өзің-өзі бағалауды жүзеге асыруға мүмкіндік береді.
Сапалы оқыту және бақылау бағдарламарын құру - компьютерлік техника саласындағы мамандардың жұмысына белсенді қатысуды көздейтін шетел тілі оқытушыларының, лингвистер мен әдіскерлердің күш-жігері мен уақытын көп жұмсауды талап ететін күрделі процесс. Бұл шығармашылық еңбектің нәтижесі - мультимедиялық бағдарламар шет тілдерін оқытудың дәстүрлі әдістемесінде де, қашықтықтан оқытуда да қолданылуы мүмкін.
Білім-ғылымды көбейтуге екі қару бар адамның ішінде: бірі-мұлахаза (ой,пікір алысу), екінші-мұхафаза (сақтау, қорғау). Бұл екі қуатты зорайту жаһантінде (күшті жұмсау, тырысу) болмақ керек. Бұлар зораймай, ғылым зораймайды деген керемет ойды ұлы данышпан Абай дұрыс айтқан.
Адам іс-әрекетінің әртүрлі салаларында, сонымен қатар, білім саласында ақпараттық технологиялардың жаңаша құралдарын қолдану бүгінгі күні үлкен өзектілікке ие болып отыр. Отандық және шетелдік оқулықтарда білім процессін компьютерлендіру ең өзекті факторлардың бірі ретінде қарастырылады.
Бүгінгі күні Қазақстан Республикасының білім туралы тұжырымдамасы ойлы, өнерлі, білімді тұлғаны қалыптастыруға бағытталған және қазіргі білім жүйесі оқушылардың танымдық белсенділігін дамытатын оқудың дәстүрлі емес, белсенді түрін және әдістерін оқу процессіне енгізу бағытында құрылуы тиіс.
Білімді дамыту үшін білім берудің үйреншікті әдісінен оқыту процессінде оқушылардың әдісінен оқыту процессінде оқушылардың пәнге деген қызығушылықтарын арттыратын білім берудің жаңа белсенді әдісіне көшу керек.Бұл тапсырманы оқыту процессінде тек жаңа технологияларды қолдану арқылы жүзеге асыруға болады.
Қазақстан Республикасының Білім туралы заңында (3 бап) белгіленгендей, білім беру жүйесін ақпараттандыру, мемлекеттік білім саясатының негізгі қағидаларын жүзеге асырудың маңызды бір механизмі болып табылады [8, 3 б.].
Ақпараттық ортаны құруға негізделген білім берудің жаңа жүйесін қалыптастыру және педагогикалық практиға жаңа ақпараттық құралдарды, сонымен қатар, басқа да жаңа технологияларды енгізу білім жүйесін дамытудағы стратегиялық тапсырма болып саналады.
Қазіргі кезде жаңа білім жүйесі интернеттің пайда болуының арқасында дамығанын барлығы мойындайды.
Көптеген әдіскерлер видеофильм, электрондық пошта(e-mail), мультимедиялық презентация, анимациялық суреттер және т.б. көмегімен шетел тілінде монолог және диалог түрінде сөйлеу қабілетін қалыптастыратын жаттығуларды құрастырумен айналысып жатыр. Ал шетелде болмай-ақ , сол елдің тілінде сөйлей алу қабілетіне ие болу оңай емес.
Сондықтан, мұғалімнің маңызды тапсырмасының бірі шет тілі сабағында жаңа технологиялардың түрлі амалдарын қолдана отырып, сөйлеудің шын ситуацияларын құру болып табылады.
Шет тілін үйрету процессінде компьютер технологияларын қолдану сабақты қызықты жолмен өткізуге көмектеседі. Мысалы, анимациялық суреттер, видеокөріністер, презентациялар, флипчарттар(интерактивті тақта) және т.б. әртүрлі дыбыстар арқылы көрсетіледі. Компьютер мониторындағы көріністер оқушының іс-қимылының арқасында өзгеріп отырады Бұл динамикалық және оқушының бар ойын өзіне бағыттайды, сонымен қатар, оқу процессінде оқушының белсенділігі оянады. Нәтижесінде, оқушы ақпаратты оңай әрі тез қабылдайды және оқушының ынтасы мен қызығушылығы жоғарылайды.
ХХІ ғасырды қоғамдық ақпараттандыру ғасырды деп жай атамаған. Компьютер-адам іс-әрекетінің барлық салаларында қолданылады.Дүниежүзілік қоғамдастықты қоғамдық өмірдің барлық саласы жаһанды ақпараттандыру процессі дамытылуда.
Компьютерлік технология- оқытудың арнайы жиынтығы мен әдістемесін, әдісін және тәрбие құралдарың анықтайтын технологиялық- педагогикалық процесті ұйымдастырудың ең тиімді жолы болып табылады [9, 42 б.].
Ең алдымен компьютер оқытушыға білімгерлердің өз бетінше жұмысын ұйымдастыруына жәрдем береді. Ол үшін мынандай жаттығулар мен әдістемелік тәсілдерді қолдану ұсынылады.
1. Сұрақ - жауап диалогы. Білімгерлер сұраққа құралған лексика граматикалық материалдар негізінде сұрақтарға жауап беруі керек.
2. Тандамалы жауаптармен жүргізілетін тапсырма. Компьютерге жауап беру үшін білімгер ұынылатын нұсқалардың бірін таңдауы қажет.
3. Еркін құрылған сөйлемдерді стильдік түзету.
4. Толықтыруды керек ететін жаттығулар. Компьютер толықтыруды керек ететін сөйлем жиынтықтары мен мәтіндерді ұсынады. Сөздерді аудару үшін көмекші құрал ретінде беріледі, немесе компьютер ұсынған жауаптардың нұсқалары ішінен қажетті сөздер мен сөз тіркестермен толықтырылады.
Сөздік меңгерудегі өзін-өзі бағалауға арналған жаттығулар. Бұл жаттығуларды орындау кезінде төмендегі нұсқалар пайдаланылады: Сөздердің синонимдік пен антонимдік қатары тауып алуға комегін туғызады.
Қазіргі кезде белгілі болып отырған компьютер арқылы оқытатын арнауы мынадай бағдарламалар бар:
- Уордсток (сөздікпен жұмыс жасау бағдарламасы) ;
- Мэтчмастер (сәйкестіктерді іріктей алуға дағдыландыруға арналған бағдарламалар);
- Варианттарды іріктей алуға дағдыландыратын бағдарламалар;
- Клоузмастер (бос орынды қажетті жауаппен толтыру дағдысын қалыптастыруға арналған бағдарлама);
- Кроссводмастер (кроссводтарды толтыруға уйрететін бағдарлама);
- Юнисаб (сөз немесе сөз тіркесін, дыбысты алмастыруға дағдырландыру бағдарламасы);
- Юнилекс (мәтін бойынша сөздікпен жұмыс жасау бағдарламасы);
- Гэпмастер (жеберілген бос орындарды толтыруға дағдарлындару бағдарламасы);
- Пинпойт (іздену, шешу, табу дағдырларын қалыптастыруға арналған бағдарлама);
- Спидрит (білімгерді шапшаң оқуға дағдырландыратын бағдарлама);
- Тестмастер (сұрақ-жауап формасындағы тест алуға арналған бағдарлама) [10, 3 б.].
Ағылшын тілі - бүгінгі заманымыздың кілті, компьютер технологиясының кілті екені белгілі. Ағылшын тілі - ұлы әдебиет тілі. Бұл тілде әлемге әйгілі Вильям Шекспир, Джонаттан Свифт, Вальтер Скотт сөйлеген.
Біздің мемлекетімізде жаңа телекоммуникациялық құралдың дамып келе жатқаны сөзсіз. Қазіргі заман педагогтарына компьютер және мультимедиялық құралдарды қолданудың сабақ өту барсында өте тиімді тәсіл екені белгілі.Бұл құралдың қуаттылығы соншалықты онымен бірге білім жүйесіне жаңа әдістермен бірге әлемдік ойлаудың жаңа идеологиясы (шығармашылығы) енгізілді.
Компьютерлік және ақпараттық технологиялар заман талабы.
Бұл жұмыстың басты мақсаты компьютер желісін және мультимедиялық - электрондық құралдарды шет тілі сабағында тиімді қолдану, нақтылап айтқанда ағылшын тілі сабағында презентацияларды және мультимедиялық - электрондық құралдарды мектеп қабырғасында және білім беру процесінде терең қолдану.
Ең тиімді программалардың бірі Microsoft Power Point.
Ол мұғалімге қысқа мерзімде өзінің үлкен дидактикалық материалдармен қамтамсыз етіп, компьютерлік білімін даярлауға көмектеседі. Және ол оқушылардың түрлі қабілеттерін ашады. Олар: есте сақтау, көру, есту, ойлау, эмоционалды, автоматты және т.б.
Интерактивті тақтамен презентацияны бірге қолдану оқушылардың сабаққа деген қызығушылығын ерекше арттырады. Ағылшын тілі сабағында компьютерді, мультимедиялық және электрондық оқулықтарды және интерактивті тақтаны пайдаланғанда:
- лексиканы оқып үйретеді;
- сөйлеу ырғағын;
- диалог, монолог және рөлдік ойындарды;
- хат жазуға үйретеді;
- грамматикалық құрылымдарды түсіндіріп, оқушылардың есінде сақтауға көмектеседі.
Қазіргі кезде ағылшын тілімен компьютер, телекоммуникациялық құралдарды меңгеруді уақыттың өзі талап етеді, тіпті кейінгі жылдары олардың рөлі зорая түсуде.
Оқушылардың ағылшын тілі пәніне деген қызығушылығын арттыруда көп ізденіп, жаңа ақпараттық технологияларды меңгеруді, әр - түрлі әдіс-тәсілдерді білуді қажет деп санаймын және мен өз сабақтарымда қолданамын Және мен өз сабағымда English grammar for pupils, English 95, Enjoy english электронды оқулықтарын жиі қолданамын.
English grammar for pupils ағылшын грамматикасы мен фонетикасын оңай әрі тиімді жолмен түсіндіруге көмектеседі.
Enjoy English электронды оқулығында оқушылардың ойлау, сөйлеу және олардың коммуникативті дамуына көп ықпал етеді.Бұл диск екі бөліктен тұрады. 1-ойындар, жаттығулар және диалогтардан және караокелерден тұрады. 2-Мультфильмдерден тұрады. Мультфильмдерді текстпен, диалогпен, аудирование және дауыс ырғағына берілген жаттығуларда қолдануға болады.
Жаңа ақпараттық құралдарды ағылшын тілі сабағында қолданғанда күтілетін нәтижелер:
- үлгерімі төмен оқушыларға көмектеседі;
- оқушыларың сабаққа деген қызығушылығын арттырады;
- сабақта пайдаланылатын көрнекіліктердің санын арттырады;- оқушылардың шығармашылығын арттырады;
- оқушыларды жеке жұмыс істеуге үйретеді;
- грамматикалық құрылымдарды оңай түсінуге көмектеседі;
- оқушылардың есте сақтау, есту, көру, сөйлеу, ойлау қабілеттерін дамытады;
- пікірталас, талдау, анализ жасау мүмкіндіктерін арттырады;
Көбіне мен ағылшын пәнінде компьютерді жаңа сабақ түсіндіргенде, грамматикалық құрылымдарды өткенде және қорытынды сабақта қолданамын.
Компьютер арқылы оқыту мынадай міндеттерді қамтиды:
- оқушылардың компьютерлік сауаттылығын ашу;
- оқыту, тәрбиелеу үрдісіндегі ақпараттық алмасу сипатын айқындау;
- дайын бағдарламаларды қолдана білу шеберлігін арттыру;
- ойлау қабілетін дамыту;
- ЭЕМ-нің мүмкіндіктерін пәндік материалда меңгеруді қолдана білуге үйрету [11, 59 б.].
Осыған орай оқытудың жаңаша әдіс-тәсілдерінің ең күрделі түрі: Компьютер арқылы ағылшын тілінде сабақтар өткізу. Бұл, сөз жок, оқушылардың пәнге деген танымдық қызығуын арттырады, тиянақты білім алуына жағдай туғызады.
Сабақ үстінде өз бетінше берілген тапсырмаларды орындау барысында оқушының оған қызығуы өз бетінше берілген тапсырмаларды орындау барсыныда оқушының оған қызығуы арта түседі. Сабақ барысында компьютерді қолданудың жақсы жақтары: түрлі-түсті иллюстрациялар, ұлттық музыка, анимациялар есте сақтау процесі үшін тиімді.
Шетел тілі сабағын оқытудың жаңа компьютерлік жүйесі шартты белгілерден тұрады. Бұл арқылы оқушы нақтылыққа дағдыланады. Соның негізіне оқытудың мынадай ұтымды жақтарын атап көрсетуге болады. Олар мыналар:
- компьютер арқылы нашар оқитын балаларды оқытудың тиімдылыгі артады;
- компьютерді сабақта пайдалану уақытты үнемдейді;
- оқушының сабаққа деген қызығуын арттырады.
Әр сабақта сөз әрекетінің төрт түрі де қолданылады: тыңдалым, сөйлесім, оқылым, жазылым.
Әр сабақ төмендегілерді қатиды:
Жаңа замандағы - Жаңа Қазақстанымыздың дамып келе жатқан қадамында оқу процессіне жаңа ақпараттық технологияларды енгізілуі де, келешекте компьютер заманы болатынына көз жеткізеді.
- компьютермен үзіліссіз тілдік қарыс-қатынас;
- бірнеше рет тыңдау мен оқып-білген материалды қайталанудың арқасында дағдыларды машықтандырғанға дейін меңгертіледі;
- компьютер оқушының өзіндік жұмысын ұйымдастырады;
- оқушымен жекелей жұмысты іске асырады;
- компьютер оқытудың аудио және бейне құралдардың мүмкіндіктерін табысты байланыстырады.
Компьютер мәтінмен жұмыс жасау барысында тапсырмалау төмендегідей бірнеше бөлімдерден болуы мүмкін.
1. Берілген мәтіннің тақырыбын ашу.
2. Мәтіндегі кейіпкер тобын ажырату (кейіпкердің аты-жөні, ұнамды ма, ұнамасыз ба?).
3. Қызықты оқиғалар бойынша суреттер салу.
4. Мәтін мазмұнында кездесетін қанатты сөздерді жазу.
5. Мәтін мазмұны бойынша сұрақтар қою.
6. Мәтіннің әрбір бөліктеріне тақырып қою.
7. Ұнаған тақырыбына қысқаша өз ойын жазу.
Оқушылардың ағылшын тілі пәнінен білімін бағалау негізінен, екі түрлі шартқа байланысты.Оның бірі-түсінгенін дұрыс айта білу, яғни сөйлемді дұрыс құрдастыру, жеке дыбыстарды, сөз тіркестерін дұрыс оқуы. Екіншіден, сөз тіркестерін ауызша, жазбаша дұрыс қолданып, ерекше дыбыстарды меңгермейінше, дұрыс сөйлеу, сауатты жазу мүмкін емес.
Өз жұмысында компьютерді қолданған мұғалім өзінің өткізетін сабағының сапасын арттырып, оқушылардың танымдылық қызметін ұйымдастыруды белсенді түрде жүргізеді.
Бұл жағдайда ағылшын тілі пәні мүғалімінің міндеті оқушыларға әр түрлі жаттығуларды орындауда компьютер көмегі мен мүмкіндігін көрсету, өз бетімен компьютерді қолдануды және белгілі бір үлгідегі жаттығулар жиынтығын игеруде арнаулы қолданбалы пәкеттерді пайдалануды үйрету болып табылады. Сондай-ақ ағылшын тілін меңгерту барысында компьютерлік ойындардың да тигізер пайдасы зор.
Компьютерлік ойындар жаттықтыру, оқыту және дамыту сипаттарын ескере отырып жасалынса, олардың әрбір оқушының білім сапасын арттыруға тигізер пайдасы зор.
Компьютерлік технологиялар арқылы өтетін оқу үрдіс оқушының жаңаша ойлау қабілетін қалыптастырып, шағармашылық қабілеттерін дамытып өздерінің кәсіби потенциялдарының қалыптасуына жол ашады. Компьютерлік технологиялар оқыту үрдісінде білім сапасын заман талабына сай, жаңашыл бағытта білім алушыларды толық қамтамасыз етеді [12, 82 б.].
Қазіргі таңда барлық өмір салаларын қамтыған жахандану процесі алемде, Қазақстанда шет қалмады. Біздің елімізде, бүкіл әлемдегідей, барлық қолданыста ағылшын тілін алады, мәдениетаралық қарым-қатынас тілдерінің бірі. Қазіргі уақытта ағылшын тілін білу Қазақстанда міндетті оқыту шарттарының тізіміне ғана емес, сонымен қатар, жас маманның еңбек нарығындағы бәсекеге қабілеттілігінің айқындаушы элементі болып табылады.
Алайда, бұл тек тілді білу ғана емес, оны пайдалана білу туралы оның нақты қарым-қатынасында, тілді іс жүзінде меңгеру және коммуникативтік құзыреттілікті дамыту туралы.
Ағылшын тілінде коммуникативтік құзыреттілікті оқып жатқан елде болмаған жағдайда меңгеру өте қиын. Сондықтан мұғалімнің манызды міндеті - шет тілі сабағында қарым-қатынастың нақты және қиялдағы жағдайларын жасау, ол үшін жұмыстың түрлі әдістері мен тәсілдерін рөлдік ойындар, дискуссиялар, шығармашылық жобалар және т.б. пайдалана отыру. Мәтіндік және ақпараттық технологиялар ағылшын тілі сабағында коммуникативтік құзыреттілікті қалыптастыру мүмкіндігін беруде дауыссыз көшбасшы болып табылады.
Коммуниктивтік құзыреттіліктің табысты қалыптасуының маңызды құрамдас бөлігі балалардың жеткілікті уәждемесі мен қызығушылығы болып табылады. Сабақта қолданылатын іріктеу кезінде мен осы қағиданы басшылыққа аламын. Менің ойымша, ағылшын тілі сабағында өте тиімді шағын топтарда оқыту, рөлдік ойын, жобалық әдістеме, Creative Thinking, Problem Based Learning және коммуникативтік құзыреттілікті дамыту міндетін шешуге мүмкіндік беретін - мәтіндік және ақпараттық технологиялар болып табылады.
Мәтін және ақпараттық технологияларды пайдалана отырып, мен сабақта жеке, жұптық және топтық жұмыс түрлерін ұйымдастырамын, әр түрлі ойындар өткіземін, презентациялар көрсетемін. Ағылшын тілін оқыту үдерісінде мәтіндік және ақпараттық технологиялар қолдану оқушылардың зияткерлік және шығармашылық дамуына ықпал етеді.
Шетел тілін оқыту барысында мәтіндік және ақпараттық технологиялар алдағы орынға ие болды. Тәжірибе көрсеткендей, олар дәстүрлі оқыту әдістерінің алдында көптеген артықшылықтарға ие. Олардың арасында оқытуды дараландыру, әрбір білім алушының жеке қабілеттері мен ерекшіліктерін есепке алу, әрбір оқушының жеке жұмыс қарқының сақтау, оқушылардың өзіндік жұмысын қарқындату және танымдық белсенділігін арттыру.
Мәтіндік және ақпараттық технологиялар - бұл тек жаңа техникалық құралдар ғана емес, сонымен қатар оқытудың жаңа түрлері мен әдістері, оқыту удерісіне жаңа көзқарас. Мәтіндік және ақпараттық технологияларды пайдалану мына нәрселерге мүмкіндік береді:
Мәтіндік және ақпараттық технологиялар шетел тілін оқытуда коммуникативтік құзыреттілікті дамытудың ең жақсы құралдарының бірі болып табылады [13, 59 б.].
Шет тілді коммуникативтік құзыреттілікті қалыптастыру және жетілдіру келесі құрамдас бөліктерді қалыптастыруда жүзеге асырылады.
oo сөйлеу құзыреттілігі (сөйлеу әрекетінің төрт негізгі түрлерінде коммуникативтік дағдыларды жетілдеру: сөйлеу, тындау, оқу және жазу; өзінің сөйлеу және сөйлеу сөйлеу емес мінез-құлқын жоспарлай білу)
oo дискурсивті құзыреттілік берілген қарым-қатынас жағдайына сәйкес өз пікірін құра білу
oo тілдік құзыреттілік фонетика, лексика, граматика, коммуникативтік мақсаттарда тілдік бірліктермен операция жасау дағдыларын дамыту
oo әуелметтік мәдени құзыреттілік ағылшын тілінде сөйлейтін елдердің әлеуметтік - мәдени ерекшілігі туралы білім, өз елі мен оқытылатын тіл елінің мәдениетінде жалпы және өзіндік ерекшелікті бөліп көрсете білуді қалыптастыру
oo орнын толтырушы құзыреттілік шет тілінде ақпаратты алу және беру кезінде тілдік құралдардың тапшылығы жағдайында жағдайдан шыға білу
Дәл осы мәтіндік ақпараттық технологиялар коммуникативті құзыреттіліктің жоғарыда аталған барлық құрамадас бөліктерін тиімді дамытуға мүмкінлік беретін өзіндік әмбебап құрал болып табылады.
Мәтіндік және ақпараттық технологияларды қолдану үшін қажетті негізгі техникалық компоненттер; компьютер, проекторлық интерактивті тақта, ғаламтор және компьютерлік бағдарламалар.
oo Компьютер ноутбук, планшет. Шет тілі сабақтарында мәтіндік және ақпараттық технологияларды қолдану тиімді оқыту құралы ретінде компьютердің улкен мүмкіндіктерін ашады. Әсіресе, сабақта ұткырлықты қамтамасыз ететін планшеттер мен ноутбуктерді пайдалану жайлы болып табылады. Ынғайлы ноутбуктер мен планшеттердің болуы мұғалімге сабақ өткізуге, нақты кабинетке байланбай, оқушыларды кітапханада тіпті мектеп ауласында өткізуге мүмкіндік береді.
oo Компьютерлік проектор. Экрандағы статикалық суретті ғана көрсете алатын проектордан айырмашылығы, заманауи компьютерлік проектор экранда әртүрлі бейнені көрсете алады. Ағылшын тілі сабағында осындай проекторды пайдалана отырып, мұғалім балаларға фильмдерді, бейнелерді, презентацияларды және т.б. көрсетуді ұсына алады. Бұл, әрине, оқушыларға коммуникативтік құзыреттілікті жетілдіруге мүмкіндік бере отырып, жұмыстың түрлері мен басқа да әдістерін қолдануға үлкен мүмкіндік береді.
oo Интерактивті тақта қазіргі замаңғы техниканы дамытудың кезеңінде жасалған, мұғалім мен оқушының жұмысы үшін соншалықты үлкен мүмкіндіктер беретін техникалық кұрылғы, оларды толық сипаттау қиын. Интерактивті тақтамен жұмыс істеу кезінде колданылатын бірқатар бағдарламар бар. Сабақ кезінде "Active Studio" және ActiveInspire интерактивті кешендерінің бағдарламаларын пайдалануға болады. Бағдарламаның мәні - олар оқушы мен мұғалімге интерактивті тақтадағы обьектілермен өзара іс қимыл жасауға мүмкіндік береді. Әртүрлі функцияны қолдануға болады. Суреттер мен сөздер, нысан өлшемін, түсін, пішінің өзгерту, жазба жасау және оны кейінірек қайтару үшін сақтау, ғаламтор желісіне шығу, аудио жазбаны тындау және бейнені көру. Дайын әзірлемелерді қолданып қана қоймай, сабақты қызықты қылып өткізіп және оқушылардың қызығушылығын арттыруға мүмкіндік береді. Мұның бәрі шет тілді коммуникативтік құзыреттілікті қалыптастыруға және жетілдіруге ықпал етеді.
Қазіргі таңда отандық және шетелдік дәлме-дәл компьютерлік оқыту бағдарламаларының көптеген түрі бар. Бұл төмеңгі сынып балалары үшін де, орта және жоғары сынып оқушылары үшін де бағдарламалар болуы мүмкін. Барлық қолданыстағы бағдарламаларды тізімдеу мағынасы пайдасы. Мен жұмыста қолдануға болатын бағдарламаларға токталамын: Занимательный английский для детей, издатель Руссобит Паблишинг; В поисках утраченных слов, ЗАО Новый Диск; Английский для детей , студия BergSound; обучающие программы --Reader's Digest‖, --Longman‖, --Oxford‖, Macmillan.
Мұғалімнің негізгі міндеті - оқыту компьютерлік бағдарламаларын оқу үдерісіне дұрыс ықпалдастыру. Бастауыш сынып оқушыларына сабақ кезінде 15 минуттан артық емес компьютерден өткізуге рұқсат беретін санитарлық нормаларды да ескерген жөн болады [14, 46 б.].
Компютерлік оқыту бағдарламалары әртүрлі коммуникативтік жағдайларды тиімді құруға мүмкіндік береді. Лингвистикалық дағдыларды қалыптастыруға ықпал етеді, сөйлеу әрекетінің түрлі түрлерін үйретуге және оларды әртүрлі комбинацияларда үйлестіруге мүмкіндік береді, тілдік және сөйлеу әрекеттерін автоматтандырады. Бағдарлама мұғалімге жеке оқыту тәсілін жүзеге асыруға көмектеседі, сондай-ақ оқушылардың мотивациясы мен дербестілігін ынталандырады.
1.2 Ақпараттық-коммуникативтік технологиялар негізінде шетел тілі сабақтарын жүргізу жүйесі
Бүкіл әлемдегі білім беру үдерісіне айтарлықтай әсер еткен соңғы онжылдықтағы ең революциялық жетістіктердің бірі интернет атауын алған дүниежүзілік компьютерлік желі құру болды. Кибернетикалық кеністікті (syberspace) оқу мақсаттарында пайдалану жалпы дидактика мен жеке әдістеменің мүлдем жаңа бағыты болып табылады, себебі болып жатқан өзгерістер оқу процесінің барлық жақтарын қозғайды, ол жұмыс тәсілі мен стилін таңдаудан бастап, білім алушылардың академиялық деңгейіне қойылатын талаптарды өзгертумен аяақталады.
Aқпapaттық-кoммyникaциялық тexнoлoгиялap дeп, жepгiлiктi, aймaқтық, бүкiл әлeмдiк жeлiлepдe aқпapaт aлмacyды жүзeгe acыpaтын қaзipгi зaмaнғы бaйлaныc құpaлдapының бapлық түpiн, бaғдapлaмaлық жүйeлep мeн кeшeндepдi, мyльтимeдиялық құpылғылapды, тeлeкoммyникaцияны, виpтyaлды aқпapaттap жиынтығын aйтaмыз.
1 сурет - Aқпapaттық-кoммyникaциялық тexнoлoгиялap
Aқпapaттық - әдicтeмeлiк мaтepиaлдap кoммyникaциялық бaйлaныc құpaлдapын пaйдaлaнy apқылы бiлiм бepyдi жeтiлдipyдi көздeйдi жәнe кoмпьютepдi пaйдaлaнyғa, мoдeльдeyгe, элeктpoндық oқyлықтapды, интepaктивтi құpaлдapды қoлдaнyғa, интepнeттe жұмыc icтeyгe, кoмпьютepлiк oқытy бaғдapлaмaлapынa нeгiздeлeдi.
Aқпapaттық тexнoлoгияның кeлeшeк ұpпaқтың жaн-жaқты бiлiм aлyынa, icкep әpi тaлaнтты, шығapмaшылығы мoл, epкiн дaмyынa жoл aшaтын пeдaгoгикaлық, пcиxoлoгиялық жaғдaй жacay үшiн дe тигiзep пaйдacы aca мoл.
Aқпapaттық қoғaм eңбeк мaзмұнының өзгepyiнe cәйкec жылдaм бeйiмдeлeтiн, жaңa бiлiмдepдi, бiлiктiлiктepдi жәнe дaғдылapды қыcқa мepзiмдe игepy қaбiлeтiнe иe бoлaтын мaмaндapды қaжeт eтeдi.
Қaзipгi кeздe оқушыларды oқытy үдepiciндe aқпapaттық-кoммyникaциялық тexнoлoгиялapды пaйдaлaнy жүйeciн қaлыптacтыpyдың жoлдapы жeтiлдipiлyдe. Әлeм aқпapaттық қoғaмғa aяқ бacқaн қaзipгi зaмaндa aқпapaттық мәдeниeт дeңгeйi кeз- кeлгeн мeмлeкeттiң дaмyының бacты дәлeлi бoлып oтыp. Eлiмiздiң бiлiм бepy жүйeciнiң бacты мiндeттepiнiң бipi - бiлiм бepy жүйeciн aқпapaттaндыpy бoлып тaбылды. Aтaлғaн бaғытты жүзeгe acыpy үшiн жaңa бyын oқyлықтapын элeктpoндық нұcқaғa ayдapy қaжeт бoлды.
Білім беруді жаппай компьютерлендірудің мазмұнды негізі, әрине, қазіргі замаңғы компьютер жалпы ақыл-ой еңбегінің жағдайларын оңтайландырудың тиімді құралы болып табылатындығымен, оның кез-келген көріністерімен байланысты. Р. Вильяме және К. Макли [15, 82 б.] өзінің мектептегі компьютерлер атты мақаласында былай деп жазады: басқаларды оқыту үшін құрылғы ретінде оны пайдалану кезінде ашылған компьютердің бір ерекшелігі бар және білім алуға көмекші ретінде, бұл оның жансыздығы. Машина пайдаланушымен достық қарым-қатынас жасай алады және қандай да бір уақытта оны қолдау мүмкін. Бұл мағынада компьютерлерді қолдану оқытудың белгілі бір аспектілерін дараландыруда ең пайдалы болып табылады.
Орта мектепте шетел тілін оқытудың негізгі мақсаты - коммуникативтік құзыреттілікті қалыптастыру, барлық қалған мақсаттар (білім беру, тәрбиелеу, дамыту) осы басты мақсаттарды жүзеге асыру процесінде іске асырылады. Коммуникативтік тәсіл қарым-қатынасты оқытуды және мәдениетаралық өзара іс-қимылға қабілеттілікті қалыптастыруды білдіреді, бұл интернеттің жұмыс істеуінің негізі болып табылады. Қарым-қатынастан тыс Интернет мағынасы жоқ - бұл халықаралық көп ұлтты, мәдениаралық қоғам, оның өмірі бүкіл әлемдегі миллиондаған адамдардың электронды байланысына негізделген, бір уақытта сөйлейтін - сөйлесулерге қатысушылардың саны жағынан ең үлкен. Оны шет тілі сабағына қосу арқылы біз нақты қарым-қатынас моделін жасаймыз.
Интернетпен қамтамасыз етілген шынайы тілдік ортада қарым-қатынас жасай отырып, оқушылар нақты өмірлік жағдайларға тап болады. Маңызды, нақты, қызықты және қол жетімді мәселелердің кең ауқымын шешуге қатысқан оқушылар тілдік формулалардың шаблондық манипуляциясын емес, түпнұсқа мәлімдемелерді құруды ынталандыратын өздігінен және барабар жауап беруді үйренеді.
Осы мақсатқа қызмет ететін шет тілінің құрылымы мен сөздік қорын зерттеуге түрткі болатын мазмұнды түсінуге, жеткізуге және мағынаны білдіруге үлкен мән беріледі. Осылайша, оқушылардың назары өздеріне емес, формаларды қолдануға аударылады, ал грамматикалық дайындық грамматикалық ережелерді таза зерттеуді қоспағанда, жанама түрде, тікелей қарым-қатынаста жүзеге асырылады.
Компьютер оқушылардың әр түрлі жауаптарына адал: ол оқушылардың мақтанышпен немесе түсінікті пікірлерімен бірге жүрмейді, бұл олардың дербестігін дамытады және сабақта жағымды әлеуметтік-психологиялық атмосфера қалыптастырады, оларға жеке тұлға болып қалыптасуының маңызды факторы болып табылады.
Бүгінгі таңда білім берудің дамуы оның ақпараттық әлеуетінің жоғарылауымен байланысты. Бұл сипат негізінен білімнің эволюциясының бағытын да, бүкіл қоғамның болашағын да анықтайды. Ғаламдық ақпараттық кеңістіктегі сәтті бағдарлау үшін оқушыларға ақпараттық мәдениетті, сонымен қатар компьютерлік экран мәдениетін игеру қажет, өйткені ғаламтор ақпараттарды іздеудің басымдықтарын береді.
Ақпараттық жүйе ретінде Интернет өз пайдаланушыларына әртүрлі ақпарат пен ресурстарды ұсынады. Қызметтердің негізгі жиынтығы мыналарды қамтуы мүмкін:
- Электрондық пошта (e-mail), телеконференция, видеоконференция;
- Жеке ақпараттық жарыққа шығару мүмкіндігі немесе басқаша айтқанда Web;
- Серверге жеке шығару;
- Ақпараттық катологтар ( Yahoo, InfoSeek UltraSmart, Galaxy) іздеу жүйесі ( Altta, Vista, Hotbob, Open Text,) жүйе ішіндегі әңгіме (Chat).
Бұл ресурстарды сабақта белсенді қолдануға болады.
Коммуникативті және мәдениетаралық құзыреттілікті қарым-қатынас тәжірибесіз меңгеру мүмкін емес, ал Интернет-ресурстарды шет тілі сабағында пайдалану орны толмас мәселе ретінде көрсет: Интернеттің виртуалды ортасы пайдаланушыларға екі жаққа да қатысты тақырыптар бойынша нақты сұхбаттасушылармен шынайы қарым-қатынас жасауға мүмкіндік беріп, уақыт пен кеңістіктен шығуға мүмкіндік береді. Дегенмен, Интернет тек техникалық оқытудың көмекші құралы екенін ұмытпауымыз керек және оңтайлы нәтижеге жету үшін оны қолдануды сабақ процесіне дұрыс енгізу керек [16, 49 б.].
ХІХ ғасыр-озық технологиялар ғасыры. Сондықтаң білім беру жүйесінде жаңа компьютерлік технологияларды тиімді пайдаланудың шетел тілін үйретуде маңызы зор.
Білім беру үрдісінде жаңа ақпараттық технологияларды қолдану мәселесі өзекті мәселелердің қатарынан орын алуда. Шетел тілін оқытудың мақсаты субьектінің мәдениетаралық қарым-қатынас біліктілігін қалыптастыру десек, онда шетел тілін оқытуда жаңа ақпараттық технологияларды қолдану шетел тілін оқытудың мақсатынан туындап отырған қажеттілік болмақ.
Шетел тілін жаңаша оқыту соңғы жылдары жоғары қарқынға ие болды. Ұстаздардың сабақты жобалаудағы жауапкершілігі оқушылардың шетел тілінле нәтижелі тілдік қарым-қатынас жасауына мүмкіншіліктер туғызады. Олар аз уақытта жаңа технология жәрдемінде жетістіктерге жете алады. Оқудың дәстүрлі үрдісінде инновациялық технологияны ендіру, оқытушылар мен оқушыларға дәстүрлі формаларды және әдістерді жетілдіруге мімкіндік береді, атап айтқанда: тренингтер, дөңгелек үстелдер, пресс-конференциялар және т.б. Оқытушылардың біліктілігі олардың педагогикалық қарым-қатынаста жағдаят жасауда көрінеді, онда оқытушылар мен оқушылар де таңдау және бақылау мүмкіншілігіне ие болады. Инновация дегеніміз тек қана жаңалық еңгізу емес, соңымен қатар жаңаны дәстүрлі оқу-тәрбие үрдісіне қолдана білу.
Білім беру жүйесінде ақпараттық технологияның мүмкіндіктері:
oo Әр бір адамға білім алудың өзіне тиімді жолың таңдауға мүмкіндік беретін білім берудің ашық жүйесін орнықтыруға;
oo Білім алудың техникасын түбірімен өзгертуге;
oo Оқыту үрдісінде оқушылардың таңымдық іс-әрекетін тиімді ұйымдастыру;
oo Электрондық білім беру пайдалану арқылы даралап оқытуға;
Сөз арқауы компьютерлік технологияны пайдалана отырып, шетел тілі сабағында интернет жүйесін қолдану мәселесі болмақ. Жаһанданған интернет жүйесін қолдану мәселесі болмақ. Жаһанданған интернет жүйесін қолдану негізінде, тіл үйренушілердің сөз әрекетінің төрт түрінде де біліктілігін қалыптастыруға болады, жүйе материалдарын қолдану арқылы олардың оқу, жазу іскерлігі мен дағдыларын қалыптастыруға, сөздік қорын байытуға мүмкіндік туады. Интернет жүйесін пайдалана отырып, тілін үйренуші елдің өкілдерімен байланысқа түсе алады [17, 82 б.].
Оқушылардың шетел тілін үйренуде деген ынтасын арттыру олардың төмендегі шараларға қатысуы негізінде жасалынады: диспуттар, байқаулар, олимпиядалар және т.б.
Интернет деген термин ағылшынның international net деген сөзінен, аудармасында халықаралық байланыс деген ұғымды ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz