Адам құқығы бала құқығы
Бекітемін.
Тәрбие ісі жөніндегі орынбасары:
Терроризм және экстремизм оның зардаптары
Сынып жетекші:
2023-2024 оқу жылы
Сынып жетекшінің аты-жөні
Күні:
Сынып
Қатысушылар саны:
Қатыспағандар саны:
Сынып сағатының тақырыбы
Терроризм және экстремизм оның зардаптары
Тәрбие жұмысының бағыты
Мақсаты
Оқушыларға терроризм туралы терең түсінік беру, оның түрлері, себептері мен зардаптарын ұғындыру;
Бағалау критерийлері:
Тәрбие сағатының барысы
Барысы
Тәрбие сағатындағы орындалуы тиіс іс-әрекеттер
Ресурстар
Кіріспе
10 мин
Негізгі бөлім
25 мин
- Терроризм не екендігі туралы біздің заманымызда айтылған сөз көп. Бұл сөздің анықтамасы адамдар мен қоғамға байланысты әртүрлі болады. Мысалы, көптеген тұлғалардың анықтамасы бойынша терроризм сөзі өзінің ұғымында джихадты, муджахидтарды, шариғат елдерінде жаза қолдануды қамтиды. Терроризм - араб тілінде ирхаб сөзімен аталады, мағынасы - қорқыту. Тероризм мен діни экстремизм адамзат баласына қауіп пен қатер төндіретін ұйымдар. Олар өз мүдделерін жүзеге асыру үшін небір озбыр әрекеттерге барады. Билік пен байлыққа қол жеткізу үшін ештеңеден тайсалмайды. Билікті орнынан кетіріп, дінді сылтау етіп, адамдар өміріне қауіп ұялатады. Қоғам арасында алауыздықты тудырып, тыныштықты бұзады. Ендеше біз бүгінгі тақырыбымызда терроризм ұғымы туралы кеңінен түсінік алатын боламыз.І. Ой қозғау.- Оқушылар, терроризм деген сөзді айтқанда ең бірінші ойларыңа не келеді?- Террорлық іс - әрекеттерден зардап шегетін кім?( Ойларын дәптерге жазады)ІІ. Мағынаны тану.1. Терроризм - [ лат. terror - қорқыныш, үрей] - саяси мақсатты сылтауратып күш қолдану; ұғым XVIII соңында ұлы француз төңкерісі кезінде якобиндықтар жүргізген репрессиялық саясатты атауда қолданылды.2. Пікірталас. Террорлық әрекеттердің белең алуы неліктен?А) Бұл іске қандай адамдар барады?Ә) Террористік іс - әрекеттер тек ер адамдарға қатысты ма?Оқушылар өз ойларын айтады:- Діни секталардың таралуы;- Ашық дипломатиялық саясатымызды пайдаланып, заңсыз секталардың енуі;- 18 - 30 жас аралығындағы ешқандай діни, саяси, қоғамдық пікірі қалыптаспаған, имандылық, патриоттық сезімдері жетілмеген жастар барады.
Қоры
тынды
10 мин
- Террористік іс - әрекетке тек ер адамдар емес, әйел адамдар да барады. Қазіргі кезде жанкешті - мерген әйел адам
Бекітемін.
Тәрбие ісі жөніндегі орынбасары:
Құқық басты міндет
Сынып жетекші:
2023-2024 оқу жылы
Сынып жетекшінің аты-жөні
Күні:
Сынып
Қатысушылар саны:
Қатыспағандар саны:
Сынып сағатының тақырыбы
Тәрбие жұмысының бағыты
Мақсаты
Оқушының құқықтары мен міндеттері туралы білімдерін толықтыру. Оқушыларды адам құқықтарына оқыта отырып, түрлі өмірлік жағдайларда өз мүмкіндіктерін жеке және қоғам пайдасына сәйкес шешім қабылдай алу әрекеттерін дамыту. Қазақстанның болашағына үлесін қоса білетін білімді де, ізденімпаз ұрпақ етіп тәрбиелеу.
Бағалау критерийлері:
Тәрбие сағатының барысы
Барысы
Тәрбие сағатындағы орындалуы тиіс іс-әрекеттер
Ресурстар
Кіріспе
10 мин
Негізгі бөлім
25 мин
Ендеше біз отыру үшін топқа бөлініп алайық. Қанеки ортада турған гүлдің суреті бар парақты таңдап орнымызға жайғасайық. Қазіргі уақытта құқықтық тәрбие беру өте қажет.Ол оқушылардың ой-өрісін кеңейтіп,ойлау қабілеттерін дамытады,өз пікірін айтуға,тұжырым жасауға үйретіп,патриоттық тәрбие береді. Әрбір адам өзінің құқықтары мен бостандықтарын қорғайтын заңдарды білуі қажет.Сондай-ақ заң адамға міндеттер жүктейді.Адам басқалардың құқықтарын бұзбауы,олардың өміріне,денсаулығына,ар-намысына қол сұқпауы керек. Себебі ол осы мемлекеттің азаматы. Сендердің де әр қайсысылардың осы мемлекеттің азаматтарысыңдар. Ол дегеніміз әрқайсысымыздың құқықтарымыз бен міндеттеріміз бар екенін білдіреді. Ол туралы Конституцияда жазылған. Конституция дегеніміз не?
Фатима. Конституция - бұл Қазақстан Республикасында тұратын барлық азаматтардың құқықтары мен міндеттері белгіленген құжат. мұғалім: Біздің еліміз Конституция күнін қашан мерекелейді?
Оқушы:30 тамыз Балалар, өздерің айтқандай Конституцияда Қазақстан республикасында тұратын адамдардың құқықтары мен міндеттері жазылады. Осы заңға бағынатын, оны орындайтын адамдарды кімдер дейміз? азаматтар - Осы азамат деген ұғымға сендерде жатасыңдар. Ендеше, балаларға арналған олардың құқықтары мен міндеттерін анықтайтын арнайы құжат бар. Оның аты - Конвенция деп аталады. Конвенция - арнайы бір мәселе жөніндегі мемлекеттердің өзара келісімі. . Осы Конвенция негізінде 2002 жылы тамызда Қазақстанда Бала құқығы туралы Заң қабылданды. Бұл Заң 10 тарау, 54 баптан тұрады. 2002 жылы 2-қыркүйекте Қазақстан Бала құқығы туралы конвенцияға қол қояды, сөйтіп қазақстанның Бала құқығы туралы заңы енгізілген.Ол Бала құқықтары туралы Конвенция деп аталады.
Ол Конвенция 54-баптан тұрады. Конвенцияның басты міндеті - 18 жасқа дейінгі тұлғалардың құқығын қорғау. . Қазақстанда балалардың құқықтық жағдайы мына заңдарда көрініс тапқан Сендер қалай ойлайсыңдар, баланың өкілі кім? Нұрбақыт:Ата-анасы, асыраушысы, қамқоршысы. - Бала туған кезде ата-анасы оған есімін қойып, ата-тегін береді. Осы мәлімет арнайы құжатта жазылады. - Ол - Туу туралы куәлік (Осы құжат біздің тұлға екенімізді растайды). 3) Біз қай елдің азаматтарымыз? Қазақстан Республикасының азаматтарымыз. - Яғни, Қазақстан өкіметі сендерге қамқор болады. Ал, енді балалар, Бала құқықтары туралы конвенциядағы айтылатын баланың негізгі құқытарын атап өтейікші.
Сергіту сәті:4) Балалар сендер не істеуге құқылысыңдар? СЛАЙД бала құқықтары:: Өмір сүруге :: Ата-тегін алуға :: Отбасында тәрбиеленуге :: Жеке бас бостандығына :: Азаматтық алуға :: Білім алуға :: Баспана алуға :: Дүние мүлікке :: Демалуға :: Денсаулықты сақтауға :: Сөз бостандығына :: Қоғамдық жұмыстарға араласуға
Қосымша балалардың да пікірлерін тыңдасақ
Ата - заңым , алтын заңым - ардағым,
Аялаған азаматтың арманын
Жол бастайды болашаққа жасампаз,
Әрбір бабаң, тарауларың тармағаң - дегендей Қазақстан Республикасының Конституциясының кейбір баптарына тоқтала кетсек
Адам дүниеге келгеннен кейін оның өмірін , денсаулығын, тыныштығын біздің мемлекетіміздің Ата Заңы қорғайды. ҚР- Конституциясы барлық заңдардың негізгі басты құжаты.
Бала өмірге келе салысымен тіркеуге алынеады және өзіне есіммен азаматтық алуға құқылы. Мемлекет әрбір баланың аман сау өсіп, жан - жақты дамуын қамтамасыз етеді.
Бала міндетті түрде алғашқы білімін тегін алуға құқылы
Бала денсаулығын сақтауға , емдеуге құқылы
Табиғатты қорғауға
Тарихи мәдени мұраларды сақтауға міндетті
Жарайсыңдар балалар. Осыған орай класс оқушыларының өздері жүргізген яғни жасаған видеороликтерін тамашалайық
Видеоролик
Көрініс: Каусар мен Диастың ақшаға таласуы Каусар менде ақша бар жүр екеуміз бірге барып асханадан пирожки алайық. Неге? Жарайды, менда ақшамды алайын.
Сол кезде Диас түрі бұзылып үнсіз қалады. Жоқ менің ақшам жоқ, сен алып алдың , алып кел менікісені болса қайтемін, менікі болды мекнікі?!Сенің де атың жазылып қойған жоқ.Бұл менің ақшам,саған бермеймін. Менің де құқығым бар,саған ғана беріліп қойды дейсің бе? Мен тауып алдымАвтор: класс аң таң.
Ақмерей: Каусар Диас төбелесті тоқтатыңдар,қазір апай екеуіңнің дауларыңды шешіп береді.Автор:Осы мезетте топ бөлмесіне тәрбиеші апай келді.Бұл не шу?Диас пен Каусар 50 тг үшін таласып, Менің құқығым бар ақша жұмсауға деп дауласып жатыр,қойыңдар десек те қоймайды.Каусар , Диас сендердің бұл құқықтарың дұрыс емес.Өздеріңнің жеке бастарыңның қажетін ойлап,бір-бірлеріңе тіл тигізу адамгершілікке жатпайды.Әркім өз құқығын дұрыс түсінуі қажет.Әрине сендердің әрқайсыларың оқуға,білім алуға,ойнауға,демалуға құқықтарың бар,бірақ барлық мәселені ақылмен шешу керек. Сынып жетекшіміз дауды шешіп,Каусардың ақшасын қайтарып, кешірім сұрауды өтінді.
Мұғалім: ендеше балалар біз манадан құқық міндет туралы айтып жатырмыз. Ендеше сол құқықтарымызды қалай қорғап тәртіпті болып жүруіміз үшін Сөз сөйлейді.
Әр командаға ертегі кейіпкерлерінің суреттері таратылады (бірнеше қиықтарға бөлінген). Мозайкаларды жинап, ертегі кейіпкерлері арқылы адамның қандай құқығы бұзылған. 1Мыстан кемпір - ертегілерде үнемі балалардың өміріне қауіп төндіреді. 2Карлсон - шулайды, қоғамдық орнында тәртіп бұзады. 3 Бауырсақ ертегісі өмір сүруге құқылы, бірақ оны түлкі жеп қояды. 4 Жын ертегісі жеке бас бостандығынан айрылады. 5 Ұр, тоқпақ ертегісі дүниемүлкінен айрылады.
Қоры
тынды
10 мин
Ертегі кейіпкерлерін айтамын, егер жағымды кейіпкер болса, шапалақтаймыз. Жағымсыз кейіпкер болса, онда аяқтарыңмен сартылдатасыңдар.:: Ер Төстік + :: Мыстан кемпір - :: Жеті лақ ертегісіндегі қасқыр - :: Бауырсақ+ :: Байлық пен ақыл ертегісіндегі, кенже ұлы + Алдар көсе+
Өте, тамаша! Бүгін жақсы еңбектендіңдер!
Бекітемін.
Тәрбие ісі жөніндегі орынбасары:
Теңге тәуелсіздік міндеті
Сынып жетекші:
2023-2024 оқу жылы
Сынып жетекшінің аты-жөні
Күні:
Сынып
Қатысушылар саны:
Қатыспағандар саны:
Сынып сағатының тақырыбы
Теңге тәуелсіздік міндеті
Тәрбие жұмысының бағыты
Мақсаты
Ұлттық теңгенің Тәуелсіздік символы екендігін насихаттау, теңгенің шығу тарихын және авторлары жөнінде мәлімет беру, оқушыларды туған елін сүюге, отансүйгіштікке тәрбиелеу.
Бағалау критерийлері:
Тәрбие сағатының барысы
Барысы
Тәрбие сағатындағы орындалуы тиіс іс-әрекеттер
Ресурстар
Кіріспе
10 мин
Негізгі бөлім
25 мин
Ақша туралы түсінік
Теңгенің шығу тарихы
Кім білгір? танымдық сұрақтар бөлімі
Ұлттық валюта ретіндегі теңге, біздің еліміздің тарихында өзінің рөлін тәуелсіздіктің экономикалық негізі ретінде ғана атқарған жоқ. Кейбір жағынан алғанда теңге - бұл тарихымыздың өзінің толымды бір бөлігі, өз заманының нысаны.
Ақша туралы түсінік. Ақша (ағылш. money; cash; нем. Geldn, Geldmittelpi) -- жалпыға бірдей балама ретінде барлық басқа тауарлардың құнын көрсететін ерекше тауар. Ол барлық тауар өндірушілер, сатушылар, тұтынушылар арасындағы экономикалық байланысты қаматамасыз етеді. Ақша тауар өндірісі мен тауар айырбасының тарихи дамуы нәтижесінде пайда болды. Алғашқы кезде бір еңбек өнімі екінші еңбек өніміне тікелей айырбасталды. Кейінірек айырбас сауда дамуының барысында құнның жай формасының орнына құнның толық және жайылыңқы формасы келді. Одан әрі өндіріс пен айырбастың дамуы нәтижесінде тауарлар арасынан бір тауар бөлініп шығып, басқа тауарлар осы тауарға айырбасталды. Сөйтіп, құнның толық және жайылыңқы формасы құнның жалпылық формасына орын берді. Құнның ең жоғарғы ақша формасындағы жалпыға бірдей балама рөлі бір тауардың еншісіне тиді, яғни ерекше тауар түрі - ақша пайда болды. Осы кезде әр түрлі тайпалар мен халықтар арасында ақша ретінде ішкі және сыртқы сауда-саттықтың басты заттары болып табылатын тауарлар бөлініп шықты. Ақша рөлін кейбір халықтарда (гректер, римдіктер, славяндар, моңғолдар, т.б.) мал, ертедегі Русьте, Скандинавияда - аң терісі, Қытайда - шай, Абиссинияда - тұз атқарды. Қазақстанда ішкі сауда-саттық жүргізу үшін жалпыға бірдей балама ретінде тоқты немесе саулық қой пайдаланылды. Бертін келе тауар өндірісі мен тауар айырбасының дамуы және халықтар арасындағы қарым-қатынастың ұлғаюы нәтижесінде ақша рөлі түрлі металдарға ауыса бастады. Өйткені, металл (әсіресе алтын, күміс) өзінің табиғи қасиетінің арқасында ақша рөлін атқаруға өте қолайлы болды. Алтын мен күмістің жалпыға бірдей балама рөлін атқаруына байланысты құнның жалпылық формасы ақша формасымен айырбасталды. Ол кез келген тауарға айырбасталды.
Ақша әр алуан қызмет атқарады: тауарлар мен әр түрлі қызметтердің құнын көрсетеді, айналым құралы, төлем құралы ретінде пайдаланылады, сол сияқты қор жинау және сақтау құралының рөлін атқарады. Ақша өнімді шығаруға кеткен шығынды өлшеуге, еңбекті сан және сапа жағынан бақылауға мүмкіндік береді. Ақшаның мәні оның атқаратын қызметінен көрініс береді.
1993ж. 12 қарашасында Қазақстан Республикасының Президенті Н.Назарбаев "Қазақстан Республикасында Ұлттық валюта енгізу туралы"жарлық шығарды.
Ұлттық валютаны теңге, ал оның жүзден бір бөлігін тиын деп атауды сол кездегі ҚР Жоғары кеңесі комитетінің төрағасы Сауық Тәкежанов ұсынған еді. Ұлттық теңгені жасауға екі жыл уақыт қажет болды. Қазақстан өз төл ақшасын шығару үшін 1990 жыл теңгенің алғашқы үлгісін жасайтын арнайы жұмысшы тобын құрды. Тәуелсіз елдің ұлттық валютасын жасап шығарған Тимур Сүлейменов, Меңдібай Әлин, Ағымсалы Дүзелханов, Хайролла Ғабжәлеловтер еді. Олар жұмыстарын Қазақстан мәдениетінің тарихи даму аспектілерін зерттеуден бастаған.
Әбу-Насыр - әл - Фараби
Ол Отырарда дүниеге келген. Арабтар бұл қаланы Фараб деп атаған.Әл- Фараби орта бойлы,мығым денелі, батыл болып өседі.Бала күнінен атқа шапқыштығымен,мергендігімен көзге түседі.Түркі,парсы,араб тілдерін мүлтіксіз сөйлейді.Грек,латын тілдерін жақсы білген. Ол дүние жүзінде Аристотельден кейінгі екінші ұстаз. Әл- Фараби 150 жуық еңбек жазған.
Сүйінбай. Алматы облысы,Жамбыл ауданында дүниеге келген.Балалық шағында кедейшілік,жоқшылық көреді.Соған қарамастан 14-15 жасынан бастап ақындық өнерге машықтана бастайды.Сүйінбай келе-келе нағыз суырып салма,айтыстың ақиық ақынына айналады.
Сүйінбай халық мұңын мұңдап,үстем тап өкілінің әділетсіздігін бетіне басып,әшкерелеп отырған батыл да әділ ақын. Оның өлеңдерінде адамның мінез-құлқы,адамгершілігіне, жақсы-жаман қасиеттеріне көңіл бөлінеді.
Құрманғазы. Құрманғазы - қазақтың күйші, сазгері,домбырашысы.Күй өнерінің классигі.Оның әнге әуестігі жастайынан байқалады. Алты жасында әкесі байдың қозысын бағуға жібереді.Зейінді туған бала әке-шешесінің жағдайын түсініп, олардың айтқанына қарсы келмейді. Жалғыз серігі қолдан жасалған домбырасын йығынан тастамайды.
Құрманғазы қуғын-сүргінді көп көрді.1880 жылдардың бас кезінде Астрахань жаққа қоныс аударды.
Ортаға 10,20,50,100 теңге кейіпкерлері шығады.
Шоқан Уәлиханов. Ол өте ақылды,көреген,өз заманының білімді адамы болды. Орысшаға қоса бірнеше шығыс тілін білген. Шоқан әуелінде қазақ мектебінде оқиды.Мұнда арабша оқумен сурет салуды үйренді.Шығыс әдебиетімен танысады.Араб,парсы,ұйғыр тілдерін меңгерген.1853 жылы Кадет корпусын бітіреді.Сол мамандығы бойынша қызметте істейді. Шоқан ғалым, саясатшы,географ, суретші,әдебиетші,тарихшы.
Абай Құнанбаев. Абай - қазақтың ұлы ақыны,сазгер,философ, қазақ әдебиетінің негізін салушы.Ол әуелде ауыл молдасынан оқиды.10 жасқа толғанда әкесі оны Семейге медресеге оқуға жібереді.Мұнда араб,парсы,шағатай тілдерін меңгереді.Науаи,Низами,Фирдауси сияқты оқымыстылардың шығармаларын құныға оқиды. Орысшасын өз бетінше жетілдіре түседі.
Абай өлеңдері татулықты, достықты уағыздайды.Оның елуге жуық қара сөздері бар. Көлемі қысқа,мағынасы терең.
3.Кім білгір? танымдық сұрақтар бөлімі
1. Әр елде -- өз валютасы
Табыс Теңге Тиын
Қырғызстанда-сом Ресейде -рубль Германияда -- марка
Америкада -- доллар Ұлыбританияда-фунт Украинада -- гривна
стерлинг карбовенец
Қытайда -- юань Тәжікстанда -- манат Өзбекстанда -- сум
Түркияда - лира Латвияда - лат Кореяда -- йена
1-жағдай:Биылғы оқу жылында қазақ тілі оқулығы жетіспейді,базардағы оқулық бағасы 800 теңге.Анаң туыстардан оқулығыңды тауып әкелді.Бірақ оқулық ескі.жыртық.Сен оқулықты ұстағың келіңкіремей тұр .Сенің іс-әрекетің ...?
2-жағдай: Сен екі ініңді бала бақшадан алып қайттың.Інілерің қарындары ашқандарын айтты. Сенде 60 теңге бар.
Балмұздақ 60 теңге, 3 алма 60 теңге, 1 қорап сағыз 60 теңге
Қай затты алар едің? Неге?
3-жағдай: Сенің былтырғы етігің өзіңе шақ.Бірақ оны кигің келмей тұр.Жыртық болмағанмен,ескі.Ойыңды әкеңе айтып едің,әкең айлық әлі алмағанын айтты.Сенің әрекетің...?
Қоры
тынды
10 мин
1. Теңгенің суретін салған кім?
2.Теңгенің алғашқы нұсқасы қайда басылды?
3.Теңгенің шыққан күні?
4.Ата-анаң алатын ақша.
5.Түрлі елдердің банкнотасы мен монетасын, көне ақшаларды жинайтын адам.
6.Қазақстандағы валюта.
7. Ұлттық валютаға биыл неше жыл?
8. Елімізде биыл тағы қандай мерекелі атаулар болды?
9. Ақша дегеніміз не?
10. Республикада ақша айналысындағы шақалармен (монетамен) қатар қандай монеталар бар?
Бекітемін.
Тәрбие ісі жөніндегі орынбасары:
Зорлық зомбылықсыз бала
Сынып жетекші:
2023-2024 оқу жылы
Сынып жетекшінің аты-жөні
Күні:
Сынып
Қатысушылар саны:
Қатыспағандар саны:
Сынып сағатының тақырыбы
Зорлық зомбылықсыз бала
Тәрбие жұмысының бағыты
Мақсаты
Балаларға зорлық-зомбылық туралы мағлұмат беру, адамның жаны мен тәніне үлкен зардап әкелетін соққы екенін түсіндіру және зорлыққа қарсы біздің елімізде заң бар екенін айту. Балаларға өз жүрген орталарында мейірімді болуға, бұзақылық істерге бармауға, адами бойларындағы қасиеттерін сақтауға, әдепті де, тәртіпті тұлға болып өсуіне тәрбиелеу.
Бағалау критерийлері:
.
Тәрбие сағатының барысы
Барысы
Тәрбие сағатындағы орындалуы тиіс іс-әрекеттер
Ресурстар
Кіріспе
10 мин
Негізгі бөлім
25 мин
1. Зорлық-зомбылықты қалай түсінесіңдер?
2. Зорлық-зомбылықтың түрлерін атаңыздар
3. Зорлық-зомбылықты қандай адамдар жасай алады?
4. Үкімет тарапынан қандай жұмыстар жүргізілуде?
5. Заң жобасының негізгі мақсаттары қандай?
6. Зорлықтан, құлдықтан аулақ болу үшін не істеу керек?
7.Тәрбие сағатын анкеталық сұрақтармен қорытындылау.
Сабақтың барысы:
I Ұйымдастыру кезеңі
II Негізгі бөлім
Қайырлы кеш балалар. Бүгінгі тәрбие сағатымыздың тақырыбы: "Зорлық-зомбылықсыз балалық шақ ". Қоғам үшін ең бастысы - тәуелсіздік, адам үшін бас бостандығы және уайым қайғысыз өмір. Оның кепілі - заңдылық. Тәуелсіздік төрімізден орын алған қоғамымыздағы ең басты құндылық - адам бостандығы. Адамның және адамзаттың құқықтары мен бас бостандықтарын қамтамасыз ету және қорғау - конституциялық заңдылықтың басты талабы. Қазақстанда салауатты өмір салтына қол жеткізуде, денсаулықты сақтау мен нығайтудағы басты міндеттің бірі - бала құқығын қорғау, зорлық-зомбылыққа қарсы күрес жүргізу. Егер жалпы айтқанда зомбылықты физикалық қасірет көрсету әрекеті деп анықтауы болса, онда тұрмыстық зомбылықта осы әрекеттің бастауы мен айқындау нүктесі анық белгіленеді. Ол - жанұя, яғни зұлымдықшы мен оның жемтігі ең жақын адамдар болады. Олар - жұбайлар мен балалар. Отбасындағы зорлық-зомбылық мәселесі әлемнің әр елінде ертеден орын алған. Егер жалпы айтқанда зомбылықты физикалық қасірет көрсету әрекеті деп анықтауы болса, онда тұрмыстық зомбылықта осы әрекеттің бастауы мен айқындау нүктесі анық белгіленеді. Ол - жанұя, яғни зұлымдықшы мен оның жемтігі ең жақын адамдар болады. Олар - жұбайлар мен балалар. Отбасындағы зорлық-зомбылық мәселесі әлемнің әр елінде ертеден орын алған.
Сонымен қатар Адам саудасы дүниежүзі бойынша кірісі жағынан үшінші орында тұр және ол барлық елде етек жайған. Әсіресе, адам саудасы құрбандарының жасарып бара жатқаны әлемдік қауымдастықты алаңдатып отыр. Мыңдаған адам жұмыс табу мақсатында заңсыз қоныс аударады. Тіпті, елімізде шетел азаматтарын әртүрлі жұмыстарға пайдалану үшін алдап әкеліп, құлдыққа салу ахуалы қалыптасты. Соңғы жылдары адамдарды сату деректері күрт өскен. Жыл сайын оның құрбандарының саны төрт миллионға жуықтайды. Әсіресе, қазақ қыздарын шетелде жақсы әрі табысты жұмысқа алдап шақырып, жезөкшелікке салу деректері де біршама артқан. Биші, фотомодель ретінде алдап әкелінген жас қыздарды тәнін саудалауға мәжбүрлейді. Сондай-ақ ер адамдарды құлдыққа сату фактілері де едәуір өскен.
1. Зорлық-зомбылықты қалай түсінесіңдер?
Зорлықбалалардың денелік және психологиялық денсаулықтары және жан-жақты дамулары үшін ауыр машақат болып табылады.Әйелдер мен балаларға қатысты зомбылықтың алдын алу және бағытталған профилактикалық сипаттағы шараларды жүргізуде ақпараттық үгіттеушілік жұмыстарды өткізу қажет болып табылады. Зорлық-зомбылық құқықта
Бір адамның екінші бір адамға, оның жеке басына тиіспеушілік құқығын бұзатын тәни және психикалық ықпал жасауы делінген.
2. Зорлық-зомбылықтың түрлерін атаңыздар
Тән азабын шектірген зорлық - адамның ағзасына тікелей әсер ету, ұрып-соғу, денесіне зақым келтіру, тағы басқа. Тән азабын шектірген зорлықтың салдарынан жәбірленушінің денсаулығына зиян келтірілуі мүмкін.
Объективті факторларға сәйкес, еліміз адам саудасы құрбандары келетін, тұратын және транзит елдердің қатарына жатады. Адамдарды сату, пайдалану, азғырып-көндіру, тасу, жасыру әрекеттеріне байланысты қылмыстармен күрес қатаң сипатта жүргізіледі. Бұл - адамдардың өмір сүруге, бостандығына, денсаулығын қорғауға деген конституциялық құқығын қорғау мәселесі болып табылады. Сарапшылардың зерттеуі бойынша, әлемде 2-4 млн. адамдар адам саудасының құрбаны болып келген.
3. Зорлық-зомбылықты қандай адамдар жасай алады?
Егор: Ондай адамдар қатарында кедей отбасынан шыққандар, басқа елге барып еңбек етіп, табыс тапқысы келетіндер, баспанасыз жандар, қараусыз қалған балалар, жетімдерді жатқызуға болады.
Мыңдаған адам жұмыс табу мақсатында заңсыз қоныс аударады. Тіпті, елімізде шетел азаматтарын әртүрлі жұмыстарға пайдалану үшін алдап әкеліп, құлдыққа салу ахуалы қалыптасты.
Лидия: Нашақорлық, темекіге, ішімдікке үйірлік бұзықтық жолға түсіп зорлық-зомбылық жасауға мүмкіндік туғызады, еңбек етуге, қоғамға, денсаулыққа, ұрпаққа, отбасына зиянын тигізеді.Салауатты өмір сүрудің бір негізгі күрделі мәселесі - жаман қылықтардан, яғни зорлық- зомбылықтан аулақ болу. Ішімдікке үйір адам есінен айырылып, қасындағы адамдарға зиянын тигізеді, отбасына ойран салады,отбасы мүшелеріне оғаш қылықтар корсетіп мазасын алады. Бұл баланың психологмясына кері әсерін тигізеді. Бала өзіне керекті рухани дүниенің барлығын қоршаған ортадан алады. Отбасындағы тұрмыстық қатынастар саласындағы құқық бұзушылықтың алдын алуға бағытталған заңды нормалар жетілдірілді.
4. Үкімет тарапынан қандай жұмыстар жүргізілуде?
Қазақстан Республикасы Үкіметінің заң жобаларының жұмыстарын іске асыру жоспарының 29 пунктіне сәйкес 2004 жылдың 13-желтоқсанында Қазақстан Республикасы Премьер министрінің тағайындауымен Тұрмыстық зомбылыққа қарсы әрекет ету туралы заң жобасы әзірленді.
5. Заң жобасының негізгі мақсаттары қандай?
ØАдамның қызығушылығын, бостандығын, заңды құқықтарын қорғауға, кепілдеме беуді көтермелеу.
ØОтбасылық тұрмыстық қатынастар саласындағы құқық бұзушылықты төмендету жөнінде тиімді шаралар қабылдау.
ØТұрмыстық зомбылықтың алдын алудың көп деңгейлі жүйесін жүргізу
Аталған заңды қабылдау - отбасылық тұрмыстық қатынастардағы азаматтардың қызығушылықтарын және бостандықтарын, құқықтрын қорғаудағы тиімділікті арттыру, осы саладағы құқық бұзушылықтың деңгейін төмендету. Әйелдер мен балаларға қатысты зомбылықтың алдын алуға бағытталған профилактикалық сипаттағы шараларды жүргізуде ақпараттық үгіттеушілік жұмастарды өткізу керек іс болып табылады.
Қай заманда болмасын адамды қанау, зорлық-зомбылық жасау ең сорақы көрініс және үрей тудыратын құбылыс болып саналады. Адам саудасы дегенде, әрбір кісінің жеке заңды құқығын ескерместен оларға зорлық-зомбылық жасау, азапты жұмыстарға жегу, адами еркін аяққа таптау арқылы белгілі бір топтардың, яғни оңай олжаға кенеліп, пайда табудың көзіне айналдыру секілді теріс сипатында көз алдымызға келеді. Алдап-арбау жолымен өз Отандарынан сырт мемлекеттерге әкетіліп, тегін жұмыс күші ретінде немесе жезөкшелікпен айналысуға итермелеу жағдайларын қазіргі заманның құлдығы дегеннен басқаша атау мүмкін емес. Ішкі мазмұны, орындалу механизмдері жұртшылыққа тіптен түсініксіз - сәби саудасы, шетелдерге жұмысқа жалдану, т.б. адам саудасының кеңінен жайылған түрлері.
Өкінішке орай, уақыт сілкінісінен түсініксіз күй кешкен кез келген мемлекет ХХІ ғасырдың құлдығына қарсы тұра алмады. Мұның көрінісін мынадан байқауға болады:
· біріншіден, адам саудалаушылар өздерінің қылмыстық қызметтерін сырт көзге байқалмайтындай етіп, ұйымдастыра алады.
· Екіншіден, экономикасы тұрақсыз, әлеуметтік жағдайы төмен елдің халқы құл иеленушілердің құрбандығына бірінші болып шалынады.
· Үшіншіден, соғыс өрті тұтанған немесе тұтануға жақын жанжалды аймақ - қарабазардың қызған орталығы деуге болады.
6. Зорлықтан, құлдықтан аулақ болу үшін не істеу керек? Лектордың ұсынысы бойынша ол: миграция қызметіне тіркелу, келісім-шарт жасасу, жұмысқа қабылдаушы ұйым мен тұлғалар жайлы хабардар болу, бөтен тұлғаларға ешқашан паспорт және өзге де жеке құжаттарды бермеу. Адам құқықтары бұзылуының әртүрлі нысандары пайда болуда, олар - адамның өмір сүруге құқығының бұзылуынан бастап еркін сөзге құқықтың шектелуіне дейінгі нысандары. Соның ішінде, қазіргі кездегі адам құқықтары бұзылу нысандарының ең қауіптілерінің бірі - адам саудасы.
Адам саудалау, жеңгетайлық, жезөкшелікпен айналысуға тарту, адамдарды ұрлау фактілері күн өткен сайын жиілеп келеді. Адам саудасы криминогендік бизнестің алуан түрлілігі сияқты адамзаттың күрделі проблемаларының бірі болып табылады. Ол әлдеқашан жекелеген мемлекеттерден тысқары шығып, әлемдік ауқымға ие болды. Елімізде өзінің экономикалық және географиялық орналасу жағдайына байланысты, өкінішке қарай, адам саудасы құрбандары азаймай отыр. Әрбір жанашыр тұлға, қоғам мен мемлекет болып осы бағытта күш біріктірген жөн. Сондықтан да жиырма бірінші ғасырдың кеселіне айналып отырған осы өзекті мәселе күн тәртібінен түспеуге тиісті деп есептеленеді.
Бүгінгі күні отбасына қатысты мемлекеттік саясаттың бейнесі болатын және оның қызмет аясы мен қорғауының құқықтық кепілдіктерін ұлғайтатын осындай қалыптағы заңдарды қабылдау қажеттілігі туды.
Зорлық-зомбылықпен табысты күресу үшін бірінші кезекте осы мәселеге қоғамның көзқарсын өзгерту керек.
ØБалаларға қамқорлық жасау,
Øбаланың абыройы мен құқықтарын құрметтеу - бұл тек мемлекеттің ғана емес,
сонымен қатар жекелеген әрбір адамның міндеті... жолымен денесіне зақым келтіру немесе психолгиялық зақым келтіру негізінде қасақана әрекет ету.
Қоры
тынды
10 мин
- Зомбылықшының әрекеті әкімшілік құқық бұзушылық ретінде квлификацияланады:
Øденеге әсер ету,
Øкемсіту, сөзбен тиісу,
Øүй тыныштығын бұзу,
Øазаматтарды сыйламау.
Бекітемін.
Тәрбие ісі жөніндегі орынбасары:
Құқықтық сана қауымдық пана
Сынып жетекші:
2023-2024 оқу жылы
Сынып жетекшінің аты-жөні
Күні:
Сынып
Қатысушылар саны:
Қатыспағандар саны:
Сынып сағатының тақырыбы
Тәрбие жұмысының бағыты
Мақсаты
1. Оқушылардың құқықтық білімдерін тексере отырып, жауапкершілікті арттыру, алдына мақсат қоя білуге баулу.2. Оқушылардың ойлау, тыңдау, сөйлеу мәдениетін дамыту, сөздік қорларын молайту.3. Конституцияны, құқықтық нормативтік актілерді орындай, құрметтей білуге үйрету, адамгершілікке, елжандылыққа, құқықтық сауаттылыққа тәрбиелеу.
Бағалау критерийлері:
Тәрбие сағатының барысы
Барысы
Тәрбие сағатындағы орындалуы тиіс іс-әрекеттер
Ресурстар
Кіріспе
10 мин
Негізгі бөлім
25 мин
Қазақстан дербес тәуелсіз мемлекет болды. Жаңа қоғамды ұйымдастыруға бағытталған қызметтер атқарушы - Президент Әкімшілігі. Парламент, Үкімет, Конституция Кеңес т.б. құрылды. 1995 жылы тамыз айында бүкілхалықтық дауыс беру нәтижесінде қабылданған жаңа конституция жаңа мемлекеттік органдары заңдастырып қана қоймай, сонымен бірге әрбір жеке адам мен азаматтық кең көлемде демократиялық құқықтары мен бостандықтарын баянды етті. Сонымен қатар азаматтың міндеттері де айтылды. Біздің өз мемлекетімізді, оның құрылымын білу өзіміздің қандай мемлекетте тұратынымызды, ол мемлекет алдында қандай мақсаттар мен міндеттер қоятынын, кімге қалай қызмет ететінін айқын түсінуіміз үшін қажет.Біздің бүгінгі сайысымыздың тақырыбы: Құқықтық сауаттылық - заман талабы деп аталуының себебі, өйткені біз демократиялық жолда дамып келе жатқан ҚР азаматтарымыз. Біздің Конституцияның І бабында ҚР өзін демократиялық, зайырлы, құқықтық және әлеуметтік мемлекет ретінде орнықтырды, оның ең қымбат қазынасы - адам және оның өмірі, құқығы мен Ал Конституциямыздың 12 бабында Адам құқығы мен бостандықтар әркімге тумысынан жазылған, олар абсолютті деп танылады, олардан ешкім айыра алмайды, заңдар мен өзге де нормативтік құқықтық актілердің мазмұны мен қолданылуы осыған орай анықталады. Республикамызда азамат өзінің азаматтығына орай құқықтарға ие болып, міндеттер атқарады.Заңды аттамай тура жолмен жүріп еліне адал қызмет еткен азамат қана мұратына жетеді. Сондықтан заңды білу заман талабы. Құқықтық сауаттылық - заман талабы айдарымен ұйымдастырылып отырған ашық тәрбие сағатымызға қош келдіңіздер!Сайыстың жоспары:1. Таныстыру (топ аты, өмірлік ұстанымы, топ төс белгісімен таныстыру)2. Тікелей сұрақ (әр топқа заң, құқық тақырыптарына қатысты 10 сұрақ қойылады. Әрбір дұрыс жауап бір ұпаймен есептеледі)3. Ой жалғау (мақалдың жалғасын табу)4. Адасқан әріптерді орналастыр (термин сөздер)5. Суретті баптар (әр топқа мақалдар беріледі, мағынасын қарап, Конституция бойынша баптарға келтіріп, оқушылар соны суреттеп көрсету)6. Ой талқы Берілген сұраққа әр топ ой-тұжырымдарын білдіреді (уақыт 3 минут)7. Қорытынды (әділқазы алқасының қорытындысы)І. бөлім Таныстыру(Әр топ атын, топ ұстанымы, топ төс белгісімен таныстырып өтеді. Жоғарғы ұпай 10 ұпай)ІІ. бөлім Тікелей сұрақ(әр топқа заң, құқық тақырыптарына қатысты 10 сұрақ қойылады. Әрбір дұрыс жауап бір ұпаймен есептеледі)Әділет тобының сұрақтары:1. Конституция сөзінің аудармасы қандай? (Құрылым, өкілім)2. ҚР-ның биліктің бірден бір бастауы (халық)3. Республика заңдары қай кезде күшіне енеді? (Президент қол қойғаннан кейін)4. Егемендік алғаннан кейін ҚР-да Конституция қанша рет қабылданды? (2-рет1993 жылы 28-қаңтар, 1995 жылы 30-тамыз)5. Республикадағы жоғары заң шығарушы органды ата? (Парламент)6. Қасым ханның қасқа жолы қанша тараудан тұрады? (5 тараудан)7. ҚР өзін қандай мемлекет ретінде орнықтырды? (Демократиялық, зайырлы, құқықтық, әлеуметтік)8. Құқық дегеніміз не? (Мемлекет тарапынан заңдастырылған және қорғалатын жалпыға бірдей міндетті нормалар жүйесі)9. ҚР Конституциясының 17-бабы не туралы? (Адамның қадір-қасиетіне қол сұғылмайды)10. 17-желтоқсан қандай күн? (Демографиялық жаңару күні)Ақиқат тобының сұрақтары:1. ҚР тәуелсіздігін қашан қабылдады? (1991жылы 16-желтоқсан)2. ҚР-ның төл теңгесі қашан қолданысқа енгізілді? (1993 жылы 15-қараша)3. ҚР-ның Мемлекеттік нышандары туралы заң қай жылы қабылданды? (1992 жыл 4-маусым)4. Жеті жарғыны қабылдаған қазақ ханы кім? (Тәуке хан)5. Бала құқықтары туралы конвенция қашан қабылданды? (1989 жылы 20-қараша)6. Конституцияның бөлімі ретінде Преамбула білдіреді? (Кіріспе бөлімді)7. ҚР жаңа әнұраны қашан қабылданды? (2006 жылы 2-қаңтар)8. Еліміздегі мемлекеттік тіл? (Қазақ тілі)9. ҚР Конституциясының 15-бабында не туралы айтылған? (Әркімнің өмір сүругеқұқығы бар)10. Қос азаматтық қалай аталады? (Бипатрид)ІІІ бөлім Ой жалғау (мақалдардың жалғасын табу)Әділет тобына1. Заңның құрығы ... (бәрінен ұзын)2. Өш алғаннан гөрі ... (кешірген жөн)3. Ақырын жүріп... (анық бас)4. Асыл тастан ... (өнер жастан)5. Тура биде ... (туған жоқ)Ақиқат тобына1. Ұрлық түбі ... (қорлық)2. Жазасын тартпайтын ... (жамандық жоқ)3. Әдепті бала ... (арлы бала)4. Тәрбие ... (отбасынан басталады)5. Әділ істің ... (арты игі)ІҮ. бөлім Адасқан әріптерді орналастыр (термин сөздер)Әділет тобына1. ЕКОНЮС - БҰҰ-ның білім, ғылым және мәдениет жөніндегі ұйымы2. АТКРДЕИЯМО - халық еркі немесе билігі3. ЕНТЕЗПРИДЕ - мемлекет басшысыАқиқат тобына1. УАТРА - айырбас үшін арнайы өндірілетін өнім2. АТТӨЛЖҰҚ - азаматтықты куәландыратын құжат3. РПАЕЛМАНТ - заң шығарушы органҮ. Бөлім Суретті баптар(әр топқа мақал беріледі, мағынасын қарап, Конституция бойынша баптарға келтіріп, оқушылар соны суреттеп көрсету керек)Әділет тобына1. Еңбектің көзін тапқан, Байлықтың көзін табады Ы. Алтынсарин (26 бап, 4-тармағы)Ақиқат тобына1.Халық пен халықты, адам мен адамды теңестіретін нәрсе - білім М. Әуезов (30-бап)ҮІ. бөлім Ой талқы(Берілген сұраққа әр топ ой-тұжырымдарын білдіреді, уақыт 3 минут)Әділет тобынаТақырыбы: Жастарды қылмысқа итермелейтін не?Ақиқат тобынаТақырыбы: Жастар арасындағы қылмысқа жол бермеу үшін не істеу керек?
ҮІІ. бөлім Қорытынды(әділқазы алқасының қорытындысы, жеңімпаз топты марапаттау)
Қоры
тынды
10 мин
тәрбие сағатымызды қорытындылай келе, сіздердің келешекте өз білімдеріңізді шыңдай, рухани жан дүниеңізді байыта отырып, өз құқықтарыңызды жете меңгеріп, еліміздің жақсы азаматы болуларыңызға сенім артамыз.Тәртіпсіз ел болмайды, тәртіпке бас иген құл болмайды (Б. Момышұлы) дей келе қашанда Ата-заңымызды қорғауға, бекітілген тәртіпке бағынуға, өз құқықтарыңызды орынды пайдалана білуге шақыра отырып, бүгінгі сабағымызды аяқтаймыз.
Бекітемін.
Тәрбие ісі жөніндегі орынбасары:
Адам құқығы бала құқығы
Сынып жетекші:
2023-2024 оқу жылы
Сынып жетекшінің аты-жөні
Күні:
Сынып
Қатысушылар саны:
Қатыспағандар саны:
Сынып сағатының тақырыбы
Тәрбие жұмысының бағыты
Мақсаты
1. Оқушылардың құқықтық білімдерін тексере отырып, жауапкершілікті арттыру, алдына мақсат қоя білуге баулу. 2. Оқушылардың ойлау, тыңдау, сөйлеу мәдениетін дамыту, сөздік қорларын молайту. 3. Конституцияны, құқықтық нормативтік актілерді орындай, құрметтей білуге үйрету, адамгершілікке, елжандылыққа, құқықтық сауаттылыққа тәрбиелеу.
Бағалау критерийлері:
.
Тәрбие сағатының барысы
Барысы
Тәрбие сағатындағы орындалуы тиіс іс-әрекеттер
Ресурстар
Кіріспе
10 мин
Негізгі бөлім
25 мин
а) Мемлекеттік әнұранды орындау. ә) Оқушыларды екі топқа бөлу: 1 - топ Әділет, 2 - топ Ақиқат. б) Әділқазылар алқасын тағайындау. в) Сайыстың мақсаты мен мазмұнын таныстыру. Кіріспе Мұғалім: Адам құқықтарының жалпыға ортақ декларациясын БҰҰ 1948 жылы 10 желтоқсанда қабылдаған. Осы декларация қабылданғалы жыл сайын 10-желтоқсанда Адам құқықтарының күні аталып өтіледі. Адам және азаматтардың құкықтары, ерік, бостандықтары терең құрастырылған кұжат, бұл өзіміз жиі айта беретін 1787 жылы қабылданған АҚШ Конституциясы . Бұл кезде 200 жылдан астам уақыт өтсе де сол Конституция әлі күнге дейін өз маңызып жойған жоқ. Яғни олардың заңы бойынша Конституция алдында Президентте, қарапайым адам да бірдей құндылыққа, бірдей жауапкершілікке ие. Сайыстың жоспары:1. Таныстыру (топтың аты , өмірлік ұстанымы, топ төс белгісімен таныстыру) 2. Тікелей сұрақ ( әр топқа заң, құқық тақыптарына қатысты 10 сұрақ қойылады .Әрбір дұрыс жауап бір ұпаймен есептеледі) 3. Ой талқы Берілген сұраққа әр топ ой - тұжырымдарын білдіреді (уақыт 3 мин.) 4. Адасқан әріптерді орналастыр 5. Өз құқығыңды біл ҚР-ның 2002 жылы 8-тамыздағы №345 Баланың құқықтары туралы заңындағы кейбір баптарға тоқталу. 6. Ой жалғау 7. Ой елегінен өткіз Ойлан, артығы бар ма? Тапсаң сызып таста 8. Ситуациялық жағдайдан шығу 9. Қорытынды ( Әділ қазылар алқасының қорытындысы) Туған жерім күн санап әсемдеген, Көз тартады көркімен әсер беріп. Ата заңым елімнің мақтанышы, Бірге есейген халқыммен бекемденіп. Еңбек, тыныс , тіршілік жарасқандай, Бір қазанда қайнамас талас болмай.
Асқақтамай желбіреп көк байрағым, Өршіп бейнең аспанмен таласқандай. Жаса мәңгі тәуелсіз арысты елім, Ата заңмен әрқашан табысты едің. Соның бәрін дамытып кең далаға, Болашағың болсын тек Барыс сенің. Құрметті ұстаздар мен оқушылар! Мемлекетіміздің ата заңының 1-бабында Қ.Р -ның өзін демократиялық зайырлы құқықтық және әлеуметтік мемлекет ретінде орнықтырды. Оның басты қазынасы адам және адамның өмірі. Құқықтары мен бостандықтары деген қастерлі сөзді кіргізген. Бүгінгі құқықтық мемлекет құрамыз деген заманда әрбір адам өз құқықтарын жете біліп жалпы заң білімі саласынан мағлұмат алғаны дұрыс. Заңды аттамай тура жолмен жүріп еліне адал қызмет еткен азамат қана мұратына жетеді. Сондықтан заңды білу заман талабы. Құқықтық сауаттылық заман талабы айдарымен ұйымдастырылып отырған ашық тәрбие сағатымызға қош келдіңіздер! I. бөлім Таныстыру (Әр топ атын, топ ұстанымын, топ төс белгісін таныстырып өтеді. Жоғарғы ұпай 10 ұпай.) 2-жүргізуші: II. бөлім. Тікелей сұрақ (10-сұрақтан қойылады, әрбір дұрыс жауапқа бір ұпай беріледі) Әділет тобының сурақтары: 1. Конституция сөзінің аудармасы қандай? (Құрылым өкілім) 2. Қ.Р-ның биліктің бірден бір бастауы (халық) 3. Республика заңдары қай кезде күшіне енеді (Президент қол қойғаннан кейін) 4. Егемендік алғаннан кейін Қ.Р-да Конституция қанша рет қабылданды? Өзгерістер енгізілді?(2-рет 1993 жылы 28-қаңтар , 1995 жылы 30-тамыз, 2017жылдың 10 наурызында) 5. Республикадағы жоғарғы заң шығарушы органды ата? (Парламент) 6. Қасымханның қасқа жолы қанша тараудан тұрады? (5-тараудан) 7. Қ.Р өзін қандай мемлекет ретіне орнықтырды. (Демографиялык, зайырлы , құқықтық, әлеуметтік) 8. Құқық дегеніміз не? ( Мемлекет тарапынан заңдастырылған және қорғалатын жалпыға бірдей міндетті нормалар жүйесі.) 9. Қ.Р. Конституциясы неше бөліктен және қанша баптан тұрады? (9-бөлім 98-бап) 10. 17-желтоқсан қандай күн? (Демографиялық жаңару күні) Ақиқат тобының сұрақтары: 1. Еліміздегі мемлекеттік тіл? (Қазақ тіл) 2. Қ.Р. Баланың құқықтары туралы заң қай жылы күшіне енді? (2002жылы 8-тамыз) 3. Қ.Р-ның төл теңгесі қашан қолданысқа енгізді? (1993 жылы 15-қараша) 4. Дүние жүзіндегі тұңғыш Конституция қай жылы пайда болды? (1787 жылы АҚШ-та) 5. Адам құқығының жалпыға бірдей декларациясы қашан қабылданды? (1948 жылы 10-желтоқсан) 6. Қ.Р-ның Мемлекеттік нышандары туралы заңы қай жылы қабылданды? (1992 жылы 4-маусым) 7. Қ.Р-дағы Бала құқықтары туралы заң қанша тараудан тұрады ? (10-тарау 53-бап) 8. Жеті жарғыны қабылдаған қазақ ханы кім? (Тәуке хан) 9. Бала құқықтары туралы конвенция қашан қабылданды? (1989 жылы 20- қараша БҰҰ-ның бас ассамблеясы қабылданды) 10. Қ.Р-ның жаңа әнұраны қашан кабылданды? (2006 жылы 6-қаңтар) III. бөлім Ой талқы 1-топ. Әділет тобына Тақырыбы: Жастарды қылмысқа итермелейтін не? 2-топ. Ақиқат тобына Тақырыбы: Жастар арасындағы қылмысқа жол бермеу үшін не істеу керек? Ән: IV бөлім. Адасқан әріптерді орналастыр 1-топ. Әділет тобына 1. ЕКОНЮС- БҰҰ-ның білім, ғылым және мәдениет жөніндегі ұйымы 2. АТКРДЕИЯМО-халық еркі немесе билігі 3. ЕНТЕЗПРИДЕ- мемлекет басшысы 2-топ Ақиқат тобы 1. УАТРА- айырбас үшін арнайы өндірілетін өнім 2. АТТӨЛЖҰҚ- азаматтық куәліктандыратын құжат 3. РПАЕЛМАНТ - заң шығарушы орган V-бөлім. Өз құқығыңды біл? Қ.Р-ның 2002 жылы 8-тамыздағы №345 Баланың құқықтары туралы заңындағы кейбір баптарға тоқталу VI. бөлім. Ой жалғау Әділет тобы 1. Заңның құрығы ... (бәрінен ұзын) 2. Өш алғаннан ғөрі ... (кешірген жөн) 3. Ақырын жүріп ... (анық бас) 4. Асыл тастан ... (өнер жастан) 5. Тура биде... (туған жоқ) Ақиқат тобы 1. Ұрлық түбі ... (қорлық) 2. Жазасын тартпайтын ... (жамандық жоқ) 3. Әдепті бала ... (арлы бала) 4. Тәрбие ... (отбасынан басталады) 5. Әділ істің...(арты игі) VII. Ой елегінен өткіз 1) Оқушы неге құқылы? Білім алуға, емделуге, демалуға, ұрлық жасауға, қоршаған ортаны ластауға, өз сыныптастарына кедергі жасауға. 2) Оқушы неге міндетті? Білім алуға, ата-анасын тыңдауға, басылымдарға жазылуға, оқулықтарын таза ұстауға, мектеп тәртібін сақтауға, үй тұрғызуға. VIII. Білімді тиянақтау Бұл бөлімде екі топ ситуациялық жағдаяттан шығу керек, (1 мин. уақыт беріледі) №1.Ситуациялық жағдай Азаматша Жасұзаққызы өзінің терезесінен бірнеше күн бойына екі жасөспірімді қадағалады. Екі жасөспірім көрші қабаттағы үйде тұрады. Асхат пен Қайрат бірнеше күн қатарынан азамат Есімовтың машинасын түртіп айналып қарап жүрді. Бір күні таңертең Есімов есігінің алдына шықса машинасының екі доңғалағы жоқ екен . Бұны естіген Жасұзаққызы есіктің алдына шығып, сенің машинаңның доңғалағын ұрлаған Асхат пен Қайрат - деді. Өйткені олар сенің машинаңды бірнеше күн бойы айналшақтап жүрген. 1. Азаматша Жасұзаққызы дұрыс жасады ма? 2. Мұндай жағдайда Ж. не істеуі керек еді? 3.Ж. біреуге жала жапқаны сөзі үшін жауап бере ме? Дұрыс жауабы: 1. Ж. дұрыс жасаған жоқ. Әділділікті тек сот шешеді. 2.Ж. ол балаларды көзбен қадағалағанын бөлімше инспектор полициясына айту керек еді, сөз расталған жағдайда ғана сотқа өтуі керек, яғни Қ.Р. кұкық бұзушылық кодекісінің №129 бабы бойынша біреудің сыртынан жала әңгіме айтуға болмайды. №2. Жағдайатты шешуМарат пен Салтанат қала сыртына демалуға шықты. Демалыс жақсы өтіп жатқан еді, оларға қолтықтарында арақтары бар үш арақ ішкен жігіт жас отбасына тиісе бастады. Әр түрлі балағат сөздер, артық әзілдер айтты. Дайындап қойған түскі астарын жеп қойды. Жолдасы үндемей тұрды. Өйткені ол түсінді, бұл жігіттер ешкімнің алдында тоқтамайтындығын, сөйтіп оларға бізді үйімізге апарып таста деп бұйрық берді. Осы кезде Марат алыстан бір машинаны көрді. Жақындағанда Көмектесіңдер деп айқайлады. Шофер естіген жоқ. Кенет машинадан біреуі шығып, Маратты ұруға келе жатады. Сонда, Марат багажниктен балтаны алып, келе жатқан жігіттің басынан ұрып құлатады. Сұрақ 1. Марат құқықтық жауапкершілікке тартыла ма? Жауабы: Жоқ. Қ.Р-ның құқық бұзушылық кодекісінің №32 статиясы бойынша Марат құқықтық жауапкершілікке тартылмайды. Себебі, ол өз басын арашалау мақсатында істеді.
Бекітемін.
Тәрбие ісі жөніндегі орынбасары:
Сыбайлас жемқорлыққа қарсымыз
Сынып жетекші:
2023-2024 оқу жылы
Сынып жетекшінің аты-жөні
Күні:
Сынып
Қатысушылар саны:
Қатыспағандар саны:
Сынып сағатының тақырыбы
Тәрбие жұмысының бағыты
Мақсаты
"Сыбайлас-жемқорлық" деген ұғымды түсіндіріп, пайда болу жағдайлары жайлы түсінік қалыптастыру.
Өз көзқарастарын білдіріп, дүниетанымдарын кеңейту. Өз ойларын еркін жеткізе білу қабілеттерін дамыту
Өз мемлекетіне жауапкершілікпен қарау және әділдікке тәрбиелеу. Патриоттық тәрбие қалыптастыру
Бағалау критерийлері:
Тәрбие сағатының барысы
Барысы
Тәрбие сағатындағы орындалуы тиіс іс-әрекеттер
Ресурстар
Кіріспе
10 мин
Негізгі бөлім
25 мин
Жемқорлық - ғасыр дерті атты сурет иллюстрациясы
2.Кіріспе сөз: Салеметсиздер ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Тәрбие ісі жөніндегі орынбасары:
Терроризм және экстремизм оның зардаптары
Сынып жетекші:
2023-2024 оқу жылы
Сынып жетекшінің аты-жөні
Күні:
Сынып
Қатысушылар саны:
Қатыспағандар саны:
Сынып сағатының тақырыбы
Терроризм және экстремизм оның зардаптары
Тәрбие жұмысының бағыты
Мақсаты
Оқушыларға терроризм туралы терең түсінік беру, оның түрлері, себептері мен зардаптарын ұғындыру;
Бағалау критерийлері:
Тәрбие сағатының барысы
Барысы
Тәрбие сағатындағы орындалуы тиіс іс-әрекеттер
Ресурстар
Кіріспе
10 мин
Негізгі бөлім
25 мин
- Терроризм не екендігі туралы біздің заманымызда айтылған сөз көп. Бұл сөздің анықтамасы адамдар мен қоғамға байланысты әртүрлі болады. Мысалы, көптеген тұлғалардың анықтамасы бойынша терроризм сөзі өзінің ұғымында джихадты, муджахидтарды, шариғат елдерінде жаза қолдануды қамтиды. Терроризм - араб тілінде ирхаб сөзімен аталады, мағынасы - қорқыту. Тероризм мен діни экстремизм адамзат баласына қауіп пен қатер төндіретін ұйымдар. Олар өз мүдделерін жүзеге асыру үшін небір озбыр әрекеттерге барады. Билік пен байлыққа қол жеткізу үшін ештеңеден тайсалмайды. Билікті орнынан кетіріп, дінді сылтау етіп, адамдар өміріне қауіп ұялатады. Қоғам арасында алауыздықты тудырып, тыныштықты бұзады. Ендеше біз бүгінгі тақырыбымызда терроризм ұғымы туралы кеңінен түсінік алатын боламыз.І. Ой қозғау.- Оқушылар, терроризм деген сөзді айтқанда ең бірінші ойларыңа не келеді?- Террорлық іс - әрекеттерден зардап шегетін кім?( Ойларын дәптерге жазады)ІІ. Мағынаны тану.1. Терроризм - [ лат. terror - қорқыныш, үрей] - саяси мақсатты сылтауратып күш қолдану; ұғым XVIII соңында ұлы француз төңкерісі кезінде якобиндықтар жүргізген репрессиялық саясатты атауда қолданылды.2. Пікірталас. Террорлық әрекеттердің белең алуы неліктен?А) Бұл іске қандай адамдар барады?Ә) Террористік іс - әрекеттер тек ер адамдарға қатысты ма?Оқушылар өз ойларын айтады:- Діни секталардың таралуы;- Ашық дипломатиялық саясатымызды пайдаланып, заңсыз секталардың енуі;- 18 - 30 жас аралығындағы ешқандай діни, саяси, қоғамдық пікірі қалыптаспаған, имандылық, патриоттық сезімдері жетілмеген жастар барады.
Қоры
тынды
10 мин
- Террористік іс - әрекетке тек ер адамдар емес, әйел адамдар да барады. Қазіргі кезде жанкешті - мерген әйел адам
Бекітемін.
Тәрбие ісі жөніндегі орынбасары:
Құқық басты міндет
Сынып жетекші:
2023-2024 оқу жылы
Сынып жетекшінің аты-жөні
Күні:
Сынып
Қатысушылар саны:
Қатыспағандар саны:
Сынып сағатының тақырыбы
Тәрбие жұмысының бағыты
Мақсаты
Оқушының құқықтары мен міндеттері туралы білімдерін толықтыру. Оқушыларды адам құқықтарына оқыта отырып, түрлі өмірлік жағдайларда өз мүмкіндіктерін жеке және қоғам пайдасына сәйкес шешім қабылдай алу әрекеттерін дамыту. Қазақстанның болашағына үлесін қоса білетін білімді де, ізденімпаз ұрпақ етіп тәрбиелеу.
Бағалау критерийлері:
Тәрбие сағатының барысы
Барысы
Тәрбие сағатындағы орындалуы тиіс іс-әрекеттер
Ресурстар
Кіріспе
10 мин
Негізгі бөлім
25 мин
Ендеше біз отыру үшін топқа бөлініп алайық. Қанеки ортада турған гүлдің суреті бар парақты таңдап орнымызға жайғасайық. Қазіргі уақытта құқықтық тәрбие беру өте қажет.Ол оқушылардың ой-өрісін кеңейтіп,ойлау қабілеттерін дамытады,өз пікірін айтуға,тұжырым жасауға үйретіп,патриоттық тәрбие береді. Әрбір адам өзінің құқықтары мен бостандықтарын қорғайтын заңдарды білуі қажет.Сондай-ақ заң адамға міндеттер жүктейді.Адам басқалардың құқықтарын бұзбауы,олардың өміріне,денсаулығына,ар-намысына қол сұқпауы керек. Себебі ол осы мемлекеттің азаматы. Сендердің де әр қайсысылардың осы мемлекеттің азаматтарысыңдар. Ол дегеніміз әрқайсысымыздың құқықтарымыз бен міндеттеріміз бар екенін білдіреді. Ол туралы Конституцияда жазылған. Конституция дегеніміз не?
Фатима. Конституция - бұл Қазақстан Республикасында тұратын барлық азаматтардың құқықтары мен міндеттері белгіленген құжат. мұғалім: Біздің еліміз Конституция күнін қашан мерекелейді?
Оқушы:30 тамыз Балалар, өздерің айтқандай Конституцияда Қазақстан республикасында тұратын адамдардың құқықтары мен міндеттері жазылады. Осы заңға бағынатын, оны орындайтын адамдарды кімдер дейміз? азаматтар - Осы азамат деген ұғымға сендерде жатасыңдар. Ендеше, балаларға арналған олардың құқықтары мен міндеттерін анықтайтын арнайы құжат бар. Оның аты - Конвенция деп аталады. Конвенция - арнайы бір мәселе жөніндегі мемлекеттердің өзара келісімі. . Осы Конвенция негізінде 2002 жылы тамызда Қазақстанда Бала құқығы туралы Заң қабылданды. Бұл Заң 10 тарау, 54 баптан тұрады. 2002 жылы 2-қыркүйекте Қазақстан Бала құқығы туралы конвенцияға қол қояды, сөйтіп қазақстанның Бала құқығы туралы заңы енгізілген.Ол Бала құқықтары туралы Конвенция деп аталады.
Ол Конвенция 54-баптан тұрады. Конвенцияның басты міндеті - 18 жасқа дейінгі тұлғалардың құқығын қорғау. . Қазақстанда балалардың құқықтық жағдайы мына заңдарда көрініс тапқан Сендер қалай ойлайсыңдар, баланың өкілі кім? Нұрбақыт:Ата-анасы, асыраушысы, қамқоршысы. - Бала туған кезде ата-анасы оған есімін қойып, ата-тегін береді. Осы мәлімет арнайы құжатта жазылады. - Ол - Туу туралы куәлік (Осы құжат біздің тұлға екенімізді растайды). 3) Біз қай елдің азаматтарымыз? Қазақстан Республикасының азаматтарымыз. - Яғни, Қазақстан өкіметі сендерге қамқор болады. Ал, енді балалар, Бала құқықтары туралы конвенциядағы айтылатын баланың негізгі құқытарын атап өтейікші.
Сергіту сәті:4) Балалар сендер не істеуге құқылысыңдар? СЛАЙД бала құқықтары:: Өмір сүруге :: Ата-тегін алуға :: Отбасында тәрбиеленуге :: Жеке бас бостандығына :: Азаматтық алуға :: Білім алуға :: Баспана алуға :: Дүние мүлікке :: Демалуға :: Денсаулықты сақтауға :: Сөз бостандығына :: Қоғамдық жұмыстарға араласуға
Қосымша балалардың да пікірлерін тыңдасақ
Ата - заңым , алтын заңым - ардағым,
Аялаған азаматтың арманын
Жол бастайды болашаққа жасампаз,
Әрбір бабаң, тарауларың тармағаң - дегендей Қазақстан Республикасының Конституциясының кейбір баптарына тоқтала кетсек
Адам дүниеге келгеннен кейін оның өмірін , денсаулығын, тыныштығын біздің мемлекетіміздің Ата Заңы қорғайды. ҚР- Конституциясы барлық заңдардың негізгі басты құжаты.
Бала өмірге келе салысымен тіркеуге алынеады және өзіне есіммен азаматтық алуға құқылы. Мемлекет әрбір баланың аман сау өсіп, жан - жақты дамуын қамтамасыз етеді.
Бала міндетті түрде алғашқы білімін тегін алуға құқылы
Бала денсаулығын сақтауға , емдеуге құқылы
Табиғатты қорғауға
Тарихи мәдени мұраларды сақтауға міндетті
Жарайсыңдар балалар. Осыған орай класс оқушыларының өздері жүргізген яғни жасаған видеороликтерін тамашалайық
Видеоролик
Көрініс: Каусар мен Диастың ақшаға таласуы Каусар менде ақша бар жүр екеуміз бірге барып асханадан пирожки алайық. Неге? Жарайды, менда ақшамды алайын.
Сол кезде Диас түрі бұзылып үнсіз қалады. Жоқ менің ақшам жоқ, сен алып алдың , алып кел менікісені болса қайтемін, менікі болды мекнікі?!Сенің де атың жазылып қойған жоқ.Бұл менің ақшам,саған бермеймін. Менің де құқығым бар,саған ғана беріліп қойды дейсің бе? Мен тауып алдымАвтор: класс аң таң.
Ақмерей: Каусар Диас төбелесті тоқтатыңдар,қазір апай екеуіңнің дауларыңды шешіп береді.Автор:Осы мезетте топ бөлмесіне тәрбиеші апай келді.Бұл не шу?Диас пен Каусар 50 тг үшін таласып, Менің құқығым бар ақша жұмсауға деп дауласып жатыр,қойыңдар десек те қоймайды.Каусар , Диас сендердің бұл құқықтарың дұрыс емес.Өздеріңнің жеке бастарыңның қажетін ойлап,бір-бірлеріңе тіл тигізу адамгершілікке жатпайды.Әркім өз құқығын дұрыс түсінуі қажет.Әрине сендердің әрқайсыларың оқуға,білім алуға,ойнауға,демалуға құқықтарың бар,бірақ барлық мәселені ақылмен шешу керек. Сынып жетекшіміз дауды шешіп,Каусардың ақшасын қайтарып, кешірім сұрауды өтінді.
Мұғалім: ендеше балалар біз манадан құқық міндет туралы айтып жатырмыз. Ендеше сол құқықтарымызды қалай қорғап тәртіпті болып жүруіміз үшін Сөз сөйлейді.
Әр командаға ертегі кейіпкерлерінің суреттері таратылады (бірнеше қиықтарға бөлінген). Мозайкаларды жинап, ертегі кейіпкерлері арқылы адамның қандай құқығы бұзылған. 1Мыстан кемпір - ертегілерде үнемі балалардың өміріне қауіп төндіреді. 2Карлсон - шулайды, қоғамдық орнында тәртіп бұзады. 3 Бауырсақ ертегісі өмір сүруге құқылы, бірақ оны түлкі жеп қояды. 4 Жын ертегісі жеке бас бостандығынан айрылады. 5 Ұр, тоқпақ ертегісі дүниемүлкінен айрылады.
Қоры
тынды
10 мин
Ертегі кейіпкерлерін айтамын, егер жағымды кейіпкер болса, шапалақтаймыз. Жағымсыз кейіпкер болса, онда аяқтарыңмен сартылдатасыңдар.:: Ер Төстік + :: Мыстан кемпір - :: Жеті лақ ертегісіндегі қасқыр - :: Бауырсақ+ :: Байлық пен ақыл ертегісіндегі, кенже ұлы + Алдар көсе+
Өте, тамаша! Бүгін жақсы еңбектендіңдер!
Бекітемін.
Тәрбие ісі жөніндегі орынбасары:
Теңге тәуелсіздік міндеті
Сынып жетекші:
2023-2024 оқу жылы
Сынып жетекшінің аты-жөні
Күні:
Сынып
Қатысушылар саны:
Қатыспағандар саны:
Сынып сағатының тақырыбы
Теңге тәуелсіздік міндеті
Тәрбие жұмысының бағыты
Мақсаты
Ұлттық теңгенің Тәуелсіздік символы екендігін насихаттау, теңгенің шығу тарихын және авторлары жөнінде мәлімет беру, оқушыларды туған елін сүюге, отансүйгіштікке тәрбиелеу.
Бағалау критерийлері:
Тәрбие сағатының барысы
Барысы
Тәрбие сағатындағы орындалуы тиіс іс-әрекеттер
Ресурстар
Кіріспе
10 мин
Негізгі бөлім
25 мин
Ақша туралы түсінік
Теңгенің шығу тарихы
Кім білгір? танымдық сұрақтар бөлімі
Ұлттық валюта ретіндегі теңге, біздің еліміздің тарихында өзінің рөлін тәуелсіздіктің экономикалық негізі ретінде ғана атқарған жоқ. Кейбір жағынан алғанда теңге - бұл тарихымыздың өзінің толымды бір бөлігі, өз заманының нысаны.
Ақша туралы түсінік. Ақша (ағылш. money; cash; нем. Geldn, Geldmittelpi) -- жалпыға бірдей балама ретінде барлық басқа тауарлардың құнын көрсететін ерекше тауар. Ол барлық тауар өндірушілер, сатушылар, тұтынушылар арасындағы экономикалық байланысты қаматамасыз етеді. Ақша тауар өндірісі мен тауар айырбасының тарихи дамуы нәтижесінде пайда болды. Алғашқы кезде бір еңбек өнімі екінші еңбек өніміне тікелей айырбасталды. Кейінірек айырбас сауда дамуының барысында құнның жай формасының орнына құнның толық және жайылыңқы формасы келді. Одан әрі өндіріс пен айырбастың дамуы нәтижесінде тауарлар арасынан бір тауар бөлініп шығып, басқа тауарлар осы тауарға айырбасталды. Сөйтіп, құнның толық және жайылыңқы формасы құнның жалпылық формасына орын берді. Құнның ең жоғарғы ақша формасындағы жалпыға бірдей балама рөлі бір тауардың еншісіне тиді, яғни ерекше тауар түрі - ақша пайда болды. Осы кезде әр түрлі тайпалар мен халықтар арасында ақша ретінде ішкі және сыртқы сауда-саттықтың басты заттары болып табылатын тауарлар бөлініп шықты. Ақша рөлін кейбір халықтарда (гректер, римдіктер, славяндар, моңғолдар, т.б.) мал, ертедегі Русьте, Скандинавияда - аң терісі, Қытайда - шай, Абиссинияда - тұз атқарды. Қазақстанда ішкі сауда-саттық жүргізу үшін жалпыға бірдей балама ретінде тоқты немесе саулық қой пайдаланылды. Бертін келе тауар өндірісі мен тауар айырбасының дамуы және халықтар арасындағы қарым-қатынастың ұлғаюы нәтижесінде ақша рөлі түрлі металдарға ауыса бастады. Өйткені, металл (әсіресе алтын, күміс) өзінің табиғи қасиетінің арқасында ақша рөлін атқаруға өте қолайлы болды. Алтын мен күмістің жалпыға бірдей балама рөлін атқаруына байланысты құнның жалпылық формасы ақша формасымен айырбасталды. Ол кез келген тауарға айырбасталды.
Ақша әр алуан қызмет атқарады: тауарлар мен әр түрлі қызметтердің құнын көрсетеді, айналым құралы, төлем құралы ретінде пайдаланылады, сол сияқты қор жинау және сақтау құралының рөлін атқарады. Ақша өнімді шығаруға кеткен шығынды өлшеуге, еңбекті сан және сапа жағынан бақылауға мүмкіндік береді. Ақшаның мәні оның атқаратын қызметінен көрініс береді.
1993ж. 12 қарашасында Қазақстан Республикасының Президенті Н.Назарбаев "Қазақстан Республикасында Ұлттық валюта енгізу туралы"жарлық шығарды.
Ұлттық валютаны теңге, ал оның жүзден бір бөлігін тиын деп атауды сол кездегі ҚР Жоғары кеңесі комитетінің төрағасы Сауық Тәкежанов ұсынған еді. Ұлттық теңгені жасауға екі жыл уақыт қажет болды. Қазақстан өз төл ақшасын шығару үшін 1990 жыл теңгенің алғашқы үлгісін жасайтын арнайы жұмысшы тобын құрды. Тәуелсіз елдің ұлттық валютасын жасап шығарған Тимур Сүлейменов, Меңдібай Әлин, Ағымсалы Дүзелханов, Хайролла Ғабжәлеловтер еді. Олар жұмыстарын Қазақстан мәдениетінің тарихи даму аспектілерін зерттеуден бастаған.
Әбу-Насыр - әл - Фараби
Ол Отырарда дүниеге келген. Арабтар бұл қаланы Фараб деп атаған.Әл- Фараби орта бойлы,мығым денелі, батыл болып өседі.Бала күнінен атқа шапқыштығымен,мергендігімен көзге түседі.Түркі,парсы,араб тілдерін мүлтіксіз сөйлейді.Грек,латын тілдерін жақсы білген. Ол дүние жүзінде Аристотельден кейінгі екінші ұстаз. Әл- Фараби 150 жуық еңбек жазған.
Сүйінбай. Алматы облысы,Жамбыл ауданында дүниеге келген.Балалық шағында кедейшілік,жоқшылық көреді.Соған қарамастан 14-15 жасынан бастап ақындық өнерге машықтана бастайды.Сүйінбай келе-келе нағыз суырып салма,айтыстың ақиық ақынына айналады.
Сүйінбай халық мұңын мұңдап,үстем тап өкілінің әділетсіздігін бетіне басып,әшкерелеп отырған батыл да әділ ақын. Оның өлеңдерінде адамның мінез-құлқы,адамгершілігіне, жақсы-жаман қасиеттеріне көңіл бөлінеді.
Құрманғазы. Құрманғазы - қазақтың күйші, сазгері,домбырашысы.Күй өнерінің классигі.Оның әнге әуестігі жастайынан байқалады. Алты жасында әкесі байдың қозысын бағуға жібереді.Зейінді туған бала әке-шешесінің жағдайын түсініп, олардың айтқанына қарсы келмейді. Жалғыз серігі қолдан жасалған домбырасын йығынан тастамайды.
Құрманғазы қуғын-сүргінді көп көрді.1880 жылдардың бас кезінде Астрахань жаққа қоныс аударды.
Ортаға 10,20,50,100 теңге кейіпкерлері шығады.
Шоқан Уәлиханов. Ол өте ақылды,көреген,өз заманының білімді адамы болды. Орысшаға қоса бірнеше шығыс тілін білген. Шоқан әуелінде қазақ мектебінде оқиды.Мұнда арабша оқумен сурет салуды үйренді.Шығыс әдебиетімен танысады.Араб,парсы,ұйғыр тілдерін меңгерген.1853 жылы Кадет корпусын бітіреді.Сол мамандығы бойынша қызметте істейді. Шоқан ғалым, саясатшы,географ, суретші,әдебиетші,тарихшы.
Абай Құнанбаев. Абай - қазақтың ұлы ақыны,сазгер,философ, қазақ әдебиетінің негізін салушы.Ол әуелде ауыл молдасынан оқиды.10 жасқа толғанда әкесі оны Семейге медресеге оқуға жібереді.Мұнда араб,парсы,шағатай тілдерін меңгереді.Науаи,Низами,Фирдауси сияқты оқымыстылардың шығармаларын құныға оқиды. Орысшасын өз бетінше жетілдіре түседі.
Абай өлеңдері татулықты, достықты уағыздайды.Оның елуге жуық қара сөздері бар. Көлемі қысқа,мағынасы терең.
3.Кім білгір? танымдық сұрақтар бөлімі
1. Әр елде -- өз валютасы
Табыс Теңге Тиын
Қырғызстанда-сом Ресейде -рубль Германияда -- марка
Америкада -- доллар Ұлыбританияда-фунт Украинада -- гривна
стерлинг карбовенец
Қытайда -- юань Тәжікстанда -- манат Өзбекстанда -- сум
Түркияда - лира Латвияда - лат Кореяда -- йена
1-жағдай:Биылғы оқу жылында қазақ тілі оқулығы жетіспейді,базардағы оқулық бағасы 800 теңге.Анаң туыстардан оқулығыңды тауып әкелді.Бірақ оқулық ескі.жыртық.Сен оқулықты ұстағың келіңкіремей тұр .Сенің іс-әрекетің ...?
2-жағдай: Сен екі ініңді бала бақшадан алып қайттың.Інілерің қарындары ашқандарын айтты. Сенде 60 теңге бар.
Балмұздақ 60 теңге, 3 алма 60 теңге, 1 қорап сағыз 60 теңге
Қай затты алар едің? Неге?
3-жағдай: Сенің былтырғы етігің өзіңе шақ.Бірақ оны кигің келмей тұр.Жыртық болмағанмен,ескі.Ойыңды әкеңе айтып едің,әкең айлық әлі алмағанын айтты.Сенің әрекетің...?
Қоры
тынды
10 мин
1. Теңгенің суретін салған кім?
2.Теңгенің алғашқы нұсқасы қайда басылды?
3.Теңгенің шыққан күні?
4.Ата-анаң алатын ақша.
5.Түрлі елдердің банкнотасы мен монетасын, көне ақшаларды жинайтын адам.
6.Қазақстандағы валюта.
7. Ұлттық валютаға биыл неше жыл?
8. Елімізде биыл тағы қандай мерекелі атаулар болды?
9. Ақша дегеніміз не?
10. Республикада ақша айналысындағы шақалармен (монетамен) қатар қандай монеталар бар?
Бекітемін.
Тәрбие ісі жөніндегі орынбасары:
Зорлық зомбылықсыз бала
Сынып жетекші:
2023-2024 оқу жылы
Сынып жетекшінің аты-жөні
Күні:
Сынып
Қатысушылар саны:
Қатыспағандар саны:
Сынып сағатының тақырыбы
Зорлық зомбылықсыз бала
Тәрбие жұмысының бағыты
Мақсаты
Балаларға зорлық-зомбылық туралы мағлұмат беру, адамның жаны мен тәніне үлкен зардап әкелетін соққы екенін түсіндіру және зорлыққа қарсы біздің елімізде заң бар екенін айту. Балаларға өз жүрген орталарында мейірімді болуға, бұзақылық істерге бармауға, адами бойларындағы қасиеттерін сақтауға, әдепті де, тәртіпті тұлға болып өсуіне тәрбиелеу.
Бағалау критерийлері:
.
Тәрбие сағатының барысы
Барысы
Тәрбие сағатындағы орындалуы тиіс іс-әрекеттер
Ресурстар
Кіріспе
10 мин
Негізгі бөлім
25 мин
1. Зорлық-зомбылықты қалай түсінесіңдер?
2. Зорлық-зомбылықтың түрлерін атаңыздар
3. Зорлық-зомбылықты қандай адамдар жасай алады?
4. Үкімет тарапынан қандай жұмыстар жүргізілуде?
5. Заң жобасының негізгі мақсаттары қандай?
6. Зорлықтан, құлдықтан аулақ болу үшін не істеу керек?
7.Тәрбие сағатын анкеталық сұрақтармен қорытындылау.
Сабақтың барысы:
I Ұйымдастыру кезеңі
II Негізгі бөлім
Қайырлы кеш балалар. Бүгінгі тәрбие сағатымыздың тақырыбы: "Зорлық-зомбылықсыз балалық шақ ". Қоғам үшін ең бастысы - тәуелсіздік, адам үшін бас бостандығы және уайым қайғысыз өмір. Оның кепілі - заңдылық. Тәуелсіздік төрімізден орын алған қоғамымыздағы ең басты құндылық - адам бостандығы. Адамның және адамзаттың құқықтары мен бас бостандықтарын қамтамасыз ету және қорғау - конституциялық заңдылықтың басты талабы. Қазақстанда салауатты өмір салтына қол жеткізуде, денсаулықты сақтау мен нығайтудағы басты міндеттің бірі - бала құқығын қорғау, зорлық-зомбылыққа қарсы күрес жүргізу. Егер жалпы айтқанда зомбылықты физикалық қасірет көрсету әрекеті деп анықтауы болса, онда тұрмыстық зомбылықта осы әрекеттің бастауы мен айқындау нүктесі анық белгіленеді. Ол - жанұя, яғни зұлымдықшы мен оның жемтігі ең жақын адамдар болады. Олар - жұбайлар мен балалар. Отбасындағы зорлық-зомбылық мәселесі әлемнің әр елінде ертеден орын алған. Егер жалпы айтқанда зомбылықты физикалық қасірет көрсету әрекеті деп анықтауы болса, онда тұрмыстық зомбылықта осы әрекеттің бастауы мен айқындау нүктесі анық белгіленеді. Ол - жанұя, яғни зұлымдықшы мен оның жемтігі ең жақын адамдар болады. Олар - жұбайлар мен балалар. Отбасындағы зорлық-зомбылық мәселесі әлемнің әр елінде ертеден орын алған.
Сонымен қатар Адам саудасы дүниежүзі бойынша кірісі жағынан үшінші орында тұр және ол барлық елде етек жайған. Әсіресе, адам саудасы құрбандарының жасарып бара жатқаны әлемдік қауымдастықты алаңдатып отыр. Мыңдаған адам жұмыс табу мақсатында заңсыз қоныс аударады. Тіпті, елімізде шетел азаматтарын әртүрлі жұмыстарға пайдалану үшін алдап әкеліп, құлдыққа салу ахуалы қалыптасты. Соңғы жылдары адамдарды сату деректері күрт өскен. Жыл сайын оның құрбандарының саны төрт миллионға жуықтайды. Әсіресе, қазақ қыздарын шетелде жақсы әрі табысты жұмысқа алдап шақырып, жезөкшелікке салу деректері де біршама артқан. Биші, фотомодель ретінде алдап әкелінген жас қыздарды тәнін саудалауға мәжбүрлейді. Сондай-ақ ер адамдарды құлдыққа сату фактілері де едәуір өскен.
1. Зорлық-зомбылықты қалай түсінесіңдер?
Зорлықбалалардың денелік және психологиялық денсаулықтары және жан-жақты дамулары үшін ауыр машақат болып табылады.Әйелдер мен балаларға қатысты зомбылықтың алдын алу және бағытталған профилактикалық сипаттағы шараларды жүргізуде ақпараттық үгіттеушілік жұмыстарды өткізу қажет болып табылады. Зорлық-зомбылық құқықта
Бір адамның екінші бір адамға, оның жеке басына тиіспеушілік құқығын бұзатын тәни және психикалық ықпал жасауы делінген.
2. Зорлық-зомбылықтың түрлерін атаңыздар
Тән азабын шектірген зорлық - адамның ағзасына тікелей әсер ету, ұрып-соғу, денесіне зақым келтіру, тағы басқа. Тән азабын шектірген зорлықтың салдарынан жәбірленушінің денсаулығына зиян келтірілуі мүмкін.
Объективті факторларға сәйкес, еліміз адам саудасы құрбандары келетін, тұратын және транзит елдердің қатарына жатады. Адамдарды сату, пайдалану, азғырып-көндіру, тасу, жасыру әрекеттеріне байланысты қылмыстармен күрес қатаң сипатта жүргізіледі. Бұл - адамдардың өмір сүруге, бостандығына, денсаулығын қорғауға деген конституциялық құқығын қорғау мәселесі болып табылады. Сарапшылардың зерттеуі бойынша, әлемде 2-4 млн. адамдар адам саудасының құрбаны болып келген.
3. Зорлық-зомбылықты қандай адамдар жасай алады?
Егор: Ондай адамдар қатарында кедей отбасынан шыққандар, басқа елге барып еңбек етіп, табыс тапқысы келетіндер, баспанасыз жандар, қараусыз қалған балалар, жетімдерді жатқызуға болады.
Мыңдаған адам жұмыс табу мақсатында заңсыз қоныс аударады. Тіпті, елімізде шетел азаматтарын әртүрлі жұмыстарға пайдалану үшін алдап әкеліп, құлдыққа салу ахуалы қалыптасты.
Лидия: Нашақорлық, темекіге, ішімдікке үйірлік бұзықтық жолға түсіп зорлық-зомбылық жасауға мүмкіндік туғызады, еңбек етуге, қоғамға, денсаулыққа, ұрпаққа, отбасына зиянын тигізеді.Салауатты өмір сүрудің бір негізгі күрделі мәселесі - жаман қылықтардан, яғни зорлық- зомбылықтан аулақ болу. Ішімдікке үйір адам есінен айырылып, қасындағы адамдарға зиянын тигізеді, отбасына ойран салады,отбасы мүшелеріне оғаш қылықтар корсетіп мазасын алады. Бұл баланың психологмясына кері әсерін тигізеді. Бала өзіне керекті рухани дүниенің барлығын қоршаған ортадан алады. Отбасындағы тұрмыстық қатынастар саласындағы құқық бұзушылықтың алдын алуға бағытталған заңды нормалар жетілдірілді.
4. Үкімет тарапынан қандай жұмыстар жүргізілуде?
Қазақстан Республикасы Үкіметінің заң жобаларының жұмыстарын іске асыру жоспарының 29 пунктіне сәйкес 2004 жылдың 13-желтоқсанында Қазақстан Республикасы Премьер министрінің тағайындауымен Тұрмыстық зомбылыққа қарсы әрекет ету туралы заң жобасы әзірленді.
5. Заң жобасының негізгі мақсаттары қандай?
ØАдамның қызығушылығын, бостандығын, заңды құқықтарын қорғауға, кепілдеме беуді көтермелеу.
ØОтбасылық тұрмыстық қатынастар саласындағы құқық бұзушылықты төмендету жөнінде тиімді шаралар қабылдау.
ØТұрмыстық зомбылықтың алдын алудың көп деңгейлі жүйесін жүргізу
Аталған заңды қабылдау - отбасылық тұрмыстық қатынастардағы азаматтардың қызығушылықтарын және бостандықтарын, құқықтрын қорғаудағы тиімділікті арттыру, осы саладағы құқық бұзушылықтың деңгейін төмендету. Әйелдер мен балаларға қатысты зомбылықтың алдын алуға бағытталған профилактикалық сипаттағы шараларды жүргізуде ақпараттық үгіттеушілік жұмастарды өткізу керек іс болып табылады.
Қай заманда болмасын адамды қанау, зорлық-зомбылық жасау ең сорақы көрініс және үрей тудыратын құбылыс болып саналады. Адам саудасы дегенде, әрбір кісінің жеке заңды құқығын ескерместен оларға зорлық-зомбылық жасау, азапты жұмыстарға жегу, адами еркін аяққа таптау арқылы белгілі бір топтардың, яғни оңай олжаға кенеліп, пайда табудың көзіне айналдыру секілді теріс сипатында көз алдымызға келеді. Алдап-арбау жолымен өз Отандарынан сырт мемлекеттерге әкетіліп, тегін жұмыс күші ретінде немесе жезөкшелікпен айналысуға итермелеу жағдайларын қазіргі заманның құлдығы дегеннен басқаша атау мүмкін емес. Ішкі мазмұны, орындалу механизмдері жұртшылыққа тіптен түсініксіз - сәби саудасы, шетелдерге жұмысқа жалдану, т.б. адам саудасының кеңінен жайылған түрлері.
Өкінішке орай, уақыт сілкінісінен түсініксіз күй кешкен кез келген мемлекет ХХІ ғасырдың құлдығына қарсы тұра алмады. Мұның көрінісін мынадан байқауға болады:
· біріншіден, адам саудалаушылар өздерінің қылмыстық қызметтерін сырт көзге байқалмайтындай етіп, ұйымдастыра алады.
· Екіншіден, экономикасы тұрақсыз, әлеуметтік жағдайы төмен елдің халқы құл иеленушілердің құрбандығына бірінші болып шалынады.
· Үшіншіден, соғыс өрті тұтанған немесе тұтануға жақын жанжалды аймақ - қарабазардың қызған орталығы деуге болады.
6. Зорлықтан, құлдықтан аулақ болу үшін не істеу керек? Лектордың ұсынысы бойынша ол: миграция қызметіне тіркелу, келісім-шарт жасасу, жұмысқа қабылдаушы ұйым мен тұлғалар жайлы хабардар болу, бөтен тұлғаларға ешқашан паспорт және өзге де жеке құжаттарды бермеу. Адам құқықтары бұзылуының әртүрлі нысандары пайда болуда, олар - адамның өмір сүруге құқығының бұзылуынан бастап еркін сөзге құқықтың шектелуіне дейінгі нысандары. Соның ішінде, қазіргі кездегі адам құқықтары бұзылу нысандарының ең қауіптілерінің бірі - адам саудасы.
Адам саудалау, жеңгетайлық, жезөкшелікпен айналысуға тарту, адамдарды ұрлау фактілері күн өткен сайын жиілеп келеді. Адам саудасы криминогендік бизнестің алуан түрлілігі сияқты адамзаттың күрделі проблемаларының бірі болып табылады. Ол әлдеқашан жекелеген мемлекеттерден тысқары шығып, әлемдік ауқымға ие болды. Елімізде өзінің экономикалық және географиялық орналасу жағдайына байланысты, өкінішке қарай, адам саудасы құрбандары азаймай отыр. Әрбір жанашыр тұлға, қоғам мен мемлекет болып осы бағытта күш біріктірген жөн. Сондықтан да жиырма бірінші ғасырдың кеселіне айналып отырған осы өзекті мәселе күн тәртібінен түспеуге тиісті деп есептеленеді.
Бүгінгі күні отбасына қатысты мемлекеттік саясаттың бейнесі болатын және оның қызмет аясы мен қорғауының құқықтық кепілдіктерін ұлғайтатын осындай қалыптағы заңдарды қабылдау қажеттілігі туды.
Зорлық-зомбылықпен табысты күресу үшін бірінші кезекте осы мәселеге қоғамның көзқарсын өзгерту керек.
ØБалаларға қамқорлық жасау,
Øбаланың абыройы мен құқықтарын құрметтеу - бұл тек мемлекеттің ғана емес,
сонымен қатар жекелеген әрбір адамның міндеті... жолымен денесіне зақым келтіру немесе психолгиялық зақым келтіру негізінде қасақана әрекет ету.
Қоры
тынды
10 мин
- Зомбылықшының әрекеті әкімшілік құқық бұзушылық ретінде квлификацияланады:
Øденеге әсер ету,
Øкемсіту, сөзбен тиісу,
Øүй тыныштығын бұзу,
Øазаматтарды сыйламау.
Бекітемін.
Тәрбие ісі жөніндегі орынбасары:
Құқықтық сана қауымдық пана
Сынып жетекші:
2023-2024 оқу жылы
Сынып жетекшінің аты-жөні
Күні:
Сынып
Қатысушылар саны:
Қатыспағандар саны:
Сынып сағатының тақырыбы
Тәрбие жұмысының бағыты
Мақсаты
1. Оқушылардың құқықтық білімдерін тексере отырып, жауапкершілікті арттыру, алдына мақсат қоя білуге баулу.2. Оқушылардың ойлау, тыңдау, сөйлеу мәдениетін дамыту, сөздік қорларын молайту.3. Конституцияны, құқықтық нормативтік актілерді орындай, құрметтей білуге үйрету, адамгершілікке, елжандылыққа, құқықтық сауаттылыққа тәрбиелеу.
Бағалау критерийлері:
Тәрбие сағатының барысы
Барысы
Тәрбие сағатындағы орындалуы тиіс іс-әрекеттер
Ресурстар
Кіріспе
10 мин
Негізгі бөлім
25 мин
Қазақстан дербес тәуелсіз мемлекет болды. Жаңа қоғамды ұйымдастыруға бағытталған қызметтер атқарушы - Президент Әкімшілігі. Парламент, Үкімет, Конституция Кеңес т.б. құрылды. 1995 жылы тамыз айында бүкілхалықтық дауыс беру нәтижесінде қабылданған жаңа конституция жаңа мемлекеттік органдары заңдастырып қана қоймай, сонымен бірге әрбір жеке адам мен азаматтық кең көлемде демократиялық құқықтары мен бостандықтарын баянды етті. Сонымен қатар азаматтың міндеттері де айтылды. Біздің өз мемлекетімізді, оның құрылымын білу өзіміздің қандай мемлекетте тұратынымызды, ол мемлекет алдында қандай мақсаттар мен міндеттер қоятынын, кімге қалай қызмет ететінін айқын түсінуіміз үшін қажет.Біздің бүгінгі сайысымыздың тақырыбы: Құқықтық сауаттылық - заман талабы деп аталуының себебі, өйткені біз демократиялық жолда дамып келе жатқан ҚР азаматтарымыз. Біздің Конституцияның І бабында ҚР өзін демократиялық, зайырлы, құқықтық және әлеуметтік мемлекет ретінде орнықтырды, оның ең қымбат қазынасы - адам және оның өмірі, құқығы мен Ал Конституциямыздың 12 бабында Адам құқығы мен бостандықтар әркімге тумысынан жазылған, олар абсолютті деп танылады, олардан ешкім айыра алмайды, заңдар мен өзге де нормативтік құқықтық актілердің мазмұны мен қолданылуы осыған орай анықталады. Республикамызда азамат өзінің азаматтығына орай құқықтарға ие болып, міндеттер атқарады.Заңды аттамай тура жолмен жүріп еліне адал қызмет еткен азамат қана мұратына жетеді. Сондықтан заңды білу заман талабы. Құқықтық сауаттылық - заман талабы айдарымен ұйымдастырылып отырған ашық тәрбие сағатымызға қош келдіңіздер!Сайыстың жоспары:1. Таныстыру (топ аты, өмірлік ұстанымы, топ төс белгісімен таныстыру)2. Тікелей сұрақ (әр топқа заң, құқық тақырыптарына қатысты 10 сұрақ қойылады. Әрбір дұрыс жауап бір ұпаймен есептеледі)3. Ой жалғау (мақалдың жалғасын табу)4. Адасқан әріптерді орналастыр (термин сөздер)5. Суретті баптар (әр топқа мақалдар беріледі, мағынасын қарап, Конституция бойынша баптарға келтіріп, оқушылар соны суреттеп көрсету)6. Ой талқы Берілген сұраққа әр топ ой-тұжырымдарын білдіреді (уақыт 3 минут)7. Қорытынды (әділқазы алқасының қорытындысы)І. бөлім Таныстыру(Әр топ атын, топ ұстанымы, топ төс белгісімен таныстырып өтеді. Жоғарғы ұпай 10 ұпай)ІІ. бөлім Тікелей сұрақ(әр топқа заң, құқық тақырыптарына қатысты 10 сұрақ қойылады. Әрбір дұрыс жауап бір ұпаймен есептеледі)Әділет тобының сұрақтары:1. Конституция сөзінің аудармасы қандай? (Құрылым, өкілім)2. ҚР-ның биліктің бірден бір бастауы (халық)3. Республика заңдары қай кезде күшіне енеді? (Президент қол қойғаннан кейін)4. Егемендік алғаннан кейін ҚР-да Конституция қанша рет қабылданды? (2-рет1993 жылы 28-қаңтар, 1995 жылы 30-тамыз)5. Республикадағы жоғары заң шығарушы органды ата? (Парламент)6. Қасым ханның қасқа жолы қанша тараудан тұрады? (5 тараудан)7. ҚР өзін қандай мемлекет ретінде орнықтырды? (Демократиялық, зайырлы, құқықтық, әлеуметтік)8. Құқық дегеніміз не? (Мемлекет тарапынан заңдастырылған және қорғалатын жалпыға бірдей міндетті нормалар жүйесі)9. ҚР Конституциясының 17-бабы не туралы? (Адамның қадір-қасиетіне қол сұғылмайды)10. 17-желтоқсан қандай күн? (Демографиялық жаңару күні)Ақиқат тобының сұрақтары:1. ҚР тәуелсіздігін қашан қабылдады? (1991жылы 16-желтоқсан)2. ҚР-ның төл теңгесі қашан қолданысқа енгізілді? (1993 жылы 15-қараша)3. ҚР-ның Мемлекеттік нышандары туралы заң қай жылы қабылданды? (1992 жыл 4-маусым)4. Жеті жарғыны қабылдаған қазақ ханы кім? (Тәуке хан)5. Бала құқықтары туралы конвенция қашан қабылданды? (1989 жылы 20-қараша)6. Конституцияның бөлімі ретінде Преамбула білдіреді? (Кіріспе бөлімді)7. ҚР жаңа әнұраны қашан қабылданды? (2006 жылы 2-қаңтар)8. Еліміздегі мемлекеттік тіл? (Қазақ тілі)9. ҚР Конституциясының 15-бабында не туралы айтылған? (Әркімнің өмір сүругеқұқығы бар)10. Қос азаматтық қалай аталады? (Бипатрид)ІІІ бөлім Ой жалғау (мақалдардың жалғасын табу)Әділет тобына1. Заңның құрығы ... (бәрінен ұзын)2. Өш алғаннан гөрі ... (кешірген жөн)3. Ақырын жүріп... (анық бас)4. Асыл тастан ... (өнер жастан)5. Тура биде ... (туған жоқ)Ақиқат тобына1. Ұрлық түбі ... (қорлық)2. Жазасын тартпайтын ... (жамандық жоқ)3. Әдепті бала ... (арлы бала)4. Тәрбие ... (отбасынан басталады)5. Әділ істің ... (арты игі)ІҮ. бөлім Адасқан әріптерді орналастыр (термин сөздер)Әділет тобына1. ЕКОНЮС - БҰҰ-ның білім, ғылым және мәдениет жөніндегі ұйымы2. АТКРДЕИЯМО - халық еркі немесе билігі3. ЕНТЕЗПРИДЕ - мемлекет басшысыАқиқат тобына1. УАТРА - айырбас үшін арнайы өндірілетін өнім2. АТТӨЛЖҰҚ - азаматтықты куәландыратын құжат3. РПАЕЛМАНТ - заң шығарушы органҮ. Бөлім Суретті баптар(әр топқа мақал беріледі, мағынасын қарап, Конституция бойынша баптарға келтіріп, оқушылар соны суреттеп көрсету керек)Әділет тобына1. Еңбектің көзін тапқан, Байлықтың көзін табады Ы. Алтынсарин (26 бап, 4-тармағы)Ақиқат тобына1.Халық пен халықты, адам мен адамды теңестіретін нәрсе - білім М. Әуезов (30-бап)ҮІ. бөлім Ой талқы(Берілген сұраққа әр топ ой-тұжырымдарын білдіреді, уақыт 3 минут)Әділет тобынаТақырыбы: Жастарды қылмысқа итермелейтін не?Ақиқат тобынаТақырыбы: Жастар арасындағы қылмысқа жол бермеу үшін не істеу керек?
ҮІІ. бөлім Қорытынды(әділқазы алқасының қорытындысы, жеңімпаз топты марапаттау)
Қоры
тынды
10 мин
тәрбие сағатымызды қорытындылай келе, сіздердің келешекте өз білімдеріңізді шыңдай, рухани жан дүниеңізді байыта отырып, өз құқықтарыңызды жете меңгеріп, еліміздің жақсы азаматы болуларыңызға сенім артамыз.Тәртіпсіз ел болмайды, тәртіпке бас иген құл болмайды (Б. Момышұлы) дей келе қашанда Ата-заңымызды қорғауға, бекітілген тәртіпке бағынуға, өз құқықтарыңызды орынды пайдалана білуге шақыра отырып, бүгінгі сабағымызды аяқтаймыз.
Бекітемін.
Тәрбие ісі жөніндегі орынбасары:
Адам құқығы бала құқығы
Сынып жетекші:
2023-2024 оқу жылы
Сынып жетекшінің аты-жөні
Күні:
Сынып
Қатысушылар саны:
Қатыспағандар саны:
Сынып сағатының тақырыбы
Тәрбие жұмысының бағыты
Мақсаты
1. Оқушылардың құқықтық білімдерін тексере отырып, жауапкершілікті арттыру, алдына мақсат қоя білуге баулу. 2. Оқушылардың ойлау, тыңдау, сөйлеу мәдениетін дамыту, сөздік қорларын молайту. 3. Конституцияны, құқықтық нормативтік актілерді орындай, құрметтей білуге үйрету, адамгершілікке, елжандылыққа, құқықтық сауаттылыққа тәрбиелеу.
Бағалау критерийлері:
.
Тәрбие сағатының барысы
Барысы
Тәрбие сағатындағы орындалуы тиіс іс-әрекеттер
Ресурстар
Кіріспе
10 мин
Негізгі бөлім
25 мин
а) Мемлекеттік әнұранды орындау. ә) Оқушыларды екі топқа бөлу: 1 - топ Әділет, 2 - топ Ақиқат. б) Әділқазылар алқасын тағайындау. в) Сайыстың мақсаты мен мазмұнын таныстыру. Кіріспе Мұғалім: Адам құқықтарының жалпыға ортақ декларациясын БҰҰ 1948 жылы 10 желтоқсанда қабылдаған. Осы декларация қабылданғалы жыл сайын 10-желтоқсанда Адам құқықтарының күні аталып өтіледі. Адам және азаматтардың құкықтары, ерік, бостандықтары терең құрастырылған кұжат, бұл өзіміз жиі айта беретін 1787 жылы қабылданған АҚШ Конституциясы . Бұл кезде 200 жылдан астам уақыт өтсе де сол Конституция әлі күнге дейін өз маңызып жойған жоқ. Яғни олардың заңы бойынша Конституция алдында Президентте, қарапайым адам да бірдей құндылыққа, бірдей жауапкершілікке ие. Сайыстың жоспары:1. Таныстыру (топтың аты , өмірлік ұстанымы, топ төс белгісімен таныстыру) 2. Тікелей сұрақ ( әр топқа заң, құқық тақыптарына қатысты 10 сұрақ қойылады .Әрбір дұрыс жауап бір ұпаймен есептеледі) 3. Ой талқы Берілген сұраққа әр топ ой - тұжырымдарын білдіреді (уақыт 3 мин.) 4. Адасқан әріптерді орналастыр 5. Өз құқығыңды біл ҚР-ның 2002 жылы 8-тамыздағы №345 Баланың құқықтары туралы заңындағы кейбір баптарға тоқталу. 6. Ой жалғау 7. Ой елегінен өткіз Ойлан, артығы бар ма? Тапсаң сызып таста 8. Ситуациялық жағдайдан шығу 9. Қорытынды ( Әділ қазылар алқасының қорытындысы) Туған жерім күн санап әсемдеген, Көз тартады көркімен әсер беріп. Ата заңым елімнің мақтанышы, Бірге есейген халқыммен бекемденіп. Еңбек, тыныс , тіршілік жарасқандай, Бір қазанда қайнамас талас болмай.
Асқақтамай желбіреп көк байрағым, Өршіп бейнең аспанмен таласқандай. Жаса мәңгі тәуелсіз арысты елім, Ата заңмен әрқашан табысты едің. Соның бәрін дамытып кең далаға, Болашағың болсын тек Барыс сенің. Құрметті ұстаздар мен оқушылар! Мемлекетіміздің ата заңының 1-бабында Қ.Р -ның өзін демократиялық зайырлы құқықтық және әлеуметтік мемлекет ретінде орнықтырды. Оның басты қазынасы адам және адамның өмірі. Құқықтары мен бостандықтары деген қастерлі сөзді кіргізген. Бүгінгі құқықтық мемлекет құрамыз деген заманда әрбір адам өз құқықтарын жете біліп жалпы заң білімі саласынан мағлұмат алғаны дұрыс. Заңды аттамай тура жолмен жүріп еліне адал қызмет еткен азамат қана мұратына жетеді. Сондықтан заңды білу заман талабы. Құқықтық сауаттылық заман талабы айдарымен ұйымдастырылып отырған ашық тәрбие сағатымызға қош келдіңіздер! I. бөлім Таныстыру (Әр топ атын, топ ұстанымын, топ төс белгісін таныстырып өтеді. Жоғарғы ұпай 10 ұпай.) 2-жүргізуші: II. бөлім. Тікелей сұрақ (10-сұрақтан қойылады, әрбір дұрыс жауапқа бір ұпай беріледі) Әділет тобының сурақтары: 1. Конституция сөзінің аудармасы қандай? (Құрылым өкілім) 2. Қ.Р-ның биліктің бірден бір бастауы (халық) 3. Республика заңдары қай кезде күшіне енеді (Президент қол қойғаннан кейін) 4. Егемендік алғаннан кейін Қ.Р-да Конституция қанша рет қабылданды? Өзгерістер енгізілді?(2-рет 1993 жылы 28-қаңтар , 1995 жылы 30-тамыз, 2017жылдың 10 наурызында) 5. Республикадағы жоғарғы заң шығарушы органды ата? (Парламент) 6. Қасымханның қасқа жолы қанша тараудан тұрады? (5-тараудан) 7. Қ.Р өзін қандай мемлекет ретіне орнықтырды. (Демографиялык, зайырлы , құқықтық, әлеуметтік) 8. Құқық дегеніміз не? ( Мемлекет тарапынан заңдастырылған және қорғалатын жалпыға бірдей міндетті нормалар жүйесі.) 9. Қ.Р. Конституциясы неше бөліктен және қанша баптан тұрады? (9-бөлім 98-бап) 10. 17-желтоқсан қандай күн? (Демографиялық жаңару күні) Ақиқат тобының сұрақтары: 1. Еліміздегі мемлекеттік тіл? (Қазақ тіл) 2. Қ.Р. Баланың құқықтары туралы заң қай жылы күшіне енді? (2002жылы 8-тамыз) 3. Қ.Р-ның төл теңгесі қашан қолданысқа енгізді? (1993 жылы 15-қараша) 4. Дүние жүзіндегі тұңғыш Конституция қай жылы пайда болды? (1787 жылы АҚШ-та) 5. Адам құқығының жалпыға бірдей декларациясы қашан қабылданды? (1948 жылы 10-желтоқсан) 6. Қ.Р-ның Мемлекеттік нышандары туралы заңы қай жылы қабылданды? (1992 жылы 4-маусым) 7. Қ.Р-дағы Бала құқықтары туралы заң қанша тараудан тұрады ? (10-тарау 53-бап) 8. Жеті жарғыны қабылдаған қазақ ханы кім? (Тәуке хан) 9. Бала құқықтары туралы конвенция қашан қабылданды? (1989 жылы 20- қараша БҰҰ-ның бас ассамблеясы қабылданды) 10. Қ.Р-ның жаңа әнұраны қашан кабылданды? (2006 жылы 6-қаңтар) III. бөлім Ой талқы 1-топ. Әділет тобына Тақырыбы: Жастарды қылмысқа итермелейтін не? 2-топ. Ақиқат тобына Тақырыбы: Жастар арасындағы қылмысқа жол бермеу үшін не істеу керек? Ән: IV бөлім. Адасқан әріптерді орналастыр 1-топ. Әділет тобына 1. ЕКОНЮС- БҰҰ-ның білім, ғылым және мәдениет жөніндегі ұйымы 2. АТКРДЕИЯМО-халық еркі немесе билігі 3. ЕНТЕЗПРИДЕ- мемлекет басшысы 2-топ Ақиқат тобы 1. УАТРА- айырбас үшін арнайы өндірілетін өнім 2. АТТӨЛЖҰҚ- азаматтық куәліктандыратын құжат 3. РПАЕЛМАНТ - заң шығарушы орган V-бөлім. Өз құқығыңды біл? Қ.Р-ның 2002 жылы 8-тамыздағы №345 Баланың құқықтары туралы заңындағы кейбір баптарға тоқталу VI. бөлім. Ой жалғау Әділет тобы 1. Заңның құрығы ... (бәрінен ұзын) 2. Өш алғаннан ғөрі ... (кешірген жөн) 3. Ақырын жүріп ... (анық бас) 4. Асыл тастан ... (өнер жастан) 5. Тура биде... (туған жоқ) Ақиқат тобы 1. Ұрлық түбі ... (қорлық) 2. Жазасын тартпайтын ... (жамандық жоқ) 3. Әдепті бала ... (арлы бала) 4. Тәрбие ... (отбасынан басталады) 5. Әділ істің...(арты игі) VII. Ой елегінен өткіз 1) Оқушы неге құқылы? Білім алуға, емделуге, демалуға, ұрлық жасауға, қоршаған ортаны ластауға, өз сыныптастарына кедергі жасауға. 2) Оқушы неге міндетті? Білім алуға, ата-анасын тыңдауға, басылымдарға жазылуға, оқулықтарын таза ұстауға, мектеп тәртібін сақтауға, үй тұрғызуға. VIII. Білімді тиянақтау Бұл бөлімде екі топ ситуациялық жағдаяттан шығу керек, (1 мин. уақыт беріледі) №1.Ситуациялық жағдай Азаматша Жасұзаққызы өзінің терезесінен бірнеше күн бойына екі жасөспірімді қадағалады. Екі жасөспірім көрші қабаттағы үйде тұрады. Асхат пен Қайрат бірнеше күн қатарынан азамат Есімовтың машинасын түртіп айналып қарап жүрді. Бір күні таңертең Есімов есігінің алдына шықса машинасының екі доңғалағы жоқ екен . Бұны естіген Жасұзаққызы есіктің алдына шығып, сенің машинаңның доңғалағын ұрлаған Асхат пен Қайрат - деді. Өйткені олар сенің машинаңды бірнеше күн бойы айналшақтап жүрген. 1. Азаматша Жасұзаққызы дұрыс жасады ма? 2. Мұндай жағдайда Ж. не істеуі керек еді? 3.Ж. біреуге жала жапқаны сөзі үшін жауап бере ме? Дұрыс жауабы: 1. Ж. дұрыс жасаған жоқ. Әділділікті тек сот шешеді. 2.Ж. ол балаларды көзбен қадағалағанын бөлімше инспектор полициясына айту керек еді, сөз расталған жағдайда ғана сотқа өтуі керек, яғни Қ.Р. кұкық бұзушылық кодекісінің №129 бабы бойынша біреудің сыртынан жала әңгіме айтуға болмайды. №2. Жағдайатты шешуМарат пен Салтанат қала сыртына демалуға шықты. Демалыс жақсы өтіп жатқан еді, оларға қолтықтарында арақтары бар үш арақ ішкен жігіт жас отбасына тиісе бастады. Әр түрлі балағат сөздер, артық әзілдер айтты. Дайындап қойған түскі астарын жеп қойды. Жолдасы үндемей тұрды. Өйткені ол түсінді, бұл жігіттер ешкімнің алдында тоқтамайтындығын, сөйтіп оларға бізді үйімізге апарып таста деп бұйрық берді. Осы кезде Марат алыстан бір машинаны көрді. Жақындағанда Көмектесіңдер деп айқайлады. Шофер естіген жоқ. Кенет машинадан біреуі шығып, Маратты ұруға келе жатады. Сонда, Марат багажниктен балтаны алып, келе жатқан жігіттің басынан ұрып құлатады. Сұрақ 1. Марат құқықтық жауапкершілікке тартыла ма? Жауабы: Жоқ. Қ.Р-ның құқық бұзушылық кодекісінің №32 статиясы бойынша Марат құқықтық жауапкершілікке тартылмайды. Себебі, ол өз басын арашалау мақсатында істеді.
Бекітемін.
Тәрбие ісі жөніндегі орынбасары:
Сыбайлас жемқорлыққа қарсымыз
Сынып жетекші:
2023-2024 оқу жылы
Сынып жетекшінің аты-жөні
Күні:
Сынып
Қатысушылар саны:
Қатыспағандар саны:
Сынып сағатының тақырыбы
Тәрбие жұмысының бағыты
Мақсаты
"Сыбайлас-жемқорлық" деген ұғымды түсіндіріп, пайда болу жағдайлары жайлы түсінік қалыптастыру.
Өз көзқарастарын білдіріп, дүниетанымдарын кеңейту. Өз ойларын еркін жеткізе білу қабілеттерін дамыту
Өз мемлекетіне жауапкершілікпен қарау және әділдікке тәрбиелеу. Патриоттық тәрбие қалыптастыру
Бағалау критерийлері:
Тәрбие сағатының барысы
Барысы
Тәрбие сағатындағы орындалуы тиіс іс-әрекеттер
Ресурстар
Кіріспе
10 мин
Негізгі бөлім
25 мин
Жемқорлық - ғасыр дерті атты сурет иллюстрациясы
2.Кіріспе сөз: Салеметсиздер ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz