ҚАНТ ЗАУЫТЫ ҚАЛДЫҚТАРЫНЫҢ ҚОРШАҒАН ОРТАҒА ӘСЕРІН ТАЛДАУ


Н 3-1. 1. 13
08. 08. 2023

«М. Х. ДУЛАТИ АТЫНДАҒЫ ТАРАЗ ӨҢІРЛІК УНИВЕРСИТЕТІ» КЕ АҚ
«Қорғауға жіберілді»
Кафедра меңгерушісі
Омарбекова М. Т
/қолы/ /аты-жөні/
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: «Тараз» қант зауыты өндірісі қалдықтарының қоршаған ортаға әсерін талдау.
Мамандық/ББ: 6В05212- ӨМЭ
/шифрі мен аталуы/
Орындаған Сарсенбеков Қ. Б
/қолы / /аты-жөні /
Ғылыми жетекшісі т. ғ. к доцент м. а Жумадилова А. К
/қолы / /ғылыми атағы, ғылыми дәрежесі, аты-жөні/
Тараз 2024
Н 3-1. 110
08. 08. 2023

Жетекшінің бітіруші студентке берген СЫН - ПІКІРІ
Студенттің аты-жөні: Сарсенбеков. Қ. Б
Факультет: Экология және тіршілік әрекетінің қауіпсіздігі
Мамандығы/ББ: Өнеркәсіптік мекемелердің экологиясы
Дипломдық жобаның (жұмыстың) тақырыбы: «Тараз» қант зауыты өндірісі қалдықтарының қоршаған ортаға әсерін талдау.
Ескерту: Пікірде дипломдық жұмысты студенттің өз бетінше орындау деңгейі, оның
теориялық дайындық деңгейі, таңдаған тақырыбы бойынша негізгі концепциялар мен ғылыми материалдарды білетіндігі көрсетілуі керек. Қорытындысында жұмыс қойылатын талаптарға сай келетін/келмейтінін және қорғауға жіберуге болады/болматындығы туралы айтылуы керек.
Жетекші: Жумадилова А. К
Ғылыми деңгейі, атағы: т. ғ. к доцент м. а Жұмыс орны, қызметі: М. Х. Дулати атындағы Тараз өңірлік университетнің, Экология және тіршілік әрекетінің қауіпсіздігі кафедрасының т. ғ. к доцент м. а
«»2024г.
/қолы/
1 беттен 1 бет
ТҰЖЫРЫМДАМА
Дипломдық жұмыстың тақырыбы: «Қант» зауыты өндірісі қалдықтарының қоршаған ортаға әсерін талдау. Дипломдық жұмыста «Тараз қант зауыты» өндірісі қалдықтарының қоршаған орта әсерін талдау, өндірістің экологиялық жағдайына бағалау жүргізіледі және де қоршаған ортаға теріс жүктемені азайтуды қамтамасыз ету үшін іс- шаралар ұйымдастыру.
Қант өндірісі жоғары индустриалды және энергияны қажет ететін өндіріс болып табылады, негізгі өнімі- бұл тағамда қолданылатын қант, ол кондитерлік, наубайхана, алкоголь, консервілеу, сүт және басқа салаларда кеңінен қолданылуда. Қант өнеркәсібі ең көп материалды қажет етеді және суды көп тұтынумен сипатталады. Қант өнеркәсібінің қалдықтары (целлюлоза, сірне, меласса) тыңайтқыш ретінде, кейбір жағдайларда мал азығы ретінде пайдаланылуы мүмкін.
АННОТАЦИЯ
Тема дипломной работы: Анализ воздействия отходов производства Сахарного завода на окружающую среду. В дипломной работе проводится анализ воздействия на окружающую среду отходов производства «Таразского сахарного завода», оценка экологического состояния производства и организация мероприятий по обеспечению снижения негативной нагрузки на окружающую среду.
Производство сахара является высокоиндустриальным и энергоемким производством, основным продуктом которого является сахар, используемый в пищевых продуктах, который широко используется в кондитерских изделиях, пекарнях, спиртных напитках, консервировании, молочных продуктах и других отраслях промышленности. Сахарная промышленность требует больше всего материалов и характеризуется большим потреблением воды. Отходы сахарной промышленности (целлюлоза, патока, патока) могут использоваться в качестве удобрений, а в некоторых случаях в качестве корма для животных.
ANNOTATION
The topic of the thesis: Analysis of the impact of sugar factory production waste on the environment. The thesis analyzes the environmental impact of waste from the «Taraz sugar factory», assesses the environmental condition of production and organizes measures to reduce the negative impact on the environment.
Sugar production is a highly industrial and energy- intensive production, the main product of which is sugar used in food products, which is widely used in confectionery, bakeries, alcoholic beverages, canning, dairy products and other industries. The sugar industry requires the most materials and is characterized by high water consumption. Waste from the sugar industry (cellulose, molasses, molasses) can be used as fertilizers, and in some cases as animal feed.
БЕЛГІЛЕУЛЕР МЕН ҚЫСҚАРТУЛАР
ТҚЗ - Тараз қант зауыты
ЖШС- Жауапкершілігі шектеулі серіктестігі
ЖЭО- Жылу электр орталығы
ШРК- Шекті рауалы концентрация
КҚК- Кәсіпорынның қауіптілік категориясы
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ
Дипломдық жұмыстың өзектілігі. Өндіріс орындарының күрт артуы кезеңінде, ғылыми- техникалық революцияның дамуына байланысты, қоршаған ортаны сақтау, қорғау және табиғи ресурстарды тиімді пайдалану қазіргі проблемалардың бірі болып отыр. Адамдар және олардың шаруашылық әрекеттері жер бетіне тікелей және жанама әсерін тигізіп келеді. Қала- адамның колымен жасалған жасанды экожүйе болып табылады. Қала экожүйесінің ерекшелігі - халықтың бұрын болып көрмеген тығыздығы. Мұндағы адамды қоршаған ортаға шамадан тыс экологиялық салмақ түседі, себебі мұнда организмге әсер етуші факторлардың бәрі жасанды түрде өзгертілген- климат, ауа, су, микроклимат, құрылыстар және т. б. әсерінен ауаға шығарылатын әр түрлі ластықтар және жылу, су булары, қалдықтар әсерінен үлкен өзгерістерге ұшырайды.
Адамдардың шаруашылық әрекеттері мен қажеттіліктері жер бетіне тікелей және жанама үлкен ықпал әсерін тигізіп отыр. Егерде жылына ауаға дүние жүзі бойынша 1-2 млрд. т деңгейінде антропогендік заттар (СО2-ні есептемегенде), гидросфераға шамамен 15-20 млрд. т ластағыштар түсіп отырса, топыраққа түсетін техногенді қалдықтардың мөлшері 90-95 млрд. т жетеді. Бұл мәселелерге түсініксіздікпен қарау мен техникалық экологиялық қате саясаттар, қоршаған ортаның ластануына және жер бетіндегі организмдердің қалыптасқан жағдайларына кері әсерін тигізеді. Негізгі мәселелерді шешуде, табиғат пен адамзат қоғамының арасындағы қарым-қатынастардың орны ерекше. Бұл қарым- қатынастардың дұрыс дамумауы адамзатқа үлкен қауіптер туғызуы мүмкін.
Зерттеу нысаны. «Тараз қант зауыты» өндірісінен шығатын қалдықтар.
Қант зауыттарының өндірістік қызметі қоршаған ортаға теріс әсер етеді. Атмосфераға зиянды шығарындылардың деңгейі (көміртегі оксидтері, азот оксидтері, күкірт диоксиді, аммиак) бірқатар объектілерде белгіленген шекті рұқсат етілген нормалардан асады, ағынды суларда органикалық заттардың едәуір мөлшері болады. Қант зауыттары тамақ өнеркәсібіндегі ауыз су сапасының ең ірі тұтынушылары болып табылады (1 тонна өнімге 10, 5 м3 сарқынды су келеді) . Осылайша, бір жағынан қант маңызды тамақ өнімі, ал екінші жағынан қоршаған ортаны ластаушы болып табылады.
Дипломдық жұмыстың мақсаты: «Тараз қант зауыты» өндірісі қалдықтарының қоршаған ортаға әсерін талдау.
Дипломдық жұмыстың міндеттері:
- Өндіріс орындарының қоршаған ортаға әсері;
- Тараз қант кәсіпорнының сипаттамасы;
- Қант зауыты қалдықтарының қоршаған ортаға кері әсерін талдау.
Дипломдық жұмыстың құрылымы: Дипломдық жұмыс кіріспеден, үш негізгі бөлімнен, қорытындыдан және пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады. Жұмыс 42 беттен, 9 суреттен, 6 кестеден, 20 атауы бар әдебиеттер тізімінен тұрады.
1 ӨНДІРІС ОРЫНДАРЫНЫҢ ҚОРШАҒАН ОРТАҒА ӘСЕРІ
1. 1 Өндірістік қалдықтардың түрлері және олардың жіктелуі
Антропогендік ластанулар әр түрлі қоспалармен және сан алуандылық шығарынды көздерімен ерекшеленеді. Ластанудың жоғарғы концентрациясы адамның қарқынды тіршілік ететін мекендерде туындайды. Әр 10-15 жыл аралығында әлемдік өндірістік кәсіпорындар артып отырады, соның әсерінен қоршаған ортаға шығарынды заттар мөлшері сол қарқында өсіп келеді.
Өндірістік ластанулар шығу тегі бойынша механикалық, химиялық, физикалық және биологиялық болып жіктеледі.
Механикалық ластануларға атмосфераның шаңдануы, су және топырақта қатты бөлшектер және әр түрлі заттардың болуымен анықталады.
Химиялық ластанулар атмосфераға, гидросфераға газ, сұйық, қатты химиялық қосылыстар және элементтер түрінде түсіп, қоршаған ортамен әрекеттеседі [1] .
Физикалық ластануларға өндрістік қалдықтар түрінде энергиялардың түрлері: жылулық, механикалық (діріл, шу, ультрадыбыс), жарықтық (көрінетін, инфрақызыл және ультракүлгін), электромагниттік өрістер, барлық ионды сәулелер жатады.
Биологиялық ластануларға тірі табиғатқа және адамға зиянын тигізетін барлық организмдер жатады.
Ластанулар екі негізгі топқа: материалдық (химиялық) ластануларға және энергетикалық (физикалық) ластануларға бөлінеді.
Өнеркәсіптік қалдықтарды талдау өнеркәсіптік кәсіпорындардағы қалдықтарды басқарудың маңызды бөлігі болып табылады. Ол қалдықтардың мөлшерін, құрамын, қасиеттерін және ықтимал қауіптілігін бағалауды, оларды өңдеу, кәдеге жарату немесе қайта өңдеу стратегиялары мен әдістерін әзірлеуді қамтиды. Төменде өндірістік қалдықтарды талдаудың кейбір теориялық негіздері мен әдістері келтірілген:
Қалдықтардың сипаттамасы: өндіріс процесінде пайда болатын қалдықтардың түрлерін анықтау маңызды. Бұл органикалық, бейорганикалық, улы, жанбайтын және басқа да қалдықтар болуы мүмкін. Саны мен құрамын бағалау: қалдықтардың көлемі мен құрамын анықтау үшін өлшеулер жүргізіледі. Бұған салмақ өлшеу, химиялық талдау, спектрлік талдау және басқа әдістер кіруі мүмкін. Қауіпті компоненттерді сәйкестендіру: ауыр металдар, химиялық ластаушы заттар және т. б. сияқты қалдықтарда қауіпті заттардың болуын анықтау үшін талдау жүргізіледі. Қайта пайдалану немесе қайта өңдеу әлеуетін бағалау: қалдықтарды басқа өндіріс процестері үшін қайталама ресурстар немесе шикізат ретінде пайдалану мүмкіндігі зерттелуде.
Экологиялық әсерлерді бағалау: қалдықтардың қоршаған ортаға, соның ішінде топыраққа, суға және ауаға әсерін бағалау. Өңдеу немесе кәдеге жарату әдістерін талдау нәтижелеріне сүйене отырып, механикалық, химиялық немесе биологиялық өңдеу, қайта өңдеу, кәдеге жарату немесе көму сияқты қалдықтарды өңдеудің ең қолайлы әдістері таңдалады. Қалдықтарды басқару стратегияларын әзірлеу: жоғарыда аталған барлық талдаулар мен бағалаулар негізінде экологиялық, экономикалық және әлеуметтік аспектілерді ескере отырып, өндірістік қалдықтарды басқару стратегиялары мен іс-қимыл жоспарлары жасалады. Өнеркәсіптік қалдықтарды физикалық қасиеттері, химиялық құрамы, шығу тегі, қауіптілік дәрежесі және т. б. сияқты әртүрлі критерийлер бойынша жіктеуге болады:
1-кесте. Өнеркәсіптік қалдықтардың физикалық қасиеттері, химиялық құрамы, шығу тегі, қауіптілік дәрежесі бойынша жіктелуі
Өнеркәсіптік қалдықтарды жіктеу қоршаған ортаға теріс әсерді азайту және ресурстарды тиімді пайдалануды қамтамасыз ету мақсатында оларды дұрыс өңдеу, кәдеге жарату және басқару үшін өте маңызды. Қалдықтардың негізгі шығатын көздеріне өнеркәсіп, ауылшаруашылығы, үй- жай шаруашылығы жатады.
Өнеркәсіп қалдықтарының мөлшері бір адамға шаққанда тұрмыс қалдықтарынан 20 еседен артық келеді. Өнеркәсіптік қалдықтарды талдау әдістері қалдықтардың түріне, өндіріс процесіне және талдау мақсаттарына байланысты өзгеруі мүмкін. Олар химиялық, физикалық, биологиялық, спектрлік және басқа талдау әдістерін қамтуы мүмкін. Сонымен қатар, өндірістік қалдықтарды басқаруды модельдеуге және талдауға арналған арнайы бағдарламалар мен құралдар бар.
Шыққан көздеріне байланысты өндірістегі қалдықтар екі топқа бөлінеді - өндіріс қалдықтарына және тұтыну қалдықтарына [3] .
1 сурет. Қалдықтардың жалпы жіктелуі.
Өндіріс қалдықтарынан бұйым алу процесінде шыққан және жартылай немесе түгелімен өзінің бастапқы тұтыну сапасын жоғалтқан шикізаттың, материалдардың, шала бұйымдардың қалдықтары жатады. Бұл топқа сонымен қатар шикізатты физикалық- химиялық жолмен өндегенде, пайдалы кендерді шығарғанда және байытқанда шыққан, бірақ өндірістік процестің бағытталған мақсатына жатпайтын, өнімдер кіреді.
Тұтыну қалдықтарына пайдалануда болғаны үшін тозып, өздерінің тұтыну қасиетін жойған бұйымдар мен материалдар жатады. Олар өндіріс жағдайында белгілі тәртіппен шығынға шығарылады, ал тұрмыста тасталынылады.
2-кесте. Қалдықтарды меңгеруге бағытталған жолдар
Барлық өндіріс қалдықтары төрт қауіптілік класына бөлінеді: 1- айрықша (радиоактивті заттектер, бензапирен, диметилтиофосфат, қорғасын, сынап метал түрінде және олардың бейорганикалық қосындылары) ; 2 - жоғары қауіпті (метилмеркаптан, азот оксидтері, никель, марганец, күкіртті сутек, формальдегид, фторлы сутек) ; 3- орташа қауіпті (қаркүйе, күкіртті көміртек, метил спирті, темекі) ; 4- аса қауіпті емес (аммиак, аммиакты-карбамидты тыңайтқыштар, боксидтер, темір оксидтері, әк тас) жатады [4] .
1. 2 Атмосфераның өндірістік орындарымен және өндірістік шаң-тозаңдарымен ластануы
Соңғы онжылдықтарда экологиялық проблемалар әлемдік қоғамда ең көп талқыланатын және өзекті тақырыптардың біріне айналды. Қоршаған ортаның ластануы мен климаттың өзгеруінің көптеген себептерінің ішінде өнеркәсіптік зауыттардан зиянды заттардың шығарындылары жетекші орындардың бірін алады. Бұл мәселе қоршаған ортаға, адам денсаулығына және биологиялық әртүрлілікке қатты әсер етеді. Алайда, бұл мәселені шешудің жолдары бар, олар жақсы болашаққа әкелуі мүмкін.
Тамақ өнеркәсібі атмосфераға бөлшектерді шығаратын тамақ өнімдерін дайындау, пісіру және орау әдістерінің кең спектрін қолданады. Астық пен ұнның сусымалы материалдарын ауыстырып тиеу кезінде шаң пайда болады. Қуыру және темекі шегу кезінде күйе ауаға шығарылады. Ет пен балықты өңдеу және жуу кезінде ет өңдеу зауыттарында ауаны ластайтын зең мен бактериялық қалдықтар қалдыратын сұйық қалдықтардың көп мөлшері пайда болады. Өнеркәсіптік (немесе өндірістік) шаң- бұл көптеген құрылыс, өндіріс, тау-кен жұмыстарынан пайда болатын микроскопиялық бөлшектер. Мұндай бөлшектердің әсері денсаулықтың ауыр проблемаларының қаупін едәуір арттырады.
Ауаның ластануы атмосфераға зиянды химиялық заттар немесе қатты заттар шығарылған кезде пайда болады. Ауаның ластану түріне және дәрежесіне байланысты ол адамдар мен жануарлардың денсаулығына, сондай-ақ қоршаған ортаға зиян тигізуі мүмкін. Ауаның ластануының негізгі көздері көлік, өнеркәсіп және ауыл шаруашылығы болып табылады, олар атмосфераға көмірқышқыл газын, күкірт диоксидін және метанды көп мөлшерде шығарады (олардың бірнешеуі ғана) . Сонымен қатар, атмосфераның химиялық құрамы өзгерген сайын ауаның ластануы климаттық жүйеде жүйелі өзгерістерге әкелуі мүмкін.
Шаң әртүрлі қасиеттерге ие болуы мүмкін. Кремний диоксиді шаңы-кремний диоксиді бөлшектері. Кремний диоксиді барлық дерлік тау жыныстарының негізгі құрамдас бөлігі болып табылады, сонымен қатар бетон, ерітінді, құмтас құрамына кіреді. Ағаш шаңы бөренелер мен тақталарды кесу кезінде ғана емес, сонымен қатар композициялық материалдармен және фанермен жұмыс жасау кезінде де пайда болады. Тағы бір "қарапайым" өнеркәсіптік шаң - бұл кремний диоксиді жоқ материалдармен жұмыс жасау кезінде пайда болатын бөлшектер деп аталады. Оларға гипс, әктас, мәрмәр, доломит, көмір және т. б. Ауадағы шаң- бұл негізінен жер қыртысын құрайтын өте ұсақ минералды бөлшектерден тұратын тозаң. Жанартау атқылауы нәтижесінде атмосфераға көп мөлшерде шаң түседі. Атмосфералық ауада үнемі ғарыштық шаң болады. Бірақ бұл соншалықты маңызды емес, өйткені бұл өте аз мөлшер. Жер шаңы ауаның ластануында маңызды рөл атқарады. Оның мөлшері жыл мезгіліне, жасыл кеңістіктерге, қар жамылғысына және т. б. халқы жоқ жерлерде, әсіресе органикалық шаңмен ластанған жерлерде органикалық тозаңның көп мөлшері көтеріледі. Өнеркәсіптік кәсіпорындардың ауаның ластануындағы рөлі орасан зор [6] .
Атмосфералық ауада көптеген газ тәрізді заттардың қоспасы бар. Ауаның негізгі бөлігі- азот пен оттегі. Оның құрамында көмірқышқыл газы, аргон, неон, гелий және т. б. Өнеркәсіптік зауыттар атмосфераға зиянды заттар шығарудың негізгі көздерінің бірі болып табылады. Бұл шығарындыларға азот оксидтері, күкірт, көміртек қосылыстары және т. б. сияқты зиянды компоненттер кіреді.
Бұл заттар түтіннің пайда болуына, қышқыл жаңбырға, климаттың өзгеруіне және қоршаған орта мен адам денсаулығына басқа да жағымсыз әсерлерге ықпал етеді.
3-кесте. Атмосфералық ауа құрамы
Шешу жолдарына таза технологияларды пайдалану: зауыттардан шығарындылар мәселесін шешудің негізгі әдістерінің бірі-таза өндіріс технологияларын пайдалануға көшу. Бұл зиянды заттарды ұстау үшін сүзгілер мен жинақтарды орнатуды, сондай-ақ шығарындыларды атмосфераға шығарар алдында тазартудың тиімді әдістерін әзірлеуді қамтиды.
Баламалы энергия көздерін қолдау: энергия көздерін күн, жел немесе атом энергиясы сияқты экологиялық таза энергиямен ауыстыру қазба отындарына тәуелділікті айтарлықтай төмендетіп, парниктік газдар шығарындыларын азайтуы мүмкін.
Қатаң ережелер мен заңнама, өнеркәсіптік кәсіпорындар үшін шығарындыларды шектеудің қатаң ережелері мен ережелерін енгізу таза технологияларды енгізу және ластануды азайту үшін маңызды ынталандыру болуы мүмкін. Айналмалы экономиканы ілгерілету: тұтыну мен шығарындылардың сызықтық моделінен материалдар қайта өңделетін және қайта пайдаланылатын айналмалы экономикаға көшу зауыттардың экологиялық жүктемесін төмендетуі мүмкін.
Егер зауыттардан шығарындылар мәселесі тиімді шешілмесе, онда болашақ перспективалар өте жағымсыз болуы мүмкін. Атмосфералық шығарындылардың көбеюі жаһандық жылынудың жоғарылауына, климаттың өзгеруіне және теңіз деңгейінің көтерілуіне әкеледі. Бұл өз кезегінде ауа-райының төтенше жағдайларын, биоәртүрліліктің жоғалуын, адам денсаулығының нашарлауын және экономикалық шығындарды тудырады.
Алайда, егер шығарындыларды азайту үшін елеулі қадамдар жасалса, болашақ әлдеқайда қолайлы болуы мүмкін. Таза технология, баламалы энергия көздері және тұрақты өндіріс қоршаған ортаға теріс әсерді төмендетуі мүмкін. Экологиялық сананы дамыту және экологиялық жауапты өмір салтын насихаттауға күш салу да тұрақты болашаққа ықпал етуі мүмкін.
Нәтижесінде зауыттардан шығарындылар мәселесін шешу мемлекеттердің, өнеркәсіптік компаниялардың және жұртшылықтың бірлескен күш-жігерін талап етеді. Тек бірлескен күш-жігермен біз өзіміз үшін және болашақ ұрпақ үшін таза және сау планетаны қамтамасыз ете аламыз.
1. 3 Өндірістік қалдықтардың экожүйедегі рөлі
Өнеркәсіптік қалдықтар экожүйеге олардың сипаттамаларына, өңдеуіне және кәдеге жарату әдісіне байланысты оң және теріс әсер етуі мүмкін. Өнеркәсіптік қалдықтардың экожүйеге қалай әсер етуінің бірнеше жолы:
... жалғасы- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.

Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz