Маркетингтің негізгі түсініктемелері

Пән: Маркетинг
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 28 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Кіріспе 3

1. Маркетингтің негізгі түсініктемелері. Кабельді теледидарының сәтсіздігі және осы сәтсіздіктің болуына себеп болған маркетингтік орта.

1. 1 Маркетингтің негізгі түсініктемелері. 4

1. 2 Кабельді теледидарының сәтсіздігі және осы сәтсіздіктің болуына себеп болған маркетингтік орта. 4

2. Фирманың жұмыс атқару макроортасының негізгі факторлары.

2. 1 Демографиялық орталық. 7

2. 2. Экономикалық орталық. 14

2. 3 Табиғи орта. 15

2. 4 Ғылыми - техникалық орталық. 17

2. 5 Cаяси орталық. 20

2. 6 Мәдени орталық. 25

Қорытынды 29

Пайдаланған әдебиеттер 30

Кіріспе

Маркетинг жүзеге асырылатын ортада маркетинг ортасы бес бөлікке бөлінген: бақыланатын факторлар, бақыланбайтын факторлар, ұйымның өз мақсатына жетудегі сәттілік деңгейі немесе сәтсіздік деңгейі, кері байланыстар және бейімделу.

Бақыланатын факторлар қатарына фирма және оның маркетинг бойынша қызметкерлері басқаратын факторлар кіреді. Бірқатар өзара байланысты негізгі шешімдерді жоғарғы басшылық қабылдайды. Сосын бұл шешімдер маркетингтік қызметбасшылығымен нақтыланады. Бұл факторлар кешенді түрде жалпы маркетингтік стратегияны қалыптастырады. Негізгі бақыланбайтын факторлар ұйым қызметі мен оның ұсыныстарының табыстылығына әсер етеді.

Ұйымның болжамы мен бақыланбайтын қоршаған ортаның әсері өзара әрекеттесіп, фирманың мақсатқа жетудегі сәттілік немесе сәтсіздік деңгейін анықтайды. Кері байланыс фирма бақыланбайтын факторларды бақылап, олардың әлсіз және мықты жақтарын бағалауға тырысқан кезде орын алады. Бейімделу - бұл ұйым бақыланбайтын қоршаған ортаға бейімделу үшін жүзеге асыратын маркетинг жоспарындағы өзгерістер. Егер ұйым жүйелі көзқарас тұрғысынан, барлық қоршаған ортаны (бақыланатын және бақыланбайтын факторлар) қарастырғысы келмесе, келешекті барлау сезімін жоғалтып, тиісті нәтижеге қол жеткізе алмауы мүмкін.

Маркетингілік орталық микроорталықтардан және макроорталықтардан құралады. Микроорталыққа фирманың өзімен және оның клиенттерге қызмет жасау мүмкіншіліктерімен тікелей қатынастағы күштер, демек, жабдықтаушылар, маркетингілік делдалдар, клиенттер, бәсекелестер және контактылы аудиториялар жатады. Макроорталыққа демографиялық, экономикалық, табиғаттық, техникалық, саясаттық және мәдениеттік сипаттамалық микроорталыққа әсерін тигізетін әлеуметтік кеңістіктегі күштер мен факторлар жатады. Әуелі фирманың микроорталығы туралы айталық.

Маркетингтің негізгі түсініктемелері. Кабельді теледидарының сәтсіздігі және осы сәтсіздіктің болуына себеп болған маркетингтік орта.

1. 1 Маркетингтің негізгі түсініктемелері.

АҚШ әдебиетінде “маркетинг” термині XIX ғасырдың соңы мен XX ғасырдың басында пайда болды. Маркетингтің жарнама, тауарды өткізу, сауданы ұйымдастыру сияқты элементтері бұдан біраз уақыт бұрын белгілі болғанымен, экономика пәнінің құрамына енбеді.

Қазіргі заманғы маркетингтің пайда болуы мен дамуының алғашқышарттары мыналар болып табылады: әлемнің дамыған елдеріндегі нарықтық қатынастардың дамуы және заңдардың жетілдірілуі, халықаралық еңбек бөлінісіне ықпал еткен ғылыми - техникалық, технологиялық өрлеу, бәсекелестік күрестің өсуі. Осының барлығы маркетингтің ғылым, өнер, экономикалық пән ретінде теориялық және практикалық негіздерінің қалыптасуына себеп болды.

Маркетинг ғылымының негізін американдық профессор Филипп котлер қалады. Ол маркетинг пәнінің құрылымын жасап, басты түсініңтерін анықтады, негізгі тұжырымдамасын қалыптастырып, оларды жүзеге асыру жолдарын көрсетті.

Маркетинг тұжырымдамасының негізгі идеясы-тұтынушылардың қажеттіліктерін қанағаттандыру.

Котлердің пайымдауынша, маркетинг дегеніміз - айырбас жолымен мұқтаждықтар мен қажеттіліктерді қанағаттандыруға бағытталған адам қызметінің бір түрі.

Маркетингтің басты назар аударатын нысандары: адам қажеттіліктерін түсіну және басқару, сұраныс, тауарлар, айырбас, келісім, нарық, тапсырыс маркетинг нысандарымен қарапайым байланыста болады.

Маркетинг адам қызметінің бір түрі ретінде өндірісті, ұсынысты, тауарлар айырбасын осы тауарлар қоғамның әрбір мүшесіне және оның жекелеген топтарына қажет болатындай дәрежеде басқару дегенді білдіреді. Маркетингте зейіннің, зерттеудің, егер мүмкін болса, басқарудың негізгі нысаны - адамдардың қажеттіліктері, мұқтаждықтары, сұраныстары, тауар, айырбас, келісім, нарық болып табылады.

1. 2 Кабельді теледидарының сәтсіздігі және осы сәтсіздіктің болуына себеп болған маркетингтік орта.

Cи-Би-Эс корпорациясы теледидарының “Кабельді арнасы” өз бағдарламаларын көңіл көтеру “Сүйіспеншілік ладьясы” сериясының гөрі патшалық шекспир театрының орындауындағы “Макбетті” көруге құмар көрермендерге арналған болатын. Арна басшылары жоғары сапалы пьесаларды, концерттерді, операларды, би және басқа көркем хабарларды таңып көрсету тележүйелерінің үйреншікті бағдарламаларына альтернатива іздеуші сыпайы, бірақ өте сенімді көрермендер топтарын тартады деп санаған болатын. Си-Би-Эс басшылары бұл аудитория өзінің аз сандылығына қарамастан, олар өте дәулетті адамдардан құралады, ал сондықтан жарнама берушілерді тартуға мүмкіншілік береді деп санаған.

“Кабельді арна” бағдарламасының құрамында даңқты сазгерлер қатысқан хабарлар және атағы шыққан актерлер қатысқан драмалық қойылымдар және көрнекті әдебиет, және де өнер қайраткерлерінің сұхбаттары болған. Арнаның “Изюминкасына” көрнекті хореографтардың қойған би бағдарламалары жатқан. Cыншылар Си - Би - Эс бағдарламасын қызу түрде мақтаған. Арнаның ашылуын телеэкранда артығырақ көрініп, өз көрермендердің өсе түсетініне мүмкіншілік алған өнер әлемінің қайраткерлері қошеметпен қарсы алған. Дегенмен, “Кабель арнасының” ашылғанына бір жыл өткеннен кейін, Си - Би - Эс корпорациясы хабарды беруді тоқтатқаны туралы құлақтандырған. Бұл қаржылық зілзалаға айналған. Қорытындылау нәтижесінде шығын мөлшері 30 млн. долл. болған.

Си-Би-Эс “Кабельді арнасының” өз жұмысын тоқтатуы оның бағдарламасы сапасымен ешқандай байланысты болмайтын. Көрермендер оның өте әсерлі қойылымдарымен заңды түрде масаттанатын. Бакнроттықты арна басшыларының бақылауына көнбейтін бірқатар факторлармен түсіндіріге болады. Ең негізгі себеп жарнама берушілер тарапынан күтілген қуатты қаржылық қолдаудың болмағандығы. Арна жұмыс атқара бастағанда фирманың жарнамаға арналған ассигнованиялары шектелген құлдырау кезеңі басталғандықтан, көптеген фирмалар өз ақшаларын жұмсауда өте сақтық көрсеткен. Жарнама берушілердің сақтануының тағы бір себебі кабельді теледидар жүйесінде көрермендерге сұрақ беру арқылы оның бағалау коэффициентін анықтау өткізілмеген. Мұндай коэффициенті анықтау желілі теледидарлар үшін “А. К. Нильсен” фирмасы көрермендерге сұрақтар беру негізінде анықтайтын.

Cи - Би - Эс үшін тағы да бір күрделі проблема оның бағдарламасымен аналогиялы бағдарламалы және тап осы шектелген көрермендер аудиториясына бағытталған бәсекелес кабельді арналардың болуында еді. Осындай бәсекелестердің бірі - Эй - Би - Эс корпорациясының “Өнер” арнасы, екіншісі - “Браво” атты телеорталық, үшіншісі - “Көңіл көтеру арнасы” болатын. Cоңғы екеуі жарнамалық құлақтандыруларды қабылдамайтын және жазулышылар кабельді жүйені пайдаланғаны үшін қосымша төлейтін төлемақымен күн көретін. Ал “Өнер” арнасы да Си - Би - Эс сияқты жарнама берушілердің қолдауына сенім білдірген. Бір уақыттарда Си - Би - Эс “Кабельді арнасы” абонементтік төлемді енгізуді ойластырған. Бірақ кабель жүйесіне қосылған жанұялардың көпшілігі ең аз дегенде бір телеорталықтың (не өнер арнасында, не киноарнасында) жазушылары болатын. Си - Би - Эс “Кабельді арнасының” аналиктектері қорытындылауы бойынша құлдырау кезеңінде қосымша жазылуға қосымша ақы төлеушілер саны онша болмайтыны анықталған. Аз санды аудитория және онша көп емес жарнама берушілер өте көп санды арналар арасында бөлшектелінген жағдай болған.

Басқа арналармен бәсекелестік шығынның өсуіне келтірген. Сүйкімді драмалық қойылымдарға, балеттерге және басқа бағдарламаларға бірден бірнеше арналар сұраныста болғандықтан, олардың авторлық бағасы жоғарылаған. Шығынның өсуі Си-Би-Эстің өз бағдарламаларын дайындауға мәжбүр етіп, ал ол тағы да көп шығындануды талап еткен.

“Кабельді арнаның” өз қойылымдары және басқа да олардың трансляцияланған бағдарламалары жоғары сапалылығымен және сән - салтанатталығымен ерекшеленген. Дегенмен, телекөрермендердің тек қана теледидар шектеуінен басқа да бірнеше қызығарлықтай мүмкіншіліктері болған. Мысалға, қайсыбірде арна арқылы өте қымбат түскен оригинальды “Пензанса Пираттары” қойылымы, осы еңбектің киноверсиясы үлкен экранға шығар алдында көрсетілген. Си - Би - Эс “Кабельді арнасының” өз қойылымдарының жоғары сапалылығына және қымбаттығына қарамастан, жарнама берушілер тарапынан да, аудиториялар жағынан да қолдау болмаған.

Си - Би - Эс “Кабельді арнасының” сәтсіздігі сыртқы күштердің себебінің нәтижесі деп айтуға болады. Оның өнерге арналған бағдарламаларын аудитория дұрыс қарсы алғанына қарамастан, оның тағдырына экономиканың жағдайы және бәсекелестердің көпшілігі сияқты маркетингілік орталықтың басқа да факторлары ықпалын тигізген. Кабельді теледидар нарқының кәсіпкерлеріне өз бағдарламаларынан басқа, кәсіпорынның өмір сүруіне байланысты маркетингілік орталықтың көптеген факторларын да ұқыпты түрде байқап отыруы қажет.

Әрине, кабельді теледидар индустриясының келешегі, әртүрлі фирмалар маркетингі кешендерінің бәсекелестігімен қатар, сол кездегі маркетингілік орталықтағы оқиғалар мен тенденцияларға байланысты болатын. Фирма өзінің маркетингілік кешенін дайындағанда есепке алынатын, бірақ “бақылауға көнбейтін” күштер жиынтығы маркетингілік орталыққа жатады.

Маркетингілік орталыққа біз былай деп анықтама береміз:

Фирманың маркетингілік орталығы - фирма маркетинг қызметін басқаруға, мақсатты клиенттермен байланыстырып және оны жалғастырып, ынтымақтастықты нығайтуға әсерін тигізетін фирмадан тыс активті субъектілер және күштер.

Өзі құбылмалы, шектеусіз және көмескі болғандықтан, маркетингілік орталық фирма өміріне үлкен әсерін тигізеді. Бұл орталықта болып жатқан құбылыстарды не алдын ала болжауға болады деп айтуға болмайды. Ол орталықтан кенет және ауыр соққылар болуы ықтимал. 1971 жылы қай мұнай компаниясы арзан энергоресурстар кезеңінің жақын арада бітетінін айта алар еді? . . . “Гербер Фудз” корпорациясының қай басқарушысы “Балалар бумының” аяқталарын алдын ала білген? Қандай автомобиль компаниялары олардың кәсіпкерлік шешімдеріне Ральф Нэйдер мен тұтынушылардың орасан зор ықпалын тигізетінін алдын ала білген? Сондықтан фирма маркетинггілік зерттеулерді және күнделікті сыртқы ақпараттарды жинау арқылы орталықтағы өзгерістерді ұқыпты түрде бақылап отыруы керек.

2. Фирманың жұмыс атқаруы макроорталығының негізгі факторлары.

2. 1 Демографиялық орталық.

Фирма және оның жабдықтаушылары, маркетингілік делдалдары, клиенттері, бәсекелестері және контакт аудиториялары фирмаға не жаңа мүмкіншіліктер ашатын, не оған жаңа қауіптер туғызатын кең байтақ макроорталық күштер шегінде жұмыс атқарады. Бұл күштер “бақылауға көнбейтін” факторларға жататын болғандықтан, фирма оларды ұқыпты түрде бақылап, оларға жауап беріп отыруы керек. Макроорталық 6 суретте келтірілген негізгі алты күштерден құралады.

Демографиялық орталық

Демография - тұрғындардың сан жағынан өсуін және олардың орналасу тығыздығын, т. б. зерттейтін ғылым. Нарық адамдардан құралатын болғандықтан, маркетинг мәселесімен айланысушылар үшін қызықты саланың бірі демографиялық орталық болады. Біздер демографиялық тенденциялардың ең маңызды жақтарына тоқталық.

ДҮНИЕЖҮЗІЛІК ДЕМОГРАФИЯЛЫҚ ҚОПАРАЛЫС. Тұрғындар саны “қопарылыс” қарқынымен өсуде. 1981 ж. Олардың саны 4, 5 млрд. адамды құрады. Содан бері олар жыл сайын 2 пайызға өсуде. Осы қарқынмен өсу жалғастырылатын болса, 33 жылдан кейін дүние жүзі тұрғындары саны екі есе көбейеді.

Демографиялық қопарылыс дүние жүзіндегі көптеген үкіметтерді және қоғамдық топтарды ойландыруда. Біріншіден, әлем ресурстары көпшілігі өмір сүру дәрежесін күннен-күнге жоғарылатқысы келетін осыншама адамдар санының өмір сүруін қамтамасыз етуге жетіспеуі мүмкін. Екіншіден, кейбір өркендеу жағынан кейін қалған елдерде түрғындардың өсу қарқыны өте жоғары.

Тұрғындардың өсуі олардың мұқтаждықтарының өсуіне итермелейтін болғандықтан, бизнес оларды қанағаттандыруға тиісті. Ал бұл жағдай сатып алу мүмкіншілігі қажетті дәрежедегі нарықтардың өсуінің себепкері болады. Сатып алу мүмкіншілігі қажетті дәрежеде болмаған жағдайда, құлдырау басталып, нарық қысқара түседі.

АҚШ-та БАЛА ТУУДЫҢ ТӨМЕНДЕУІ. АҚШ-тағы “Бала бумы” туудың жетімсіздігімен алмасты. 1983 ж. 1 тамызында АҚШ хадқының саны 234 млн. болған. Мамандардың есебі бойынша, 2000 ж. 260 млн. адамға дейін өседі. Бірақ жалпы санының өсуіне қарамастан, 1950 ж. бастап өсу қарқыны елеулі түрде баяулаған. Туудың рекордты саны-4, 3 млн. 1957 жылы тіркелген еді. 70 жылдардың орта шенінде бұл көрсеткіш жылына 3, 2 млн. дейін төмендеген. Соңғы жылдары шамалы көтерілгені-жылына 3, 6 млн. 80-ші жылдары халықтың өсуі жылына 1 пайыздан аспайды. Жанұялардың мөлшерінің азаюына мынадай себептер болған: 1) өз өмір деңгейін жоғарылату тілегі; 2) әйелдер үйден тыс жұмыс істеуге тырысуы; 3) бала тууды жүйелеу әдістерінің тиімділігі.

Туудың құлдырауы әрекеттер өрістерінің кейбіріне қауіп төндірсе, екіншілеріне игілік болып саналады. Ол балалар ойыншықтарын, киімдерін, жиhаздарын және тамақтарын шығарушы кәсіпорындар басқарушыларын ұйқыдан қалдырып отыр. Көп жылдар бойы “Гербер компани” фирмасының ұраны “Біздің қамқорлығымыз-балаларға, жалғыз қамқорлығымыз соларға” болған. Бірақ бірнеше жыл шамасында осы жарнама үнсіз - түнсіз жоғалған. Қазіргі күндері “Гербер” аға ұрпақ адамдардың қамсыздандыруларын сатады, ал оның негізгі жарнамалық ұраны - “Бүгінде ”Герьбер” жасы 50 - ден асқан ата - аналарына қамқорлық жасайды”. “Джонсон энд Джонсон” фирмасы есейгендерді, балалардың бөртпелерін, майларын және шампуньдарын пайдалануға үгіттеуде. Сонымен қатар ательелер, әуе желілері және ресторандар сияқты кәсіпорындар жас жұбайлардың қолдарының босап, табыстарының өсуіне байланысты өз табыстарын өсіріп отыр.

АҚШ ХАЛҚЫНЫҢ ҚАРТАЙУЫ. Өлімнің төмендеуі адамдардың қазіргі ұрпақтарының өмірінің ұзарғанын дәлелдейді. Орта өмір ұзақтығы 73 жасқа жетіп, 1900 жылмен салыстырғанда 24 жасқа ұзарған. Еркектердің орта өмір жасы-69 жыл, әйелдердікі-77 жыл. Өмір сүрудің ұзаруы және туудың қысқаруы халықтың қартаюына әкеліп соқтырады. Қазір АҚШ тұрғындарының орта жасы 30 жыл, ал ол 2000 жылы 35 жас болуы ықтимал.

Халықтың әртүрлі жас топтарының саны әртүрлі қарқынмен өзгереді (7-ші суретті қара) . 1980 - 1990 жж. жас өспірімдердің саны 17% қысқарған не 4, 6 млн. адамға. Ал бұл өз кезегінде мотоциклдердің, бейсбол және футбол құралдарының, мақта-маталарынан тігілген киімдердің, күйтабақтарын өткізудің баяулауына, жоғарғы білім алғысы келетіндердің азаюына әкеліп соқтырады. Осы онжылдықта 20 - 34-ке дейінгі жастар тобының өсуі небір 3%. Ал пайдаланушылар санының шамалы ғана өсуі осы топқа қызмет атқаратын нарық қайраткерлерінің-жиhаз шығарушылардың, демалыс және саяхат ұйымдастырушылардың, қамсыздандыру компанияларының, теннис және шаңғы құралдарын шығарушылардың бұл топтарға өз тауарларының жаңа пайдалану варианттарын іздеуге және ұсынуға тура келеді.

Cанының ең үлкен өсу (28%) тобына 35-54 жас аралығындағы адамдар жатады. Демек, балалары бөлек шыққан, бос уақыттары және табыстары өскен адам топтары көбейеді. Оған мықты мамандығы бар, үлкен үйлерді және пәтерлерді, жаңа автомобильдер мен киімдерді сатып алушы ірі нарық топтары жатады.

55-64 аралығындағы адамдар саны осы онжылдықта 2% азаяды. Бұл “бос ұялар” тұрғындарының балалары бөлек шыққан, бұрынғыға қарағанда бос уақыттары көбейген, бос ақшалары өскен. Бұл топқа кіретін адамдар үйден тыс тамақтанушылар, саяхаттаушылар, қымбат киімдер сатып алушылар, гольф ойнаушылр, олар активті демалыс және көңіл көтеру нарықтарының негізін құрайды.

Санының өсу көрсеткіші бойынша екінші топқа (20%) жасы 65-тен асқан адамдар жатады. Олардың интернатқа не жасы үлкен адамдарға арналған кенттерге, үй-автофургондарына, тиыш формалы демалысқа (гольф, балық аулау), азық-түлікке және қызметтерге (дәрілер, көзілдіріктер, тростар, құлақ аппараттары, жазылып келе жатқандарға демалу үйлері) деген сұранымдары тұрақты түрде өсуде. Бұл топтағылардың өздерінен жас ұрпақтармен салыстырғанда өз мүдделеріне шоғырлану дәрежесі жоғары, олар демалуды және көңілді уақыт өткізуді ұйымдастыруға үлкен белсенділік көрсетеді. Олар өздері үшін ақша жұмсауды дұрыс санап, оны балалары үшін қалдыруға қам жемейді.

Бұрын, негізінде, жастар нарқына бағытталған фирмалар елдің қартайуына жауап ретінде көне тауарларын қайтадан позициялап және жаңа тауарлар шығаруға кірісті. Мысалға, “Ригли” фирмасы алмалы - салмалы жақтары бар адамдар үшін жабысқақ емес шайнау резинкасын шығарған. Ал “Елена Рубинштейн” фирмасы жасы 50 ден асқан әйелдер үшін тері күтуге арналған препараттардың кең ассортиментін ұсынған.

АМЕРИКАНДЫҚ ЖАНҰЯСЫНДАҒЫ ӨЗГЕРІСТЕР. Екі балалы, екі автомобильді, қала айналасында жеке үйлі американдық идеалды жанұя құрметті кү ңгіртіне бастады. Бірқатар себептердің ықпалы бойынша американдық жанұя бірқатар өзгерістерге ұшырауда. Біріншіден, некелену жасы кешеуілдеді. Некелесудің орта жасы жылдан жылға өсіп, қазіргі еркектер үшін 23, 4 және әйелдер үшін 21, 6 жас болып отыр. Бұл тұжырымдама 1980 жылдардың аяғына дейін созылады деп күтілуде. Ал осының нәтижесінде некелік және құдалық сақиналардың, қалындық жабдықтарының, өмірді қамсыздандыру полистерінің өтуі баяулап отыр. Екіншіден, жанұядағы балалардың саны азайуда. Оның үстіне жас жұбайлар балалы болуды кейінге қалдырып отыр. Ал бұл балалар тамағына, ойыншықтарға, балалар киімдеріне және басқа балаларға арналған тауарлар мен қызметтерге деген сұранымның қысқаруы деген сөз. Үшіншіден, Құрама Штаттардағы некелесудің 50%-ке жуығы айрылысумен аяқталып отыр. Ата - анасының бірі ғана бар жанұялар саны бір миллионннан асып, қосымша үй бірлігіне, үйге керекті тұрмыс приборларына және басқа тауарларға деген мұқтаждық өсуде. Төртіншіден, күйеудегі әйелдердің 51% қазірде жалданып жұмыс атқаруда. Жұмыс атқаратын әйелдер жақсы киімдер, балалар бақшасы қызметтерінің, пәтерлерді жинау қызметтерінің және дайын мұздатылған тамақтар нарықтарын құрайды. Сонымен қатар теледидардағы “Сабынды опералардың” көрермен аудиториялары және үйдегі жұмыстарды жүргізуге арналған әйелдер журналдарының оқырмандары қысқаруда. Жұмыс істейтін әйелдердің табыстары үйшаруашылық жалпы табыстарының 40%-ін құрап, жоғары сапалы тауарлар және қызметтер алуға ықпалын тигізеді. Ақыр соңында, әйелдер мен еркектердің дәстүрлі рольдері өзгеріп, еркектерге бірте-бірте керек-жарақты сатып алуды орындау, балаларға қарау сияқты үй жұмыстары міндеттелуде. Соның нәтижесінде еркектер азық-түлік, тұрмыс приборларын ұсынатын өндірушілер мен бөлшек саудашылар үшін мақсатты нарыққа айналып отыр. Бесіншіден, көптеген кәмелетке келген жастар ата - аналарынан ерте бөлек шығады. Көптеген жұбайынан айрылғандар да, жесірлер де бөлек тұрады. Құрама Штаттарда мұндай жекебастылар 19 млн. жетіп, барлық үй шаруашылықтарының 23%-ін құрайды. Бұл адамдар тобына кішігірім, пәтерлер, арзан, қуатты аз тұрмыс приборлары, қарапайым жиhаздар мен үй заттары, майда пасфосовкаланған азық - түліктер керек. Оның үстіне, жеке бастылар өзара араласуға мүмкіншілік беретін бар, туристік саяхаттар, жекебастылар круиздері сияқты қызметтерді өткізу нарқына жатады.

ХАЛЫҚТАР МИГРАЦИЯСЫ. Американдықтар - тез көтерілетін жеңіл халық. Жыл сайын әр бесінші американдық, ал бұл, ел масштабында алатын болсақ, 42 млн. адам, өзінің тұрған жерін ауыстырады. Көпшілігі Солтүстік шығыс Штаттардан Күнгей белдеу штаттарына көшеді. Күнгей штаттарға көшу жылы киімдерге және үйді жылыту құрылығыларына деген сұранымды төмендетумен қатар, ауаны кондиционерлеу аппараттарына деген сұранымды өсіреді.

Көптеген тұрғындар ауылшаруашылық аудандарынан, өмір ырғағы шапшаң, әртүрлі жүрістері мол, табыстары жоғары, тауар және қызметтер таңдауы кең қалаларға көшкен. Нью-Йорк, Чикаго және Сан - Франциско сияқты өте ірі қалалардың үлесіне қымбат терілердің, духилардың, чемодандар, өнер заттарын сатудың негізгі үлестері келеді. Бұл қалаларда мәдениеттің жоғарғы түрлері опера, балет т. б. бар. Дегенмен, соңғы кездерде халықтың кішігірім қалаларға, ауылшаруашылық мекендеріне қайтадан көше бастағаны байқалып отыр.

Бәрі бірдей қалаларға орныға бермейді. Қалалар қалашықтардың қоршауында қалса, қалашықтар саяжай поселкелерінің қоршауында қалып отыр. АҚШ-тың санақ Бюросы стандарты метрополитен ареалдары (CMA) деп аталған қала агломерацияларының орналасу топтастыруын дайындаған. Ел халқының 75%-ке жуығы фирмалардың нарықтық күштерін жұмсайтын негізгі объектілер болып саналатын 323 СМА-да тұрады. 1кестеде ең ірі 20 СМА - лардың тізімдері келтірілген.

1 кесте