Уран

Пән: Химия
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

М. Әуезов атындағы ОҢТҮСТІК ҚАЗАҚСТАН МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ

кафедрасы

Тақырыбы:

Орындаған: Туреханов Азамат

Тобы: ХТ-13-1к1

Қабылдаған:

Шымкент 2013 жыл

УРАН

Уран - периодты жүйедегі атомдық нөмірі 92 болатын химиялық элемент. Атомдық массасы - 238. 029, U (лат. - Uranium) болып белгіленеді, актиноидқа жатады.

Уран - бәсекелестiк қабiлетi анағұрлым жоғары энергия көзi болып табылады. Оның басқа отын көздерiнен басты айырмашылығы - ол жоғары концентрацияланған энергия көзi. Яғни, әрi жеңiл, әрi арзан тасымалданатын энергия көзiнен саналады. Уран - Д. И. Менделеевтің химиялық элементтерінің топтық жүйесіндегі табиғатта кездесетін 92 - ші, радиоактивті элемент. (Қазір бұл жүйеде 109 химиялық элемент бар) . Әрі орасан қуат көзі. Мәселен, 1 кг уран дәл осы мөлшердегi көмiрден бөлiнетiн энергиядан 20 мың есе жоғары электр қуатын бөледi. Жалпы құны жағынан да тиiмдi. 1 кВт сағат өндіруге кететін көмiрдің құны 4 евроцент тұрса, осы мөлшердегi газ 1, 3-2, 3 евроцентке шамалас. Ал уранның дәл осы көлемi небәрi 0, 4 евроцентпен бағаланады. «Ал осындай жеңiлдiктерге ие бола тұра, Қазақстан сонау жылдан берi көз қырын қайда қадап жүрген?» деген сұраққа жауап - Қазақстан әлi Чернобыльэлектр стансасындағы жарылысты ұмыта қойған жоқ. Уранның радиоактивтiлiгi оны өндiру мен өңдеуде, тасымалдау, өндiрiсте қолдану кезiнде үлкен кедергi келтiрумен бiрге төндiретiн қатерден қауіптенген елiмiз уран кенорындарын зерттеу жұмыстарын жасырын түрде жүргiзiп келдi.

Уранның әлемдiк қорының 80 пайызы 9 ел үлесiне тиедi. Олар: Аустралия, Қазақстан, Канада, ОАР, Намибия, Нигерия, Ресей, Бразилия және АҚШ

$D:\InFo_Zon@)))\ХИМИЯ\URAN\KazAtomProm\Уран Risunki\51cb22eca9b16326c1d74c1a3eb072ac.jpg$ Атап өтерлiгi, уран өндiрiсiнде алғы шептегi үш мемлекеттiң бiрi - Канада мен Австралиядан кейiн тұрған Қазақстан. Соңғы зерттеу қорытындылары ел аумағында 1 млн. тоннаға жуық табиғи уран қоры бар екенiн айқындап бердi. Уран қоры Қазақстанның оңтүстiк бөлiгiнде шоғырланған. Бүгiнде уран кенiшiнiң төрт торабы бар. Солтүстiк торапта Уанас, Шығыс Мыңқұдық, Ыңғай, Ақдала, оңтүстiк Ыңғай, Батыс Мыңқұдық, орталық Мыңқұдық және Буденовское кенiштерi орналасса, шығысында оңтүстiк Мойынқұм, оңтүстiк Мойынқұм-1, Төртқұдық, Қанжуған, оңтүстiк Мойынқұм-2, батыс торапта солтүстiк Қарамұрын, оңтүстiк Қарамұрын, Қарасан-1, Иiркөл және оңтүстiк торапта iрi «Заречное» кенiштерi бар. Рас, бұлардың кейбiрi уран өндiрумен қазiрдiң өзiнде айналысып жатса, құрылысы бiтпеген келесiлерi алдағы екi-үш жыл iшiнде өз жұмыстарын бастайды деп жоспарланып отыр.

Әлем бойынша уран өндіру

2005-2006 жж елдер бойынша U өндіру (тоннамен) .

Ел

2005 жыл

Ел: Канада

2005 жыл: 11410

Ел: Аустралия

2005 жыл: 9044

Ел: Қазақстан

2005 жыл: 4020

Ел: Ресей

2005 жыл: 3570

Ел: АҚШ

2005 жыл: 1249

Ел: Украина

2005 жыл: 920

Ел: Қытай

2005 жыл: 920

Компаниялар бойынша өндіріс, 2006 ж.

Cameco - 8. 1 мың тонна

Rio Tinto - 7 мың тонна

AREVA - 5 мың тонна

Қазатомөнеркәсіп - 3. 8 мың тонна

ОАО ТВЭЛ - 3, 5 мың тонна

PHB Billiton - 3 мың тонна

Навоийский ГМК - 2. 1 мың тонна

Uranium One - 1 мың тонна

Heathgate - 0. 8 мың тонна

Denison Mines - 0. 5 мың тонна

"Қазатомпром" ұлттық атом компаниясына сүйенген "Интерфакс-Қазақстан" агенттігінің хабарлауынша, Қазақстан өткен жылы 20, 9 мың тонна уран өндірген.

$D:\InFo_Zon@)))\ХИМИЯ\URAN\KazAtomProm\Уран Risunki\ff4b471b88ef21f7900f107c3db85f9d.jpg$ Компания таратқан ақпаратқа қарағанда, 2012 жылы әлемде өндірілген 55, 7 мың тонна уранның 37 пайызын Қазақстан өндірген. Бірақ, компания өткен жылғымен салыстыру жасамаған. Дегенмен, Қазақстан 2011 жылы 19450 тонна уран өндіргендіктен, 2012 жылы өндірілген уран көлемі 7, 5 пайызға артқанын байқауға болады.

Экологиялық ахуал басты назарда

Уран өндірісі Қазақстан экономикасының басым бағыттарының бірі. Бүгінде еліміз уран өндіру бойынша әлемнің көшбасшы мемлекеттерінің біріне айналды. Қызылорда облысы Шиелі ауданында орналасқан «РУ-6» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі Қазақстанның уран өндірісіне ерекше екпін қосып отырған мекеменің бірі. Бүгінгі таңда біздің мекеме «Солтүстік Қарамұрын», «Оңтүстік Қарамұрын» және «Иіркөл» кен орындарында табиғи уранды ұңғылар арқылы жерасты сілтілендіру әдісімен өндіріп отыр.

Кеніштердің ерекшелігі неде? Алдымен дүние жүзінде ең терең қабаттан өнім өндіруімен ерекшеленетінін айту керек. Табиғи уран өндіру геотехнологиялық жүйемен 450-680 метр тереңдіктен қатарлы және ұялы орналасқан ұңғылар жүйесі арқылы көтеріледі. Түсінікті тілмен айтсақ, шахталардағыдай немесе карьердегідей тау жынысын қопарып, оны жер бетіне шығарып, үлкен тас диірмендерге салып уатып немесе аса зор ыдыстарға салып қышқыл заттармен ерітпейді. Экологиялық ахуалға зиян тигізбес үшін барлық жұмыс жер астында, тау жыныстарының орналасқан жерінде жүреді. Сондықтан ауаны ластайтын шаң-тозаң, қышқыл заттардың буы жер бетіне шықпайды. Әлемдегі экологияны басты назарда ұстайтын мемлекеттердің барлығы қазір осы тәсілді пайдаланады. Мысалы, АҚШ, Канада, Австралия сияқты елдерде бұл тәсіл кеңінен тараған. Мұндай жетістікке Қазақстан да жетіп отыр.

Аталған тәсілге арналған құбырлар қышқыл заттарға төзімді полиэтилен, поливинилхлорид, тотықпайтын болат материалдардан жасалады. Сонымен қатар оларда уран ерітінділері де қалыбын бұзбайды. Ал өндірілген заттар герметикалық цистерналарға құйылып, діттеген жерге шашпай-төкпей жеткізіледі. Бұл тұрғыда да экологиялық ахуал басты назарда болады.

Бүгінде уран өндірісіндегі күкірт қышқылы да қоршаған ортаны бұзады деген әңгіме айтылып қалады. Біздің тәжірибемізде ондай жоқ. Мысалы, күкірт қышқылы бізге темір жол арқылы арнайы құтылармен жеткізіледі. Оны герметикалық цистерналарға құйып аламыз. Сонан соң елді мекендерден тысқары жатқан жолдармен тасымалдап, көздеген жерге жеткіземіз.

Ал сілтілендіру реагенті негізінен тек жер астында жүреді. Өйткені жер астындағы өнім сумен дайындалады. Ерітіндіні сору мен құю циклында да тепе-теңдік сақталады. Мәселен, металы бар қабатты жоғары және төменгі бөліктегі саз-балшықпен шектеп, гидроизоляция талабын қамтамасыз етеді. Сонымен қатар оның үстінде қалыңдығы 300-350 метр болатын саз-балшықтан құралған қабат бар. Бентонит деп аталатын бұл зат су тиген кезде ісініп, ұңғыларды қысып қалады да үстіндегі су қабаттарын төмендегі сумен араластырмайды. Кеніштің іші мен сыртындағы бұрғылау ұңғыларының сулары әр тоқсан сайын сорылып алынады. Сонан соң зертханаларға жіберіліп, тексеріліп тұрады. Соның химиялық қорытындысы бойынша осы күнге дейін судың қышқылдануы мен уранның көбеюі байқалған жоқ.

Ұлттық атом өнеркәсібі компаниясы уран өндіруші мекемелерінде жұмысшылар еңбегін, қоршаған ортаны қорғау керектігін басшылыққа алады. Сонымен бірге радиациялық қауіпсіздік пен өнеркәсіп қауіпсіздігі де басты назардағы мәселе. Жыл сайын табиғатты қорғау ісіне қомақты қаржы бөлініп отырады. Сондай-ақ қолданыстағы ұңғымалар геофизикалық зерттеулерден өтіп, техникалық ақауы барлары дер кезінде жөнделеді.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.