Адам буындарының биомеханикасы

Буын дегеніміз үзілісті, қуысты, қозғалмалы қосылу немесе буындасу. Әрбір буындабуындасатын сүйектердің буын беттері, буын капсуласы және капсуланыңішінде сүйектер арасында жататын буын қуысы болады.
1.Буын беттері, facies articulares, гиалинді, кейде талшықты, қалыңдығы 0,2-0,5 мм буын шеміршегімен, cartilago articularis, жабылған. Ұдайы үйкелу салдарынан буын шеміршегі буын беттерінің сырғанауын жеңілдететін жылтыраққа ие болып, ол шеміршектің серпінділігінен соққыны жұмсартып, буфер қызметін атқарады. Әдетте буын беттері азды-көпті бір-біріне сәйкес келеді. Бір сүйектің буын беті тиісінше ойыс болады.
2.Буын капсуласы, capsyla articularis, буын қуысын саңыласыз қоршай отырып, буындасатын сүйектерге олардың бын беттерінің жиегін лал немесе олардан сәл кейіндеу өсіп бекиді. Ол сыртқы фиброзды мембрана, mmbrana fibroza, мен ішкі синовиальды мембранадан, membrana sinovialis, тұрады. Синовиальды мембрана буын бетіне қараған жағында эндотелий клеткалары қабатымен жабылған, соның салдарынан тегіс және жылтыр болады. Ол бын қуысына жабысқақ мөлдір синовиальды бүрлер, vili synovialis деп аталатын кішкене өсінділер түзеді. Сонымен қатар ол буын ішіне енетін үлкенді-кішілі синовиальды қатпарлар, plicae synoviales, түзеді. Кейде синовиальды қатпарларда оларға сыртынан өсіп енетін едәуір мөлшерде май жиналады, ондай жағдайда май қатпарлары, plicae adiposae, деп аталатын пайда болады, оған тізе буынының plicae alares мысал бола алады.
Кеуде капсулаың жұқарған жерлерінде қапшық сияқты дөңестер немесе сіңірлерді айнала орналасатын немесе буынға жақын бұлшықеттер астында жатқан синовиальды мембрананың айналалары - синовильды қалталар, bursae synoviales, түзіледі. Синовия аталған бұл синовильды қалталар қозғалыс кезінде сіңірлер мен бұлшықеттердің үйкелісін азайтады.
3.Буын қуысы, cavitas articularis, буын беттері және синовиальды мембранамен шектелген саңылаусыз(герметикалы), жабылған саңылау пішінді кеңістік болып табылады. Қалыпты жағдайда ол бос қуыс емес, буын беттерін ылғалдандырып және майлап, олардың арасындағы үйкелісті азайтатын синовильды сұйықпен толған.
Сонымен қатар сұйықтықтардың алмасуында және буын беттерін іліктестіру арқылы бекітуде роль атқарады. Ол сондай-ақ беттерінің сығылуы соғылуын жұмсартатын буфер қызметін атқарады, өйткені буындардағы қозғалыс - тек сырғанау емес, буын беттерінің ажырасы да болып табылады. Буын беттерінің арасындағы қысым теріс (атмосфералық

Пайдаланған әдебиеттер:

-«Адам денесі.Организмнің құрылысы,қызметтері және аурулары.»
Тони Смит редакциясы.Алматы,2006 ж.
-«Артриттер мен артроздар».
Құлқыбаев Ғ.Алматы,1986ж.
-«Подагра және басқа буын аурулары»
Биекенов Қ.Алматы,1986ж.
-«Тобық буынының жарақаттық зақымдарын диагностикалаудағы сәулелік тәсілдерінің ролі»
Тилляева М.Ә.Алматы,2009ж.