Иммануил Кант

I.Иммануил Кант (1724-1804) – классикалық неміс философиясының көшбастаушысы және құқықтың қазіргі теориясындағы іргелі бағыттың бірінің негізін қалаушы. Кенигсберг университетінің профессоры Канттың ілімі XVIII ғасырдың 70 жылдары осыған дейінгі философияны сыни тұрғыда қайта пайымдағаннан кейін қалыптасты.Өзінің саяси-әлеуметтік, философиялық көзқарастарын ол бастапқыда құрамына «Бүкіләлемдік-азаматтық тұрғыдағы жалпы тарих идеясы», «Мәңгілік әлемге қатысты» сияқты ...

Кант таным мәселелерін жаңаша қойды және жаңаша шешті. Ең алдымен ол таным процесінін аумағын, шекарасын анықтады: бұл-субъект пен объектің ара - қатынасы, өзара әрекеті. Субъект және объект жөнінде Кантқа дейінгі таным теориясында әңгіме болмады: таным процесінде қайдағы бір абстракты адам кайдағы бір абстракты дүниені қалай болса солай тануға тырысады. Кантқа дейін тіпті философияда субъект жоғалып кетті. Субъекті философияға енгізген Кант және оның ізбасары И.Г.Фихте болды. Адам мен сыртқы дүниенің қарым-қатынасында бұрынғы түсінік бойынша, белсенді рөлді сыртқы дүниедегі құбылыстар атқарады деп есептелді. Адам санасы, адам сыртқы ...

Пайдаланылған әдебиеттер:
 М.Мұхамедов, Б.Сатершинов. Саяси-құқықтық ілімдер тарихы. Алматы, 2005ж.
 А.Уайтхед. Избранные работы по философии. М.: Прогресс, 1990, С.199
 А.С.Панарин. Философия политики. М., 1994.
 Е.Ә.Мелісбеков. Философиялық ой-толғаулар. Алматы. 2003.
 Н.Н.Азаркин, В.Н.Левченко, О.В.Мартышин. История политических учений. М., 1994.
 К.С.Гаджиев. Политическая наука. М., 1994.
 Ә.Нысанбаев, Т.Әбжанов. Қысқаша философия тарихы.

Пән: Философия
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

ЖОСПАР:

І. Кіріспе

ІІ. Негізгі бөлім
1. Иммануил Канттың өміріне қысқаша шолу.
2. Канттың философиялық ойлары.
3. Философияда И.Канттың алатын орны мен рөлі.

ІІІ. Қорытынды

Пайдаланылған әдебиеттер

I.Иммануил Кант (1724-1804) - классикалық неміс философиясының көшбастаушысы және құқықтың қазіргі теориясындағы іргелі бағыттың бірінің негізін қалаушы. Кенигсберг университетінің профессоры Канттың ілімі XVIII ғасырдың 70 жылдары осыған дейінгі философияны сыни тұрғыда қайта пайымдағаннан кейін қалыптасты.Өзінің саяси-әлеуметтік, философиялық көзқарастарын ол бастапқыда құрамына Бүкіләлемдік-азаматтық тұрғыдағы жалпы тарих идеясы, Мәңгілік әлемге қатысты сияқты жұмыстары енген мақалалар жинағында баяндады, ал кейінірек Адамгершілік метафизикасы трактатында қорытындылады. Ғылым дәрежесіне жеткен философияның мүмкіндіктерін ашып берді.
Таным мәселесіне айтарлықтай өз әсерін тигізген классикалық неміс философиясының өкілі де осы Иммануил Кант болды. Кант философияда таным теориясында шынында да өзі айтқандай Коперниктік төңкеріс жасады. Одан кейін философияда таным туралы көзқарас мүлде өзгерді. Материалистер таным процесін сыртқы дүниенің заттардың адам санасындағы жай бейнеленеді деп түсінді. Кант материалистік таным теориясын сынай отырып, танымның, ойлаудың, субъектінің белсенділігін баса көрсетеді.
II. 1) Иммануил Кант - қарапайым отбасының түлегі, әкесі теріден ер-тұрман, жүген, шідер жасайтын шаруа болған. Канттың гимназияға, кейін Кенигсберг университетіне түсіп, білім алуына Шульц деген пастор қол ұшын берген. Университетте Кант философия мен қатар жаратылыстану ғылымдарын (математиканы, физиканы, астрономияны, географияны және меднцинаны) тиянақты оқып, меңгереді. Белгілі грузин, кеңес философы М.К.Мамардашвилидің жазғанындай, біз үшін Канттың ілімімен, еңбектерімен бірге оның өзі, оның өмірі - сабақ аларлық. Бір қызық жәйт - Канттың өмірінде, дейді Мамардашвили, назар аударарлық ешқандай оқиғалар болмаған деуге болады. Өмір бойы бір қалада - Кенигсбергте тұрған. Шығыс Пруссия жерінен ешқайда шықпаған. Басқа жерлерден оны көруге, онымен сөйлесуге атақты адамдар оған келіп тұрған (Фихте, Карамзин т.б.), ал өзі ешқайда, ешкімге бармаған. Сөйткен адам, оқымысты кейін университетте өне бойы географиядан сабақ беріп, Физикалық география деген үш томдық еңбек жазған. Еш жерде болмаған адам калайша мұхиттар, теңіздер, кұрлықтар, таулар, Жан-жануарлар жөнінде, әр түрлі халықтар, елдер, олардың салт-дәстүрлері, әдет-ғұрыптары, мәдениеті жөнінде мамандар күмән келтірмейтіндей мағлұматтар береді. Канттың не нәрсені болса да көзімен көргендей, сол жерге, сол елге, өзі арнай барғандай көз алдына келтіре алатын, сол жерді, сол елді, сол нәрсені сонда тұрған адамдардай суреттей алатын ойлау қабілеті болған. Кант ойлау, киял қабілеті жөнінде көп жазды, терең пікірлер айтты. Тектен тек емес екен. Канттың априорлық ұғымдар, априорлық түсінік жөніндегі ілімі бар: адам санасында тәжірибеден тыс пайда болатын түсінік.
Кант өмір бойы үйленбеген, бала - шағасы болмаған. Бірақ бала оқыту, тәрбиелеу жөнінде аса құнды пікірлерге толы Педагогика деген еңбек жазған.
Канттың өмірбаянын зерттеушілер оның асқан еңбекқорлығын атап көрсетеді. Күн сайын (Кант демалыс, мереке күндерін білмеген) 10-12 сағат студенттерге дәріс оқу және ғылыммен айналысу Кант үшін үйреншікті әдет болған. Демалғанда шаршатқан бір пәнді, мысалы, математиканы қоя тұрып, басқа пәнмен (логикамен), философиямен, физикамен т.т.-мен айналысады екен.
Кант - жан-жақты ғұлама. Ол университетте жыл сайын 5-6 пәннен сабақ беріп, әртүрлі ғылым салаларынан күрделі еңбектер жазған. Өзінің ерен еңбекқорлығының, дарындылығының арқасында қарапайым отбасында дүниеге келген Кант әлем таныған философ, ғалым, ұстаз болды, үш академияның толық мүшесі болды.
Кант өзінің аспан әлемінің механикалық заңдарға сай табиғи жолмен пайда болуы жөніндегі ғылыми тұжырымын Аспанның жалпы табиғи тарихы және теориясы (1755) деген еңбегінде жария қылады. Аспандағы планеталар бір кезде табиғи жолмен заңды түрде пайда болған, бір кезде олар жоқ болуы мүмкін; Күн де мәңгі жанып тұрмайды, түбі сөнеді; табиғат құбылыстарына тарихи тұрғыдан қарау керек деген диалектикалық тұжырым жасайды. 1754 жылы Кант бір еңбегінде Жер физикалық тұрғыдан картая ма? - деген мәселе көтереді. Кант жаратылыстану саласындағы еңбектерімен, дейді Энгельс, метафизикалық көзқарасқа түңғыш соқкы берді. Ағылшын философы А.Н. Уайтхед Кант жөнінде: егер де Кант барлық күш-жігерін философияға жұмсамағанда, ол аты әлемге жайылған ұлы физик болар еді - деп жазды.
2) Кант бірақ ғылымда жаратылыстану саласымен шектеліп калмады. Оны қызықтырған тағы бір ғылым саласы философия болды. Философтың өзінің айтқаны бар: өмір бойы мені екі нәрсе таңдандырумен келеді: төбемдегі жүлдызды аспан мен бойымдағы моральдық заң.
1770 жылдан бастап Канттың шығармашылық өмірінің екінші -сыни кезеңі басталады.Кант философиясын әдебиетте сыни философия деп атайды. Әңгіме неміс ойшылының өзіне дейінгі болмаса өз заманындағы философтарды, философиялық көзқарасты сынауы жөнінде емес: Кант теориялық және практикалык зердені, таным теориясын, адам санасында орын алып келе жатқан түсініктерді, бәрін де танып білуге болады деген оптимистік көзқарасты талдап, сын елегінен өткізеді. Осы екінші кезеңде Кант өзінің философиялық жүйесін құраған атақты сыни кітаптарын жазады: Таза зердеге сын (1781), Практикалық зердеге сын (1788) және Пікір кабілеттеріне сын (1790).
Кант ғылымда ғана емес, философия саласында да іргелі жаңалықтар ашты, өзі айтқандай, коперниктік төңкеріс жасады. Бұлай деп мәлімдеуге оның толық құқы болды.
Кант таным мәселелерін жаңаша қойды және жаңаша шешті. Ең алдымен ол таным процесінін аумағын, шекарасын анықтады: бұл-субъект пен объектің ара - қатынасы, өзара әрекеті. Субъект және объект жөнінде Кантқа дейінгі таным теориясында әңгіме болмады: таным процесінде қайдағы бір абстракты адам кайдағы бір абстракты дүниені қалай болса солай тануға тырысады. Кантқа дейін тіпті философияда субъект жоғалып кетті. Субъекті философияға енгізген Кант және оның ізбасары И.Г.Фихте болды. Адам мен сыртқы дүниенің қарым-қатынасында бұрынғы түсінік бойынша, белсенді рөлді сыртқы дүниедегі құбылыстар атқарады деп есептелді. Адам санасы, адам сыртқы дүниенің әсерін қабылдаушы ғана. Сыртқы дүниенің әсерімен адам ол жөнінде мағлұматтар ала алады. Объектпен қарым-қатынас жасап, объект субъектіге әсер еткенше адам санасында ешқандай мәлімет жоқ (таза тақта). Кант осы түсінікті қатал сынады. Оның ойынша. объект субъектіге тәуелді: объекті анықтайтын, объект ретінде қарастыратын субъект. Субъект болмаса объект жоқ.
Таным процесі,- деп атап көрсетеді неміс философы, жай пайымдау, бейнелеу емес, белсенді әрекет. Сананың, ойлаудың, танымның, субъектің белсенділігі, жасампаздығы жөніндегі идея, сөйтіп, Канттаң бастау алады. Адам кез келген объектіні тани бермейді, өзіне қажет, өзін қызықтырған объектіні ғана таниды. Кант философияда алғаш рет практика жөнінде мәселе қойып, практиканы адамның іс - әрекетімен байланыстырып, танымның негізі практика болып табылатынын болжап білді.
Кант философияда тұңғыш рет таным ерекшелігі ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.