Тәуелсіз Қазақстанда саяси қалыптасуы мен дамуы

Пән: Қазақстан тарихы
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 62 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

МАЗМҰНЫ:

МАЗМҰНЫ: КІРІСПЕ

МАЗМҰНЫ:

МАЗМҰНЫ: 1. ТӘУЕЛСІЗ ҚАЗАҚСТАНДА САЯСИ ҚАЛЫПТАСУЫ МЕН ДАМУЫ.

МАЗМҰНЫ: 1. 1 Қазақстан Республикасының егеменді, тәуелсіз даму парадигмасы, оның қалыптасуы және жүзеге асуы.

МАЗМҰНЫ: 1. 2 Қоғамды демократияландыру жаңартудың тұжырымдамасы және оның негіз қалаушы элементтері.

МАЗМҰНЫ: 2. ЕГЕМЕН ҚАЗАҚСТАННЫҢ СЫРТҚЫ САЯСАТЫ.

МАЗМҰНЫ: 2. 1 Қазақстанның шет елдермен тең құқықтық қатынастар құру саясаты.

МАЗМҰНЫ: 2. 2 Мемлекет қауіпсізділігін сақтау - басты міндет.

МАЗМҰНЫ: 2. 3 Тәуелсіз Қазақстанның сыртқы саясатындағы экономикалық байланыс мәселелері.

МАЗМҰНЫ: 3. ТӘУЕЛСІЗ ҚАЗАҚСТАННЫҢ ІШКІ МЕМЛЕКЕТТІК БАСҚАРУ САЯСАТЫ. ДЕМОКРАТИЯЛЫҚ ҚАТЫНАСТАРДЫҢ ДАМУЫ.

МАЗМҰНЫ: 3. 1 Елдегі демократиялық қатынастардың дамуы. Саяси партиялар мен қоғамдық қозғалыстар.

МАЗМҰНЫ: 3. 2 1993, 1995 ж. ж. Қазақстанның Конституциясы.

МАЗМҰНЫ: 3. 3 Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Рәміздері.

МАЗМҰНЫ: 4. ҚАЗАҚСТАННЫҢ 2030-ҒА ДЕЙІНГІ КЕЗЕҢ ДАМУ СТРАТЕГИЯСЫ.

МАЗМҰНЫ:

МАЗМҰНЫ: ҚОРЫТЫНДЫ

МАЗМҰНЫ:

МАЗМҰНЫ: ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР

КІРІСПЕ

Қазақстан ыдыраудың соңына дейін Кеңес Одағын сақтап қалу үшін күресті. Бірақ республиканың бұл ниетіне Одақта болып жатқан әлеуметтік - экономикалық және қоғамдық - саяси өзгерістер қарсы тұрды. Сондықтан Қазақстан да өзінің тәуелсіздігін жариялау шараларына кірісті. Атап айтқанда, Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесі 1990 жылы 25 қазанда республикамыздың мемлекеттік егемендігі туралы Декларация қабылдады. Сөйтіп, бар әлемге Қазақстанның егемендігін жариялады. Тәуелсіздік алу Қазақстанда жалпы демократиялық процестердің барысын шапшаңдатты, мұның өзі елдегі болып жатқан оқиғалармен тығыз байланысты еді. Осы кезден бастап Қазақстан басқа республикалармен бірге іс - жүзінде орталыққа қарсы оппозицияға айналды. Қазақстанның бастамасы бойынша Белоруссиямен, Украинамен, Ресеймен және басқа республикалармен бір - бірінің егемендігін, қалыптасқан шекараларды, орнатылып жатқан өзара пайдалы экономикалық байланыстарды мойындау туралы екі жақты келісімдер жасалды.

1990 жылғы желтоқсанда Ресей, Украина, Белоруссия, Қазақстан республикаларының жетекшілері өзара төрт жақты шарт жасау жөніндегі келісімге қол қойды. Бұл келісім бойынша олар өздерінің Одақтық шартқа қарсы қоятын талаптарының бар екендігін ашып айтты. Республикалар бұрынғы федерацияның орнына, енді конфедерация түріндегі одаққа бірігу жөнінде талап қойды. Ол бойынша Орталықтың шешуіне сыртқы саясат, халықаралық мәселелер, сыртқы сауда, мемлекеттік банк және финанс, елдегі қорғаныс мәселелерін шешуді қалдырып, қалған мәселелердің барлығын жергілікті жерлерде шешу дұрыс деп есептелінді.

Алайда, бұл талаптар негізінде жаңа Одақтық шартқа қол қояр алдында 1991 жылы 19 тамызда Янаев, Павлов, Язов, т. б. қатынасқан мемлекеттік төңкерістің болуымен және орталықтың ешқандай ымыраға келмеуімен байланысты одақтар республикалардың детекшілері бұған дейін жүргізіп келген келіссөз талаптарынан бас тартты. Украина мен Белоруссия өздерінің тәуелсіздігін жариялады. Ал Қазақстанның атынан Н. Ә. Назарбаев КСРО Жоғары Кеңесінің кезектен тыс сессиясында жаңарған Одақ енді федерация түрінде болуы мүмкін емес, тек конфедеративтік шарт негізінде болуы керек деп ашық айтты, яғни бұл тек тең құқықты республикалардың достық одағы болуы мүмкін деп көрсетті. Республикалардың бұл ұсынысы 1991 жылғы 19 тамыздан кейінгі оқиғаның артынша тәжірибе жүзінде іске асырыла бастады, бұрынғы бірыңғай одақтың орнына тәуелсіз мемлекеттер достастығы қалыптасты. Олар көптеген саяси, әлеуметтік - экономикалық мәселелерді өздері шешетін болды. Тәуелсіз мемлекеттер достастығы бойынша әскери, сыртықы және т. б. аса маңызды халықаралық мәселелерді бірігіп шешу міндеті ғана қалды. Тамыз уақиғасынан кейін Кеңес Одағы Коммунистік Партиясы, оның құрамдас бөлігі Қазақстан Компартиясы (1991 ж. қыркүйек) тарихи аренадан кетті.

1990 жылы 25 қазанда республика Жоғарғы Кеңесі Қазақ КСР - нің мемлекеттік егемендігі туралы Декларация қабылдағаны жоғарыда айтылды. Егемендік алу Қазақстанда жалпы демократиялық процесстердің барысын шапшаңдатты, мұның өзі елдегі болып жатқан уақиғалармен тығыз байланысты еді. Міне, осындай күрделі жағдайда Қазақ Мемлекеттігі шеңберінде Республикадағы жоғары атқарушы және билік жүргізуші үкімет басшысы ретінде Қазақ КСР - нің Президентіне жеткілікті өкілеттік беру қажеттілігі пісіп жетілді. Мұндай өкілеттіктер республика парламентінің 1991 жылы 20 қарашада қабылдаған “Қазақ КСР - да мемлекеттік үкімет билігі мен басқару құрылымын жетілдіру және Қазақ КСР Конституциясына өзгерістер мен қосымшалар енгізу туралы” Заңы бойынша берілді. Заң негізінде Республиканың мемлекеттік басқару органдарында өзгерістер жасалды. Прокуратура, Мемлекеттік қауіпсіздік, Ішкі істер, Әділет, Сот органдары қайта құрылды. Қазақстанның мемлекеттік Қорғаныс комитеті жаңадан ұйымдастырылып қызметіне кірісті.

1991 ж. 1 желтоқсанда Қазақстан тарихында тұңғыш рет республикада жалпы халықтың қатынасуымен Президент сайлауы өткізілді. Дауыс беру қорытындысы бойынша Н. Назарбаев Президент болып сайланды. Осы кезде Президенттің Жарлығымен бұрын Одаққа бағынған кәсіпорындар мен ұйымдарды республика үкіметінің қарамағына беру, мемлекеттің сыртқы экономикалық қызметінің дербестігін қамтамасыз ету, елімізде алтын қорын жасау туралы және т. б. заңдар шығарылды. Сол жылғы 10 желтоқсанда Елбасы жарлығымен Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасының атауы Қазақстан Республикасы болып өзгертілді.

1991 жылы 16 желтоқсанда Қазақстан Республикасы Жоғарғы Кеңесінің жетінші сессиясында парламент депуттатары “Қазақстан Республикасының мемлекеттік тәуелсіздігі туралы” Заң қабылдады. Заңның бірінші бабында Қазақстан Республикасы тәуелсіз мемлекет деп жарияланды. Ол өзінің жеріне, ұлттық табысына жоғары иелік ету құқы бар, тәуелсіз сыртқы және ішкі саясатын жүргізеді, басқа шет мемлекеттерімен халықаралық құқықтық принциптері негізінде өзара байланыс жасайды деп көрсетілді.

Республикадағы барлық ұлттардың өкілдері жергілікті қазақтармен тең құқыты азаматы деп саналады. Олар республикадағы мемлекеттік үкіметтің қайнар көзі және егемендікті бірден-бір қорғаушы болып табылады. Республика азаматтарының құқытарына қол сұғушылар заң бойынша қылмысқа тартылуы тис делінген.

Заңда Республика Қарулы Күштерін құру жөніндегі құқы, республика азаматтарының әскери міндетін өтеу, оның тәртіптері мен талаптары жөнінде айтылған. Оған сондай - ақ республика қарауындағы азаматтарды қорғау, қоғамдық тртіпті және мемлекеттік қауіпсіздікті қамтамасыз ету мәселелері кірген. Заңның 16 - шы бабында ішкі және шекаралық әскерлердің істері мен қауіпсіздік органдары Президентке бағынады деп жарияланды. Республиканың мемлекеттік тілі - қазақ тілі, ал орыс тілі ұлтаралық байланыс тілі болып белгіленді. Сөйтіп, 1991 жылғы 16 желтоқсан республика тәуелсіз күні ретінде бүкіл әлемге танылды.

Қазақстан Республикасы егеменді тәуелсіз мемлекет. Оның өз тәуелсіздігіне қол жеткізген күні 1991 жылғы 16 желтоқсан. Осы кезеңге дейін қол жеткізген бұл мекенде талай мемлекеттер шаңырақ көтеріп, өркендегеннен, кейін тарих сахнасынан біржола өшкенін білеміз. Бұл мемлекеттік бірлестіктер халқының басым бөлігі ежелгі түрік халықтары болды. Түрлі тарихи жағдайларға байланысты мемлекеттер пайда болып, жойылып отырды, ал халық жаңа жағдайға бейімделіп келді.

1991 жылдың 16 желтоқсанында қабылданған Қазақстан Республикасының Мемлекеттік тәуелсіздігі туралы Конституциялық заң Еуразия құрлығының жүрек тұсындағы ежелден ұлы дала атанған ұлан - ғайыр өлкеде жаңа мемлекеттің дүниеге келген паш етті. Санаулы сағаттардан кейін әлемнің әр тарапындағы алуан мемлекеттерден келіп түскен ежелден азаттық аңсаған қаһарман халықтың тәуелсіздігін таныған қуанышты хабарлар әлемдік ақпарат құралдары арқылы дүниенің төрт бұрышына түгел тарап жатты.

Қазақтар өзінің бостандығы мен тәуелсіздігі жолындағы тек патша отаршылдары мен кеңестік жүйенің озбырлығына қарсы 200-ден астам ұлт азаттық көтерілістерге шыққан екен. Соның ең соңғысы тоталитарлық жүйенің темір құрсауын талқандауға арналған қазақ жастарының желтоқсан қозғалысына да 20 жыл толды. Тәуелсіздік жолындағы мұндай ұмтылыстардың бәрі ел тарихының ең қастерлі парақтары ретінде әрқашан жадымызда сақталатын болады.

Осыдан кейін Қазақстанда тәуелсіз егемен мемлекеттік даму процесі басталды. Еліміздің жаңа конституциясының жобасы дайындалды. Облыстардың, қалалардың және аудандардың басқару органдарына реформалар жүргізілді. Жаңадан әкімдер лауазымы енгізіліп, олардың алдына Президент пен Үкімет шешімдерін орындау, жергілікті жерлерде экономикалыө, мәдени - әлеуметтік мәселелерін шешу міндеті қойылды. Әкімдерді тағайындау, оларды қызметінен босатуды Қазақстан Президенті мен жоғарғы әкімшілік органдары жүргізетін болып белгіленді. Ал бюджеттті бекіту, оның орындалуын қадағалау, депутаттармен жұмыс жүргізу, тұрақты комиссиялардың қызметіне басшылық ету, әртүрлі қоғамдық ұйымдармен байланыс жасау Кеңестердің қарауына берілді.

Республикамыз тәуелсіздік алғаннан кейін, егемен мемлекет ретінде халықаралық аренаға шықты. 1992 жылы 3 наурызда Қазақстан Біріккен Ұлттар Ұйымына кірді, Халықаралық валюта қорының, Халықаралық реконструкция және даму банкісінің, Дүниежүзілік банктің, Халықаралық даму қауымдастығының, Инвестицияға кепілдік беретін көп жақты агенттіктің, Инвестициялық таластарды шешу жөніндегі халықаралық орталықтың, Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының мүшесі болды және басқа бірсыпыра ұйымдарға кірді.

Өзінің тәуелсіздігін алған Қазақстан Республикасынң дүниежүзінің ондаған елі таныды. Біздің елді алғашқылардың бірі болып Түркия, сол сияқты АҚШ, Германия, Франция, Ұлыбритания және т. б. ірі - ірі мемлекеттер мойындады. Қазақстан шет елдерде демократиялық және консулдық өкілдіктер ашуға кірісті. Ал Алматыда шетелдік елшілік пен миссия, халықаралық және ұлттық ұйымдардың өкілдіктері жұмыс істей бастады. Республиканың егемендікке қол жеткен алғашқы кезінен бастап мемлекетаралық және үкіметаралық келісім - шарттарға қол қою жүзеге асырылды.

Тәуелсіз Қазақстан Республикасының алдына үлкен келелі міндеттер қойылды. Олар елдің ішкі жағдайында Егемен Қазақстан мемлекетінің тұтастығын нығайтып, нарықтық экономкиаға көші, жоспарларды іске асыру, елдің ішінде көп ұлтты халықтардың бірлігін сақтауда барлық мүмкіндіктерді пайдалану. Қазақстанның сыртқы саясатындағы басты міндеттер-оның бүкіл дүниежүзі елдерімен байланыстарын одан әрі дамытып, алдыңғы қатарлы өркениетті мемлекеттердің қатарына қосылу, елдің қауіпсіздігін қорғау, әлемде бейбітшілікті сақтай отырып, ядролық соғысты болғызбау. Халықтың еркі - жігері тек осындай аса маңызды міндеттерді іске асыруға бағытталды.

Тәуелсіздік - біздің халқымыздың сан ғасырлық қаһармандық тарихының ажрамас бөлігі.

1. ТӘУЕЛСІЗ ҚАЗАҚСТАНДА САЯСИ ҚАЛЫПТАСУЫ МЕН ДАМУЫ.

1. 1 Қазақстан Республикасының егеменді, тәуелсіз даму парадигмасы, оның қалыптасуы және жүзеге асуы.

Кайта құрудың соңына қарай Кеңес Одағының орталық органдарының билігі әлсіреп, керісінше одақтас республикалардың құқықтары күшейе түсті. Алдымен Ресей Федерациясы, Украина КСР-ы өздерінің сгемендіктерін жариялады. Одақты реформалауга бағытталған жаңа Одақтық шарттың жобасы жасалып жатты. Осындай жағдайда 1990 жылы 25 қазанда республиканың Жоғарғы Кеңесі Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасының егемендігі туралы Декларация кабылдады. КазКСР Жоғарғы Кеңесі Казақстан халқының еркін білдіре отырып, ұлттардың өзін-өзі еркін билеу құқығын тани отырып, қазақ ұлтының тағдыры үшін жауапкершілікті ұғына отырып, демократиялық., құқықтық мемлекет құруды негізге алып, Казақ КСР-нің мемлекеттік егемендігін жариялады және осы Декларацияны кабылдады.

Декларация 17 баптан тұрды Қазақ КСР-і егемен мемлекет, ол басқа республикалар мен егеменді Республикалар Одағына ерікті түрде бірігеді және өзара қалыптасып шарттық негізде құрады. Одақтан еркін шығу құқығын сақтайды. Декларацияда алғаш рет КазКСР-і ұлттық мемлекеттігін сақтау, қорғау және нығайту жөнінде шаралар қолданады деп жазылды. Бұрын бұл қызметтер Одақтық органдарға тиесілі еді.

ҚазКСР-нің территориясының өзгсрмейтіндігі бекітілді.

Республиканың барлық ұлт азаматтары Қазақстан халқын құрайды, әрі КазКСР егемендігінің бірден-бір иесі және мемлекеттік өкімет билігінің негізі болып табылады деп керсетілді. Республика халқы атынан ҚазКСР Жоғарғы Кеңесінің іс-қимыл жасауға құқығы бар.

Қоғамдық, саяси, діни ұйымдарға мемлекет пен қоғам өміріне катысуы үшін кепілдіктер берілді. Мұндай нормалар ол кезең үшін демократиялық өзгерістер қатарына жатты.

Мемлекеттік өкімет билігі заң шығару, атқару және сот билігіне бөлу принципі бойынша жүзеге асырылды.

Заң шығару Жоғарғы Кеңеске берілді. Президент республиканың басшысы болды және ең жоғары әкімшілік - атқарушы билік болып есептелді. Сот билігін Жоғарғы сот жүргізді.

ҚазКСР Бас прокурорының кандидатурасын Республика Президенті КСРО Бас прокурорымен келісе отырып ұсынады жоне оны ҚазКСР Жоғарғы Кеңесі бекітеді.

Алғаш рет ҚазКСР территориясында, оның өз еркімен одаққа берген мәселелерін қоспағанда, ҚазКСР Конституциясы мен заңдарының үстемдігі орнатылады деп жазылды. Бүл егемендіктің езекті қағидаларының бірі еді. Осыған орай ҚазКСР-і өз егемендігіне қайшы келетін одақ зандарын тоқтата алды.

Меншіктің алуан түрлілігі және олардың теңдігі қамтамасыз етілді. Республика өз бюджетін дербес калыптастырады.

Республикада ядролық каруды сынауға, ол үшін полигондар салуға тиым салынды.

ҚазКСР-нің өз ішкі әскерлерін, мемлекет кауіпсіздігі және ішкі істер органдарын ұстауға құқылы болды.

ҚазКСР-і халықаралық қатынастардың дербес субъектісі ретінде Біріккен Ұлттар Ұйымына дейінгі ұйымдарға қатысуға құқылы болды.

Қазақстанның егемендік құқықтарын ҚазКСР-і мен Одақ жүзеге асырды. Бірақ оның ажырағысыз егемендігін ешкім бұза алмады.

Декларация Одақтық шарт жасау, ҚазКСР-нің жаңа Конституциясын, егемендік мәртебесін жүзеге асыратып заң актілерін жасауға негіз болып табылды.

Егемендік Декларациясын қабылдау шын мәнінде үлкен тарихи оқиға болып, тәуелсіздікке жету жолындағы соңғы саты болып табылды. Сондықтан да кейінірек егемендік Декларация қабылданған 25 қазан Рсспублика күні мерекесі болып бекітілді.

1991 жылы 10 желтоқсанда Қазақ КСР-інің атауы Қазақстан Республикасы болып өзгертілді.

Қазақ халқының ғасырлар бойы тынымсыз тәуелсіздік жолындағы жүргізген қүресі жүзеге асты. Осы 1991 жылы 16 желтоқсанда “Қазақстан Республикасының мемлекеттік тәуелсіздігі туралы” Конституциялық заңы кабылданып, онда Қазақстан Республикасының мемлекеттік тәуелсіздігі салтанатты түрде жарияланды. 7-тарау, 18-баптан тұрған бұл заң Қазақстанның мемлекеттік-құкықтық тарихының жаңа тәуелсіздік бетін ашты. Заңның 1-бабы былай жазылды. Қазақстан Республикасы - тәуелсіз, демократиялық және құқықтық мемлекет. Ол өз территориясында өкімет билігін толық иеленді, өзінің ішкі және сыртқы саясатын дербес белгілеп жүргізеді. Қазақстан Республикасы территориясында тек өз заңдары және ол таныған халықаралық құқық нормалары қолданылады. Конституциялық заңның 2 тарауы (6-8 баптар) Қазақстан Республикасы ұлттарының азаматтары біртұтас Казақстан халкын құрайды, бұл халық егемендіктің бірден-бір иесі, мемлекеттік биліктің қайнар көзі болып табылады, азаматтар барлық жағынан тең құқықка ие екендігі көрсетілді. Қазақ халқы мен Казақстан Республикасында тұратын басқа ұлт өкілдерінің тілі, мәдениеті мен дәстүріне ерекше мән беріліп, олар мемлекет қамқорлығына алынды.

Қазақстан Республикасы мемлекеттік өкімет органдарына арналған 3-тарауда биліктің заң шығарушы, атқарушы және сот билігі болып бөлінуі бекітілді. Қазақстан Республикасы халқы атынан сөйлеу құқығы Қазақстан Республикасы Жогарғы Кеңесі мен Президентіне берілді. Мұндай құқык, егемендік Декларациясыңда тек Жоғарғы Кеңеске берілгсн еді. Енді Президенттің билігі өсіп, ол Республика халқы атынан сөйлеуге құқықты болып, Қазақстан Республикасының басшысы және атқарушы өкіметі болып табылды. Атқару билігі толығымен Президент қолына шоғырланды.

Сот билігін Қазақстан Республикасының Жоғарғы соты мен Жоғарғы Арбитраждық соты атқарды. Конституциялық сот туралы норма кіргізіліп, ол Конституцияны сот арқылы қорғайтын Жоғарғы орган болып табылды.

Осы заң бойынша мемлекеттік өкімет органдарының құрылымына елеулі өзгерістер енді.

Қазақстан Республикасы мемлекеттік тәуелсіздігінің экономикалық негіздеріне арналған 4-тарауда жер, су, әуе кеңістігі, табиғи ресурстар, экономикалық, және ғылыми-техникалық потенциал Қазақстан Республикасының мемлекеттік тәуелсіздігінің негізін құрай отырып тек қана соның меншігінде болады деп көрсетілді. Меншіктің көп түрлілігі және олардың теңдігі қамтамасыз етілді.

Заңда тәуелсіздікті қорғау үшін Қазақстан Республикасының өз қарулы күштерін құрайтыны, өз территориясында әскерлер, қару-жарақ пен техника құру мәселелерін шешетіні айтылды. Қазақстан Республикасы территориясына қол сұғылмайды.

Осылай Қазақстан Республикасының тұңғыш рет мемлекеттік тәуелсіздігі туралы заң қабылданып, оны қорғау мен дамытудың да негіздері қаланды.

1993 жылы 28 қаңтарда Қазақстан Республикасы І-Конституциясы қабылданды. Конституция Жобасы бүкіл халықтық талқылаудан өтті.

Конституция преамбуладан, “Конституциялық құрылыс негіздері” деген арнайы бөлімнен, 21 тараудан, 131 баптан тұрады.

Ата Заң жеке кәсіпкерлікті де қамқорға алған. Оның еркіндігіне кепілдік беріледі. Қорғау мен қолдау қамтамасыз етіледі.

Сондай-ақ конституцияда заңды бәсекелестікті шектеуге немесе жоюға, негізсіз артыкшылық алуға, тұтынушылардың мүдделеріне нұқсан келтіруге бағытталған монополистік және өзге де кез келген қызметке жол берілмейді. Бұл ереже де нарықтық қатынастарды кеңінен дамытуға арналған.

Қорғамдық бірлестіктердің, құқықтары мен заңды мүдделерін сақтауға мемлекет кепілдік береді.

Мемлекет пен қоғамдық бірлестіктердің қызметі бір-бірінен бөлінген. Мемлекет қоғамдық бірлестіктердің жұмыстарына заңсыз араласа алмайды.

Саяси мақсат кездейтін бірлестіктердің негізгілері саяси партиялар. Ата Заңда олардың қызмет аумағы былай анықталған: “Партиялар азаматтардың саяси ерік-жігерін қалыптастыруға және оны білдіруіне жәрдемдеседі”. Басқа мемлекеттердің саяси партияларының және діни негіздегі саяси партиялардын, біздің елімізде қызмет етуіне жол берілмейді.

Қоғамдық бірлестіктердің ауқымды тобы діни бірлестіктер. Олар мемлекеттен бөлінген әрі діни насихат пен атеизмнің ешқайсысына артықшылық берілмейді. Оларға мемлекет тең карайды.

Кез-келген қоғамдық бірлестік белгілі мемлекеттік органдарда тіркелген соң ғана қызметке кіріс алады.

Ата Заңдағы ең ірі және өзекті бөлім “Мемлекет, оның органдары және институттары” мемлекеттік билікті болу мен біріктіруге арналады. Бөлім “Жалпы ереже”, “Жоғарғы Кеңес”, “Президент”, “Министрлер кабинеті”, “Мемлекеттің аймақтық ұйымдастырылуы және жергілікті басқару”, “Сот”, “Прокуратура”, “Қаржы”, “Қорғаныс және қауіпсіздік” деген тараулардан тұрады.

Мемлекеттік билік біртұтас. Заң шығарушы, атқарушы және сот биліктері мемлекеттік биліктің үш тармағы болып табылады.

Билікті дербес тармақтарға бөлу терең демократияға негізделген. Жоғарғы Кеңесті де, Президентті де халық тікелей сайлап қояды. Ал жоғарғы сот органдары болса Жоғарғы Кеңесте Прсзиденттің тікелей араласуымен сайланады.

Бұрынғы конституцияларда Жоғарғы Кеңес мемлекеттік биліктің жалғыз жоғарғы органы болып табылатын және республиканың ішкі-сыртқы саясатының барлық мәселелерін шеше алатын. Бірақ бұл шешімдерді ол тек Компартияның басшылығы, нұсқауы немесе келісімі арқылы ғана шеше алатын. Мұның өзі оның қызметінің шектеулі болғаның көрсетеді.

Жаңа Конституцияда Жоғарғы Кеңестің сипаты өзгерді. Ол бірден-бір заң шығарушы және ең жоғарғы өкілді орган болып табылады. Бірақ бұрынғыдай мемлекеттік биліктің жалғыз жоғарғы органы емес, биліктің бір тармағы ғана.

Ата Заңда Жоғарғы Кеңеске көптеген өкілдіктер берілген. Оның қызметінің негізгі бағыттары 12-тарауда көрсетілген. Жоғарғы Кеңес кәсіптік парламент ретінде тұрақты қызмет етеді, сондықтан оның депутаттары басқа жерде қызмет істей алмайды, басқа өкілді органға депутат та бола алмайды. Конституция Жоғарғы Кеңес депутатының беделін арттырып, әр депутатты бүкіл республика халқының өкілі деп жариялады.

Тұрақты парламент бес жылға сайланады. Жоғарғы Кеңес төменгі өкілді органдарга тікелей басшылық жасамайды. Өкілді биліктің жоғарыдан төменге дейінгі біртұтас жүйесі қарастырылмаған, олардың әрқайсысы өз алдына дербес.

1993 жылғы Қазақстан Республикасының Конституциясы тәуелсіздік алғаннан кейінгі алғашқы Негізгі Заң болды. Ол үлкен тарихи, саяси-құқықтық роль атқарды. Дегенмен Конституцияны Кеңес дәуірінде сайланған Жоғарғы Кеңестің кабылдауы өз таңбасын қалдырды. Ұзамай ол қайшылықтар өсіп, жаңа Конституция қабылдауға негіз болды.

1993 жылғы Конституция қайшылықты, өтпелі кезеңде кабылданды. Әлі де көп мәселелер шешімін таба алмады. Бірнеше ауқымды мәселелер бойынша елде ұзақ пікірталас, даулар болды. Олардың ішінде: қос азаматтық; тіл мәселесі ұлттық мемлекет пен азаматтық қоғам құру туралы; әкімшіліктер мен кеңестер арасындағы қайшылықтар; Жоғарғы Кеңес пен Үкімет арасындағы кайшылықтар болды. Н. Ә. Назарбаевтың басшылығымен бұл мәселелер шиеленіске жіберілмей кезең-кезеңімен саяси және құқықтық тұрғыдан шешіледі.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.