Алгебралық өрнектер

Кіріспе

Сабакта озык технологияларды тиімді пайдалану окушылардын физика пәніне деген кызығушылыгыи арттырады, шыгармашылык
кабілетін дамытады, коршаган ортаны танымдык түрғыдан зерттеу барысынца дидактикалык максаттар іс жүзіне асырылады. Педагогикалық ізденіс барысында оқушыларды тәрбиелеу мен қытуда жаңа әдістемелерді колдануды оқу үрдісіне енгізудін манызы ерекше. Осыган орай 8-ші сыныптарда’’Электр заряды", "Зарядтардын екі тегі" жаңа такырыпты түсіндіру барысында электрондык окулыктағы мысалдарды керсете отырып түсіндірілсе, интерактивті тактанын комегі аркылы тест тапсырмаларынын жауаптарын тексеруге болады.
Сабактын тиімділігін окушылардын танымдык кызығушылығын арттыру үшін гакырып материалдарын окып үйренуде, олардын әртүрлі
ізденушілік багыттағы тапсырмаларды орьгндауынын үлкен манызы бар. Әрине окушьиіардын зерттеу жүмыстарының тақырыбы ғылымда
бүрыннан белгілі. Бірак оқушының зерттеушілік TancbipMaviapabi орыпдауыи үйымдастыру манызды мәселе болып табылады. Окушылардын зерттеу жүмыстарын үйымдастырудын егізгі мезеттерін айкындау шыгармашылык процестін ерекшеліктеріне байланысты. Зерттеушілік сипаттағы тапсырмалар окушыларды нәнге кызықтырып материалдың теренде тиянакты мсңгеруін камтамысыз стсді.
Окытудын осындай жана әдіс-тәсілдерін пайдалану мүғалімді табыска жетелеп, білімін шындай түседі.Жас ұрпактын жаңаша ойлануына, олардын біртұтас дүниеіанымынын қалыптасуына әлемдік сапа денгейіндегі білім, білік негіздерін менгеруіне ыкпат ететін жанаша білім мазмұнын күру жалпы білім беру жүйесіндегі өзекті мәселе. Бүгінгі орта білім беру ісіне койылар талаптар кай кездегіден де күрделі маңызды. Өйткені бізді дамудың жаңа кезені күтіп түр. Сол кезенге лайык үлтгык санасы жангырган жана үрпак тәрбиелеу міндеті мой-
нымызда. Барлық кедеріілерді жену табыска талпыну өз колымызда дсп білсміз. "Окусыз - білім жок, білімсіз күнің жок" деген халык даналыгы ешқашан мәнін жогалтпайды.

ӘДЕБИЕТТЕР
1. Аймағамбетова Б. Көңілге қонған көрнекілік / Б. Аймағанбетова // Бастауыш мектеп. - 1989. - № 8.-14-17 бет.
2. Бантова М.А. Бастауыш кластарда математиканы оқыту методикасы / М.А. Бантова .- Алматы: Мектеп, 1978.
3. Баржықпаева С. Көрнекілікті тиімді пайдалану / С.Баржықпаева // Бастауыш мектеп.- 1991.-№ 8.- 46-48 бет.
4. Бидосов Ә. Математиканы оқыту методикасы / Ә. Бидосов.-Алматы: Мектеп, 1981.-221 бет.
5. Гоноболин Ф.Н. Психология / Ф.Н. Гоноболин.- Алматы: Мектеп, 1976.
6. Дарменова Қ. Көрнекілік арқылы ойлау қабілетін арттыру / Қ. Дарменова // Бастауыш мектеп.- 1991.- № 4.- 12-14 бет.
7. Корпешова Г. Оқушылардың қызығушылығын арттырудағы көрнекіліктің рөлі / Г.Корпешова // Қазақстан мектебі. - 1986.- № 4.- 20-21 бет.
8. Қаниева Г. Оқушының ойлау қабілетін дамыту / Г.Қаниева // Қазақстан мектебі.- 1991.-№ 5.- 3-10 бет.
9. Ушинский К.Д. Балаларды тәрбиелеу және оқыту жөніндегі пікірлері / К.Д. Ушинский .-Алматы: Мектеп, 1951.

Пән: Математика, Геометрия
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 17 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Кіріспе

I. Математика сабақтарында оқушылардың математикалық сауаттылығын
қалыптастырудың теориялық негіздері

II. Алгебралық өрнектер
2.1. Анықталмаған теңдеу
2.2. Алгебралық функция
Қорытынды

Әдебиеттер тізімі

Кіріспе

Сабакта озык технологияларды тиімді пайдалану окушылардын физика
пәніне деген кызығушылыгыи арттырады, шыгармашылык

кабілетін дамытады, коршаган ортаны танымдык түрғыдан зерттеу
барысынца дидактикалык максаттар іс жүзіне асырылады. Педагогикалық
ізденіс барысында оқушыларды тәрбиелеу мен қытуда жаңа әдістемелерді
колдануды оқу үрдісіне енгізудін манызы ерекше. Осыган орай 8-ші
сыныптарда’’Электр заряды", "Зарядтардын екі тегі" жаңа такырыпты
түсіндіру барысында электрондык окулыктағы мысалдарды керсете отырып
түсіндірілсе, интерактивті тактанын комегі аркылы тест тапсырмаларынын
жауаптарын тексеруге болады.

Сабактын тиімділігін окушылардын танымдык кызығушылығын арттыру үшін
гакырып материалдарын окып үйренуде, олардын әртүрлі

ізденушілік багыттағы тапсырмаларды орьгндауынын үлкен манызы бар. Әрине
окушьиіардын зерттеу жүмыстарының тақырыбы ғылымда

бүрыннан белгілі. Бірак оқушының зерттеушілік TancbipMaviapabi
орыпдауыи үйымдастыру манызды мәселе болып табылады. Окушылардын
зерттеу жүмыстарын үйымдастырудын егізгі мезеттерін айкындау
шыгармашылык процестін ерекшеліктеріне байланысты. Зерттеушілік
сипаттағы тапсырмалар окушыларды нәнге кызықтырып материалдың теренде
тиянакты мсңгеруін камтамысыз стсді.

Окытудын осындай жана әдіс-тәсілдерін пайдалану мүғалімді табыска
жетелеп, білімін шындай түседі.Жас ұрпактын жаңаша ойлануына, олардын
біртұтас дүниеіанымынын қалыптасуына әлемдік сапа денгейіндегі білім,
білік негіздерін менгеруіне ыкпат ететін жанаша білім мазмұнын күру
жалпы білім беру жүйесіндегі өзекті мәселе. Бүгінгі орта білім беру
ісіне койылар талаптар кай кездегіден де күрделі маңызды. Өйткені
бізді дамудың жаңа кезені күтіп түр. Сол кезенге лайык үлтгык
санасы жангырган жана үрпак тәрбиелеу міндеті мой-

нымызда. Барлық кедеріілерді жену табыска талпыну өз колымызда дсп
білсміз. "Окусыз - білім жок, білімсіз күнің жок" деген халык
даналыгы ешқашан мәнін жогалтпайды.

Математика сабақтарында оқушылардың математикалық сауаттылығын
қалыптастырудың теориялық негіздері

Білімді, өнерді, ақыл-ойды, іскерлік пен дағдыны меңгерудің
қажеттілігін түсініп, талғамына қарай таңдап тауып, игеруді өзі ұйымдастыру
сияқты іс-қимылды баланың орындауын П.М. Эрдниевтің Келешек тиімді
математика оқулығы түсіндірілуі жүйеленген теориялар мен жүйеленген
жаттығулар негізінде ғана құрылады деген пікіріне сүйеніп оқу материалы
мен теорияны қолдану әдісін, егжей-тегжейлі бірнеше санмен баяндайтын
жаттығулардың кестесі түрінде жүйелеуді жөн көрдік. П.М. Эрдниевтің
тәжірибесінде есептің, санның, сызбаның, графиктің кестесі (матрица) жан-
жақты қолданылған.
Материалды кестелерге жүйелеу білімді бір мезгілде, бір орында суретпен,
сөзбен, өрнекпен баяндау мүмкіндігін береді.
Мұның өзі меңгерілген білімнің беріктігін қамтамасыз етеді. Мате-матикалық
білімнің негізін қалайтын сандарға амалдарды орындауға арналған кестелердің
кейбіреулерінің тақырыптарын келтіреміз. Олар:
- сандарды қосу және азайту кестесі;
- сандарды разрядтық бірліктерден құру кестесі;
- сандарды көбейту кестесі;
- саңдарды бөлу кестесі;
- сандарды жай көбейткіштерге жіктеу кестесі.
Оқу материалының мазмұнын қайталауда санның, өрнектің, сөйлемнің, аралық
бет орын ауыстырғанда өзгермейтін мүшелері сыртқы қабатқа, өзгеретін
мүшелері аралық бетке таңбамен, сөзбен, белгімен, белгілеумен түсірілді.
Кесте-лердегі сан таңбасының дыбысталуы, өр-нектің ой тұжырымымен, амалдың
суретпен үйлестірілуі үздіксіздіктің тұтас-тығын сақтауға ұмтылу еді.
Көбейту кестесінде суреттің көру алаңындағы санына сәйкес жазылатын
көбейтудің сандық өрнегінің қосудың өрнегінен алынуы, кебейтіндіні есептеу
ережесінің қосындыны есептеуден шығуы, сол сияқты сандарды бөлуде, көбейту
өрнегінің бөлінгіштің шамасына қарай түрленіп қосарлануы, кестелер
арасындағы секіруді оңайлататын көпір болумен қатар, оқу материалдары
арасындағы үздік-сіздіктің сақталуының дәлелі, баланың білгені мен білуге
тиістісінің айыр-машылығы мен ортақ сипатын сөзге, іс-қимылға айналдыруының
тірегі (1, б. 15-18).
Дидактикалық ойындар - балалардың математикалық білімдерін арттырудың
құралы. Математика сабақтарында ойын-дарды қолданудың түрлі жолдары бар.
Ойынды сабақтың басында қолдану жаңа сабаққа немесе сұралатын үй тапсыр-
масына оқушыларды түгел қатыстыру мақсатын көздейді. Егер ойынды сабақтың
ортасында қолданса, онда оқушылардың көңіл-күйлерін сергіту, шаршағанды
ұмыт-тырып, ерік-жігерін дамыту мақсатын көздейді.
Ойын сабақтың соңында болса, тақырыпты бекіту не сол сабақтан алған білімді
жинақтау мақсатында пайдаланылады. Ойын оқушылардың оқуға деген ынтасын
арттырудың маңызды құралы. Сондықтан да бастауыш сынып оқушылары сабақ
үстінде ойынды көп қажет етеді. Оларға пайдаланатын ойындар оқушылардың жас
ерекшеліктеріне қарай күрделеніп отырады. Яғни алты жасарлармен ойналатын
ойынның мазмұны жеңіл болады, ал сыныбы жоғарылаған сайын, яғни екінші,
үшінші, төртінші сынынтарда бұл ойынның мазмұны күшейеді.
Мысалы: 1-ші сыныпта қарапайым ғана ойын түрлерін ойнатсақ, сынып
жоғарылаған сайын, ойынның мазмұнын да баланың жас ерекшелігіне сай
пайдаланған дұрыс.
Олай болса ойындарды пайда-ланудың маңызы зор. Ойындарды математика
сабақтарында қолдана отырып, балаларды саналы ойлантуға үйретеміз.
Нәтижесінде балалардың қаншалық-ты білім меңгергенін анықтауға болады.
Мұндай ойынның көптеген түрлері бар. Сондықтан ойынды балалардың жас
ерекшеліктеріне және өтілетін сабақтардың тақырыбына, мазмұнына сай етіп
таңдап алған дұрыс.
Бала ойын іс-әрекеті үстінде қандай да білімді игеріп жатқанын, ал оқу
үрдісінін өзінде қалай ойынға ұласып кеткенін аңғармай қалуы тиіс. Сонда
ғана ойын және іс-әрекеттері табиғи бірлікте болып, пәндік білім, білік
және дағдыны игеруге толық ықпал жасайды.
Мысалы: 1-ші сыныпта заттарды санауға және олардың екі тобын салыстыруға,
өлшеміне, пішіміне және түстеріне қарай ажыратуға үйрету мақсатында Жеміс
жинау ойынын ойнатуға болады.
Сабақ материалына лайықталған ойынды алып, тек қана оқушының орындай алатын
іс-әрекетімен шектелу жеткіліксіз. Мұнда ойынды ұйымдастырудың және
басқарудың сипаты мен жолдары да жан-жақты ойластырылуы керек.
Ойын да халық педагогикасының құрамдас бір бөлігі болып табылады. Ұлттық
ойындар халықтың әлеуметтік-экономикалық жағдайларына байланысты туып,
дамығанына қазақ халқының ойындарымен таныса отырып, көзіміз әбден жетеді.
Бастауыш мектепте математиканы оқытудың мақсаты мен маңызы бастауыш
сыныптардағы оқушылардың матема-тиканы оқыту теориясы мен техноло-гиясынан
білім, білік және дағдыларын қалыптастыру барысы. Бастауыш мектепте
математиканы оқытудың мақсаты мен маңызын қарастыра отырып, оқытудың
әдістері, ғылыми-педагогикалық әдебиет-терді, бағдарламаларды,
математикадан оқулықтар мен оқу-әдістемелік құралдарды теориялық талдау;
озат педагогикалық тәжірибені оқып-үйрену және жалпылау.
Математика әдістемесінің басқа ғылым салаларымен философия, логика,
математика, педагогика, психология т.б байланысты. Қазақстан
Республикасында бастауыш мектепке арналған математика жаңа оқу-әдістемелік
топтаманың ендірілуімен және оқытудың жаңа технологияларының жасалуымен
байланысты. Кеңестік дәуір кезіндегі бастауыш мектеп математикасын дәстүрлі
оқытудың дамуына М.И. Моро, А.С. Пчелко, А.М. Пышкало, М.А. Бантова, Г.В.
Бельтюкова және т.б ғалымдар елеулі үлес қосқан. Аталмыш ғалымдардың дайын-
даған математиканы оқытудың ғылыми негіздері сол кездегі оқу-әдістемелік
топтамада қаланған. Осы авторлардың құралдары қайта өңделіп және
толықтырылып, ТМД елдерінде қазіргі кезде де қолданылады.
80-90 жылдары дамыта оқыту іс-әрекеттік және жеке тұлғалық тұрғыдан қарау
сияқты мәселелердің дамуына орай бастауыш мектеп математикасы әдіс-теменің
қалыптасуына Л.В. Занков, В.В. Давыдов, Д.Б. Эльконин, П.М. Эрдниев, Н.Б.
Истомина және т.б ғалымдардың еңбектері елеулі роль атқарады. Кеңес
дәуіріндегі Қазақстан мектептерінде оқыту орыс тілінде басылған дәстүрлі
оқулықтар мен оқу құралдары жүзеге асырылды, сондай-ақ ішінара лайықталаған
оқулықтар да қолданылады. Қазақстан Республи-касында 1997 жылдан бастап
жаңа технологиялар ескерілген профессор Т.Қ.Оспановтың басшылығымен
авторлар ұжымының (Ш.Х. Құрманалина, Ж.Т. Қайыңбаев, Б.М. Қосанов, К.А.
Ерешова, В.Я. Анисимова) дайындаған жаңа оқу-әдістемелік топтамасы
тәжірибеге енді-рілді. Аталмыш ғылымның қазіргі заман даму тенденцияларына
орай техноло-гияларын енгізуді, әр түрлі нұсқадағы ОӘТ-ны дайындау
негізінде 12 жылдық білім беру жүйесіне көшуі (2, б. 20-25).
Математиканы оқыту жұмысын ұйымдастырудың басқа формаларын сабақтан тыс
жеке оқушылармен жұмыс, топ оқушыларымен өткізілетін сабақтар, үйге
берілетін өзіндік жұмыс, экскурсиялар, сабақпен тығыз байланысты және соған
бағындырылған математикадан өткен сабақтан тыс жұмыстар сабақта алған
білімді тереңдете және кеңейте түсу мақсатымен және білімдеріндегі, білік-
теріндегі және дағдыларындағы жою мақсатымен өткізіледі. Біріншіден, ол
математикадан сыныптан тыс түрліше жұмыстар жүргізу арқылы, екіншіден пән
жөнінен артта қалғандығы байқалған және сыныппен ілесіп кете алмайтын
балалармен жеке және топқа бөліп, оқу жұмысын өткізу ұйымдастырылады.
Олқылықтар көбінесе оқушының ауру себебінен оның жұмысына мұғалімнің көңіл
аудармауынан, нерв жүйесі ерекшеліктерінің салдарынан, т.б. пайда болуы
мүмкін. Сондықтан мұғалім әртүрлі әдістерді қолданып, жұмыс жүргізеді.
Математикадан үйге берілетін өзіндік жұмыс: оқушының өз бетімен білімді
игеріп алуына көмектеседі, мұғалім мен ата-ана оқушының біліп отыруына
мүмкіндік береді, үйде баланың бос уақытын ұйымдастыруға көмектеседі.
Оларда бағалы қасиеттерді қалыптастыруға көмектеседі.
Үй тапсырмасы жекелей және топтық бола алады, оқушылардың бірнеше топқа
бөлініп, жалпы сынып тапсырмасының бөлігі болып қандай да бір тапсырмасының
бөлігі болып қандай да бір тапсырманы орындайтын түрі. Мысалы: сан
материалды жинау кезінде 1 топ оқушы оқу құрал-жабдықтарының бағаларын
біледі, 2-ші тобы азық-түліктің бағасын, 3-ші топ ойыншықтардың бағаларын
біледі, т.с.с. Үйге берілетін оқу тапсырмасын басқаруды мұғалім оқушыларға
нұсқау беру арқылы және орындалған жұмысты тексеру арқылы жүзеге асырылады.
Үй тапсырмасын бергенде мұғалім қысқаша нұсқауға көше отырып, түсіндіру
керек. Үй тапсырмасының көлемі өте үлкен болмауы тиіс. Үй тапсырмасын
тексеру түрліше жолмен жүзеге асырылады. Жазбаша жұмыстарды мұғалім үйде
де, сабақ кезінде сыныпта тексереді. Балаларға үйге берілетін оқу ісіне
байланысты жұмысты дұрыс ұйымдастыру үшін, мұғалім оқушылардың жанұясымен
тығыз байланысты болуы керек.
Экскурсия: бағдарлама тақырыбы бойынша істелетін жұмыстың бастамасы болуы
мүмкін. Оның мақсаты - оқушыларды оқып үйретілетін тақы-рыптарға қызықтыру,
тақырып бойынша істелетін келесі жұмыс үшін қажетті материал жинақтауға
көмектеседі. Мұндай экскурсияның мысалы: тас жолға немесе қаладағы көшеге
экскурсия жасау болып табылады, бұл кезде оқушылар (3 сынып) қозғалысқа
берілген есептерді шығару алдында қозғалыстың әр түрімен танысады. Мысалы:
шаманың арасындағы төмендегі байланыстарды оқып үйрету кезінде дүкенге
экскурсия жасауға болады: баға-мөлшер құн, бір нәрсенің массасы - мөлшері
жалпы масса, т.б. (2 сынып). Дүкенге экскурсия жасағанда балалар сатып алу-
сату процесін бақылайды, кейбір тәуелділіктерді бақылайды, таразыны
пайдалану ережесін білуі, т.с.с. экскурсияның міндеті - оқушының білімін
бекіту және кеңейте түсу, бір сабақта және бірнеше сабақта алған материалын
жинақтау (3, б. 18).
Математиканың бастауыш курсында мазмұнды есептердің алатын орны ерекше.
Есепті шығару барысында оқушылар математикалық жаңа білімдерді игеріп,
практикалық іс-әрекетке дайындалады. Мұндай есептер олардың логикалық ойлау
қабілетін дамытуға үлкен әсер етеді.
Сонымен қатар, мазмұнды есептерді шығарудың оқушылардың жеке тұлға ретінде
қалыптасуында да тәрбиелік маңызы зор. Сондықтан мұғалімнің мазмұндық
есептер туралы, оның құрылы-мы туралы кең түсігі болуы, ондай есеп-терді әр
түрлі тәсілмен шеше алуы керек.
Мазмұнды есеп қандай да бір ситуацияның кәдімгі тілмен осы ситуацияның бір
компонетінің сандық сипаттамасын беруді талап етіп, оның компонеттерінің
арасында қандай да бір қатысының бар жоқтығын тауып немесе қатынасының
түрін анықтап баяндау.
Кез–келген мазмұнды есеп екі бөлімнен тұрады: Шарты және талабы.
Есептің шартында объект және оның кейбір мәндері, объектіні сипаттайтын
белгілер, осы шамалардың белгілі және белгісіз мәндері, олардың арасындағы
қатыстар жөнінде айтылады.
Есептің талабы-нені табу керек екендігін көрсету. Ол бұйрықты немесе
сұраулы сөйлем түрінде көрсетіледі.
Есепті шешу-бұл есепте берілген айқын және жанама сандардың, шамалармен,
олардың арасындағы қатыс-тарымен логикалық дұрыс тізбектелген амалдар мен
операциялар арқылы есептің талабын орындау.
Есептерді шығарумен таныстыру. Алдын ала дайындық жұмысын жүргізген соң
балаларды есептердің қарастырылып отырған түрін шығарумен таныстыруға
көшуге болады. Есептер шығаруға үйретудің екінші кезеңінде есептермен жұмыс
істеу методикасында мына кезеңдердің тәртібін сақтаған жөн.
І кезең – есептің мазмұнымен таныстыру;
ІІ кезең – есептің шешуін іздеу;
ІІІ кезең – есепті шешу;
IV кезең – есептің шешуін тексеру.
Бұл бөліп көрсетіп отырылған кезеңдер өзара тығыз байланысты, әр кезеңдегі
жұмыс негізінен мұғалімнің басшылығымен жүргізіледі. Әр кезеңдегі жұмыс
методикасын толығырақ қарас-тырамыз.
1) Есептің мазмұнымен таныстыру: есептің мазмұнымен таныстыру дегеніміз –
оны оқып шығып, онда келтірілген жайттардың өмірде болатын ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.