Ғылым түсінігі

ФИЛОСОФИЯ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ

Философия, оның ғылымдар жүйесіндегі орны.

Философия ғылымы. Философия – адамзат дамуының қайнарынан бастау алатын ғылым. Ол біздің заманымызға дейінгі мыңжылдықтың басында дүниеге келді. Сол кезден бастап ол үнемі даму үстінде. Адам баласының ой-өрісі кеңіген сайын философия да тереңдей түсті. Философияны дінге ақын, өйткені ол дін сияқты догмаға сүйенеді дейтіндер бар. Бірақ ол дін емес. Әрине, философияның жүйеленген қағидалар мен догмаға сүйенетіні рас, бірақ философия нақты фактыларға да жүгінеді. Сондықтан философия басқа ғылымдар сияқты көбінесе объективтік заңдылықтарға сүйенеді. Философия - өз алдына ғылым. Ол, ең алдымен, дүниетанымдық, теориялық, методологиялық ғылым. Философия бүкіл әлемді оның басты салалары: табиғат, қоғам, адам санасын тұтас құбылыс ретінде алып, оның жалпы заңдылықтарын ашады, объективтік шындық жөніндегі белгілі қағидалар жүйесін қалыптастырады. Сол мақсатқа жетуде ол басқа ғылымдар сияқты дүниетанымдық, методологиялық ғылым ретінде өмір сүреді. Дүниеге көзқарастың түбір негізі теорияда. Ол үшін ұғыну, түсіну, нану қажет. Наным көзқарастың өзегі. Бірақ наным да түрліше болады. Адам бір нәрсеге иланбайынша, оның ісі тұрақты болмайды.
Философияның ежелгі грек дәуірінен бері «даналыққа құштарлық» деп анықталып келгендігі белгілі. Алайда философияның кең танымал осы ұғымынан өзге түсініктерді де тарихи-философиялық очерктерде молынан ұшырасады. Мысалы, Платон «...геометрия және басқа философиялар» деген сөздерінде философия ұғымын «ғылым сөзінің мағынасына жақын қолданады. Оның ойынша Сократ «философия» терминін даналыққа құштарлыұты, ақиқатқа жетуге деген құмарлықты белгілеу ретінде пайдаланған.
Философия бүкіл адамзаттың даналық ой-пікірі, нанымы, дүниетанымы, көзқарасы. Оны әрбір саналы адамзаттың түсінгені жөн.

Философияның негізгі әдістері. Философияда екі түрлі әдіс қолданылады.
1. диалектикалық әдіс. Ол дүние ұдайы қозғалыста, өзгерісте, дамуда деп түсінеді.
2. метафизикалық (гр. ta meta, ta physika деген екі сөзінен құралған) әдіс. Бұл – біріншіге қарама-қарсы, дүниені өзгермейтін, қозғалмайтын, дамымайтын құбылыс деп түсінетін ұғым. Диалектикалық әдіті ертедегі гректерден Гераклит пен Аристотель қолданса, жаңа дәуірден – Г. Гегель қолданып, ілгері дамытты. Бірақ, Гегель идеалистік диалектик болды. Оның пікірінше диалектикалық тұрғыдан дамитын объективтік шындық емес, тек идея, қиял, ой.оның түсіндіруінше объективтік ой дамымайды. Бұл ғылымғы қайшы пікір болатын. К.Маркс те диалектик болды. Бірақ, оның

Пайдаланған әдебиеттер тізімі:

1. Ж.А. Алтай, философия ғылымдарының докторы, профессор.
Т.Х. Ғабитов, философия ғылымдарының докторы, профессор.
Ғ.Есім, философия ғылымдарының докторы, профессор.
Н.Ж. Байтенова, философия ғылымдарының докторы, профессор.
Ғылым тарихы мен философиясы Алматы «Раритет» 2008
2. Ж.А. Алтай, философия ғылымдарының докторы, профессор
А.Қасабек.
Қ.Мұхамбетәлі. Философия тарихы. Алматы «Қазақ университеті» 2006
1. Философия (ұжымдық басылым) Алматы «Раритет» 2004
2. Д.Кішібеков.
Ұ.Сыдықов. Философия Алматы «Атамұра» 1994
5. Философия. Учебное пособие для студентов вуза. под. ред. Кохановского В.Б

Пән: Философия
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

І. Кіріспе

ІІ. Негізгі бөлім:

1. Ғылым түсінігі.

2. Ғылыми танымның негізгі ерекшеліктері.

3. Философияның басқа ғылымдармен байланысы.

4. Философияның негізгі мәселесі.

ІІІ. Қорытынды

Пайдаланған әдебиеттер тізімі.

ФИЛОСОФИЯ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ

Философия, оның ғылымдар жүйесіндегі орны.

Философия ғылымы. Философия – адамзат дамуының қайнарынан бастау
алатын ғылым. Ол біздің заманымызға дейінгі мыңжылдықтың басында дүниеге
келді. Сол кезден бастап ол үнемі даму үстінде. Адам баласының ой-өрісі
кеңіген сайын философия да тереңдей түсті. Философияны дінге ақын, өйткені
ол дін сияқты догмаға сүйенеді дейтіндер бар. Бірақ ол дін емес. Әрине,
философияның жүйеленген қағидалар мен догмаға сүйенетіні рас, бірақ
философия нақты фактыларға да жүгінеді. Сондықтан философия басқа ғылымдар
сияқты көбінесе объективтік заңдылықтарға сүйенеді. Философия - өз алдына
ғылым. Ол, ең алдымен, дүниетанымдық, теориялық, методологиялық ғылым.
Философия бүкіл әлемді оның басты салалары: табиғат, қоғам, адам санасын
тұтас құбылыс ретінде алып, оның жалпы заңдылықтарын ашады, объективтік
шындық жөніндегі белгілі қағидалар жүйесін қалыптастырады. Сол мақсатқа
жетуде ол басқа ғылымдар сияқты дүниетанымдық, методологиялық ғылым ретінде
өмір сүреді. Дүниеге көзқарастың түбір негізі теорияда. Ол үшін ұғыну,
түсіну, нану қажет. Наным көзқарастың өзегі. Бірақ наным да түрліше болады.
Адам бір нәрсеге иланбайынша, оның ісі тұрақты болмайды.
Философияның ежелгі грек дәуірінен бері даналыққа құштарлық деп
анықталып келгендігі белгілі. Алайда философияның кең танымал осы ұғымынан
өзге түсініктерді де тарихи-философиялық очерктерде молынан ұшырасады.
Мысалы, Платон ...геометрия және басқа философиялар деген сөздерінде
философия ұғымын ғылым сөзінің мағынасына жақын қолданады. Оның ойынша
Сократ философия терминін даналыққа құштарлыұты, ақиқатқа жетуге деген
құмарлықты белгілеу ретінде пайдаланған.
Философия бүкіл адамзаттың даналық ой-пікірі, нанымы, дүниетанымы,
көзқарасы. Оны әрбір саналы адамзаттың түсінгені жөн.

Философияның негізгі әдістері. Философияда екі түрлі әдіс
қолданылады.
1. диалектикалық әдіс. Ол дүние ұдайы қозғалыста, өзгерісте, дамуда деп
түсінеді.
2. метафизикалық (гр. ta meta, ta physika деген екі сөзінен құралған)
әдіс. Бұл – біріншіге қарама-қарсы, дүниені өзгермейтін, қозғалмайтын,
дамымайтын құбылыс деп түсінетін ұғым. Диалектикалық әдіті ертедегі
гректерден Гераклит пен Аристотель қолданса, жаңа дәуірден – Г. Гегель
қолданып, ілгері дамытты. Бірақ, Гегель идеалистік диалектик болды.
Оның пікірінше диалектикалық тұрғыдан дамитын объективтік шындық
емес, тек идея, қиял, ой.оның түсіндіруінше объективтік ой дамымайды.
Бұл ғылымғы қайшы пікір болатын. К.Маркс те диалектик болды. Бірақ,
оның диалектикасы Гегель диалектикасына қарама-қарсы материалистік
диалектика еді.
Метафизиктерге К.Маркске дейінгі материалистердің барлығы жатты.
Метафизиктер өздігінен дамудың көздерін ашып бере алмады, сондықтан бұл
салада олар идеализм шеңберінен шықпады. Диалектикалық материалистер
дамудың көзі – қарама-қарсылқтардың бірлігі мен күрес заңы деп түсіндіреді.
Сөйтіп материалистер екі түрлі болып келеді. К.Маркс пен Ф.Энгельс
материализмнің жоғарғы түрі – диалектикалық материализмді жасады. Ал
идеалистер іштей екі бағыт ұстады. Бірі объективтік идеалистер. Олар
дүниені жаратушы күш бар, ол бізден тыс өмір сүреді. Ол күшке идеяны
жатқызып, оны жаратушы күш құдірет - деп түсінген. Оның өкілдері:
ертедегі дүниеден – Плптон; жаңа дәуірден – Г.Гегель, Ф.Шеллинг; қазіргі
заманнан – неотомистер. Бұлардың пікірі діни көзқарасқа өте жақын келеді.
Әлемді билеуші – идея, не объективтік идея, әлемдік сана дейді объективтік
идеалистер, ал діншілдер ол күшті құдырет, жаратушы құдай деп атайды.
Екінші бағыттағылар субъективтік идеалистер. Олар дүниенің дінгегі
мен, менің санам, менің сезімім дейді. Мен бар жерде, дейді
субъективтік идеалистер, дүние бар, мен жоқ болсам, дүние де жоқ дегенді
айтады. Оған жататындар: Дж.Беркли, Д.Юм, И.Фихте, махистер,
неопозитавистер мен экзистенциалистер.

Ғылым түсінігі. Ғылым көп қырлы, көп астарлы әлеуметтік феномен
ретінде біздің өмірлік қызметіміздің берлық салаларына белсенді түрде енді.
Ғылым түсінігінің мағынасын ашып, оның даму барысын қадағалау үшін ғылым
мен қоғам, ғылым мен мәдениет арасындағы байланыстардың кең жүйелері
негізінде, сол ғылымның өзін нақты тарихи саралау арқылы жүзеге асыруға
болады. Ғылым мәдени-тарихи тұтастықпен тығыз қарым-қатынаста дамиды.
Құбылысты шынайы түсініп, ой-толғамнан өткізу үшін, оның түп тамырын және
даму тарихын білу қажет.
Ғылым - өзіндік таным формасы тәрізді рухани өндірістің спецификалық
түрі және әлеуметтік институт, жоғарыда айтылғандай, ХҮІ-ХҮІІ ғғ. Жаңа
кезеңдегі капиталисттік өндіріс құрылымы дәуірінде пайда болған. Осы
уақыттан бастап ғылым өз бетінше дами бастады. Ол әрдайым практикамен
тығыз байланыста болып, одан өзінің дамуына қажетті импульстер алып,
сонымен қатар практикалық әрекет үрдісіне өз әсерін тигізіп отырады.
Ғылым – қоғамға, танымға және табиғат туралы білім өндірісіне
бағытталған адам әрекеттерінің рухани формасы.
Ғылым – сондай-ақ жаңа білім алудағы шығармашылық әрекет және
мынандай әрекет нәтижиесі: өндірістің негізіндегі талаптар мен
әрекеттерінің бірізділік жүйесінде келтірілген білмдер жиынтығы. Хаостық
мәліметтер жиынтығы мен көлемі ғылыми білім болып табылмайды. Әмбебаптылық,
персоналдылық, тәртіптілік, демократтылық, комуникабельдылық ғылыми
әрекеттің ерекшеліктері болып табылады. Өзінің материалдығы мен дамуында
әлемді бейнелеу арқылы ол өзара тығыз байланыстағы заңдары туралы білім
жүйесін қалыптастырды. Сонымен қатар, ол шындықтың белгілі бір саласын
және әрекет әдісінің методын игеруіне байланысты көптеген білім салаларына
бөлінеді. Заттық пен танымдық әдісі бойынша табиғат туралы ғылымды–
табиғаттануды және қоғам туралы – қағамтануды (гуманитарлық және әлеуметтік
ғылымдар), таным, ойлау туралы (логика, гнесеология) ғылым түрлерін атап
көрсетуге болады. Жеке бір топты техникалық ғылымдар құрады. Өз кезегінде
әр ғылым тобы нақтырақ жіктелуге ұшырауы мүмкін. Сонымен, нақты ғылымдар
құрамына механика, физика, химия, биология және т.б. кіреді және осылардың
әрқайсысы ғылыми дисциплиналар қатарына бөлінеді, яғни - физикалық химия,
биологиялық физика т.б. шындықтың жалпы заңдарын көрсететін ғылым Философия
болфп табылады, оны тек ғылым қатарына жатқызуға болмайды.
Ғылымды классификациялаудың басқа да қағидалары болуы мүмкін. Сонымен
өзінің практикалық ғылымнан алшақтауына байланысты екі үлкен түрін атап
көрсетуге болады: фундаменталды, мұнда практикаға деген тікелей ориентацтя
жоқ болғын. Жеке ғылымдар мен ғылыми дисциплиналар арасындағы шекара шартты
және жылжымалы.
Ғылым дисциплиналар жүйесінің арқасында өзін-өзі оқытатын таным мен
әлеуметтік институт формасы, оған ғылым логикасы мен тарихы, ғылыми
шығармашылақ психологиясы, ғылым мен білім әлеуметі, ғылымтану және т.б.
Қазіргі таңда ғылыми-таным әрекетінің жылпы мінездемесін, білім структурасы
мен динамикасын, логикалық – методологиялық аспектілерін зерттейтін
ғылымның философиясы қарқынды дамып келеді.

Ғылыми танымның негізгі ерекшеліктері.
1. Ғылыми білімнің негізгі міндеті - шындықтың объектілік заңдарын
анықтау – табиғи, әлеуметтік (қоғамдық), өзін-өзі тану заңдары,
ойлау және т.б. Осыдан жалпыға негізгі амалмен зерттеу
ориентациясы, заттың өмірлік қасиеттері, оның қажетті мінездемелері
және олардың абстракция жүйесінде орын алуы. Егер бұлар жоқ болса
ғылым да жоқ.
2. Ғылыми танымның мақсаты және жоғарғы құндалағы – объективтік
шындық. Осыдан ғылыми танымның характерлік сипаты – объективтік,
субъектілік сәттерді мүкмкіндігінше тазалықты жүзеге асыру
мақсатында жоққа шығару.
3. Ғылым коп жағдайда басқа таным түрлеріне қарағанда практикада
жүзеге асуға бағытталып, қоршаған орта шындығынын өзгеруінде және
нақтылықты басқару процесінде әрекет жетекшісі болып отырған.
Ғылыми ізденістің өмірлік мағынасы мынандай формуламен сипатталуы
мүмкін: Болжау үшін білу, болжау тәжірибеде әрекет жасау үшін -
осы шақта ғана емес келер шақта да.
4. Теория, гипотеза ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.