Релелік қорғаныс және электр автоматикасы

Пән: Электротехника
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 90 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИБЕТЛІГІ

Болашақ Университеті колледжі мекемесі

ОҚУ ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕН

РЕЛЕЛІК ҚОРҒАНЫС ЖӘНЕ ЭЛЕКТР АВТОМАТИКАсы

Дайындаған: Бурамбаева Э. С.

Оспанов С. О.

Изтелеуова Д. А.

№1 дәріс

Кіріспе. Электр жүйелеріндегі бүлінулер мен бейнормал жұмыс режимдері.

Энергетикалық жүйеде әртүрлі бүлінулер немесе нормальді емес режимдер электростанциялар [ЭС] мен қосалқы станциялардың [ҚС], электр беріліс желісі [ЛЭП] және электр энергиясын тұтынушы электр қондырғыларының электр құрылғыларының бүлінулері болуы мүмкін.

Бүлінулерден апаттық токтар п. б. және ЭС мен ҚС шиналарында кернеудің төмендеуі болады. Бүліндіру тоғы көп көлемде жылу шығарып, зақымданған жерде ( К ) қатты бұзылуларға әкеледі және бүлінбеген әуе электр желісін (ӘЭЖ) мен қондырғылар арқылы жүре отырып, қауіпті қызу процессін тудырады (сурет-1. 1) .

Сурет 1. 1 Электрэнергетикалық жүйе бөлігінің сұлбасы.

Кернеудің түсуі энергия жүйесіндегі тұтынушылардың қалыпты жұмысын бұзып және ЭС мен энергожүйенің (ЭЖ) паралель жұмысының тұрақтылығына кері әсер етеді.

Бірқаліпті режимдер ток пен жиіліктің Сонымен бірге, бірқаліпті емес режим кезіндегі кернеудің ауытқуы электр жабдықтау сенімділігін төмендетіп, ал кернеу мен токтың көтерілуі электр қондырғылары мен ӘЭЖ-нің бір қаліпті жұмыс істеуіне қауіпті жағдай тудырады.

Сондықтан бүліну мен бұзылуды дер кезінде анықтап, бүлінбеген жердің қалыпты жұмыс жасауын қамтамасыз ету үшін, бүлінген жерді электр жабдықтау жүйесінен ажыратып тастауымыз керек.

Уақытында іс-шаралар қолдансақ, қауіпті жағдайдың алдын алуға болады (мысалы, көтерілген ток немесе кернеуді төмендетсек болғаны) . Егер қондырғы немесе жүйеде қауіпті режим пайда болса, онда оны дер кезінде берілген уақыттарда өшіріп тастау керек. Ал, бұл автоматты құрылғы арқылы ғана жүзеге асады. Осы себептен электр жабдықтарын және оның элементтерін қауіпті жағдайлардан және бір қаліпті емес режимдерден автоматты құрылғылар арқылы қорғайды. Бірінші кезекте автоматты құрылғы (қорғаныс) ретінде балқымалы сақтандырғыштар қолданылды. Кейін қорғаныс құралы ретінде электрлі автомат- релесі арқылы қолданылды. Сондықтан қорғаныс құрылғыларды жасауда релелі пайдаланғандықтан, оны релелік қорғаныс деп атады.

Релелік қорғаныс (РҚ) ЭЖ (Электрмен жабдықтау ) элементін үздіксіз бақылай отырып, бұзылулар мен нормальді емес режим кезінде бірден әсерге келеді. Бұзылулар кезінде релелік қорғаныс бұзылған участокты анықтап, оны ЭЭС-тен ажыратады, күштік ажыратқыштарға Q әсер береді, ол өз кезінде үлкен токтарды ажыратады. Нормальді емес режимде релелік қорғаныс бұзылуды анықтап, бұзылу түріне қарай ажыратады немесе автоматты түрде операцияларды өзі қолдануы керек. Болмаса жедел қызмет көрсетушіге сигнал беру арқылы нормальді емес режимді қалпына келтіру үшін керекті жұмыстар атқарылады.

Релелік қорғаныс электрлік автоматтардың бастысы, мұнсыз энергожүйенің қалыпты жұмысы мүмкін де емес. Ол басқа да электрлі автоматты құрылғылармен тығыз байланысты. Міндетті авариялық жағдайды туғызбауға және тез арада ЭЭС-тің нормальді режимде жұмыс істеу мен тұтынышыларды электрмен қамтамасыз етеді: автоматты түрде қайта қосылу (АПВ), автоматты түрде резервті электр көзіне қосу (АВР), автоматты жиілік жүктелу (АЧР) және т. б.

Көбінесе ЭЭС-де бұзылулар фаза аралық қысқа тұйықталу кезінде немесе жермен тұйықталу кезінде болады. (1. 2-сурет) . Электр машиналары мен трансформаторлардың орамаларында бір фазалық қысқа тұйықталулар болып тұрады. Бұзылулардың басты себебіне: ток жеткізу сымының изоляциясының, оның ескіруімен, асқын кернеумен, механикалық бүлінулерден; провод пен ЛЭП- тің тіреуінің зақымдануынан, қанағатсыз күйде тұтынудан, мұз тайғақтан, қатты желден, «сымның биінен» және т. б. себептерден; қызмет көрсетушінің қателігінен болады.

г) кернеуді түсіру паралель жұмыс істеп тұрған генератордың тұрақты жұмысына әсер етеді, өйткені энергожүйенің түсуімен тұтынушылардың бір бөлігіне немесе барлығына бірдей ток беру тоқтатылады. Бүлінудің басты түріне изоляцияланған нейтральді бір фазалы жүйеде жермен тұйықталуы немесе доға тәрізді сөндіргіш реактордың үлкен кедергісінің жермен немесе активті кедергінің тұтынылуынан. 1. 2-суретте көрініп тұрғандай жерге изоляндырылған нейтральді жүйеде қысқа тұйықталу болып тұрған жоқ, кезегінде ЭҚҚ Е _А зақымданған фаза жермен жалғанғанмен шрупталмаған. Зақымдалған жердегі ток I, С көлем арқылы зақымдалмаған фазамен (В мен С) жерге қатысты жүйеде тұйықталған. Фаза аралық зақымдану мұндайда осы күйінде қалады. Осыдан бір фазалының жермен жүйеде изоляндырылған нейтральді тұйықталуы тұтынушылар мен генератордың синхронды жұмысына әсер етпейді. Бірақ мұндай зақымдану түрі жүйеде перенапряжение әкеледі, бүлінбеген фазаның изоляциясына әсер етеді және бір фазалы тұйықталуы фаза аралық жермен тұйықталуға немесе қабаттасып тұрған жермен тұйықталуы мүмкін.

Сурет 1. 3. Қысқа тұйықталудағы кернеудің түсуінің әсері.

а- тұтынушылар жұмысына; б- энергожүйенің қалыпты // жұмысына; в- ток осциллограммасы мен асинхронды режимдегі кернеу.

№2 дәріс

Релелік қорғаныс пен автоматика сұлбалары жасалуының негізгі принциптері

Релелік қорғанысың құрылғыларының сұлбалары сызбалары принципальды, структуралы, функционалды және монтажды түрінде бейнеленеді.

Принципиальды сұлба релелік қорғаныстың монтажды орындалуын шағылыстырмайтын комплектіні әрекет принципі туралы мағлұмат (көрсеткіш) береді. Сұлбада комплектіге кіретін оларды барлық электрлік тізбекпен байланыстыратын барлық реле мен элементтер көрсетіледі. Реле контактілері реле орамаларында сәйкесті токтың берілмеуі жағдайларда сұлбаларда көрсетіледі. Түрлі типтегі релелер конструкторлық құжаттаманың бірыңғай жүйесінде қабылданған халықаралық стандарт бойынша латын әрпімен белгіленеді.

Релелік қорғаныстың принципті схемасы әдетте екі-үш сұлба түрінде бейнеленеді: бөлек өлшеуіш бөлік және тізбегін логикалық бөлігі, басқару бөлігі және сигнализация. Микросхемалар ішкі жалғауларсыз олар үшін шартты бейне ретінде қабылданып көрсетіледі.

Структуралық сұлбалар қарастырылған құрылғылар тұратын негізгі бөліктерді бейнелейді, олардың әсерінің тізбектілігін көрсетумен бөліктердің өзара байланысын анықтайды. Блоктар олардың белгіленуін түсіндіретін белгісі бар тік бұрыштармен бейнеленеді. Реле мен элементтерің органы құрамбөліктеріне кіретіндер көрсетілмейді.

Функционалды сұлбалар структуралық сұлбаларға қарағанда детальды болып келеді, релелік қорғаныстың құрылғысы және оның бөлек структуралық бөлігі қандай функционалды органдар мен элементтерден тұратындығын көрсетеді.

Монтажды сұлбалар оның құрамына кіретін элементтерден құрылғылардың монтажын орындау үшін арналған және қалай мұндай монтаж зауыт-дайындаушыларымен жүзеге асырылғандығын көрсетеді.

№3 дәріс

Релелік қорғаныс пен автоматика құрылғыларының оперативті ток көздері.

Қолданылуы және негізгі талаптары. Оперативті токтың қорек көзі ажыратқышты дистанционды басқару тізбегін, Рқ құрылғыларын, автоматика және басқа қорғаныс құралдарын қоректендіру үшін қолданылады.

Энергожүйенің бүлінген элементтерін сөндіру және ненормальді режимді жоюды басқарудың оперативті тізбегінің, РҚ және басқа құрылғылардың тізбегінің қорегі айрықша сенімділікпен ерекшеленуі керек. Сол үшін оперативті токтың қорек көзінің басты талабы кез келген бүлінулер мен ненормальді режимдер кезінде оперативті ток қорек көзінің кернеуі және қуаты барлық уақытта керекті мәнге ие болу. Ол мән РҚ, автоматика, телемеханика және сигнализацияның әрекетке келуіне, сөндіруге және сол ажыратқыштың қосылуына жауап беруі керек.

Оперативті тізбекті қоректендіру үшін тұрақты және айнымалы ток қорек көзі қолдащнылады.

Тұрақты оперативті ток. Тұрақты қорек көзі ретінде 220-110 В кернеулі аккумулятор батареялары; кішірек қосалқы станцияларда 48 В-тық батареялар қолданылады. Аккумуляторлық батареялар РҚ-ның барлық құрылғыларының, автоматика, басқару тізбегі және сигнализацияның орталықтандырылған қорек көзі болады.

Аккумуляторлық батарея GB құралмалы шинаға жалғанады, шина арқылы барлық тұрақты ток тұтынушыларына таралады. GB әдетте үздіксіз зарядты режмде жұмыс жасайды, және әрекетке барлық уақытта дайын болады. Бұл мақсатта құралмалы шинаға үздіксіз жұмыс жасайтын зарядтаушы құрылғы параллель жалғанады. Бастапқы кезде зарядтаушы құрылғы жүйеден айнымалы ток алатын электр қозғалтқышы арқылы іске қосылатын тұрақты ток генераторы түрінде болды, қазіргі уақытта жартылай өткізгішті түзетуші қолданылады.

РҚ және автоматика тізбегінің ең жауапты учаскесі ажыратқышты күштік басқару және электромагниттік сөндіру тізбегі. Олар қорек көзін басқару шинкісінен ШУ алады. Одан кейінгі жауапты екінші учаске ажыратқышты қосу электромагнит тізбегі. Олар да бөлек шинкіден ШВ қоректенеді. Одан кейінгі үшінші учаске сигнализация, ол ШС шинкісінен алады. Тұрақты токтың басқа тұтынушылары (авариялық жарықтандыру, кейбір өз қажетін қанағаттандырушы электр қозғалтқыштары) төртінші учаскені құрайды, олар бөлек құрастырмалы шинадан немесе шиналар құрамасынан қоректенеді; ШУ, ШВ, ШС сенімділігі бойынша секцияланады.

Сурет 3. 1. РҚ оперативті тізбек қорек көзіның принципті сұлбасы және тұрақты оперативті токпен басқару және белгі беру сұлбасы

Электр станцияларында және үлкен түйінді қосалқы станцияларда басты шиналар құрамасы басқару тізбегінің қорек көзі сенімділікті арттыру мақсатында (басты шинадағы бүліну кезінде) екі секция түрінде болады, әрқайсысы қорек көзін аккумуляторлы батареядан автоматты ажыратқыш немесе сақтандырғыш арқылы алады. ШУ, ШВ, ШС шинкілеріне қосылған тұтынушылар территорясына байланысты учаскелерге бөлінеді. (ТҚ 220, 110 кВ; басқару щиті және т. б. ) Осындай әрбір учаске екіден кем емес линиядан сақина схемасы бойынша қоректенеді.

Барлық желі және оған қосылған элементтер қысқа тұйықталудан қорғануы керек. Бұл қорғаныс сақтандырғыш немесе автоматты ажыратқыш арқылы жүзеге асады. Басты қоректендіруші тізбекте жіне батареядан құрама шинаға баратын тізбекте автоматты ажыратқыш және сақтандырғыш орнатылады. Барлық сақтандырғыш пен автоматты ажыратқыш қысқа тұйықталу кезінде бүлінген элементті тұрақты ток тізбегінен сөндірудің селективтілігін қамтамасыз етуі керек. Әсерге келу тогы максимал жүктеме тогына байланысты қойылады және қысқа тұйықталу кезінде келесі резервтегі учаскеде әсерге келуін қамтамасыз етуі керек.

Тұрақты ток тізбегіндегі бұзылуларды анықтау үшін арнайы бақылау құрылғылары қарастырылады. Мысалы, сақтандырғыш жарамдылығы, электромагнитті сөндірудіңжәне ажыратқыштың көмекші контактілерінің бүтіндігі КН релесі арқылы бақыланады.

Тұрақты ток тізбегінде жерге тұйықталу болуы мүмкін. Жерге тұйықталу екі нүктеде болғанда РҚ контактілері шунтталады және электромагнитті ажыратылуда ток пайда болады. Бұл ток әсерінен ажыратқыш жалған әсерге келуі мүмкін. Мұндай ажыратуды ескерту үшін тұрақты токта жерге тұйықталу болғанын көрсететін бақылау қолданылады. Бұл бақылау вольтметр және сигналды реле арқылы орындалады.

Аккумуляторлы батареялар РҚ құрылғыларын қоректендіруде ең сенімді қорек көзі болып табылады. Өйткені олар кез келген уақытта негізгі айнымалы ток желісіне қарамастан керекті кернеу мен қуатпен әрекетке келе алады. Аккумуляторлық батареяның кемшіліктері де бар. Үлкен сенімділік мақсатында олар барлық ЭС және ҚС-да 110 кВ және одан да үлкен кернеумен орнатылады. Олар басқа оперативті ток көзінен қымбат, оларға зарядтаушы құрылғы, арнайы ғимарат керек, олармен жұмыс жасау үшін мамандандырылған персонал керек. Орталықтандырылған қорек көзі үшін күрделі, созылған, қымбат және үлкен көлемдегі тұрақты ток кабелі керек.

Сол үшін 6, 10, 35, кейде 110 кВ таратушы желілердегі ҚС-да айнымалы оперативті ток көзі қолданылады.

Айнымалы оперативті ток. Айнымалы токты оперативті тізбекті қоректендіру үшін бірінші реттік желіден ток немесе кернеу алады. Айнымалы оперативті токты қоректендіру үшін ток трансформатыры, кернеу трансформаторы және өз қажеттілігін қанағаттандыратын трансформатор қолданылады.

Ток трансформаторы қысқа тұйықталудан қорғайтын РҚ оперативті тізбегін қоректендіретін сенімді қорек көзі болып табылады. Ток трансформаторының екінші реттік тогы қысқа тұйықталу кезінде күрт өседі, соған байланысты ток трансформаторының екінші реттік кернеуі мен қуаты өседі, және қысқа тұйықталу кезінде оперативті тізбекті сенімді қоректендіреді. Бірақ ток өспейтін бүлінулер мен ненормальді режимде ток трансформаторының тогы және қуаты РҚ логикалық элементінің әсерге келуіне және ажыратқышты іске қосуға күші жетпей қалады. Осыған байланысты ТТ-ны ажыратқышты нормальді режимде дистанциялы басқаруда және қорғалатын объектіде кернеу (ток) жоқ болған жағдайда қолданбайды.

Кернеу трансформаторы (КТ) және өз қажеттігін қанағаттандыратын трансформаторлары қысқа тұйықталудан қорғайтын РҚ-ның оперативті тізбегін қоректендіруге жарамсыз, өйткені қысқа тұйықталу кезінде кернеу тез түсіп кетеді. Кернеу түспейтін бүлінулер мен ненормальді режим кезінде КТ мен өз қажеттігін қанағаттандыратын трансформаторлар асқын кернеу мен жерге тұйықталудан қорғайтын РҚ-ны қоректендіру үшін қорғайды. Айнымалы оперативті токта РҚ-ның схемасының орындалу принципі 4-тарауда көрсетілген. Аккумуляторлы батареяға қарағанда айнымалы оперативті ток көзі арзан болады, оны баптай оңай және арнайы ғимарат керек емес.

Айнымалы оперативті ток көзінің кемшілігі қуаттың шектеулігі, ол отандық тәжірибеде қолданылатын электромагниттік және пневматикалық жетектерде кернеуі 35 кВ-тан жоғары желілердегі ажыратқыштарды сөндіруге күші жетпейді.

Айнымалы оперативті ток көзіні кернеуі 6-35 және кебір жерде 110 кВ желілердегі токтық РҚ-ны қоректендіруде кеңінен қолданылады.

Жартылай өткізгішті элементі бар РҚ-да оперативті ток көзіне ерекше талаптар қойылады.

№4 дәріс

РҚА-ға арналған ток пен кернеуді өлшеу трансформаторлары.

Жұмыс істеу принципі. Ток трансформаторлары көмекші элемент болып табылады, олардың көмегімен релелік қорғаныстың өлшеу органдары қорғалатын объектің тогының мәні, фазасы және жиілігі жайлы ақпарат алады. Алынатын ақпараттың дұрыс болуына релелік қорғаныс құрылғысының жұмысының дұрыс болуы тәуелді болады. Сондықтан релелік қорғаныс құрылғысын қоректендіретін ток трансформаторына деген негізгі талап, қателігі белгілі бір мәннен асып кетпейтін қателігі бар бақыланатын ток трансформациясының дәлдігі болып табылады.

Ток трансформаторы құрылғысының принципін 3. 1 суретте көрсетілген схемалар түсіндіріп бере алады. Ток трансформаторының қосалқы қысқыштарының біреуі міндетті түрде қауіпсіздік техникасы шарты бойынша жерге тұйықталуы керек.

Сурет 5. 1. Ток трансформаторлары:

а - құрылыс принципі; б - орын ауыстыру схемасы.

Ток трансформаторлары w ₁ алғашқы орамадан (бақыланатын токқа тізбектей қосылған), w ₂ екінші орамадан (релелік қорғаныстың тізбектей қосылған элементтерінен немесе өлшеу приборларынан тұратын, Z _Н қосымша күштің кедергісіне тұйықталған) және L құрыш магнит сымынан (оның көмегімен орамалар арасындағы магниттік байланыс жүреді) тұрады. w ₁ алғашқы орамадан өтетін І ₁ алғашқы ток және w ₂ екінші ораманың І ₂ тогы І ₁ w ₁ және І ₂ w ₂ магниттік қозғаушы күшін тудырады., олар өз кезегінде І құрыш магнит сымында тұйықталатын Ф ₁ және Ф ₂ магниттік ағындарды алып келеді.

5. 1. суретте көрсетілген (оң бағыты ескерілген) магниттеуші күштер және олар тудыратын магниттік ағындардың айырымы алынады, нәтижесінде магниттік қозғаушы күші І _ном w ₁ және Ф _т [41] трансформатордың магниттік ағыны алынады:

I ₁ w ₁ - I ₂ w ₂ = I _ном w ₁ ; (5. 1)

Ф ₁ - Ф ₂ = Ф _т

Жұмысшы немесе негізгі деп аталатын Ф _т ағыны, екі ораудан да көп өтіп, екінші орауда ЭДС Е ₂ - ге барады, ол екінші ораудың тұйық тізбегінде І ₂ тогын жасайды. Ф _т ағыны І _ном тогымен І _ном w ₁ магниттік қозғаушы күшін құрайды. І _ном І ₁ тогының бөлігі болып табылады да, магниттеуші ток деп аталады. Егер І _ном =0 болса, (5. 1) өрнегі келесі түрде болады:

I ₁ w ₁ = I ₂ w ₂ бұдан

I ₂ = I ₁ (w ₁ /w ₂ ) = I ₁ /К _ІВ (5. 2)

Бұл жерде К _ІВ = w ₂ /w ₁ - ансформация коэффициенті, ол номиналдыққа қарағанда айналымды деп аталады. Магниттеуші ток жоқ уақытта І ₂ екінші ток К _ІВ - ға тең ток трансформаторы трансформация коэффициентіне бөлінген І ₁ алғашқы токқа тең болады. Бұл жағдайда алғашқы ток w ₂ екінші орауға трансформацияланады да, Ток трансформаторы қателіксіз жұмыс жасайды.

Өлшеу кернеу трансформаторы кернеуі 380 В -тан жоғары қондырғыларда приборлардың параллель обматкасын қоректендіру үшін қолданылады. Суретте кернеу трансформаторының құрылысы мен векторлық диограммасы көрсетілген.

Кернеу трансформаторының негізгі элементтері мыналар:

Тұйықталатын электротехникалық темірден жасалған өзек.
Жоғары кернеулі екінші обматка.
Төменгі кернеулі екінші обматка.

Кернеу трансформаторының номиналдық коэффицентін мына формуламен табуға болады

Кном=U1 ком U2ком =W1 / W2

ТПЛ-10 тиіпті екі магниттік өткізгіштер бар ток параметірі.

Кернеу трансформаторы тізбекке параллель қосылады.

Кернеу трансформаторының екінші обматикасы стандартты 100 В немесе 100/ 3 В - тың кернеуге есептелініп заводта дайындалады. Бұл обматкаға Ватметрін счетчиктің релелерін және автоматты приборларының параллель обматкалары қосылады. Кернеу трансформаторы өлшеу процесіне екі қателік енгізеді.

Олар мыналар:

Кернеу мөлшерінің қателігі.
Бұрыштық қателік.

Кернеу мөлшерінің қателігін мынадай формуламен табуға болады:

∆U % = U2ком - U1 / U1 * 100;

Ал кернеу трансфарматорының енгізетін бұрыштық қателігі дегеніміз, бірінші обматиканың кернеуіне U1 қарағанда екінші обматиканың кернеуі (U2) 180~ бұрышқа айналдырылған болып есептелінеді.

Кернеу трансформаторының екінші обматикасын түгі мына формуламен анықталады.

S2 = √(∑ Pприб) ²+(Qприб) ²

Мұнда S2 - екінші обматиканың жүгі В. А. ∑ Pприб приборлардың параллель катушкаларымен қолданылатын активті қуатының қосындысы Вт. Qприб приборларының параллель катушкаларымен қолданылатын реактивті қуатының қосындысы кВА.

Өлшеуіш трансформаторыны құрылысының схемасы және векторлық диограммасы.

Тұйықталатын электротехникалық темірден болаттан жасалған өзек.
Жоғары кернеулі бірінші реттік ораммасы.
Төмендегі кернеулі екінші реттік ораммасы.

Егерде, кернеу трансформаторының екінші обматикасының жүгі /S2/ көбейсе онда ол кернеу трансформатордың өлшеуіш қателігі де көбейеді. Кернеу трансформаторының орамаларын қосу схемасы көрсетілген.

Кернеу трансформаторының төрт класс дәлдігі бар. Олар мыналар: 0, 2; 0, 5; 1 және 3;

Көрсетілген цифорлар өлшеу процесінде кернеуде болатын қателіктерді процентпен көрсетеді.

Кернеу трансформаторын шаруашылықта мына түрлерді жиі қолданылады: НОМ, НОЛ, НОС, НТМИ, НКФ т. с. с.

№6 дәріс

Полярлықты, трансформаттау коэффициенттерін тексеру, ток пен трансформаторларының вольтмаперлік сипаттамаларын алу.

Векторлық диаграмманың шарты мен тағайындалуы. Реленің ыңғайлы түрде жұмыс істеуіне ток пен кернеуді векторлы диаграммамен көрсетеді. Векторлы диаграмманы қолдануға бастысы мына көрсеткіштер қолданылады: жүктемесіз бір бағыттағы ЛЭП және шындығындағы бұрышына фазалық жылынуы мен ток пен кернеудің токтар мен кернеулердің фазалық нақты жылжу бұрышын қысқа тұйықталу кезіндегі кернеудің индуктивті және активті кедергілер тізбегіндегін табу. Қысқа тұйықталу жерді қоректендіретін электрлі жүйе орнын фазасының ЭҚК Е _А , Е _В , Е _С симметриялы және теңестірілген векторлық жүйеде, ток пен кернеу иекторын құрайтын эквивалентті генератормен ауыстырады.

Диаграмманы құруды жеңілдету үшін металды қысқа тұйықталуды, тұйықталған жердегі өтпелі кедергі R _n >0 тең. Токтың оң жүрісін қоректендіру көзінен бүлінген жерге қарай бағытын алады, сәйкесінше оңға ЭҚК пен кернеу жатады. Олардың бағыттары оң токтың бағытына сәйкес келеді.

Үшфазалы қысқа тұйықталудағы векторлық диаграмма. 1. 4а-суретінде электр беріліс желісіндегі үш фазаның металдық К нүктесіндегі қысқа тұйықталуы көрсетілген.

Векторлық диаграмма тұрғызу ЭҚК-нің әсерінен әрбір фазада қысқа тұйықталу тогы пайда болады:

(1. 1)