Көліктегі сервистік қызметті жетілдіру
Мазмұны
Кіріспе.
1. Теміржол көлігінде сервистік қызметтер нарығының теориялық аспектілері.
1.1.Теміржол көлігіндегі сервистік қызмет нарығының қазіргі жағдайы.
1.2.Теміржол көлігіндегі сервистік қызмет нарығының мазмұны, ерекшелігі.
2. Қазақстан Республикасының теміржол көлігінің сервистік қызмет нарығының қазіргі жағдайын анализдеу
2.1. «Жолаушылар тасымалы» АҚ сервистік қызмет сапа деңгейін бағалау.
2.2. Сервистік қызмет нарығының талдауына маркетингтік көзқарас.
3. Нарықтағы сервистік қызмет потенциалын қолданудағы негізгі бағыттарын жақсарту.
3.1.«Жолаушылар тасымалы» АҚ сервистік қызметінің даму перспективалары.
3.2. Сервистік қызмет көрсетудегі ұйымдастыру жүйесін жетілдіру.
Қорытынды
Пайдаланған әдебиеттер тізімі
Қосымша
Кіріспе.
1. Теміржол көлігінде сервистік қызметтер нарығының теориялық аспектілері.
1.1.Теміржол көлігіндегі сервистік қызмет нарығының қазіргі жағдайы.
1.2.Теміржол көлігіндегі сервистік қызмет нарығының мазмұны, ерекшелігі.
2. Қазақстан Республикасының теміржол көлігінің сервистік қызмет нарығының қазіргі жағдайын анализдеу
2.1. «Жолаушылар тасымалы» АҚ сервистік қызмет сапа деңгейін бағалау.
2.2. Сервистік қызмет нарығының талдауына маркетингтік көзқарас.
3. Нарықтағы сервистік қызмет потенциалын қолданудағы негізгі бағыттарын жақсарту.
3.1.«Жолаушылар тасымалы» АҚ сервистік қызметінің даму перспективалары.
3.2. Сервистік қызмет көрсетудегі ұйымдастыру жүйесін жетілдіру.
Қорытынды
Пайдаланған әдебиеттер тізімі
Қосымша
Тақырыптың өзектілігі. Егеменді еліміздің Президенті Н.Ә.Назарбаевтың «Қазақстан- 2030» атты халыққа жолдауында Республикамыздың экономикасын жетілдірудегі жеті басымдықтың бірі - көлік кешені болып табылады. Сонымен бірге, Елбасымыздың «Қазақсан-2050» атты стратегиясының басым бағыты көлік саласына негізделген. Жолаушыларды аймақаралық тасымалдау көлігінің ең маңыздысы - теміржол көлігі, Қазақстандағы тасымалдың 60% осы теміржол көлігіне тиесілі. Қазіргі кезде көлік қызметі саласында тасымалдау үрдісі өзерді, яғни тасымалдау процесінде ресурсты үнемдеу мен ақпараттық технологияны пайдалану, мемлекет ішіндегі сауда қатынастарының дамуы және көлік түрлері арасында бәсекелестіктің күшеюімен көрінеді.
Сонымен қоса, халыққа көрсетілетін көлік қызметінің сапасына ерекше көңіл аударып, номенклатурасын кеңейтіп, жаңа сервистік қызмет түрлерін ұсыну керек. Теміржол көлігіндегі сервис - кәсіпкерлік саласындағы негізгі қызметтің біріне айналуда және негізгі міндеті: жолаушыларды тасымалдау кезіндегі қызмет көрсету сапасын жақсарту мен көлік нарығындағы үлесін кеңейту мақсатында техникалық, экономикалық негізделген ұсыныстарды жүзеге асыру.
Сервистік қызмет көрсету нарығының өзгеруіне қарамастан, Қазақстандағы және кейбір ТМД елдерінде теориялық концепциялар дұрыс дамымаған. Ол дегеніміз, бұрын жүргізілген идеология – маркстік теория бірінші кезекте материалды өндіріске ерекше мән беріп, қызмет көрсету сервисіне көңіл аудармаған.
Отандық экономикалық әдебиеттерде әлі күнге дейін сервис туралы сұрақтар толық жөнді қарастырылмаған, яғни, сервис мазмұны мен ерекшелігі, сервистік қызметтің сапасы туралы бірде - бір ғалымның анықтамасы жоқ. Сонымен бірге осы салаға деген маркетингтік зерттеу анализдеріне жетерліктей көңіл аудармайды. Көлік нарығындағы тасымалды ұйымдастыру, нарық конъюктурасы мен стратегиясын жоспарлауды кешенді оқу негізінде ғана теміржолдағы сервистік қызметтің теориялық және методологиялық аспектілерін құрастырды. Қазіргі кезде ғылыми зерттеудің негізгі және басты бағыты - теміржол көлігінің сервистік қызмет нарығын жетілдіру.
Бірақта, теміржол көлігінің сервистік қызметін нарығын дамыту мен құрылымдау аспектісі Қазақстан экономикасында толық зерттелмеген. Бұл дегеніміз, бірінші кезекте теориялық және практикалық сұрақтардың бірыңғай, реттелген, өзарабайланысты жүйесін дайындап, теміржол көлігіндегі сервистік қызмет нарығын басқару шешімдерін таңдау арқылы коммерциялық пен мемлекеттік құрылымды теміржол көлігінің сервистік қызмет потенциалының жоғарылауы болып табылады. Сонымен қоса тағы бір мәселе бар, ол теміржол көлігіндегі серистік қызмет нарығының сапасы мен тиімділігін бағалау.
Осы мәселенің барлығы осы жұмысты таңдауға себеп болды.
Зерттеудің мақсаты: Теміржол көлігіндегі сервистік қызметтің
Сонымен қоса, халыққа көрсетілетін көлік қызметінің сапасына ерекше көңіл аударып, номенклатурасын кеңейтіп, жаңа сервистік қызмет түрлерін ұсыну керек. Теміржол көлігіндегі сервис - кәсіпкерлік саласындағы негізгі қызметтің біріне айналуда және негізгі міндеті: жолаушыларды тасымалдау кезіндегі қызмет көрсету сапасын жақсарту мен көлік нарығындағы үлесін кеңейту мақсатында техникалық, экономикалық негізделген ұсыныстарды жүзеге асыру.
Сервистік қызмет көрсету нарығының өзгеруіне қарамастан, Қазақстандағы және кейбір ТМД елдерінде теориялық концепциялар дұрыс дамымаған. Ол дегеніміз, бұрын жүргізілген идеология – маркстік теория бірінші кезекте материалды өндіріске ерекше мән беріп, қызмет көрсету сервисіне көңіл аудармаған.
Отандық экономикалық әдебиеттерде әлі күнге дейін сервис туралы сұрақтар толық жөнді қарастырылмаған, яғни, сервис мазмұны мен ерекшелігі, сервистік қызметтің сапасы туралы бірде - бір ғалымның анықтамасы жоқ. Сонымен бірге осы салаға деген маркетингтік зерттеу анализдеріне жетерліктей көңіл аудармайды. Көлік нарығындағы тасымалды ұйымдастыру, нарық конъюктурасы мен стратегиясын жоспарлауды кешенді оқу негізінде ғана теміржолдағы сервистік қызметтің теориялық және методологиялық аспектілерін құрастырды. Қазіргі кезде ғылыми зерттеудің негізгі және басты бағыты - теміржол көлігінің сервистік қызмет нарығын жетілдіру.
Бірақта, теміржол көлігінің сервистік қызметін нарығын дамыту мен құрылымдау аспектісі Қазақстан экономикасында толық зерттелмеген. Бұл дегеніміз, бірінші кезекте теориялық және практикалық сұрақтардың бірыңғай, реттелген, өзарабайланысты жүйесін дайындап, теміржол көлігіндегі сервистік қызмет нарығын басқару шешімдерін таңдау арқылы коммерциялық пен мемлекеттік құрылымды теміржол көлігінің сервистік қызмет потенциалының жоғарылауы болып табылады. Сонымен қоса тағы бір мәселе бар, ол теміржол көлігіндегі серистік қызмет нарығының сапасы мен тиімділігін бағалау.
Осы мәселенің барлығы осы жұмысты таңдауға себеп болды.
Зерттеудің мақсаты: Теміржол көлігіндегі сервистік қызметтің
Пайдаланған әдебиеттер тізімі.
1. Послание Президента страны народу Казахстана. Казахстан- 2030 «Процветание, безопастность и улучшение благосостояния всех казахстанцев».- // Казахстанская правда. 10.11.1997г.
2. Закон Республики Казахстан «О железнодорожном транспорте» от 8 декабря 2001 года №266-ІІ
3. Закон Республики Казахстан «О государственных закупках» от 16 мая 2002 года №321-ІІ
4. Закон Республики Казахстан «О конкуренции и ограничении монополистической деятельности» №144-ІІ от 19.01.2001г.
5. Закон Республики Казахстан «О недобросовестной конкуренции» от 09.06.1998г. №232-1 //Казахстанская правда. 11.06.1998г. № 16 стр.424. //Советы Казахстана 18.08.1992г.
6. Закон Республики Казахстан «О транспорте» от 21сентября 1994года №156-ХІІІ.
7. Закон Республики Казахстан «Об обязательном страховании гражданско-правовой ответственности перевозчика перед пассажирами» от 1 июля 2003года №444-ІІ.
8. Закон РК «О железнодорожном транспорте» от 08.12.2001года за №266.
9. Закон Республики Казахстан «О защите прав потребителей»
10. Постановление Правительства РК №756 «Об утверждении Программы реструктуризации железнодорожного транспорта Республики Казахстан на 2001-2005гг.» от 4 июня 2001г.
11. Постановление Правительства от 11 июня 2001г. «О национальной транпортной политике».
12. Постановление Правительства от 12 июня 2003г. «Об индикативном плане социально-экономического развития на 2004-2006гг.»
13. Постановление Правительства РК «О реорганизации предприятий железных дорог РК» от 31 января 1997года №129.
14. Постановление Правительства «О реорганизации Республиканского государственного предприятия «Казахстан темір жолы» от 14 июля 1998 года №667.
15. Постановление Правительства РК «Об образовании ЗАО «Национальная компания «Казакстан темір жолы» от 15 марта 2002г. №310.
16. Постановление Правительства РК «Об утврждении Программы реструктуризации железнодорожного транспорта Республики Казахстан на 2001-2005гг.» от 6 февраля 2004г. №145.
17. Приказ Министерства транспорта и коммуникаций РК №509 от 07.07.1997. «Особенности регулирования рабочего времени транспорта, непосредственно связанных с движением поездов и обслуживанием пассажиров».
18. Приказ председателя Агенства Республики Казахстан по регулированию естественных монополий, защите конкуренции и поддержке малого бизнеса от 30 декабря 1999года №24- ОД «Об утверждении Правил установления и отмены понижающих коэффицентов к тарифам на перевозки грузов железнодорожным транспортом, подлежащим государственному регулированию»
19. Атамкулов Е.Д., Жангаскин К.К. «Железнодоржный транспорт Казахстана. Реструктуризация и пути интеграции в мировую экономику». Под общей ред. Проф. Р.К.Сатовой.-Алматы: Экономика,- 2003.-742с.
20. Атамкулов Е. «Национальная компания «Казахстан темір жолы» сегодня и завтра// Магистраль.-2003.-№4. с.5-10.
21. Атамкулов Е.Д., Жангаскин К.К. «Железнодоржный транспорт Казахстана. Перевозочный процесс. Под общей ред.проф. Б.К. Алиярова.- Алматы: Экономика,- 2004.-640с.
22. Ворачек Х. О состоянии «теории маркетинга услуг».// Проблемы теории и практики управления. №1. 2002г.
23. Бекмагамбетов М. Транспортная система РК: современное состояние и проблемы развития. - Алматы:2 005.-451с.
24. Бекмагамбетов М. Проблемы и перспективы развития объектов дорожного сервиса на транзитных маршрутах Казахстана. - Алматы: 2005, №3,с.24-26.
25. Исингарин Н.К. Железнодорожный транспорт в социально- экономической жизни страны.- Алматы: 2006, 18с.
26. Атамкулов Е.Д., Жангаскин К.К. «Железнодоржный транспорт Казахстана: Активы и экономика /Под общей ред. проф. Б.К.Алиярова:Монография, Том.4.- Алматы: Экопресс, 2005-368.
1. Послание Президента страны народу Казахстана. Казахстан- 2030 «Процветание, безопастность и улучшение благосостояния всех казахстанцев».- // Казахстанская правда. 10.11.1997г.
2. Закон Республики Казахстан «О железнодорожном транспорте» от 8 декабря 2001 года №266-ІІ
3. Закон Республики Казахстан «О государственных закупках» от 16 мая 2002 года №321-ІІ
4. Закон Республики Казахстан «О конкуренции и ограничении монополистической деятельности» №144-ІІ от 19.01.2001г.
5. Закон Республики Казахстан «О недобросовестной конкуренции» от 09.06.1998г. №232-1 //Казахстанская правда. 11.06.1998г. № 16 стр.424. //Советы Казахстана 18.08.1992г.
6. Закон Республики Казахстан «О транспорте» от 21сентября 1994года №156-ХІІІ.
7. Закон Республики Казахстан «Об обязательном страховании гражданско-правовой ответственности перевозчика перед пассажирами» от 1 июля 2003года №444-ІІ.
8. Закон РК «О железнодорожном транспорте» от 08.12.2001года за №266.
9. Закон Республики Казахстан «О защите прав потребителей»
10. Постановление Правительства РК №756 «Об утверждении Программы реструктуризации железнодорожного транспорта Республики Казахстан на 2001-2005гг.» от 4 июня 2001г.
11. Постановление Правительства от 11 июня 2001г. «О национальной транпортной политике».
12. Постановление Правительства от 12 июня 2003г. «Об индикативном плане социально-экономического развития на 2004-2006гг.»
13. Постановление Правительства РК «О реорганизации предприятий железных дорог РК» от 31 января 1997года №129.
14. Постановление Правительства «О реорганизации Республиканского государственного предприятия «Казахстан темір жолы» от 14 июля 1998 года №667.
15. Постановление Правительства РК «Об образовании ЗАО «Национальная компания «Казакстан темір жолы» от 15 марта 2002г. №310.
16. Постановление Правительства РК «Об утврждении Программы реструктуризации железнодорожного транспорта Республики Казахстан на 2001-2005гг.» от 6 февраля 2004г. №145.
17. Приказ Министерства транспорта и коммуникаций РК №509 от 07.07.1997. «Особенности регулирования рабочего времени транспорта, непосредственно связанных с движением поездов и обслуживанием пассажиров».
18. Приказ председателя Агенства Республики Казахстан по регулированию естественных монополий, защите конкуренции и поддержке малого бизнеса от 30 декабря 1999года №24- ОД «Об утверждении Правил установления и отмены понижающих коэффицентов к тарифам на перевозки грузов железнодорожным транспортом, подлежащим государственному регулированию»
19. Атамкулов Е.Д., Жангаскин К.К. «Железнодоржный транспорт Казахстана. Реструктуризация и пути интеграции в мировую экономику». Под общей ред. Проф. Р.К.Сатовой.-Алматы: Экономика,- 2003.-742с.
20. Атамкулов Е. «Национальная компания «Казахстан темір жолы» сегодня и завтра// Магистраль.-2003.-№4. с.5-10.
21. Атамкулов Е.Д., Жангаскин К.К. «Железнодоржный транспорт Казахстана. Перевозочный процесс. Под общей ред.проф. Б.К. Алиярова.- Алматы: Экономика,- 2004.-640с.
22. Ворачек Х. О состоянии «теории маркетинга услуг».// Проблемы теории и практики управления. №1. 2002г.
23. Бекмагамбетов М. Транспортная система РК: современное состояние и проблемы развития. - Алматы:2 005.-451с.
24. Бекмагамбетов М. Проблемы и перспективы развития объектов дорожного сервиса на транзитных маршрутах Казахстана. - Алматы: 2005, №3,с.24-26.
25. Исингарин Н.К. Железнодорожный транспорт в социально- экономической жизни страны.- Алматы: 2006, 18с.
26. Атамкулов Е.Д., Жангаскин К.К. «Железнодоржный транспорт Казахстана: Активы и экономика /Под общей ред. проф. Б.К.Алиярова:Монография, Том.4.- Алматы: Экопресс, 2005-368.
Приложение 1
Аннотация научной работы
1. Название: Көліктегі сервистік қызметті жетілдіру
2. Государственный рубрикатор научно-технической информации
3. ВУЗ : Казахский Экономический университет имени Т.Рыскулова
4. Год завершения работы: 2013 год
5. Объем работ: 30с.
6. Количество приложений: 3с.
7.Количество иллюстраций: 5
8.Количество таблиц: 5
9. Количество источников литературы: 23
Характеристика работы:
1. Цель научной работы: Теміржол көлігіндегі сервистік қызметтің
экономикалық мақсатты негізгі элементтерін теориялық, методологиялық
негіздеу және оның сапасын жақсартудағы тәжірибелік ұсыныстарды жетілдіру.
2. Методы проведенных исследований: Сұрау алу арқылы жүргізілді.
3. Основные результаты научного исследования (научные, практические): ҚР-
да жаңа әлеуметтік модельді қалыптастырудағы қызмет көрсету саласының рөлі
(18.12.2013ж.) тақырыбындағы Әлеуметтік қызмет және бизнес факультетінің
ғылыми конференциясында Көліктегі сервистік қызметті жетілдіру атты
баяндама жасалып, баспаға шығарылды.
4. Наличие документов об использовании научных результатов (да, нет): нет
Подпись автора
Приложение 2
Сведения
об авторе и научном руководителе работы,
представленной на конкурс НИРС
Автор
1. Фамилия: Өмірханова
2. Имя: Ұлжан
3. Отчество: Орынбасарқызы
4. Курс 3, Социально-культурный сервис
5. Домашний адрес г. Алматы, 1-мкр, №83
Научный руководитель
1. Ф.И.О: Примжарова Кальяш Куанышовна
2. Должность: к.э.н., и.о.доцента кафедры Рыночная инфраструктура
3. Домашний адрес: г.Алматы мкр-1 д.76 кв.16
Проректор по научной работе
к.э.н., профессор
Таменова С.С.
Научный руководитель
к.э.н., и.о. доцент \
кафедры Рыночная инфраструктура Примжарова К.К.
Автор работы студент 3 курса:
Өмірханова Ұ.О.
Т.Рысқұлов атындағы Қазақ Экономикалық Университеті
Әлеуметтік қызмет және Бизнес факультеті
Нарықтық инфрақұрылым кафедрасы
УДК 338.46:355.691.21
ҒЫЛЫМИ ЖҰМЫС
тақырыбы: Көліктегі сервистік қызметті жетілдіру
Орындаған: Әлеуметтік мәдени қызмет
мамандығының 3 курс студенті
Өмірханова Ұ
Ғылыми жетекшісі:
э.ғ.к., доцент Примжарова К.К.
Алматы, 2013ж.
Мазмұны
Кіріспе.
Теміржол көлігінде сервистік қызметтер нарығының теориялық аспектілері.
1.1.Теміржол көлігіндегі сервистік қызмет нарығының қазіргі жағдайы.
1.2.Теміржол көлігіндегі сервистік қызмет нарығының мазмұны, ерекшелігі.
Қазақстан Республикасының теміржол көлігінің сервистік қызмет нарығының
қазіргі жағдайын анализдеу
2.1. Жолаушылар тасымалы АҚ сервистік қызмет сапа деңгейін бағалау.
2.2. Сервистік қызмет нарығының талдауына маркетингтік көзқарас.
Нарықтағы сервистік қызмет потенциалын қолданудағы негізгі бағыттарын
жақсарту.
3.1.Жолаушылар тасымалы АҚ сервистік қызметінің даму перспективалары.
3.2. Сервистік қызмет көрсетудегі ұйымдастыру жүйесін жетілдіру.
Қорытынды
Пайдаланған әдебиеттер тізімі
Қосымша
Кіріспе
Тақырыптың өзектілігі. Егеменді еліміздің Президенті Н.Ә.Назарбаевтың
Қазақстан- 2030 атты халыққа жолдауында Республикамыздың экономикасын
жетілдірудегі жеті басымдықтың бірі - көлік кешені болып табылады. Сонымен
бірге, Елбасымыздың Қазақсан-2050 атты стратегиясының басым бағыты көлік
саласына негізделген. Жолаушыларды аймақаралық тасымалдау көлігінің ең
маңыздысы - теміржол көлігі, Қазақстандағы тасымалдың 60% осы теміржол
көлігіне тиесілі. Қазіргі кезде көлік қызметі саласында тасымалдау үрдісі
өзерді, яғни тасымалдау процесінде ресурсты үнемдеу мен ақпараттық
технологияны пайдалану, мемлекет ішіндегі сауда қатынастарының дамуы және
көлік түрлері арасында бәсекелестіктің күшеюімен көрінеді.
Сонымен қоса, халыққа көрсетілетін көлік қызметінің сапасына ерекше көңіл
аударып, номенклатурасын кеңейтіп, жаңа сервистік қызмет түрлерін ұсыну
керек. Теміржол көлігіндегі сервис - кәсіпкерлік саласындағы негізгі
қызметтің біріне айналуда және негізгі міндеті: жолаушыларды тасымалдау
кезіндегі қызмет көрсету сапасын жақсарту мен көлік нарығындағы үлесін
кеңейту мақсатында техникалық, экономикалық негізделген ұсыныстарды жүзеге
асыру.
Сервистік қызмет көрсету нарығының өзгеруіне қарамастан, Қазақстандағы және
кейбір ТМД елдерінде теориялық концепциялар дұрыс дамымаған. Ол
дегеніміз, бұрын жүргізілген идеология – маркстік теория бірінші кезекте
материалды өндіріске ерекше мән беріп, қызмет көрсету сервисіне көңіл
аудармаған.
Отандық экономикалық әдебиеттерде әлі күнге дейін сервис туралы сұрақтар
толық жөнді қарастырылмаған, яғни, сервис мазмұны мен ерекшелігі, сервистік
қызметтің сапасы туралы бірде - бір ғалымның анықтамасы жоқ. Сонымен
бірге осы салаға деген маркетингтік зерттеу анализдеріне жетерліктей көңіл
аудармайды. Көлік нарығындағы тасымалды ұйымдастыру, нарық конъюктурасы мен
стратегиясын жоспарлауды кешенді оқу негізінде ғана теміржолдағы
сервистік қызметтің теориялық және методологиялық аспектілерін құрастырды.
Қазіргі кезде ғылыми зерттеудің негізгі және басты бағыты - теміржол
көлігінің сервистік қызмет нарығын жетілдіру.
Бірақта, теміржол көлігінің сервистік қызметін нарығын дамыту мен
құрылымдау аспектісі Қазақстан экономикасында толық зерттелмеген. Бұл
дегеніміз, бірінші кезекте теориялық және практикалық сұрақтардың бірыңғай,
реттелген, өзарабайланысты жүйесін дайындап, теміржол көлігіндегі сервистік
қызмет нарығын басқару шешімдерін таңдау арқылы коммерциялық пен
мемлекеттік құрылымды теміржол көлігінің сервистік қызмет потенциалының
жоғарылауы болып табылады. Сонымен қоса тағы бір мәселе бар, ол теміржол
көлігіндегі серистік қызмет нарығының сапасы мен тиімділігін бағалау.
Осы мәселенің барлығы осы жұмысты таңдауға себеп болды.
Зерттеудің мақсаты: Теміржол көлігіндегі сервистік қызметтің экономикалық
мақсатты негізгі элементтерін теориялық, методологиялық негіздеу және оның
сапасын жақсартудағы тәжірибелік ұсыныстарды жетілдіру.
Келтірілген мәселелерді шешу және мақсатқа жету үшін келесі тапсырмалар
тұжымдалады:
Теміржол көлігінде сервистік қызметтер нарығының теориялық аспектілері;
Қазақстан Республикасының теміржол көлігінің сервистік қызмет нарығының
қазіргі жағдайын анализдеу;
нарықтағы сервистік қызмет потенциалын қолданудағы негізгі бағыттарын
жақсарту.
Зерттеудің пәні: Теміржол көлігіндегі сервистік қызметті жүзеге асыру
кезінде пайда болатын ұйымдық және экономикалық қарым-қатынас.
Зерттеудің объектісі: АҚ Жолаушылар тасымалы, АҚ Қазақстан Темір Жолы.
Зерттеудің құрылымы: Ғылыми жұмыс кіріспеден, үш тараудан, қорытындыдан,
пайдаланған әдебиеттер тізімінен, қосымшадан тұрады. Ғылыми жұмыс бойынша
2013 жылы 18 желтоқсанында ҚР-да жаңа әлеуметтік модельді қалыптастырудағы
қызмет көрсету саласының рөлі (18.12.2013ж.) тақырыбындағы Әлеуметтік
қызмет және бизнес факультетінің ғылыми конференциясында Көліктегі
сервистік қызметті жетілдіру атты баяндама жасалып, Көліктегі сервистік
қызметті жетілдіру жарияланған (қосымша А) көрсетілген.
1. Теміржол көлігінде сервистік қызметтер нарығының теориялық аспектілері.
1.1 Теміржол көлігіндегі сервистік қызмет нарығының қазіргі жағдайы
Сервистік қызмет кешенін кеңейтуді қайта құрылымдау теміржол көлігі
кәріпорындары үшін кірістерін көбейтіп қана қоймай, Қазақстанның көркеюі
мен дамуына үлес қосады.
Жолаушыларды тасымалдау кезіндегі сервис негізгі қызмет- тасымалға
қосылған тұтынушы құны ретінде емес, теміржол көлігінде жолаушыларды
тасымалдау жұмысын жақсартуды және де оның бәсекеге қабілеттілігін
жоғарылатуды қамтитын жүйе ретінде қарастыруымыз керек.
1-сурет. Көліктің негізгі түрлері бойынша жолаушы айналым кұрылымы
Су көлігімен жолаушыларды тасымалдау тәжірибесінің жоқтығынан, теміржол
көлігімен жолаушыларды тасымалдаудың негізгі бәсекелесі автокөлік және
әуе тасымалы болып табылады.
Теміржол көлігінің аймақаралық қатынастағы артықшылығы- Қазақстанның табиғи-
климаттық және географиялық ерекшелігі. Қыс мезгілінде ел аумағының көп
бөлігіне қар калың жауғандықтан және ауа температурасының төмендігінен,
автокөлікпен тасымалдау тиімсіз. Сондықтан жолаушыларды тасымалдауда нарық
сегментінің негізгі бөлігі теміржолмен тасымалдау болып табылады.
Қала маңына жолаушыларды теміржолмен тасымалдау автокөлікпен бәсекеге
түседі, қызметтің бағасын нарықтық қатынастар анықтайды. Бағалар жергілікті
жағдайларға тәуелді және теміржолмен жолаушыларды тасымалдауда шығын көп
болады.
Мемлекетаралық тасымал әуе көлігімен бәсекелеседі. Бұл баға мен жылдамдық
арақатынасымен анықталады. Сондықтан да қазіргі кездегі теміржолмен
жолаушыларды тасымалдау билеттерге деген бағаның төмендігінен.
Жолаушылар қызметін тұтынантын тұтынушылар деңгейлері ЖШС Евразиялық
жүйелік зерттеу орталығының зерттеу нәтижесімен көрсетілген.
2-сурет. Негізгі топтар бойынша тұтынушылар құрылымы.
Жолаушылар тасымалдайтын компаниялар сервистік қызмет көрсетуде орындалуы
міндетті қағидалар мен нормалар жиынтығы бар. Жолаушылар бекеттерде және
вагондарда көрсетілітін сервистік қызметтер туралы ақпараттармен қамтамасыз
етілуі керек. Жолаушылар компаниясы мен оның сервистік құрылымдары келісім-
шартта көрсетілген міндеттерді орындауы және келісім-шарт сол қызметтерді
орындауға кепілдеме боатын құжат.
Сервистің икемділігі- жолаушыларға ұсынылған сервистік қызметтерді тұтынушы
өзінің мұқтаждықтарын қанағаттару мақсатында таңдаған қызметтер жиынтығы.
Сервис ыңғайлылығы- жолаушының көңілінен шығып, қанағаттандыратын жерде,
уақытта және түрде ұсынылуға тиіс.
Сервистің техникалық сай келуі- жолаушыларға қызмет көрсететін орыннын
техникалық жабдықталуы. Қазіргі кәсіпорындар жаңа техникамен жабдықталады,
бұл қызмет көрсету деңгейін оңтайландырады және сервистің сапасын
жақсартады.
Сервистің ақпараттық қайтарымы. Әрбір жолаушыларды тасымалдайтын компания
басшылығы қызметті пайдалануға қатысты, бағалау және клиенттердің
пікірлері туралы, бәсекелестердің сервисін өткізу және тәсілдері туралы
сервис қызметі беретін ақпаратты тыңдауға тиіс. Сонымен қоса оған жауап
қайтаруы тиіс.
Сервис саласындағы қисынды бағалық саясат. Сервис қосымшы табыстың көзі
ғана емес, фирманың тауар сатып алу үшін ынталандырма және сатып
алушылардың сенімін бекіту құралы болу тиіс. Сондықтан қызметтер пакетін
сатып алған кезде тиісті қызметтерді көрсетуі керек, яғни сатып алған
бағаға көрсетілген қызмет сай келуі керек.
Өндірістің сервиске кепілденген сәйкестігі. Тұтынушыға адалдықпен қарайтын
өндіруші өзінің өндірістік қуаттылығын сервис мүмкіндіктерімен қатал
өлшейді және клиентті өзіне өзің қызмет көрсет шарттарына ешқашан
қоймайды. Сонымен бірге әрбір қызмет түріне сертификат пен сапа бақылауын
бекіту керек.
Жолаушыларды тасымалдау мен сервистік қызметі көрсетуден пайданың артуы.
Жолаушыларды тасымалдау компаниясының 2013 жылға келесідей өндірістік-
қаржылық көрсеткіштер болжамдалады:
тарифтік жүк айналымы – 236 726 млн т-км;
жолаушылар айналымы – 16 075 млн жол-км;
ҚТЖ ҰК АҚ компаниялар тобы бойынша жалпы кірістер 899,1 млрд теңге сомма-
сына жоспарланған;
мемлекеттік көмекқаржылар 25,7 млрд теңге соммасына жоспарланған;
ағымдағы қызметке жалпы шығындар 735,9 млрд теңге соммасын жоспарланған;
таза табыс 125,2 млрд теңге деңгейінде жоспарлануда:
билеттерді сатудан түсетін табыс;
бекет алаңынан түсетін пайда;
бекет алаңын басқа басқа ұйымдарға жалға беруден түсетін табыс;
жолаушылар мен тұрғындарға сервистік және тұрмыстық қызметтен түсетін
пайда;
тасымалдаушыларға бекттің бір бөлігін жалға беруден түсетін пайда.
1-кесте. Жолаушылар тасымалы АҚ қаржылық көрсеткіштері.
Табыстар 2011ж 2012ж
Жүк тасымалы 686,097,952 603,656,403
Жолаушылар тасымалы 63,484,428 54,913,553
Мемлекеттік субсидиялар 22,148,264 18,454,475
Басқа табыстар 24,058,149 25,715,663
Барлық табыстар 795,788,793 702,740,094
Ескертпе: Жолаушылар тасымалы АҚ мәліметтері негізінде
Әрбір тауардың, қызметтің өмірлік циклі бар: тауар пайда болады, біренеше
кезеңдерден өтеді және бұл тауардан басқа, тұтынушы қажеттілін
қанағаттандыратын жаңа тауар пайда болғанда, жоғалады. Жолаушыларды
тасымалдайтын компания тауардың, қызметтің өмірлік циклі (ТӨЦ) – құрастыру-
енгізу-өсу- кемелдену – құлдырау кезеңдерінде өздерінің маркетингтік
стратегияларын өзгертіп отыру керек. Мысалы, фирмалық жедел поездардағы
жаңа купе вагоны алдымен мемлекетішілік және халықаралық алыс
арақашықтарда пайдаланылады, содан кейін ол вагон көнере бастаған кезде
орташа арақашақтықтағы мемлекет ішілік тасымалдауда пайдаланады, ал соңғы
кезеңде поездты- жергілікті қатынастағы жолаушылар тасымалы үшін бір реттік
пайдаланатын болады. Сонымен бірге әрбір кезеңде компания максималды негізі
пайда табатын маршруттарды таңдап, қосымша қызметтер ұсынады.
Жолаушыларды тасымалдайтын компания көлік нарығындағы жетекші орынын және
экономикалық жоғары көрсерткіштерін сақтап қалуы үшін тұтынушылардың
сұранысы мен қажеттіліктерін жүйелі түрде зерттеп, нақтылы көлік қызметін
шынайы бағалап, қажет болған жағдайда техникалық түзетулер енгізіп, отандық
және шетелдік тәжірибелерді пайдалана отырып технологиялық, эксплуатациялық
жөндеуден өткізіп отырулары керек. Вагондардың перспективалық түрлерін
құрастырған кезде аймақтың, мемлекеттің экономикалық жалпы жағдайын, өзгеру
тенденцияларын, халықтың мәдени тұрмысын, демографиялық және әлеуметтік
өзгеруін, тұтынушылардың төлемқабілеттілігін ескеру міндетті. Вагондардың
ішкі және сыртқы жайлылығы, жабдықталғандығы, конструкциялық жылдамдығы,
жүру бірқалыптығы,шудың деңгейі, экологиялық қауіпсіздігі, ішкі және сыртқы
дизайн параметрлері жолаушылар тасымалдайтын компанияның нарықтағы бәсекеге
қабілеттілігін қамтамасыз етіп, нарықтағы бәсекелестердің парметрлерінен
жоғары деңгейде болуы шарт.
Жолаушылар тасымалдайтын компания жаңа жылжымалы құрамды алатын кезде, оны
көліктік қызмет нарығына шығаратын жоспар құрастыруы тиіс.
Біріншіден, вагондардың жаңа типтерін қай жерде пайдалну керек екендігін
шешу керек: бір бағытта, бір аймақта, бірнеше аймақтарда немесе халықаралық
деңгейде. Жылжымалы жаңа құрамның рейске деген дайындық технологиясын,
техникалық құрал-жабдықпен қамтамасыз етілу жоспарын құрастыру керек.
Екіншіден, тұтынушы көңілінен шығатындай вагондардың әрбір түріне қосымша
қызметтер ұсыну, қызмет көрсететін персонал даярлау.
Үшіншіден, жолаушы тасымалдайтын компания қызметі алға басуы үшін өз
қызметін жарнамалауы керек.
Жолаушылар вагонының паркін эксплуатациялау кезеңінде жолаушылар
тасымалдайтын компания тасымалдауға тағайындалған поезд пен әрбір вагонның
көліктік қызмет кешенін басқара отырып қосымша сервистік қызметтер кешенін
уақытында өзгертіп отыруы тиіс.
Алыс жол жүретін поездардың жоспарын қалыптастырған кезде, 1000 км-ге дейін
жүретін вагон тығыздығы өзгереді. Ол жолаушылар бағытының айналымы мен
сұранысына байланысты. Кейбір бағыттарда аптасына екі рет- сейсенбі мен
сәрсенбі күндері максималды түрде плацкарттар, ал минималды түрде купелер
мен жұмсақ орындар толтырылады, ал басқа бағыттарда аптасына үш рет. Бұндай
жағдайға жолаушылар тасымалдайтын компанияның басқару жүйесі әсер етеді.
Қазіргі уақытта нарық жағдайында теміржол саласындағы экономикалық
тиімділік, еңбекке қабілеттілік жұмыстары ұйымдастырылуда. Бірақ та,
теміржол қызметі көлік нарығында жақын қашықтыққа ғана емес, сондай- ақ
алыс қашықтыққа тасымайдайтын автокөлік және әуе көліктері себебінен
өздерінің жлолаушыайналымын жоғалтуда. Теміржолмен жолаушыларды
тасымалдаудың шығыны басым.
Осындай жағдайдың себебі сыртқы факторлар әсерінен ғана емес, сондай-ақ,
теміржол көлігіндегі маркетингтік талдау жүйесінің жоқтығы, жаңа шарттармен
жұмыс істейтін кадрлардың дайын еместігімен, саланы басқаруды реформалау
ісінің бәсеңдігімен түсіндіріледі.
Теміржол көлігінің басшылығы, жолаушылар тасымалдайтын компаниялар
тұтынушыларға тек қана вогандар мен поездар керек деп ойласа, онда олар
клиенттерін жоғалтатын болады. Іс жүзінде клиенттерге бығытталған орынға
жету кезіндегі ыңғайлы қозғалыс керек. Кәсіпорынның пайда табу мақсатына
жетуі тұтынушылардың сұраныстарын қаншалықты терең зерттегеніне және оларды
қанағаттандыру дәрежесіне тәуелді.
Тұлпар-Тальго ЖШС жолаушылар вагондары:
Вагон-Турист. Вагонда 5 купе: жалпы сыйымдылығы 18 орын; екіорынды купе –
1, төрторыны купе – 4. Әрбір вагон жылыту және салқындату жүйесімен, аудио,
бір дәретхана мен жуынатын бөлмесімен, суы бар диспенсермен жабдықталған.
Вагонның салмағы 16 тоннаны құрайды.
Сингл- дабл вагоны. Екіорынды 6 купе болады, балалары бар жолаушыларға
немесе топтық саяхатқа ыңғайлы, іргелес вагондар. Вагонның салмағы 15
тоннаны құрайды.
Гранд класс вагоны. Бұл вагон люкс тобына кіреді. Вагоннның әрбір купесі
жолаушылар саяхатына ыңғайлы болуы үшін дәретханасы бар душ кабинасымен
жабдықталған. Екіорынды 4 купесі бар вагон салмағы – 16т.
Мүгедектерге арналған PMR вагоны. ЖШС Тұлпар-Тальго мүгедектерге арналған
гранд-класстағыдай жабдықталған 2 стандартты купе, 1 купе мүмкіндігі
шектеулі жандарға арналған PMR вагондарын ұсынады. Вагон ішінің кең болуы
мүгедектер арбасының қозғалысына еш кедергі келтірмейді. Вагон-мейрамхана
мен кафе-ресторанға жақын орналасқан бұл вагон салмағы- 16т.
Вагон – мейрамхана. 30 адам тамақтана алатын қолайлы орындықтар мен
үстелдер, қуаты 22 кВт кондиционермен жабдықталған. Салмағы- 13т.
Кафе- ресторан вагоны(кафетерий). Ыстық тамақ, десерт, сусындар жасауға
және сақтауға арналған барлық тұрмыстық техникамен жабдықталған. Вагон
салмағы-15т.
Техникалық вагондар. Пойыздағы адамдардың өмірін қамтамасыз ету мақсатында
компрессорлар, дизель-генератор қондырғыларын орнатады, салмағы 26-28т.
3-сурет. Қызмет көрсету уақытына байланысты жалпы жолаушылар паркінің
құрылымы:
4- сурет. Жолаушылар вагон паркі
Плацкартты вагондар (Қытай Халық Республикасында (ҚХР)құрастырылған)
4 орынды купе вагондары(КХР-да құрастырылған).
2орынды купе вагоны(СВ)(КХР-да құрастырылған)
2-кесте. Қытай Халық Республикасында құрастырылған жолаушылар вагондарының
техникалық параметрлері.
№ Параметр Параметр мағынасы( сипаттама)
атауы(сипаттамасы)
Плацкартты 4 орынды купе 2орынды купе
вагон вагондары вагоны(СВ)
1 Конструкциялық жылдамдығы120 120 120
(кмсағ)
2 Вагондардың қызмет ету 40 40 40
мерзімі (жыл)
3 ГОСТ 9238 бойынша 1-ВМ 1-ВМ 1-ВМ
вагондар габариті
4 Жолаушыларға арналған 60 36 18
жатын орын саны
5 Жолсеріктерге арналған 2 2 2
жатын орын саны
6 Арбалы мүгедектерге - - -
арналған жатын орын саны
7 Жүріс бірқалыптылығы, 2,8 2,8 2,8
артық емес
8 Салқындату жүйесінің 45 45 45
салқындатуы (кВт)
9 Жылыту жүйесі электрленген
10 Фекальді бак көлемі(л) 800 800 800
11 Сумен қамсыздандыру 1050 1050 1050
жүйесінің көлемі(л)
12 Электрмен қамтамасыз ету орталықтандырылған
13 Түрлендіру қуаты(кВт) - - -
Ескетпе: Қазақстан теміржолы мәліметтері негізінде
1.2 Теміржол көлігіндегі сервистік қызмет нарығының мазмұны, ерекшелігі
Теміржол көлігінің кірістерін көбейтудегі маңызды факторлардың бірі көлікте
көрсететін қызметтер сапасын арттыру. Жолаушылар тасымалының жоғарғы
сапасын қамтамасыз ету дегеніміз- тұтынушылар сұранысын қанағаттандыра
отырып, жаңа сервис түрлерін ұсынуға дайын болу және де маркетинг негізінде
тұтынушы перспективаларын болжау арқылы теміржол көлігі тұтынушыларын
көбейтетін тәсілдер ойлап табу.
Жолаушылар тасымалының құрылымы мен көлемін анықтайтын негізгі факторлар:
мемлекеттің халық саны және өсу тенденциясы;
арнайы экономикалық аймақтардың дамуы;
экономика жоғарылауына байланысты халықты орналастыру өзгерістері; қала
тұрғындар санының өсуі;
қалаларды дамыту және жаңа қалалар құру;
тұрғындардың материалды және рухани деңгейін көтеру;
шипажайлар желісін, туристік базалар, демалыс орындарын кеңейту.
Бұл факторлар бір- бірімен тығыз байланысты. Тұрғындар санының көбеюі –
мемлекет экономикасын көтеру мен халық жағдайын жақсартуға тәуелді.
Тұрғындарды мемлекет аумағында орналастыру - жаңа теміржол, автокөлік, әуе
жолдарын ашуға себеп болды. Барлық жағымды факторлар теміржолмен жолаушылар
тасымалы санының көбеюіне себеп болмайды. Кейбір факторлар жолаушылар
санының азаюына алып келеді: тұтынушылардың белгілі-бір көлік түрін тұтыну
әдеті, жолаушылардың сол немесе басқа бір көлік түріндегі өзіндік сезімі,
демалыс аумағында метерологиялық жағдайлардың өзгеруі және т.б.
жолаушылар тасымалының құрылымы мен көлемін талдау кезінде негізгі фактор
ретінде техникалық прогрессті естен шығармау қажет. Ол жолаушылар көлігінің
бір түрінің қарқынды дамуына үлес қосып, басқа көлік түрлерінің даму темпін
төмендетеді.
Транспорттық қызмет пен оны тұтынатын жолаушы арасындағы қатынасты
реттеудегі нормативті негіз – Қазақстан Республикасының Тұтынушылар
құқығын қорғау туралы Заңы болып табылады. Осы Заң тұтынушылардың
құқықтарын қорғаудың құқықтық, экономикалық және әлеуметтік негіздерін,
сондай-ақ тұтынушыларды қауіпсіз және сапалы тауарлармен (жұмыстармен,
көрсетілетін қызметтермен) қамтамасыз ету жөніндегі шараларды айқындайды.
Тұтынушылардың негізгі құқықтары:
негізгі мұқтаждықтарды қанағаттандыруға, яғни өмір сүруді қамтамасыз етуге
бағытталған тауарлар мен қызметтерге; тамаққа, қиімге, баспанаға, денсаулық
сақтауға, білім алуға, санитарлық жағдайға арналған құқығы;
адам денсаулығына немесе өміріне қауіп төндіретін тауарлардан, өндірістік
процестер мен қызметтерден қорғануға арналған қауіпсіздік құқығы;
өзің сатып алып отырған тауар туралы мәлімет алуға: тауар жақсы ма, қандай
қасиеттері бар, сапа сертификатының мерзімі өтіп кеткен жоқ па, ол кіммен
берілген, тауар сатушы кімнің өкілдігін білдіріп отыр және тауар құжаттары
туралы мәлімет алуға құқығы;
монополиялы тауарға оның бағасының көңілге қонымды екеніне кепіл алуға,
қаңты бір сомада сатылып отырған алуан түрлі тауарларды таңдауға құқығы;
өзінің мүдделерін ескеруге және үкіметтік қоғамдық ұйымдарға тұтыну құқығын
секеруге, ұсыныстар беруге, тыңдатуға құқығы;
сапасыз тауарлар немесе қанағаттанарлықсыз қызмет көрсетілгенде шығынның
орнын өндіріп алуға құқғы;
тұтынушыға тауарлардың сапасын ажыратуға мүмкіндік беретін білімдер мен
ілімдер алуға деген тұтыну біліміне құқығы.
Қазіргі кезде жолаушыларды тасымалдауда жолаушыларға қызмет көрсету сапасын
көтеру мәселесіне баса назар аударуда. Бәсекеге қабілеттілік көрсеткішінің
сапасын тиімді баға қатынасымен анықтайды, яғни көрсетілетін қызметтер
төленген баға деңгейіне сай келуі қажет.
Жолаушыларды тасымалдау сапасының негізгі көрсеткіштері:
пойыздар жүрісінің қауіпсіздігі;
пойыздардың кесте бойнша жүйелі жүрісі;
жолаушыларды тасымалдау жылдамдығы;
жолаушылар сапарының жағдайлары: мәдениетті қызмет көрсетуі.
Ақпараттық жүйе құрамында жолаушыларды тасымалдайтын компаниялар туралы
мына мәліметтер болуы керек:
теміржолмен жолаушыларды тасымалдау және демалу немесе емделу, мекендеудің
ережелері мен шарттары;
сертификатталған және лицензияланған сервистік қызмет тізімі, олардың
кодтары, жолаушылар поездын құру жоспарында қызметтердің орындалу уақыты
мен көлемі туралы мәліметтер;
қызметтерге деген тарифтер, жеңілдіктер, келісім-шартты орындамағаны үшін
айыппұлдар көлемі;
сатылған, орындалған, ауытқыған және қанағаттанбаған қызметтердің есебі.
Сервистік қызмет көрсетудің сапасы өнімнің (тауардың) бәсекеге
жарамдылығына ықпал етеді, сұранысты, фирманың беделін көтереді.
2. Қазақстан Республикасының теміржол көлігінің сервистік қызмет нарығының
қазіргі жағдайын анализдеу.
2.1 Жолаушылар тасымалы АҚ сервистік қызмет сапа деңгейін бағалау
Қазіргі уақытта республикада аумағында теміржолмен жолаушыларды
тасымалдайтын 6 компания жұмыс атқарады. Олардың ішінде:
үш компания 100% мемлекеттің жанама қатысуымен жолаушыларды 105 қатынас
бойынша тасымалдайды: 13 халықаралық, 41 облысаралық, 51 облысішілік
қатынастар, нарықтағы үлесі 99%.(АҚ Жолаушылар тасымалы, АҚ Қала маңы
тасымалы, ЖШС Жолаушылартранс)
үш компания 2005-2006 ж.ж. құрылған жеке тасымалдаушылар, 8 облысішілік
қатынастарды Қызылорда, Павлодар, Ақтөбе, Батыс Қазақстан облыстары арқылы
жолаушылар тасымалын ұйымдастырады(ЖШС Темір Тұлпар KZ, Тасымалдау-ПВ,
Қаламаңы тасымалы-Батыс).
Жолаушылар тасымалын мемлекеттік бюджеттен дұрыс қаржыландырмаған жағдайда
және магистральді теміржол желісі қызметтіне жеңілдік тарифтері
ұсынылмауы, жолаушылар тасымал нарықтағы бәсекелестік жағдайы қиынға
түсетін болады. Нәтижесінде жолаушыларды тасымалдау сапасына жағымсыз әсер
етеді.
ҚР Көлік және коммуникация министрлігінің жыл сайынғы өткізетін әлеуметтік
маңызды қатынаста жолаушыларды тасымалдау конкурсына қатысушы жеке меншік
жолаушы тасымалдаушы ұйымдар бүгінгі таңда мсж қызметтеріне жеңілдіктер ала
алмайды.
Инфрақұрылым жағдайы жолаушылар тасымалының қауіпсіздігі мен тиімділігінің
көрсеткішші болады: жөндеу базасы, вокзал шаруашылығыңың қазіргі кездегі
техника-экономикалық жағдайы басқа көлік түрлеріне қарағанда артта қалған.
Ол жағдай көрсетілетін қызметтің сапасын төмендетеді, тозудың жоғарғы
дәрежесіне жеткізеді.
Жолаушылар тасымалы мен бекеттің балансын құраушылар арасындағы өзара
қатынас қызметтік-техникалық кеңселердің жалға беруі мен басқа қызмет
түрлері арақатынысынан туындайды және тарифтерді мемлекет емес, жеке меншік
иелері жоғарылатады. Нәтижесінде тасымалдау қымбат болып, шығынға
ұшыратады.
Төсек-орын жабдықтарын жуумен айналысатын кір жуу орындары конкурс
негізінде толығымен жеке меншікке өткен.
Вагон-мейрамханаларда жолаушыларға қызмет көрсету процесі де конкурс
негізінде қызмет көрсету құқығын жеке меншік ұйымға тапсырылған. Бұрын
олардың саны 7 болса, қазіргі кезде 14 бағыт бойынша 44 вагон-мейрамхана
бар. Вагон-мейрамханалар 20 сағаттан артық жол жүретін поездарда ғана бар,
ондай маршруттар 19. Бірақ 14 бағыт бойынша маршруттарда ғана жұмыс
істейді. Қалған маршруттардағы мейрамханалардың жұмыс істемеу себебі
вагондардың тозуымен түсіндірілді. Ал ондай вагондар өндіру техникалық
жағынан қиын және жолаушылар тасымалдайтын вагондарға қарағанда 30% -ға
қымбатқа түседі. Сонымен қоса, вагон-мейрамханалардағы қызмет көрсетуден
түсетін арзанға түспейді, 1млрд. тенгеден жоғары.
Теміржол саласының қайта құрылымдаудағы принципті кезінің бірі жолаушылар
тасымалын республика бюджетінен қаржыландыру болып табылады,
Әлемдік тәжірибе көрсеткендей, жолаушылар тасымалына массалық қолжетімді
болуы көптеген елдерде әлеуметтік маңызды тапсырыстарды орындаулары және
оларды мемлекеттік бюджеттен қаржыландыруы себеп болады.
Қазақстанда жолаушыларды тасымалдауды мемлекеттік бюджеттен қаржыландыру
тәжірибесі 2005 жылдан басталды. ҚР-ның Көлік және коммуникация Министрлігі
мен жергілікті атқарушы органдар теміржолмен әлеуметтік маңызды
қатынастарда жолаушыларды тасымалдау үшін және оның шығындарын тиісті
бюджеттен қаржыланатын тасымалдар үшін ашық тендерлер өткізеді.
Сонымен бірге, жолаушылар тасымалына кететін шығындар ды толық көлемде
қаржыландырады. Трансферт пен мемлекеттік бюджеттен бөлінген
қаржыландыру көлемі 2012 жылы 22 млрд ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Аннотация научной работы
1. Название: Көліктегі сервистік қызметті жетілдіру
2. Государственный рубрикатор научно-технической информации
3. ВУЗ : Казахский Экономический университет имени Т.Рыскулова
4. Год завершения работы: 2013 год
5. Объем работ: 30с.
6. Количество приложений: 3с.
7.Количество иллюстраций: 5
8.Количество таблиц: 5
9. Количество источников литературы: 23
Характеристика работы:
1. Цель научной работы: Теміржол көлігіндегі сервистік қызметтің
экономикалық мақсатты негізгі элементтерін теориялық, методологиялық
негіздеу және оның сапасын жақсартудағы тәжірибелік ұсыныстарды жетілдіру.
2. Методы проведенных исследований: Сұрау алу арқылы жүргізілді.
3. Основные результаты научного исследования (научные, практические): ҚР-
да жаңа әлеуметтік модельді қалыптастырудағы қызмет көрсету саласының рөлі
(18.12.2013ж.) тақырыбындағы Әлеуметтік қызмет және бизнес факультетінің
ғылыми конференциясында Көліктегі сервистік қызметті жетілдіру атты
баяндама жасалып, баспаға шығарылды.
4. Наличие документов об использовании научных результатов (да, нет): нет
Подпись автора
Приложение 2
Сведения
об авторе и научном руководителе работы,
представленной на конкурс НИРС
Автор
1. Фамилия: Өмірханова
2. Имя: Ұлжан
3. Отчество: Орынбасарқызы
4. Курс 3, Социально-культурный сервис
5. Домашний адрес г. Алматы, 1-мкр, №83
Научный руководитель
1. Ф.И.О: Примжарова Кальяш Куанышовна
2. Должность: к.э.н., и.о.доцента кафедры Рыночная инфраструктура
3. Домашний адрес: г.Алматы мкр-1 д.76 кв.16
Проректор по научной работе
к.э.н., профессор
Таменова С.С.
Научный руководитель
к.э.н., и.о. доцент \
кафедры Рыночная инфраструктура Примжарова К.К.
Автор работы студент 3 курса:
Өмірханова Ұ.О.
Т.Рысқұлов атындағы Қазақ Экономикалық Университеті
Әлеуметтік қызмет және Бизнес факультеті
Нарықтық инфрақұрылым кафедрасы
УДК 338.46:355.691.21
ҒЫЛЫМИ ЖҰМЫС
тақырыбы: Көліктегі сервистік қызметті жетілдіру
Орындаған: Әлеуметтік мәдени қызмет
мамандығының 3 курс студенті
Өмірханова Ұ
Ғылыми жетекшісі:
э.ғ.к., доцент Примжарова К.К.
Алматы, 2013ж.
Мазмұны
Кіріспе.
Теміржол көлігінде сервистік қызметтер нарығының теориялық аспектілері.
1.1.Теміржол көлігіндегі сервистік қызмет нарығының қазіргі жағдайы.
1.2.Теміржол көлігіндегі сервистік қызмет нарығының мазмұны, ерекшелігі.
Қазақстан Республикасының теміржол көлігінің сервистік қызмет нарығының
қазіргі жағдайын анализдеу
2.1. Жолаушылар тасымалы АҚ сервистік қызмет сапа деңгейін бағалау.
2.2. Сервистік қызмет нарығының талдауына маркетингтік көзқарас.
Нарықтағы сервистік қызмет потенциалын қолданудағы негізгі бағыттарын
жақсарту.
3.1.Жолаушылар тасымалы АҚ сервистік қызметінің даму перспективалары.
3.2. Сервистік қызмет көрсетудегі ұйымдастыру жүйесін жетілдіру.
Қорытынды
Пайдаланған әдебиеттер тізімі
Қосымша
Кіріспе
Тақырыптың өзектілігі. Егеменді еліміздің Президенті Н.Ә.Назарбаевтың
Қазақстан- 2030 атты халыққа жолдауында Республикамыздың экономикасын
жетілдірудегі жеті басымдықтың бірі - көлік кешені болып табылады. Сонымен
бірге, Елбасымыздың Қазақсан-2050 атты стратегиясының басым бағыты көлік
саласына негізделген. Жолаушыларды аймақаралық тасымалдау көлігінің ең
маңыздысы - теміржол көлігі, Қазақстандағы тасымалдың 60% осы теміржол
көлігіне тиесілі. Қазіргі кезде көлік қызметі саласында тасымалдау үрдісі
өзерді, яғни тасымалдау процесінде ресурсты үнемдеу мен ақпараттық
технологияны пайдалану, мемлекет ішіндегі сауда қатынастарының дамуы және
көлік түрлері арасында бәсекелестіктің күшеюімен көрінеді.
Сонымен қоса, халыққа көрсетілетін көлік қызметінің сапасына ерекше көңіл
аударып, номенклатурасын кеңейтіп, жаңа сервистік қызмет түрлерін ұсыну
керек. Теміржол көлігіндегі сервис - кәсіпкерлік саласындағы негізгі
қызметтің біріне айналуда және негізгі міндеті: жолаушыларды тасымалдау
кезіндегі қызмет көрсету сапасын жақсарту мен көлік нарығындағы үлесін
кеңейту мақсатында техникалық, экономикалық негізделген ұсыныстарды жүзеге
асыру.
Сервистік қызмет көрсету нарығының өзгеруіне қарамастан, Қазақстандағы және
кейбір ТМД елдерінде теориялық концепциялар дұрыс дамымаған. Ол
дегеніміз, бұрын жүргізілген идеология – маркстік теория бірінші кезекте
материалды өндіріске ерекше мән беріп, қызмет көрсету сервисіне көңіл
аудармаған.
Отандық экономикалық әдебиеттерде әлі күнге дейін сервис туралы сұрақтар
толық жөнді қарастырылмаған, яғни, сервис мазмұны мен ерекшелігі, сервистік
қызметтің сапасы туралы бірде - бір ғалымның анықтамасы жоқ. Сонымен
бірге осы салаға деген маркетингтік зерттеу анализдеріне жетерліктей көңіл
аудармайды. Көлік нарығындағы тасымалды ұйымдастыру, нарық конъюктурасы мен
стратегиясын жоспарлауды кешенді оқу негізінде ғана теміржолдағы
сервистік қызметтің теориялық және методологиялық аспектілерін құрастырды.
Қазіргі кезде ғылыми зерттеудің негізгі және басты бағыты - теміржол
көлігінің сервистік қызмет нарығын жетілдіру.
Бірақта, теміржол көлігінің сервистік қызметін нарығын дамыту мен
құрылымдау аспектісі Қазақстан экономикасында толық зерттелмеген. Бұл
дегеніміз, бірінші кезекте теориялық және практикалық сұрақтардың бірыңғай,
реттелген, өзарабайланысты жүйесін дайындап, теміржол көлігіндегі сервистік
қызмет нарығын басқару шешімдерін таңдау арқылы коммерциялық пен
мемлекеттік құрылымды теміржол көлігінің сервистік қызмет потенциалының
жоғарылауы болып табылады. Сонымен қоса тағы бір мәселе бар, ол теміржол
көлігіндегі серистік қызмет нарығының сапасы мен тиімділігін бағалау.
Осы мәселенің барлығы осы жұмысты таңдауға себеп болды.
Зерттеудің мақсаты: Теміржол көлігіндегі сервистік қызметтің экономикалық
мақсатты негізгі элементтерін теориялық, методологиялық негіздеу және оның
сапасын жақсартудағы тәжірибелік ұсыныстарды жетілдіру.
Келтірілген мәселелерді шешу және мақсатқа жету үшін келесі тапсырмалар
тұжымдалады:
Теміржол көлігінде сервистік қызметтер нарығының теориялық аспектілері;
Қазақстан Республикасының теміржол көлігінің сервистік қызмет нарығының
қазіргі жағдайын анализдеу;
нарықтағы сервистік қызмет потенциалын қолданудағы негізгі бағыттарын
жақсарту.
Зерттеудің пәні: Теміржол көлігіндегі сервистік қызметті жүзеге асыру
кезінде пайда болатын ұйымдық және экономикалық қарым-қатынас.
Зерттеудің объектісі: АҚ Жолаушылар тасымалы, АҚ Қазақстан Темір Жолы.
Зерттеудің құрылымы: Ғылыми жұмыс кіріспеден, үш тараудан, қорытындыдан,
пайдаланған әдебиеттер тізімінен, қосымшадан тұрады. Ғылыми жұмыс бойынша
2013 жылы 18 желтоқсанында ҚР-да жаңа әлеуметтік модельді қалыптастырудағы
қызмет көрсету саласының рөлі (18.12.2013ж.) тақырыбындағы Әлеуметтік
қызмет және бизнес факультетінің ғылыми конференциясында Көліктегі
сервистік қызметті жетілдіру атты баяндама жасалып, Көліктегі сервистік
қызметті жетілдіру жарияланған (қосымша А) көрсетілген.
1. Теміржол көлігінде сервистік қызметтер нарығының теориялық аспектілері.
1.1 Теміржол көлігіндегі сервистік қызмет нарығының қазіргі жағдайы
Сервистік қызмет кешенін кеңейтуді қайта құрылымдау теміржол көлігі
кәріпорындары үшін кірістерін көбейтіп қана қоймай, Қазақстанның көркеюі
мен дамуына үлес қосады.
Жолаушыларды тасымалдау кезіндегі сервис негізгі қызмет- тасымалға
қосылған тұтынушы құны ретінде емес, теміржол көлігінде жолаушыларды
тасымалдау жұмысын жақсартуды және де оның бәсекеге қабілеттілігін
жоғарылатуды қамтитын жүйе ретінде қарастыруымыз керек.
1-сурет. Көліктің негізгі түрлері бойынша жолаушы айналым кұрылымы
Су көлігімен жолаушыларды тасымалдау тәжірибесінің жоқтығынан, теміржол
көлігімен жолаушыларды тасымалдаудың негізгі бәсекелесі автокөлік және
әуе тасымалы болып табылады.
Теміржол көлігінің аймақаралық қатынастағы артықшылығы- Қазақстанның табиғи-
климаттық және географиялық ерекшелігі. Қыс мезгілінде ел аумағының көп
бөлігіне қар калың жауғандықтан және ауа температурасының төмендігінен,
автокөлікпен тасымалдау тиімсіз. Сондықтан жолаушыларды тасымалдауда нарық
сегментінің негізгі бөлігі теміржолмен тасымалдау болып табылады.
Қала маңына жолаушыларды теміржолмен тасымалдау автокөлікпен бәсекеге
түседі, қызметтің бағасын нарықтық қатынастар анықтайды. Бағалар жергілікті
жағдайларға тәуелді және теміржолмен жолаушыларды тасымалдауда шығын көп
болады.
Мемлекетаралық тасымал әуе көлігімен бәсекелеседі. Бұл баға мен жылдамдық
арақатынасымен анықталады. Сондықтан да қазіргі кездегі теміржолмен
жолаушыларды тасымалдау билеттерге деген бағаның төмендігінен.
Жолаушылар қызметін тұтынантын тұтынушылар деңгейлері ЖШС Евразиялық
жүйелік зерттеу орталығының зерттеу нәтижесімен көрсетілген.
2-сурет. Негізгі топтар бойынша тұтынушылар құрылымы.
Жолаушылар тасымалдайтын компаниялар сервистік қызмет көрсетуде орындалуы
міндетті қағидалар мен нормалар жиынтығы бар. Жолаушылар бекеттерде және
вагондарда көрсетілітін сервистік қызметтер туралы ақпараттармен қамтамасыз
етілуі керек. Жолаушылар компаниясы мен оның сервистік құрылымдары келісім-
шартта көрсетілген міндеттерді орындауы және келісім-шарт сол қызметтерді
орындауға кепілдеме боатын құжат.
Сервистің икемділігі- жолаушыларға ұсынылған сервистік қызметтерді тұтынушы
өзінің мұқтаждықтарын қанағаттару мақсатында таңдаған қызметтер жиынтығы.
Сервис ыңғайлылығы- жолаушының көңілінен шығып, қанағаттандыратын жерде,
уақытта және түрде ұсынылуға тиіс.
Сервистің техникалық сай келуі- жолаушыларға қызмет көрсететін орыннын
техникалық жабдықталуы. Қазіргі кәсіпорындар жаңа техникамен жабдықталады,
бұл қызмет көрсету деңгейін оңтайландырады және сервистің сапасын
жақсартады.
Сервистің ақпараттық қайтарымы. Әрбір жолаушыларды тасымалдайтын компания
басшылығы қызметті пайдалануға қатысты, бағалау және клиенттердің
пікірлері туралы, бәсекелестердің сервисін өткізу және тәсілдері туралы
сервис қызметі беретін ақпаратты тыңдауға тиіс. Сонымен қоса оған жауап
қайтаруы тиіс.
Сервис саласындағы қисынды бағалық саясат. Сервис қосымшы табыстың көзі
ғана емес, фирманың тауар сатып алу үшін ынталандырма және сатып
алушылардың сенімін бекіту құралы болу тиіс. Сондықтан қызметтер пакетін
сатып алған кезде тиісті қызметтерді көрсетуі керек, яғни сатып алған
бағаға көрсетілген қызмет сай келуі керек.
Өндірістің сервиске кепілденген сәйкестігі. Тұтынушыға адалдықпен қарайтын
өндіруші өзінің өндірістік қуаттылығын сервис мүмкіндіктерімен қатал
өлшейді және клиентті өзіне өзің қызмет көрсет шарттарына ешқашан
қоймайды. Сонымен бірге әрбір қызмет түріне сертификат пен сапа бақылауын
бекіту керек.
Жолаушыларды тасымалдау мен сервистік қызметі көрсетуден пайданың артуы.
Жолаушыларды тасымалдау компаниясының 2013 жылға келесідей өндірістік-
қаржылық көрсеткіштер болжамдалады:
тарифтік жүк айналымы – 236 726 млн т-км;
жолаушылар айналымы – 16 075 млн жол-км;
ҚТЖ ҰК АҚ компаниялар тобы бойынша жалпы кірістер 899,1 млрд теңге сомма-
сына жоспарланған;
мемлекеттік көмекқаржылар 25,7 млрд теңге соммасына жоспарланған;
ағымдағы қызметке жалпы шығындар 735,9 млрд теңге соммасын жоспарланған;
таза табыс 125,2 млрд теңге деңгейінде жоспарлануда:
билеттерді сатудан түсетін табыс;
бекет алаңынан түсетін пайда;
бекет алаңын басқа басқа ұйымдарға жалға беруден түсетін табыс;
жолаушылар мен тұрғындарға сервистік және тұрмыстық қызметтен түсетін
пайда;
тасымалдаушыларға бекттің бір бөлігін жалға беруден түсетін пайда.
1-кесте. Жолаушылар тасымалы АҚ қаржылық көрсеткіштері.
Табыстар 2011ж 2012ж
Жүк тасымалы 686,097,952 603,656,403
Жолаушылар тасымалы 63,484,428 54,913,553
Мемлекеттік субсидиялар 22,148,264 18,454,475
Басқа табыстар 24,058,149 25,715,663
Барлық табыстар 795,788,793 702,740,094
Ескертпе: Жолаушылар тасымалы АҚ мәліметтері негізінде
Әрбір тауардың, қызметтің өмірлік циклі бар: тауар пайда болады, біренеше
кезеңдерден өтеді және бұл тауардан басқа, тұтынушы қажеттілін
қанағаттандыратын жаңа тауар пайда болғанда, жоғалады. Жолаушыларды
тасымалдайтын компания тауардың, қызметтің өмірлік циклі (ТӨЦ) – құрастыру-
енгізу-өсу- кемелдену – құлдырау кезеңдерінде өздерінің маркетингтік
стратегияларын өзгертіп отыру керек. Мысалы, фирмалық жедел поездардағы
жаңа купе вагоны алдымен мемлекетішілік және халықаралық алыс
арақашықтарда пайдаланылады, содан кейін ол вагон көнере бастаған кезде
орташа арақашақтықтағы мемлекет ішілік тасымалдауда пайдаланады, ал соңғы
кезеңде поездты- жергілікті қатынастағы жолаушылар тасымалы үшін бір реттік
пайдаланатын болады. Сонымен бірге әрбір кезеңде компания максималды негізі
пайда табатын маршруттарды таңдап, қосымша қызметтер ұсынады.
Жолаушыларды тасымалдайтын компания көлік нарығындағы жетекші орынын және
экономикалық жоғары көрсерткіштерін сақтап қалуы үшін тұтынушылардың
сұранысы мен қажеттіліктерін жүйелі түрде зерттеп, нақтылы көлік қызметін
шынайы бағалап, қажет болған жағдайда техникалық түзетулер енгізіп, отандық
және шетелдік тәжірибелерді пайдалана отырып технологиялық, эксплуатациялық
жөндеуден өткізіп отырулары керек. Вагондардың перспективалық түрлерін
құрастырған кезде аймақтың, мемлекеттің экономикалық жалпы жағдайын, өзгеру
тенденцияларын, халықтың мәдени тұрмысын, демографиялық және әлеуметтік
өзгеруін, тұтынушылардың төлемқабілеттілігін ескеру міндетті. Вагондардың
ішкі және сыртқы жайлылығы, жабдықталғандығы, конструкциялық жылдамдығы,
жүру бірқалыптығы,шудың деңгейі, экологиялық қауіпсіздігі, ішкі және сыртқы
дизайн параметрлері жолаушылар тасымалдайтын компанияның нарықтағы бәсекеге
қабілеттілігін қамтамасыз етіп, нарықтағы бәсекелестердің парметрлерінен
жоғары деңгейде болуы шарт.
Жолаушылар тасымалдайтын компания жаңа жылжымалы құрамды алатын кезде, оны
көліктік қызмет нарығына шығаратын жоспар құрастыруы тиіс.
Біріншіден, вагондардың жаңа типтерін қай жерде пайдалну керек екендігін
шешу керек: бір бағытта, бір аймақта, бірнеше аймақтарда немесе халықаралық
деңгейде. Жылжымалы жаңа құрамның рейске деген дайындық технологиясын,
техникалық құрал-жабдықпен қамтамасыз етілу жоспарын құрастыру керек.
Екіншіден, тұтынушы көңілінен шығатындай вагондардың әрбір түріне қосымша
қызметтер ұсыну, қызмет көрсететін персонал даярлау.
Үшіншіден, жолаушы тасымалдайтын компания қызметі алға басуы үшін өз
қызметін жарнамалауы керек.
Жолаушылар вагонының паркін эксплуатациялау кезеңінде жолаушылар
тасымалдайтын компания тасымалдауға тағайындалған поезд пен әрбір вагонның
көліктік қызмет кешенін басқара отырып қосымша сервистік қызметтер кешенін
уақытында өзгертіп отыруы тиіс.
Алыс жол жүретін поездардың жоспарын қалыптастырған кезде, 1000 км-ге дейін
жүретін вагон тығыздығы өзгереді. Ол жолаушылар бағытының айналымы мен
сұранысына байланысты. Кейбір бағыттарда аптасына екі рет- сейсенбі мен
сәрсенбі күндері максималды түрде плацкарттар, ал минималды түрде купелер
мен жұмсақ орындар толтырылады, ал басқа бағыттарда аптасына үш рет. Бұндай
жағдайға жолаушылар тасымалдайтын компанияның басқару жүйесі әсер етеді.
Қазіргі уақытта нарық жағдайында теміржол саласындағы экономикалық
тиімділік, еңбекке қабілеттілік жұмыстары ұйымдастырылуда. Бірақ та,
теміржол қызметі көлік нарығында жақын қашықтыққа ғана емес, сондай- ақ
алыс қашықтыққа тасымайдайтын автокөлік және әуе көліктері себебінен
өздерінің жлолаушыайналымын жоғалтуда. Теміржолмен жолаушыларды
тасымалдаудың шығыны басым.
Осындай жағдайдың себебі сыртқы факторлар әсерінен ғана емес, сондай-ақ,
теміржол көлігіндегі маркетингтік талдау жүйесінің жоқтығы, жаңа шарттармен
жұмыс істейтін кадрлардың дайын еместігімен, саланы басқаруды реформалау
ісінің бәсеңдігімен түсіндіріледі.
Теміржол көлігінің басшылығы, жолаушылар тасымалдайтын компаниялар
тұтынушыларға тек қана вогандар мен поездар керек деп ойласа, онда олар
клиенттерін жоғалтатын болады. Іс жүзінде клиенттерге бығытталған орынға
жету кезіндегі ыңғайлы қозғалыс керек. Кәсіпорынның пайда табу мақсатына
жетуі тұтынушылардың сұраныстарын қаншалықты терең зерттегеніне және оларды
қанағаттандыру дәрежесіне тәуелді.
Тұлпар-Тальго ЖШС жолаушылар вагондары:
Вагон-Турист. Вагонда 5 купе: жалпы сыйымдылығы 18 орын; екіорынды купе –
1, төрторыны купе – 4. Әрбір вагон жылыту және салқындату жүйесімен, аудио,
бір дәретхана мен жуынатын бөлмесімен, суы бар диспенсермен жабдықталған.
Вагонның салмағы 16 тоннаны құрайды.
Сингл- дабл вагоны. Екіорынды 6 купе болады, балалары бар жолаушыларға
немесе топтық саяхатқа ыңғайлы, іргелес вагондар. Вагонның салмағы 15
тоннаны құрайды.
Гранд класс вагоны. Бұл вагон люкс тобына кіреді. Вагоннның әрбір купесі
жолаушылар саяхатына ыңғайлы болуы үшін дәретханасы бар душ кабинасымен
жабдықталған. Екіорынды 4 купесі бар вагон салмағы – 16т.
Мүгедектерге арналған PMR вагоны. ЖШС Тұлпар-Тальго мүгедектерге арналған
гранд-класстағыдай жабдықталған 2 стандартты купе, 1 купе мүмкіндігі
шектеулі жандарға арналған PMR вагондарын ұсынады. Вагон ішінің кең болуы
мүгедектер арбасының қозғалысына еш кедергі келтірмейді. Вагон-мейрамхана
мен кафе-ресторанға жақын орналасқан бұл вагон салмағы- 16т.
Вагон – мейрамхана. 30 адам тамақтана алатын қолайлы орындықтар мен
үстелдер, қуаты 22 кВт кондиционермен жабдықталған. Салмағы- 13т.
Кафе- ресторан вагоны(кафетерий). Ыстық тамақ, десерт, сусындар жасауға
және сақтауға арналған барлық тұрмыстық техникамен жабдықталған. Вагон
салмағы-15т.
Техникалық вагондар. Пойыздағы адамдардың өмірін қамтамасыз ету мақсатында
компрессорлар, дизель-генератор қондырғыларын орнатады, салмағы 26-28т.
3-сурет. Қызмет көрсету уақытына байланысты жалпы жолаушылар паркінің
құрылымы:
4- сурет. Жолаушылар вагон паркі
Плацкартты вагондар (Қытай Халық Республикасында (ҚХР)құрастырылған)
4 орынды купе вагондары(КХР-да құрастырылған).
2орынды купе вагоны(СВ)(КХР-да құрастырылған)
2-кесте. Қытай Халық Республикасында құрастырылған жолаушылар вагондарының
техникалық параметрлері.
№ Параметр Параметр мағынасы( сипаттама)
атауы(сипаттамасы)
Плацкартты 4 орынды купе 2орынды купе
вагон вагондары вагоны(СВ)
1 Конструкциялық жылдамдығы120 120 120
(кмсағ)
2 Вагондардың қызмет ету 40 40 40
мерзімі (жыл)
3 ГОСТ 9238 бойынша 1-ВМ 1-ВМ 1-ВМ
вагондар габариті
4 Жолаушыларға арналған 60 36 18
жатын орын саны
5 Жолсеріктерге арналған 2 2 2
жатын орын саны
6 Арбалы мүгедектерге - - -
арналған жатын орын саны
7 Жүріс бірқалыптылығы, 2,8 2,8 2,8
артық емес
8 Салқындату жүйесінің 45 45 45
салқындатуы (кВт)
9 Жылыту жүйесі электрленген
10 Фекальді бак көлемі(л) 800 800 800
11 Сумен қамсыздандыру 1050 1050 1050
жүйесінің көлемі(л)
12 Электрмен қамтамасыз ету орталықтандырылған
13 Түрлендіру қуаты(кВт) - - -
Ескетпе: Қазақстан теміржолы мәліметтері негізінде
1.2 Теміржол көлігіндегі сервистік қызмет нарығының мазмұны, ерекшелігі
Теміржол көлігінің кірістерін көбейтудегі маңызды факторлардың бірі көлікте
көрсететін қызметтер сапасын арттыру. Жолаушылар тасымалының жоғарғы
сапасын қамтамасыз ету дегеніміз- тұтынушылар сұранысын қанағаттандыра
отырып, жаңа сервис түрлерін ұсынуға дайын болу және де маркетинг негізінде
тұтынушы перспективаларын болжау арқылы теміржол көлігі тұтынушыларын
көбейтетін тәсілдер ойлап табу.
Жолаушылар тасымалының құрылымы мен көлемін анықтайтын негізгі факторлар:
мемлекеттің халық саны және өсу тенденциясы;
арнайы экономикалық аймақтардың дамуы;
экономика жоғарылауына байланысты халықты орналастыру өзгерістері; қала
тұрғындар санының өсуі;
қалаларды дамыту және жаңа қалалар құру;
тұрғындардың материалды және рухани деңгейін көтеру;
шипажайлар желісін, туристік базалар, демалыс орындарын кеңейту.
Бұл факторлар бір- бірімен тығыз байланысты. Тұрғындар санының көбеюі –
мемлекет экономикасын көтеру мен халық жағдайын жақсартуға тәуелді.
Тұрғындарды мемлекет аумағында орналастыру - жаңа теміржол, автокөлік, әуе
жолдарын ашуға себеп болды. Барлық жағымды факторлар теміржолмен жолаушылар
тасымалы санының көбеюіне себеп болмайды. Кейбір факторлар жолаушылар
санының азаюына алып келеді: тұтынушылардың белгілі-бір көлік түрін тұтыну
әдеті, жолаушылардың сол немесе басқа бір көлік түріндегі өзіндік сезімі,
демалыс аумағында метерологиялық жағдайлардың өзгеруі және т.б.
жолаушылар тасымалының құрылымы мен көлемін талдау кезінде негізгі фактор
ретінде техникалық прогрессті естен шығармау қажет. Ол жолаушылар көлігінің
бір түрінің қарқынды дамуына үлес қосып, басқа көлік түрлерінің даму темпін
төмендетеді.
Транспорттық қызмет пен оны тұтынатын жолаушы арасындағы қатынасты
реттеудегі нормативті негіз – Қазақстан Республикасының Тұтынушылар
құқығын қорғау туралы Заңы болып табылады. Осы Заң тұтынушылардың
құқықтарын қорғаудың құқықтық, экономикалық және әлеуметтік негіздерін,
сондай-ақ тұтынушыларды қауіпсіз және сапалы тауарлармен (жұмыстармен,
көрсетілетін қызметтермен) қамтамасыз ету жөніндегі шараларды айқындайды.
Тұтынушылардың негізгі құқықтары:
негізгі мұқтаждықтарды қанағаттандыруға, яғни өмір сүруді қамтамасыз етуге
бағытталған тауарлар мен қызметтерге; тамаққа, қиімге, баспанаға, денсаулық
сақтауға, білім алуға, санитарлық жағдайға арналған құқығы;
адам денсаулығына немесе өміріне қауіп төндіретін тауарлардан, өндірістік
процестер мен қызметтерден қорғануға арналған қауіпсіздік құқығы;
өзің сатып алып отырған тауар туралы мәлімет алуға: тауар жақсы ма, қандай
қасиеттері бар, сапа сертификатының мерзімі өтіп кеткен жоқ па, ол кіммен
берілген, тауар сатушы кімнің өкілдігін білдіріп отыр және тауар құжаттары
туралы мәлімет алуға құқығы;
монополиялы тауарға оның бағасының көңілге қонымды екеніне кепіл алуға,
қаңты бір сомада сатылып отырған алуан түрлі тауарларды таңдауға құқығы;
өзінің мүдделерін ескеруге және үкіметтік қоғамдық ұйымдарға тұтыну құқығын
секеруге, ұсыныстар беруге, тыңдатуға құқығы;
сапасыз тауарлар немесе қанағаттанарлықсыз қызмет көрсетілгенде шығынның
орнын өндіріп алуға құқғы;
тұтынушыға тауарлардың сапасын ажыратуға мүмкіндік беретін білімдер мен
ілімдер алуға деген тұтыну біліміне құқығы.
Қазіргі кезде жолаушыларды тасымалдауда жолаушыларға қызмет көрсету сапасын
көтеру мәселесіне баса назар аударуда. Бәсекеге қабілеттілік көрсеткішінің
сапасын тиімді баға қатынасымен анықтайды, яғни көрсетілетін қызметтер
төленген баға деңгейіне сай келуі қажет.
Жолаушыларды тасымалдау сапасының негізгі көрсеткіштері:
пойыздар жүрісінің қауіпсіздігі;
пойыздардың кесте бойнша жүйелі жүрісі;
жолаушыларды тасымалдау жылдамдығы;
жолаушылар сапарының жағдайлары: мәдениетті қызмет көрсетуі.
Ақпараттық жүйе құрамында жолаушыларды тасымалдайтын компаниялар туралы
мына мәліметтер болуы керек:
теміржолмен жолаушыларды тасымалдау және демалу немесе емделу, мекендеудің
ережелері мен шарттары;
сертификатталған және лицензияланған сервистік қызмет тізімі, олардың
кодтары, жолаушылар поездын құру жоспарында қызметтердің орындалу уақыты
мен көлемі туралы мәліметтер;
қызметтерге деген тарифтер, жеңілдіктер, келісім-шартты орындамағаны үшін
айыппұлдар көлемі;
сатылған, орындалған, ауытқыған және қанағаттанбаған қызметтердің есебі.
Сервистік қызмет көрсетудің сапасы өнімнің (тауардың) бәсекеге
жарамдылығына ықпал етеді, сұранысты, фирманың беделін көтереді.
2. Қазақстан Республикасының теміржол көлігінің сервистік қызмет нарығының
қазіргі жағдайын анализдеу.
2.1 Жолаушылар тасымалы АҚ сервистік қызмет сапа деңгейін бағалау
Қазіргі уақытта республикада аумағында теміржолмен жолаушыларды
тасымалдайтын 6 компания жұмыс атқарады. Олардың ішінде:
үш компания 100% мемлекеттің жанама қатысуымен жолаушыларды 105 қатынас
бойынша тасымалдайды: 13 халықаралық, 41 облысаралық, 51 облысішілік
қатынастар, нарықтағы үлесі 99%.(АҚ Жолаушылар тасымалы, АҚ Қала маңы
тасымалы, ЖШС Жолаушылартранс)
үш компания 2005-2006 ж.ж. құрылған жеке тасымалдаушылар, 8 облысішілік
қатынастарды Қызылорда, Павлодар, Ақтөбе, Батыс Қазақстан облыстары арқылы
жолаушылар тасымалын ұйымдастырады(ЖШС Темір Тұлпар KZ, Тасымалдау-ПВ,
Қаламаңы тасымалы-Батыс).
Жолаушылар тасымалын мемлекеттік бюджеттен дұрыс қаржыландырмаған жағдайда
және магистральді теміржол желісі қызметтіне жеңілдік тарифтері
ұсынылмауы, жолаушылар тасымал нарықтағы бәсекелестік жағдайы қиынға
түсетін болады. Нәтижесінде жолаушыларды тасымалдау сапасына жағымсыз әсер
етеді.
ҚР Көлік және коммуникация министрлігінің жыл сайынғы өткізетін әлеуметтік
маңызды қатынаста жолаушыларды тасымалдау конкурсына қатысушы жеке меншік
жолаушы тасымалдаушы ұйымдар бүгінгі таңда мсж қызметтеріне жеңілдіктер ала
алмайды.
Инфрақұрылым жағдайы жолаушылар тасымалының қауіпсіздігі мен тиімділігінің
көрсеткішші болады: жөндеу базасы, вокзал шаруашылығыңың қазіргі кездегі
техника-экономикалық жағдайы басқа көлік түрлеріне қарағанда артта қалған.
Ол жағдай көрсетілетін қызметтің сапасын төмендетеді, тозудың жоғарғы
дәрежесіне жеткізеді.
Жолаушылар тасымалы мен бекеттің балансын құраушылар арасындағы өзара
қатынас қызметтік-техникалық кеңселердің жалға беруі мен басқа қызмет
түрлері арақатынысынан туындайды және тарифтерді мемлекет емес, жеке меншік
иелері жоғарылатады. Нәтижесінде тасымалдау қымбат болып, шығынға
ұшыратады.
Төсек-орын жабдықтарын жуумен айналысатын кір жуу орындары конкурс
негізінде толығымен жеке меншікке өткен.
Вагон-мейрамханаларда жолаушыларға қызмет көрсету процесі де конкурс
негізінде қызмет көрсету құқығын жеке меншік ұйымға тапсырылған. Бұрын
олардың саны 7 болса, қазіргі кезде 14 бағыт бойынша 44 вагон-мейрамхана
бар. Вагон-мейрамханалар 20 сағаттан артық жол жүретін поездарда ғана бар,
ондай маршруттар 19. Бірақ 14 бағыт бойынша маршруттарда ғана жұмыс
істейді. Қалған маршруттардағы мейрамханалардың жұмыс істемеу себебі
вагондардың тозуымен түсіндірілді. Ал ондай вагондар өндіру техникалық
жағынан қиын және жолаушылар тасымалдайтын вагондарға қарағанда 30% -ға
қымбатқа түседі. Сонымен қоса, вагон-мейрамханалардағы қызмет көрсетуден
түсетін арзанға түспейді, 1млрд. тенгеден жоғары.
Теміржол саласының қайта құрылымдаудағы принципті кезінің бірі жолаушылар
тасымалын республика бюджетінен қаржыландыру болып табылады,
Әлемдік тәжірибе көрсеткендей, жолаушылар тасымалына массалық қолжетімді
болуы көптеген елдерде әлеуметтік маңызды тапсырыстарды орындаулары және
оларды мемлекеттік бюджеттен қаржыландыруы себеп болады.
Қазақстанда жолаушыларды тасымалдауды мемлекеттік бюджеттен қаржыландыру
тәжірибесі 2005 жылдан басталды. ҚР-ның Көлік және коммуникация Министрлігі
мен жергілікті атқарушы органдар теміржолмен әлеуметтік маңызды
қатынастарда жолаушыларды тасымалдау үшін және оның шығындарын тиісті
бюджеттен қаржыланатын тасымалдар үшін ашық тендерлер өткізеді.
Сонымен бірге, жолаушылар тасымалына кететін шығындар ды толық көлемде
қаржыландырады. Трансферт пен мемлекеттік бюджеттен бөлінген
қаржыландыру көлемі 2012 жылы 22 млрд ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz