Жергілікті қаржының мәні мен маңызы
МАЗМҰНЫ
1. Кіріспе
2. Жергілікті қаржының мәні мен маңызы
3. Жергілікті бюджеттердің мәні, кірістері мен шығыстары
4. Жергілікті бюджет жобасын әзірлеу
5. Жергілікті бюджеттің кірісі мен шығысын экономикалық талдау
6. Жергілікті бюджеттің кірістерін талдау
7. Жергілікті бюджеттің шығыстарын талдау
8. Қорытынды
1. Кіріспе
2. Жергілікті қаржының мәні мен маңызы
3. Жергілікті бюджеттердің мәні, кірістері мен шығыстары
4. Жергілікті бюджет жобасын әзірлеу
5. Жергілікті бюджеттің кірісі мен шығысын экономикалық талдау
6. Жергілікті бюджеттің кірістерін талдау
7. Жергілікті бюджеттің шығыстарын талдау
8. Қорытынды
КІРІСПЕ
Еліміз егемендік алып, іргелі елдермен ұлы көшке ілескеніне саусақпен санарлықтай жылдар өтсе де, осы аз мерзімнің ішінде ғасырға татырлық игі өзгерістер болды. Еліміздің егемендік алу сәті нарықтық экономикаға тұспа-тұс келіп, халық арасында «нарық қарық қыла ма ?!»-деген мысқыл мәтел де пайда болды. Әйтсе де бүгінгі күні бәріміз де нарықтық экономиканы мойындап, оның өмір талабынан туындап отырғанына көзіміз жетті. Нарықтық экономика жағдайларында халықтың әлеуметтік тұрмыс жағдайы, шаруашылық көрсетуші субъектілердің әлеуметтік дамуы мемлекеттің қолында болып отыр. Осы орайда жергілікті қаржының атқаратын рөлі мен маңызы ерекше. Қазақстан Республикасында экономикалық қатнастарды орталықсыздандыру мемлекеттің жалпы экономикалық саясатын жүзеге асыруда аймақтардың дербестігі мен рөлін арттырып отыр. Жергілікті қаржы органы қызметінің аясы кеңейе түсуде, олар әлеуметтік-экономикалық сипаттағы проблемаларын шешуге едәуір дербестікке ие бола бастады. Жергілікті өзін-өзі басқару органына мемлекеттің әлеуметтік бағдарламаларын жүзеге асыру жөнінде оларға маңызды міндеттер жүктелген. Халыққа қызмет көрсету жөніндегі шараларды қаржыландыру негізінен жергілікті қаржы органдары есебінен жүзеге асырылады. Жергілікті қаржының бүкіл теориялық аспектілерін шешіп алуға, елдің бюджет құрлысының мемлекеттік құрлысқа нақты сәйкестігіне байланысты болып келеді. Жергілікті қаржыда билік пен басқарудың жергілікті органдарының сан қырлы қызметінің қаржы базасы болып табылатын жергілікті бюджеттерге маңызды рөл беріледі.
Жергілікті бюджет-бұл меншікті салықтан алынған табысты аумақтық тұрғыда қайта бөлуге мүмкіндік жасайтын және билік пен басқарудың жергілікті органдардың қаржы базасын жасауды қамтамасыз ететін экономикалық қатнастардың жиынтығы болып табылады. Нарықтық қатнастар, жергілікті басқару органдарын реформалау жергілікті бюджеттің кіріс көздерінің толық қалыптасуына әсер етіп отыр. Содай-ақ жергілікті бюджеттің проблемасы олардың меншігін құрайтын шаруашылық салалары бюджеттерді қалыптастыруға кіріс бермек түгіл залалды болып табылады және жергілікті бюджеттің қаражаттарын едәуір бөлігін жеп қоятындығында болып отыр.
Еліміз егемендік алып, іргелі елдермен ұлы көшке ілескеніне саусақпен санарлықтай жылдар өтсе де, осы аз мерзімнің ішінде ғасырға татырлық игі өзгерістер болды. Еліміздің егемендік алу сәті нарықтық экономикаға тұспа-тұс келіп, халық арасында «нарық қарық қыла ма ?!»-деген мысқыл мәтел де пайда болды. Әйтсе де бүгінгі күні бәріміз де нарықтық экономиканы мойындап, оның өмір талабынан туындап отырғанына көзіміз жетті. Нарықтық экономика жағдайларында халықтың әлеуметтік тұрмыс жағдайы, шаруашылық көрсетуші субъектілердің әлеуметтік дамуы мемлекеттің қолында болып отыр. Осы орайда жергілікті қаржының атқаратын рөлі мен маңызы ерекше. Қазақстан Республикасында экономикалық қатнастарды орталықсыздандыру мемлекеттің жалпы экономикалық саясатын жүзеге асыруда аймақтардың дербестігі мен рөлін арттырып отыр. Жергілікті қаржы органы қызметінің аясы кеңейе түсуде, олар әлеуметтік-экономикалық сипаттағы проблемаларын шешуге едәуір дербестікке ие бола бастады. Жергілікті өзін-өзі басқару органына мемлекеттің әлеуметтік бағдарламаларын жүзеге асыру жөнінде оларға маңызды міндеттер жүктелген. Халыққа қызмет көрсету жөніндегі шараларды қаржыландыру негізінен жергілікті қаржы органдары есебінен жүзеге асырылады. Жергілікті қаржының бүкіл теориялық аспектілерін шешіп алуға, елдің бюджет құрлысының мемлекеттік құрлысқа нақты сәйкестігіне байланысты болып келеді. Жергілікті қаржыда билік пен басқарудың жергілікті органдарының сан қырлы қызметінің қаржы базасы болып табылатын жергілікті бюджеттерге маңызды рөл беріледі.
Жергілікті бюджет-бұл меншікті салықтан алынған табысты аумақтық тұрғыда қайта бөлуге мүмкіндік жасайтын және билік пен басқарудың жергілікті органдардың қаржы базасын жасауды қамтамасыз ететін экономикалық қатнастардың жиынтығы болып табылады. Нарықтық қатнастар, жергілікті басқару органдарын реформалау жергілікті бюджеттің кіріс көздерінің толық қалыптасуына әсер етіп отыр. Содай-ақ жергілікті бюджеттің проблемасы олардың меншігін құрайтын шаруашылық салалары бюджеттерді қалыптастыруға кіріс бермек түгіл залалды болып табылады және жергілікті бюджеттің қаражаттарын едәуір бөлігін жеп қоятындығында болып отыр.
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1. Қазақстан Республикасының 2001 жылдың 12 тамызында қабылданған, 2002 жылдың 1 қаңтарыдан бастап күшіне енген № 209-11 «Салықтар мен басқада міндетті бюджеттік туралы» Салықкодексі.
2. Қазақстан Республикасының Үкіметінің 2004 жылдың 21 маусымынан бастап күшіне енген № 678 қаулысы мен бекітілген «Бюджет кодексі».
3. Аблязов М. Отсутствие бюджетной политику у правительства привело государственные финансы в состояние инфаркта // Панорама. № 37, 97.
4. Сұңғат Әліпбай, Қаржысыз билік қауқарсыз “Егемен Қазақстан” № 68 (24926) 8-сәуір 2005.
5. Ж. Сапарәлиев, Жаңа бюджет жылының жаңалығы көп «Қаржы Қаражат» журналы № 3, 1999.
6. М. Нұрғалиев, Қаржы жинауға-қарқымды қимыл «Қаржы Қаражат» журналы № 1, 2000.
7. С. Мыңбаев, Қазақстан Республикасының Заңы 1999 жылға арналған Республикалық бюджет туралы «Қаржы Қаражат» № 1, 1999.
1. Қазақстан Республикасының 2001 жылдың 12 тамызында қабылданған, 2002 жылдың 1 қаңтарыдан бастап күшіне енген № 209-11 «Салықтар мен басқада міндетті бюджеттік туралы» Салықкодексі.
2. Қазақстан Республикасының Үкіметінің 2004 жылдың 21 маусымынан бастап күшіне енген № 678 қаулысы мен бекітілген «Бюджет кодексі».
3. Аблязов М. Отсутствие бюджетной политику у правительства привело государственные финансы в состояние инфаркта // Панорама. № 37, 97.
4. Сұңғат Әліпбай, Қаржысыз билік қауқарсыз “Егемен Қазақстан” № 68 (24926) 8-сәуір 2005.
5. Ж. Сапарәлиев, Жаңа бюджет жылының жаңалығы көп «Қаржы Қаражат» журналы № 3, 1999.
6. М. Нұрғалиев, Қаржы жинауға-қарқымды қимыл «Қаржы Қаражат» журналы № 1, 2000.
7. С. Мыңбаев, Қазақстан Республикасының Заңы 1999 жылға арналған Республикалық бюджет туралы «Қаржы Қаражат» № 1, 1999.
Тақырыбы: Жергілікті бюджет
МАЗМҰНЫ
1. Кіріспе
2. Жергілікті қаржының мәні мен маңызы
3. Жергілікті бюджеттердің мәні, кірістері мен шығыстары
4. Жергілікті бюджет жобасын әзірлеу
5. Жергілікті бюджеттің кірісі мен шығысын экономикалық талдау
6. Жергілікті бюджеттің кірістерін талдау
7. Жергілікті бюджеттің шығыстарын талдау
8. Қорытынды
КІРІСПЕ
Еліміз егемендік алып, іргелі елдермен ұлы көшке ілескеніне саусақпен санарлықтай жылдар өтсе де, осы аз мерзімнің ішінде ғасырға татырлық игі өзгерістер болды. Еліміздің егемендік алу сәті нарықтық экономикаға тұспа-тұс келіп, халық арасында нарық қарық қыла ма ?!-деген мысқыл мәтел де пайда болды. Әйтсе де бүгінгі күні бәріміз де нарықтық экономиканы мойындап, оның өмір талабынан туындап отырғанына көзіміз жетті. Нарықтық экономика жағдайларында халықтың әлеуметтік тұрмыс жағдайы, шаруашылық көрсетуші субъектілердің әлеуметтік дамуы мемлекеттің қолында болып отыр. Осы орайда жергілікті қаржының атқаратын рөлі мен маңызы ерекше. Қазақстан Республикасында экономикалық қатнастарды орталықсыздандыру мемлекеттің жалпы экономикалық саясатын жүзеге асыруда аймақтардың дербестігі мен рөлін арттырып отыр. Жергілікті қаржы органы қызметінің аясы кеңейе түсуде, олар әлеуметтік-экономикалық сипаттағы проблемаларын шешуге едәуір дербестікке ие бола бастады. Жергілікті өзін-өзі басқару органына мемлекеттің әлеуметтік бағдарламаларын жүзеге асыру жөнінде оларға маңызды міндеттер жүктелген. Халыққа қызмет көрсету жөніндегі шараларды қаржыландыру негізінен жергілікті қаржы органдары есебінен жүзеге асырылады. Жергілікті қаржының бүкіл теориялық аспектілерін шешіп алуға, елдің бюджет құрлысының мемлекеттік құрлысқа нақты сәйкестігіне байланысты болып келеді. Жергілікті қаржыда билік пен басқарудың жергілікті органдарының сан қырлы қызметінің қаржы базасы болып табылатын жергілікті бюджеттерге маңызды рөл беріледі.
Жергілікті бюджет-бұл меншікті салықтан алынған табысты аумақтық тұрғыда қайта бөлуге мүмкіндік жасайтын және билік пен басқарудың жергілікті органдардың қаржы базасын жасауды қамтамасыз ететін экономикалық қатнастардың жиынтығы болып табылады. Нарықтық қатнастар, жергілікті басқару органдарын реформалау жергілікті бюджеттің кіріс көздерінің толық қалыптасуына әсер етіп отыр. Содай-ақ жергілікті бюджеттің проблемасы олардың меншігін құрайтын шаруашылық салалары бюджеттерді қалыптастыруға кіріс бермек түгіл залалды болып табылады және жергілікті бюджеттің қаражаттарын едәуір бөлігін жеп қоятындығында болып отыр. Осылайша жергілікті деңгейдегі қаражат түсімдері мен жұмсалымының құрамы мен құрылымы әкімшілік-аумақтық бірлктердің әлеуметтік-экономикалық даму дәрежесін анықтайды.
Осылайша, қазіргі таңда жергілікті бюджеттердің кірістерін толыққанды қамтамасыз ету және оларды өзекті бағыттарда жұмсау қоғамның әлеуметтік жағдайын арттырудың бірден-бір көзі болып отыр. Сонымен қатар еліміздің кең-байтақ территориясының аймақтық ерекшеліктеріне байланысты бюджет қаражаттары алуан түрлі көлемде болып келеді. Сол себепті әр аймақтың бюджеттік кірістері мен шығыстарын талдау және қажетті шаралар қолдану көкейтесті мәселелердің бірі болып табылады және осы дипломдық жұмыс бүгінгі таңдағы өзекті тақырыпқа жазғанымды анықтап береді.
Жергілікті қаржының мәні мен маңызы
Жергілікті қаржы-қоғамдық өнімнің ақша нысанындағы бір бөлігін жергілікті басқару органдары өздеріне артылған функцияларға сәйкес жасау, бөлу, пайдалану процесіндегі қаржы қатынастарының жүйесі. Жергілікті қаржы мемлекеттің қаржы жүйесінің маңызды құрамды бөлігі болып табылады. Ол жергілікті бюджеттерді, арнаулы бюджеттен тыс қорларды және басқарудың жергілікті органдарының қарамағындағы шаруашылық жүргізуші субъектілердің қаржысын қамтиды. Жергілікті қаржы отандық экономика үшін біршама жаңа ұғым. Бүкіл жергілікті бюджеттер елдің мемлекеттік бюджетінің бірыңғай жүйесіне кірістірілген 1938 жылдан бастап жергілікті қаржы дербес категория ретінде өзінің өмір сүруін тоқтатқан болатын.
Қаржы технологизмінің тұғырнамасы мынаған сүйенеді: бюджет үрдісін регламенттеу, бюджет саласындағы институттардың өзара іс-қимылының тәртібін анықтау үрдісі, олардың билік өкілеттілігін үйлестіруі және жауапкершілігі болып табылады. Жергілікті қаржы ресурстарын жұмсау бағыттары мен нақты ойын шарты негізіндегі тиімді іс-әрекетінің стартегиясына жатқызуға болады. Қазақстан Республикасының бюджет кодексі өз күшіне енгеннен бері ретке келтіру жүзеге асырылып, мемлекеттік қаржы жүйесінде оң үрдістерге қол жеткізілді.
Жергілікті қаржының рөлі, оның құрылымы мен бағыты бүтіндей билік пен басқарудың жергілікті органдарына жүктелінген функциялардың сипатымен, сондай-ақ мемлекеттің әкімшілік-аумақтық құрылысымен және оның саяси-экономикалық бағыттылығымен анықталады.
Жалпы жергілікті қаржының жай-күйі әрқашанда, біріншіден, елдің жалпы экономикалық жағдайына, екіншіден, тиісті аумақтардың экономикалық әлуетіне, үшіншіден, билік пен басқарудың жергілікті органдарының құқығы мен міндеттерін белгілі бір дәрежеде реттеп отыратын мемлекеттік заңдардың деңгейіне, төртіншіден, биліктің жергілікті органдары құзырының дәрежесіне байланысты болады.
Бұл тарауда жергілікті каржының басты буындарының бірі-жергілікті бюджеттер егжей-тегжейлі қаралады, ал басқа буындарды-жергілікті шаруашылық жүргізуші субъектілердің қаржылары (корпорациялық қаржылар), сондай-ақ бюджеттен тыс қорлар жалпы ұлттық шаруашылықтың, шаруашылық жүргізуші субъектілері мен мемлекеттің бюджеттен тыс қорларына тән біркелкі белгілері мен қасиеттері бар функционалдық жағынан бір тектес ұғымдар ретінде тиісті тарауларында қаралған.
Өркениетті батыс елдеріңде жергілікті қаржы мемлекеттің қаржы ресурстарын қалыптастыру мен пайдалану үрдісінде едәуір рөл атқарады. Оның үстіне жергілікті бюджеттердің айтарлықтай дербестігі болады және батыс елдерінде олар мемлекеттік бюджеттің жалпы жүйесіне кірмейді.
Қазақстан Республикасының экономикасы дамуының қазіргі кезеңінде реформа ауыртпалығының салмағы шаруашылық жүргізудің аймақтық деңгейіне ауысып отыр, осыған орай басқарудың жергілікті органдарына үлкен өкілеттік беріліп, олардың жауапкершілігі арта түсуде. Білім беру мен денсаулық сақтау саласындағы бағдарламаларға, қамсыздандыру жөніндегі іс-шараларды және атаулы әлеуметтік көмекке жұмсалынатын шығындардың көбі оларды қаржыландырудың жаңа тәртібіне сәйкес жергілікті бюджеттерге жүктеліп отыр. Сонымен бірге бюджеттерде соңғы кездерде бюджет бөлінісі және әлеуметтік жеңілдіктердің орнына қаржылай жәрдемақы сияқты жаңа ұғымдар өзінің көрінісін тапқан.
"Бюджеттік бөлініс" салықтар мен алымдардың әртүрлі деңгейдегі бюджеттерге түсуін нақты шектеумен ерекшеленеді. Атап айтқанда корпорациялық табыс салығы түгелдей республикалық бюджетке, ал акциздер, жеке тұлғалардан алынатын табыс салығы мен әлеуметтік. салық жергілікті бюджетке қалдырылды. Бұл әкімдердің жергілікті қазынаны толтыруға, әлеуметтік мәселелерді шешуге деген ынтасын арттыруға септігін тигізері сөзсіз. Сонымен қатар қоршаған ортаны ластағаны үшін төлем, табиғатты қорғау туралы заңдарды бұзғаны үшін алынатын айыппұлдар республикалық және жергілікті бюджеттер арасында тепе-тең бөлінетін болды.
1994 жылға дейін Қазақстанда 3045 жергілікті бюджеттер болған еді; 1994 жылдың басынан жүргізілген бюджет жүйесін орталықтандыруға байланысты 2500 жергілікті бюджеттер-селолық, поселкелік, ауылдық бюджеттер жойылды. Осының нәтижесінде бюджет жүйесіне түсетін қаражаттарды орталықтаңдырудың дәрежесі едәуір бәсеңсіді.
.
Жергілікті бюджеттердің мәні, кірістері мен шығыстары
Жергілікті бюджет-бұл ұлттық табысты аумақтық тұрғыда қайта бөлуге мүмкіндік жасайтын және билік пен басқарудың жергілікті органдарының қаржы базасын жасауды қамтамасыз ететін экономикалық қатынастардың жиынтығы.
Жергілікті ақшалай қаражаттарының орталықтандырылмаған қорын жасаумен және пайдаланумен байланысты бюджеттің қызметі айрықша экономикалық формалар арқылы-бюдежеттің кірістері мен шығыстары арқылы атқарылады. Олар құндық бөліністің жеке кезеңдерін көрсетеді. Екі категория да объективті және бюджет секілді өздерінің арнайы қоғамдық міндеттері бар: кірістер жергілікті бюджетке қажетті қаражатпен қамтамасыз етсе, шығыстар тиісті әлеуметтік қамсыздандыруға бөледі. Кірістер мен шығыстардың құрамымен құралы өзіөзі басқаратын органдармен нақты әлеуметтік-экономикалық, тарихи жағдайда жүзеге асыратын бюджет және салық саясатын іске асыру бағыттарына байланысты. Соның өзінде жергілікті кірістерді қалыптастырып, шығындарды жұмсаудың нақты жағдайға сәйкес формалары мен әдістерін пайдаланады. Жергілікті бюджеттің меншік түсім көздері болып табылатын, меншікті салықтар немесе төлемдер болып табылады. Кірістер мен шығыстардың тәптіштелген тізімі мен топтамасы бюджет жіктемесінен айқындалады. Бюджет-жіктемесі бұл жергілікті қаржы органдарының бүкіл бюджеттік қызметінің негізін қалайтын бюджеттің кірістері мен шығыстарының жүйеленген экономикалық топтамасы. Бюджет жіктемесі экономикалық және әлеуметтік дамудың жоспарлары, болжамдары және бағдарламалары мен байланысты қамтамасыз етеді. Бюджет жіктемесінің бөлім, парагрф, тарау және баптары болады.
Бюджет процесін қарастырғанда, жергілікті органның қаржыландырудың экономикалық нысандарын оңтайлы іріктеу туралы сауалдың алатын орыны ерекше. Оның шешімі бюджетті қалыптастырудың пәтуа үрдісін өтеп алуға берілген. Бюджет туралы заңды дайындау және қарау, бекіту үрдісі, сонымен қатар оны атқару мен атқарылуын бақылау үрдісі процедураның басты мәселесі. Соңғы он жылдықта қазақстандық бюджет саласының дамуы, экономикалық және әлеуметтік негізделген құрлымымен және жергілікті шығыстар көлемімен қажетті нәтижеге қойған жоқ. Негізгі себептерінің бірі ретінде қолданыстағы бюджеттік процедураның әлі де жетілмегенін айта кеткен жөн. Бюджеттік технологизм тұғырнамасында процедура мәселесін заңмен реттеу барысында негізгі критерий ретінде бюджеттік процедураның тиімділігін және айқындығын пайдалану маңызды болып табылады. Бұл байланыста бюджет туралы заң жобасын төрт рет қараудан гөрі бір рет бюджет заңын қабылдау өзекті болып саналады, ол үкіметтін экономикалық саясатының сенімді ұйғарымы болады. Мұнда бюджет үрдісіне қатысушыларға қажетті ақпаратты қатамасыз ету сауала туындайды. Қажетті ақпараттың әртүрлі бюджет процедурасының шешіміне әсер ететін дәрежесін есепке ала отырып, бюджет туралы заң жобасымен бір уақытта енгізілген материалдар мен құжаттар тізімдемесін қалыптастыратын амалды өзгерту керек. Бұл бюджеттің мақсаттық параметірін әзірлеуге мүмкіндік береді, яғни оның басымдығын анықтауға және бюджеттің атқарылуын бақылау жүйесін жетілдіруге мүмкіндік туғызады.
Бюджетті атқару стадиясы, бюджетті дайындау, қарау және бекіту кезеңдеріне қарағанда, ұзақ уақыт аралығын алады-бір сөзбен айтқанда қаржы жылын. Тағайындалған көлеммен салыстырғанда, бюджеттік қаржыландыру көлемін өзгерту бойынша шешім құжаттық рәсімдеуді және мемлекеттік қаржы бақылау органдарына айтуды қажет етпейді, бұл бақылау процедурасының тиімділігін төмендетеді. Бюджеттік тағайындау өзгергенде, заңмен бекітілген шарттарды сақтамау, бюджеттің орындалуы туралы есеп беруді қабылдамау үшін негіз болмайды. Осымен қатар, атқарушы өкіметке мемлекеттік қаржыларды заңды түрде еркін иеленуге мүмкіншілік туады. Бюджеттік қатынастардағы әртүрлі субъектілердің-атқарушы өкімет пен жергілікті өзін-өзі басқару органдарының өкілеттігі туралы мәселенің реттелмегені бюджеттің атқарылуы кезінде күрделі ауыртпалық болып табылады. Бұл мәселе менің ойымша, жалпы бюджет үрдісін оңтайландыру негізінде шкшілуі керек. Мысалы, әлеуметтік-экономикалық жағдайдың елеулі ауытқуы кезінде болжамданатын параметрлерден бірқатар істерді алдын-ала қарастыру керек.
Жергілікті бюджеттерді қалыптастыру мен пайдалану өндіріс пен айырбасқа қатысушылар арасындағы, атап айтқанда: кәсіпорындар мен мемлекет арасындағы, меншіктің барлық нысандарындағы макроэкономиканың өндірістік және өндірістік емес салаларының кәсіпорындары, ұйымдары мен мекемелері арасындағы, бюджет жүйесінің буындары арасындағы, мемлекет пен халық арасындағы қоғамдық өнім құнының қозғалысын білдіреді.
Жергілікті бюджеттердің экономикалық мәні олардың мынадай арналымында көрінеді;
билік пен басқарудың жергілікті органдарының ақша қорларын қалыптастыру;
бұл қорларды жергілікті деңгейдегі инфрақұрылым салалары мен халықтың арасында қайта бөлу.
Жергілікті бюджеттер билік пен басқарудың жергілікті оргаңдарының сан қырлы қызметінің негізгі қаржы базасы бола отырып, олардың экономикалық дербестігін нығайтады, шаруашылық қызметін жандандырады, ведомствоға қарасты аумақтарда оларға инфрақұрылымды дамытуға, аумақтың экономикалық әлуетін кеңейтуге, қаржы ресурстарының резервтерін ашып, пайдалануға мүмкіндік жасайды.
Қазақстан Республикасының жергілікті бюджетінің құрамы облыстық бюджеттерді, қалалардың (аудандық маңызы бар қалаларды қоспағанда) және аудандардың (қалалардағы аудандарды қоспағанда) бюджеттерін қамтиды. Қазіргі кезде Қазақстандағы бюджеттер кірістері мен шығыстары бойынша мемлекеттік қаражаттары көлемінің 50% аралығын құрайды. Олар бюджеттің құрамды бөлігі болып есептелмейді, республикалық бюджетпен бірге қоғамның мемлекеттік бюджетінің жиынтығын құрайды.
Қазақстан Республикасында жергілікті бюджеттер коммуналдық заңды тұлғаларға бекітілген; мүлікпен және әкімшілік-аумақтық бірліктің меншігіндегі өзге де мүлікпен бірге әкімшілік-аумақтық экономикалық және қаржылық негізін құрайды; түсімдер мен бюджет тапшылығын (профицитін пайдалану) қаржылаңдыру есебінен қалыптасатын, Конституциямен, заңдармен және Қазақстан Республикасы Президентінің және Үкіметінің актілерімен жүктелген міндеттерді жүзеге асыру үшін жергілікті атқарушы органдар белгілейтін жергілікті бюджеттік бағдарламаларды қаржыландыруға арналған тиісті маслихаттың шешімімен бекітілген әкімшілік-аумақтық бірліктердің ақша қорлары болып табылады. Нарықтық қатынастар, басқарудың жергілікті органдарын реформалау жергілікті бюджеттердің кіріс көздерінің қалыптасуына әсер етіп отыр.
Қаржыларды орталық бюджетке шоғырландыру, барлық деңгейлер бюджеттері арасында қарсы қаржылық ағындардың болуы, жергілікті бюджеттердің меншікті кірістері деңгейінің төмендегі-осылардың барлығы жергілікті билік органдарын халықтың өмірлік маңызды проблемаларын шешу мүмкіндігінен айырады, сонымен қатар сәйкес аумақтарда тиімді салықтық-бюджеттік саясатты жүргізуге кедергі жасайды .Бюджеттік жүйе деңгейлері бойынша салық әулетін таратуды үйлестіру сияқты бюджетаралық қатынастардың маңызды сұрағы әлі шешілген жоқ. Аймақаралық деңгейде, бюджетаралық реттеудің тиімсіз әдістерін қолдану, аймақтардың өздерінің салықтық түсімдерін жоғарлатуға мүддесіздігімен шартталады. Салықтардың жиналу деңгейінің төмендегі жергілікті бюджеттердің трансферттердегі қажеттілігін жоғарлатады және оның тапшылығының өсуіне әкеледі. Аймақтардың өз күштерімен тапшылықты қысқартуға тырысуы меншікті кіріс жетіспеушілігімен сипатталады. Біздің елімізде мемлекеттік және жеке меншікке негізделген нарықтық экономика түбегейлі қалыптасып келе жатыр. Сол нарық қатынастарының барлығы есеппен жүретінін көріп те, естіп те жүрміз. Осы маңызды істі қолға алып жетілдіру, басшы және мамандардың жауапкершілігін арттыру мақсатында Елбасымыздың бірнеше аса құнды заң күші бар Жарғылықтары шықты. Осы Жарғылықтарға орай, еліміздің экономикасы дамып келе жатқаны сөзсіз бәрімізге мәлім деп айтсам артық емес.
Ал осы дамудың қазіргі кезеңінде Қазақстан Республикасының жергілікті бюджеттері кірістерінің негізін аумақтағы шаруашылық жүргізуші субъектілер мен халықтың салықтық түсімдері Түсімдердің екінші көзі республикалық бюджттен берілетін трансферттер болып табылады. Әйтсе де, орта есеппен, олар түсімдердің 14% құрғанымен, бірқатар субвенциялық облыстардың бюджеттерінде әлеуметтік-экономикалық қажеттіктерді қаржыландырудың қолайлы деңгейіне жету үшін меншікті салықтық және басқа түсімдердің жетіспейтіндігінен бұл түсім көзі 50 пайызға дейін барады. Бұл мұндай облыстардың салық базасының нашарлығымен байланысты. Бұл жағдайда республикалық бюджет арқылы бюджеттік алымдар мен субвенциялар тетігінің көмегімен түсімдерді қайта бөлу проблемасы көкейтесті болып табылады, яғни бұл тетік объективті негізделген жетілдіруді қажет етеді.
Жергілікті бюджеттердің проблемасы сондай-ақ олардың меншігін құрайтын шаруашылық салалары (тұрғын үй шаруашылығы, мәдениет және шығармашылық мекемелері, коммуналдық инфрақұрылым-су құбыры, көлік, тазалау службасы және басқалары) бюджеттерді қалыптастыруға кіріс бермек түгіл залалды болып табылады және жергілікті бюджеттер қаражаттарының едәуір бөлігін жеп қоятындығында болып отыр. Меншікті республикалық және коммуналдық етіп бөлген кезде биліктің жергілікті органдарының басқаруына залалды кәсіпорындар немесе шамалы кіріс әкелетіндері берілді.
Жергілікті бюджеттердің шығыстарында әлеуметтік инфрақұры-лымдарды-білім беруді, денсаулық сақтауды, халықты әлеуметтік қорғауды қаржыландыру (45,4%), экономикалық салалардан-көлік және байланысқа жұмсалған шығыстар басым болып отыр,
Қорғанысқа жұмсалатын шығыстардың функционалдық тобы азаматтық қорғаныс (төтенше оқиғалар кезінде) пен әскери комисариаттардың шығындарын қаржыландыруды білдіреді.
Жеке функционалдық топтар бойынша мемлекеттік бюджет шығыстарындағы жергілікгі бюджеттер шығыстарының үлесіне келсек, онда әлеуметтік-тұрмыстық инфрақұрылымды қаржыландыру бағыттары бойынша ол басым орын алады.
Жергілікті атқарушы органдар тиісті әкімшілік-аумақтық бірліктердің бюджетін бірыңғай бюджеттік жоспарлау негізінде әзірлеп, дербес атқарады. Жергілікті атқарушы органдар тиісті қаржы жылына арналған бюджетті және өткен қаржы жылында тиісті жергілікті бюджеттің атқарылуы туралы есепті қарап, бекітеді.
Жергілікті атқарушы органдардың заңды және жеке тұлғаларының сондай-ақ Қазақстан Республикасы Үкіметінен (республикалық бюджеттен кредит алу жолымең) үкіметпен келісілген аймақтық инвестициялық бағдарламаларды қаржыландыру үшін қарыз қаражаттарын алуға құқығы бар. Қарыз алу жергілікті аткарушы оргаңдардың бағалы қағаздарын шығару немесе қарыз алу нысанында жүзеге асырылады; олардың тәртібін Үкімет анықтайды.
Бюджеттік бағдарламаларға кірістірілетін мемлекеттік мекемелер шығыстарының сметаларын жергілікті атқарушы органдардың қаржылық рұхсаттарына сәйкес осы мекемелердің басшылары атқарады.
Қандайда болмасын мемлекеттің салық жүйесі негізінен екі қызмет атқарады. Біріншісі фискалды қызмет болса, екішісі реттеуші қызмет ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
МАЗМҰНЫ
1. Кіріспе
2. Жергілікті қаржының мәні мен маңызы
3. Жергілікті бюджеттердің мәні, кірістері мен шығыстары
4. Жергілікті бюджет жобасын әзірлеу
5. Жергілікті бюджеттің кірісі мен шығысын экономикалық талдау
6. Жергілікті бюджеттің кірістерін талдау
7. Жергілікті бюджеттің шығыстарын талдау
8. Қорытынды
КІРІСПЕ
Еліміз егемендік алып, іргелі елдермен ұлы көшке ілескеніне саусақпен санарлықтай жылдар өтсе де, осы аз мерзімнің ішінде ғасырға татырлық игі өзгерістер болды. Еліміздің егемендік алу сәті нарықтық экономикаға тұспа-тұс келіп, халық арасында нарық қарық қыла ма ?!-деген мысқыл мәтел де пайда болды. Әйтсе де бүгінгі күні бәріміз де нарықтық экономиканы мойындап, оның өмір талабынан туындап отырғанына көзіміз жетті. Нарықтық экономика жағдайларында халықтың әлеуметтік тұрмыс жағдайы, шаруашылық көрсетуші субъектілердің әлеуметтік дамуы мемлекеттің қолында болып отыр. Осы орайда жергілікті қаржының атқаратын рөлі мен маңызы ерекше. Қазақстан Республикасында экономикалық қатнастарды орталықсыздандыру мемлекеттің жалпы экономикалық саясатын жүзеге асыруда аймақтардың дербестігі мен рөлін арттырып отыр. Жергілікті қаржы органы қызметінің аясы кеңейе түсуде, олар әлеуметтік-экономикалық сипаттағы проблемаларын шешуге едәуір дербестікке ие бола бастады. Жергілікті өзін-өзі басқару органына мемлекеттің әлеуметтік бағдарламаларын жүзеге асыру жөнінде оларға маңызды міндеттер жүктелген. Халыққа қызмет көрсету жөніндегі шараларды қаржыландыру негізінен жергілікті қаржы органдары есебінен жүзеге асырылады. Жергілікті қаржының бүкіл теориялық аспектілерін шешіп алуға, елдің бюджет құрлысының мемлекеттік құрлысқа нақты сәйкестігіне байланысты болып келеді. Жергілікті қаржыда билік пен басқарудың жергілікті органдарының сан қырлы қызметінің қаржы базасы болып табылатын жергілікті бюджеттерге маңызды рөл беріледі.
Жергілікті бюджет-бұл меншікті салықтан алынған табысты аумақтық тұрғыда қайта бөлуге мүмкіндік жасайтын және билік пен басқарудың жергілікті органдардың қаржы базасын жасауды қамтамасыз ететін экономикалық қатнастардың жиынтығы болып табылады. Нарықтық қатнастар, жергілікті басқару органдарын реформалау жергілікті бюджеттің кіріс көздерінің толық қалыптасуына әсер етіп отыр. Содай-ақ жергілікті бюджеттің проблемасы олардың меншігін құрайтын шаруашылық салалары бюджеттерді қалыптастыруға кіріс бермек түгіл залалды болып табылады және жергілікті бюджеттің қаражаттарын едәуір бөлігін жеп қоятындығында болып отыр. Осылайша жергілікті деңгейдегі қаражат түсімдері мен жұмсалымының құрамы мен құрылымы әкімшілік-аумақтық бірлктердің әлеуметтік-экономикалық даму дәрежесін анықтайды.
Осылайша, қазіргі таңда жергілікті бюджеттердің кірістерін толыққанды қамтамасыз ету және оларды өзекті бағыттарда жұмсау қоғамның әлеуметтік жағдайын арттырудың бірден-бір көзі болып отыр. Сонымен қатар еліміздің кең-байтақ территориясының аймақтық ерекшеліктеріне байланысты бюджет қаражаттары алуан түрлі көлемде болып келеді. Сол себепті әр аймақтың бюджеттік кірістері мен шығыстарын талдау және қажетті шаралар қолдану көкейтесті мәселелердің бірі болып табылады және осы дипломдық жұмыс бүгінгі таңдағы өзекті тақырыпқа жазғанымды анықтап береді.
Жергілікті қаржының мәні мен маңызы
Жергілікті қаржы-қоғамдық өнімнің ақша нысанындағы бір бөлігін жергілікті басқару органдары өздеріне артылған функцияларға сәйкес жасау, бөлу, пайдалану процесіндегі қаржы қатынастарының жүйесі. Жергілікті қаржы мемлекеттің қаржы жүйесінің маңызды құрамды бөлігі болып табылады. Ол жергілікті бюджеттерді, арнаулы бюджеттен тыс қорларды және басқарудың жергілікті органдарының қарамағындағы шаруашылық жүргізуші субъектілердің қаржысын қамтиды. Жергілікті қаржы отандық экономика үшін біршама жаңа ұғым. Бүкіл жергілікті бюджеттер елдің мемлекеттік бюджетінің бірыңғай жүйесіне кірістірілген 1938 жылдан бастап жергілікті қаржы дербес категория ретінде өзінің өмір сүруін тоқтатқан болатын.
Қаржы технологизмінің тұғырнамасы мынаған сүйенеді: бюджет үрдісін регламенттеу, бюджет саласындағы институттардың өзара іс-қимылының тәртібін анықтау үрдісі, олардың билік өкілеттілігін үйлестіруі және жауапкершілігі болып табылады. Жергілікті қаржы ресурстарын жұмсау бағыттары мен нақты ойын шарты негізіндегі тиімді іс-әрекетінің стартегиясына жатқызуға болады. Қазақстан Республикасының бюджет кодексі өз күшіне енгеннен бері ретке келтіру жүзеге асырылып, мемлекеттік қаржы жүйесінде оң үрдістерге қол жеткізілді.
Жергілікті қаржының рөлі, оның құрылымы мен бағыты бүтіндей билік пен басқарудың жергілікті органдарына жүктелінген функциялардың сипатымен, сондай-ақ мемлекеттің әкімшілік-аумақтық құрылысымен және оның саяси-экономикалық бағыттылығымен анықталады.
Жалпы жергілікті қаржының жай-күйі әрқашанда, біріншіден, елдің жалпы экономикалық жағдайына, екіншіден, тиісті аумақтардың экономикалық әлуетіне, үшіншіден, билік пен басқарудың жергілікті органдарының құқығы мен міндеттерін белгілі бір дәрежеде реттеп отыратын мемлекеттік заңдардың деңгейіне, төртіншіден, биліктің жергілікті органдары құзырының дәрежесіне байланысты болады.
Бұл тарауда жергілікті каржының басты буындарының бірі-жергілікті бюджеттер егжей-тегжейлі қаралады, ал басқа буындарды-жергілікті шаруашылық жүргізуші субъектілердің қаржылары (корпорациялық қаржылар), сондай-ақ бюджеттен тыс қорлар жалпы ұлттық шаруашылықтың, шаруашылық жүргізуші субъектілері мен мемлекеттің бюджеттен тыс қорларына тән біркелкі белгілері мен қасиеттері бар функционалдық жағынан бір тектес ұғымдар ретінде тиісті тарауларында қаралған.
Өркениетті батыс елдеріңде жергілікті қаржы мемлекеттің қаржы ресурстарын қалыптастыру мен пайдалану үрдісінде едәуір рөл атқарады. Оның үстіне жергілікті бюджеттердің айтарлықтай дербестігі болады және батыс елдерінде олар мемлекеттік бюджеттің жалпы жүйесіне кірмейді.
Қазақстан Республикасының экономикасы дамуының қазіргі кезеңінде реформа ауыртпалығының салмағы шаруашылық жүргізудің аймақтық деңгейіне ауысып отыр, осыған орай басқарудың жергілікті органдарына үлкен өкілеттік беріліп, олардың жауапкершілігі арта түсуде. Білім беру мен денсаулық сақтау саласындағы бағдарламаларға, қамсыздандыру жөніндегі іс-шараларды және атаулы әлеуметтік көмекке жұмсалынатын шығындардың көбі оларды қаржыландырудың жаңа тәртібіне сәйкес жергілікті бюджеттерге жүктеліп отыр. Сонымен бірге бюджеттерде соңғы кездерде бюджет бөлінісі және әлеуметтік жеңілдіктердің орнына қаржылай жәрдемақы сияқты жаңа ұғымдар өзінің көрінісін тапқан.
"Бюджеттік бөлініс" салықтар мен алымдардың әртүрлі деңгейдегі бюджеттерге түсуін нақты шектеумен ерекшеленеді. Атап айтқанда корпорациялық табыс салығы түгелдей республикалық бюджетке, ал акциздер, жеке тұлғалардан алынатын табыс салығы мен әлеуметтік. салық жергілікті бюджетке қалдырылды. Бұл әкімдердің жергілікті қазынаны толтыруға, әлеуметтік мәселелерді шешуге деген ынтасын арттыруға септігін тигізері сөзсіз. Сонымен қатар қоршаған ортаны ластағаны үшін төлем, табиғатты қорғау туралы заңдарды бұзғаны үшін алынатын айыппұлдар республикалық және жергілікті бюджеттер арасында тепе-тең бөлінетін болды.
1994 жылға дейін Қазақстанда 3045 жергілікті бюджеттер болған еді; 1994 жылдың басынан жүргізілген бюджет жүйесін орталықтандыруға байланысты 2500 жергілікті бюджеттер-селолық, поселкелік, ауылдық бюджеттер жойылды. Осының нәтижесінде бюджет жүйесіне түсетін қаражаттарды орталықтаңдырудың дәрежесі едәуір бәсеңсіді.
.
Жергілікті бюджеттердің мәні, кірістері мен шығыстары
Жергілікті бюджет-бұл ұлттық табысты аумақтық тұрғыда қайта бөлуге мүмкіндік жасайтын және билік пен басқарудың жергілікті органдарының қаржы базасын жасауды қамтамасыз ететін экономикалық қатынастардың жиынтығы.
Жергілікті ақшалай қаражаттарының орталықтандырылмаған қорын жасаумен және пайдаланумен байланысты бюджеттің қызметі айрықша экономикалық формалар арқылы-бюдежеттің кірістері мен шығыстары арқылы атқарылады. Олар құндық бөліністің жеке кезеңдерін көрсетеді. Екі категория да объективті және бюджет секілді өздерінің арнайы қоғамдық міндеттері бар: кірістер жергілікті бюджетке қажетті қаражатпен қамтамасыз етсе, шығыстар тиісті әлеуметтік қамсыздандыруға бөледі. Кірістер мен шығыстардың құрамымен құралы өзіөзі басқаратын органдармен нақты әлеуметтік-экономикалық, тарихи жағдайда жүзеге асыратын бюджет және салық саясатын іске асыру бағыттарына байланысты. Соның өзінде жергілікті кірістерді қалыптастырып, шығындарды жұмсаудың нақты жағдайға сәйкес формалары мен әдістерін пайдаланады. Жергілікті бюджеттің меншік түсім көздері болып табылатын, меншікті салықтар немесе төлемдер болып табылады. Кірістер мен шығыстардың тәптіштелген тізімі мен топтамасы бюджет жіктемесінен айқындалады. Бюджет-жіктемесі бұл жергілікті қаржы органдарының бүкіл бюджеттік қызметінің негізін қалайтын бюджеттің кірістері мен шығыстарының жүйеленген экономикалық топтамасы. Бюджет жіктемесі экономикалық және әлеуметтік дамудың жоспарлары, болжамдары және бағдарламалары мен байланысты қамтамасыз етеді. Бюджет жіктемесінің бөлім, парагрф, тарау және баптары болады.
Бюджет процесін қарастырғанда, жергілікті органның қаржыландырудың экономикалық нысандарын оңтайлы іріктеу туралы сауалдың алатын орыны ерекше. Оның шешімі бюджетті қалыптастырудың пәтуа үрдісін өтеп алуға берілген. Бюджет туралы заңды дайындау және қарау, бекіту үрдісі, сонымен қатар оны атқару мен атқарылуын бақылау үрдісі процедураның басты мәселесі. Соңғы он жылдықта қазақстандық бюджет саласының дамуы, экономикалық және әлеуметтік негізделген құрлымымен және жергілікті шығыстар көлемімен қажетті нәтижеге қойған жоқ. Негізгі себептерінің бірі ретінде қолданыстағы бюджеттік процедураның әлі де жетілмегенін айта кеткен жөн. Бюджеттік технологизм тұғырнамасында процедура мәселесін заңмен реттеу барысында негізгі критерий ретінде бюджеттік процедураның тиімділігін және айқындығын пайдалану маңызды болып табылады. Бұл байланыста бюджет туралы заң жобасын төрт рет қараудан гөрі бір рет бюджет заңын қабылдау өзекті болып саналады, ол үкіметтін экономикалық саясатының сенімді ұйғарымы болады. Мұнда бюджет үрдісіне қатысушыларға қажетті ақпаратты қатамасыз ету сауала туындайды. Қажетті ақпараттың әртүрлі бюджет процедурасының шешіміне әсер ететін дәрежесін есепке ала отырып, бюджет туралы заң жобасымен бір уақытта енгізілген материалдар мен құжаттар тізімдемесін қалыптастыратын амалды өзгерту керек. Бұл бюджеттің мақсаттық параметірін әзірлеуге мүмкіндік береді, яғни оның басымдығын анықтауға және бюджеттің атқарылуын бақылау жүйесін жетілдіруге мүмкіндік туғызады.
Бюджетті атқару стадиясы, бюджетті дайындау, қарау және бекіту кезеңдеріне қарағанда, ұзақ уақыт аралығын алады-бір сөзбен айтқанда қаржы жылын. Тағайындалған көлеммен салыстырғанда, бюджеттік қаржыландыру көлемін өзгерту бойынша шешім құжаттық рәсімдеуді және мемлекеттік қаржы бақылау органдарына айтуды қажет етпейді, бұл бақылау процедурасының тиімділігін төмендетеді. Бюджеттік тағайындау өзгергенде, заңмен бекітілген шарттарды сақтамау, бюджеттің орындалуы туралы есеп беруді қабылдамау үшін негіз болмайды. Осымен қатар, атқарушы өкіметке мемлекеттік қаржыларды заңды түрде еркін иеленуге мүмкіншілік туады. Бюджеттік қатынастардағы әртүрлі субъектілердің-атқарушы өкімет пен жергілікті өзін-өзі басқару органдарының өкілеттігі туралы мәселенің реттелмегені бюджеттің атқарылуы кезінде күрделі ауыртпалық болып табылады. Бұл мәселе менің ойымша, жалпы бюджет үрдісін оңтайландыру негізінде шкшілуі керек. Мысалы, әлеуметтік-экономикалық жағдайдың елеулі ауытқуы кезінде болжамданатын параметрлерден бірқатар істерді алдын-ала қарастыру керек.
Жергілікті бюджеттерді қалыптастыру мен пайдалану өндіріс пен айырбасқа қатысушылар арасындағы, атап айтқанда: кәсіпорындар мен мемлекет арасындағы, меншіктің барлық нысандарындағы макроэкономиканың өндірістік және өндірістік емес салаларының кәсіпорындары, ұйымдары мен мекемелері арасындағы, бюджет жүйесінің буындары арасындағы, мемлекет пен халық арасындағы қоғамдық өнім құнының қозғалысын білдіреді.
Жергілікті бюджеттердің экономикалық мәні олардың мынадай арналымында көрінеді;
билік пен басқарудың жергілікті органдарының ақша қорларын қалыптастыру;
бұл қорларды жергілікті деңгейдегі инфрақұрылым салалары мен халықтың арасында қайта бөлу.
Жергілікті бюджеттер билік пен басқарудың жергілікті оргаңдарының сан қырлы қызметінің негізгі қаржы базасы бола отырып, олардың экономикалық дербестігін нығайтады, шаруашылық қызметін жандандырады, ведомствоға қарасты аумақтарда оларға инфрақұрылымды дамытуға, аумақтың экономикалық әлуетін кеңейтуге, қаржы ресурстарының резервтерін ашып, пайдалануға мүмкіндік жасайды.
Қазақстан Республикасының жергілікті бюджетінің құрамы облыстық бюджеттерді, қалалардың (аудандық маңызы бар қалаларды қоспағанда) және аудандардың (қалалардағы аудандарды қоспағанда) бюджеттерін қамтиды. Қазіргі кезде Қазақстандағы бюджеттер кірістері мен шығыстары бойынша мемлекеттік қаражаттары көлемінің 50% аралығын құрайды. Олар бюджеттің құрамды бөлігі болып есептелмейді, республикалық бюджетпен бірге қоғамның мемлекеттік бюджетінің жиынтығын құрайды.
Қазақстан Республикасында жергілікті бюджеттер коммуналдық заңды тұлғаларға бекітілген; мүлікпен және әкімшілік-аумақтық бірліктің меншігіндегі өзге де мүлікпен бірге әкімшілік-аумақтық экономикалық және қаржылық негізін құрайды; түсімдер мен бюджет тапшылығын (профицитін пайдалану) қаржылаңдыру есебінен қалыптасатын, Конституциямен, заңдармен және Қазақстан Республикасы Президентінің және Үкіметінің актілерімен жүктелген міндеттерді жүзеге асыру үшін жергілікті атқарушы органдар белгілейтін жергілікті бюджеттік бағдарламаларды қаржыландыруға арналған тиісті маслихаттың шешімімен бекітілген әкімшілік-аумақтық бірліктердің ақша қорлары болып табылады. Нарықтық қатынастар, басқарудың жергілікті органдарын реформалау жергілікті бюджеттердің кіріс көздерінің қалыптасуына әсер етіп отыр.
Қаржыларды орталық бюджетке шоғырландыру, барлық деңгейлер бюджеттері арасында қарсы қаржылық ағындардың болуы, жергілікті бюджеттердің меншікті кірістері деңгейінің төмендегі-осылардың барлығы жергілікті билік органдарын халықтың өмірлік маңызды проблемаларын шешу мүмкіндігінен айырады, сонымен қатар сәйкес аумақтарда тиімді салықтық-бюджеттік саясатты жүргізуге кедергі жасайды .Бюджеттік жүйе деңгейлері бойынша салық әулетін таратуды үйлестіру сияқты бюджетаралық қатынастардың маңызды сұрағы әлі шешілген жоқ. Аймақаралық деңгейде, бюджетаралық реттеудің тиімсіз әдістерін қолдану, аймақтардың өздерінің салықтық түсімдерін жоғарлатуға мүддесіздігімен шартталады. Салықтардың жиналу деңгейінің төмендегі жергілікті бюджеттердің трансферттердегі қажеттілігін жоғарлатады және оның тапшылығының өсуіне әкеледі. Аймақтардың өз күштерімен тапшылықты қысқартуға тырысуы меншікті кіріс жетіспеушілігімен сипатталады. Біздің елімізде мемлекеттік және жеке меншікке негізделген нарықтық экономика түбегейлі қалыптасып келе жатыр. Сол нарық қатынастарының барлығы есеппен жүретінін көріп те, естіп те жүрміз. Осы маңызды істі қолға алып жетілдіру, басшы және мамандардың жауапкершілігін арттыру мақсатында Елбасымыздың бірнеше аса құнды заң күші бар Жарғылықтары шықты. Осы Жарғылықтарға орай, еліміздің экономикасы дамып келе жатқаны сөзсіз бәрімізге мәлім деп айтсам артық емес.
Ал осы дамудың қазіргі кезеңінде Қазақстан Республикасының жергілікті бюджеттері кірістерінің негізін аумақтағы шаруашылық жүргізуші субъектілер мен халықтың салықтық түсімдері Түсімдердің екінші көзі республикалық бюджттен берілетін трансферттер болып табылады. Әйтсе де, орта есеппен, олар түсімдердің 14% құрғанымен, бірқатар субвенциялық облыстардың бюджеттерінде әлеуметтік-экономикалық қажеттіктерді қаржыландырудың қолайлы деңгейіне жету үшін меншікті салықтық және басқа түсімдердің жетіспейтіндігінен бұл түсім көзі 50 пайызға дейін барады. Бұл мұндай облыстардың салық базасының нашарлығымен байланысты. Бұл жағдайда республикалық бюджет арқылы бюджеттік алымдар мен субвенциялар тетігінің көмегімен түсімдерді қайта бөлу проблемасы көкейтесті болып табылады, яғни бұл тетік объективті негізделген жетілдіруді қажет етеді.
Жергілікті бюджеттердің проблемасы сондай-ақ олардың меншігін құрайтын шаруашылық салалары (тұрғын үй шаруашылығы, мәдениет және шығармашылық мекемелері, коммуналдық инфрақұрылым-су құбыры, көлік, тазалау службасы және басқалары) бюджеттерді қалыптастыруға кіріс бермек түгіл залалды болып табылады және жергілікті бюджеттер қаражаттарының едәуір бөлігін жеп қоятындығында болып отыр. Меншікті республикалық және коммуналдық етіп бөлген кезде биліктің жергілікті органдарының басқаруына залалды кәсіпорындар немесе шамалы кіріс әкелетіндері берілді.
Жергілікті бюджеттердің шығыстарында әлеуметтік инфрақұры-лымдарды-білім беруді, денсаулық сақтауды, халықты әлеуметтік қорғауды қаржыландыру (45,4%), экономикалық салалардан-көлік және байланысқа жұмсалған шығыстар басым болып отыр,
Қорғанысқа жұмсалатын шығыстардың функционалдық тобы азаматтық қорғаныс (төтенше оқиғалар кезінде) пен әскери комисариаттардың шығындарын қаржыландыруды білдіреді.
Жеке функционалдық топтар бойынша мемлекеттік бюджет шығыстарындағы жергілікгі бюджеттер шығыстарының үлесіне келсек, онда әлеуметтік-тұрмыстық инфрақұрылымды қаржыландыру бағыттары бойынша ол басым орын алады.
Жергілікті атқарушы органдар тиісті әкімшілік-аумақтық бірліктердің бюджетін бірыңғай бюджеттік жоспарлау негізінде әзірлеп, дербес атқарады. Жергілікті атқарушы органдар тиісті қаржы жылына арналған бюджетті және өткен қаржы жылында тиісті жергілікті бюджеттің атқарылуы туралы есепті қарап, бекітеді.
Жергілікті атқарушы органдардың заңды және жеке тұлғаларының сондай-ақ Қазақстан Республикасы Үкіметінен (республикалық бюджеттен кредит алу жолымең) үкіметпен келісілген аймақтық инвестициялық бағдарламаларды қаржыландыру үшін қарыз қаражаттарын алуға құқығы бар. Қарыз алу жергілікті аткарушы оргаңдардың бағалы қағаздарын шығару немесе қарыз алу нысанында жүзеге асырылады; олардың тәртібін Үкімет анықтайды.
Бюджеттік бағдарламаларға кірістірілетін мемлекеттік мекемелер шығыстарының сметаларын жергілікті атқарушы органдардың қаржылық рұхсаттарына сәйкес осы мекемелердің басшылары атқарады.
Қандайда болмасын мемлекеттің салық жүйесі негізінен екі қызмет атқарады. Біріншісі фискалды қызмет болса, екішісі реттеуші қызмет ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz