Мен сүйіп оқитын Абай өлеңдері

Пән: Әдебиет
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 4 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ МҰХТАР ӘУЕЗОВ АТЫНДАҒЫ ОҢТҮСТІК ҚАЗАҚСТАН МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ

Кафедра: Қазақ тілі білімі

ЭССЕ

Тақырып: Мен сүйіп оқитын Абай туындылары

Орындаған: Жұмағазы Ұ.

Қабылдаған: Қалдыбаев Т.

Группа:Фи-13-7Р

Шымкент 2014

Мен сүйіп оқитын Абай туындылары

Шын хакім, сөзің асыл - баға жетпес,

Бір сөзің мың жыл жүрсе дәмі кетпес.

Қарадан хакім болған сендей жаның.

Әлемнің құлағынан әні кетпес.

М. Жұмабаев

Қазақ жұртының маңдайына біткен бірегей ұлы, қаламгер. ағартушы, философ, композитор, ұлтын сүйген біртуар ақын, әлемді мойындатқан ойшыл, дана Абай Құнанбаев әрбір есті қазақтың жүрек түкпірінен терең орын алған десек қателеспейміз. Мен сол көп қазақтың бірі ғанамын. Осыдан 7-8 жыл бұрын М. Мақатаев өлеңдерімен әуестеніп, әкеме менің ең сүйікті ақыным Мұқағали, ол ең мықты ақын дегенімде, әкемнің : қазақта Абайға парапар ақын жоқ, осыны ұмытпа дегені әлі есімде. Сол уақыттан бері осы ұғымды талай-талай ұлы адамдардың айтып кеткендігін естіп келемін. Абай анасының да аты Ұлжан болғандықтан ба, мені Абаймен байланыстырып тұратын бір жақындық бар сияқты болады да тұрады.

“Абайды оқымаған қазақ - қазақ емес ” деген Б. Момышұлының өсиетін ескере келе, мен де ақын өлеңдерімен таныса бастадым. Абай Лермонтов, Пушкин, Байрон шығармаларынан өзіне жақындық тапқаны секілді, мен Абай өлеңдерінен жүрегіме соншалықты жақын, соншалықты жағымды дүниелер таптым. Мен Абайдан білімге деген құштарлықты, халқыма деген сүйіспеншілікті, тіліме деген құрметті, дініме деген сенімді, әлемге деген қызығушылықты үйрендім. Ендеше, осы эссемде Абайдың өзім сүйіп оқитын шығармалары жайлы сөз қозғағым келеді.

Абайдың :

Қалың елім, қазағым, қайран жұртым,

Ұстарасыз аузыңа түсті мұртың.

Жақсы мене жаманды айырмадың,

Бірі қан, бірі май боп екі ұртың, - деген өлең жолдары жүрегіме ең жақын туынды. Өз заманында өзгеден ойы озық туған ақын осы өлеңінде жұртының надандығына, сауатсыздығына, бейқамдығына налып, жаны аши қарайды. Ақын жүрегінің осы бір сыршыл шумақтарын оқыған сайын Абай сезінген сезімнің бір ұшқынын ұққандай баламын.

Ғаламның кілті, мағыналы өмірдің мәні, ақылдың шыңы білімде екенін ерте ұғынған Абай өзінің ғана емес, дүйім жұртының да сауатын ашуды армандаған.

“Ғылым таппай мақтанба ”, “Әсемпаз болма әрнеге ”, “Жасымда ғылым бар деп ескермедім ”, “Интернатта оқып жүр ”, “ Білімдіден шыққан сөз” тағы басқа өлеңдерін осы мақсатта өскелең ұрпақты тәрбиелеу ойымен шығарса керек.

Жүрегімнің түбіне терең бойла,

Мен бір жұмбақ адаммын, оны да ойла.

Соқтықпалы, соқпақсыз жерде өстім,

Мыңмен жалғыз алыстым, кінә қойма, - деген өлеңін оқи отыра, Абай жанының жалғыздық көргенін, кең жазира қазақ даласында оған мұңдас, сырлас жандардың аз болғанын байқаймыз. Әлем ойшылдарымен дәрежесі тең талант иесінің осы өлеңі кез келген жүректі шымырлатпай қоймайды.

Абай өлеңдерінің ішінде ерекше көзге түсетін, шоқтығы биік өлеңнің бірі “Сегіз аяқ”.

Өткірдің жүзі,

Кестені бізі

Өрнегін сендей сала алмас

Білгенге маржан,

Білмеске арзан,

Надандар бәһра ала алмас.

Абай іргесін қалаған жаңа тәсілді Абайдан соң А. Байтұрсынов шығармашылығынан байқаймыз. Маржан сөздің майын ішкен майталман ақын сөз құдіретінің қасиетін былай жеткізген екен:

Өлең - сөздің патшасы, сөз сарасы,

Қиыннан қиыстырар ер данасы.

Тілге жеңіл, жүрекке жылы тиіп,

Теп-тегіс жұмыр келсін айналасы.

Бөтен сөзбен былғанса сөз арасы,

Ол ақынның білімсіз, бишарасы.

Айтушы мен тыңдаушы көбі надан,

Бұл жұрттың сөз танымас быр парасы.

Сонымен қатар ұлы суреткер :

Білектей арқасында өрген бұрым,

Шолпысы сылдыр қағып жүрсе ақырын.

Кәмшат бөрік, ақ тамақ, қара қасты

Сұлу қыздың көріп пе ең, мұндай түрін?! - деп қазақ қызының сұлулығын асқан шеберлікпен суреттеуі өз ұлтының аруларына деген ерекше құрметін көрсетеді.

Мені тағы бір таңқалдыратын жайт, келтелеу ғұмырында ешбір қазақ баласы жетпеген биікті бағындырып, артына таусылмас мұра қалдырған Абай:

Жасымда ғылым бар деп ескермедім,

Пайдасын көре тұра тексермедім.

Ержеткен соң түспеді уысыма,

Қолымды мезгілінен кеш сермедім,

Бұл махрұм қалмағыма кім жазалы?

Қолымды дөп сермесем өстер ме едім?!

- деп налыған екен. Білімі мен пайымы мол, өмірден ұққаны мен зерделегені көп, орасан зор шығармалардың авторы Абай өз білігін аз санағаны, бұдан көбірек үйрене түскенімде ғой деп өкінгені мына бүгінгі біздерге, жас ұрпаққа, өз деңгейімізді таразылап баға беруге, масаттанбай көбірек іздене түсуге жетелейтіндей.

Асыл сөзді кестелеп тізген Абай :

Сенбе жұртқа, тұрса да қанша мақтап,

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.