Қонақ үйінің жұмысын автоматттандыр
Кіріспе
Бізді қоршаған әлемде айналып жүретін ақпараттар тасқыны өте үлкен. Уақыт өткен сайын олар көбейеді. Сондықтан кез-келген үлкен де, кіші-гірім болса да, ұйымда эффективті жұмысты қамтамасыз ететін деректермен басқаруды ұйымдастырудың мәселесі туады. Кейбір ұйымдар ол үшін бумалары бар шкафтарды қолданады, бірақ-та көпшілігі компьютерленген әдістерді жоғары бағалайды – үлкен көлемді мәліметтерді эффективті сақтауға, құрастыруға және жүйелеуге мүмкіндік беретін деректер базасы. Бүгін көпшілік қаражаттық, өнеркәсіптік, сауда және тағы басқа ұйымдардың жұмыстарын деректер базасыз ұсыну қиын. Деректер базасы жоқ болған жағдайда біз информациялық тасқын астында қалушы едік.
Бар информацияны компьютерлік негізге ауыстырудың көптеген салмақты себептері бар. Казіргі кезде информацияны ЭЕМ-де файлда сақтау қағазда сақтау бағасынан арзан. Деректер базасы информацияны сақтауға, жүйелеуге және қолданушыға оптималды әдіспен алып шығуға мүмкіндік береді. Клиент/серверлік технологияларды қолдану мәндік құралдарды сақтауға, ал ең негізгісі - ол керек информацияны алу үшін уақытты үнемдеуге мүмкіндік береді. Сонымен қатар баруды және жүргізуді ыңғайлатады, өйткені олар деректерді кешендік өндеуге және оларды орталықтай сақтауға негізделінген. ЭЕМ кез-келген форматты сақтауға мүмкіндік береді: тексті, сызбалар, қолмен жазылған нұсқадағы мәліметтерді, фотографияларды, дабысты және т.б.
Қазіргі уақытта кез келген ақпараттық технологияның жаппай технологиялық құрауышы компьютер болып табылады. Сонымен қатар заманымызға байланысты көптеген жұмыстарды жеңілдету үшін әр-түрлі бағдарламаларды қолданамыз. Мұнда белгілі бір мәліметтер қорын автоматтандырамыз. Мәліметтер қоры дегеніміз не? Ол ақпараттық жүйенің негізгі объектілерінің және олардың қасиеттерінің арасындағы байланыстардың жиынтығы болып келеді. Мәліметтер қоры жергілікті (клиенттің және бағдарлама орындалатын компьютерінде орнатылған) және жойылған (қашықтықтағы компьютердегі серверде орнатылған) болып бөлінеді. Серверлік мәліметтер қоры қашықтағы компьютерде орналасады және серверлік бағдарламалық жасақтама бағдарламалық жасақтама басқару негізінде жұмыс атқарады. Оның ең басты ерекшеліктері бір мәліметтер қоры мен бірнеше қолданушының жұмыс істеуін жатқызуға болады. Сондай-ақ желіге минималды жүктеме іске асырылады. МҚ Delphi-дің түп тамыры болып табылады.
Осындай сақталған үлкен көлемді информацияны қолдану үшін жүйелік құрылғылардың, деректерді тасымалдау құралдардың, жадының дамуынан басқа адам-ЭЕМ диалогын қамтамасыздандыратын құралдар қажет, олар қолданушыға сұрауларды енгізуге, файлдарды оқуға, сақталған деректерді модификациялауға, жаңа деректерді қосуға немесе сақталған деректер негізінде шешімдерді қабылдауға мүмкндік береді. Осы функцияларды қамтамасыздандыру үшін арнайы құралдар әзірленген – деректер базасын басқару жүйесі (ДББЖ). Казіргі ДББЖ- ол деректер базасымен көпқолданушылық басқару жүйесі, олар бір немесе бір уақытта жиынмен жұмыс істеп отырған қолданушылардың массивтік информациясын басқаруға мамандандырылған.
Дипломдық жұмыстың зерттеу пәні, негізі информациялық және компьютерлік технология аймағындағы казіргі кездегі жетулерді енгізу болатын процестерді автоматизациялау болып табылады.
Берілген дипломдық жұмыстың практикалық мәнінің құрылымы, оқу бөлімінінің секретаріне өзінің жұмыс орынын автоматтандыруға көмектесетін компьютерлік жүйені әзірлеуді кірістіреді.
Ақпараттық технологияның дамыған заманында компьютерлендіру қоғамның барлық салаларын қамтыды. Осыған орай дипломдық жобамның тақырыбы қонақ үйінің жұмысын автоматтандыру болып табылады.
Әртүрлі ұйымдардың табысты жұмыс жасауы үшін ақпаратты жүйенің дамығанын талап етеді. Сонда сол деректермен автоматтандырылған жинауды, өңдеуді және монипуляциялауды іске асырады.
Мәліметтер базасы деп, деректердің электрондық сақтаушысын айтады. Оларға қатынас, бір немесе бірнеше компьютерлер көмегімен іске асады. Әдетте деректер базасы деректерді сақтау үшін жасалады.
Мәліметтер базасы – ақпаратты сақтауды және де мәліметтерге ыңғайлы, тез кіруді қамтамасыз етеді. Мәліметтер базасы өзінен белгілі бір ережелерге сай құрылған деректер жиынтығын құрайды. Деректер базасындағы ақпарат :
• қайшылықсыз
• артықсыз
• тұтас
болуы керек.
Мәліметтер базасын басқару жүйесі деректер базасын құруға, толтыруға, жаңартқанға, жоюға арналған программалық жабдық болып табылады.
DELPHI жүйесі деректер базасын басқару жүйесі болып табылмайды, егер сөздің тура мағынасын алатын болсақ, бірақ толық МББЖ ( мәліметтер базасын басқару жүйесі) мүмкіндіктеріне ие. Ұсынылып отырған DELPHI құралы локальдік және тораптық деректер базасын құрып, және оның ішінде жұмыс істеуге және кез-келген деректер базасымен жұмыс істей алатын қолданба құруға мүмкіндік береді .
Локальді МББЖ барлық бөліктері қолданушы компьютерінің деректер базасында орналасады. Егер бір мәліметтер базасына бірнеше қолданушылар бір мезгілде қатынас жасаса, әрбір қолданушының компьютерінде өзінің локальді МББЖ-нің көшірмесі болуы керек.
Тораптық МББЖ-ге файл-серверлік, клиент-серверлік, бөлінген МББЖ-лар жатады. Осы жүйенің негізгі атрибуты болып, торап саналады. Торап−бірнеше компьютерлерді байланастырып, бір дерекпен бірнеше қолданушылардың корпоративті жұмысын қамтамасыз етеді.
Көпқолданбалы МББЖ ақпараттық жүйе құруға мүмкіндік береді. Көпқолданбалы МББЖ-леріне: Oracle,Informix, SyBase, Microsoft SQL Server, InterBase және т.б жатады.
DELPHI-ді кәдімгі МББЖ деп айтуға, оның өзінің кестелік форматының болмауы ( деректерді сипаттау тілі ) бөгет жасайды. Сондықтан ол басқа МББЖ кестелік форматын қолданады. Мысалы: dBase , Paradox , InterBase .
Бұны бірақ та жетіспеушілігі деп те айтуға болмайды, себебі аталған форматтар өздерін жақсы қолданушылық қабілетін көрсетті. Сонда да DELPHI мүмкіншіліктері арнайы МББЖ мүмкіншіліктерінен қалыспайды, кей-кезде олардан асып та тұрады.
Бізді қоршаған әлемде айналып жүретін ақпараттар тасқыны өте үлкен. Уақыт өткен сайын олар көбейеді. Сондықтан кез-келген үлкен де, кіші-гірім болса да, ұйымда эффективті жұмысты қамтамасыз ететін деректермен басқаруды ұйымдастырудың мәселесі туады. Кейбір ұйымдар ол үшін бумалары бар шкафтарды қолданады, бірақ-та көпшілігі компьютерленген әдістерді жоғары бағалайды – үлкен көлемді мәліметтерді эффективті сақтауға, құрастыруға және жүйелеуге мүмкіндік беретін деректер базасы. Бүгін көпшілік қаражаттық, өнеркәсіптік, сауда және тағы басқа ұйымдардың жұмыстарын деректер базасыз ұсыну қиын. Деректер базасы жоқ болған жағдайда біз информациялық тасқын астында қалушы едік.
Бар информацияны компьютерлік негізге ауыстырудың көптеген салмақты себептері бар. Казіргі кезде информацияны ЭЕМ-де файлда сақтау қағазда сақтау бағасынан арзан. Деректер базасы информацияны сақтауға, жүйелеуге және қолданушыға оптималды әдіспен алып шығуға мүмкіндік береді. Клиент/серверлік технологияларды қолдану мәндік құралдарды сақтауға, ал ең негізгісі - ол керек информацияны алу үшін уақытты үнемдеуге мүмкіндік береді. Сонымен қатар баруды және жүргізуді ыңғайлатады, өйткені олар деректерді кешендік өндеуге және оларды орталықтай сақтауға негізделінген. ЭЕМ кез-келген форматты сақтауға мүмкіндік береді: тексті, сызбалар, қолмен жазылған нұсқадағы мәліметтерді, фотографияларды, дабысты және т.б.
Қазіргі уақытта кез келген ақпараттық технологияның жаппай технологиялық құрауышы компьютер болып табылады. Сонымен қатар заманымызға байланысты көптеген жұмыстарды жеңілдету үшін әр-түрлі бағдарламаларды қолданамыз. Мұнда белгілі бір мәліметтер қорын автоматтандырамыз. Мәліметтер қоры дегеніміз не? Ол ақпараттық жүйенің негізгі объектілерінің және олардың қасиеттерінің арасындағы байланыстардың жиынтығы болып келеді. Мәліметтер қоры жергілікті (клиенттің және бағдарлама орындалатын компьютерінде орнатылған) және жойылған (қашықтықтағы компьютердегі серверде орнатылған) болып бөлінеді. Серверлік мәліметтер қоры қашықтағы компьютерде орналасады және серверлік бағдарламалық жасақтама бағдарламалық жасақтама басқару негізінде жұмыс атқарады. Оның ең басты ерекшеліктері бір мәліметтер қоры мен бірнеше қолданушының жұмыс істеуін жатқызуға болады. Сондай-ақ желіге минималды жүктеме іске асырылады. МҚ Delphi-дің түп тамыры болып табылады.
Осындай сақталған үлкен көлемді информацияны қолдану үшін жүйелік құрылғылардың, деректерді тасымалдау құралдардың, жадының дамуынан басқа адам-ЭЕМ диалогын қамтамасыздандыратын құралдар қажет, олар қолданушыға сұрауларды енгізуге, файлдарды оқуға, сақталған деректерді модификациялауға, жаңа деректерді қосуға немесе сақталған деректер негізінде шешімдерді қабылдауға мүмкндік береді. Осы функцияларды қамтамасыздандыру үшін арнайы құралдар әзірленген – деректер базасын басқару жүйесі (ДББЖ). Казіргі ДББЖ- ол деректер базасымен көпқолданушылық басқару жүйесі, олар бір немесе бір уақытта жиынмен жұмыс істеп отырған қолданушылардың массивтік информациясын басқаруға мамандандырылған.
Дипломдық жұмыстың зерттеу пәні, негізі информациялық және компьютерлік технология аймағындағы казіргі кездегі жетулерді енгізу болатын процестерді автоматизациялау болып табылады.
Берілген дипломдық жұмыстың практикалық мәнінің құрылымы, оқу бөлімінінің секретаріне өзінің жұмыс орынын автоматтандыруға көмектесетін компьютерлік жүйені әзірлеуді кірістіреді.
Ақпараттық технологияның дамыған заманында компьютерлендіру қоғамның барлық салаларын қамтыды. Осыған орай дипломдық жобамның тақырыбы қонақ үйінің жұмысын автоматтандыру болып табылады.
Әртүрлі ұйымдардың табысты жұмыс жасауы үшін ақпаратты жүйенің дамығанын талап етеді. Сонда сол деректермен автоматтандырылған жинауды, өңдеуді және монипуляциялауды іске асырады.
Мәліметтер базасы деп, деректердің электрондық сақтаушысын айтады. Оларға қатынас, бір немесе бірнеше компьютерлер көмегімен іске асады. Әдетте деректер базасы деректерді сақтау үшін жасалады.
Мәліметтер базасы – ақпаратты сақтауды және де мәліметтерге ыңғайлы, тез кіруді қамтамасыз етеді. Мәліметтер базасы өзінен белгілі бір ережелерге сай құрылған деректер жиынтығын құрайды. Деректер базасындағы ақпарат :
• қайшылықсыз
• артықсыз
• тұтас
болуы керек.
Мәліметтер базасын басқару жүйесі деректер базасын құруға, толтыруға, жаңартқанға, жоюға арналған программалық жабдық болып табылады.
DELPHI жүйесі деректер базасын басқару жүйесі болып табылмайды, егер сөздің тура мағынасын алатын болсақ, бірақ толық МББЖ ( мәліметтер базасын басқару жүйесі) мүмкіндіктеріне ие. Ұсынылып отырған DELPHI құралы локальдік және тораптық деректер базасын құрып, және оның ішінде жұмыс істеуге және кез-келген деректер базасымен жұмыс істей алатын қолданба құруға мүмкіндік береді .
Локальді МББЖ барлық бөліктері қолданушы компьютерінің деректер базасында орналасады. Егер бір мәліметтер базасына бірнеше қолданушылар бір мезгілде қатынас жасаса, әрбір қолданушының компьютерінде өзінің локальді МББЖ-нің көшірмесі болуы керек.
Тораптық МББЖ-ге файл-серверлік, клиент-серверлік, бөлінген МББЖ-лар жатады. Осы жүйенің негізгі атрибуты болып, торап саналады. Торап−бірнеше компьютерлерді байланастырып, бір дерекпен бірнеше қолданушылардың корпоративті жұмысын қамтамасыз етеді.
Көпқолданбалы МББЖ ақпараттық жүйе құруға мүмкіндік береді. Көпқолданбалы МББЖ-леріне: Oracle,Informix, SyBase, Microsoft SQL Server, InterBase және т.б жатады.
DELPHI-ді кәдімгі МББЖ деп айтуға, оның өзінің кестелік форматының болмауы ( деректерді сипаттау тілі ) бөгет жасайды. Сондықтан ол басқа МББЖ кестелік форматын қолданады. Мысалы: dBase , Paradox , InterBase .
Бұны бірақ та жетіспеушілігі деп те айтуға болмайды, себебі аталған форматтар өздерін жақсы қолданушылық қабілетін көрсетті. Сонда да DELPHI мүмкіншіліктері арнайы МББЖ мүмкіншіліктерінен қалыспайды, кей-кезде олардан асып та тұрады.
Қолданылған әдебиеттер
1. К. Дейт «Введение в системы управления базами данных», БИНОМ, Москва, 1999 г.
2. В. М. Стриганов и др. «Библиотечно-библиографическая классификация», Книга, Москва, 1986 г.
3. М. А. Аппак «Автоматизированные рабочие места на основе ПЭВМ», Радио и связь, Москва, 1989 г.
4. В. Л. Бройдо, В. С. Крылова «Научные основы организации управления и построения АСУ», Высшая школа, Москва, 1990 г.
5. А. Ф. Иоффе «Персональные ЭВМ в организационном управлении», Наука, Москва, 1988 г.
6. ГОСТ 12.2.032 78. ССБТ (Система стандартов безопасности труда). Рабочее место при выполнении работ сидя. Общие эргономические требования.
7. СанПиН для работников вычислительных центров от 22.05.95 г.
8. ГОСТ 2239-79. Лампы накаливания общего назначения. Технические условия.
9. Санитарные нормы и правила (СанПиН) 2.2.2/2.4.1340-03. Гигиенические требования к персональным электронно-вычислительным машинам и организация работы.
10. Федеральные законы: «Об акционерных обществах» (в последней редакции от 29 декабря 2004 г.); «Об обществах с ограниченной ответственностью» (в последней редакции от 29 декабря 2004 г.) – М.: Книга сервис, 2005. – 128 с.
11. Питеркин С.В., Оладов Н.А., Исаев Д.В. Точно вовремя для России. Практика применения ERP-систем. – М.: Альпина Паблишер, 2002. – 368 с.
12. Сайт фирмы «1С» по платформе «1С:Предприятие 8.0»: http://v8.1c.ru/
13. Киселев А.Г. Интегрированная система управления для промышленного предприятия (ERP): учебное пособие. – Новосибирск – 2004. – 219 с.
14. Форум сайта ITLand (ERP, MRP II, FRM, CRM, HRM & 1С:Предприятие 8.0): http://itland.ru/
1. К. Дейт «Введение в системы управления базами данных», БИНОМ, Москва, 1999 г.
2. В. М. Стриганов и др. «Библиотечно-библиографическая классификация», Книга, Москва, 1986 г.
3. М. А. Аппак «Автоматизированные рабочие места на основе ПЭВМ», Радио и связь, Москва, 1989 г.
4. В. Л. Бройдо, В. С. Крылова «Научные основы организации управления и построения АСУ», Высшая школа, Москва, 1990 г.
5. А. Ф. Иоффе «Персональные ЭВМ в организационном управлении», Наука, Москва, 1988 г.
6. ГОСТ 12.2.032 78. ССБТ (Система стандартов безопасности труда). Рабочее место при выполнении работ сидя. Общие эргономические требования.
7. СанПиН для работников вычислительных центров от 22.05.95 г.
8. ГОСТ 2239-79. Лампы накаливания общего назначения. Технические условия.
9. Санитарные нормы и правила (СанПиН) 2.2.2/2.4.1340-03. Гигиенические требования к персональным электронно-вычислительным машинам и организация работы.
10. Федеральные законы: «Об акционерных обществах» (в последней редакции от 29 декабря 2004 г.); «Об обществах с ограниченной ответственностью» (в последней редакции от 29 декабря 2004 г.) – М.: Книга сервис, 2005. – 128 с.
11. Питеркин С.В., Оладов Н.А., Исаев Д.В. Точно вовремя для России. Практика применения ERP-систем. – М.: Альпина Паблишер, 2002. – 368 с.
12. Сайт фирмы «1С» по платформе «1С:Предприятие 8.0»: http://v8.1c.ru/
13. Киселев А.Г. Интегрированная система управления для промышленного предприятия (ERP): учебное пособие. – Новосибирск – 2004. – 219 с.
14. Форум сайта ITLand (ERP, MRP II, FRM, CRM, HRM & 1С:Предприятие 8.0): http://itland.ru/
Пән: Информатика, Программалау, Мәліметтер қоры
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 72 бет
Таңдаулыға:
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 72 бет
Таңдаулыға:
Реферат
Дипломдық жобаның тақырыбы Қонақ үйінің жұмысын автоматттандыру.
Дипломдық жоба 80 беттен, 14 суреттен, 15 кестеден, 2 қосымшадан
тұрады.
ҚОНАҚ ҮЙ, АЖО, МЕНЕДЖЕР, АҚПАРАТТЫҚ ТЕХНОЛОГИЯ, ПРОЦЕСС,
АВТОМАТТАНДЫРУ, ҚҰЖАТАЛМАСУ, ЖҮЙЕ, ҚҰЖАТ
Қазақстан халықаралық дәрежеде қонақ күту талаптарын игеру жолында.
Соныдықтан қонақ үй жұмысы барлық әлемдік стандарттарға сәйкес келуі үшін
онда іскерлік жұмыстар жүргізілуі тиіс, ақпараттық технологиялар талаптарын
қанағаттандыруы және компьютерлік техникамен де қамтылуы және
қызметкерлердің жұмыс орындары да автоматтандырылуы тиіс.
Осы дипломдық жұмыста қонақ үй қызметкерінің АЖО қарастырылды.
Кіріспе
Бізді қоршаған әлемде айналып жүретін ақпараттар тасқыны өте үлкен.
Уақыт өткен сайын олар көбейеді. Сондықтан кез-келген үлкен де, кіші-гірім
болса да, ұйымда эффективті жұмысты қамтамасыз ететін деректермен басқаруды
ұйымдастырудың мәселесі туады. Кейбір ұйымдар ол үшін бумалары бар
шкафтарды қолданады, бірақ-та көпшілігі компьютерленген әдістерді жоғары
бағалайды – үлкен көлемді мәліметтерді эффективті сақтауға, құрастыруға
және жүйелеуге мүмкіндік беретін деректер базасы. Бүгін көпшілік
қаражаттық, өнеркәсіптік, сауда және тағы басқа ұйымдардың жұмыстарын
деректер базасыз ұсыну қиын. Деректер базасы жоқ болған жағдайда біз
информациялық тасқын астында қалушы едік.
Бар информацияны компьютерлік негізге ауыстырудың көптеген салмақты
себептері бар. Казіргі кезде информацияны ЭЕМ-де файлда сақтау қағазда
сақтау бағасынан арзан. Деректер базасы информацияны сақтауға, жүйелеуге
және қолданушыға оптималды әдіспен алып шығуға мүмкіндік береді.
Клиентсерверлік технологияларды қолдану мәндік құралдарды сақтауға, ал ең
негізгісі - ол керек информацияны алу үшін уақытты үнемдеуге мүмкіндік
береді. Сонымен қатар баруды және жүргізуді ыңғайлатады, өйткені олар
деректерді кешендік өндеуге және оларды орталықтай сақтауға негізделінген.
ЭЕМ кез-келген форматты сақтауға мүмкіндік береді: тексті, сызбалар, қолмен
жазылған нұсқадағы мәліметтерді, фотографияларды, дабысты және т.б.
Қазіргі уақытта кез келген ақпараттық технологияның жаппай
технологиялық құрауышы компьютер болып табылады. Сонымен қатар заманымызға
байланысты көптеген жұмыстарды жеңілдету үшін әр-түрлі бағдарламаларды
қолданамыз. Мұнда белгілі бір мәліметтер қорын автоматтандырамыз.
Мәліметтер қоры дегеніміз не? Ол ақпараттық жүйенің негізгі объектілерінің
және олардың қасиеттерінің арасындағы байланыстардың жиынтығы болып келеді.
Мәліметтер қоры жергілікті (клиенттің және бағдарлама орындалатын
компьютерінде орнатылған) және жойылған (қашықтықтағы компьютердегі
серверде орнатылған) болып бөлінеді. Серверлік мәліметтер қоры қашықтағы
компьютерде орналасады және серверлік бағдарламалық жасақтама бағдарламалық
жасақтама басқару негізінде жұмыс атқарады. Оның ең басты ерекшеліктері
бір мәліметтер қоры мен бірнеше қолданушының жұмыс істеуін жатқызуға
болады. Сондай-ақ желіге минималды жүктеме іске асырылады. МҚ Delphi-дің
түп тамыры болып табылады.
Осындай сақталған үлкен көлемді информацияны қолдану үшін жүйелік
құрылғылардың, деректерді тасымалдау құралдардың, жадының дамуынан басқа
адам-ЭЕМ диалогын қамтамасыздандыратын құралдар қажет, олар қолданушыға
сұрауларды енгізуге, файлдарды оқуға, сақталған деректерді
модификациялауға, жаңа деректерді қосуға немесе сақталған деректер
негізінде шешімдерді қабылдауға мүмкндік береді. Осы функцияларды
қамтамасыздандыру үшін арнайы құралдар әзірленген – деректер базасын
басқару жүйесі (ДББЖ). Казіргі ДББЖ- ол деректер базасымен көпқолданушылық
басқару жүйесі, олар бір немесе бір уақытта жиынмен жұмыс істеп отырған
қолданушылардың массивтік информациясын басқаруға мамандандырылған.
Дипломдық жұмыстың зерттеу пәні, негізі информациялық және
компьютерлік технология аймағындағы казіргі кездегі жетулерді енгізу
болатын процестерді автоматизациялау болып табылады.
Берілген дипломдық жұмыстың практикалық мәнінің құрылымы, оқу
бөлімінінің секретаріне өзінің жұмыс орынын автоматтандыруға көмектесетін
компьютерлік жүйені әзірлеуді кірістіреді.
Ақпараттық технологияның дамыған заманында компьютерлендіру қоғамның
барлық салаларын қамтыды. Осыған орай дипломдық жобамның тақырыбы қонақ
үйінің жұмысын автоматтандыру болып табылады.
Әртүрлі ұйымдардың табысты жұмыс жасауы үшін ақпаратты жүйенің
дамығанын талап етеді. Сонда сол деректермен автоматтандырылған жинауды,
өңдеуді және монипуляциялауды іске асырады.
Мәліметтер базасы деп, деректердің электрондық сақтаушысын айтады.
Оларға қатынас, бір немесе бірнеше компьютерлер көмегімен іске асады.
Әдетте деректер базасы деректерді сақтау үшін жасалады.
Мәліметтер базасы – ақпаратты сақтауды және де мәліметтерге ыңғайлы,
тез кіруді қамтамасыз етеді. Мәліметтер базасы өзінен белгілі бір
ережелерге сай құрылған деректер жиынтығын құрайды. Деректер базасындағы
ақпарат :
• қайшылықсыз
• артықсыз
• тұтас
болуы керек.
Мәліметтер базасын басқару жүйесі деректер базасын құруға, толтыруға,
жаңартқанға, жоюға арналған программалық жабдық болып табылады.
DELPHI жүйесі деректер базасын басқару жүйесі болып табылмайды, егер
сөздің тура мағынасын алатын болсақ, бірақ толық МББЖ ( мәліметтер базасын
басқару жүйесі) мүмкіндіктеріне ие. Ұсынылып отырған DELPHI құралы
локальдік және тораптық деректер базасын құрып, және оның ішінде жұмыс
істеуге және кез-келген деректер базасымен жұмыс істей алатын қолданба
құруға мүмкіндік береді .
Локальді МББЖ барлық бөліктері қолданушы компьютерінің деректер
базасында орналасады. Егер бір мәліметтер базасына бірнеше қолданушылар бір
мезгілде қатынас жасаса, әрбір қолданушының компьютерінде өзінің локальді
МББЖ-нің көшірмесі болуы керек.
Тораптық МББЖ-ге файл-серверлік, клиент-серверлік, бөлінген МББЖ-лар
жатады. Осы жүйенің негізгі атрибуты болып, торап саналады. Торап−бірнеше
компьютерлерді байланастырып, бір дерекпен бірнеше қолданушылардың
корпоративті жұмысын қамтамасыз етеді.
Көпқолданбалы МББЖ ақпараттық жүйе құруға мүмкіндік береді.
Көпқолданбалы МББЖ-леріне: Oracle,Informix, SyBase, Microsoft SQL Server,
InterBase және т.б жатады.
DELPHI-ді кәдімгі МББЖ деп айтуға, оның өзінің кестелік форматының
болмауы ( деректерді сипаттау тілі ) бөгет жасайды. Сондықтан ол басқа МББЖ
кестелік форматын қолданады. Мысалы: dBase , Paradox , InterBase .
Бұны бірақ та жетіспеушілігі деп те айтуға болмайды, себебі аталған
форматтар өздерін жақсы қолданушылық қабілетін көрсетті. Сонда да DELPHI
мүмкіншіліктері арнайы МББЖ мүмкіншіліктерінен қалыспайды, кей-кезде
олардан асып та тұрады.
1 Сұрақ жағдайы
Шәкәрім атындағы Семей мемлекеттік университеті
Автоматтандыру және басқару кафедрасы
БЕКІТЕМІН
Каф. меңгерушісі____________А.Д.Золотов
______________________2009 ж.
(күні) (айы)
Құжаталмасу мәселесi кейiнгi кезде Қазақстан Республикасының
компьютерлiк баспасөз прессаларында көп көтерiлiп жатыр. Белгiлi-бiр
құрылымның, ұжымның құжат ағындарын айналдыруды оптималдандыруға
негiзделген тиiмдi жүйе құру бүгiнгi күнде сол мекеменiң бәсекеге
қабiлеттiлiгiн жоғарылатуға арналған негiзгi фактор болып табылады. Кез-
келген мекемеде эксперттердiң бағалауы бойынша, дұрыс жобаланып жасалған
сенiмдi құжаталмасу жүйесiнiң болмауы оның құжат айналымының 10%-ға дейiн
төменделуіне әкеледi екен. Ғылым мен техниканың жаңашыл даму деңгейi бұл
мәселенi компьютерлiк ақпараттық технологияларды қолданып шешуге мүмкiндiк
бередi [1].
Отандық нарықта құжаталмасу жүйесiн еңгiзудiң екi бағыты қолданысқа ие
болды: отандық және батыстық. Құжаттармен жұмыс iстеудiң Қазақстандық
тәсiлдерiнiң негiзгi ерекшелiктерiн атап өтейiн:
1 Қазақстанда құжаталмасу вертикальды принциппен жүргiзiледi, яғни
жетекшiден орындаушыға немесе керiсiнше жеткiзiледi. Шетелдерде
горизонтальды принцип қолданылады: ол орындаушыдан орындаушыға ауысып
отырады. [2].
2 Қазақстанда құжат арнайы тiркеу журналдарында, карточкаларда
тiркеледi, бұл құжат жөнiндегi ақпарат жинағыш болып табылады. Сонымен,
құжаталмасу және iс-қағаздарын жүргiзу процесiн іске асыру үшiн осы
құжаттардың мазмұнын түсiнбейтiн, оған ешқандай қатысы жоқ арнайы iс-
жүргiзушi маман отырады. Мұндай тәжiрибе Батыста қолданылмайды. [1].
3 Ұйымдар мен олардың арасында құжаттардың алмасуы Қазақстандық iс-
жүргiзу қызметтерiнде корпоративтiк қана емес Мемлекеттiк стандарттарға
(МЕСТ) бағынады, өйткенi осындай жүйелерге тапсырыс берушiлердiң көпшiлiгi
мемлекеттiк құрылымдар. [4].
4 Ақпараттық және компьютерлiк технологиялардың кең таралуына
қарамастан отандық кәсiпорындардың көпшiлiгi құжаталмасуды әлi күнге қағаз
жүзiнде орындап келедi. Батыста iс-жүргiзу және құжаталмасу көп уақыттан
берi электронды түрге ауысқан. Жүйе ұжымдық жұмыстар (календарлық ұйымдық
құрылымдар, мәліметтерді бірдей қолдану, “жариялау” тақтасы, талқыланатын
форумдар және т.б) үшін орындаушылар барлық құралдармен қамтамасыз
етілетіндей етіп құрылуы қажет. Осылайша қарастырылатын жүйе бизнес-
процестерді және құжат ағымдарын басқарудың автоматтандырылған функциясын
іске асырудан басқа, қосымшаларды ұжымдық қолдану мүмкіндіктеріне ие болу
керек. Олардың айрықшаланатын негіздері ол-бір жұмысшыны немесе бірнеше
қосымшыларды қозғайды, сонымен қатар жұмыстың жүру маршрутын қадағалайды
және оны сипаттайды.
Жұмыстың орындалуын бақылау. Бұл критерий қазіргі заманғы өнеркәсіп
ісі үшін критикалық болып келеді. Құжаталмасудың дәстүрлік жүйесі
көрсетілген функцияларға ие емес. Керісінше, құжаталмасу жүйесі өңдеу
нысандарының орындалу жұмыстарының эстафетасын анықталған технология
бойынша әртүрлі орындаушы группалар арасында бере алатындай, процестің
орындалуын бақылай алатындай, оның норматив бойынша жүруінен ауытқуын
анықтайтындай, процестің жалпы аяқталуына осы ауытқулардың әсерін болжай
алатындай етіп құрылуы керек. Жүйеде құжатайналым процесін басқару тура
оперативті түрде болу қажет; бұл құжаттардың өңделу ретіне қолданушылардың
еңгізген өзгертулері тез және өзара келісімді түрде енуді білдіреді.
Құжаттардың жүру процесінің нақты еңгізілген өзгертулері және орындаушының
аты журналда мунутына дейін дәл тіркеледі. Орындаушының әрекетін толық
бақылау жағдайларында осының арқасында жауапты адамдарға ерекше
жағдайлардың және кешігулердің болғаны туралы мәлімет беруді ұйымдастыруды
қамтамасыз етеді.
Осындай жақындықтың ерекшелігі көрініп тұр. Біріншіден, жұмыстың
орындалуын бақылау функциясына ие жұмыстың ағымын басқару жүйесін еңгізу,
бақылау функциясын сәйкесінше жүйе, орындаушы және кәсіпорын басшысының
арасында үйлесімді түрде қайта бөлуді, шығармашылық мақсаттарды шешу үшін
персоналдың интеллектуалды қорларын көрсетуді қамтамасыз етеді [3].
Екіншіден, жұмысты орындауды басқару есебі құжатайналым жүйесінің бір
функциясы болып еңгізілгендіктен басқару мақсатын іске асыруға субъективтік
фактордың әсерін (орындаушының өзіндік қасиеттері, бақылау нәтижелерін
бұрмалау немесе қателердің болуы және т.б) шектейді. Үшіншіден, көрсетілген
функция кәсіпорынның әр қызметкерінің ісін көріңкі етеді, яғни басқарушыға
қызметкердің қаншалықты жұмысының көптілігін, оның іскерлігін, берілген
есепті шешу үшін өзінің күшін қаншалықты шоғырлайтындығы туралы мәлімет
береді.
Сонымен қатар басқарушы орындаушы ісінің әртүрлі аспектілерін және
құжаттарды өңдеудің нәтижелерін сипаттайтын статистикалық және аналитикалық
мәлімет алуға мүмкіндігі бар.
Жүйе мәліметті ұжымдық түрде қарапайым әдіспен басқарылатындай етіп
құрылуы қажет. Құжатайналымын конфиденциалды түрде ұйымдастыру үшін жүйе
функционалды аяқталған құралдар жиынынан тұруы қажет. Сондықтан ол
қолданушылардан қосымша жөндеулерді сұрамау керек.
Жүйе электрондық және кәдімгі (қағаздық) құжаттардың бірге қолданылуын
қамтамасыз етуі керек. Қолданушыдан да, басқарушыдан да бұндай жүйе
компьютерлік технология облысында арнайы дайындықты және кез-келген ғылыми
методиканы қажет етпейді. Құжатты өңдеу процесін жүйемен дұрыс жоспарлау
үшін көптеген жағдайларда кәдімгі канцеляриялық жұмыс тәжірибесі ғана
қажет.
Жүйені таңдау кезінде маңызды критериялардың бірі болып программалық
платформаны (серверлік компоненттер) таңдау болып табылады. Көріп
тұрғанымыздай жүйе таңымал және көп қолданылатын платформада негізделуі
керек.
Ұйымдар көбінесе өздерінің қызметтерінде Microsoft (MS BackOffice, MS
Office) компаниясының жүйелік және қолданушылық программалық негізін үнемі
қолданатындықтан интегралданған шешімді еңгізу салымдардың үнемделуіне
әкеледі. Осылайша арзан бағаға алынған программалық өнімге ие электрондық
құжатайналым жүйесі бірыңғай және толық жүйені құрайды [1].
Құжатайналымды қайта құру, құрылымның өзгеруінен, кәсіпорынның
көлемінен және басқару процестерін жаңарту кезінде пайда болуы мүмкін. Бұл
кезде жұмыс істеп тұрған құжатайналым жүйесінің қайтадан жөнделуін сұрамау
керек. Жүйенің енуі келесі сценаридің біреуімен істелінуі керек: толық
немесе этап бойынша, яғни ең басында іс жүргізу жұмысының критикалық
ауданын қамту және бірте-бірте кәсіпорынның барлық масштабында таралуы
керек. Бұндай жүйе қиын емес процедураларды орындағаннан кейін жұмысын
бастайды. Осының арқасында шығындалған құралдардың тез ақталуын көрсетеді.
Жүйені алғаш рет орнатқан кезде қымбат болып табылатын алдын-ала жобалауды
қажет етпейді, себебі осындай процедуралар кейін де орындалуы мүмкін.
Жоғары сапалық және жүйені басқарудың қолайлығы, жылдам және
қолданушылардың мәліметтерге тез қол жеткізе алатындығы жалпы
орталықталынған мәліметтер қоймасымен іске асырылуы керек.
Жүйе құжаттың барлық өзгертулерден өткен түрлерін сақтау керек. Осының
арқасында қажет болған кезде процестің жүру жолын немесе үлгі ретінде қажет
болатын бастапқы текстерді тез арада қалпына келтіруге болады [5]. Бұл
жағдайда архив мөлшері құрылғының мүмкіндіктерімен шектеледі және қазіргі
заманғы желілік технологияларды қолданған кезде жүйе архиві көптеген жыл
бойы істеген мекемелердің құжаттарын сақтай алады.
Құжатайналым жүйесі арнайы архивтік болып позицияланбайды, бірақ үлкен
көлемді емес кәсіпорын үшін (мысалы, 16 GB-қа дейін Microsoft BackOffice
үшін) көп сақталған мәліметтер архивтік болып қолданылады, өйткені кейбір
жүйелер үшін маңызды функцияларды қамтамасыз етеді (мәліметтердің тіркелуі,
өңдеу механизмі). Әдетте қажет болған жағдайда құжатайналым жүйесі
контекстік іздеуді және тасудың әртүрлі физикалық түрлерін
қолдамайтындықтан, құжат, өзінің белсенді фазасының қызмет ету кезі
аяқталғаннан кейін жүйеден арнайы архивтік жүйеге ұзақ уақыт сақталу үшін
берілуі мүмкін (мысалы, DOCS Open-ге, Excalibur және т.б.) [6].
Жүйе алдын-ала анықталған технологиялық сұлбалар маршруты және
орындаушылармен берілген өзінің деңгейінде белгілі-бір бостандықпен шешім
қабылдау арқылы құжаттармен жұмыстарды ұйымдастыра алатын және орындай
алатын функцияға ие болу керек [5]. Өңдеу процестерін жобалау (және олардың
келешекте орындалуын бақылау) қарапайым және CASE-жүйесінің кейбір
қасиеттеріне ие түсінікті графикалық құрылғыларды қолданумен жүреді. Бұл
еңгізуді, алдын-ала сатып алуды арзандатады және де мәліметтерді жобалаудың
программалық құралдарын меңгеруді қажет етпейді. Жүйе нормалық эксплуатация
режиміне үзіліссіз қалпына қайта келетіндей болу керек, яғни осы арқылы
жұмыс ретіне өзгерістерді және жақсартуларды қажет болған жағдайда еңгізуге
болады.
Құжаттарды өңдеу процестері барлық жүйе масштабында және оның кез-
келген бөлігінде бақыланады және басқарылады. Әр түрлі жерде отырған
бірнеше қолданушылармен құжатты бірге, көп этапты өңдеу олардың тікелей
қатысуын және тікелей байланысын қажет етпейді. Себебі жүйенің әрқайсысы
өзінің жұмысының уақытында орындалуын қадағалайды.
Мәліметтерді бекітілмеген доступтан сақтау. Барлық құжаттар, олардың
өңделу ережелері, жіберу маршруттары және қызметтік мәліметтері қасақана
енуден қорғалуы қажет. Басқаша айтқанда жүйе кепілді тұрақтылық үшін
қабылданған қорғаныс стандартын қолдауы керек (мысалы, Windows NT
деңгейіндегі С2-класы), сонымен қатар қазіргі заманғы криптографикалық
қорғаныс және электронды қол қою құралдар тәсілі қолданылуы тиіс.
Орындаушы ____________ Садыкова Г.
(қолы)
(аты-жөні)
Дипломдық жоба жетекшісі ____________ Мадиев Т.Б.
(қолы) (аты-жөні)
2 Техникалық экономикалық негіздеме
Қонақ үй бизнесі, тек Қазақстанның ғана емес, күллі әлемнің алға қояр
нысаны деп атйуға болады. Қонақ үй еліміздің көз тартарлық архитектуралық
ғимараты болып табылады. Қонақ үйлер мемлекеттің аумағындағы қолайлы жерге
орналасуы қажет, ол жерден демалуышылар елдің көрнекі жерлерін тамашалай
алуы тиіс.
Казіргі кездегі автоматтандырылған жүйелердің аппараттық құрылымына
мыналар кіреді: есептеуіш техника құралдары; телекоммуникация және байланыс
құралдары; әртүрлі қызмет көрсетулерді автоматтандыратын құрылғылар:
автоматтар, сауда жүйесінің, пластикалық картешкелердің терминдары; ақша
қаражатымен жұмыс істеуді автоматтандыратын құралдар.
ИЖ аймағында әзірленетін әртүрлі деңгейлі автоматтандырылған жұмыс
орындар көбінесе техникалық құралдардың құрылымына, олардың
архитектураларына және функционалдық мінездемелеріне қатысты болады.
Сондықтан АЖО әзірлеу сатысында информацияларды сақтайтын, өндейтін және
шығаратын техникалық құралдардың, функционалдық құрылғылар тізімінің,
интерфейстердің және т.б. парамерлеріне талаптар жасалынады. Техникалық
қамтамасыздандыруда ескерілетін, Қонақ үйі ұйымдастырушысының АЖО
ерекшеліктеріне мыналар жатады: нақты уақытта жұмыс істеу; қатан
құжаттармен жұмыс істеу, сонымен қатар керек деректерді сәйкес жерде
баспаға шығару; өңделетін информацияның көлемі.
Программдық өнімнің талдауын жүргізу нәтижесінде күшті жақтары және
бірнеше мүмкіндіктер анықталды. Программдық өнімнің қауіп факторлары
табылған жоқ. Осылайша қонақ үйінің стратегиясы дұрыс таңдалған және
түзетулер қажет емес.
Программдық қамсыздандыруды әзірлеуге және шығындарды есептеу үшін
шығындар калькуляциясы бойынша іске асырылады. Өнімді шығару үшін шығындар
сметасы келесі экономикалық элементер арқылы құрылады: материалдық
шығындар, еңбекке төлеу фонды, әлеуметтік мұқтаждықтарға аударымдар,
амортизациялық аударымдар, қосымша шығындар.
Бұл бөлім шығындардың келесідей тізімінен тұрады: тікелей материалды
шығындар, жанармайға шығындар, энергияға кететін шығындар, байланыс
қызметтеріне төлемдер, басқа ұйымдардың қызметін қолдануға кеткен төлемдер.
Жанармайға және энергияға шығындар қосымша шығындарға қосылған.
Өңдеуге шығынның есебі нормативтік уақытпен анықталады, программаны
жасауға кеткен шығындар есебі қажетті нормативті уакытты анықтайды.
Комплексті тапсырма индексі немесе жүйелілік:
3 - Өңдеудің ақпараттық іздеу тапсырмасы және объект есебінің
мәліметтер базасындағы ақпаратты іздеу, анықтамалық ақпаратты беру,
реквизит бойынша іздеулер.
Жаңалық дәрежесі:
В – типтік жобаны шешуде олардың өзгерісі кезінде қолданатын жобаның
өңделуі.
Алгоритм күрделілігі:
3 – стандартты әдіспен шешуді қарастыратын алгоритмдер, және де
күрделі сандақ және логикалық әдісті қолдануды қарастырмайды.
Жобалау процессі келесі этаптарға бөлінеді:
1) техникалық жоба;
2) жұмыстық жоба.
Экономикалық есептеулер барысында келесі параметрлер есептелді:
← Техникалық жоба сатысындағы жұмысты орындау кезіндегі уақыт шығыны;
← Жұмыс жобасы сатысындағы жұмысты орындау кезіндегі уақыт шығыны;
← Жұмыстың еңбек мөлшерінің барлық есебі;
← Кіріс және шығыс ақпараттың басқарудағы күрделілігі;
← Жобалық типтік шешімдерді, типтік программаларды, стандарттық
модульдерді қолдану.
Смета шығыны ағынды бағаға негізделген программалық қамсыздандыру және
оларға кіретіндері:
← Программалық қамсыздандыруда көлем инвестициясын есептеу;
← Еңбек ақы қорының есебі;
← Программалық қамсыздандыруда калькуляция шығының есебі;
← Өңделген программаның барлық есебі және салыстырмалы экономикалық
эфектісі.
Коммерциялық фирманың ақпараттық мәселерін шешу үшін аз уақыттың ішінде
дербес компьютерлер сатып алынуы қажет. Осы себептен ақпараттық жүйе
жобалау процесінде келесі сипаттамаларға ие болуы шарт: қарапайымдылық,
дәйектілік, жылдам әрекет ету. Осы қойылған талаптар жобаланып отырған
жүйенің экономикалық тиімді болуына септігін тигізеді.
Кез –келген программаны жасау тек қана ой қабілеттерін қажет етіп
қоймай, оған қоса материалдық және еңбек ресурстарын да қажет етеді. Жоба
құрушылар осы және басқа да жұмыстардың орындалу процестерін экономикалық
тиімді жолмен шеше білуі керек. Бұл жағдайда жұмыс орнын қаптаған
қағаздардан (құжаттарды қағаз түрінде сақтау) құтқарып қана қоймай,
уақыттық және еңбектік шығындарды азайту талап етіледі.
Қазір экономиканың дамуы көбінесе көрсетілетін сервистердің сапасына,
орындалу жылдамдығына байланысты. Ақпаратты тез уақытта алу электронды
жабдықтардың қолданылуына байланысты. Осы жобаның өзі электронды түрде
жұмыс істеп, қызметкерді қағаз жұмысынан босатады. Осыдан әрі мен,
енгізілетін жүйенің экономикалық тиімділігін санаймын.
Салыстырмалы техникалық- экономикалық көрсеткіштер (енгізгенге
дейін):
Жұмысшылар саны 3 адам
־ Электроэнергия шығындары 1500 кВт
־ Қызметкерлер үшін бір жылғы жалақы 1524600 теңге
־ Техникалық жабдықтар кешені
־ Жалпы шығындар 1524600 теңге
Салыстырмалы техникалық- экономикалық көрсеткіштер (енгізгеннен
кейін):
Жұмысшылар саны 1
Электроэнергия 2300КВт
шығындары
Қызметкерлер үшін бір 649200 теңге
жылғы жалақы
Техникалық жабдықтар 62000 теңге
кешені
Алгоритмді жасау
-енгізу 54450 теңге
-күйлеу 3073 теңге
-енгізу 3073 теңге
Жалпы шығындар 649200 теңге
3 Аналитикалық бөлім. Ақпараттың туындауы
ХХ ғасырдың соңы адамзаттың индустриялық дәуірден ақпараттық
дәуірге өтуімен ерекшеленеді.
Жоғары білім беру жүйесіндегі компьютерлік жүйелердің рөлі әлемнің
жүйелі ақпараттық бейнесін, адам мен ақпараттық ортаның тиімді өзара
қарым–қатынасын қалыптастырудағы ақпараттық білімнің мәнімен, қазіргі
заманғы ақпараттық қоғамдағы кәсіби қызметтің негізгі құрастырушысы
ретіндегі ақпараттық технологияны пайдалану дағдыларының
қалыптастырумен анықталады.
Бұл пән студенттерді ақпараттық қоғамдағы өмір талаптарына сай
дайындауда үлкен рөл атқарады. Қазіргі кезеңде студенттер үшін кәсіптік
ақпараттық технологиялармен жұмыс істеп үйрену аса қажет.
Оқытудың негізгі мақсаты студенттердің оқу процесінде компьютерлік
технология арқылы өз бетінше тиімді білім алу. Оқыту мазмұны
информатиканың дүниетанымдық және пайдаланушылық аспектілерін
қалыптастыруға бағытталған. Мұндай мазмұн Мемлекеттік ақпараттандыру
бағдарламасының мақсаты мен міндеттерінен туындайды.
Ол компьютерді оқу құралы ретінде студенттердің оқу-танымдық қызметіне
тұрақты пайдалануын көздейді.
Біздің мақсатымыз - студенттерге жұмыс істеу кезінде туындайтын нақты
сұрақтарды шешу үшін ақпараттық технологиялар негіздерін үйрету.
"Ақпарат" сөзі латын тіліне аударғанда түсіндіру, баяндау, түсінік
деген ұғымды береді. Ақпарат -адамнан да ерте тұған құбылыс.Адам өзінің
алғашқы қадамынан бастап–ақ ақпатартты беру мен сақтаудың жаңа құралдарын
іздейді және табады. Қазіргі кезде ақпарат адам өміріне, ғылымның әртүрлі
салаларына кеңінен енді. Әсіресе ақпарат философия, экономика, физика,
математика, информатика және т.б. ғылым салаларында кеңінен қолданылуда.
Бірақ ақпарат ұғымы әр ғылым саласында әр түрлі мағынада қолданылып жүр.
Жалпы тұрғыдан алғанда, ақпарат әр түрлі заттар мен қоршаған ортаның әсері
болып табылады. Яғни ол қандай түрде берілсе де, ақпарат өзімізді қоршаған
ортамыздың нақтылы немесе қиялдағы бейнесі болып табылады. Ақпарат адамның
өзінің басында алынған мәліметтердің өңделуі нәтижесінде тууы мүмкін.
Ақпарат тек сыртқы әсерлерден ғана алынып қоймай, адам миы қабылдаған
деректерін өңдеуден де алынадыСондықтан да ақпарат ұғымына бір мәнді
анықтама беруге болмайды. Бірақта күнделікті өмірден алынатынына және
пайдаланылатындығына сүйене отырып, мынандай жуық анықтама беруге болады:
Ақпарат алу дегеніміз - бізді қоршаған дүниенің құбылыстары мен
объектілерінің қасиеттері, құрылымы немесе олардың бір-біріне қатысуы
жөнінде нақты мәліметтер мен деректер алу.
Ақпарат - белгілі бір нәрсе (адам, жануар, зат, құбылыс және т.б.)
туралы таңбалар мен сигналдар түрінде берілетін мәліметтер тобы.
Философиялық түсінік бойынша ақпарат дегеніміз нақты әлемді (өмірді ,
қоршаған ортаны) мәліметтер және хабарламалардың көмегімен көрсету.
Бұл хабарламалар тіл(сөзбен айту),бейнелеу, цифрлық мәліметтер,
таблицалар,графиктер,т.б. түрінде болады.
Ақпарат материя және энергиялармен қатар бізді қоршаған ортаның
фундаментальды негізі болып табылады.
Бүкіл қоғамды ақпараттандыруға ынталандырған есептеуіш
техникасының дамуына байланысты ақпаратпен жұмыс атқарудын әртүрлі
аспектілері туралы ғылымдар комплексі – информатика пайда болды.
Информатика- ақпаратты алудың, сақтаудың, жаңартудың, тарату мен
пайдаланудың барлық аспектілерін зерттейтін ғылым.
Информатика ақпаратты сақтау мен өзгертуге бағдарланған арнайы
компьютерлер шыққанда , яғни біздің ғасырымыздың ортасында пайда
болды,бұл құбылыспен бірге компьютерлік революция басталы.
Информатика әрекеттің сегіз негізгі бағыттарын қамтитын ғылыми-
техникалық пәндердің комплексінен тұрады.
Сурет 3.1 Ақпараттанудың бағыттары
Ақпараттандырудың негізгі мәселелері :
-кез-келген табиғаттағы ақпараттық процестерді зерттеу;
-ақпараттық техниканы жасау және ақпараттық процестерді зерттеу
нәтижелерінің базасында ақпараттарды өңдеудің жаңаша технологиясын
жасау;
-компьютерлік техника мен технологияны жасау мен ендіру және
қоғамдық өмірдің барлық саласында тиәмді пайдаланудың ғылыми және
инженерлік проблемаларын шешу.
Ақпараттың мынадай түрлерін немесе типтерін бөліп көрсетуге болады:
Біріншіден, ақпаратты қабылдау тәсілі бойынша.
Адамзатта бес сезім мүшесі бар:
· көз; көз көмегімен адамдар түстерді ажырата алады, мәтіндік, сандық және
графиктік түрге жататын ақпараттарды қабылдай алады;
· есту; құлақ арқылы дыбыстық ақпарат – сөзді, әуенді, дыбыстық
сигналдарды, шуды қабылдай алады;
· иіс сезу; адамдар танау көмегімен қоршаған ортадағы иістерді сезе
алады;
· дәм сезу; тілдің дәм сезу рецепторлары заттардың дәмі - ащы, қышқыл,
тәтті, тұзды екендігі жайлы ақпарат алу мүмкіндігін береді;
· саусақпен (немесе жай терімен) сипау арқылы заттың температурасы - оның
ыстық немесе суық, сапасы жағынан жұмсақ немесе бүдір екендігін сезіне
алады.
Адам сыртқы орта жайлы ақпараттарды өзінің сезім мүшелері арқылы
алады. Практика жүзінде адам ақпараттың 90%-ын көзбен (визуалды), шамамен
9%-дайын құлақпен (аудиальный) және тек 1% шамасын басқа сезім мүшелері
(иіс сезу, дәм сезу, ) арқылы қабылдайды.
Осы сезім мүшелері арқылы ақпарат миға барып түсетін болғандықтан,
сезім мүшелері талдаушы анализатор деп аталады.
Компьютер адамға мәтіндік, сандық, графикалық ақпараттарды сақтау
және өңдеу мүмкіндігін береді.
Екіншіден, ақпараттың берілу түрі бойынша.
Біз тек техникалық құрылғылар (жекелікте, компьютер) "түсінетін"
ақпараттарды қарастырайық.
Мәтіндік ақпарат, мысалы, кітаптағы мәтін, дәптердегі шығарма,
спектакльдегі актер репликасы, радио арқылы берілген ауа райы. Ауызша
қарым-қатынаста (жеке дидарласу, телефон арқылы сөйлесу, спектакльдің
радио арқылы берілуі) ақпарат тек сөз түрінде, яғни мәтіндік түрде
берілетінін байқаймыз.
Сандық ақпарат, мысалы, көбейту кестесі, арифметикалық мысал,
хоккей матчының есебі, поездің келу уақыты және т.б. Дәл сандық ақпарат
сирек кездеседі. Көбінесе ақпараттың ұсынылуы аралас түрде қолданылады.
Графикалық ақпарат: суреттер, схемалар, сызбалар, фотобейнелер.
Ақпараттың мұндай түрде берілуі ыңғайлы, себебі қажетті образды бірден
жібереді, ал сандық немесе сөз арқылы берілген ақпараттан кейін оның образы
ойлау арқылы жасалады. Сонымен бірге ақпараттың графикалық түрде
берілуі берілген ақпарат туралы толық түсінік бере алмайды. Сондықтан
ақпараттың мәтіндік, сандық және графикалық түрде бірігіп берілуі тиімді.
Мысалы, геометриядағы есепті шешу барысында біз сызбаны
(графика)+түсіндірме мәтінді (мәтін)+сандық есептеулерді (сан) қолданамыз.
Музыкалық (дыбыстық) ақпарат.
Қазіргі уақытта есептеу техникасында ақпараттың (көпорталы, аралас)
мультимедиалық түрде берілуі негізгі болып табылады. Бұл жүйеде түрлі-
түсті графика дыбыспен, мәтінмен, қозғалмалы видеобейнелермен және үш
өлшемді бейнемен бірігеді.
Үшіншіден, ақпараттың қоғамдағы мәні бойынша.
Ақпараттың түрлері:
· Жеке - бұл нақты адамның білімі, тәжірибесі, интуициясы, білу,
эмоциясы болуы мүмкін ;
· Қоғамдық, қоғамдық-саяси, ғылыми-жариялық, яғни біз ақпараттарды жалпы
ақпарат құрамынан аламыз. Сонымен қатар, бұл бүкіл адамзаттың
тәжірибесі, тарихтық, мәдени және ұлттық салт-дәстүрлері және тағы
басқалары;
· Күнделікті - біз қарым-қатынас барысында бір-бірімізбен алмастырылатын
ақпараттар;
· Эстетикалық - бұл көркем өнер, музыка, театр және сол сияқтылар;
· Арнайы - ғылыми, өндірістік, техникалық, басқарушы.
Біріншіден, адам ақпараттарды caқтaй алады. Біз кітап, газет,
журналдар оқығанда, өзіміздің миымызға мәлімет жинаймыз. Демек, адам миы
ақпараттарды тек қабылдап ғана қоймай, оны сақтай да алады. Адам миына әсер
ететін ақпарат көлемі өте үлкен, сондықтан оларды дәлме-дәл сақтау мүмкін
емес, яғни қабылданған ақпаратты біреуге қайта айтқаныңызда, ол дәлме-дәл
болмайды. Сондықтан да ақпараттарды сақтап тұру үшін сыртқы ақпарат
сақтаушылар пайдаланылады. Олардың қатарына қағаз, папирус, пергамент,
фотопленка, таспалар, дискілер және т.б. енеді.
Екіншіден, адам ақпараттарды қайта тарата алады.
Адам өз миында сақталған ақпараттарды біреуге айтып бере алады.
Әңгіме кезінде бір адам айтушы (ақпарат жолдаушы), ал екінші адам
тыңдаушы (ақпарат қабылдаушы) болады. Кітап оқыған кезде сіз қабылдаушы
боласыз да, aл автор жолдаушы болып табылады. Ал, оқыған кітабыңыздың
мазмұнын біреуге айтсаңыз, сіз ақпарат жолдаушы боласыз да, ал екінші адам
қабылдаушы болады.
Ақпарат алмасу - екі жақты процесс, ол үшін жолдаушы және қабылдаушы
болуы керек. Хабар беруге пайдаланылатын құралды ақпарат беру арнасы деп
атайды. Оған теледидар, радио, компьютерлік желі, басылған құжаттар және
т.б. жатады.
Үшіншіден, адам ақпараттарды өңдей алады.
Ақпараттарды өңдеу деп бір ақпарат негізінде жаңа ақпарат алуды
айтады. Ақпараттар өнделгенде, оның берілу түрі, алу жолдары өзгереді,
бірақ оның мағынасы өзгермейді.
Ақпараттарды өңдеу үздіксіз процесс, тіпті сіз ұйықтап жатқанда да
ақпараттарды өңдеу процесі жалғаса береді.
Алынған деректерді өңдей отырып, математикалық есептерді шеше отырып,
адам бұрын өзінде болмаған жаңа ақпарат ала алады.
Адам өзі қоршаған ортадан ақпарат қабылдайды, оларды реттейді,
салыстырады, талдайды, соның нәтижесінде жаңа ақпарат құра алады.
Сонымен, адам ақпараттарды сақтай алады, өңдейді және тарата алады.
Бүл жағдайда адам қандай да бір амалдар орындайды, оны ақпараттық процесс
дейді. Ақпараттық процесті әр түрлі құрылғыларды пайдалана отырып, өзі
ұйымдастыра алады. Ол құрылғылар қатарына: қағаз, магниттік таспа, дискі,
калькулятор, компьютер және тағы басқалар жатады.
Ақпараттар жинақталады, беріледі, сақталады және өңделеді.
Ақпараттар арқылы орындалатын әрекеттер ақпараттық процестер деп
аталады.
Адам қабылдайтын ақпараттар таңба және образды түрде болуы мүмкін.
Образды ақпарат деп дәм, иіс, сезім сияқты табиғи ақпарат көздерінен
алынатын ақпараттарды айтады.
Таңба түріндегі ақпараттарға сөз, жазу және тағы басқа ақпараттар
жатады.
Жазба мәтін әртүрлі белгілерден (а, в, ".", "-" ...) тұрады. Сөздер
дыбыстық белгілерден - фонемалардан тұрады. Фонемадан сөз және сөйлемдер
құрастырылады. Сөз және жазу бір-біріне ұқсайды. Олар әріптердің сөз
буындарының комбинацияларынан құрастырылады.
Таңба түрінде қатысуды қатынасу mілі дейді. Қатынасу тілдері табиғи
және жасанды болып бөлінеді.
Табиғи тілге кәдімгі ұлттардың жазба және сөйлесу тілдері жатады.
Мысал ретінде, қазақ, орыс, ағылшын және де басқа тілдерді атауға болады.
Жасанды тілдерге формальды, математика, физика, музыка, компьютер
тілдері жатады.
Әр тілдің өзіне сәйкес алфавиттері, сөз құрастыратын белгілері
(символдары) болады. Мысалы, қазақ тілінің 42 символы, орыс тілінің 33
символы, ағылшын тілінің 28 символы бар, ал морзе тілі екі-ақ белгіден:
".", "-" тұрады.
Сандарды құрастыратын алфавиттер көп. Мысалы: екілік, сегіздік, ондық
және оналтылық. Жүйенің негізі қанша болса, ол жүйеге сонша символ енеді.
Мысалы, екілік жүйеге тек екі символ: 0 және 1 енеді.
Адам өзінің сезім мүшелері арқылы ақпараттарды өз бейнесінде (образды)
және таңба түрінде қабылдайды. Ақпарат өз-өзінен пайда болмайды. Ол
іздеудің, жинақтаудың, сақтаудың, шығарып берудің және өңдеудің, басқаша
айтқанда, ақпараттық процестердің нәтижесінде пайда болады.
Ақпараттық процестерді үйрететін ғылым информатика болып табылады.
Ақпараттық процестерді жүзеге асыратын негізгі кұрал - компьютер.
Ақпараттарды автоматты түрде өндейтін аппараттық және бағдарламалық
жабдықтардың жиынын компьютер деп атайды.
Ақпараттарды жинақтаудан бастап, нәтиже алуға дейінгі процестерді
адамның қатынасуынсыз, алдын ала жасалған бағдарлама көмегімен өндейтін
процесті ақпараттарды автоматты түрде өңдеу дейді.
Компьютерге енгізуге берілген мәліметтер мына түрде балуы мүмкін:
Мәтіндік ақпараттар: сандық ақпараттар, оқулық мәтіні, дәптерден
шығарма, ауа райын болжау, радио арқылы алынатын хабар, көбейту кестелері,
арифметикалық мысалдар, санақ және т.б.
Графиктік ақпараттар: суреттер, схемалар, сызбалар, фото-суреттер және
т.б.
Музыкалық (дыбыстык) ақпараттар: дыбыс, музыка, сөз және т.б.
ақпараттар:
Видеоақпараттар (көрініс ақпараттары): түрлі-түсті графика, фильмдер,
екі және үш өлшемді жылжымалы объектілер.
Компьютердің аппараттық, кұралдары:
← енгізу қүрылғысы - екілік кодымен кодталған ақпараттарды және
бағдарламаларды компьютер жадына енгізуге арналған;
← компьютердің жадысы - ішкі және сыртқы болып бөлінетін мәліметтерді,
бағдарламаларды, нәтижелерді және аралық мәндерді сақтап тұруға арналған;
← процессорлар - бұл мәліметтерді өңдеуге, компьютер жұмысын басқаруға
арналған;
← шығару кұрылғысы - өңделген нәтижелерді кері кодтауға және оларды
адамға қолайлы түрде шығарып беруге арналған;
← ақпараттық даңғылдар (магистраль) - бұл барлық кұрылғыларға ақпараттар
алмастырып беріп отыруға арналған.
Мәліметтер бағдарлама арқылы өңделеді. Бағдарлама есепті шешуге
арналған, компьютер біртіндеп орындай алатын командалар тобы.
Бағдарламалық жабдықтар (жасаулар) деген әр түрлі есептерді шешуге
арналған бағдарламалар тобы. Компьютердің бағдарламалық жабдықтарын
бағдарламалық қамту деп те атайды. Оларға төмендегілер енеді:
- жүйелік бағдарламалар, олар компьютердің барлық құрыл -ғыларының
жұмыстарын басқаруға, бағдарламалық қорларды реттеуге, мәліметтерді өңдеуге
пайдаланылады;
- қолданбалы бағдарламалар, олар берілгендерді өңдеуге, әр түрлі есептерді
шешуге арналған;
- бағдарламалаушы жүйелер, олар басқа бағдарламаларды өңдеуге, түзетуге
пайдаланылады.
Мәтіндік, графикалық, дауыстық, сандық, бейне мәліметтерді өңдеу үшін
арнайы бағдарламалар - редакторлар, электрондық кестелер пайдаланылады.
Әрбір екі жыл ішінде компьютердің аппараттық және бағдармалық
жасаулары өзгеріп отырады.
Қазіргі кезде дербес компьютерлер көптеп таралуда. "Дербес компьютер"
деп аталуының себебі, ол бір адамның жұмыс істеуіне арналған.
Дербес компьютерлердің түрлері өте көп, бірақ олардың құрылғыларының
бір-бірінен өзгешеліктері аз.
Бұл тарауда біз дербес компьютер қандай құрылғылардан тұрады, яғни
дербес ЭЕМ-ның архитектурасы мен олардың жұмыс атқару принциптеріне
тоқталамыз.
Кез келген компьютер бірнеше кұрылғыдан (блоктардан) тұрады. Олардың
ішінде жүйелік блок, монитор (экран), пернетақта бар, ал оларсыз жұмыс
атқару мүмкін емес. Басқа құрылғылар пайдалы міндеттер атқарады, бірақ
оларсыз да компьютер өз жұмысын атқара алады.
Компьютердің процессоры мен жедел жадынан басқа құрылғылары оның
сыртқы кұрылғылары болып табылады. Олар: монитор, пернетақта, принтер,
маус, модем және т.б. Әрбір сыртқы кұрылғы компьютердің процессорымен
арнайы блоктар - адаптер немесе контроллер арқылы жалғасады. Мысалы,
монитор процессор мен дисплей контроллері, ал принтер порттар контроллері
арқылы және т.с.с. жалғасады.
Контроллер немесе адаптердің міндеті - процессордан келіп түскен
ақпараттарды сәйкес құрылғылардың жұмыстарын басқаратын сигналдарға
аударады.
Процессор қалған кұрылғылармен топ сымды кабель арқылы жалғастырылады,
оны магистраль немесе шина деп атайды (шина атауы көп пайдаланылады).
Компьютерлердің негізгі кұрылғыларының міндеттеріне толығырақ
тоқталайық.
Бағдарламалық жабдықтар - ол компьютерді "жандандырады".
Бағдарламалық жабдықтар жүйелік, қолданбалы және бағдарламалау
жүйелерінен тұрады.
Жүйелік бағдарламалардың ішінде операциялық жүйе (ОЖ) негізгі болып
табылады.
Операциялық жүйе - деректерді өңдеу арқылы компьютердің барлық жұмысын
ұйымдастыратын бағдарлама жүйесі. Ол компьютердің барлық құрылғыларының
жұмысын басқарады, компьютер құрылғыларының бір - бірімен байланысын және
компьютер мен адам арасындағы байланыстарды ұйымдастырады. Сонымен
қатар операциялық жүйе - әмбебап жүйе, оны әртүрлі типтегі компьютерлерге,
компьютерге қосылатын қосымша құрылғыларға баптауға немесе жеке баптауға
болады.
Компьютердің операциялық жүйесі төмендегі міндеттерді орындайды:
- компьютер қорларын: жадтың, процессорлардың, сыртқы құрылғыларының
жұмысын басқарады:
- қолданбалы бағдарламалардың орындалуын қамтамасыз етеді;
- компьютер мен адам арасындағы қарым - қатынасты
ұйымдастырады.
Сурет 3.2 Бағдарламалық жабдықтар
Операциялық жүйелер өте көп. Бұдан аз уақыт бұрын компьютерлер МS DOS
операциялық жүйесін пайдаланған. Қазіргі кезде кең таралған операциялық
жүйелер: Windows3.11, Windows'95, Windows'98, Windows'NT 4.0, Windows2000,
Millenium, WindowsXP, OS2, UNIX,Lunix және тағы басқалар.
Компьютерде жұмыс атқаруды операциялық жүйе арқылы жұмыс атқару деп
қарастыруға болады. Сондықтан компьютер мен адамның қатынасында операциялық
жүйе өте маңызды, түсінікті және достық қатынаста деп есептеуге болады.
Адам мен компьютер арасындағы мұндай қатынасты интерфейс деп атайды. Дербес
компьютерлерде интерфейстік қатынастарды командалық және терезелік деп
екіге бөледі.
Командалық интерфейсте адам компьютермен операциялық жүйе командалары
арқылы қатынас құра алады, олардың түрлері өте көп. Операциялық жүйенің
командалық интерфейсіне операциялық жүйе MS DOS жатады.
Терезелік интерфейс - операциялық жүйеде компьютермен байланыс тек
маусты пайдалану арқылы жүзеге асады. Компьютермен жұмыс атқару үшін
графикалық бейне түрінде берілген амалдарды экранда таңдау арқылы тиімді
қарым-қатынас жасауға болады. Графикалық бейнелерді, анықтамалық жүйені,
интуитивтік нұсқауларды таңдау компьютермен қарым-қатынасты жеткілікті, әрі
түсінікті етеді.
Жүйе қабықшасы - бұл негізгі бағдарламамен жұмысты оңайлататын
бағдарлама (бағдарламалар комплексі).
Драйверлер - бұл операциялық жүйелер мен перифириялық құрылғыларды
басқаратын және олардың арасындағы байланысты қамтамасыз етіп,
құрылғылардан өтетін мәліметтер ағынын бақылап отыратын бағдарламалар.
Драйверлерді операциялық жүйенің бір бөлігі деп айтуға болады.
Компьютерге қандай да бір жаңа құрылғыны қосу үшін, құрылғы жұмысын
қамтамасыз ететін драйвер қажет.
Утилита (лат. сөзі Utilitas - пайда) - пайдаланушыға енгізу-шығару,
ақпарат тасымалдауыш құрылғыларымен, қосымша жұмыстарды орындау мүмкіндігін
беретін бағдарламалар. Ондай жұмыстарды операциялық жүйе командаларымен де
орындауға болады, бірақ утилиттер мен пайдаланушылар арасында қосымша
мәліметтер алмасып тұруға жақсы мүмкіндіктер бар.
Қолданбалы бағдарламалық жабдықтар тек мәліметтерді өңдеуге арналған.
Олардың көмегімен құжаттар кұруға, графиктік объектілер салуға, әр түрлі
есептеулер жүргізуге, орындауға болады.
Қолданбалы бағдарламаларды арнайы бағыттағы және әмбебап бағдарламалар
деп екі топқа бөледі.
Арнайы мамандандырылған бағдарламаларға бір мамандықтағы адамдар
пайдаланатын бағдарламалар жатады, мысалы, бухгалтерлік бағдарламалар,
жобалаушылар қолданатын, дәрігерлер пайдаланатын және т.б.бағдарламалар.
Әмбебап бағдарламаларға мәтіндік, графиктік редакторлар, электрондық
кестелер, электронды байланыс бағдарламалары және басқа да жиі
пайдаланылатын бағдарламалар жатады. Бірнеше қолданбалы бағдарламаларды
біріктіретін бағдарламалар да бар, оларды интегралданған бағдарламалар
пакеті деп атайды. Оған мысал ретінде мәтіндік редакторларды, элетрондық
кестелерді, деректер базасын басқару бағдарламаларын алуға болады.
3.1 Жобалау тақырыбының өзектілігі
3.1.1 Қонақ үйінің жұмысын автоматтандыру- дипломдық жобаның тақырыбын
ашу. Қазақстанның қонақ үй жағдайы
Қазақстан қонақ үйі
Қонақ үй бизнесі, тек Қазақстанның ғана емес, күллі әлемнің алға қояр
нысаны деп атйуға болады. Қонақ үй еліміздің көз тартарлық архитектуралық
ғимараты болып табылады. Қонақ үйлер мемлекеттің аумағындағы қолайлы жерге
орналасуы қажет, ол жерден демалуышылар елдің көрнекі жерлерін тамашалай
алуы тиіс.
Мысалы, көп қабатты Қазақстан қонақ үйі, тек Алматы қаласының ғана
емес, күллі еліміздің көз тартарлық архитектуралық ғимараты болып табылады.
Осы 25 қабатты құрылыс бұрынғы КСРО аумағындағы жер сілкінісінің қаупі бар
аймаққа салынған ең биік ғимарат болып саналады. Қолайлы жерге
орналасқандықтан, қонақ үй әйнегінен Іле Алатауының ғажайып көріністерін
тамашалауға болады. Қара жерден көкке қарай жүзметрден астам биіктікке
шаншыла салынған қонақ үй, өн бойымен ғажайып архитектуралық ансамбльді
құрайды. Бұл ғимаратсыз, Алматы қаласы мүлде басқаша болып көрінетініне
ешбір шәк келтіре алмайсың.
Қонақ үйдің құрылысы кезінде, әлі күнге дейін жаңашылдық мәнін
жоғалтпаған жаңа технология қолданылған еді. Шапшаң қимылмен аспанға қол
созып жатқан бүгінгі қала мен жаңа құрылыстардың бой көрсетуі аясында,
Қазақстан қонақ үйі жоғары көркемдік үлгісі мен біртуар архитектуралық
шешімімен, әлі күнге дейін қала қонақтарының таңдайын еріксіз қақтырып
келеді.
Қазақстан қонақ үйі өте ерте уақыттан бастап Алматы қаласының
символына айналған еді. Керемет архитектуралық үлгісі, қайталанбас сұлулығы
мен сызықтарының тұжырымдылығы, жалпы түрі – осының бәрі жинақтала келе,
қаланың сыртқы көрінісі мен еліміздің дамуына көп ықпал етті. Қазіргі
уақытта, қонақ үйдің суретін қаламыз бен еліміздің көптеген жарнамалық
материалдарынан, ақша қағазынан, қатырма ашық хаттардан, картиналар мен
миллиондаған азаматтардың жеке фотографияларынан кездестіруге болады.
Өз клиенттеріне қызмет көрсету сапасы, жайлылық пен үйдің жылылық
аясын қамтамасыз етуге ұмтылысы 2002 жылы Еуропа Аркасы наградасымен, ал
2003 жылы сапаға ұмтылу үшін берілетін Платина жұлдызымен марапатталған
болатын.
Қонақ күту саласында үлкен тәжірибе жинақтасақ та, біздер біздің
қонақтарымыздың қалауы әрқашан өзгеріп отыратынын жақсы білеміз. Бұған тез
өзгеріп жатқан уақыт, менталитет пен басқа факторлар әсер етуде. Мұндай
өзгерістерге дайын болу үшін біздер барлық уақытта жетілдіру үдерісін
басымыздан өткізудеміз. Егер Сіз біздің қонақ үйімізге тоқтайтын болсаңыз,
онда Сіз өз көзіңізбен демалу мен қызмет көрсетудегі Сіздің
сұраныстарыңызды қанағаттандырып, жаңа тәсілдерді ендіру мен ашу жолындағы
біздердің күш-жігерімізді сезініп, әділтұрғыда бағалайтын боласыз.
2006 жылғы 17 ақпанда өткен ашық аукционнан соң, Қазақстан қонақ
үйі мемлекеттік меншіктен жеке меншікке өтті. Онсыз да жоғары деңгейде
болған клиенттерге қызмет көрсету деңгейі, өзінің жаңа қарқынмен дамуы үшін
қосымша күшке ие болып, бұрынғыдан да жоғары деңгейге көтерілді.
Қонақ күту саласында ертеден жинаған тәжірибелері мол бола отырып, өз
клиенттеріне біздегі барең жақсы нәрселерді ғана ұсына алады. Қонақ үй
әкімшілігі өз клиенттеріне төңірегіне оған кедергі келтірмей, үйдің жайлы
жылылығын, қолайлы жағдайларды, тамаша қызмет көрсету мен елімізге тән
қайталанбас қонақ күту кәдесін жүзеге асыра алады. Осы және басқа
жетістіктер қонақ күту саласында көшбасшылық орнымызды сақтауға көмектесіп
келеді.
Біздердің ең маңызды игілігіміз – ол біздің ұжымымыз және
қонақтарымыздың көтеріңкі көңіл-күйі - әрине ол олардың жанқиярлық
еңбегінің нәтижесі болып саналады. Бізге қонақ болып келіп, Сіз өзіңізге
көрсетілген жайлылық пен көңіліңіздің тоқмейілсуі – біздің бір кісідей
жұмыла істеген еңбегіміз екенін жақсы түсінесіз.
Қонақ үйіндегі әрбір нөмір, Сіздің жаныңызға жайлылық пен үй жылылығын
беру үшін құшақ жая қарсы алуға. Әйнектен көрінетін ғажайып көрініс, Сізді
ұмытылмас ырғақ құшағына алып, Өзіңізді нағыз жайлылық пен жылылыққа толы
демалыста сезінуіңізге жағдай жасауы қажет.
Сіз қонақүйден өз ісіңізді жүргізу мен толыққанды демалуыңыз үшін
қажетті барлық жағдайларды таба аласыз. Қонақ үйдің мейірбан қызметкерлері,
Сіздің назарыңызға өз істеріңізді жайлы жағдайда жүргізуге мүмкіндік
беретін ең қолайлы іскерлік орталық пен салтанат-мәжіліс залдарын тауып
бере алуы тиіс. Қонақ үй мейрамханасында Сіз тамақты ең талғап жеушілердің
көңілінен шығатын жеңсіз астардан дәм тата аласыз.
Қаланың түнгі өмірі де Сізді қуанышқа кенелтері сөзсіз. Сіздің
құзырыңызға біздің түнгі клубтарымыз бен ойынханаларымыз қызмет көрсетеді.
Бұл орындарда Сіз ертеңгі күніңізге ғажайып сергектік беретін көңіл көтеру
мен дем алуды басыңыздан өткересіз.
Қазақстан қонақ үйінің іскерлік орталығы, өз ісіңізді ұйымдастыру
мен дамыту бойынша барлық жағдай жасайтын көп қызметті кешен болып
саналады. Осы мақсатта төмендегі қызметтерді ұсынады:
- Сіздің мазаңызды ешкім де алмайтын кең де жарық кабинеттер;
- сөйлесуге ыңғайлы бөлмелер;
- Интернет желісіне тез қол жеткізу
- телефон байланысы
- факсимилді байланыс
- фотокөшірме
- аударма
- баспа жұмыстары
- құрал-жабдықты жалға алу
- салтанат-мәжіліс залдарын жалдау
Қонақ үйдің холлына орналасқан, іскерлік кездесулер өткізуге қолайлы
орындар, үлкен залдың тіршілікке толы тынысын да, сонымен қатар іскерлік
қатынастарды шешуге немесе тамсанып ас жеуге қолайлы ұядай бұрыштарымен да
дараланып көзге түседі.
Біздің салтанат-мәжіліс залымыздағы жайлылық пен әлемдік стандарттар
деңгейіне сай келетін кәсіби құрал-жабдықтардың арқасында, Сіздің
баяндауларыңыз барлық уақытта жарқын, маңызды және әсер етушілігі жоғары
болып табылады.
“Алматы” қонақ үйі
60 жылдардан негізделген “Алматы” қонақ үйі бүгінгі күнге шейін
Оңтүстік астананың көркемі болып табылады. Қонақ үй Сіздерге бар жоғары
жайлы және Іле Алатау тауларына көрініс ашатын 252 бөлмелер ұсынады.
Көлемді жайлылықпен қамтамасыз ету үшін: Мейрамхана, бар, асхана,
Бизнес-орталық, Конференц-зал, шаштараз, Сыйлық сатып алу дүкені, сауна,
киім жуу, Әуе кассалары, Ақша айырбастау пункті, ойын автоматтары, газет
сатып алу киоскілері.
“Алматы” қонақ үйінде тоқталсаңыз “Алматы” мейрамханасы Сіздерге әр
түрлі тағам түрлерін ұсынады. Әр таңда сағат 7.00-10.00 дейін қонақтарды
швед үстелі, оң шақты түрлі салаттармен безендірілген, кең ауқымды ыстық
тамақтар, таңдауыңыз бойынша шырындар дайындаулы түрде күтеді. Бұл жерде
Сіз шырынды тропикалық және жергілікті жемістердің дәмін татып көресіздер.
Бөлмелер Бөлме саны Сыйымдылығы USD бағамымен
2 ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Дипломдық жобаның тақырыбы Қонақ үйінің жұмысын автоматттандыру.
Дипломдық жоба 80 беттен, 14 суреттен, 15 кестеден, 2 қосымшадан
тұрады.
ҚОНАҚ ҮЙ, АЖО, МЕНЕДЖЕР, АҚПАРАТТЫҚ ТЕХНОЛОГИЯ, ПРОЦЕСС,
АВТОМАТТАНДЫРУ, ҚҰЖАТАЛМАСУ, ЖҮЙЕ, ҚҰЖАТ
Қазақстан халықаралық дәрежеде қонақ күту талаптарын игеру жолында.
Соныдықтан қонақ үй жұмысы барлық әлемдік стандарттарға сәйкес келуі үшін
онда іскерлік жұмыстар жүргізілуі тиіс, ақпараттық технологиялар талаптарын
қанағаттандыруы және компьютерлік техникамен де қамтылуы және
қызметкерлердің жұмыс орындары да автоматтандырылуы тиіс.
Осы дипломдық жұмыста қонақ үй қызметкерінің АЖО қарастырылды.
Кіріспе
Бізді қоршаған әлемде айналып жүретін ақпараттар тасқыны өте үлкен.
Уақыт өткен сайын олар көбейеді. Сондықтан кез-келген үлкен де, кіші-гірім
болса да, ұйымда эффективті жұмысты қамтамасыз ететін деректермен басқаруды
ұйымдастырудың мәселесі туады. Кейбір ұйымдар ол үшін бумалары бар
шкафтарды қолданады, бірақ-та көпшілігі компьютерленген әдістерді жоғары
бағалайды – үлкен көлемді мәліметтерді эффективті сақтауға, құрастыруға
және жүйелеуге мүмкіндік беретін деректер базасы. Бүгін көпшілік
қаражаттық, өнеркәсіптік, сауда және тағы басқа ұйымдардың жұмыстарын
деректер базасыз ұсыну қиын. Деректер базасы жоқ болған жағдайда біз
информациялық тасқын астында қалушы едік.
Бар информацияны компьютерлік негізге ауыстырудың көптеген салмақты
себептері бар. Казіргі кезде информацияны ЭЕМ-де файлда сақтау қағазда
сақтау бағасынан арзан. Деректер базасы информацияны сақтауға, жүйелеуге
және қолданушыға оптималды әдіспен алып шығуға мүмкіндік береді.
Клиентсерверлік технологияларды қолдану мәндік құралдарды сақтауға, ал ең
негізгісі - ол керек информацияны алу үшін уақытты үнемдеуге мүмкіндік
береді. Сонымен қатар баруды және жүргізуді ыңғайлатады, өйткені олар
деректерді кешендік өндеуге және оларды орталықтай сақтауға негізделінген.
ЭЕМ кез-келген форматты сақтауға мүмкіндік береді: тексті, сызбалар, қолмен
жазылған нұсқадағы мәліметтерді, фотографияларды, дабысты және т.б.
Қазіргі уақытта кез келген ақпараттық технологияның жаппай
технологиялық құрауышы компьютер болып табылады. Сонымен қатар заманымызға
байланысты көптеген жұмыстарды жеңілдету үшін әр-түрлі бағдарламаларды
қолданамыз. Мұнда белгілі бір мәліметтер қорын автоматтандырамыз.
Мәліметтер қоры дегеніміз не? Ол ақпараттық жүйенің негізгі объектілерінің
және олардың қасиеттерінің арасындағы байланыстардың жиынтығы болып келеді.
Мәліметтер қоры жергілікті (клиенттің және бағдарлама орындалатын
компьютерінде орнатылған) және жойылған (қашықтықтағы компьютердегі
серверде орнатылған) болып бөлінеді. Серверлік мәліметтер қоры қашықтағы
компьютерде орналасады және серверлік бағдарламалық жасақтама бағдарламалық
жасақтама басқару негізінде жұмыс атқарады. Оның ең басты ерекшеліктері
бір мәліметтер қоры мен бірнеше қолданушының жұмыс істеуін жатқызуға
болады. Сондай-ақ желіге минималды жүктеме іске асырылады. МҚ Delphi-дің
түп тамыры болып табылады.
Осындай сақталған үлкен көлемді информацияны қолдану үшін жүйелік
құрылғылардың, деректерді тасымалдау құралдардың, жадының дамуынан басқа
адам-ЭЕМ диалогын қамтамасыздандыратын құралдар қажет, олар қолданушыға
сұрауларды енгізуге, файлдарды оқуға, сақталған деректерді
модификациялауға, жаңа деректерді қосуға немесе сақталған деректер
негізінде шешімдерді қабылдауға мүмкндік береді. Осы функцияларды
қамтамасыздандыру үшін арнайы құралдар әзірленген – деректер базасын
басқару жүйесі (ДББЖ). Казіргі ДББЖ- ол деректер базасымен көпқолданушылық
басқару жүйесі, олар бір немесе бір уақытта жиынмен жұмыс істеп отырған
қолданушылардың массивтік информациясын басқаруға мамандандырылған.
Дипломдық жұмыстың зерттеу пәні, негізі информациялық және
компьютерлік технология аймағындағы казіргі кездегі жетулерді енгізу
болатын процестерді автоматизациялау болып табылады.
Берілген дипломдық жұмыстың практикалық мәнінің құрылымы, оқу
бөлімінінің секретаріне өзінің жұмыс орынын автоматтандыруға көмектесетін
компьютерлік жүйені әзірлеуді кірістіреді.
Ақпараттық технологияның дамыған заманында компьютерлендіру қоғамның
барлық салаларын қамтыды. Осыған орай дипломдық жобамның тақырыбы қонақ
үйінің жұмысын автоматтандыру болып табылады.
Әртүрлі ұйымдардың табысты жұмыс жасауы үшін ақпаратты жүйенің
дамығанын талап етеді. Сонда сол деректермен автоматтандырылған жинауды,
өңдеуді және монипуляциялауды іске асырады.
Мәліметтер базасы деп, деректердің электрондық сақтаушысын айтады.
Оларға қатынас, бір немесе бірнеше компьютерлер көмегімен іске асады.
Әдетте деректер базасы деректерді сақтау үшін жасалады.
Мәліметтер базасы – ақпаратты сақтауды және де мәліметтерге ыңғайлы,
тез кіруді қамтамасыз етеді. Мәліметтер базасы өзінен белгілі бір
ережелерге сай құрылған деректер жиынтығын құрайды. Деректер базасындағы
ақпарат :
• қайшылықсыз
• артықсыз
• тұтас
болуы керек.
Мәліметтер базасын басқару жүйесі деректер базасын құруға, толтыруға,
жаңартқанға, жоюға арналған программалық жабдық болып табылады.
DELPHI жүйесі деректер базасын басқару жүйесі болып табылмайды, егер
сөздің тура мағынасын алатын болсақ, бірақ толық МББЖ ( мәліметтер базасын
басқару жүйесі) мүмкіндіктеріне ие. Ұсынылып отырған DELPHI құралы
локальдік және тораптық деректер базасын құрып, және оның ішінде жұмыс
істеуге және кез-келген деректер базасымен жұмыс істей алатын қолданба
құруға мүмкіндік береді .
Локальді МББЖ барлық бөліктері қолданушы компьютерінің деректер
базасында орналасады. Егер бір мәліметтер базасына бірнеше қолданушылар бір
мезгілде қатынас жасаса, әрбір қолданушының компьютерінде өзінің локальді
МББЖ-нің көшірмесі болуы керек.
Тораптық МББЖ-ге файл-серверлік, клиент-серверлік, бөлінген МББЖ-лар
жатады. Осы жүйенің негізгі атрибуты болып, торап саналады. Торап−бірнеше
компьютерлерді байланастырып, бір дерекпен бірнеше қолданушылардың
корпоративті жұмысын қамтамасыз етеді.
Көпқолданбалы МББЖ ақпараттық жүйе құруға мүмкіндік береді.
Көпқолданбалы МББЖ-леріне: Oracle,Informix, SyBase, Microsoft SQL Server,
InterBase және т.б жатады.
DELPHI-ді кәдімгі МББЖ деп айтуға, оның өзінің кестелік форматының
болмауы ( деректерді сипаттау тілі ) бөгет жасайды. Сондықтан ол басқа МББЖ
кестелік форматын қолданады. Мысалы: dBase , Paradox , InterBase .
Бұны бірақ та жетіспеушілігі деп те айтуға болмайды, себебі аталған
форматтар өздерін жақсы қолданушылық қабілетін көрсетті. Сонда да DELPHI
мүмкіншіліктері арнайы МББЖ мүмкіншіліктерінен қалыспайды, кей-кезде
олардан асып та тұрады.
1 Сұрақ жағдайы
Шәкәрім атындағы Семей мемлекеттік университеті
Автоматтандыру және басқару кафедрасы
БЕКІТЕМІН
Каф. меңгерушісі____________А.Д.Золотов
______________________2009 ж.
(күні) (айы)
Құжаталмасу мәселесi кейiнгi кезде Қазақстан Республикасының
компьютерлiк баспасөз прессаларында көп көтерiлiп жатыр. Белгiлi-бiр
құрылымның, ұжымның құжат ағындарын айналдыруды оптималдандыруға
негiзделген тиiмдi жүйе құру бүгiнгi күнде сол мекеменiң бәсекеге
қабiлеттiлiгiн жоғарылатуға арналған негiзгi фактор болып табылады. Кез-
келген мекемеде эксперттердiң бағалауы бойынша, дұрыс жобаланып жасалған
сенiмдi құжаталмасу жүйесiнiң болмауы оның құжат айналымының 10%-ға дейiн
төменделуіне әкеледi екен. Ғылым мен техниканың жаңашыл даму деңгейi бұл
мәселенi компьютерлiк ақпараттық технологияларды қолданып шешуге мүмкiндiк
бередi [1].
Отандық нарықта құжаталмасу жүйесiн еңгiзудiң екi бағыты қолданысқа ие
болды: отандық және батыстық. Құжаттармен жұмыс iстеудiң Қазақстандық
тәсiлдерiнiң негiзгi ерекшелiктерiн атап өтейiн:
1 Қазақстанда құжаталмасу вертикальды принциппен жүргiзiледi, яғни
жетекшiден орындаушыға немесе керiсiнше жеткiзiледi. Шетелдерде
горизонтальды принцип қолданылады: ол орындаушыдан орындаушыға ауысып
отырады. [2].
2 Қазақстанда құжат арнайы тiркеу журналдарында, карточкаларда
тiркеледi, бұл құжат жөнiндегi ақпарат жинағыш болып табылады. Сонымен,
құжаталмасу және iс-қағаздарын жүргiзу процесiн іске асыру үшiн осы
құжаттардың мазмұнын түсiнбейтiн, оған ешқандай қатысы жоқ арнайы iс-
жүргiзушi маман отырады. Мұндай тәжiрибе Батыста қолданылмайды. [1].
3 Ұйымдар мен олардың арасында құжаттардың алмасуы Қазақстандық iс-
жүргiзу қызметтерiнде корпоративтiк қана емес Мемлекеттiк стандарттарға
(МЕСТ) бағынады, өйткенi осындай жүйелерге тапсырыс берушiлердiң көпшiлiгi
мемлекеттiк құрылымдар. [4].
4 Ақпараттық және компьютерлiк технологиялардың кең таралуына
қарамастан отандық кәсiпорындардың көпшiлiгi құжаталмасуды әлi күнге қағаз
жүзiнде орындап келедi. Батыста iс-жүргiзу және құжаталмасу көп уақыттан
берi электронды түрге ауысқан. Жүйе ұжымдық жұмыстар (календарлық ұйымдық
құрылымдар, мәліметтерді бірдей қолдану, “жариялау” тақтасы, талқыланатын
форумдар және т.б) үшін орындаушылар барлық құралдармен қамтамасыз
етілетіндей етіп құрылуы қажет. Осылайша қарастырылатын жүйе бизнес-
процестерді және құжат ағымдарын басқарудың автоматтандырылған функциясын
іске асырудан басқа, қосымшаларды ұжымдық қолдану мүмкіндіктеріне ие болу
керек. Олардың айрықшаланатын негіздері ол-бір жұмысшыны немесе бірнеше
қосымшыларды қозғайды, сонымен қатар жұмыстың жүру маршрутын қадағалайды
және оны сипаттайды.
Жұмыстың орындалуын бақылау. Бұл критерий қазіргі заманғы өнеркәсіп
ісі үшін критикалық болып келеді. Құжаталмасудың дәстүрлік жүйесі
көрсетілген функцияларға ие емес. Керісінше, құжаталмасу жүйесі өңдеу
нысандарының орындалу жұмыстарының эстафетасын анықталған технология
бойынша әртүрлі орындаушы группалар арасында бере алатындай, процестің
орындалуын бақылай алатындай, оның норматив бойынша жүруінен ауытқуын
анықтайтындай, процестің жалпы аяқталуына осы ауытқулардың әсерін болжай
алатындай етіп құрылуы керек. Жүйеде құжатайналым процесін басқару тура
оперативті түрде болу қажет; бұл құжаттардың өңделу ретіне қолданушылардың
еңгізген өзгертулері тез және өзара келісімді түрде енуді білдіреді.
Құжаттардың жүру процесінің нақты еңгізілген өзгертулері және орындаушының
аты журналда мунутына дейін дәл тіркеледі. Орындаушының әрекетін толық
бақылау жағдайларында осының арқасында жауапты адамдарға ерекше
жағдайлардың және кешігулердің болғаны туралы мәлімет беруді ұйымдастыруды
қамтамасыз етеді.
Осындай жақындықтың ерекшелігі көрініп тұр. Біріншіден, жұмыстың
орындалуын бақылау функциясына ие жұмыстың ағымын басқару жүйесін еңгізу,
бақылау функциясын сәйкесінше жүйе, орындаушы және кәсіпорын басшысының
арасында үйлесімді түрде қайта бөлуді, шығармашылық мақсаттарды шешу үшін
персоналдың интеллектуалды қорларын көрсетуді қамтамасыз етеді [3].
Екіншіден, жұмысты орындауды басқару есебі құжатайналым жүйесінің бір
функциясы болып еңгізілгендіктен басқару мақсатын іске асыруға субъективтік
фактордың әсерін (орындаушының өзіндік қасиеттері, бақылау нәтижелерін
бұрмалау немесе қателердің болуы және т.б) шектейді. Үшіншіден, көрсетілген
функция кәсіпорынның әр қызметкерінің ісін көріңкі етеді, яғни басқарушыға
қызметкердің қаншалықты жұмысының көптілігін, оның іскерлігін, берілген
есепті шешу үшін өзінің күшін қаншалықты шоғырлайтындығы туралы мәлімет
береді.
Сонымен қатар басқарушы орындаушы ісінің әртүрлі аспектілерін және
құжаттарды өңдеудің нәтижелерін сипаттайтын статистикалық және аналитикалық
мәлімет алуға мүмкіндігі бар.
Жүйе мәліметті ұжымдық түрде қарапайым әдіспен басқарылатындай етіп
құрылуы қажет. Құжатайналымын конфиденциалды түрде ұйымдастыру үшін жүйе
функционалды аяқталған құралдар жиынынан тұруы қажет. Сондықтан ол
қолданушылардан қосымша жөндеулерді сұрамау керек.
Жүйе электрондық және кәдімгі (қағаздық) құжаттардың бірге қолданылуын
қамтамасыз етуі керек. Қолданушыдан да, басқарушыдан да бұндай жүйе
компьютерлік технология облысында арнайы дайындықты және кез-келген ғылыми
методиканы қажет етпейді. Құжатты өңдеу процесін жүйемен дұрыс жоспарлау
үшін көптеген жағдайларда кәдімгі канцеляриялық жұмыс тәжірибесі ғана
қажет.
Жүйені таңдау кезінде маңызды критериялардың бірі болып программалық
платформаны (серверлік компоненттер) таңдау болып табылады. Көріп
тұрғанымыздай жүйе таңымал және көп қолданылатын платформада негізделуі
керек.
Ұйымдар көбінесе өздерінің қызметтерінде Microsoft (MS BackOffice, MS
Office) компаниясының жүйелік және қолданушылық программалық негізін үнемі
қолданатындықтан интегралданған шешімді еңгізу салымдардың үнемделуіне
әкеледі. Осылайша арзан бағаға алынған программалық өнімге ие электрондық
құжатайналым жүйесі бірыңғай және толық жүйені құрайды [1].
Құжатайналымды қайта құру, құрылымның өзгеруінен, кәсіпорынның
көлемінен және басқару процестерін жаңарту кезінде пайда болуы мүмкін. Бұл
кезде жұмыс істеп тұрған құжатайналым жүйесінің қайтадан жөнделуін сұрамау
керек. Жүйенің енуі келесі сценаридің біреуімен істелінуі керек: толық
немесе этап бойынша, яғни ең басында іс жүргізу жұмысының критикалық
ауданын қамту және бірте-бірте кәсіпорынның барлық масштабында таралуы
керек. Бұндай жүйе қиын емес процедураларды орындағаннан кейін жұмысын
бастайды. Осының арқасында шығындалған құралдардың тез ақталуын көрсетеді.
Жүйені алғаш рет орнатқан кезде қымбат болып табылатын алдын-ала жобалауды
қажет етпейді, себебі осындай процедуралар кейін де орындалуы мүмкін.
Жоғары сапалық және жүйені басқарудың қолайлығы, жылдам және
қолданушылардың мәліметтерге тез қол жеткізе алатындығы жалпы
орталықталынған мәліметтер қоймасымен іске асырылуы керек.
Жүйе құжаттың барлық өзгертулерден өткен түрлерін сақтау керек. Осының
арқасында қажет болған кезде процестің жүру жолын немесе үлгі ретінде қажет
болатын бастапқы текстерді тез арада қалпына келтіруге болады [5]. Бұл
жағдайда архив мөлшері құрылғының мүмкіндіктерімен шектеледі және қазіргі
заманғы желілік технологияларды қолданған кезде жүйе архиві көптеген жыл
бойы істеген мекемелердің құжаттарын сақтай алады.
Құжатайналым жүйесі арнайы архивтік болып позицияланбайды, бірақ үлкен
көлемді емес кәсіпорын үшін (мысалы, 16 GB-қа дейін Microsoft BackOffice
үшін) көп сақталған мәліметтер архивтік болып қолданылады, өйткені кейбір
жүйелер үшін маңызды функцияларды қамтамасыз етеді (мәліметтердің тіркелуі,
өңдеу механизмі). Әдетте қажет болған жағдайда құжатайналым жүйесі
контекстік іздеуді және тасудың әртүрлі физикалық түрлерін
қолдамайтындықтан, құжат, өзінің белсенді фазасының қызмет ету кезі
аяқталғаннан кейін жүйеден арнайы архивтік жүйеге ұзақ уақыт сақталу үшін
берілуі мүмкін (мысалы, DOCS Open-ге, Excalibur және т.б.) [6].
Жүйе алдын-ала анықталған технологиялық сұлбалар маршруты және
орындаушылармен берілген өзінің деңгейінде белгілі-бір бостандықпен шешім
қабылдау арқылы құжаттармен жұмыстарды ұйымдастыра алатын және орындай
алатын функцияға ие болу керек [5]. Өңдеу процестерін жобалау (және олардың
келешекте орындалуын бақылау) қарапайым және CASE-жүйесінің кейбір
қасиеттеріне ие түсінікті графикалық құрылғыларды қолданумен жүреді. Бұл
еңгізуді, алдын-ала сатып алуды арзандатады және де мәліметтерді жобалаудың
программалық құралдарын меңгеруді қажет етпейді. Жүйе нормалық эксплуатация
режиміне үзіліссіз қалпына қайта келетіндей болу керек, яғни осы арқылы
жұмыс ретіне өзгерістерді және жақсартуларды қажет болған жағдайда еңгізуге
болады.
Құжаттарды өңдеу процестері барлық жүйе масштабында және оның кез-
келген бөлігінде бақыланады және басқарылады. Әр түрлі жерде отырған
бірнеше қолданушылармен құжатты бірге, көп этапты өңдеу олардың тікелей
қатысуын және тікелей байланысын қажет етпейді. Себебі жүйенің әрқайсысы
өзінің жұмысының уақытында орындалуын қадағалайды.
Мәліметтерді бекітілмеген доступтан сақтау. Барлық құжаттар, олардың
өңделу ережелері, жіберу маршруттары және қызметтік мәліметтері қасақана
енуден қорғалуы қажет. Басқаша айтқанда жүйе кепілді тұрақтылық үшін
қабылданған қорғаныс стандартын қолдауы керек (мысалы, Windows NT
деңгейіндегі С2-класы), сонымен қатар қазіргі заманғы криптографикалық
қорғаныс және электронды қол қою құралдар тәсілі қолданылуы тиіс.
Орындаушы ____________ Садыкова Г.
(қолы)
(аты-жөні)
Дипломдық жоба жетекшісі ____________ Мадиев Т.Б.
(қолы) (аты-жөні)
2 Техникалық экономикалық негіздеме
Қонақ үй бизнесі, тек Қазақстанның ғана емес, күллі әлемнің алға қояр
нысаны деп атйуға болады. Қонақ үй еліміздің көз тартарлық архитектуралық
ғимараты болып табылады. Қонақ үйлер мемлекеттің аумағындағы қолайлы жерге
орналасуы қажет, ол жерден демалуышылар елдің көрнекі жерлерін тамашалай
алуы тиіс.
Казіргі кездегі автоматтандырылған жүйелердің аппараттық құрылымына
мыналар кіреді: есептеуіш техника құралдары; телекоммуникация және байланыс
құралдары; әртүрлі қызмет көрсетулерді автоматтандыратын құрылғылар:
автоматтар, сауда жүйесінің, пластикалық картешкелердің терминдары; ақша
қаражатымен жұмыс істеуді автоматтандыратын құралдар.
ИЖ аймағында әзірленетін әртүрлі деңгейлі автоматтандырылған жұмыс
орындар көбінесе техникалық құралдардың құрылымына, олардың
архитектураларына және функционалдық мінездемелеріне қатысты болады.
Сондықтан АЖО әзірлеу сатысында информацияларды сақтайтын, өндейтін және
шығаратын техникалық құралдардың, функционалдық құрылғылар тізімінің,
интерфейстердің және т.б. парамерлеріне талаптар жасалынады. Техникалық
қамтамасыздандыруда ескерілетін, Қонақ үйі ұйымдастырушысының АЖО
ерекшеліктеріне мыналар жатады: нақты уақытта жұмыс істеу; қатан
құжаттармен жұмыс істеу, сонымен қатар керек деректерді сәйкес жерде
баспаға шығару; өңделетін информацияның көлемі.
Программдық өнімнің талдауын жүргізу нәтижесінде күшті жақтары және
бірнеше мүмкіндіктер анықталды. Программдық өнімнің қауіп факторлары
табылған жоқ. Осылайша қонақ үйінің стратегиясы дұрыс таңдалған және
түзетулер қажет емес.
Программдық қамсыздандыруды әзірлеуге және шығындарды есептеу үшін
шығындар калькуляциясы бойынша іске асырылады. Өнімді шығару үшін шығындар
сметасы келесі экономикалық элементер арқылы құрылады: материалдық
шығындар, еңбекке төлеу фонды, әлеуметтік мұқтаждықтарға аударымдар,
амортизациялық аударымдар, қосымша шығындар.
Бұл бөлім шығындардың келесідей тізімінен тұрады: тікелей материалды
шығындар, жанармайға шығындар, энергияға кететін шығындар, байланыс
қызметтеріне төлемдер, басқа ұйымдардың қызметін қолдануға кеткен төлемдер.
Жанармайға және энергияға шығындар қосымша шығындарға қосылған.
Өңдеуге шығынның есебі нормативтік уақытпен анықталады, программаны
жасауға кеткен шығындар есебі қажетті нормативті уакытты анықтайды.
Комплексті тапсырма индексі немесе жүйелілік:
3 - Өңдеудің ақпараттық іздеу тапсырмасы және объект есебінің
мәліметтер базасындағы ақпаратты іздеу, анықтамалық ақпаратты беру,
реквизит бойынша іздеулер.
Жаңалық дәрежесі:
В – типтік жобаны шешуде олардың өзгерісі кезінде қолданатын жобаның
өңделуі.
Алгоритм күрделілігі:
3 – стандартты әдіспен шешуді қарастыратын алгоритмдер, және де
күрделі сандақ және логикалық әдісті қолдануды қарастырмайды.
Жобалау процессі келесі этаптарға бөлінеді:
1) техникалық жоба;
2) жұмыстық жоба.
Экономикалық есептеулер барысында келесі параметрлер есептелді:
← Техникалық жоба сатысындағы жұмысты орындау кезіндегі уақыт шығыны;
← Жұмыс жобасы сатысындағы жұмысты орындау кезіндегі уақыт шығыны;
← Жұмыстың еңбек мөлшерінің барлық есебі;
← Кіріс және шығыс ақпараттың басқарудағы күрделілігі;
← Жобалық типтік шешімдерді, типтік программаларды, стандарттық
модульдерді қолдану.
Смета шығыны ағынды бағаға негізделген программалық қамсыздандыру және
оларға кіретіндері:
← Программалық қамсыздандыруда көлем инвестициясын есептеу;
← Еңбек ақы қорының есебі;
← Программалық қамсыздандыруда калькуляция шығының есебі;
← Өңделген программаның барлық есебі және салыстырмалы экономикалық
эфектісі.
Коммерциялық фирманың ақпараттық мәселерін шешу үшін аз уақыттың ішінде
дербес компьютерлер сатып алынуы қажет. Осы себептен ақпараттық жүйе
жобалау процесінде келесі сипаттамаларға ие болуы шарт: қарапайымдылық,
дәйектілік, жылдам әрекет ету. Осы қойылған талаптар жобаланып отырған
жүйенің экономикалық тиімді болуына септігін тигізеді.
Кез –келген программаны жасау тек қана ой қабілеттерін қажет етіп
қоймай, оған қоса материалдық және еңбек ресурстарын да қажет етеді. Жоба
құрушылар осы және басқа да жұмыстардың орындалу процестерін экономикалық
тиімді жолмен шеше білуі керек. Бұл жағдайда жұмыс орнын қаптаған
қағаздардан (құжаттарды қағаз түрінде сақтау) құтқарып қана қоймай,
уақыттық және еңбектік шығындарды азайту талап етіледі.
Қазір экономиканың дамуы көбінесе көрсетілетін сервистердің сапасына,
орындалу жылдамдығына байланысты. Ақпаратты тез уақытта алу электронды
жабдықтардың қолданылуына байланысты. Осы жобаның өзі электронды түрде
жұмыс істеп, қызметкерді қағаз жұмысынан босатады. Осыдан әрі мен,
енгізілетін жүйенің экономикалық тиімділігін санаймын.
Салыстырмалы техникалық- экономикалық көрсеткіштер (енгізгенге
дейін):
Жұмысшылар саны 3 адам
־ Электроэнергия шығындары 1500 кВт
־ Қызметкерлер үшін бір жылғы жалақы 1524600 теңге
־ Техникалық жабдықтар кешені
־ Жалпы шығындар 1524600 теңге
Салыстырмалы техникалық- экономикалық көрсеткіштер (енгізгеннен
кейін):
Жұмысшылар саны 1
Электроэнергия 2300КВт
шығындары
Қызметкерлер үшін бір 649200 теңге
жылғы жалақы
Техникалық жабдықтар 62000 теңге
кешені
Алгоритмді жасау
-енгізу 54450 теңге
-күйлеу 3073 теңге
-енгізу 3073 теңге
Жалпы шығындар 649200 теңге
3 Аналитикалық бөлім. Ақпараттың туындауы
ХХ ғасырдың соңы адамзаттың индустриялық дәуірден ақпараттық
дәуірге өтуімен ерекшеленеді.
Жоғары білім беру жүйесіндегі компьютерлік жүйелердің рөлі әлемнің
жүйелі ақпараттық бейнесін, адам мен ақпараттық ортаның тиімді өзара
қарым–қатынасын қалыптастырудағы ақпараттық білімнің мәнімен, қазіргі
заманғы ақпараттық қоғамдағы кәсіби қызметтің негізгі құрастырушысы
ретіндегі ақпараттық технологияны пайдалану дағдыларының
қалыптастырумен анықталады.
Бұл пән студенттерді ақпараттық қоғамдағы өмір талаптарына сай
дайындауда үлкен рөл атқарады. Қазіргі кезеңде студенттер үшін кәсіптік
ақпараттық технологиялармен жұмыс істеп үйрену аса қажет.
Оқытудың негізгі мақсаты студенттердің оқу процесінде компьютерлік
технология арқылы өз бетінше тиімді білім алу. Оқыту мазмұны
информатиканың дүниетанымдық және пайдаланушылық аспектілерін
қалыптастыруға бағытталған. Мұндай мазмұн Мемлекеттік ақпараттандыру
бағдарламасының мақсаты мен міндеттерінен туындайды.
Ол компьютерді оқу құралы ретінде студенттердің оқу-танымдық қызметіне
тұрақты пайдалануын көздейді.
Біздің мақсатымыз - студенттерге жұмыс істеу кезінде туындайтын нақты
сұрақтарды шешу үшін ақпараттық технологиялар негіздерін үйрету.
"Ақпарат" сөзі латын тіліне аударғанда түсіндіру, баяндау, түсінік
деген ұғымды береді. Ақпарат -адамнан да ерте тұған құбылыс.Адам өзінің
алғашқы қадамынан бастап–ақ ақпатартты беру мен сақтаудың жаңа құралдарын
іздейді және табады. Қазіргі кезде ақпарат адам өміріне, ғылымның әртүрлі
салаларына кеңінен енді. Әсіресе ақпарат философия, экономика, физика,
математика, информатика және т.б. ғылым салаларында кеңінен қолданылуда.
Бірақ ақпарат ұғымы әр ғылым саласында әр түрлі мағынада қолданылып жүр.
Жалпы тұрғыдан алғанда, ақпарат әр түрлі заттар мен қоршаған ортаның әсері
болып табылады. Яғни ол қандай түрде берілсе де, ақпарат өзімізді қоршаған
ортамыздың нақтылы немесе қиялдағы бейнесі болып табылады. Ақпарат адамның
өзінің басында алынған мәліметтердің өңделуі нәтижесінде тууы мүмкін.
Ақпарат тек сыртқы әсерлерден ғана алынып қоймай, адам миы қабылдаған
деректерін өңдеуден де алынадыСондықтан да ақпарат ұғымына бір мәнді
анықтама беруге болмайды. Бірақта күнделікті өмірден алынатынына және
пайдаланылатындығына сүйене отырып, мынандай жуық анықтама беруге болады:
Ақпарат алу дегеніміз - бізді қоршаған дүниенің құбылыстары мен
объектілерінің қасиеттері, құрылымы немесе олардың бір-біріне қатысуы
жөнінде нақты мәліметтер мен деректер алу.
Ақпарат - белгілі бір нәрсе (адам, жануар, зат, құбылыс және т.б.)
туралы таңбалар мен сигналдар түрінде берілетін мәліметтер тобы.
Философиялық түсінік бойынша ақпарат дегеніміз нақты әлемді (өмірді ,
қоршаған ортаны) мәліметтер және хабарламалардың көмегімен көрсету.
Бұл хабарламалар тіл(сөзбен айту),бейнелеу, цифрлық мәліметтер,
таблицалар,графиктер,т.б. түрінде болады.
Ақпарат материя және энергиялармен қатар бізді қоршаған ортаның
фундаментальды негізі болып табылады.
Бүкіл қоғамды ақпараттандыруға ынталандырған есептеуіш
техникасының дамуына байланысты ақпаратпен жұмыс атқарудын әртүрлі
аспектілері туралы ғылымдар комплексі – информатика пайда болды.
Информатика- ақпаратты алудың, сақтаудың, жаңартудың, тарату мен
пайдаланудың барлық аспектілерін зерттейтін ғылым.
Информатика ақпаратты сақтау мен өзгертуге бағдарланған арнайы
компьютерлер шыққанда , яғни біздің ғасырымыздың ортасында пайда
болды,бұл құбылыспен бірге компьютерлік революция басталы.
Информатика әрекеттің сегіз негізгі бағыттарын қамтитын ғылыми-
техникалық пәндердің комплексінен тұрады.
Сурет 3.1 Ақпараттанудың бағыттары
Ақпараттандырудың негізгі мәселелері :
-кез-келген табиғаттағы ақпараттық процестерді зерттеу;
-ақпараттық техниканы жасау және ақпараттық процестерді зерттеу
нәтижелерінің базасында ақпараттарды өңдеудің жаңаша технологиясын
жасау;
-компьютерлік техника мен технологияны жасау мен ендіру және
қоғамдық өмірдің барлық саласында тиәмді пайдаланудың ғылыми және
инженерлік проблемаларын шешу.
Ақпараттың мынадай түрлерін немесе типтерін бөліп көрсетуге болады:
Біріншіден, ақпаратты қабылдау тәсілі бойынша.
Адамзатта бес сезім мүшесі бар:
· көз; көз көмегімен адамдар түстерді ажырата алады, мәтіндік, сандық және
графиктік түрге жататын ақпараттарды қабылдай алады;
· есту; құлақ арқылы дыбыстық ақпарат – сөзді, әуенді, дыбыстық
сигналдарды, шуды қабылдай алады;
· иіс сезу; адамдар танау көмегімен қоршаған ортадағы иістерді сезе
алады;
· дәм сезу; тілдің дәм сезу рецепторлары заттардың дәмі - ащы, қышқыл,
тәтті, тұзды екендігі жайлы ақпарат алу мүмкіндігін береді;
· саусақпен (немесе жай терімен) сипау арқылы заттың температурасы - оның
ыстық немесе суық, сапасы жағынан жұмсақ немесе бүдір екендігін сезіне
алады.
Адам сыртқы орта жайлы ақпараттарды өзінің сезім мүшелері арқылы
алады. Практика жүзінде адам ақпараттың 90%-ын көзбен (визуалды), шамамен
9%-дайын құлақпен (аудиальный) және тек 1% шамасын басқа сезім мүшелері
(иіс сезу, дәм сезу, ) арқылы қабылдайды.
Осы сезім мүшелері арқылы ақпарат миға барып түсетін болғандықтан,
сезім мүшелері талдаушы анализатор деп аталады.
Компьютер адамға мәтіндік, сандық, графикалық ақпараттарды сақтау
және өңдеу мүмкіндігін береді.
Екіншіден, ақпараттың берілу түрі бойынша.
Біз тек техникалық құрылғылар (жекелікте, компьютер) "түсінетін"
ақпараттарды қарастырайық.
Мәтіндік ақпарат, мысалы, кітаптағы мәтін, дәптердегі шығарма,
спектакльдегі актер репликасы, радио арқылы берілген ауа райы. Ауызша
қарым-қатынаста (жеке дидарласу, телефон арқылы сөйлесу, спектакльдің
радио арқылы берілуі) ақпарат тек сөз түрінде, яғни мәтіндік түрде
берілетінін байқаймыз.
Сандық ақпарат, мысалы, көбейту кестесі, арифметикалық мысал,
хоккей матчының есебі, поездің келу уақыты және т.б. Дәл сандық ақпарат
сирек кездеседі. Көбінесе ақпараттың ұсынылуы аралас түрде қолданылады.
Графикалық ақпарат: суреттер, схемалар, сызбалар, фотобейнелер.
Ақпараттың мұндай түрде берілуі ыңғайлы, себебі қажетті образды бірден
жібереді, ал сандық немесе сөз арқылы берілген ақпараттан кейін оның образы
ойлау арқылы жасалады. Сонымен бірге ақпараттың графикалық түрде
берілуі берілген ақпарат туралы толық түсінік бере алмайды. Сондықтан
ақпараттың мәтіндік, сандық және графикалық түрде бірігіп берілуі тиімді.
Мысалы, геометриядағы есепті шешу барысында біз сызбаны
(графика)+түсіндірме мәтінді (мәтін)+сандық есептеулерді (сан) қолданамыз.
Музыкалық (дыбыстық) ақпарат.
Қазіргі уақытта есептеу техникасында ақпараттың (көпорталы, аралас)
мультимедиалық түрде берілуі негізгі болып табылады. Бұл жүйеде түрлі-
түсті графика дыбыспен, мәтінмен, қозғалмалы видеобейнелермен және үш
өлшемді бейнемен бірігеді.
Үшіншіден, ақпараттың қоғамдағы мәні бойынша.
Ақпараттың түрлері:
· Жеке - бұл нақты адамның білімі, тәжірибесі, интуициясы, білу,
эмоциясы болуы мүмкін ;
· Қоғамдық, қоғамдық-саяси, ғылыми-жариялық, яғни біз ақпараттарды жалпы
ақпарат құрамынан аламыз. Сонымен қатар, бұл бүкіл адамзаттың
тәжірибесі, тарихтық, мәдени және ұлттық салт-дәстүрлері және тағы
басқалары;
· Күнделікті - біз қарым-қатынас барысында бір-бірімізбен алмастырылатын
ақпараттар;
· Эстетикалық - бұл көркем өнер, музыка, театр және сол сияқтылар;
· Арнайы - ғылыми, өндірістік, техникалық, басқарушы.
Біріншіден, адам ақпараттарды caқтaй алады. Біз кітап, газет,
журналдар оқығанда, өзіміздің миымызға мәлімет жинаймыз. Демек, адам миы
ақпараттарды тек қабылдап ғана қоймай, оны сақтай да алады. Адам миына әсер
ететін ақпарат көлемі өте үлкен, сондықтан оларды дәлме-дәл сақтау мүмкін
емес, яғни қабылданған ақпаратты біреуге қайта айтқаныңызда, ол дәлме-дәл
болмайды. Сондықтан да ақпараттарды сақтап тұру үшін сыртқы ақпарат
сақтаушылар пайдаланылады. Олардың қатарына қағаз, папирус, пергамент,
фотопленка, таспалар, дискілер және т.б. енеді.
Екіншіден, адам ақпараттарды қайта тарата алады.
Адам өз миында сақталған ақпараттарды біреуге айтып бере алады.
Әңгіме кезінде бір адам айтушы (ақпарат жолдаушы), ал екінші адам
тыңдаушы (ақпарат қабылдаушы) болады. Кітап оқыған кезде сіз қабылдаушы
боласыз да, aл автор жолдаушы болып табылады. Ал, оқыған кітабыңыздың
мазмұнын біреуге айтсаңыз, сіз ақпарат жолдаушы боласыз да, ал екінші адам
қабылдаушы болады.
Ақпарат алмасу - екі жақты процесс, ол үшін жолдаушы және қабылдаушы
болуы керек. Хабар беруге пайдаланылатын құралды ақпарат беру арнасы деп
атайды. Оған теледидар, радио, компьютерлік желі, басылған құжаттар және
т.б. жатады.
Үшіншіден, адам ақпараттарды өңдей алады.
Ақпараттарды өңдеу деп бір ақпарат негізінде жаңа ақпарат алуды
айтады. Ақпараттар өнделгенде, оның берілу түрі, алу жолдары өзгереді,
бірақ оның мағынасы өзгермейді.
Ақпараттарды өңдеу үздіксіз процесс, тіпті сіз ұйықтап жатқанда да
ақпараттарды өңдеу процесі жалғаса береді.
Алынған деректерді өңдей отырып, математикалық есептерді шеше отырып,
адам бұрын өзінде болмаған жаңа ақпарат ала алады.
Адам өзі қоршаған ортадан ақпарат қабылдайды, оларды реттейді,
салыстырады, талдайды, соның нәтижесінде жаңа ақпарат құра алады.
Сонымен, адам ақпараттарды сақтай алады, өңдейді және тарата алады.
Бүл жағдайда адам қандай да бір амалдар орындайды, оны ақпараттық процесс
дейді. Ақпараттық процесті әр түрлі құрылғыларды пайдалана отырып, өзі
ұйымдастыра алады. Ол құрылғылар қатарына: қағаз, магниттік таспа, дискі,
калькулятор, компьютер және тағы басқалар жатады.
Ақпараттар жинақталады, беріледі, сақталады және өңделеді.
Ақпараттар арқылы орындалатын әрекеттер ақпараттық процестер деп
аталады.
Адам қабылдайтын ақпараттар таңба және образды түрде болуы мүмкін.
Образды ақпарат деп дәм, иіс, сезім сияқты табиғи ақпарат көздерінен
алынатын ақпараттарды айтады.
Таңба түріндегі ақпараттарға сөз, жазу және тағы басқа ақпараттар
жатады.
Жазба мәтін әртүрлі белгілерден (а, в, ".", "-" ...) тұрады. Сөздер
дыбыстық белгілерден - фонемалардан тұрады. Фонемадан сөз және сөйлемдер
құрастырылады. Сөз және жазу бір-біріне ұқсайды. Олар әріптердің сөз
буындарының комбинацияларынан құрастырылады.
Таңба түрінде қатысуды қатынасу mілі дейді. Қатынасу тілдері табиғи
және жасанды болып бөлінеді.
Табиғи тілге кәдімгі ұлттардың жазба және сөйлесу тілдері жатады.
Мысал ретінде, қазақ, орыс, ағылшын және де басқа тілдерді атауға болады.
Жасанды тілдерге формальды, математика, физика, музыка, компьютер
тілдері жатады.
Әр тілдің өзіне сәйкес алфавиттері, сөз құрастыратын белгілері
(символдары) болады. Мысалы, қазақ тілінің 42 символы, орыс тілінің 33
символы, ағылшын тілінің 28 символы бар, ал морзе тілі екі-ақ белгіден:
".", "-" тұрады.
Сандарды құрастыратын алфавиттер көп. Мысалы: екілік, сегіздік, ондық
және оналтылық. Жүйенің негізі қанша болса, ол жүйеге сонша символ енеді.
Мысалы, екілік жүйеге тек екі символ: 0 және 1 енеді.
Адам өзінің сезім мүшелері арқылы ақпараттарды өз бейнесінде (образды)
және таңба түрінде қабылдайды. Ақпарат өз-өзінен пайда болмайды. Ол
іздеудің, жинақтаудың, сақтаудың, шығарып берудің және өңдеудің, басқаша
айтқанда, ақпараттық процестердің нәтижесінде пайда болады.
Ақпараттық процестерді үйрететін ғылым информатика болып табылады.
Ақпараттық процестерді жүзеге асыратын негізгі кұрал - компьютер.
Ақпараттарды автоматты түрде өндейтін аппараттық және бағдарламалық
жабдықтардың жиынын компьютер деп атайды.
Ақпараттарды жинақтаудан бастап, нәтиже алуға дейінгі процестерді
адамның қатынасуынсыз, алдын ала жасалған бағдарлама көмегімен өндейтін
процесті ақпараттарды автоматты түрде өңдеу дейді.
Компьютерге енгізуге берілген мәліметтер мына түрде балуы мүмкін:
Мәтіндік ақпараттар: сандық ақпараттар, оқулық мәтіні, дәптерден
шығарма, ауа райын болжау, радио арқылы алынатын хабар, көбейту кестелері,
арифметикалық мысалдар, санақ және т.б.
Графиктік ақпараттар: суреттер, схемалар, сызбалар, фото-суреттер және
т.б.
Музыкалық (дыбыстык) ақпараттар: дыбыс, музыка, сөз және т.б.
ақпараттар:
Видеоақпараттар (көрініс ақпараттары): түрлі-түсті графика, фильмдер,
екі және үш өлшемді жылжымалы объектілер.
Компьютердің аппараттық, кұралдары:
← енгізу қүрылғысы - екілік кодымен кодталған ақпараттарды және
бағдарламаларды компьютер жадына енгізуге арналған;
← компьютердің жадысы - ішкі және сыртқы болып бөлінетін мәліметтерді,
бағдарламаларды, нәтижелерді және аралық мәндерді сақтап тұруға арналған;
← процессорлар - бұл мәліметтерді өңдеуге, компьютер жұмысын басқаруға
арналған;
← шығару кұрылғысы - өңделген нәтижелерді кері кодтауға және оларды
адамға қолайлы түрде шығарып беруге арналған;
← ақпараттық даңғылдар (магистраль) - бұл барлық кұрылғыларға ақпараттар
алмастырып беріп отыруға арналған.
Мәліметтер бағдарлама арқылы өңделеді. Бағдарлама есепті шешуге
арналған, компьютер біртіндеп орындай алатын командалар тобы.
Бағдарламалық жабдықтар (жасаулар) деген әр түрлі есептерді шешуге
арналған бағдарламалар тобы. Компьютердің бағдарламалық жабдықтарын
бағдарламалық қамту деп те атайды. Оларға төмендегілер енеді:
- жүйелік бағдарламалар, олар компьютердің барлық құрыл -ғыларының
жұмыстарын басқаруға, бағдарламалық қорларды реттеуге, мәліметтерді өңдеуге
пайдаланылады;
- қолданбалы бағдарламалар, олар берілгендерді өңдеуге, әр түрлі есептерді
шешуге арналған;
- бағдарламалаушы жүйелер, олар басқа бағдарламаларды өңдеуге, түзетуге
пайдаланылады.
Мәтіндік, графикалық, дауыстық, сандық, бейне мәліметтерді өңдеу үшін
арнайы бағдарламалар - редакторлар, электрондық кестелер пайдаланылады.
Әрбір екі жыл ішінде компьютердің аппараттық және бағдармалық
жасаулары өзгеріп отырады.
Қазіргі кезде дербес компьютерлер көптеп таралуда. "Дербес компьютер"
деп аталуының себебі, ол бір адамның жұмыс істеуіне арналған.
Дербес компьютерлердің түрлері өте көп, бірақ олардың құрылғыларының
бір-бірінен өзгешеліктері аз.
Бұл тарауда біз дербес компьютер қандай құрылғылардан тұрады, яғни
дербес ЭЕМ-ның архитектурасы мен олардың жұмыс атқару принциптеріне
тоқталамыз.
Кез келген компьютер бірнеше кұрылғыдан (блоктардан) тұрады. Олардың
ішінде жүйелік блок, монитор (экран), пернетақта бар, ал оларсыз жұмыс
атқару мүмкін емес. Басқа құрылғылар пайдалы міндеттер атқарады, бірақ
оларсыз да компьютер өз жұмысын атқара алады.
Компьютердің процессоры мен жедел жадынан басқа құрылғылары оның
сыртқы кұрылғылары болып табылады. Олар: монитор, пернетақта, принтер,
маус, модем және т.б. Әрбір сыртқы кұрылғы компьютердің процессорымен
арнайы блоктар - адаптер немесе контроллер арқылы жалғасады. Мысалы,
монитор процессор мен дисплей контроллері, ал принтер порттар контроллері
арқылы және т.с.с. жалғасады.
Контроллер немесе адаптердің міндеті - процессордан келіп түскен
ақпараттарды сәйкес құрылғылардың жұмыстарын басқаратын сигналдарға
аударады.
Процессор қалған кұрылғылармен топ сымды кабель арқылы жалғастырылады,
оны магистраль немесе шина деп атайды (шина атауы көп пайдаланылады).
Компьютерлердің негізгі кұрылғыларының міндеттеріне толығырақ
тоқталайық.
Бағдарламалық жабдықтар - ол компьютерді "жандандырады".
Бағдарламалық жабдықтар жүйелік, қолданбалы және бағдарламалау
жүйелерінен тұрады.
Жүйелік бағдарламалардың ішінде операциялық жүйе (ОЖ) негізгі болып
табылады.
Операциялық жүйе - деректерді өңдеу арқылы компьютердің барлық жұмысын
ұйымдастыратын бағдарлама жүйесі. Ол компьютердің барлық құрылғыларының
жұмысын басқарады, компьютер құрылғыларының бір - бірімен байланысын және
компьютер мен адам арасындағы байланыстарды ұйымдастырады. Сонымен
қатар операциялық жүйе - әмбебап жүйе, оны әртүрлі типтегі компьютерлерге,
компьютерге қосылатын қосымша құрылғыларға баптауға немесе жеке баптауға
болады.
Компьютердің операциялық жүйесі төмендегі міндеттерді орындайды:
- компьютер қорларын: жадтың, процессорлардың, сыртқы құрылғыларының
жұмысын басқарады:
- қолданбалы бағдарламалардың орындалуын қамтамасыз етеді;
- компьютер мен адам арасындағы қарым - қатынасты
ұйымдастырады.
Сурет 3.2 Бағдарламалық жабдықтар
Операциялық жүйелер өте көп. Бұдан аз уақыт бұрын компьютерлер МS DOS
операциялық жүйесін пайдаланған. Қазіргі кезде кең таралған операциялық
жүйелер: Windows3.11, Windows'95, Windows'98, Windows'NT 4.0, Windows2000,
Millenium, WindowsXP, OS2, UNIX,Lunix және тағы басқалар.
Компьютерде жұмыс атқаруды операциялық жүйе арқылы жұмыс атқару деп
қарастыруға болады. Сондықтан компьютер мен адамның қатынасында операциялық
жүйе өте маңызды, түсінікті және достық қатынаста деп есептеуге болады.
Адам мен компьютер арасындағы мұндай қатынасты интерфейс деп атайды. Дербес
компьютерлерде интерфейстік қатынастарды командалық және терезелік деп
екіге бөледі.
Командалық интерфейсте адам компьютермен операциялық жүйе командалары
арқылы қатынас құра алады, олардың түрлері өте көп. Операциялық жүйенің
командалық интерфейсіне операциялық жүйе MS DOS жатады.
Терезелік интерфейс - операциялық жүйеде компьютермен байланыс тек
маусты пайдалану арқылы жүзеге асады. Компьютермен жұмыс атқару үшін
графикалық бейне түрінде берілген амалдарды экранда таңдау арқылы тиімді
қарым-қатынас жасауға болады. Графикалық бейнелерді, анықтамалық жүйені,
интуитивтік нұсқауларды таңдау компьютермен қарым-қатынасты жеткілікті, әрі
түсінікті етеді.
Жүйе қабықшасы - бұл негізгі бағдарламамен жұмысты оңайлататын
бағдарлама (бағдарламалар комплексі).
Драйверлер - бұл операциялық жүйелер мен перифириялық құрылғыларды
басқаратын және олардың арасындағы байланысты қамтамасыз етіп,
құрылғылардан өтетін мәліметтер ағынын бақылап отыратын бағдарламалар.
Драйверлерді операциялық жүйенің бір бөлігі деп айтуға болады.
Компьютерге қандай да бір жаңа құрылғыны қосу үшін, құрылғы жұмысын
қамтамасыз ететін драйвер қажет.
Утилита (лат. сөзі Utilitas - пайда) - пайдаланушыға енгізу-шығару,
ақпарат тасымалдауыш құрылғыларымен, қосымша жұмыстарды орындау мүмкіндігін
беретін бағдарламалар. Ондай жұмыстарды операциялық жүйе командаларымен де
орындауға болады, бірақ утилиттер мен пайдаланушылар арасында қосымша
мәліметтер алмасып тұруға жақсы мүмкіндіктер бар.
Қолданбалы бағдарламалық жабдықтар тек мәліметтерді өңдеуге арналған.
Олардың көмегімен құжаттар кұруға, графиктік объектілер салуға, әр түрлі
есептеулер жүргізуге, орындауға болады.
Қолданбалы бағдарламаларды арнайы бағыттағы және әмбебап бағдарламалар
деп екі топқа бөледі.
Арнайы мамандандырылған бағдарламаларға бір мамандықтағы адамдар
пайдаланатын бағдарламалар жатады, мысалы, бухгалтерлік бағдарламалар,
жобалаушылар қолданатын, дәрігерлер пайдаланатын және т.б.бағдарламалар.
Әмбебап бағдарламаларға мәтіндік, графиктік редакторлар, электрондық
кестелер, электронды байланыс бағдарламалары және басқа да жиі
пайдаланылатын бағдарламалар жатады. Бірнеше қолданбалы бағдарламаларды
біріктіретін бағдарламалар да бар, оларды интегралданған бағдарламалар
пакеті деп атайды. Оған мысал ретінде мәтіндік редакторларды, элетрондық
кестелерді, деректер базасын басқару бағдарламаларын алуға болады.
3.1 Жобалау тақырыбының өзектілігі
3.1.1 Қонақ үйінің жұмысын автоматтандыру- дипломдық жобаның тақырыбын
ашу. Қазақстанның қонақ үй жағдайы
Қазақстан қонақ үйі
Қонақ үй бизнесі, тек Қазақстанның ғана емес, күллі әлемнің алға қояр
нысаны деп атйуға болады. Қонақ үй еліміздің көз тартарлық архитектуралық
ғимараты болып табылады. Қонақ үйлер мемлекеттің аумағындағы қолайлы жерге
орналасуы қажет, ол жерден демалуышылар елдің көрнекі жерлерін тамашалай
алуы тиіс.
Мысалы, көп қабатты Қазақстан қонақ үйі, тек Алматы қаласының ғана
емес, күллі еліміздің көз тартарлық архитектуралық ғимараты болып табылады.
Осы 25 қабатты құрылыс бұрынғы КСРО аумағындағы жер сілкінісінің қаупі бар
аймаққа салынған ең биік ғимарат болып саналады. Қолайлы жерге
орналасқандықтан, қонақ үй әйнегінен Іле Алатауының ғажайып көріністерін
тамашалауға болады. Қара жерден көкке қарай жүзметрден астам биіктікке
шаншыла салынған қонақ үй, өн бойымен ғажайып архитектуралық ансамбльді
құрайды. Бұл ғимаратсыз, Алматы қаласы мүлде басқаша болып көрінетініне
ешбір шәк келтіре алмайсың.
Қонақ үйдің құрылысы кезінде, әлі күнге дейін жаңашылдық мәнін
жоғалтпаған жаңа технология қолданылған еді. Шапшаң қимылмен аспанға қол
созып жатқан бүгінгі қала мен жаңа құрылыстардың бой көрсетуі аясында,
Қазақстан қонақ үйі жоғары көркемдік үлгісі мен біртуар архитектуралық
шешімімен, әлі күнге дейін қала қонақтарының таңдайын еріксіз қақтырып
келеді.
Қазақстан қонақ үйі өте ерте уақыттан бастап Алматы қаласының
символына айналған еді. Керемет архитектуралық үлгісі, қайталанбас сұлулығы
мен сызықтарының тұжырымдылығы, жалпы түрі – осының бәрі жинақтала келе,
қаланың сыртқы көрінісі мен еліміздің дамуына көп ықпал етті. Қазіргі
уақытта, қонақ үйдің суретін қаламыз бен еліміздің көптеген жарнамалық
материалдарынан, ақша қағазынан, қатырма ашық хаттардан, картиналар мен
миллиондаған азаматтардың жеке фотографияларынан кездестіруге болады.
Өз клиенттеріне қызмет көрсету сапасы, жайлылық пен үйдің жылылық
аясын қамтамасыз етуге ұмтылысы 2002 жылы Еуропа Аркасы наградасымен, ал
2003 жылы сапаға ұмтылу үшін берілетін Платина жұлдызымен марапатталған
болатын.
Қонақ күту саласында үлкен тәжірибе жинақтасақ та, біздер біздің
қонақтарымыздың қалауы әрқашан өзгеріп отыратынын жақсы білеміз. Бұған тез
өзгеріп жатқан уақыт, менталитет пен басқа факторлар әсер етуде. Мұндай
өзгерістерге дайын болу үшін біздер барлық уақытта жетілдіру үдерісін
басымыздан өткізудеміз. Егер Сіз біздің қонақ үйімізге тоқтайтын болсаңыз,
онда Сіз өз көзіңізбен демалу мен қызмет көрсетудегі Сіздің
сұраныстарыңызды қанағаттандырып, жаңа тәсілдерді ендіру мен ашу жолындағы
біздердің күш-жігерімізді сезініп, әділтұрғыда бағалайтын боласыз.
2006 жылғы 17 ақпанда өткен ашық аукционнан соң, Қазақстан қонақ
үйі мемлекеттік меншіктен жеке меншікке өтті. Онсыз да жоғары деңгейде
болған клиенттерге қызмет көрсету деңгейі, өзінің жаңа қарқынмен дамуы үшін
қосымша күшке ие болып, бұрынғыдан да жоғары деңгейге көтерілді.
Қонақ күту саласында ертеден жинаған тәжірибелері мол бола отырып, өз
клиенттеріне біздегі барең жақсы нәрселерді ғана ұсына алады. Қонақ үй
әкімшілігі өз клиенттеріне төңірегіне оған кедергі келтірмей, үйдің жайлы
жылылығын, қолайлы жағдайларды, тамаша қызмет көрсету мен елімізге тән
қайталанбас қонақ күту кәдесін жүзеге асыра алады. Осы және басқа
жетістіктер қонақ күту саласында көшбасшылық орнымызды сақтауға көмектесіп
келеді.
Біздердің ең маңызды игілігіміз – ол біздің ұжымымыз және
қонақтарымыздың көтеріңкі көңіл-күйі - әрине ол олардың жанқиярлық
еңбегінің нәтижесі болып саналады. Бізге қонақ болып келіп, Сіз өзіңізге
көрсетілген жайлылық пен көңіліңіздің тоқмейілсуі – біздің бір кісідей
жұмыла істеген еңбегіміз екенін жақсы түсінесіз.
Қонақ үйіндегі әрбір нөмір, Сіздің жаныңызға жайлылық пен үй жылылығын
беру үшін құшақ жая қарсы алуға. Әйнектен көрінетін ғажайып көрініс, Сізді
ұмытылмас ырғақ құшағына алып, Өзіңізді нағыз жайлылық пен жылылыққа толы
демалыста сезінуіңізге жағдай жасауы қажет.
Сіз қонақүйден өз ісіңізді жүргізу мен толыққанды демалуыңыз үшін
қажетті барлық жағдайларды таба аласыз. Қонақ үйдің мейірбан қызметкерлері,
Сіздің назарыңызға өз істеріңізді жайлы жағдайда жүргізуге мүмкіндік
беретін ең қолайлы іскерлік орталық пен салтанат-мәжіліс залдарын тауып
бере алуы тиіс. Қонақ үй мейрамханасында Сіз тамақты ең талғап жеушілердің
көңілінен шығатын жеңсіз астардан дәм тата аласыз.
Қаланың түнгі өмірі де Сізді қуанышқа кенелтері сөзсіз. Сіздің
құзырыңызға біздің түнгі клубтарымыз бен ойынханаларымыз қызмет көрсетеді.
Бұл орындарда Сіз ертеңгі күніңізге ғажайып сергектік беретін көңіл көтеру
мен дем алуды басыңыздан өткересіз.
Қазақстан қонақ үйінің іскерлік орталығы, өз ісіңізді ұйымдастыру
мен дамыту бойынша барлық жағдай жасайтын көп қызметті кешен болып
саналады. Осы мақсатта төмендегі қызметтерді ұсынады:
- Сіздің мазаңызды ешкім де алмайтын кең де жарық кабинеттер;
- сөйлесуге ыңғайлы бөлмелер;
- Интернет желісіне тез қол жеткізу
- телефон байланысы
- факсимилді байланыс
- фотокөшірме
- аударма
- баспа жұмыстары
- құрал-жабдықты жалға алу
- салтанат-мәжіліс залдарын жалдау
Қонақ үйдің холлына орналасқан, іскерлік кездесулер өткізуге қолайлы
орындар, үлкен залдың тіршілікке толы тынысын да, сонымен қатар іскерлік
қатынастарды шешуге немесе тамсанып ас жеуге қолайлы ұядай бұрыштарымен да
дараланып көзге түседі.
Біздің салтанат-мәжіліс залымыздағы жайлылық пен әлемдік стандарттар
деңгейіне сай келетін кәсіби құрал-жабдықтардың арқасында, Сіздің
баяндауларыңыз барлық уақытта жарқын, маңызды және әсер етушілігі жоғары
болып табылады.
“Алматы” қонақ үйі
60 жылдардан негізделген “Алматы” қонақ үйі бүгінгі күнге шейін
Оңтүстік астананың көркемі болып табылады. Қонақ үй Сіздерге бар жоғары
жайлы және Іле Алатау тауларына көрініс ашатын 252 бөлмелер ұсынады.
Көлемді жайлылықпен қамтамасыз ету үшін: Мейрамхана, бар, асхана,
Бизнес-орталық, Конференц-зал, шаштараз, Сыйлық сатып алу дүкені, сауна,
киім жуу, Әуе кассалары, Ақша айырбастау пункті, ойын автоматтары, газет
сатып алу киоскілері.
“Алматы” қонақ үйінде тоқталсаңыз “Алматы” мейрамханасы Сіздерге әр
түрлі тағам түрлерін ұсынады. Әр таңда сағат 7.00-10.00 дейін қонақтарды
швед үстелі, оң шақты түрлі салаттармен безендірілген, кең ауқымды ыстық
тамақтар, таңдауыңыз бойынша шырындар дайындаулы түрде күтеді. Бұл жерде
Сіз шырынды тропикалық және жергілікті жемістердің дәмін татып көресіздер.
Бөлмелер Бөлме саны Сыйымдылығы USD бағамымен
2 ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz