Педагогикалық зерттеулер әдістемесі» электронды оқулығын жетілдіру
Кіріспе
«Білім беру реформасы – Қазақстан бәсекеге нақтылы қабілеттілігін қамтамасыз етуге мүмкіндік беретін, аса маңызды құралдардың бірі. Қазақстан Республикасы Президентінің «Қазақстан әлемдегі бәсекеге барынша қабілетті 50 елдің қатарына кіру стратегиясы» атты Қазақстан халқына Жолдауында: Бізге экономикалық және қоғамдық жаңарту қажеттіліктеріне сай келетін осы заманғы білім беру жүйесі қажет. Сондықтан он екі жылдық оқуға көшу шеңберінде адамның өмір бойы білім алу үшін жағдай туғызуымыз керек» деп атап көрсеткен болатын.
Әлемдік білім кеңестігіне толығымен кірігу білім жүйесінің халықаралық денгейде дамуын талап етуде. Сондықтан білім беру жүйесі, білім берудің мақсаты, мазмұны, мен технологиялары ғылыми тұрғыдан зерттеліп, егемен елімізде білім берудің жаңа жүйесі жасалып, әлемдік білім беру кеңестігіне бағыт алуда.
ХХІ ғасыр қатаң бәсеке, ғылым мен техниканың қарыштап дамыған кезі. Ақпараттандыру, жаһандану және интеграция ғасырында жаңа дүние үшін күрес жолында білім беру бірінші кезекке қойылуда. Жалпы білім беретін мектептердің бүгінгі жайы, даму бағыттары келешегінің көкжиектері бүкіл қоғамның мемлекеттің назарында. Ауданның бiлiм беру жүйесi әлемдiк бiлiм беру кеңестiгiне бағыт алып, осы талаптарға сәйкес жұмыс жасауда. Елiмiздiң болашағы оқу бiлiмге байланысты. Тек бiлiмдi ұрпақ ғана қоғамға қозғаушы күш болары анық.
Елбасының жыл сайынғы жолдауы маңызды құжат болып, бұл құжат мазмұны әркімге де ой салады. Мен де ойланып, өзімше толғанамын.
Жолдауда маған әсер еткен мәселе ғылым мен білімге қатысты. Оның биылғы жолдауда қамтылуын уақыт талап етіп отыр деп түсінемін.Себебі қай елдің экономикасын дамытуда, халқының тұрмысын жақсартуда ғылым мен білімнің ықпалы зор. Қай заманда болмасын адамзат алдында тұратын ұлы мұраттың бастысы - өзінің ісін жалғастыратын салауатты, саналы, білімді ұрпақ өсіру. Еліміздің болашағы – жастар. Оларға дұрыс білім мен тәлім, тәрбие бермей жақсылыққа кенелем деу бекершілік.
Республикамыздың алдында тұрған басты міндеттердің бірі - әлемдік қауымдастықта Қазақстанның, оның экономикасы мен білімінің бәсекеге қабілеттілігін арттыру. Аталған міндеттерді шешу Қазақстан Республикасының 2005-2010 жылдарға арналған білімді жетілдірудің мемлекеттік бағдарламасында айқын көрініс тапқан.
Қазақстан Республикасының 2015 жылға дейінгі білім беруді дамыту тұжырымдамасында да білім беру жүйесіндегі мәселелерді шешу жолдары мен осы тұжырымдаманы іске асыру кезеңдері атап көрсетілген.
Қоғамдық қарым-қатынас жүйесіндегі өзгерістер өз кезегінде білім беру ісіне ықпал етеді және тарихи кезеңнің ағымына сай жауап беруді талап етеді және де тұтастай алғанда экономиканың даму қажеттіліктеріне сәйкес келуі тиіс.
Қазақстандық білім беру жүйесін дамыту оның әлемдік білім беру кеңістігіне кезең-кезеңмен енуіне жеткіліксіз болып келген бұрынғы білім беру әдіснамасының, құрылымы мен мазмұнының жағдайында өтіп жатыр.
Оқыту процесі үнемі елдің экономикалық дамуымен тікелей байланысты болады.
Қазіргі заманда білім әлемінде болып жатқан революция оның адам өміріндегі алатын орнын өзгертті. Оған негіз болатын қазіргі өзгеріп жатқан технология мен ақпарат ағымдарының қарқынды дамуы, адамның алған білімі мен мамандығының тез ескіріп, сәйкессіз болып қалуы. Сонымен бірге орта және шағын бизнес түрлерінің дамуы, осы саладағы мамандарға деген сұраныс туғызуда. Мұнда мамандарға қойылатын басты талаптар – кәсіби саналығы, жұмысқа қабілеттілігі және біліктілігі. Кадрлар даярлау және әртүрлі оқу курстары көбейгенімен, керісінше техникалық, құрылыс, ауыл шаруашылығы саласына жетіспейтіні байқалады.
Қазіргі заман жағдайында жоғары білім беру жүйесіне бірінші кезектегі міндеті жоғары білікті мамандарды оздыра даярлау болып табылатын, оны айрықша сала ретінде түсінуді көздейтін жаңа сапа мен қоғамдық мәртебе, икемділік пен бейімділік беру қажет. Келесі кезекте мамандарды даярлау үшін оқу орындарын өз дәрежесіне сай материалдық-техникалық базамен және оқу-әдістемелік құралдармен қамтамасыз ету жағдайы талапқа сай ма деген сұрақ туындайды. Жасыратыны жоқ, қазіргі жағдайда көптеген оқу орындарында кәсіптік білім беру мәз емес. Өйткені, материалдық-техникалық база сын көтермейді. Оқу-әдістемелік құралдар ескірген, жаңа әдістемеліктер қоры жетіспейді.
Қай замандарда да мектеп қоғамының әлеуметтік, экономикалық және мәдени салаларындағы өзгерістерге икемделіп отырған.
Білім берудің қазіргі негізгі мақсаты білім алып, білік пен дағды-машыққа қол жеткізу ғана емес, солар негізінде жеке, әлеуметтік және кәсіби біліктілікке – ақпаратты өзі іздеп табу, талдау және ұтымды пайдалану, жылдам өзгеріп жатқан бүгінгі дүниеде лайықты өмір сүру және жұмыс істеу болып табылады.
Бүгiнгi күнде жалпы орта бiлiм беретiн мектеп – жаңа қоғам мектебi, болашақ мектебi, яғни мәдени саналы, халықтық мәдениетке интеграцияланған, жеке бағыттылық, баланың жеке басының дамуына педагогикалық жағдай жасайтын және өзiн-өзi тануына көмек көрсететiн, физикалық және рухани жағынан экологиялық таза, iзгiлендiрiлген, өмiрге, дүниеге тiк қарай алатын қоршаған ортамен жүйелi байланыс түзетiн, бiлiмнiң жаңа мазмұнымен байланысқан, әлеуметтiк өмiрге бейiмделген, бәсекеге қабiлеттi ұрпақ өсiрiп, дамытып, жетiлдiретiн мектеп болуға тиiс. Мұндай өнiмдi нәтижелi, сапалы бiлiм беретiн мектеп бүгiнгi күнде өзiндiк мектеп реформасын қажет етедi. Сондықтан да мектеп реформасы тек мектептің басқару жүйесі мен оқыту процесін ғана қамтып қоймай, сол мектептің бала оқытатын мұғалімдері мен қызметкерлерінің (мектеп кітапханасы, мектеп асханасы, сабақ кестесі, сыныптар және т.б.) де түгелімен өзін-өзі жаңа бағытқа қарай кәсіби шеберлігін күнделікті ұштауын талап етеді. Болашақтағы үлгілі мектептің орнығуына байланысты онда білім беретін мұғалімдер де, олардың кәсіптік сапарлары мен педагогикалық қызметіне ерекше өзгерістер енгізуді қажет деп санайды.
«Білім беру реформасы – Қазақстан бәсекеге нақтылы қабілеттілігін қамтамасыз етуге мүмкіндік беретін, аса маңызды құралдардың бірі. Қазақстан Республикасы Президентінің «Қазақстан әлемдегі бәсекеге барынша қабілетті 50 елдің қатарына кіру стратегиясы» атты Қазақстан халқына Жолдауында: Бізге экономикалық және қоғамдық жаңарту қажеттіліктеріне сай келетін осы заманғы білім беру жүйесі қажет. Сондықтан он екі жылдық оқуға көшу шеңберінде адамның өмір бойы білім алу үшін жағдай туғызуымыз керек» деп атап көрсеткен болатын.
Әлемдік білім кеңестігіне толығымен кірігу білім жүйесінің халықаралық денгейде дамуын талап етуде. Сондықтан білім беру жүйесі, білім берудің мақсаты, мазмұны, мен технологиялары ғылыми тұрғыдан зерттеліп, егемен елімізде білім берудің жаңа жүйесі жасалып, әлемдік білім беру кеңестігіне бағыт алуда.
ХХІ ғасыр қатаң бәсеке, ғылым мен техниканың қарыштап дамыған кезі. Ақпараттандыру, жаһандану және интеграция ғасырында жаңа дүние үшін күрес жолында білім беру бірінші кезекке қойылуда. Жалпы білім беретін мектептердің бүгінгі жайы, даму бағыттары келешегінің көкжиектері бүкіл қоғамның мемлекеттің назарында. Ауданның бiлiм беру жүйесi әлемдiк бiлiм беру кеңестiгiне бағыт алып, осы талаптарға сәйкес жұмыс жасауда. Елiмiздiң болашағы оқу бiлiмге байланысты. Тек бiлiмдi ұрпақ ғана қоғамға қозғаушы күш болары анық.
Елбасының жыл сайынғы жолдауы маңызды құжат болып, бұл құжат мазмұны әркімге де ой салады. Мен де ойланып, өзімше толғанамын.
Жолдауда маған әсер еткен мәселе ғылым мен білімге қатысты. Оның биылғы жолдауда қамтылуын уақыт талап етіп отыр деп түсінемін.Себебі қай елдің экономикасын дамытуда, халқының тұрмысын жақсартуда ғылым мен білімнің ықпалы зор. Қай заманда болмасын адамзат алдында тұратын ұлы мұраттың бастысы - өзінің ісін жалғастыратын салауатты, саналы, білімді ұрпақ өсіру. Еліміздің болашағы – жастар. Оларға дұрыс білім мен тәлім, тәрбие бермей жақсылыққа кенелем деу бекершілік.
Республикамыздың алдында тұрған басты міндеттердің бірі - әлемдік қауымдастықта Қазақстанның, оның экономикасы мен білімінің бәсекеге қабілеттілігін арттыру. Аталған міндеттерді шешу Қазақстан Республикасының 2005-2010 жылдарға арналған білімді жетілдірудің мемлекеттік бағдарламасында айқын көрініс тапқан.
Қазақстан Республикасының 2015 жылға дейінгі білім беруді дамыту тұжырымдамасында да білім беру жүйесіндегі мәселелерді шешу жолдары мен осы тұжырымдаманы іске асыру кезеңдері атап көрсетілген.
Қоғамдық қарым-қатынас жүйесіндегі өзгерістер өз кезегінде білім беру ісіне ықпал етеді және тарихи кезеңнің ағымына сай жауап беруді талап етеді және де тұтастай алғанда экономиканың даму қажеттіліктеріне сәйкес келуі тиіс.
Қазақстандық білім беру жүйесін дамыту оның әлемдік білім беру кеңістігіне кезең-кезеңмен енуіне жеткіліксіз болып келген бұрынғы білім беру әдіснамасының, құрылымы мен мазмұнының жағдайында өтіп жатыр.
Оқыту процесі үнемі елдің экономикалық дамуымен тікелей байланысты болады.
Қазіргі заманда білім әлемінде болып жатқан революция оның адам өміріндегі алатын орнын өзгертті. Оған негіз болатын қазіргі өзгеріп жатқан технология мен ақпарат ағымдарының қарқынды дамуы, адамның алған білімі мен мамандығының тез ескіріп, сәйкессіз болып қалуы. Сонымен бірге орта және шағын бизнес түрлерінің дамуы, осы саладағы мамандарға деген сұраныс туғызуда. Мұнда мамандарға қойылатын басты талаптар – кәсіби саналығы, жұмысқа қабілеттілігі және біліктілігі. Кадрлар даярлау және әртүрлі оқу курстары көбейгенімен, керісінше техникалық, құрылыс, ауыл шаруашылығы саласына жетіспейтіні байқалады.
Қазіргі заман жағдайында жоғары білім беру жүйесіне бірінші кезектегі міндеті жоғары білікті мамандарды оздыра даярлау болып табылатын, оны айрықша сала ретінде түсінуді көздейтін жаңа сапа мен қоғамдық мәртебе, икемділік пен бейімділік беру қажет. Келесі кезекте мамандарды даярлау үшін оқу орындарын өз дәрежесіне сай материалдық-техникалық базамен және оқу-әдістемелік құралдармен қамтамасыз ету жағдайы талапқа сай ма деген сұрақ туындайды. Жасыратыны жоқ, қазіргі жағдайда көптеген оқу орындарында кәсіптік білім беру мәз емес. Өйткені, материалдық-техникалық база сын көтермейді. Оқу-әдістемелік құралдар ескірген, жаңа әдістемеліктер қоры жетіспейді.
Қай замандарда да мектеп қоғамының әлеуметтік, экономикалық және мәдени салаларындағы өзгерістерге икемделіп отырған.
Білім берудің қазіргі негізгі мақсаты білім алып, білік пен дағды-машыққа қол жеткізу ғана емес, солар негізінде жеке, әлеуметтік және кәсіби біліктілікке – ақпаратты өзі іздеп табу, талдау және ұтымды пайдалану, жылдам өзгеріп жатқан бүгінгі дүниеде лайықты өмір сүру және жұмыс істеу болып табылады.
Бүгiнгi күнде жалпы орта бiлiм беретiн мектеп – жаңа қоғам мектебi, болашақ мектебi, яғни мәдени саналы, халықтық мәдениетке интеграцияланған, жеке бағыттылық, баланың жеке басының дамуына педагогикалық жағдай жасайтын және өзiн-өзi тануына көмек көрсететiн, физикалық және рухани жағынан экологиялық таза, iзгiлендiрiлген, өмiрге, дүниеге тiк қарай алатын қоршаған ортамен жүйелi байланыс түзетiн, бiлiмнiң жаңа мазмұнымен байланысқан, әлеуметтiк өмiрге бейiмделген, бәсекеге қабiлеттi ұрпақ өсiрiп, дамытып, жетiлдiретiн мектеп болуға тиiс. Мұндай өнiмдi нәтижелi, сапалы бiлiм беретiн мектеп бүгiнгi күнде өзiндiк мектеп реформасын қажет етедi. Сондықтан да мектеп реформасы тек мектептің басқару жүйесі мен оқыту процесін ғана қамтып қоймай, сол мектептің бала оқытатын мұғалімдері мен қызметкерлерінің (мектеп кітапханасы, мектеп асханасы, сабақ кестесі, сыныптар және т.б.) де түгелімен өзін-өзі жаңа бағытқа қарай кәсіби шеберлігін күнделікті ұштауын талап етеді. Болашақтағы үлгілі мектептің орнығуына байланысты онда білім беретін мұғалімдер де, олардың кәсіптік сапарлары мен педагогикалық қызметіне ерекше өзгерістер енгізуді қажет деп санайды.
Қолданылған әдебиеттер
1. Кандзюба С.П. Delphi 6\7. Базы данных и приложения. Лекции и упражнения. Спб.: ООО «ДиаСофтЮП», 2002. –576с.
2. Архангельский А.Я. Object Pascal в Delphi. -М., 2002г.
3. Гофман В.Э., Хомоненко А.Д. Delphi 5. –СПб.: БХВ – Санкт-Петербург, 1999. – 800 с.:ил.
4. Дарахвелидзе П.Г., Марков Е.П., Котенок О.А. Программирование в Delphi 5. –СПб.: БХВ-Питербург, 2001.
5. Епанешников А.М., Епанешников В.А. Delphi 5. Язык Object Pascal. –М: «Диалог –МИФИ» 2000
6. Епанешников А.М., Епанешников В.А. Программирование в среде Delphi: Часть 3. Проектирование программ. –М: «Диалог –МИФИ» 1998
7. Культин Н. Delphi 6. Программирование на языке Object Pascal.
8. Дарахвелидзе П.Г., Марков Е.П. Delphi-среда визуального программирования. Спб.: BHV - Санкт-Петербург, 1996г.
9. Архангельский А.Я. Приемы программирования в Delphi. –М.: ООО «Бином-Пресс», 2003 г. –784 с.
10. Джон Матчо, Дэвид Р. Фолкнер. Delphi на примерах. –М.: БИНОМ, 1995г.
11. Орлик С.В. Секреты на примерах: –М.: Восточная книжная компания, 1996г.
12. Конопка Рэй Создание оригинальных компонент в среде Delphi. Киев: DiaSoft Ltd, 1996г. -512с.
13. Епанешников А.М., Епанешников В.А. Программирование в среде Delphi: Часть 4. Работа с базами данных. Организация справочной системы. –М: «Диалог –МИФИ» 1998
14. Пономарев В.А. COM и ActiveX в Delphi. –СПб.: БХВ-Питербург, 2001.
15. Елманов Н.З., Трепалин С.В. Delphi 4. Технология COM, OLE, ActiveX, Automation, MIDAS, Microsoft Transaction Server. –М.: Диалог-МИФИ, 1999 –320с.
16. Федоров А., Елманов Н. ADO в Delphi. Пер. с англ. –СПб.: БХВ-Питербург, 2002.
1. Кандзюба С.П. Delphi 6\7. Базы данных и приложения. Лекции и упражнения. Спб.: ООО «ДиаСофтЮП», 2002. –576с.
2. Архангельский А.Я. Object Pascal в Delphi. -М., 2002г.
3. Гофман В.Э., Хомоненко А.Д. Delphi 5. –СПб.: БХВ – Санкт-Петербург, 1999. – 800 с.:ил.
4. Дарахвелидзе П.Г., Марков Е.П., Котенок О.А. Программирование в Delphi 5. –СПб.: БХВ-Питербург, 2001.
5. Епанешников А.М., Епанешников В.А. Delphi 5. Язык Object Pascal. –М: «Диалог –МИФИ» 2000
6. Епанешников А.М., Епанешников В.А. Программирование в среде Delphi: Часть 3. Проектирование программ. –М: «Диалог –МИФИ» 1998
7. Культин Н. Delphi 6. Программирование на языке Object Pascal.
8. Дарахвелидзе П.Г., Марков Е.П. Delphi-среда визуального программирования. Спб.: BHV - Санкт-Петербург, 1996г.
9. Архангельский А.Я. Приемы программирования в Delphi. –М.: ООО «Бином-Пресс», 2003 г. –784 с.
10. Джон Матчо, Дэвид Р. Фолкнер. Delphi на примерах. –М.: БИНОМ, 1995г.
11. Орлик С.В. Секреты на примерах: –М.: Восточная книжная компания, 1996г.
12. Конопка Рэй Создание оригинальных компонент в среде Delphi. Киев: DiaSoft Ltd, 1996г. -512с.
13. Епанешников А.М., Епанешников В.А. Программирование в среде Delphi: Часть 4. Работа с базами данных. Организация справочной системы. –М: «Диалог –МИФИ» 1998
14. Пономарев В.А. COM и ActiveX в Delphi. –СПб.: БХВ-Питербург, 2001.
15. Елманов Н.З., Трепалин С.В. Delphi 4. Технология COM, OLE, ActiveX, Automation, MIDAS, Microsoft Transaction Server. –М.: Диалог-МИФИ, 1999 –320с.
16. Федоров А., Елманов Н. ADO в Delphi. Пер. с англ. –СПб.: БХВ-Питербург, 2002.
Пән: Информатика, Программалау, Мәліметтер қоры
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 92 бет
Таңдаулыға:
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 92 бет
Таңдаулыға:
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ
ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
ШӘКӘРІМ АТЫНДАҒЫ сму
Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар факультеті
Автоматтандыру және басқару кафедрасы
Қорғауға жіберілді
Кафедра меңгерушісі
_________Золотов А.Д.
______________2009ж.
ДИПЛОМДЫҚ ЖОБА
Тақырыбы: Педагогикалық зерттеулер әдістемесі электронды оқулығын
жетілдіру
Орындаған ВТ-527 топ студенті ____________ Тауенова Н.Б.
қолы
Жетекші: аға оқытушы ____________ Мадиев Т.Б.
қолы
Семей
2009
Кіріспе
Білім беру реформасы – Қазақстан бәсекеге нақтылы қабілеттілігін
қамтамасыз етуге мүмкіндік беретін, аса маңызды құралдардың бірі.
Қазақстан Республикасы Президентінің Қазақстан әлемдегі бәсекеге барынша
қабілетті 50 елдің қатарына кіру стратегиясы атты Қазақстан халқына
Жолдауында: Бізге экономикалық және қоғамдық жаңарту
қажеттіліктеріне сай келетін осы заманғы білім беру жүйесі қажет. Сондықтан
он екі жылдық оқуға көшу шеңберінде адамның өмір бойы білім алу үшін жағдай
туғызуымыз керек деп атап көрсеткен болатын.
Әлемдік білім кеңестігіне толығымен кірігу білім жүйесінің
халықаралық денгейде дамуын талап етуде. Сондықтан білім беру жүйесі, білім
берудің мақсаты, мазмұны, мен технологиялары ғылыми тұрғыдан зерттеліп,
егемен елімізде білім берудің жаңа жүйесі жасалып, әлемдік білім беру
кеңестігіне бағыт алуда.
ХХІ ғасыр қатаң бәсеке, ғылым мен техниканың қарыштап дамыған кезі.
Ақпараттандыру, жаһандану және интеграция ғасырында жаңа дүние үшін күрес
жолында білім беру бірінші кезекке қойылуда. Жалпы білім беретін
мектептердің бүгінгі жайы, даму бағыттары келешегінің көкжиектері бүкіл
қоғамның мемлекеттің назарында. Ауданның бiлiм беру жүйесi әлемдiк бiлiм
беру кеңестiгiне бағыт алып, осы талаптарға сәйкес жұмыс жасауда.
Елiмiздiң болашағы оқу бiлiмге байланысты. Тек бiлiмдi ұрпақ
ғана қоғамға қозғаушы күш болары анық.
Елбасының жыл сайынғы жолдауы маңызды құжат болып, бұл құжат мазмұны
әркімге де ой салады. Мен де ойланып, өзімше толғанамын.
Жолдауда маған әсер еткен мәселе ғылым мен білімге қатысты. Оның
биылғы жолдауда қамтылуын уақыт талап етіп отыр деп түсінемін.Себебі қай
елдің экономикасын дамытуда, халқының тұрмысын жақсартуда ғылым мен
білімнің ықпалы зор. Қай заманда болмасын адамзат алдында тұратын ұлы
мұраттың бастысы - өзінің ісін жалғастыратын салауатты, саналы, білімді
ұрпақ өсіру. Еліміздің болашағы – жастар. Оларға дұрыс білім мен тәлім,
тәрбие бермей жақсылыққа кенелем деу бекершілік.
Республикамыздың алдында тұрған басты міндеттердің бірі - әлемдік
қауымдастықта Қазақстанның, оның экономикасы мен білімінің бәсекеге
қабілеттілігін арттыру. Аталған міндеттерді шешу Қазақстан Республикасының
2005-2010 жылдарға арналған білімді жетілдірудің мемлекеттік
бағдарламасында айқын көрініс тапқан.
Қазақстан Республикасының 2015 жылға дейінгі білім беруді дамыту
тұжырымдамасында да білім беру жүйесіндегі мәселелерді шешу жолдары мен осы
тұжырымдаманы іске асыру кезеңдері атап көрсетілген.
Қоғамдық қарым-қатынас жүйесіндегі өзгерістер өз кезегінде білім беру
ісіне ықпал етеді және тарихи кезеңнің ағымына сай жауап беруді талап етеді
және де тұтастай алғанда экономиканың даму қажеттіліктеріне сәйкес келуі
тиіс.
Қазақстандық білім беру жүйесін дамыту оның әлемдік білім беру
кеңістігіне кезең-кезеңмен енуіне жеткіліксіз болып келген бұрынғы білім
беру әдіснамасының, құрылымы мен мазмұнының жағдайында өтіп жатыр.
Оқыту процесі үнемі елдің экономикалық дамуымен тікелей байланысты
болады.
Қазіргі заманда білім әлемінде болып жатқан революция оның адам
өміріндегі алатын орнын өзгертті. Оған негіз болатын қазіргі өзгеріп жатқан
технология мен ақпарат ағымдарының қарқынды дамуы, адамның алған білімі мен
мамандығының тез ескіріп, сәйкессіз болып қалуы. Сонымен бірге орта және
шағын бизнес түрлерінің дамуы, осы саладағы мамандарға деген сұраныс
туғызуда. Мұнда мамандарға қойылатын басты талаптар – кәсіби саналығы,
жұмысқа қабілеттілігі және біліктілігі. Кадрлар даярлау және әртүрлі оқу
курстары көбейгенімен, керісінше техникалық, құрылыс, ауыл шаруашылығы
саласына жетіспейтіні байқалады.
Қазіргі заман жағдайында жоғары білім беру жүйесіне бірінші кезектегі
міндеті жоғары білікті мамандарды оздыра даярлау болып табылатын, оны
айрықша сала ретінде түсінуді көздейтін жаңа сапа мен қоғамдық мәртебе,
икемділік пен бейімділік беру қажет. Келесі кезекте мамандарды даярлау үшін
оқу орындарын өз дәрежесіне сай материалдық-техникалық базамен және оқу-
әдістемелік құралдармен қамтамасыз ету жағдайы талапқа сай ма деген сұрақ
туындайды. Жасыратыны жоқ, қазіргі жағдайда көптеген оқу орындарында
кәсіптік білім беру мәз емес. Өйткені, материалдық-техникалық база сын
көтермейді. Оқу-әдістемелік құралдар ескірген, жаңа әдістемеліктер қоры
жетіспейді.
Қай замандарда да мектеп қоғамының әлеуметтік, экономикалық
және мәдени салаларындағы өзгерістерге икемделіп отырған.
Білім берудің қазіргі негізгі мақсаты білім алып, білік пен дағды-
машыққа қол жеткізу ғана емес, солар негізінде жеке, әлеуметтік және кәсіби
біліктілікке – ақпаратты өзі іздеп табу, талдау және ұтымды пайдалану,
жылдам өзгеріп жатқан бүгінгі дүниеде лайықты өмір сүру және жұмыс істеу
болып табылады.
Бүгiнгi күнде жалпы орта бiлiм беретiн мектеп – жаңа қоғам мектебi,
болашақ мектебi, яғни мәдени саналы, халықтық мәдениетке интеграцияланған,
жеке бағыттылық, баланың жеке басының дамуына педагогикалық жағдай жасайтын
және өзiн-өзi тануына көмек көрсететiн, физикалық және рухани жағынан
экологиялық таза, iзгiлендiрiлген, өмiрге, дүниеге тiк қарай алатын
қоршаған ортамен жүйелi байланыс түзетiн, бiлiмнiң жаңа мазмұнымен
байланысқан, әлеуметтiк өмiрге бейiмделген, бәсекеге қабiлеттi ұрпақ
өсiрiп, дамытып, жетiлдiретiн мектеп болуға тиiс. Мұндай өнiмдi нәтижелi,
сапалы бiлiм беретiн мектеп бүгiнгi күнде өзiндiк мектеп реформасын қажет
етедi. Сондықтан да мектеп реформасы тек мектептің басқару жүйесі мен оқыту
процесін ғана қамтып қоймай, сол мектептің бала оқытатын мұғалімдері мен
қызметкерлерінің (мектеп кітапханасы, мектеп асханасы, сабақ кестесі,
сыныптар және т.б.) де түгелімен өзін-өзі жаңа бағытқа қарай кәсіби
шеберлігін күнделікті ұштауын талап етеді. Болашақтағы үлгілі мектептің
орнығуына байланысты онда білім беретін мұғалімдер де, олардың кәсіптік
сапарлары мен педагогикалық қызметіне ерекше өзгерістер енгізуді қажет деп
санайды.
1 Сұрақтың қойылуы
Шәкәрім атындағы Семей мемлекеттік университеті
Автоматтандыру және басқару кафедрасы
БЕКІТЕМІН
Каф. меңгерушісі____________А.Д.Золотов
______________________2009 ж.
(күні) (айы)
Дипломдық жобаның тақырыбы: Педагогикалық зерттеулер әдістемесі
электронды оқулығын жетілдіру
Электронды оқулықтың негізгі қасиеттері:
־ Жинақтылық
־ Жүйелілік
־ Эстетикалық көркемділігі
־ Жылдамдылығы және т.б.
Электронды оқулық құрылымы:
1. Материалдың мәтін, сурет,график, кескін, кесте және т.б. түрде
баяндалуы. Ол оның дәстүрлі оқулықтан ерекшелігін көрсетеді.
2. Материалддың кескін түрінде баяндалуы-оқулық мазмұнының графиктік-
мәтіндік түрде бейнеленуі. Онда оқу материалының негізгі идеясын
айқындайтын үзінділерін студенттің меңгеруіне ыңғайлы етіп, графиктік
түрде бейнелеу.
Электронды оқулыққа қойылатын талаптар:
־ Жан-жақтылығы
־ Ізгіліктілік
־ Бейімділігі
־ Модульдік
־ Экономикалық тиімділігі
־ Тұтынушыға бағдарлау
Қазақстан қоғамының қазіргі заманғы даму кезеңінде ғылымның және білім
берудің дамуы әлеуметтік-экономикалық жүйенің бәсекелі маманды даярлау
жағдайында алдыңғы қатарлы мемлекеттің қатарына енді.
Мемлекеттікті нығайту және ұлттық қызығушылықтардың дамуы
мәселелерінде студенттерді мемлекеттік тілге үйретуге айтарлықтай көңіл
бөлінген. Сонымен қоса ақпараттық технологияларды енгізуді қолдану және
кеңейтуде үлкен қажеттілік туындап отыр.
Сондықтан кәсіби даярлау жүйесінде іс қағаздарын жүргізуге оқыту,
жоғары мектептің педагогикалық процесіне ақпараттық технологияларды енгізу
жолдарын іздестіру мен жетілдіру мәселерінің көкейкестілігі ерекше орынға
ие.
Білім беру саласында құжаттану мамандықтарында ақпараттық технологияны
қолдану проблемасымен Қазақстанда С.А.Муликова, Т.А.Медеуова,
Г.О.Тәжіғұлова еңбектерінің маңызы бар.
Зерттеудің негізіне келесі ғылыми болжам қойылды: егер жоғары оқу
орнының оқу-тәрбие процесінде ақпараттық технологиялар арқылы студенттерді
іс қағаздарын жүргізуге оқытудың педагогикалық шарттар жүйесі енгізілсе,
онда іс қағаздарын жүргізуге оқыту қызметінің білім берудегі тиімділігі
арта түседі, өйткені мұнда бәсекелі маманды оқытуда жүйелілік пен
біртұтастық принциптері жүзеге асады.
Зерттеудің міндеттері:
- іс қағаздарын жүргізуге оқытуда ақпараттық технологиялардың мәнін
ашу;
- ақпараттық технологиялар арқылы студенттерді іс қағаздарын жүргізуге
оқытудың педагогикалық шарттар жүйесін құрастыру;
- іс қағаздарын жүргізуге оқытудың нәтижелерінің өлшемдері мен
көрсеткіштерін анықтау;
- ақпараттық технологиялар арқылы іс қағаздарын жүргізуге оқытудың
педагогикалық шарттар жүйесінің тиімділігін эксперимент жүзінде тексеру.
Зерттеудің жетекші идеясы – жоғары оқу орнының педагогикалық процесіне
ақпараттық технологиялар арқылы іс қағаздарын жүргізуге оқытуды енгізген
жағдайда студенттерде іс қағаздарын жүргізу білімі, білігі және дағдысы
қалыптасады, ақпараттық қоғамда бәсекеге қабілетті мамандарды оқытуға кең
мүмкіндіктер жасалынады.
Зерттеудің әдіснамалық және теориялық негіздері - тұлға дамуының жалпы
диалектикалық теориясы; таным теориясы; біртұтас педагогикалық процесс
теориясы; аксиологиялық және жүйелілілк қатынас теориясы; зерттеу
проблемасы бойынша философиялық, психологиялық-педагогикалық ілімдер,
педагогикалық технология, педагогикалық эксперимент жүргізу және
математикалық статистика тұжырымдамалары.
Зерттеудің көздері - зерттеу проблемасы бойынша философтардың,
педагогтардың, психологтардың, құжаттанушылардың және іс қағаздарын
жүргізушілердің еңбектері, ресми құжаттар: Қазақстан Республикасының
Конституциясы, Қазақстан Республикасының Білім туралы Заңы, Қазақстан
Республикасының Тілдер туралы Заңы және Қазақстан-2030 стратегиясы,
мамандықтардың білім беру стандарттары және жұмыс оқу жоспарлары; бірқатар
жоғары оқу орындарының жұмыс оқу бағдарламалары; оқулықтар; сөздіктер;
мәселе бойынша ғылыми зерттеу жұмыстар (диссертациялар, монографиялар,
авторефераттар).
Зерттеу әдістері - педагогтардың, психологтардың, философтардың,
құжаттанушылардың, іс қағаздарын жүргізушілердің, тіл және информатика
саласының мамандарының әдебиеттерін теория жүзінде талдау; оқытуда,
педагогикалық іс қағаздарын жүргізуде және құжаттамада, оқулықтарда
ақпараттық технологиялар бойынша жинақталған педагогикалық тәжірибе бойынша
талдау және жалпылау; байқау, әңгімелесу, анкета жүргізу, тестілеу,
педагогикалық тәжірибе, тәжірибелі-педагогикалық эксперимент, математикалық
статистика әдістері.
Зерттеу кезеңдері:
– бірінші кезеңде (2000-2002 ж.ж.) зерттеу проблемасы бойынша
философиялық, психологиялық-педагогикалық, іс қағаздарын жүргізу,
құжаттану бойынша әдебиеттер қарастырылды, жалпыланды, ғылыми-
әдістемелік, диссертациялық жұмыстар талданды. Зерттеудің ғылыми
аппараты (болжам, мақсаты, міндеттері, нысаны, пәні) қалыптасты,
базалы ұғымдар нақтыланды.
– екінші кезеңде (2002-2005 ж.ж.) айқындаушы эксперимент іске
қосылды, іс қағаздарын жүргізуге оқытуды ұйымдастырудың
педагогикалық шарттары жасалды, студенттерді іс қағаздарын
жүргізуге оқыту білімін, білігін және машығын қалыптастыру
деңгейлері анықталды және негізделді; арнайы курс жасалды;
жасалған технология практика жүзінде тексерілді.
– үшінші кезеңде (2005-2007 ж.ж.) студенттерді іс қағаздарын
жүргізуге оқытуды ұйымдастырудың педагогикалық шарттар жүйесін
қолдану және енгізу тиімділігі бойынша қалыптастырушы эксперимент
өткізілді, алынған эксперимент берінділері талданды және өңделді.
Алынған нәтижелер салыстырылды және жалпылама қорытындылар,
ұсыныстар жасалды, диссертациялық зерттеу материалдары рәсімделді.
Зерттеудің негізгі базасы: Эксперименттік жұмыс Е.А.Бөкетов
атындағы Қарағанды мемлекеттік университетінің кәсіби көркем-өнер, шет
тілдері, педагогика факультеттері.
Орындаушы ____________ Тауенова Н.
(қолы)
(аты-жөні)
Дипломдық жоба жетекшісі ____________ Мадиев Т.Б.
(қолы) (аты-жөні)
2 Техникалық – экономикалық негіздеме
Оқыту, білім беру тәжірибесі педагогикалық үрдістің сапасын үнемі
арттырып отыруды талап етеді. Сол себепті педагогикалық үрдісті
технологияландыру мәселесі маңызды болып саналады.
Қазіргі ақпараттық қоғамда өндірістің дамуының негізгі құралы болып
ақпараттық ресурстардың қажеттілігі көрінеді. Сондықтан білім беру саласы
да өзінің дамуы үшін жаңа қадамдарға баруда. Осыған байланысты адамға
ақпараттар кеңістігінде дұрыс бағытты таңдауға мүмкіндік жасай алатын
оқытудың жаңа технологиялары пайда болуда.
Жаңа ақпараттық технологиямен орындалатын қызмет өзінің кез келген
нақты формасында тиімдірек орындалады, адам өркениетті бола бастайды.
Ұрпақ үшін кітаптың маңызы қандай болса, компьютер де оқушы үшін
қоршаған әлемді танудың табиғи құралы болып табылады. Олай болса, барлық
сабақтарды компьютерлердің қуаттануымен жүргізуді үйрену – бүгінгі күннің
кезек күттірмейтін өзекті мәселелерінің бірі.
Соңғы жылдары білім беру аясы жүйесінде компьютерлік техниканы
пайдалану белсенді түрде жүзеге асырылуда. Білім беру жүйесіндегі жаңа
ақпараттық технология дегеніміз – оқу және оқу-әдістемелік материалдар
жинағы, оқу қызметіндегі есептеуіш техниканың техникалық құралдары, олардың
ролі мен орны туралы ғылыми білімнің жүйесін және оқытушылар еңбектерін
жүзеге асыру үшін оларды қолдану формалары мен әдістері деген анықтама
беруге болады. Яғни, ақпараттық технология – білім беру мекемесі
мамандарының жұмысын жүзеге асырушы әдістер мен формалар және балаларға
білім беруші құрал.
Ақпараттық технология қызметінің құралы ретінде жаңа ақпараттық
технологияның компьютерлік құралдары қолданылып жүр, алайда заман талабына
сай компьютерлік техниканың дамып жетілуіне байланысты ғылыми сипаттағы
компьютерлік бағдарламаларды жасау керек және ол оқушының іс әрекетінің
интеллектуалды құрылысымен сәйкес келуі тиіс.
Педагогикалық және әдістемелік әдебиеттерде оқытуда ақпараттық
технологияларды пайдаланудың бірнеше бағыттары көрсетілген, солардың ішінде
мектептегі оқу практикасында қажеттілерінің негізгілері мыналар: компьютер
- оқушы білімін бағалау құралы; компьютерлік модельдеуді қолданатын
зертханалық практикум; мультимедиа-технология, жаңа материалды
түсіндірудегі иллюстрациялық құрал; дербес компьютер, білім жетілдіру
құралы.
Бұдан басқа да, тест генераторлары деп аталатын тестілеуші
бағдарламалар құруға болатын арнайы компьютер бағдарламалары (қосымшалар)
бар. Бұл жағдайда мұғалім тестің сұрақтарын және барысын өздігінен таңдап
алады.
Қазіргі кездегі ақпараттық технологиялар оқу материалдарын иллюстрация
жасау кезінде (мысалы анимациялы слайд-фильмдер) қолданылады. Бұл оқу
үрдісін қозғалыста бейнелеуге мүмкіндік береді. Компьютердің көмегімен
дыбыстық және бейнефрагменттерді де демонстрация жасауға болады.
Қазіргі заманғы ақпараттық технологияларды пайдалану өз білімін көтеру
тиімділігін де арттырады. Бұл бірінші кезекте сандық түрде жазылған
ақпараттарды пайдалану кезінде қажетті мәліметтерді оңай табуға мүмкіндік
береді. Қазіргі кезде көптеген әлемге танымал энциклопедиялар, сөздіктер
электронды түрге айналдырылған.
Бірақ, практика көрсеткендей, компьютер толыққанды оқу құралына әлі
айнала қойған жоқ. Бұл көптеген дербес жағдайларға байланысты:
– Уақытша. Мектеп бағдарламасындағы әрбір пәннің өз ұйымдастырушылық-
әдістемелік және мазмұндық ерекшеліктері болады, соған орай оған ақпараттық
технологияны енгізу кезін таңдай алу керек.
–Техникалық. Дербес компьютерлердің техникалық сипаттамасы әрқилы.
Сондықтан өзімізге қажет қосымша құрылғыларды (сканер, принтер, модем,
наушниктер, микрофон және т.б.) таңдай білуіміз керек.
–Ұйымдастырушылық. Пәнді оқыту үрдісіне ақпараттық технологияларды
енгізу барысында бағдарламалық жабдықтарды баптау және құрылғыларды жөндеу
сұрағы тұрады. Сондықтан мұғалімдерге білікті көмекші қажет.
Осы шарттарды орындаған жағдайда қазіргі ақпараттық технологиялар әсер
етуші дидактикалық құралдар болмақ. Оқу үрдісінде компьютерлік техниканы
қолданудағы қиыншылықтар көбіне мұғалімнің дербес компьютерді дидактикалық
құрал ретінде қабылдауына дайын екендігіне байланысты.
Қазіргі кезде компьютердің көмегімен тек белгілі бір аудиторияларда
ғана емес, сонымен бірге қашықтан оқыту үрдісі де дамып келе жатыр. Ол үшін
Интернет желісіне қосылған компьютер керек. Қашықтан оқыту кезінде
тапсырманы және онымен бірге ұсынылған оқулықтарды қарап отырып білім
алғысы келетін адам өзі ізденіп, жауаптарын салып жібереді. Немесе
бірлескен телеконференцияларға қатысады. Оқытудың бұл түрі анағұрлым арзан,
әрі қалаған уақытыңда оқуыңа, тапсырмаларды орындауыңа мүмкіндік береді.
Бұның бір мысалы ретінде 2007-2008 оқу жылының басында ҚР Президенті
Н.Назарбаевпен бірге өткізілген интерактивті сабақты айтуға болады. Егер
біз барлық мүмкіндіктерімізді толық пайдалана алатын болсақ, онда біздің
келешек ұрпағымыз компьютерлік технологиямен толыққанды білім ала алады.
Адамзат дамуының XXI ғасырында ақпарат негізгі қызметтік өнім болып
табылады. Сондықтан кітапханалық қызметтердің автоматтандыруының кешенді
программаларын жасау негізгі мәселе деп ойлаймын.
Әдетте кітапхана оқырмандары кітапханадан кез-келген ақпаратты алуға
үйренген. Қазір, кітапханада негізгі қызметтерді орындау, яғни қорды
толықтыру, ақпараттық – библиографиялық және абонементік қамтамасыз ету
күрделене түсуде. Кітапхана қорындағы ақпаратты толық түрде жинау, сақтау
және қамтамасыз ету үшін, ол бір ақпараттық база ретінде құрылуы тиіс. Яғни
ақпаратты іздеу жылдамдығы жоғарылауы қажет.
Мәселенің мағынасы- жоғарыда көрсетілген талаптарды әзірлеу үшін
қандай да бір универсалды ДББЖ-нің құралдарын пайдалынбай,Windows-та жұмыс
істейтін, интерфейсі ыңғайлы жұмыс істеу үшін максималды икемденген,
қосымша білімді талап етпейтін, орындалтын файл түрде жүктелетін, жеке
тәуелсіз бағдарламаны әзірлеу. Осы талаптарға сәйкес мына дипломдық жобаның
қажеттілігі туады.
Жобалау барысында келесі шығын түрлері есептелді:
Жобалауға кететін шығындар;
Әдебиеттік зерттеуді өткізуге кеткен шығындар;
Патенттік зерттеуді өткізуге кеткен шығындар;
Жолсапарға баруға кеткен шығындар;
Бағдарламаны жазу, жүйені немесе құралды жасауға кеткен шығын;
Жазғы демалыс үшін жалақы;
Ауырғандарға төлемдер;
Әлеуметтік салық;
Жабдықтарды сатып алу және амортизациялық аударым шығындары;
Материалдарға кеткен шығындар;
Электроэнергия үшін төлем;
Интернет үшін төлем;
Бағдарламаны енгізу жұмыстары;
Бағдарламаны түзету жұмыстары;
Бағдарламаны көшіріп көбейтіп, этикеткаларын басып шығаруға кеткен қаржы;
Бағдарламаны жарнамалау;
Барлық шығындар;
Кірістер;
Тура кірістер;
Қосымша кірістер;
Жалпы пайда;
Тиімділік;
Шығынды өтеу мерзімі.
3 Тақырыпты сипаттау. Оқытудың ақпараттық технологиясы
Оқытудың ақпараттық технологиясы – бұл ақпаратпен жұмыс жасау үшін
арнайы тәсілдер, педагогикалық технологиялар, бағдарламалық және техникалық
құралдар (кино, аудио және видеоқұралдар, компьютерлер, телекоммуникациялық
желілер).
Оқытудың ақпараттық технологиясы – білімді жаңаша беру мүмкіндіктерін
жасау (педагогикалық іс-әрекетті өзгерту), білімді қабылдау, білім сапасын
бағалау, оқу-тәрбие үрдісінде оқушының жеке тұлғасын жан-жақты қалыптастыру
үшін ақпараттық технологияның қосымшасы деп түсіну керек.
Білімді ақпараттандырудың негізгі мақсаты – оқушыларды ақпараттық
қоғам жағдайында тұрмыстық, қоғамдық және кәсіби салалардың іс-әрекетіне
толық, тиімді араластыру болып табылады.
Төмендегі қасиеттер білім жүйесінің өзіндік ерекшелігі болып саналады.
← Тұтынушының қолдану сапасында
← Нәтижесінде әр түрлі салаларда қолданылатын, ақпараттық технологияларды
жасаушы сапасында.
Бірақ компьютер мүмкіндіктерін асыра бағалауға болмайды, өйткені ақпарат
беру – бұл білім мен мәдениетті беру емес, сондықтан ақпараттық
технологиялар педагогтарға тек қосымша тиімді құрал ретінде қызмет
атқарады.
← Көптеген елдердің ғылыми орталықтары мен оқу орындарында нақ осы білім
қажеттілігі үшін мамандандырылған компьютерлік жүйелер саны дайындалды,
олар оқу-тәрбие үрдісінде әр түрлі жағынан қолдауға бағытталды. Бұл –
жүйелердің негізгі түрлері болып табылады.
← Компьютерлік бағдарламаланған оқыту – бұл сәйкесінше, компьютерлік
бағдарламалардың көмегімен бағдарламалық оқыту механизмдерін жүзеге
асыратын технология;
← Материалды компьютердің көмегімен оқу – оқушының жаңа материалды әр
түрлі құралдардың, оның ішінде компьютердің көмегімен өз бетінше оқуын
болжайды. Бұл жерде оқу іс-әрекетінің сипаты айтылмайды, оқу
нұсқауларының жиынымен іске асырылуы мүмкін. Мұның өзі бағдарламалық
оқыту әдісінің мәнін ашады;
← Материалды компьютер қоры негізінде оқу – алдыңғы технологиялар,
технологиялық құралдардың алуан түрін (оның ішінде дәстүрлі оқулықтар,
аудио және видеожазбалар және т.б.) қолданумен айрықшаланатын болса,
мұнда бағдарлама құралдарын, оқушылардың өз бетінше тиімді оқуын
арттыратын бағдарламаларды басымырақ қолдану жүргізіледі;
← Компьютер қорымен оқыту – білім берудің барлық мүмкін боларлық
формаларын қолдану (мұғалімнің қатысуымен), шын мәнінде, жоғарыда
айтылғандармен сәйкес келеді;
← Компьютердің көмегімен бағалау – өз бетінше оқыту технологиясы деп
қарастырылады, дегенмен ол практикада басқаларға құрамдас элемент болып
кіріп жүр. Мұндай жүйе оқылатын пәннің мазмұны мен дәстүрлі оқытуда
қолданылатын немесе оқыту бағдарламаларында жүзеге асырылатын әдістерге
тәуелсіз;
← Компьютерлік коммуникация – білім беру және оны жеткізумен қамтамасыз
ете отырып, жоғарыда аталған технологиялардың барлығының ажырамас құрамы
болып табылады. Жергілікті, аймақтық және басқа компьютерлік желілерді
қолдану үшін жұмсалады. Компьютерлік коммуникация жекелеген оқу
орындарының, қаланың, аймақтың, елдің ақпараттық білім жүйесінің
мүмкіндіктерін көрсетеді.
Оқытудың ақпараттық технологиялары осы ақпараттық білім жүйесінің
шегінде жүзеге асырылатын болғандықтан, осы білім технологиясына ақпараттық
және бағдарламалық қолдаумен көрсететін құралдар бір ғана компьютермен,
оған енгізілген бағдарламамен шектеліп қалмауы керек. Шын мәнінде бәрі
керісінше, оқытудың ақпараттық технологияларының бағдарламалық құралдары
және білім технологияларының өздері ақпараттық білім ортасына – ақпараттық
білім жүйесінен бөлінген жүйешелер түрінде қосылады.
Оқытудың ақпараттық технологиясында қолданылатын бағдарламаны
қамтамасыз етуді бірнеше категорияға бөлуге болады:
· Оқытатын, бақылайтын және үйрететін жүйелер;
· Ақпарат іздеу жүйесі;
· Модельдеу бағдарламалары, микромирлер;
· Танымдық сипаттағы инструменттік құралдар;
· Әмбебап сипаттағы инструменттік құралдар;
· Коммуникацияны қамтамасыз етуге арналған инструменттік құралдар.
Модельдеу бағдарламалары мен микромирлер – бұл ерекше аз
мамандандырылған бағдарламалар, оларды компьютерде арнайы қолдану және оның
кейбір мәселелерін зерттеуге тура келеді.
Инструменттік құралдар деп – жаңа электрондық ресурстар жасауды
қамтамасыз ететін бағдарламаларды атайды:
· әр түрлі форматты файлдар;
· мәліметтер қоры;
· бағдарламалық модульдер;
· жекелеген бағдарламалар мен бағдарламалар жиыны.
Мұндай құралдар пәндік-бағытта болуы мүмкін, сол секілді нақты
міндеттер ерекшелігі мен қолдану саласына тәуелді болмауы да мүмкін. Білім
үрдісінде қолдануға негізделетін бағдарламалық құралдарда сақталатын
негізгі талаптар – бұл жеңілдік пен табиғилық, оқушының оқу материалымен
жеңіл танысуына мүмкіндік жасау. Бағдарламаларға сай келетін талаптар мен
сипаттамаларды HCI (ағылшын тілінде “Human – Computer Interface” –
Интерфейс-адам-компьютер) аббревиатурасымен белгілеу қабылданған. Бұл
сөзбе-сөз аударуды адаммен сұхбаттасуға арналған компьютерлік
бағдарламалар деп түсінуге болады.
Білімді ақпараттандыру жағдайында болып жатқан кемшіліктерге
қарамастан, оны ақпараттық революция деп атауға болады, өйткені қол
жетерлік табыстар мыналар:
־ ақпаратты ұсынудың жаңа формасы. Қызықты, жанды немесе алдын ала
жазылған мультимедиалық ақпарат тек текстен емес, графикалық бейнелерден,
анимациядан, дыбыстан және видеоүзінділерден құралып, Internet желісі
арқылы беріледі немесе басқа телекоммуникациялық құралдар арқылы компакт-
дискілерге жазылады;
־ жаңа кітапханалар. Интеллектуальдық ресурстар көлемі және табыстары
өседі. Internet злектрондық кітапхана каталогтарымен бірігіп, жер
қашықтығы мен уақыт айырмашылығына қарамастан, зор ақпараттар көлемін
жинауға қол жеткізеді. Әрине, мұндай кітапханалар онда сақталатын
ақпараттарға толық жол аша бермейді;
־ оқу сабақтарының жаңа формалары. Студенттер мен оқытушылардың виртуальды
семинарлар және лабораториялар режімінде бірігіп жұмыс жасауы, сонымен
бірге жаңа синхрондық мүмкіндік пайда болды. Бірқатар студенттер үшін
мұндай жұмыс формалары анағұрлым ыңғайлы, өйткені дәстүрлі оқытуға
қарағанда, оларға өз мүмкіндіктеріне қарай, өздеріне қолайлы графикпен
жұмыс жасау және артық ескертулермен кездеспей отырып ашу қызықты;
־ білімнің жаңа құрылымы. Бүгінгі күні білім жүйесіне жаңа құрылым беру
үшін телекоммуникация жүйелерімен толықтырылуы қажет, сонымен қатар білім
үрдісіне ақпараттық және коммуникациялық технологияларды енгізуде жоғары
біліктілікке ие мамандар керек.
Көбінесе қашықтан оқыту бағдарламалары оған барынша мол қол жеткізуге
мақсатталған және оқыту сапасына аса анық емес талаптар қояды. Мұндай
бағдарламаның білім сапасын жетілдіруі үшін орындауы міндетті талаптар
қатарын құрастыруға болады:
־ сапасы мен мүмкіндігі жоғары білім кеңістігін құру, кәдімгі оқу орындары
ұсынатын мүмкіндіктерден жоғары білім ортасын жасау;
־ Internet желісінде әмбебап компьютерлік кітапхана құру, кез келген
уақытта қолданушыға қол жеткізерлік және кәдімгі кітапханаға көлемді
ақпарат беруі тиіс;
־ желі бойынша педагогтармен қарым-қатынас ұйымдастыру;
־ оқытушының да, оқушының да білімін компьютермен тексеру жүйесін жасау.
Төмендегідей базалық шарттар сақталған жағдайда сапалы білімге қол
жеткізуге болады:
־ қымбат тұратын технологиялар мен бағдарлама өнімдерін қолдану;
־ іштей және қашықтан оқыту түрлерін біріктіру;
־ қажетті ақпараттық ресурстарды табуды жеңілдететін толық каталогтар
жасау.
4 Педагог мамандарды даярлауда ақпараттық құзырлықты қалыптастырудың
дидактикалық мүмкіндіктері
Білім беруді ақпараттандыру жағдайында педагог мамандардың
біліктілігін көтеру – бүгінгі күннің негізгі міндеттерінің біріне айналып
отыр. Сондықтан педагог мамандардың біліктілігін көтеруді ақпараттандыру
туралы тұжырымдама, стандарт және оқу-тақырыптық жоспарларын жасақтау
қажет. Аталған қажеттілікті шешу барысында педагог мамандардың біліктілігін
ақпараттық технологияны өз қызметтеріне пайдалану саласы бойынша
тұжырымдама, модульдік жұмыс бағдарламалары жасақталды. Сонымен бірге білім
беруді ақпараттандыру жағдайында педагог мамандардың ақпараттық
сауаттылығын, ақпараттық мәдениетін және ақпараттық құзырлығы сияқты
қабілеттіліктерді қалыптастыру мәселесі бүгінгі күннің өзекті мәселесіне
айналып отыр. Ал, қазіргі таңда жоғарыдағы аталған мәселе қалай жүзеге
асырылып жатыр деген сауал туындайды. Әсіресе, мемлекеттік тілде осы
бағыттағы мәселелер әлі де жеткілікті деңгейде емес.
Психологиялық-педагогикалық ғылымда өңделген қызмет принципіне сәйкес
болашақ педагогтарының жеке тұлғаларының шығармашылық қасиеттерінің дамуы
тек қоғамдық тәжірибені меңгеру, педагог мамандардың өздерінің белсене
қызмет ету арқылы жүзеге асатын меңгеру негізінде ғана жүре алады. Адамзат
мәдениетінің қол жеткізулеріне ие болу үшін әр жаңа ұрпақ осы қол
жеткізулер үшін істелген қызметке ұқсас қызметті жүзеге асыруы керек.
Осыған байланысты педагог мамандардың мамандандырылған қызметіне сәйкес оқу
қызметін ұйымдастыру маман даярлау жүйесінің қажетті кешені болып табылады.
Қоғамда ақпараттандыру, есептеу техникасы құралдары кеңінен таралуымен
байланысты, оқу процесін ұйымдастыруға, сол сияқты білім берудің мазмұнын
өзгертуге де елеулі ықпал етеді. Білім беру жүйесіндегі қайта құрулардың
негізгі субъектісі - мұғалім. Қазіргі мектепке шығармашылық ізденіс
қабілеті дамыған, жаңа педагогикалық технологияларды жете меңгерген,
мамандық шеберлігі қалыптасқан мұғалімдер қажет. Ол бір уақытта педагог-
психолог және оку процесін ұйымдастырушы технолог бола білуі керек.
Компьютердің мүмкіндіктерін ескере отырып, оқыту мәселелеріне талдау
жасасақ, психологияның, педагогиканың іргелі оқыту теориясынан
психологиялық-педагогикалық, әдістемелік мәселелер туындайды.
Орта мектепте информатиканың жеке пән болып оқытылуы, көптеген
педагогикалык ізденістер мен ғылыми-әдістемелік еңбектердің туындауының
жандана түсуіне алып келді. Информатиканың қазіргі қоғамдағы алатын орнын,
ерекшеліктерін ғылыми-әдістемелік тұрғыда негіздеуге арналған көптеген
ғылыми зерттеу жұмыстары жүргізілуде.
Қазіргі заманғы оқыту интелектуалдык ерекшеліктеріне сүйене отырып
білім беруді кажет етеді..
Жаңа технологиялар - педагогтың мүмкіндігін күшейтетін құрал, бірақ ол
мүғалімді алмастыра алмайды. Компьютер мүмкіндіктері психология мен
дидактика тұрғысынан талданып, керек кезінде педагогикалык талаптарға сай
қолданылуы керек. Сырткы эффектіні қуып кетпей, окыту програм-масының тек
сыртқы емес, ішкі тиімділігіне көп көніл бөлген дұрыс. Компьютердің
сызбалық мүмкіндігін молдығы дәрістік экспсриментті бояулы суреттермен,
сызбалармен, кестелер мен байыта түсуге жол ашады, оларды есеп шарттарына
да пайдалануға болады.
Компьютерді мұғалім косымша материалдар, әртүрлі анықтамалык
мәліметтерден акпараттар беру үшін көрнекі кұрал ретінде пайдалана алады.
Мұндай мәліметтерге физикалык формулалар, физикалык шамалардьң өлшем
бірліктері, графиктер, схемалар, иллюстрациялар, физикалык кұбылыстардың
динамикалык бейнесі, тәжірибеге арналған кұрылғылардың тізімі, аспаптардың
сипаттамалары және т.б. жатқызуға болады. Мұғалім араласпай-ақ, оқушылар
өздері меңгеруге тиісті ақпараттар беріледі. Қажетті акпараттарды
жинақтауда электрондык техникаларды енгізу уакыт үнемдейді, карастырып
отырған кезеңде акпараттың толыктығын жоғарылатады, ақпараттык-аныктамалык
жүйе кұрамында электрондық кұрырғылармен жұмыс істеу дағдысын
калыптастыруға мүмкіндік туғызады.
Жаңа акпараттық технология кұралдарын информатика пәнінің
кіріктірілген сабақтарында пайдалану, оқушының шығармашылык,
интеллектуалдык қабілетінің дамуына, өз білімін өмірде пайдалана білу
дағдыларының қалыптасуына әкеледі. Компьютерлік техниканың дидактикалық
мүмкіндіктерін педагогикалык мақсаттарға қолдану, білім мазмұнын анықтауда,
оқыту формалары мен әдістерін жетілдіруде жақсы әсерін тигізеді. Есептеу
техникасымен жұмыс жасату оқушылардың алгоритмдік дүниетанымын
қалыптастырады:
- өз әрекетін саналы түрде жоспарлайды;
- құбылыстарға модельдер кұра біледі.
Программалауды оқыту оқушылардың логикалық қабілетін дамытады, бақылау
мен өзін-өзі бақылауын қалыптастырады, оқушылардъң еңбек ету мен дағдысының
жинақтылығын қамтамасыз етеді, жалпы мәдени-дүниетанымын қалыптастыруға
мүмкіндік туғызады.
Мақсаты:
- ақпараттық-коммуникациялық технологияны оқу процесіне енгізу
жағдайында тұжырымдамалық негізін жасақтау және оны жүйелеу;
- мазмұндық, процессуальдық және бағалау компоненттері негізінде
мазмұны мен оған сәйкес таңдалынатын педагог мамандардың категорияларын
таңдауды болжау;
- білім беруді ақпараттандыру жағдайына педагог мамандардың
біліктілігін көтеру.
Бұл қойылған мақсаттарды шешу үшін келесі міндеттерді қарастырамыз:
- білім беруді ақпараттандыруды дамыту тенденцияларын зерттеу және
оған сәйкес мазмұнын анықтау;
- педагог мамандардың ақпараттық-коммуникациялық пайдалана алу
дайындығын анықтайтын белгілер мен көрсеткіштерді жасақтау және олардың
ақпараттық құзырлығын қалыптастыру мүмкіндіктерін зерттеу.
- педагог мамандарды ақпараттық-коммуникациялық технологияны өз
қызметтеріне енгізуге байланысты ұйымдастыру жүйесін жасақтау.
- ақпараттық-коммуникациялық технологияны білім мекемелерінің
оқу процесіне енгізу бойынша педагог мамандардың іс-тәжірибесін тарату.
4.1 Бiлiм беру қызметкерлерiнiң ақпараттық технологияны қолдану саласы
бойынша бiлiктiлiгiн көтеруді дамытудың негiзгi жолдары
Бiлiм берудi ақпараттандыру процесi пән мұғалiмдерiне, әдiскерлерге,
бiлiм мекемелерiн басқарушыларға жаңа ақпараттық технологияны өз
қызметтерiне жан-жақты пайдалану саласына үлкен талап қояды.
Қазақстан Республикасы бiлiм беру жүйесiн ақпараттандырудың
Мемлекеттiк бағдарламаларының негiзгi мiндеттерiнiң бiрi ретiнде
мамандардың осы сала бойынша бiлiктiлiгiн көтеру және қайта даярлау
қарастырылған. Аталған мiндеттердi жүзеге асыру мақсатында мамандардың
бiлiктiлiгiн көтеру және қайта даярлау бойынша курс тақырыптарының мазмұны
өзгертiлiп, жаңаланды. Оның негiзгi мазмұны бiлiм беру мекемелерiнiң
қызметкерлерiнiң кәсiби шеберлiгiн жаңа ақпараттық технологияны пайдалану
бойынша жетiлдiруге, басқаша айтқанда, бiлiм берудi ақпараттандыруға сай
мамандарды жан-жақты даярлауға бағытталған.
Тәжiрибе жүзiнде дәлелденгенiндей, кез келген мұғалiм мен әкiмшiлiктiң
өз қызметтерiне компьютердi пайдалануы олардың әлемдiк ақпараттық
кеңiстiкке енуде ақпараттық мәдениетiнiң қалыптасатынымен өлшенедi. Сонымен
бiрге, бұл жағдайда, инновациялық әдiстер мен құралдарды оқу процесiне
пайдалану оқушылардың мектеп пәндерiн игеруде қызығушылықтарын арттыруда.
Ақпараттық-коммуникациялық технологияны оқу-тәрбие процесiне пайдалану
оның келесi педагогикалық мүмкiндiктердi жүзеге асыруға мүмкiндiк бередi:
– оқушының дайындық деңгейiн, ынтасын және қабылдау жылдамдығын ескеру
арқылы жаңа материалды меңгертуге байланысты оқытуды ұйымдастыру және оқыту
процесiне жаңа ақпараттық технологияның мүмкiндiктерiн пайдалану;
–оқытудың жаңа әдiстерi мен формаларын (проблемалық, ұйымдастырушылық-
iс-әрекеттiк компьютерлiк ойындар және т.б.);
– проблемалық, зерттеу, аналитикалық және модельдеу әдiстерiн қолдану
арқылы классикалық әдiстердi жетiлдiру;
–жаңа ақпараттық технология құралдарын (жаңа типтi компьютерлер,
телекоммуникация, виртуальды орта және мультимедиа-технология) пайдалану
арқылы оқу процесiнiң материалдық-техникалық базасын жетiлдiру.
Мамандардың бiлiктiлiгiн көтеру мiндеттерiн шешуде оқу процесiнде
ақпараттық және коммуникациялық технологияларды пайдаланудың келесi
мүмкiндiктерi ұсынылады:
–ақпараттық мәдениет элементтерiн қалыптастыруда бiлiм мекемелерiнiң
мамандарының қажеттiлiгiн қанағаттандыру: информатика, ақпараттық және
желiлiк технологиялар саласы бойынша жаңа бiлiмдер алу;
–информатика мұғалiмдерiнiң бiлiктiлiгiн көтеру және қайта даярлау;
–бiлiм беру жүйесiн басқару мамандарын және пән мұғалiмдерiн жаңа
ақпараттық технологияны өз қызметтерiне еркiн пайдалана бiлуге үйрету;
–информатика пәнiн оқытудың көкейкестi мәселелерi бойынша информатика
мұғалiмдерi үшiн стажировка өткiзу және оны ұйымдастыру;
–арақашықтықтан оқыту формаларына мұғалiмдердiң қызметiн бағыттау;
–облыстағы бiлiм беру мекемелерiн ақпараттандырудың ғылыми-әдiстемелiк
бағыт бойынша жетекшiлiк ету;
–облыстың бiртұтас бiлiмдiк желiсiнiң ақпараттық ресрустарын
қалыптастыру;
–оқу процесi мен ғылыми-әдiстемелiк жұмыстарға жаңа ақпараттық
технологияны қолдану негiзiнде олардың озық тәжiрибелерiн тарату.
Бiлiм беру мекемелерiнiң қызметкерлерiнiң жаңа ақпараттық технологияны
меңгерту саласы бойынша бiлiктiлiгiн көтерудің даярлау мiндеттерiн шешуде
институт көлемiнде осы сала бағытында өткiзiлетiн курстарды сабақтастыру
процесi жүзеге асырылуда.
Педагог мамандарды ақпараттық-коммуникациялық технология негiзiнде
дайындауда келесi қағидалар негiзге алынған:
–вариативтiлiк — әрбiр бiлiм беру қызметкерлерiнiң жасақтаған
материалдарына сәйкес бiлiктiлiктi көтеру жүйесiн бағыттайды;
–болашаққа негiзделген — күтiлетiн нәтиженi анықтайтын кезеңдiк
бағдарламалардың бағытын орнықтырады және жеке тұлғаға бағытталған курстың
жалпылама мақсатын анықтайды;
–рефлексивтi-креативтi — жаңа ақпараттық технологияларды меңгерту
бiлiмдерiн ұйымдастыруда курстың бағыты даралық-шығармашылық негiзге
бағытталуы қажет;
–эргономикалық — нақтылы мәселелердi үйренуге қажеттi уақыт мөлшерi
талап етiледi;
– iзгiлiктiлiк — бейiмделген оқыту жүйесiн құруды талап етедi,
бiлiктiлiктi көтеру жүйесiнiң құрылымы мен нақтылы нәтижесiн анықтау;
–тәжiрибеге бағытталған — оқыту көздерiнiң бiрi ретiнде оқытушылардың
тәжiрибесi қолдану идеясы жүзеге асырылады және нақытлы iс-әрекеттер
бойынша тыңдаушылардың танымдық процестерiнiң өзара байланыстылығы мен
олардың жеке тұлға ретiнде қалыптасу деңгейi анықталады;
– жекелеген консультация беру - тыңдаушыларға консультация беру
ұсынылады. Ол мына бағытта жүргiзiледi: әрбiр тыңдаушының өзiндiк
ерекшелiгiн ескере отырып қойылған нәтижелерге жетуге байланысты игерiлетiн
мәселелердiң мазмұны мен оған қолданылатын тиiмдi әдiс-тәсiлдер.
Бiлiм беру қызметкерлерiн қайта даярлау практикалық және жобалық
сипатты анықтайды. Ол ақпараттық және коммуникациялық технологияны қолдану
тәжiрибесi, сабақты ақпараттық ортаға бейiмдеп, жобалау және т.б.
жұмыстарды қамтиды.
Жаңа ақпараттық технологиясына дайындау мынадай екi негiзгi модуль
бойынша құрастырылған: “Педагогтың ақпараттық құзырлығы” және “Оқытудағы
ақпараттық технологиялар”.
Ақпараттық мәдениеттi дамыту қазiргi педагогтың ақпараттық құзырлығына
қойылатын талаптарына сай анықталады:
1. қазiргi бiлiм беру жүйесiндегi ақпараттық кеңiстiк туралы бiртұтас
түсiнiктi қалыптастыру (бүкiләлемдiк ақпараттық ресурстарға бағдарлау,
ақпараттарды iздеу алгоритмi мен ақпараттарды аналитикалық-синтетикалық
тұрғыдан өңдеу әдiстерiн меңгерту).
2. ақпараттық (дербес жағдайда, компьютерлiк) сауаттылық: оқу-
әдiстемелiк, озық тәжiрибелердi зерттеу, ғылыми-зерттеу нәтижелерiн
түрлендiру мен технологияларды қолдану әдiстерiн меңгерту; қолданбалы
программалық құралдарды меңгерту; жаңа программалық құралдарды меңгерту.
3. өз қызметтерiн жаңа ақпараттық технологияның мүмкiндiктерiн
пайдалану: жаңа ақпараттық технологияның мүмкiндiктерi туралы бiлiм;
коммуникациялық қызметтердi пайдалану дағдысы; бiлiм беру процесiнiң
ерекшелiктерiн ескере отырып, педагогикалық программалық құралдарды қолдану
және оларды өз қызметтерiмiзге сәйкес бейiмдеп пайдалану.
4.2 Ақпараттық технологиялар: қамданған қапы қалмайды!
Үстіміздегі жылы елімізде ақпараттық технологияларды енгізу мәселелері
жәмиғат талқысына түскен айтулы екі оқиға орын алды.
Соның алғашқысы-наурыз айында шақырылған ақпараттық технологиялар (ІТ)
компаниялары мен софтверлік компаниялардың республикалық Ассоциациялары
шақырған Қазақстан IT кәсіпорындарының бірінші сьезі. Сьезді шақыру
қажеттігі ақпараттық технологияларды енгізу мәселелерінде қалыптасып
отырған ахуалдан және Елбасы бәсекеге қабілетті экономика құру және
еліміздің ІТ индустриясын дамыту жөнінде алға қойып отырған міндеттерден
туындады.
Екінші оқиға-посткеңестік кеңістіктегі интернеттің даму проблемалары
бойынша маусым айында Алматыда өткен алғашқы Интернет-Балама-2008
Халықаралық конференциясы. Оған Қазақстанның, Ресей мен Қырғызстанның
ақпараттық компанияларының, жарнама және маркетингтік агенттіктерінің
өкілдері қатысып, мемлекеттік құрылымдар, коммерциялық емес ұйымдар мен
бизнес арасындағы сындарлы сұхбат орнату мәселелерін талқыға салды.
Осы аталған шараларды ұйымдастырып, өткізуге белгілі математик-
ғалым, Халықаралық ақпараттандыру академиясының академигі, BIMASH
компаниясының бас директоры Еркін Рамазанұлы Сүлейменов мұрындық болды.
4.2.1 Интернет көкжиегі кеңейіп келеді
Еркін Сүлейменов, Халықаралық ақпараттандыру академиясының
академигі, Софтверлік компаниялардың қазақстандық ассоциациясының
президенті: IT-бизнес өкілдерінің ортақ міндеттерді шешу жолында топтасып,
бірігуі, отандық ІТ индустриясын дамыту жөнінде Үкімет пен ІТ-
кәсіпорындарға ұсыныстар әзірлеу, Мемлекет басшысына үндеу қабылдау сияқты
өзекті мәселелер ақпараттық технологиялар компанияларының бірінші сьезін
шақырудың негізгі мақсаттары болды.
ХХ ғасырдың соңы мен ХХІ ғасырдың басындағы әлемдік экономиканың
дамуы ақпараттық технологиялар рөлінің қоғамдық қызметтің барлық
салаларындағы өсіп отыруымен сипатталады. Міне сондықтан да бәсекеге
қабілетті экономиканы құру міндетін шешу отандық ІТ индустриясын дамытуды
қамтамасыз етпейінше мүмкін болмақ емес.
Экономикалық бұлқыныс жасаған және әлемдік экономикаға белсенді
түрде кірігіп жатқан көптеген елдер (Үндістан, Ирландия, т.б.) кезінде ІТ
индустриясын дамытуға ден қойды. Ақпараттық технологияларды басым дамыту
жөнінде стратегиялық шешім қабылдаған бұл елдер өз заңдарын халықаралық
практикамен үйлестіруді жүзеге асырып, экспортты салықтық ынталандыру; ІТ
индустриясы өнімдері импортын ырықтандыру, технологиялы компанияларды
белгілі бір мерзімге табыс салығынан босату, софтверлік компаниялар үшін
өзге де ерекше салық жеңілдіктерін енгізу жөнінде нормативтік-құқықтық
актілер қабылдады.
Қазақстан шикізаттық экономикадан инновациялық экономикаға көшу
жөнінде бағыт алатынын жариялағанына қарамастан, отандық ІТ саласын дамыту
жөнінде нақты саясат ұстанбай отыр. Бір орында шиырлау, ІТ-бизнестің
бағдарсыз дамуы, мемлекеттік тапсырысқа тәуелділік, рыногымызға енуі
ұлғайып отырған шетелдік компаниялармен бәсекеде әлсіздік, шенеуніктердің
жолсыздығы алдындағы дәрменсіздік осының салдары.
Қазір Қазақстанда ақпараттық-коммуникациялық технологияларға
қатысты бірқатар бағдарламалар қабылданып, жүзеге асырылуда: олар-
Индустриялық-инновациялық даму стратегиясы, телекоммуникацияны дамыту,
электрондық үкімет, ақпараттық теңсіздікті кеміту бағдарламалары. Бұлардың
ешқайсысы да ІТ саласының түйінді мәселелерін шешіп бере алмайды. Осы
олқылықтың орынын толтыратын мезгіл жетті, сондықтан да ІТ саласының дамыту
бағдарламасын және Электрондық Қазақстанды қалыптастырудың біртұтас
тұжырымдамасын жасау қажет болмақ.
Қазақстан ІТ саласының түйінді мәселелері мыналар: еліміздің ІТ
инфрақұрылымының нашар дамуы; саланы дамыту бағдарламасының және оның
дамуына жауап беретін мемлекеттік органның болмауы; рыногымызға белсенді
түрде еніп жатқан шетелдік компаниялармен салыстырғанда отандық ІТ саласы
кәсіпорындарының бәсекеге қабілетсіздігі; толып жатқан әкімшілік
кедергілердің болуы; саланың заңдық және нормативтік-құқықтық базасының
әлсіздігі; ІТ саласының проблемаларына, соның ішінде Мемлекет басшысы
елімізді индустриялық-инновациялық дамыту жөнінде алға қойған міндеттерді
шешу мәселесіне мемлекеттік құрылымдар тарапынан назар бөлінбеуі және
басқалар.
Еліміздің қазіргі заманғы ақпараттық технологиялары саласын табысты
дамыту үшін мына төмендегідей шараларды жүзеге асырған жөн, нақтылап айтсақ
ІТ саласы дамуының басымдығын анықтауда ақпараттық технологияларға қатысы
бар қолданымдағы бағдарламалық құжаттарға толықтырулар енгізу, саланы
дамытудың қысқа мерзімдік бағдарламасын қабылдау, ІТ саласын дамытуға жауап
беретін мемлекеттік органды анықтау және оған қажетті ресурстар беру, ІТ-
кәсіпорындардың инвестицияларға жолын ашу үшін инвестициялау тетіктерін
елеулі түрде жақсарту және кеңейту, сала кәсіпорындарына преференциялар
беру жөнінде Салық және Кеден кодекстеріне өзегертулер қабылдау,
ақпараттандырудың осы саласында зияткерлік меншікті қорғауды заңды түрде
қамтамасыз ету және қарақшылықпен дәйекті түрде күресу, сала алдында
тұрған міндеттерді шешуге қабілетті отандық ІТ-кәсіпорындар мен ІТ-
мамандардар құрамын мақсатты түрде қалыптастыру, ІТ-саласының дамуы
саясатының негізгі ережелерін тұжырымдауға салалық бизнес өкілдерінің
қатысуын жандандыру, ақпараттық технологиялардың импорты мен экспорты
үдерісінде кездесетін әкімшілік кедергілерді жою қажет.
Сьезд жұмысына ІТ-қоғамдастықтың өкілдері ғана емес, сондай-ақ
мемлекеттік органдардың, әкімдіктердің, ұлттық компаниялардың, банк-қаржы
жүйесінің және жетекші вендорлардың өкілдері қатысқандықтан, сөзіміз жерде
қалмайды деп санаймыз.
Ал, Интернет-Балама-2008 Халықаралық конференциясы да саланың
өзекті мәселері көтерілген келелі мәжіліс болды. Конференцияда еліміздегі
халық саны 15 620 615 адам екендігі, оның 1 869 000-ы интернетті
пайдаланатыны, бұл әлемдегі 220 елдің ішіндегі 76 орынға сәйкес
келетіндігі, соңғы жылдары қазақ тілді интернеттің дамып келе жатқандығы
атап өтілді. Сөз алған шешендердің пікірінше, Қазақстанда және өзге де
посткеңестік елдерде интернет коммуникация және ақпарат жеткізу құралы
ретінде ғана қарастырылып келеді. Ал, шынтуайтында ол жедел дамып отырған
әлеуметтік-экономикалық феномен болып табылады. Бүгінде интернет
мемлекеттік органдардың, кәсіпкерлік құрылымдар мен жұртшылықтың арасындағы
дәнекер іспетті. Интернетті өмірге кеңінен енгізудің аса маңызды қырларының
қатарында қазақ тілін дамыту мәселесі де тұр. Мемлекеттік тіл басымдығының
әлеуметтік-мәдени маңызы бар.
Конференцияның Интернеттегі соңғы технологиялар, Интернет
тұтынуға мүмкіндік беретін технологиялар, БАҚ және әлеуметтік желілер,
Медиа-өлшем, Интернеттегі жарнама сияқты секцияларында ақпараттық
технологияларға қатысты қызғылықты деректер келтірілді. Ал, Интернеттегі
қазақ тілі тақырыбы бойынша баяндамалар мен жарыссөздің қатысушылардың зор
ынтасын аударғанын атап өту қажет. Начнем с понедельника республикалық
апталығының бас директоры, жазушы Дидар Амантай жүргізген бұл секцияда Жас
қазақ газетінің жауапты хатшысы Асхат Еркімбай Қазақ тіліндегі блогтар
мәселесін көтерді, ал мен Мемлекеттік тіл порталы тақырыбына баяндама
жасадым. Порталдың басты мақсаты–пайдаланушыларға әртүрлі тақырыптар мен
бағыттардағы электрондық сөздіктер, оқыту бағдарламалары мен тестілер,
терминологиялық қызмет көрсету құралдарын, қазақ тілінің ұлттық корпусын,
энциклопедиялар ұсыну болып табылады.
Мемлекеттік тіліміздің қазіргі ақпараттық технология негізіндегі
даму бағдарламасы тұжырымдамасының негізіне соңғы он жылдықтағы екі басты
технологиялық үздік жетістік алынған, ол – WEB 2.0 және интернет-қызмет
көрсетуді интеграциялау. Бұл технология қазақ тілінің дамуы мен
кемелденуінде үлкен рөл атқарады, қоғамдық өміріміздің барлық салаларында
кең таралуына аса күшті серпін береді, бұл үдеріске қарапайым
пайдаланушылар мен талапкерлерден бастап мамандар мен құзыретті
сарапшыларға дейінгі жалпы жамиғатты қатыстыру жолымен жүзеге асыруды
көздейді.
Порталда мынадай тілдік қызметтер көрсетіледі: үлкен қазақша-орысша-
ағылшынша сөздік қазақ,орыс, ағылшын тілдері шеңберінде кез-келген
бағыттағы аударманы ұсынса, көпсалалы терминдік сөздіктер
ғылым салалары мен қоғамдық қызмет салаларынан арнайы терминдерді
сипаттауға арналған, фразеологиялық және орфографиялық сөздіктер қазақ
тіліндегі сөздер мен фразеологизмдердің мағыналарын сол тілдің өз құралдары
арқылы, сондай-ақ сөздерді орфографиялық талдауды түсіндіретін
лингвистикалық сөздіктер болып табылады. Қазақстан мультимедиялық
энциклопедиясы еліміздің жануарлар әлемі туралы интерактивтік анықтамалық-
танымдық ақпараттар ұсынады. Сондай-ақ ал электрондық-терминологиялық
орталық та бар, ол қазақ тілі терминдерінің жиынын қалыптастыру мақсатында
мамандардың ұжымдық жұмысын ұйымдастыруға арналған. Қазақстан Республикасы
мемлекеттік тілін меңгеру деңгейін анықтау үшін тестілеу жүйесі сияқты
қосымша қызмет те көрсетіледі.
Ақпараттық технологиялар–Абылай аспас Арқаның асу белі емес,
өркениет көшіне ілесудің қажетті шарттарының бірі. Қамданған қапы
қалмайды деген, сондықтан да болашақ жүгін көп болып, жұмыла көтеруіміз
керек.
4.3 Оқытудың компьютерлік технологиясы
Оқыту, білім беру тәжірибесі педагогикалық үрдістің сапасын үнемі
арттырып отыруды талап етеді. Сол себепті педагогикалық үрдісті
технологияландыру мәселесі маңызды болып саналады.
Қазіргі ақпараттық қоғамда өндірістің дамуының негізгі құралы болып
ақпараттық ресурстардың қажеттілігі көрінеді. Сондықтан білім беру саласы
да өзінің дамуы үшін жаңа қадамдарға баруда. Осыған байланысты адамға
ақпараттар кеңістігінде дұрыс бағытты таңдауға мүмкіндік жасай алатын
оқытудың жаңа технологиялары пайда болуда.
Жаңа ақпараттық технологиямен орындалатын қызмет өзінің кез келген
нақты формасында тиімдірек орындалады, адам өркениетті бола бастайды.
Ұрпақ үшін кітаптың маңызы қандай болса, компьютер де оқушы үшін
қоршаған әлемді танудың табиғи құралы болып табылады. Олай болса, барлық
сабақтарды компьютерлердің қуаттануымен жүргізуді үйрену – бүгінгі күннің
кезек күттірмейтін өзекті мәселелерінің бірі.
Соңғы жылдары білім беру аясы жүйесінде компьютерлік техниканы
пайдалану белсенді түрде жүзеге асырылуда. Білім беру жүйесіндегі жаңа
ақпараттық технология дегеніміз – оқу және оқу-әдістемелік материалдар
жинағы, оқу қызметіндегі есептеуіш техниканың техникалық құралдары, олардың
ролі мен орны туралы ғылыми білімнің жүйесін және оқытушылар еңбектерін
жүзеге асыру үшін оларды қолдану формалары мен әдістері деген анықтама
беруге болады. Яғни, ақпараттық технология – білім беру мекемесі
мамандарының жұмысын жүзеге асырушы әдістер мен формалар және балаларға
білім беруші құрал.
Ақпараттық технология қызметінің құралы ретінде жаңа ақпараттық
технологияның компьютерлік құралдары қолданылып жүр, алайда заман талабына
сай компьютерлік техниканың дамып жетілуіне байланысты ғылыми сипаттағы
компьютерлік бағдарламаларды жасау керек және ол оқушының іс әрекетінің
интеллектуалды құрылысымен сәйкес келуі тиіс.
Педагогикалық және әдістемелік әдебиеттерде оқытуда ақпараттық
технологияларды пайдаланудың бірнеше бағыттары көрсетілген, солардың ішінде
мектептегі оқу практикасында қажеттілерінің негізгілері мыналар: компьютер
- оқушы білімін бағалау құралы; компьютерлік модельдеуді қолданатын
зертханалық практикум; мультимедиа-технология, жаңа материалды
түсіндірудегі иллюстрациялық құрал; дербес компьютер, білім ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
ШӘКӘРІМ АТЫНДАҒЫ сму
Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар факультеті
Автоматтандыру және басқару кафедрасы
Қорғауға жіберілді
Кафедра меңгерушісі
_________Золотов А.Д.
______________2009ж.
ДИПЛОМДЫҚ ЖОБА
Тақырыбы: Педагогикалық зерттеулер әдістемесі электронды оқулығын
жетілдіру
Орындаған ВТ-527 топ студенті ____________ Тауенова Н.Б.
қолы
Жетекші: аға оқытушы ____________ Мадиев Т.Б.
қолы
Семей
2009
Кіріспе
Білім беру реформасы – Қазақстан бәсекеге нақтылы қабілеттілігін
қамтамасыз етуге мүмкіндік беретін, аса маңызды құралдардың бірі.
Қазақстан Республикасы Президентінің Қазақстан әлемдегі бәсекеге барынша
қабілетті 50 елдің қатарына кіру стратегиясы атты Қазақстан халқына
Жолдауында: Бізге экономикалық және қоғамдық жаңарту
қажеттіліктеріне сай келетін осы заманғы білім беру жүйесі қажет. Сондықтан
он екі жылдық оқуға көшу шеңберінде адамның өмір бойы білім алу үшін жағдай
туғызуымыз керек деп атап көрсеткен болатын.
Әлемдік білім кеңестігіне толығымен кірігу білім жүйесінің
халықаралық денгейде дамуын талап етуде. Сондықтан білім беру жүйесі, білім
берудің мақсаты, мазмұны, мен технологиялары ғылыми тұрғыдан зерттеліп,
егемен елімізде білім берудің жаңа жүйесі жасалып, әлемдік білім беру
кеңестігіне бағыт алуда.
ХХІ ғасыр қатаң бәсеке, ғылым мен техниканың қарыштап дамыған кезі.
Ақпараттандыру, жаһандану және интеграция ғасырында жаңа дүние үшін күрес
жолында білім беру бірінші кезекке қойылуда. Жалпы білім беретін
мектептердің бүгінгі жайы, даму бағыттары келешегінің көкжиектері бүкіл
қоғамның мемлекеттің назарында. Ауданның бiлiм беру жүйесi әлемдiк бiлiм
беру кеңестiгiне бағыт алып, осы талаптарға сәйкес жұмыс жасауда.
Елiмiздiң болашағы оқу бiлiмге байланысты. Тек бiлiмдi ұрпақ
ғана қоғамға қозғаушы күш болары анық.
Елбасының жыл сайынғы жолдауы маңызды құжат болып, бұл құжат мазмұны
әркімге де ой салады. Мен де ойланып, өзімше толғанамын.
Жолдауда маған әсер еткен мәселе ғылым мен білімге қатысты. Оның
биылғы жолдауда қамтылуын уақыт талап етіп отыр деп түсінемін.Себебі қай
елдің экономикасын дамытуда, халқының тұрмысын жақсартуда ғылым мен
білімнің ықпалы зор. Қай заманда болмасын адамзат алдында тұратын ұлы
мұраттың бастысы - өзінің ісін жалғастыратын салауатты, саналы, білімді
ұрпақ өсіру. Еліміздің болашағы – жастар. Оларға дұрыс білім мен тәлім,
тәрбие бермей жақсылыққа кенелем деу бекершілік.
Республикамыздың алдында тұрған басты міндеттердің бірі - әлемдік
қауымдастықта Қазақстанның, оның экономикасы мен білімінің бәсекеге
қабілеттілігін арттыру. Аталған міндеттерді шешу Қазақстан Республикасының
2005-2010 жылдарға арналған білімді жетілдірудің мемлекеттік
бағдарламасында айқын көрініс тапқан.
Қазақстан Республикасының 2015 жылға дейінгі білім беруді дамыту
тұжырымдамасында да білім беру жүйесіндегі мәселелерді шешу жолдары мен осы
тұжырымдаманы іске асыру кезеңдері атап көрсетілген.
Қоғамдық қарым-қатынас жүйесіндегі өзгерістер өз кезегінде білім беру
ісіне ықпал етеді және тарихи кезеңнің ағымына сай жауап беруді талап етеді
және де тұтастай алғанда экономиканың даму қажеттіліктеріне сәйкес келуі
тиіс.
Қазақстандық білім беру жүйесін дамыту оның әлемдік білім беру
кеңістігіне кезең-кезеңмен енуіне жеткіліксіз болып келген бұрынғы білім
беру әдіснамасының, құрылымы мен мазмұнының жағдайында өтіп жатыр.
Оқыту процесі үнемі елдің экономикалық дамуымен тікелей байланысты
болады.
Қазіргі заманда білім әлемінде болып жатқан революция оның адам
өміріндегі алатын орнын өзгертті. Оған негіз болатын қазіргі өзгеріп жатқан
технология мен ақпарат ағымдарының қарқынды дамуы, адамның алған білімі мен
мамандығының тез ескіріп, сәйкессіз болып қалуы. Сонымен бірге орта және
шағын бизнес түрлерінің дамуы, осы саладағы мамандарға деген сұраныс
туғызуда. Мұнда мамандарға қойылатын басты талаптар – кәсіби саналығы,
жұмысқа қабілеттілігі және біліктілігі. Кадрлар даярлау және әртүрлі оқу
курстары көбейгенімен, керісінше техникалық, құрылыс, ауыл шаруашылығы
саласына жетіспейтіні байқалады.
Қазіргі заман жағдайында жоғары білім беру жүйесіне бірінші кезектегі
міндеті жоғары білікті мамандарды оздыра даярлау болып табылатын, оны
айрықша сала ретінде түсінуді көздейтін жаңа сапа мен қоғамдық мәртебе,
икемділік пен бейімділік беру қажет. Келесі кезекте мамандарды даярлау үшін
оқу орындарын өз дәрежесіне сай материалдық-техникалық базамен және оқу-
әдістемелік құралдармен қамтамасыз ету жағдайы талапқа сай ма деген сұрақ
туындайды. Жасыратыны жоқ, қазіргі жағдайда көптеген оқу орындарында
кәсіптік білім беру мәз емес. Өйткені, материалдық-техникалық база сын
көтермейді. Оқу-әдістемелік құралдар ескірген, жаңа әдістемеліктер қоры
жетіспейді.
Қай замандарда да мектеп қоғамының әлеуметтік, экономикалық
және мәдени салаларындағы өзгерістерге икемделіп отырған.
Білім берудің қазіргі негізгі мақсаты білім алып, білік пен дағды-
машыққа қол жеткізу ғана емес, солар негізінде жеке, әлеуметтік және кәсіби
біліктілікке – ақпаратты өзі іздеп табу, талдау және ұтымды пайдалану,
жылдам өзгеріп жатқан бүгінгі дүниеде лайықты өмір сүру және жұмыс істеу
болып табылады.
Бүгiнгi күнде жалпы орта бiлiм беретiн мектеп – жаңа қоғам мектебi,
болашақ мектебi, яғни мәдени саналы, халықтық мәдениетке интеграцияланған,
жеке бағыттылық, баланың жеке басының дамуына педагогикалық жағдай жасайтын
және өзiн-өзi тануына көмек көрсететiн, физикалық және рухани жағынан
экологиялық таза, iзгiлендiрiлген, өмiрге, дүниеге тiк қарай алатын
қоршаған ортамен жүйелi байланыс түзетiн, бiлiмнiң жаңа мазмұнымен
байланысқан, әлеуметтiк өмiрге бейiмделген, бәсекеге қабiлеттi ұрпақ
өсiрiп, дамытып, жетiлдiретiн мектеп болуға тиiс. Мұндай өнiмдi нәтижелi,
сапалы бiлiм беретiн мектеп бүгiнгi күнде өзiндiк мектеп реформасын қажет
етедi. Сондықтан да мектеп реформасы тек мектептің басқару жүйесі мен оқыту
процесін ғана қамтып қоймай, сол мектептің бала оқытатын мұғалімдері мен
қызметкерлерінің (мектеп кітапханасы, мектеп асханасы, сабақ кестесі,
сыныптар және т.б.) де түгелімен өзін-өзі жаңа бағытқа қарай кәсіби
шеберлігін күнделікті ұштауын талап етеді. Болашақтағы үлгілі мектептің
орнығуына байланысты онда білім беретін мұғалімдер де, олардың кәсіптік
сапарлары мен педагогикалық қызметіне ерекше өзгерістер енгізуді қажет деп
санайды.
1 Сұрақтың қойылуы
Шәкәрім атындағы Семей мемлекеттік университеті
Автоматтандыру және басқару кафедрасы
БЕКІТЕМІН
Каф. меңгерушісі____________А.Д.Золотов
______________________2009 ж.
(күні) (айы)
Дипломдық жобаның тақырыбы: Педагогикалық зерттеулер әдістемесі
электронды оқулығын жетілдіру
Электронды оқулықтың негізгі қасиеттері:
־ Жинақтылық
־ Жүйелілік
־ Эстетикалық көркемділігі
־ Жылдамдылығы және т.б.
Электронды оқулық құрылымы:
1. Материалдың мәтін, сурет,график, кескін, кесте және т.б. түрде
баяндалуы. Ол оның дәстүрлі оқулықтан ерекшелігін көрсетеді.
2. Материалддың кескін түрінде баяндалуы-оқулық мазмұнының графиктік-
мәтіндік түрде бейнеленуі. Онда оқу материалының негізгі идеясын
айқындайтын үзінділерін студенттің меңгеруіне ыңғайлы етіп, графиктік
түрде бейнелеу.
Электронды оқулыққа қойылатын талаптар:
־ Жан-жақтылығы
־ Ізгіліктілік
־ Бейімділігі
־ Модульдік
־ Экономикалық тиімділігі
־ Тұтынушыға бағдарлау
Қазақстан қоғамының қазіргі заманғы даму кезеңінде ғылымның және білім
берудің дамуы әлеуметтік-экономикалық жүйенің бәсекелі маманды даярлау
жағдайында алдыңғы қатарлы мемлекеттің қатарына енді.
Мемлекеттікті нығайту және ұлттық қызығушылықтардың дамуы
мәселелерінде студенттерді мемлекеттік тілге үйретуге айтарлықтай көңіл
бөлінген. Сонымен қоса ақпараттық технологияларды енгізуді қолдану және
кеңейтуде үлкен қажеттілік туындап отыр.
Сондықтан кәсіби даярлау жүйесінде іс қағаздарын жүргізуге оқыту,
жоғары мектептің педагогикалық процесіне ақпараттық технологияларды енгізу
жолдарын іздестіру мен жетілдіру мәселерінің көкейкестілігі ерекше орынға
ие.
Білім беру саласында құжаттану мамандықтарында ақпараттық технологияны
қолдану проблемасымен Қазақстанда С.А.Муликова, Т.А.Медеуова,
Г.О.Тәжіғұлова еңбектерінің маңызы бар.
Зерттеудің негізіне келесі ғылыми болжам қойылды: егер жоғары оқу
орнының оқу-тәрбие процесінде ақпараттық технологиялар арқылы студенттерді
іс қағаздарын жүргізуге оқытудың педагогикалық шарттар жүйесі енгізілсе,
онда іс қағаздарын жүргізуге оқыту қызметінің білім берудегі тиімділігі
арта түседі, өйткені мұнда бәсекелі маманды оқытуда жүйелілік пен
біртұтастық принциптері жүзеге асады.
Зерттеудің міндеттері:
- іс қағаздарын жүргізуге оқытуда ақпараттық технологиялардың мәнін
ашу;
- ақпараттық технологиялар арқылы студенттерді іс қағаздарын жүргізуге
оқытудың педагогикалық шарттар жүйесін құрастыру;
- іс қағаздарын жүргізуге оқытудың нәтижелерінің өлшемдері мен
көрсеткіштерін анықтау;
- ақпараттық технологиялар арқылы іс қағаздарын жүргізуге оқытудың
педагогикалық шарттар жүйесінің тиімділігін эксперимент жүзінде тексеру.
Зерттеудің жетекші идеясы – жоғары оқу орнының педагогикалық процесіне
ақпараттық технологиялар арқылы іс қағаздарын жүргізуге оқытуды енгізген
жағдайда студенттерде іс қағаздарын жүргізу білімі, білігі және дағдысы
қалыптасады, ақпараттық қоғамда бәсекеге қабілетті мамандарды оқытуға кең
мүмкіндіктер жасалынады.
Зерттеудің әдіснамалық және теориялық негіздері - тұлға дамуының жалпы
диалектикалық теориясы; таным теориясы; біртұтас педагогикалық процесс
теориясы; аксиологиялық және жүйелілілк қатынас теориясы; зерттеу
проблемасы бойынша философиялық, психологиялық-педагогикалық ілімдер,
педагогикалық технология, педагогикалық эксперимент жүргізу және
математикалық статистика тұжырымдамалары.
Зерттеудің көздері - зерттеу проблемасы бойынша философтардың,
педагогтардың, психологтардың, құжаттанушылардың және іс қағаздарын
жүргізушілердің еңбектері, ресми құжаттар: Қазақстан Республикасының
Конституциясы, Қазақстан Республикасының Білім туралы Заңы, Қазақстан
Республикасының Тілдер туралы Заңы және Қазақстан-2030 стратегиясы,
мамандықтардың білім беру стандарттары және жұмыс оқу жоспарлары; бірқатар
жоғары оқу орындарының жұмыс оқу бағдарламалары; оқулықтар; сөздіктер;
мәселе бойынша ғылыми зерттеу жұмыстар (диссертациялар, монографиялар,
авторефераттар).
Зерттеу әдістері - педагогтардың, психологтардың, философтардың,
құжаттанушылардың, іс қағаздарын жүргізушілердің, тіл және информатика
саласының мамандарының әдебиеттерін теория жүзінде талдау; оқытуда,
педагогикалық іс қағаздарын жүргізуде және құжаттамада, оқулықтарда
ақпараттық технологиялар бойынша жинақталған педагогикалық тәжірибе бойынша
талдау және жалпылау; байқау, әңгімелесу, анкета жүргізу, тестілеу,
педагогикалық тәжірибе, тәжірибелі-педагогикалық эксперимент, математикалық
статистика әдістері.
Зерттеу кезеңдері:
– бірінші кезеңде (2000-2002 ж.ж.) зерттеу проблемасы бойынша
философиялық, психологиялық-педагогикалық, іс қағаздарын жүргізу,
құжаттану бойынша әдебиеттер қарастырылды, жалпыланды, ғылыми-
әдістемелік, диссертациялық жұмыстар талданды. Зерттеудің ғылыми
аппараты (болжам, мақсаты, міндеттері, нысаны, пәні) қалыптасты,
базалы ұғымдар нақтыланды.
– екінші кезеңде (2002-2005 ж.ж.) айқындаушы эксперимент іске
қосылды, іс қағаздарын жүргізуге оқытуды ұйымдастырудың
педагогикалық шарттары жасалды, студенттерді іс қағаздарын
жүргізуге оқыту білімін, білігін және машығын қалыптастыру
деңгейлері анықталды және негізделді; арнайы курс жасалды;
жасалған технология практика жүзінде тексерілді.
– үшінші кезеңде (2005-2007 ж.ж.) студенттерді іс қағаздарын
жүргізуге оқытуды ұйымдастырудың педагогикалық шарттар жүйесін
қолдану және енгізу тиімділігі бойынша қалыптастырушы эксперимент
өткізілді, алынған эксперимент берінділері талданды және өңделді.
Алынған нәтижелер салыстырылды және жалпылама қорытындылар,
ұсыныстар жасалды, диссертациялық зерттеу материалдары рәсімделді.
Зерттеудің негізгі базасы: Эксперименттік жұмыс Е.А.Бөкетов
атындағы Қарағанды мемлекеттік университетінің кәсіби көркем-өнер, шет
тілдері, педагогика факультеттері.
Орындаушы ____________ Тауенова Н.
(қолы)
(аты-жөні)
Дипломдық жоба жетекшісі ____________ Мадиев Т.Б.
(қолы) (аты-жөні)
2 Техникалық – экономикалық негіздеме
Оқыту, білім беру тәжірибесі педагогикалық үрдістің сапасын үнемі
арттырып отыруды талап етеді. Сол себепті педагогикалық үрдісті
технологияландыру мәселесі маңызды болып саналады.
Қазіргі ақпараттық қоғамда өндірістің дамуының негізгі құралы болып
ақпараттық ресурстардың қажеттілігі көрінеді. Сондықтан білім беру саласы
да өзінің дамуы үшін жаңа қадамдарға баруда. Осыған байланысты адамға
ақпараттар кеңістігінде дұрыс бағытты таңдауға мүмкіндік жасай алатын
оқытудың жаңа технологиялары пайда болуда.
Жаңа ақпараттық технологиямен орындалатын қызмет өзінің кез келген
нақты формасында тиімдірек орындалады, адам өркениетті бола бастайды.
Ұрпақ үшін кітаптың маңызы қандай болса, компьютер де оқушы үшін
қоршаған әлемді танудың табиғи құралы болып табылады. Олай болса, барлық
сабақтарды компьютерлердің қуаттануымен жүргізуді үйрену – бүгінгі күннің
кезек күттірмейтін өзекті мәселелерінің бірі.
Соңғы жылдары білім беру аясы жүйесінде компьютерлік техниканы
пайдалану белсенді түрде жүзеге асырылуда. Білім беру жүйесіндегі жаңа
ақпараттық технология дегеніміз – оқу және оқу-әдістемелік материалдар
жинағы, оқу қызметіндегі есептеуіш техниканың техникалық құралдары, олардың
ролі мен орны туралы ғылыми білімнің жүйесін және оқытушылар еңбектерін
жүзеге асыру үшін оларды қолдану формалары мен әдістері деген анықтама
беруге болады. Яғни, ақпараттық технология – білім беру мекемесі
мамандарының жұмысын жүзеге асырушы әдістер мен формалар және балаларға
білім беруші құрал.
Ақпараттық технология қызметінің құралы ретінде жаңа ақпараттық
технологияның компьютерлік құралдары қолданылып жүр, алайда заман талабына
сай компьютерлік техниканың дамып жетілуіне байланысты ғылыми сипаттағы
компьютерлік бағдарламаларды жасау керек және ол оқушының іс әрекетінің
интеллектуалды құрылысымен сәйкес келуі тиіс.
Педагогикалық және әдістемелік әдебиеттерде оқытуда ақпараттық
технологияларды пайдаланудың бірнеше бағыттары көрсетілген, солардың ішінде
мектептегі оқу практикасында қажеттілерінің негізгілері мыналар: компьютер
- оқушы білімін бағалау құралы; компьютерлік модельдеуді қолданатын
зертханалық практикум; мультимедиа-технология, жаңа материалды
түсіндірудегі иллюстрациялық құрал; дербес компьютер, білім жетілдіру
құралы.
Бұдан басқа да, тест генераторлары деп аталатын тестілеуші
бағдарламалар құруға болатын арнайы компьютер бағдарламалары (қосымшалар)
бар. Бұл жағдайда мұғалім тестің сұрақтарын және барысын өздігінен таңдап
алады.
Қазіргі кездегі ақпараттық технологиялар оқу материалдарын иллюстрация
жасау кезінде (мысалы анимациялы слайд-фильмдер) қолданылады. Бұл оқу
үрдісін қозғалыста бейнелеуге мүмкіндік береді. Компьютердің көмегімен
дыбыстық және бейнефрагменттерді де демонстрация жасауға болады.
Қазіргі заманғы ақпараттық технологияларды пайдалану өз білімін көтеру
тиімділігін де арттырады. Бұл бірінші кезекте сандық түрде жазылған
ақпараттарды пайдалану кезінде қажетті мәліметтерді оңай табуға мүмкіндік
береді. Қазіргі кезде көптеген әлемге танымал энциклопедиялар, сөздіктер
электронды түрге айналдырылған.
Бірақ, практика көрсеткендей, компьютер толыққанды оқу құралына әлі
айнала қойған жоқ. Бұл көптеген дербес жағдайларға байланысты:
– Уақытша. Мектеп бағдарламасындағы әрбір пәннің өз ұйымдастырушылық-
әдістемелік және мазмұндық ерекшеліктері болады, соған орай оған ақпараттық
технологияны енгізу кезін таңдай алу керек.
–Техникалық. Дербес компьютерлердің техникалық сипаттамасы әрқилы.
Сондықтан өзімізге қажет қосымша құрылғыларды (сканер, принтер, модем,
наушниктер, микрофон және т.б.) таңдай білуіміз керек.
–Ұйымдастырушылық. Пәнді оқыту үрдісіне ақпараттық технологияларды
енгізу барысында бағдарламалық жабдықтарды баптау және құрылғыларды жөндеу
сұрағы тұрады. Сондықтан мұғалімдерге білікті көмекші қажет.
Осы шарттарды орындаған жағдайда қазіргі ақпараттық технологиялар әсер
етуші дидактикалық құралдар болмақ. Оқу үрдісінде компьютерлік техниканы
қолданудағы қиыншылықтар көбіне мұғалімнің дербес компьютерді дидактикалық
құрал ретінде қабылдауына дайын екендігіне байланысты.
Қазіргі кезде компьютердің көмегімен тек белгілі бір аудиторияларда
ғана емес, сонымен бірге қашықтан оқыту үрдісі де дамып келе жатыр. Ол үшін
Интернет желісіне қосылған компьютер керек. Қашықтан оқыту кезінде
тапсырманы және онымен бірге ұсынылған оқулықтарды қарап отырып білім
алғысы келетін адам өзі ізденіп, жауаптарын салып жібереді. Немесе
бірлескен телеконференцияларға қатысады. Оқытудың бұл түрі анағұрлым арзан,
әрі қалаған уақытыңда оқуыңа, тапсырмаларды орындауыңа мүмкіндік береді.
Бұның бір мысалы ретінде 2007-2008 оқу жылының басында ҚР Президенті
Н.Назарбаевпен бірге өткізілген интерактивті сабақты айтуға болады. Егер
біз барлық мүмкіндіктерімізді толық пайдалана алатын болсақ, онда біздің
келешек ұрпағымыз компьютерлік технологиямен толыққанды білім ала алады.
Адамзат дамуының XXI ғасырында ақпарат негізгі қызметтік өнім болып
табылады. Сондықтан кітапханалық қызметтердің автоматтандыруының кешенді
программаларын жасау негізгі мәселе деп ойлаймын.
Әдетте кітапхана оқырмандары кітапханадан кез-келген ақпаратты алуға
үйренген. Қазір, кітапханада негізгі қызметтерді орындау, яғни қорды
толықтыру, ақпараттық – библиографиялық және абонементік қамтамасыз ету
күрделене түсуде. Кітапхана қорындағы ақпаратты толық түрде жинау, сақтау
және қамтамасыз ету үшін, ол бір ақпараттық база ретінде құрылуы тиіс. Яғни
ақпаратты іздеу жылдамдығы жоғарылауы қажет.
Мәселенің мағынасы- жоғарыда көрсетілген талаптарды әзірлеу үшін
қандай да бір универсалды ДББЖ-нің құралдарын пайдалынбай,Windows-та жұмыс
істейтін, интерфейсі ыңғайлы жұмыс істеу үшін максималды икемденген,
қосымша білімді талап етпейтін, орындалтын файл түрде жүктелетін, жеке
тәуелсіз бағдарламаны әзірлеу. Осы талаптарға сәйкес мына дипломдық жобаның
қажеттілігі туады.
Жобалау барысында келесі шығын түрлері есептелді:
Жобалауға кететін шығындар;
Әдебиеттік зерттеуді өткізуге кеткен шығындар;
Патенттік зерттеуді өткізуге кеткен шығындар;
Жолсапарға баруға кеткен шығындар;
Бағдарламаны жазу, жүйені немесе құралды жасауға кеткен шығын;
Жазғы демалыс үшін жалақы;
Ауырғандарға төлемдер;
Әлеуметтік салық;
Жабдықтарды сатып алу және амортизациялық аударым шығындары;
Материалдарға кеткен шығындар;
Электроэнергия үшін төлем;
Интернет үшін төлем;
Бағдарламаны енгізу жұмыстары;
Бағдарламаны түзету жұмыстары;
Бағдарламаны көшіріп көбейтіп, этикеткаларын басып шығаруға кеткен қаржы;
Бағдарламаны жарнамалау;
Барлық шығындар;
Кірістер;
Тура кірістер;
Қосымша кірістер;
Жалпы пайда;
Тиімділік;
Шығынды өтеу мерзімі.
3 Тақырыпты сипаттау. Оқытудың ақпараттық технологиясы
Оқытудың ақпараттық технологиясы – бұл ақпаратпен жұмыс жасау үшін
арнайы тәсілдер, педагогикалық технологиялар, бағдарламалық және техникалық
құралдар (кино, аудио және видеоқұралдар, компьютерлер, телекоммуникациялық
желілер).
Оқытудың ақпараттық технологиясы – білімді жаңаша беру мүмкіндіктерін
жасау (педагогикалық іс-әрекетті өзгерту), білімді қабылдау, білім сапасын
бағалау, оқу-тәрбие үрдісінде оқушының жеке тұлғасын жан-жақты қалыптастыру
үшін ақпараттық технологияның қосымшасы деп түсіну керек.
Білімді ақпараттандырудың негізгі мақсаты – оқушыларды ақпараттық
қоғам жағдайында тұрмыстық, қоғамдық және кәсіби салалардың іс-әрекетіне
толық, тиімді араластыру болып табылады.
Төмендегі қасиеттер білім жүйесінің өзіндік ерекшелігі болып саналады.
← Тұтынушының қолдану сапасында
← Нәтижесінде әр түрлі салаларда қолданылатын, ақпараттық технологияларды
жасаушы сапасында.
Бірақ компьютер мүмкіндіктерін асыра бағалауға болмайды, өйткені ақпарат
беру – бұл білім мен мәдениетті беру емес, сондықтан ақпараттық
технологиялар педагогтарға тек қосымша тиімді құрал ретінде қызмет
атқарады.
← Көптеген елдердің ғылыми орталықтары мен оқу орындарында нақ осы білім
қажеттілігі үшін мамандандырылған компьютерлік жүйелер саны дайындалды,
олар оқу-тәрбие үрдісінде әр түрлі жағынан қолдауға бағытталды. Бұл –
жүйелердің негізгі түрлері болып табылады.
← Компьютерлік бағдарламаланған оқыту – бұл сәйкесінше, компьютерлік
бағдарламалардың көмегімен бағдарламалық оқыту механизмдерін жүзеге
асыратын технология;
← Материалды компьютердің көмегімен оқу – оқушының жаңа материалды әр
түрлі құралдардың, оның ішінде компьютердің көмегімен өз бетінше оқуын
болжайды. Бұл жерде оқу іс-әрекетінің сипаты айтылмайды, оқу
нұсқауларының жиынымен іске асырылуы мүмкін. Мұның өзі бағдарламалық
оқыту әдісінің мәнін ашады;
← Материалды компьютер қоры негізінде оқу – алдыңғы технологиялар,
технологиялық құралдардың алуан түрін (оның ішінде дәстүрлі оқулықтар,
аудио және видеожазбалар және т.б.) қолданумен айрықшаланатын болса,
мұнда бағдарлама құралдарын, оқушылардың өз бетінше тиімді оқуын
арттыратын бағдарламаларды басымырақ қолдану жүргізіледі;
← Компьютер қорымен оқыту – білім берудің барлық мүмкін боларлық
формаларын қолдану (мұғалімнің қатысуымен), шын мәнінде, жоғарыда
айтылғандармен сәйкес келеді;
← Компьютердің көмегімен бағалау – өз бетінше оқыту технологиясы деп
қарастырылады, дегенмен ол практикада басқаларға құрамдас элемент болып
кіріп жүр. Мұндай жүйе оқылатын пәннің мазмұны мен дәстүрлі оқытуда
қолданылатын немесе оқыту бағдарламаларында жүзеге асырылатын әдістерге
тәуелсіз;
← Компьютерлік коммуникация – білім беру және оны жеткізумен қамтамасыз
ете отырып, жоғарыда аталған технологиялардың барлығының ажырамас құрамы
болып табылады. Жергілікті, аймақтық және басқа компьютерлік желілерді
қолдану үшін жұмсалады. Компьютерлік коммуникация жекелеген оқу
орындарының, қаланың, аймақтың, елдің ақпараттық білім жүйесінің
мүмкіндіктерін көрсетеді.
Оқытудың ақпараттық технологиялары осы ақпараттық білім жүйесінің
шегінде жүзеге асырылатын болғандықтан, осы білім технологиясына ақпараттық
және бағдарламалық қолдаумен көрсететін құралдар бір ғана компьютермен,
оған енгізілген бағдарламамен шектеліп қалмауы керек. Шын мәнінде бәрі
керісінше, оқытудың ақпараттық технологияларының бағдарламалық құралдары
және білім технологияларының өздері ақпараттық білім ортасына – ақпараттық
білім жүйесінен бөлінген жүйешелер түрінде қосылады.
Оқытудың ақпараттық технологиясында қолданылатын бағдарламаны
қамтамасыз етуді бірнеше категорияға бөлуге болады:
· Оқытатын, бақылайтын және үйрететін жүйелер;
· Ақпарат іздеу жүйесі;
· Модельдеу бағдарламалары, микромирлер;
· Танымдық сипаттағы инструменттік құралдар;
· Әмбебап сипаттағы инструменттік құралдар;
· Коммуникацияны қамтамасыз етуге арналған инструменттік құралдар.
Модельдеу бағдарламалары мен микромирлер – бұл ерекше аз
мамандандырылған бағдарламалар, оларды компьютерде арнайы қолдану және оның
кейбір мәселелерін зерттеуге тура келеді.
Инструменттік құралдар деп – жаңа электрондық ресурстар жасауды
қамтамасыз ететін бағдарламаларды атайды:
· әр түрлі форматты файлдар;
· мәліметтер қоры;
· бағдарламалық модульдер;
· жекелеген бағдарламалар мен бағдарламалар жиыны.
Мұндай құралдар пәндік-бағытта болуы мүмкін, сол секілді нақты
міндеттер ерекшелігі мен қолдану саласына тәуелді болмауы да мүмкін. Білім
үрдісінде қолдануға негізделетін бағдарламалық құралдарда сақталатын
негізгі талаптар – бұл жеңілдік пен табиғилық, оқушының оқу материалымен
жеңіл танысуына мүмкіндік жасау. Бағдарламаларға сай келетін талаптар мен
сипаттамаларды HCI (ағылшын тілінде “Human – Computer Interface” –
Интерфейс-адам-компьютер) аббревиатурасымен белгілеу қабылданған. Бұл
сөзбе-сөз аударуды адаммен сұхбаттасуға арналған компьютерлік
бағдарламалар деп түсінуге болады.
Білімді ақпараттандыру жағдайында болып жатқан кемшіліктерге
қарамастан, оны ақпараттық революция деп атауға болады, өйткені қол
жетерлік табыстар мыналар:
־ ақпаратты ұсынудың жаңа формасы. Қызықты, жанды немесе алдын ала
жазылған мультимедиалық ақпарат тек текстен емес, графикалық бейнелерден,
анимациядан, дыбыстан және видеоүзінділерден құралып, Internet желісі
арқылы беріледі немесе басқа телекоммуникациялық құралдар арқылы компакт-
дискілерге жазылады;
־ жаңа кітапханалар. Интеллектуальдық ресурстар көлемі және табыстары
өседі. Internet злектрондық кітапхана каталогтарымен бірігіп, жер
қашықтығы мен уақыт айырмашылығына қарамастан, зор ақпараттар көлемін
жинауға қол жеткізеді. Әрине, мұндай кітапханалар онда сақталатын
ақпараттарға толық жол аша бермейді;
־ оқу сабақтарының жаңа формалары. Студенттер мен оқытушылардың виртуальды
семинарлар және лабораториялар режімінде бірігіп жұмыс жасауы, сонымен
бірге жаңа синхрондық мүмкіндік пайда болды. Бірқатар студенттер үшін
мұндай жұмыс формалары анағұрлым ыңғайлы, өйткені дәстүрлі оқытуға
қарағанда, оларға өз мүмкіндіктеріне қарай, өздеріне қолайлы графикпен
жұмыс жасау және артық ескертулермен кездеспей отырып ашу қызықты;
־ білімнің жаңа құрылымы. Бүгінгі күні білім жүйесіне жаңа құрылым беру
үшін телекоммуникация жүйелерімен толықтырылуы қажет, сонымен қатар білім
үрдісіне ақпараттық және коммуникациялық технологияларды енгізуде жоғары
біліктілікке ие мамандар керек.
Көбінесе қашықтан оқыту бағдарламалары оған барынша мол қол жеткізуге
мақсатталған және оқыту сапасына аса анық емес талаптар қояды. Мұндай
бағдарламаның білім сапасын жетілдіруі үшін орындауы міндетті талаптар
қатарын құрастыруға болады:
־ сапасы мен мүмкіндігі жоғары білім кеңістігін құру, кәдімгі оқу орындары
ұсынатын мүмкіндіктерден жоғары білім ортасын жасау;
־ Internet желісінде әмбебап компьютерлік кітапхана құру, кез келген
уақытта қолданушыға қол жеткізерлік және кәдімгі кітапханаға көлемді
ақпарат беруі тиіс;
־ желі бойынша педагогтармен қарым-қатынас ұйымдастыру;
־ оқытушының да, оқушының да білімін компьютермен тексеру жүйесін жасау.
Төмендегідей базалық шарттар сақталған жағдайда сапалы білімге қол
жеткізуге болады:
־ қымбат тұратын технологиялар мен бағдарлама өнімдерін қолдану;
־ іштей және қашықтан оқыту түрлерін біріктіру;
־ қажетті ақпараттық ресурстарды табуды жеңілдететін толық каталогтар
жасау.
4 Педагог мамандарды даярлауда ақпараттық құзырлықты қалыптастырудың
дидактикалық мүмкіндіктері
Білім беруді ақпараттандыру жағдайында педагог мамандардың
біліктілігін көтеру – бүгінгі күннің негізгі міндеттерінің біріне айналып
отыр. Сондықтан педагог мамандардың біліктілігін көтеруді ақпараттандыру
туралы тұжырымдама, стандарт және оқу-тақырыптық жоспарларын жасақтау
қажет. Аталған қажеттілікті шешу барысында педагог мамандардың біліктілігін
ақпараттық технологияны өз қызметтеріне пайдалану саласы бойынша
тұжырымдама, модульдік жұмыс бағдарламалары жасақталды. Сонымен бірге білім
беруді ақпараттандыру жағдайында педагог мамандардың ақпараттық
сауаттылығын, ақпараттық мәдениетін және ақпараттық құзырлығы сияқты
қабілеттіліктерді қалыптастыру мәселесі бүгінгі күннің өзекті мәселесіне
айналып отыр. Ал, қазіргі таңда жоғарыдағы аталған мәселе қалай жүзеге
асырылып жатыр деген сауал туындайды. Әсіресе, мемлекеттік тілде осы
бағыттағы мәселелер әлі де жеткілікті деңгейде емес.
Психологиялық-педагогикалық ғылымда өңделген қызмет принципіне сәйкес
болашақ педагогтарының жеке тұлғаларының шығармашылық қасиеттерінің дамуы
тек қоғамдық тәжірибені меңгеру, педагог мамандардың өздерінің белсене
қызмет ету арқылы жүзеге асатын меңгеру негізінде ғана жүре алады. Адамзат
мәдениетінің қол жеткізулеріне ие болу үшін әр жаңа ұрпақ осы қол
жеткізулер үшін істелген қызметке ұқсас қызметті жүзеге асыруы керек.
Осыған байланысты педагог мамандардың мамандандырылған қызметіне сәйкес оқу
қызметін ұйымдастыру маман даярлау жүйесінің қажетті кешені болып табылады.
Қоғамда ақпараттандыру, есептеу техникасы құралдары кеңінен таралуымен
байланысты, оқу процесін ұйымдастыруға, сол сияқты білім берудің мазмұнын
өзгертуге де елеулі ықпал етеді. Білім беру жүйесіндегі қайта құрулардың
негізгі субъектісі - мұғалім. Қазіргі мектепке шығармашылық ізденіс
қабілеті дамыған, жаңа педагогикалық технологияларды жете меңгерген,
мамандық шеберлігі қалыптасқан мұғалімдер қажет. Ол бір уақытта педагог-
психолог және оку процесін ұйымдастырушы технолог бола білуі керек.
Компьютердің мүмкіндіктерін ескере отырып, оқыту мәселелеріне талдау
жасасақ, психологияның, педагогиканың іргелі оқыту теориясынан
психологиялық-педагогикалық, әдістемелік мәселелер туындайды.
Орта мектепте информатиканың жеке пән болып оқытылуы, көптеген
педагогикалык ізденістер мен ғылыми-әдістемелік еңбектердің туындауының
жандана түсуіне алып келді. Информатиканың қазіргі қоғамдағы алатын орнын,
ерекшеліктерін ғылыми-әдістемелік тұрғыда негіздеуге арналған көптеген
ғылыми зерттеу жұмыстары жүргізілуде.
Қазіргі заманғы оқыту интелектуалдык ерекшеліктеріне сүйене отырып
білім беруді кажет етеді..
Жаңа технологиялар - педагогтың мүмкіндігін күшейтетін құрал, бірақ ол
мүғалімді алмастыра алмайды. Компьютер мүмкіндіктері психология мен
дидактика тұрғысынан талданып, керек кезінде педагогикалык талаптарға сай
қолданылуы керек. Сырткы эффектіні қуып кетпей, окыту програм-масының тек
сыртқы емес, ішкі тиімділігіне көп көніл бөлген дұрыс. Компьютердің
сызбалық мүмкіндігін молдығы дәрістік экспсриментті бояулы суреттермен,
сызбалармен, кестелер мен байыта түсуге жол ашады, оларды есеп шарттарына
да пайдалануға болады.
Компьютерді мұғалім косымша материалдар, әртүрлі анықтамалык
мәліметтерден акпараттар беру үшін көрнекі кұрал ретінде пайдалана алады.
Мұндай мәліметтерге физикалык формулалар, физикалык шамалардьң өлшем
бірліктері, графиктер, схемалар, иллюстрациялар, физикалык кұбылыстардың
динамикалык бейнесі, тәжірибеге арналған кұрылғылардың тізімі, аспаптардың
сипаттамалары және т.б. жатқызуға болады. Мұғалім араласпай-ақ, оқушылар
өздері меңгеруге тиісті ақпараттар беріледі. Қажетті акпараттарды
жинақтауда электрондык техникаларды енгізу уакыт үнемдейді, карастырып
отырған кезеңде акпараттың толыктығын жоғарылатады, ақпараттык-аныктамалык
жүйе кұрамында электрондық кұрырғылармен жұмыс істеу дағдысын
калыптастыруға мүмкіндік туғызады.
Жаңа акпараттық технология кұралдарын информатика пәнінің
кіріктірілген сабақтарында пайдалану, оқушының шығармашылык,
интеллектуалдык қабілетінің дамуына, өз білімін өмірде пайдалана білу
дағдыларының қалыптасуына әкеледі. Компьютерлік техниканың дидактикалық
мүмкіндіктерін педагогикалык мақсаттарға қолдану, білім мазмұнын анықтауда,
оқыту формалары мен әдістерін жетілдіруде жақсы әсерін тигізеді. Есептеу
техникасымен жұмыс жасату оқушылардың алгоритмдік дүниетанымын
қалыптастырады:
- өз әрекетін саналы түрде жоспарлайды;
- құбылыстарға модельдер кұра біледі.
Программалауды оқыту оқушылардың логикалық қабілетін дамытады, бақылау
мен өзін-өзі бақылауын қалыптастырады, оқушылардъң еңбек ету мен дағдысының
жинақтылығын қамтамасыз етеді, жалпы мәдени-дүниетанымын қалыптастыруға
мүмкіндік туғызады.
Мақсаты:
- ақпараттық-коммуникациялық технологияны оқу процесіне енгізу
жағдайында тұжырымдамалық негізін жасақтау және оны жүйелеу;
- мазмұндық, процессуальдық және бағалау компоненттері негізінде
мазмұны мен оған сәйкес таңдалынатын педагог мамандардың категорияларын
таңдауды болжау;
- білім беруді ақпараттандыру жағдайына педагог мамандардың
біліктілігін көтеру.
Бұл қойылған мақсаттарды шешу үшін келесі міндеттерді қарастырамыз:
- білім беруді ақпараттандыруды дамыту тенденцияларын зерттеу және
оған сәйкес мазмұнын анықтау;
- педагог мамандардың ақпараттық-коммуникациялық пайдалана алу
дайындығын анықтайтын белгілер мен көрсеткіштерді жасақтау және олардың
ақпараттық құзырлығын қалыптастыру мүмкіндіктерін зерттеу.
- педагог мамандарды ақпараттық-коммуникациялық технологияны өз
қызметтеріне енгізуге байланысты ұйымдастыру жүйесін жасақтау.
- ақпараттық-коммуникациялық технологияны білім мекемелерінің
оқу процесіне енгізу бойынша педагог мамандардың іс-тәжірибесін тарату.
4.1 Бiлiм беру қызметкерлерiнiң ақпараттық технологияны қолдану саласы
бойынша бiлiктiлiгiн көтеруді дамытудың негiзгi жолдары
Бiлiм берудi ақпараттандыру процесi пән мұғалiмдерiне, әдiскерлерге,
бiлiм мекемелерiн басқарушыларға жаңа ақпараттық технологияны өз
қызметтерiне жан-жақты пайдалану саласына үлкен талап қояды.
Қазақстан Республикасы бiлiм беру жүйесiн ақпараттандырудың
Мемлекеттiк бағдарламаларының негiзгi мiндеттерiнiң бiрi ретiнде
мамандардың осы сала бойынша бiлiктiлiгiн көтеру және қайта даярлау
қарастырылған. Аталған мiндеттердi жүзеге асыру мақсатында мамандардың
бiлiктiлiгiн көтеру және қайта даярлау бойынша курс тақырыптарының мазмұны
өзгертiлiп, жаңаланды. Оның негiзгi мазмұны бiлiм беру мекемелерiнiң
қызметкерлерiнiң кәсiби шеберлiгiн жаңа ақпараттық технологияны пайдалану
бойынша жетiлдiруге, басқаша айтқанда, бiлiм берудi ақпараттандыруға сай
мамандарды жан-жақты даярлауға бағытталған.
Тәжiрибе жүзiнде дәлелденгенiндей, кез келген мұғалiм мен әкiмшiлiктiң
өз қызметтерiне компьютердi пайдалануы олардың әлемдiк ақпараттық
кеңiстiкке енуде ақпараттық мәдениетiнiң қалыптасатынымен өлшенедi. Сонымен
бiрге, бұл жағдайда, инновациялық әдiстер мен құралдарды оқу процесiне
пайдалану оқушылардың мектеп пәндерiн игеруде қызығушылықтарын арттыруда.
Ақпараттық-коммуникациялық технологияны оқу-тәрбие процесiне пайдалану
оның келесi педагогикалық мүмкiндiктердi жүзеге асыруға мүмкiндiк бередi:
– оқушының дайындық деңгейiн, ынтасын және қабылдау жылдамдығын ескеру
арқылы жаңа материалды меңгертуге байланысты оқытуды ұйымдастыру және оқыту
процесiне жаңа ақпараттық технологияның мүмкiндiктерiн пайдалану;
–оқытудың жаңа әдiстерi мен формаларын (проблемалық, ұйымдастырушылық-
iс-әрекеттiк компьютерлiк ойындар және т.б.);
– проблемалық, зерттеу, аналитикалық және модельдеу әдiстерiн қолдану
арқылы классикалық әдiстердi жетiлдiру;
–жаңа ақпараттық технология құралдарын (жаңа типтi компьютерлер,
телекоммуникация, виртуальды орта және мультимедиа-технология) пайдалану
арқылы оқу процесiнiң материалдық-техникалық базасын жетiлдiру.
Мамандардың бiлiктiлiгiн көтеру мiндеттерiн шешуде оқу процесiнде
ақпараттық және коммуникациялық технологияларды пайдаланудың келесi
мүмкiндiктерi ұсынылады:
–ақпараттық мәдениет элементтерiн қалыптастыруда бiлiм мекемелерiнiң
мамандарының қажеттiлiгiн қанағаттандыру: информатика, ақпараттық және
желiлiк технологиялар саласы бойынша жаңа бiлiмдер алу;
–информатика мұғалiмдерiнiң бiлiктiлiгiн көтеру және қайта даярлау;
–бiлiм беру жүйесiн басқару мамандарын және пән мұғалiмдерiн жаңа
ақпараттық технологияны өз қызметтерiне еркiн пайдалана бiлуге үйрету;
–информатика пәнiн оқытудың көкейкестi мәселелерi бойынша информатика
мұғалiмдерi үшiн стажировка өткiзу және оны ұйымдастыру;
–арақашықтықтан оқыту формаларына мұғалiмдердiң қызметiн бағыттау;
–облыстағы бiлiм беру мекемелерiн ақпараттандырудың ғылыми-әдiстемелiк
бағыт бойынша жетекшiлiк ету;
–облыстың бiртұтас бiлiмдiк желiсiнiң ақпараттық ресрустарын
қалыптастыру;
–оқу процесi мен ғылыми-әдiстемелiк жұмыстарға жаңа ақпараттық
технологияны қолдану негiзiнде олардың озық тәжiрибелерiн тарату.
Бiлiм беру мекемелерiнiң қызметкерлерiнiң жаңа ақпараттық технологияны
меңгерту саласы бойынша бiлiктiлiгiн көтерудің даярлау мiндеттерiн шешуде
институт көлемiнде осы сала бағытында өткiзiлетiн курстарды сабақтастыру
процесi жүзеге асырылуда.
Педагог мамандарды ақпараттық-коммуникациялық технология негiзiнде
дайындауда келесi қағидалар негiзге алынған:
–вариативтiлiк — әрбiр бiлiм беру қызметкерлерiнiң жасақтаған
материалдарына сәйкес бiлiктiлiктi көтеру жүйесiн бағыттайды;
–болашаққа негiзделген — күтiлетiн нәтиженi анықтайтын кезеңдiк
бағдарламалардың бағытын орнықтырады және жеке тұлғаға бағытталған курстың
жалпылама мақсатын анықтайды;
–рефлексивтi-креативтi — жаңа ақпараттық технологияларды меңгерту
бiлiмдерiн ұйымдастыруда курстың бағыты даралық-шығармашылық негiзге
бағытталуы қажет;
–эргономикалық — нақтылы мәселелердi үйренуге қажеттi уақыт мөлшерi
талап етiледi;
– iзгiлiктiлiк — бейiмделген оқыту жүйесiн құруды талап етедi,
бiлiктiлiктi көтеру жүйесiнiң құрылымы мен нақтылы нәтижесiн анықтау;
–тәжiрибеге бағытталған — оқыту көздерiнiң бiрi ретiнде оқытушылардың
тәжiрибесi қолдану идеясы жүзеге асырылады және нақытлы iс-әрекеттер
бойынша тыңдаушылардың танымдық процестерiнiң өзара байланыстылығы мен
олардың жеке тұлға ретiнде қалыптасу деңгейi анықталады;
– жекелеген консультация беру - тыңдаушыларға консультация беру
ұсынылады. Ол мына бағытта жүргiзiледi: әрбiр тыңдаушының өзiндiк
ерекшелiгiн ескере отырып қойылған нәтижелерге жетуге байланысты игерiлетiн
мәселелердiң мазмұны мен оған қолданылатын тиiмдi әдiс-тәсiлдер.
Бiлiм беру қызметкерлерiн қайта даярлау практикалық және жобалық
сипатты анықтайды. Ол ақпараттық және коммуникациялық технологияны қолдану
тәжiрибесi, сабақты ақпараттық ортаға бейiмдеп, жобалау және т.б.
жұмыстарды қамтиды.
Жаңа ақпараттық технологиясына дайындау мынадай екi негiзгi модуль
бойынша құрастырылған: “Педагогтың ақпараттық құзырлығы” және “Оқытудағы
ақпараттық технологиялар”.
Ақпараттық мәдениеттi дамыту қазiргi педагогтың ақпараттық құзырлығына
қойылатын талаптарына сай анықталады:
1. қазiргi бiлiм беру жүйесiндегi ақпараттық кеңiстiк туралы бiртұтас
түсiнiктi қалыптастыру (бүкiләлемдiк ақпараттық ресурстарға бағдарлау,
ақпараттарды iздеу алгоритмi мен ақпараттарды аналитикалық-синтетикалық
тұрғыдан өңдеу әдiстерiн меңгерту).
2. ақпараттық (дербес жағдайда, компьютерлiк) сауаттылық: оқу-
әдiстемелiк, озық тәжiрибелердi зерттеу, ғылыми-зерттеу нәтижелерiн
түрлендiру мен технологияларды қолдану әдiстерiн меңгерту; қолданбалы
программалық құралдарды меңгерту; жаңа программалық құралдарды меңгерту.
3. өз қызметтерiн жаңа ақпараттық технологияның мүмкiндiктерiн
пайдалану: жаңа ақпараттық технологияның мүмкiндiктерi туралы бiлiм;
коммуникациялық қызметтердi пайдалану дағдысы; бiлiм беру процесiнiң
ерекшелiктерiн ескере отырып, педагогикалық программалық құралдарды қолдану
және оларды өз қызметтерiмiзге сәйкес бейiмдеп пайдалану.
4.2 Ақпараттық технологиялар: қамданған қапы қалмайды!
Үстіміздегі жылы елімізде ақпараттық технологияларды енгізу мәселелері
жәмиғат талқысына түскен айтулы екі оқиға орын алды.
Соның алғашқысы-наурыз айында шақырылған ақпараттық технологиялар (ІТ)
компаниялары мен софтверлік компаниялардың республикалық Ассоциациялары
шақырған Қазақстан IT кәсіпорындарының бірінші сьезі. Сьезді шақыру
қажеттігі ақпараттық технологияларды енгізу мәселелерінде қалыптасып
отырған ахуалдан және Елбасы бәсекеге қабілетті экономика құру және
еліміздің ІТ индустриясын дамыту жөнінде алға қойып отырған міндеттерден
туындады.
Екінші оқиға-посткеңестік кеңістіктегі интернеттің даму проблемалары
бойынша маусым айында Алматыда өткен алғашқы Интернет-Балама-2008
Халықаралық конференциясы. Оған Қазақстанның, Ресей мен Қырғызстанның
ақпараттық компанияларының, жарнама және маркетингтік агенттіктерінің
өкілдері қатысып, мемлекеттік құрылымдар, коммерциялық емес ұйымдар мен
бизнес арасындағы сындарлы сұхбат орнату мәселелерін талқыға салды.
Осы аталған шараларды ұйымдастырып, өткізуге белгілі математик-
ғалым, Халықаралық ақпараттандыру академиясының академигі, BIMASH
компаниясының бас директоры Еркін Рамазанұлы Сүлейменов мұрындық болды.
4.2.1 Интернет көкжиегі кеңейіп келеді
Еркін Сүлейменов, Халықаралық ақпараттандыру академиясының
академигі, Софтверлік компаниялардың қазақстандық ассоциациясының
президенті: IT-бизнес өкілдерінің ортақ міндеттерді шешу жолында топтасып,
бірігуі, отандық ІТ индустриясын дамыту жөнінде Үкімет пен ІТ-
кәсіпорындарға ұсыныстар әзірлеу, Мемлекет басшысына үндеу қабылдау сияқты
өзекті мәселелер ақпараттық технологиялар компанияларының бірінші сьезін
шақырудың негізгі мақсаттары болды.
ХХ ғасырдың соңы мен ХХІ ғасырдың басындағы әлемдік экономиканың
дамуы ақпараттық технологиялар рөлінің қоғамдық қызметтің барлық
салаларындағы өсіп отыруымен сипатталады. Міне сондықтан да бәсекеге
қабілетті экономиканы құру міндетін шешу отандық ІТ индустриясын дамытуды
қамтамасыз етпейінше мүмкін болмақ емес.
Экономикалық бұлқыныс жасаған және әлемдік экономикаға белсенді
түрде кірігіп жатқан көптеген елдер (Үндістан, Ирландия, т.б.) кезінде ІТ
индустриясын дамытуға ден қойды. Ақпараттық технологияларды басым дамыту
жөнінде стратегиялық шешім қабылдаған бұл елдер өз заңдарын халықаралық
практикамен үйлестіруді жүзеге асырып, экспортты салықтық ынталандыру; ІТ
индустриясы өнімдері импортын ырықтандыру, технологиялы компанияларды
белгілі бір мерзімге табыс салығынан босату, софтверлік компаниялар үшін
өзге де ерекше салық жеңілдіктерін енгізу жөнінде нормативтік-құқықтық
актілер қабылдады.
Қазақстан шикізаттық экономикадан инновациялық экономикаға көшу
жөнінде бағыт алатынын жариялағанына қарамастан, отандық ІТ саласын дамыту
жөнінде нақты саясат ұстанбай отыр. Бір орында шиырлау, ІТ-бизнестің
бағдарсыз дамуы, мемлекеттік тапсырысқа тәуелділік, рыногымызға енуі
ұлғайып отырған шетелдік компаниялармен бәсекеде әлсіздік, шенеуніктердің
жолсыздығы алдындағы дәрменсіздік осының салдары.
Қазір Қазақстанда ақпараттық-коммуникациялық технологияларға
қатысты бірқатар бағдарламалар қабылданып, жүзеге асырылуда: олар-
Индустриялық-инновациялық даму стратегиясы, телекоммуникацияны дамыту,
электрондық үкімет, ақпараттық теңсіздікті кеміту бағдарламалары. Бұлардың
ешқайсысы да ІТ саласының түйінді мәселелерін шешіп бере алмайды. Осы
олқылықтың орынын толтыратын мезгіл жетті, сондықтан да ІТ саласының дамыту
бағдарламасын және Электрондық Қазақстанды қалыптастырудың біртұтас
тұжырымдамасын жасау қажет болмақ.
Қазақстан ІТ саласының түйінді мәселелері мыналар: еліміздің ІТ
инфрақұрылымының нашар дамуы; саланы дамыту бағдарламасының және оның
дамуына жауап беретін мемлекеттік органның болмауы; рыногымызға белсенді
түрде еніп жатқан шетелдік компаниялармен салыстырғанда отандық ІТ саласы
кәсіпорындарының бәсекеге қабілетсіздігі; толып жатқан әкімшілік
кедергілердің болуы; саланың заңдық және нормативтік-құқықтық базасының
әлсіздігі; ІТ саласының проблемаларына, соның ішінде Мемлекет басшысы
елімізді индустриялық-инновациялық дамыту жөнінде алға қойған міндеттерді
шешу мәселесіне мемлекеттік құрылымдар тарапынан назар бөлінбеуі және
басқалар.
Еліміздің қазіргі заманғы ақпараттық технологиялары саласын табысты
дамыту үшін мына төмендегідей шараларды жүзеге асырған жөн, нақтылап айтсақ
ІТ саласы дамуының басымдығын анықтауда ақпараттық технологияларға қатысы
бар қолданымдағы бағдарламалық құжаттарға толықтырулар енгізу, саланы
дамытудың қысқа мерзімдік бағдарламасын қабылдау, ІТ саласын дамытуға жауап
беретін мемлекеттік органды анықтау және оған қажетті ресурстар беру, ІТ-
кәсіпорындардың инвестицияларға жолын ашу үшін инвестициялау тетіктерін
елеулі түрде жақсарту және кеңейту, сала кәсіпорындарына преференциялар
беру жөнінде Салық және Кеден кодекстеріне өзегертулер қабылдау,
ақпараттандырудың осы саласында зияткерлік меншікті қорғауды заңды түрде
қамтамасыз ету және қарақшылықпен дәйекті түрде күресу, сала алдында
тұрған міндеттерді шешуге қабілетті отандық ІТ-кәсіпорындар мен ІТ-
мамандардар құрамын мақсатты түрде қалыптастыру, ІТ-саласының дамуы
саясатының негізгі ережелерін тұжырымдауға салалық бизнес өкілдерінің
қатысуын жандандыру, ақпараттық технологиялардың импорты мен экспорты
үдерісінде кездесетін әкімшілік кедергілерді жою қажет.
Сьезд жұмысына ІТ-қоғамдастықтың өкілдері ғана емес, сондай-ақ
мемлекеттік органдардың, әкімдіктердің, ұлттық компаниялардың, банк-қаржы
жүйесінің және жетекші вендорлардың өкілдері қатысқандықтан, сөзіміз жерде
қалмайды деп санаймыз.
Ал, Интернет-Балама-2008 Халықаралық конференциясы да саланың
өзекті мәселері көтерілген келелі мәжіліс болды. Конференцияда еліміздегі
халық саны 15 620 615 адам екендігі, оның 1 869 000-ы интернетті
пайдаланатыны, бұл әлемдегі 220 елдің ішіндегі 76 орынға сәйкес
келетіндігі, соңғы жылдары қазақ тілді интернеттің дамып келе жатқандығы
атап өтілді. Сөз алған шешендердің пікірінше, Қазақстанда және өзге де
посткеңестік елдерде интернет коммуникация және ақпарат жеткізу құралы
ретінде ғана қарастырылып келеді. Ал, шынтуайтында ол жедел дамып отырған
әлеуметтік-экономикалық феномен болып табылады. Бүгінде интернет
мемлекеттік органдардың, кәсіпкерлік құрылымдар мен жұртшылықтың арасындағы
дәнекер іспетті. Интернетті өмірге кеңінен енгізудің аса маңызды қырларының
қатарында қазақ тілін дамыту мәселесі де тұр. Мемлекеттік тіл басымдығының
әлеуметтік-мәдени маңызы бар.
Конференцияның Интернеттегі соңғы технологиялар, Интернет
тұтынуға мүмкіндік беретін технологиялар, БАҚ және әлеуметтік желілер,
Медиа-өлшем, Интернеттегі жарнама сияқты секцияларында ақпараттық
технологияларға қатысты қызғылықты деректер келтірілді. Ал, Интернеттегі
қазақ тілі тақырыбы бойынша баяндамалар мен жарыссөздің қатысушылардың зор
ынтасын аударғанын атап өту қажет. Начнем с понедельника республикалық
апталығының бас директоры, жазушы Дидар Амантай жүргізген бұл секцияда Жас
қазақ газетінің жауапты хатшысы Асхат Еркімбай Қазақ тіліндегі блогтар
мәселесін көтерді, ал мен Мемлекеттік тіл порталы тақырыбына баяндама
жасадым. Порталдың басты мақсаты–пайдаланушыларға әртүрлі тақырыптар мен
бағыттардағы электрондық сөздіктер, оқыту бағдарламалары мен тестілер,
терминологиялық қызмет көрсету құралдарын, қазақ тілінің ұлттық корпусын,
энциклопедиялар ұсыну болып табылады.
Мемлекеттік тіліміздің қазіргі ақпараттық технология негізіндегі
даму бағдарламасы тұжырымдамасының негізіне соңғы он жылдықтағы екі басты
технологиялық үздік жетістік алынған, ол – WEB 2.0 және интернет-қызмет
көрсетуді интеграциялау. Бұл технология қазақ тілінің дамуы мен
кемелденуінде үлкен рөл атқарады, қоғамдық өміріміздің барлық салаларында
кең таралуына аса күшті серпін береді, бұл үдеріске қарапайым
пайдаланушылар мен талапкерлерден бастап мамандар мен құзыретті
сарапшыларға дейінгі жалпы жамиғатты қатыстыру жолымен жүзеге асыруды
көздейді.
Порталда мынадай тілдік қызметтер көрсетіледі: үлкен қазақша-орысша-
ағылшынша сөздік қазақ,орыс, ағылшын тілдері шеңберінде кез-келген
бағыттағы аударманы ұсынса, көпсалалы терминдік сөздіктер
ғылым салалары мен қоғамдық қызмет салаларынан арнайы терминдерді
сипаттауға арналған, фразеологиялық және орфографиялық сөздіктер қазақ
тіліндегі сөздер мен фразеологизмдердің мағыналарын сол тілдің өз құралдары
арқылы, сондай-ақ сөздерді орфографиялық талдауды түсіндіретін
лингвистикалық сөздіктер болып табылады. Қазақстан мультимедиялық
энциклопедиясы еліміздің жануарлар әлемі туралы интерактивтік анықтамалық-
танымдық ақпараттар ұсынады. Сондай-ақ ал электрондық-терминологиялық
орталық та бар, ол қазақ тілі терминдерінің жиынын қалыптастыру мақсатында
мамандардың ұжымдық жұмысын ұйымдастыруға арналған. Қазақстан Республикасы
мемлекеттік тілін меңгеру деңгейін анықтау үшін тестілеу жүйесі сияқты
қосымша қызмет те көрсетіледі.
Ақпараттық технологиялар–Абылай аспас Арқаның асу белі емес,
өркениет көшіне ілесудің қажетті шарттарының бірі. Қамданған қапы
қалмайды деген, сондықтан да болашақ жүгін көп болып, жұмыла көтеруіміз
керек.
4.3 Оқытудың компьютерлік технологиясы
Оқыту, білім беру тәжірибесі педагогикалық үрдістің сапасын үнемі
арттырып отыруды талап етеді. Сол себепті педагогикалық үрдісті
технологияландыру мәселесі маңызды болып саналады.
Қазіргі ақпараттық қоғамда өндірістің дамуының негізгі құралы болып
ақпараттық ресурстардың қажеттілігі көрінеді. Сондықтан білім беру саласы
да өзінің дамуы үшін жаңа қадамдарға баруда. Осыған байланысты адамға
ақпараттар кеңістігінде дұрыс бағытты таңдауға мүмкіндік жасай алатын
оқытудың жаңа технологиялары пайда болуда.
Жаңа ақпараттық технологиямен орындалатын қызмет өзінің кез келген
нақты формасында тиімдірек орындалады, адам өркениетті бола бастайды.
Ұрпақ үшін кітаптың маңызы қандай болса, компьютер де оқушы үшін
қоршаған әлемді танудың табиғи құралы болып табылады. Олай болса, барлық
сабақтарды компьютерлердің қуаттануымен жүргізуді үйрену – бүгінгі күннің
кезек күттірмейтін өзекті мәселелерінің бірі.
Соңғы жылдары білім беру аясы жүйесінде компьютерлік техниканы
пайдалану белсенді түрде жүзеге асырылуда. Білім беру жүйесіндегі жаңа
ақпараттық технология дегеніміз – оқу және оқу-әдістемелік материалдар
жинағы, оқу қызметіндегі есептеуіш техниканың техникалық құралдары, олардың
ролі мен орны туралы ғылыми білімнің жүйесін және оқытушылар еңбектерін
жүзеге асыру үшін оларды қолдану формалары мен әдістері деген анықтама
беруге болады. Яғни, ақпараттық технология – білім беру мекемесі
мамандарының жұмысын жүзеге асырушы әдістер мен формалар және балаларға
білім беруші құрал.
Ақпараттық технология қызметінің құралы ретінде жаңа ақпараттық
технологияның компьютерлік құралдары қолданылып жүр, алайда заман талабына
сай компьютерлік техниканың дамып жетілуіне байланысты ғылыми сипаттағы
компьютерлік бағдарламаларды жасау керек және ол оқушының іс әрекетінің
интеллектуалды құрылысымен сәйкес келуі тиіс.
Педагогикалық және әдістемелік әдебиеттерде оқытуда ақпараттық
технологияларды пайдаланудың бірнеше бағыттары көрсетілген, солардың ішінде
мектептегі оқу практикасында қажеттілерінің негізгілері мыналар: компьютер
- оқушы білімін бағалау құралы; компьютерлік модельдеуді қолданатын
зертханалық практикум; мультимедиа-технология, жаңа материалды
түсіндірудегі иллюстрациялық құрал; дербес компьютер, білім ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz