Күн энергиясның даму перспективасы

КІРІСПЕ

Күн -Жер бетінің көзі: жарықтың, жылудың, өмірдің. Тек қана күннің көзі адамдарға олар отты пайдалануды үйренбей тұрып, жылуды берген. Күн энергиясы адам қоғамының бірінші игеруі болған. Дүниеде табиғи шектеудің бірнеше түрлері бар. Егер жанармай санының бағасын үш категориялар бойынша алсақ: қарастырылған, мүмкін, ықтималды, онда көмір 600 жылға, мұнай- 90, табиғи газ - 50, уран - 27 жылға жетеді. Басқаша айтқанда барлық категориялар бойынша жанармайлардың барлық түрлері 800 жылда жанып бітеді. Қазіргі күнмен салыстырғанда 2010 жылға минералды шикізаттарға сұраныс 3 есе артуы мүмкін. Қазір бай орналасуы бар мемлекеттер соңына дейін өңделген. Әрине жағдайды басқа да пайдалы қазбалар арқылы қарастырады. Егер энергияны өңдеу бүгінгі қарқынмен өсетін болса, онда қазіргі пайдаланатын жанармайдың барлық түрлері 130 жылда қолданылып бітеді, демек ХХII ғасырдың басында. Энергетика саласының негізгі тұтынушылар өндірісінің дамуымен, адамзат дәстүрлі емес энергия көздерінің, ресурстардың барлық жаңа түрлерін пайдалана бастады. Ғылымдық және басқа да күрделі технологиялармен байланысты жаңа пайда болуы орындарына кеткен финанстық шығындармен энергия көздерін қолдану қарастырылады.

Сонымен қатар энергетикалық ресурстарды алу мәселелерімен. Энергияның альтернативті көздерін қарастыру үшін глобальді жылу мәселесі маңызды рөл атқарады. Жылуды, электр энергиясын алу және транспортты құралдар жұмысын қамтамасыздандыратын кезеңде көмірді, мұнайды және жанармайды жаққанда пайда болатын көміртегі оксиді (СО2), Күнмен жылыған, біздің планетамыздың бетіндегі жылу сәулеленуін жұтады және бу эффектін құрады. Күн энергетикасы дүниежүзіндегі альтернативті энергияларының қолайлы түрі болып саналады. Альтернативті энергия көздерімен толық жабдықталатын үйлер немесе салынған ғимараттарда осындай станцияларды орнату келешекте үлкен мағынаға ие болады. Қазақстан күн энергиясының барлық негізгі бағыттарымен жұмыс жасайды, сонымен қатар әлемдік деңгейден қалып келеді. Жартылай өткізгіштерді алу мен тазалауға, фотоэлементтерді, аккумуляторларды өңдеуге, күн станцияларын соғуға, тұзды суды тығыздауға, тұрғын үйде гелиоэнергияны пайдалануға 300 ғана ғылыми жобалар жинақталды. Қазақстан аймағы «күн белбеуінде» орналасқандықтан, мемлекетте күн энергиясын пайдалануда және осы көрсеткіштерімен әлемдік лидері болуға мүмкіндіктері көп. Альтернативті энергетика - Қазақстан үшін маңызды және әртүрлі жоспарлы мәселе болып табылады.

1 Электрлік бөлім

1. 1 Күн энергиясның даму перспективасы

Әр секунд сайын күн 88·1024 кал. сәулелендіреді немесе 370·1012 ГДж жылулық. Осыдан жердегі жылу мөлшері энергетикалық эквивалентке тек 1, 2·1012 Вт түседі, демек жылына 1018 квт·сағ немесе дүниежүзінде пайдаланылатын энергияның он мың рет көбірек. Онымен салыстырғанда энергияның басқа көздері жылуды азырақ береді. Егер, мысалы, Күн потенциалын өңделмеген бос жерлерге түсетін күн энергиясы бойынша анықтайтын болса, онда орташа жылдық қуат 1 Гвт құрайды, ол дүниежүзінің бүкіл стационарлық энергетикалық орнатуларының қуатынан 5000- ға көп. Күн энергиясын қолданудың практикалық мақсатын күн энергиясының максималды1квт\м ² тең сәулеленуі бойынша орнатады. Бұл Жерге келетін күн шағылысу ағынының ең үлкен тығыздығы. Осы 0, 3 -2, 5 мкм толқын ұзындығының диапазонындағы сәулелену қысқа толқынды деп аталады және көру спектрін қосады. Бірақ ол 1-2 сағатқа, жаз күндері экваторға жақын енге созылады. Аудан тұрғындарына орнына, тәулік уақытына және ауа райына байланысты орташа күн сәулеленуі 200-250 вт\м ² құрайды. Бұл өндіріс кәсібінің көзқарасы бойынша өте көп. Мысалы, шаруашылық қызметпен шарттандырылған жасанды энергияның орташа тығыздығы 0, 02 вт\м ² тең, демек күн энергиясының орташа тығыздығынан 1 рет кіші. Жер шарының жеке орындарында бұл көрініс айтарлықтай жоғары(Жапонияда - 2 вт\м ² , Германияда - 20 вт\м ² ) . Есептеулер көрсетімі бойынша қазіргі энергия пайдалануын қанағаттандыру үшін 0, 0025% Жер бетіне түсетін күн энергиясын электр энергиясына айналдыру жеткілікті. Тек қана күн энергиясын пайдалану адамның электр энергиясына деген бүкіл қажеттіліктерін жабады. Осы қысқаша талдау қорытынды жасауға алып келеді. Германия әлдеқайда нашар күйде (күн активтілігінің төменгі активтілігі), бірақ 2015 жылы күн энергиясының 30% пайдалануына өтеді. Қазақстанда күн радиациясының потенциалы 1300-1800 кВт. ч/м2. жыл. Континенттік климатпен байланысты жылына күн сағаттарының 2200-3000 құрады. Климат анық күндердің (әсіресе жаз мезгілінде) үлкен сандарымен, ауаның жоғары температурасымен және жыл ішіндегі атмосфералық жауын шашындардың санымен сипатталады. Ресей территориясының маңызды бөлігінде күн энергиясын падаланудың қолайлы климаттық шарттары бар. Оңтүстік аудандарында күн сәулеленуі жылына 2000 нан 3000 дейін жалғастырылады, ал жылу энергиясының горизонтальді бетіне жылдық кіріс- 1280 ден 1870 кВт·сағ 1 кв. м- не. Ең Күнді айларында- шілдеде- горизонтальды беттің 1 кв. м. келетін энергия мөлшері орташа есеппен күніне 6, 4 дан 7, 5 квт·сағ дейін құрайды. Күн энергиясының кең қолдану мұнда маңызды шаруашылық мағынаға ие болады. Энергияның жаңартылған және экологиялық таза көздерді пайдаланудың ізденіс жолдарымен байланысты мемлекеттің гелиоресурстарының және күн радиостанциясының потенциалы бойынша аумақты аудандастыру бағасы болып табылады. Осылайша жаңартылу мен күн энергиясы ресурстарының үлкен масштабтарын, «тегіндігін» көрсетуге болады. Бірақ Жер бетіндегі күн радиациясының төменгі тығыздығы (орташа 250 вт\м ² , жақсырақ аудандарда - 1 квт\м ² ) және Жер бетіне келудің реттелмейтін тәртібі (Жердің айналуы, бұлттылық) оны пайдалануда техникалық қиыншылықтар туғызады (үлкен шағылыстыру және жұтылу беттерінің, бағыттау жүйелері, аккумуляторлар және т. б. қажеттіліктер) . Жер бетіне келетін күн сәулесі ағынының ең үлкен тығыздығы 0, 3-2, 5 мкм толқын ұзындығы диапазонында 1кВт\м ² құрайды. Бұл сәулелену қысқа толқынды деп аталады және көру спектрін қосады. Күн сәулеленуі - жоғарырақ температуралы қолжетімді көздің энергетикалық ағыны (Т күн беті= 6000° К. ) . Жылу энергиясы стандартты техникалық құралдар көмегімен (мысалы, бу турбиналары) және фотохимиялық, фотофизикалық қарым- қатынастар негізінде өңделген әдістермен қолданылуы мүмкін. Күн сәулелендірудің энергиясын пайдаланатын күн құралдары Жер бетінде, сонымен қатар Жер атмосферасынан бөлек орналаса алады. Қысқа толқынды күн сәулеленуінің атмосфера арқылы өту кезеңі келесі қарым- қатынастарды ажыратады:

1. жұтылу- сәулелену энергиясының жылуға өтуі, жарықтың тізбекті сәулеленуі, малекулалардың қозуы.

2. шашырату- бұрышына байланысты жарықтың таралу бағытының өзгерісі.

3. шағылысу бұрышқа байланысты емес, орташа есеппен 30% ғарыштық күн сәулеленуі қайтадан ғарыштық кеңістікке шағылысады. Сәулеленудің көп бөлігі бұлттармен, аз бөлігі- жер бетіндегі қар мен мұзбен шағылысады.

Осылайша күн энергиясын қабылдағышты орнатуына энергияның қажетті мөлшерін жинау мен жиналған энергияны қалайша пайдалануды анықтау керек. Онда қабылдағыштың өлшеуге болады. Күн энергиясының ең анық аймағы суды, ауаны жылыту. Суық климатты аудандарда тұрғын мекемелерін жылыту және ыстық су жабдықтауы қажет. Күн энергиясы су, ауа жылытқыштарында, күн дистилляторларында, астық кептіргіштерде, күн мұнарасында қолданылады (мұнаралық типтің күндік энергетикалық орнатуы) . Электр энергиясын табуға арналған күн жүйелері КЭС деп аталады (күн энергетикалық станциялары) . Күн энергиясының концентрациясы 100 ден 700°С дейін температураны алуға мүмкіндік береді. Диаметрі 30 м параболалық концентраторларды жасау қиынға соғады, сонымен қатар 200 кВт. сағ электр энергиясын алуға үлес қосатын, осындай бір құралдың қуаты 700 квт құрайды. Бұл үлкен емес энергия жүйелері үшін жеткілікті, бірақ стационарлы коммуналдық желілер үшін жеткіліксіз.

Техникалық мәселелер

Күн электрстанциясы түнде жұмыс жасамайды, таңғы және кешкі уақыттарда жеткілікті тиімді жұмыс істемейді. Сонда да электр тұтынудың көп мөлшері кешкі уақытта пайдаланылады. Сонымен қатар ауа райының өзгеруіне байланысты электр станциясының қуаты тез және күтпеген уақыттта тербелуі мүмкін. Осы кемшіліктерді жою үшін тиімді электрлік аккумуляторларды пайдалану (қазіргі кезде бұл шешілмеген мәселе) немесе үлкен аймақты алатын гидроаккумулирлейтін станцияларды құру керек немесе әлі экономикалық тиімділіктен алшақтау сутекті энергетиканың концепциясын қолдану керек. Күн электр станциясының қуатының тәулік уақытына және ауа райы шарттарына тәуелділік мәселесі күн аэростатты электр станциялары кезінде шешіледі.

1. Күн фотоэлементтерінің қымбаттығы. Технологияның дамуымен бұл кемшілікті жою мүмкін. 1990-2005 жылдары фотоэлементтерге бағалар орташа есеппен жылына 4 % төмендеп тұрды.

2. Күн элементтерінің жеткіліксіз ПӘК-і.

3. Фотопанельдердің бетін шаңнан және ластанудан тазартып тұру қажет. Олардың аймағында бірнеше квадрат километрда қиыншылық туғызуы мүмкін.

4. Фотоэлектрлік элементтердің тиімділігі оларды қыздырған кезде байқалады, сондықтан әдетте сулы салқындату жүйесін орнату қажеттігі туындайды.

5. 30 жылдан соң фотоэлектрлік элементтердің тиімділігінің эксплуатациясы төмендей бастайды.

Кесте 1 - Жылулық күн электрстанцияларының сипаттамалары

(p) = болжам; (d) = факт;

1. 2 Күн электр станцияларының экономикалық және құрылымдық мәселелері

Жылу электр станцияларымен өңделген электр бағасы көптеген факторларға байланысты. Солардың ішінде капиталды шығындар, эксплуатациялық шығындар және техникалық қызмет көрсету шығындары, жүйенің өнімділігі. Бірақ технологияның бағасы және электр энергиясының соңғы әсерінен шығарылған бағасы берілген технологияға қатысы жоқ сыртқы факторларға байланысты. Мысалы, параболалық концентраторлар мен епті автономды орнатулар күйіндегі мұнаралар қымбат болуы мүмкін. Олардың бағасын төмендетіп органикалық отынмен жұмыс жасайтын қазіргі электр станцияларымен салыстырғанда бәсекеге төзімді етіп, олардың қуатын жоғарылатып, бір ауданда бірнеше энергетикалық объектілер орналасқан күн энергия орталарын құру керек. Сонымен қатар, бұл технологиялар отынның дәстүрлі түрлерін ығыстырады, налогты реттеу олардың бәсекеге төзімділігіне маңызды әсерін тигізеді.

Жылуды аккумулирлеу арқасында төзімді және электр энергиясының жұқа көзі болады. Ол сенімділікті және электр энергиясын қажет кезде өңдеу мүмкіндігіне ие. Нәтижесінде басқармалы электр энергиясы коммуналды кәсіпорын үшін жоғары бағаланған, өйткені құру мен жаңа электр станцияларын пайдалану қажеттіліктерінің орнын толтырады. Күн жылу электр станциялары дәстүрліге қарағанда қымбатырақ тұрады, құндылығы жоғарырақ болуы мүмкін.

Жылулық күн электр станциялары квалификациялы, дәстүрлі электр станцияларына қарағанда екі жарым есе жоғары төлемді жұмыс орындарын құрады. Калифорния штатының энергетикалық коммисиясы зерттеу жүргізді. Күн жылу электр станциясы үшін федералды және жергілікті бюджетке эквивалентті қуатты бу газының станциясына қарағанда 1, 7 ге көбірек салық төленеді. Егер осы электр станцияларына бірдей салық төленсе, олардың өңделген электр бағасы шамамен бірдей болатын еді. Егер 1% ғана жердің шөлдері экологиялық таза күннің жылу энергиясының өңделуінде қолданылса, дүние жүзіндегі қазбалы отынды жағу арқылы алынуына қарағанда көбірек болар еді. 2003 жылы АҚШ және басқа мемлекеттерде орташа қуаты 700 мегаватт жоғары жылу күн электрінің өңделуі ашылған. Бқл жүйелерді пайдалану 2010 ж. 5000 мегаватт жоғарлауы тиіс, ал ол 7 миллион адамның тұрмыстық қажеттіліктерін қамтамасыздандыруға жеткілікті. Сонымен қатар энергия санын тиімдей алады.

Күн орнатудың негізгі конструктивті элементі - коллектор, онда күн энергиясын алу және оны жылуға айналдыру, және ауаның, судың, тағы басқа жылу тасымалдаушыларды түрлендіруі. Күн коллекторларының екі түрін ажыратады:

1. жазық,

2. шоғырланған.

Жазық коллекторларда күн энергиясы концентрациясыз жұтылады, ал шоғырланушыларда- концентрациямен, демек алынатын радиация ағынының тығыздығын арттырумен түседі. Концентраторлар - күн энергиясы ағынының тығыздығы жоғарылайтын айна немесе линзалар күйіндегі оптикалық құрылғылар. Жазық, параболалық немесе параболалы цилиндрлік айналар жұқа металлдық беттен немесе фольгадан, жоғары шағылысу материалдарынан жасалады.

Әр түрлі коллекторлардың салыстырмалы сипаттамалары, күн станциялары негізінен екі типпен құрылады:

1 - мұнаралық типтің КЭС-і,

2 - модульді типті КЭС.

Бірнеше шоғырландыру элементтерінен тұратын жүйе- модульді КЭС. Концентраторлар параболойд күйінде міндетті түрде болу керек емес. Әрбір концентратор жылутасымалдағыш сұйықтығының күн энергиясын жібереді. Барлық коллекторлардың ыстық сұйықтығы ортаңғы электржүйеде жиналады. Сұйықтық таситын жылу-су буы болуы мүмкін, егер ол тікелей бу турбинасында немесе кез келген термохимиялық ортада- мысалы, диссоциирленген аммиак. Жинақталған коллекторлық жүйелердің негізгі кемшіліктері:

1-әрбір шағылыстырушыға конструкциясы бойынша күрделі қабылдағыш қажет.

2 -100 МВт генератор қуатты 2 параболойдты шағыстыруларды алу үшін жинақталмаған концентраторларды байланыстыратын қымбат, жоғары температуралы контур қажет.

Жоғарыда көрсетілген қиыншылықтар шешіледі, егер осы 10-20 мың қабылдағыштардың орнына қарапайым типті бу қазанына өлшемдері мен параметрлері бойынша сәйкес бір қабылдағышты жасап, оны Жер бетіне көтеру керек. Осылай мұнаралық типтің гелиостанциялық концепциясы пайда болады, . Бұл жағдайда барлық параболойдтар өндірісі кәдімгідей арзанырақ, жұқа шағылыстырушылармен алмастырылады.

Күн электрстанциясы

Күн электростанциясы - күн радиациясын электр энергиясына түрлендіруге арналған инженерлік құрылыс. Күн энергиясын түрлендіру әдістері әртүрлі және электр станцияларының құрылымына байланысты. Электр энергиясының күннен алынуы бүкіл дүниежүзінде қолданылады. Ғалымдардың қазіргі басты қойған шарттары бар технологияларды дамытып, олардың ПӘК-н жоғарлату. Күн электр станциялары күн радиациясының энергиясын түрлендіреді. Олар екі түрлі болады:

1. фотоэлектрлік - фотоэлектрлік генератор көмегімен күн энергиясын түрлендіреді.

2. термодинамикалық - күн энергиясын жылу энергиясына, содан кейін электр энергиясын түрлендіреді; термодинамикалық күн электр станцияларының қуаты фотоэлектрлік станцияларға қарағанда жоғары.

1. 3 Фотоэлектрлік күн электрстанциялары

Фотоэлектрлік станциялардың басты элементі күн батареялары. Олар кремнидің жұқа қабықтарынан немесе басқа жартылайөткізгішті материалдардан тұрады және тұрақты электр тогына күн энергиясын түрлендіре алады. Фотоэлектрлік түрлендіргіштер сенімділігімен, тұрақтылығымен ерекшеленеді, ал олардың қызмет мерзімдері шексіз десек те болады. Олар тік күн жарығымен қатар шашыраған жарықты да түрлендіре алады. Күн батареяларының кемшіліктеріне жоғары бағасын және төменгі ПӘК жатқызуға болады. Күн батареяларын аз қуатты, радионавигациялы қоректі және аз қуатты радиоэлектрлік құрылғыны, эксперименттік электрмобильдері мен ұшақтардың келуі автономды тұтынушыларды электр жабдықтау үшін қолданады. Келешекте оларға тұрғын үйлерді электр жабдықтау мен жылытуға пайдаланады деген үміт бар. Электрлік элементтерінің типтері :

1. Монокристаллды кремнилік;

2. Поликристаллды кремнилік;

3. Жұқа қабыршақты.

1- n-қабаты, 2 - n/p өтуі, 3 - p-қабаты, 4 - контактылы қабаты, 5 - коллекторлы сызық, 6 - металды тор

1 сурет - кремнилік фотоэлемент

Поликристалдық кремний негізіндегі фотоэлемент

Энергетикалық көзқараспен қарағанда, күн сәулесінің энергиясын электр энергиясына айналдырудың тиімдірек тәсілі жартылай өткізгішті фотоэлектрлік түрлендіргіштер (ЖФТ) болып табылады. Өйткені ол энергияның бірсатылы өтуі. Фотоэлементтің өңдеу масштабтарында ПӘК жүргізушілері орташа 16% құрайды, жақсы үлгілерінде 25% дейін. Зертханалық шарттарда ПӘК 40, 7 % құрайды. ЖФТ- ға энергияны түрлендірушілер оларға күн сәулесінің әсер етуінде біртекті емес жартылай өткізгішті құрылымдарда пайда болатын фотоэлектрлік әсерге негізделген. ЖФТ құрылымының бір текті еместігі бір жартылай өткізгішті әртүрлі қоспалармен қосып (p-n өткізгіштердің пайда болуы ) немесе тыйым салынған аймақтың- атомнан электронның алыну энергиясы (гетероөткізгіштерді құру) немесе жартылай өткізгіштің химиялық құрамының өзгеруіне байланысты ені бірдей емес әртүрлі жартылай өткізгіштердің бірігу арқылы алынады. Сонымен қатар аталған әдістердің әртүрлі комбинациялары мүмкін. Түрлендірудің тиімділігі біртекті емес жартылай өткізгішті құрылымның электрофизикалық сипаттамаларына, сонымен қатар фотоөткізгіштіктің негізгі рөлін атқарушы ЖФТ оптикалық қасиеттеріне тәуелді. Ол күн жарығымен сәулелендіру кезінде жартылай өткізгіштердегі ішкі фотоэффект құбылыстарымен шартталған.

ЖФТ- дағы энергияның негізгі қайтарылмас шығындары байланысты:

• түрлендіргіштің бетіндегі күн сәулесінің шағылысуымен,
• жұтылусыз ЖФТ арқылы шағылысу бөлігінің өтуімен,
• жылу тербелістеріндегі фотондардың энергия шығындарының шашырауымен,
• ЖФТ беті мен көлемінде фото-булардың пайда болған рекомбинациясымен,
• түрлендіргіштің ішкі кедергісімен,
• және кейбір басқа да физикалық кезеңдермен.

ЖФТ-да энергия шығындарының барлық түрлерін азайту үшін әртүрлі шаралар өңделіп, қолданылады. Оларға жатады:

• тыйым салынған аймақтың енімен күн шағылысуына тиімді жартылай өткізгішті қолдану;
• жартылай өткізгішті құрылымдардың қасиеттерінің оны қоспалау және электрлік өрістерді құру арқылы жақсарту;
• гомогендіден гетерогендікке және варизонды жартылай өткізгішті құрылымдарға өту;
• ЖФТ конструктивтік параметрлерінің ықшамдалуы (p-n өткізгіштің орналасу тереңдіктері, негізгі қабаттар қалыңдығы, түйіскен тордың жиіліктері және т. б. )
• айқындықты, термореттеулерді және ғарыштық радиациядан ЖФТ- ны қорғауды қамтамасыздандыратын көпфункционалды оптикалық жамылғыларды қолдану;
• жұтылудың негізгі жолағының шетіндегі күн спектрінің ұзын толқынды аймағында мөлдір ЖФТ өңдеу;
• әрбір каскадта алдынғы каскадтан өтетін сәуле шығаруды түрлендіруге мүмкіндік беретін жартылай өткізгіштердің тыйым салынған аймағының ені бойынша таңдалынған каскадты ЖФТ құру;

Сонда да күн энергетикасының келешегі- жартылай өткізгіштік фотоэлементтер - күн батареяларының көмегімен электр тогына күн сәулеленуін тікелей түрлендіруде. Өткен ғасырдың 30-жылдарында алғашқы фотоэлементтердің ПӘК 1% әрең жеткенде, бұл жайында Физико-техникалық институтының (ФТИ) академигі А. Ф. Иоффе айтқан. Ғалымның болжауы 1950-жылдардың соңында күн батареяларының панельдері басты энергетикалық көзі болған жасанды Жер серігінің жіберілуімен жүзеге асырылды.

Күн энергиясының фотоэлектрлік түрлендіруінде р-n- өткізгішің құратын басқа элементтердің қосылысымен кремний пайдалынады. Жартылай өткізгішті кремнилі фотоэлементтің жұмыс сұлбасы қарапайым: жартылай өткізгіштің р- қабытында «ойықты» (оң) өткізгіштік, ал n-қабатында электронды (теріс) пайда болады. Жартылай өткізгіштерде электр қозғаушы (ЭҚК) күш пайда болады, ол электр тогының көзі болып табылады. Фото биіктігі - жарық ағыны көп болған сайын, ЭҚК көп болады. Қазіргі кремнилі (галлий арсениді негізінде) фотоэлементтердің тиімділігі барынша жоғары (олардың ПӘК- і 10-20% жетеді), ал ПӘК жоғары болған сайын, кіші энергетикаларда да ондаған квадрат метрге жететін, күн батареясының ауданы аз. Жартылайөткізгішті өндірістің жетістігі, ПӘК- і 40% кремнилі фотоэлементті өңдеу болды. Кұн энергиясын өңдеудің соңғы маңызды бағыты- арзанырақ және қолайлырақ фототүрлендіргіштерді: сызықты поликристалдық кремнилі панельдерді, амморфты кремнидің жұқа қабаттарын, сонымен қатар басқа жартылай өткізгішті материалдарды құру. Олардың ішіндегі ең жоғары тиімділікті галий-алюминиі- мышьяк, оның өндірістік өңделуі енді басталады. Үлкен перспективаны гетероқұрылымды жартылай өткізгіштер ашады, тиімділіктері қарапайы кремний күйінен екі есе жоғары. Гетероқұрылымдарды ашу және олардың жабдықталуымен жұмысын жалғастырған ФТИ директоры А. Ф. Иоффе, академик Ж. И. Алферов 2000 жылы Нобелдік сыйлыққа ие болды ("Наука и жизнь" № 4, 2001 ж. ) . Осылайша бүкіл дүние жүзіндегі танымал жартылай өткізгіштер - бұл соның негізінде күн энергиясын дамытуға болатын база.

Сонымен бірге екі жақты сезгіштігімен түрлендіргіштерді жасау арқылы (бір жағындағы ПӘК +80 % дейін), люминесценттік қайта сәуле шығару құрылымдарын қодану. Күн электростанцияларында (КЭС) ЖФТ- ның әртүрлі типтерін қолдануға болады, бірақ олардың барлығы осы жүйелердің талаптарын қанағаттандырмайды:

• ұзақ жұмыс істеу(25-30 жыл) ресурсындағы жоғары сенімділік;
• шикізаттың жоғары қол жетімділігі және жаппай өндірістік ұйымның мүмкіндігі;
• түрлендіру жүйесін құрудағы шығындардың өтелімділігінің уақыты бойынша қолайлы;
• түрлендіру жүйесін басқару мен энергияның берілісіне (ғарыш) байланысты станцияның бағыты мен тұрақтылығын толық алғанда энергия мен салмақтың минималды шығындары;
• техникалық қызмет көрсетудің қолайлылығы.

---

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс