Өндірістік іс тәжірибе АО Халық Жинақ БАНК
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ
1 ЖАЛПЫ БӨЛІМ
1.1 Қазақстан «Халық Банкі» АҚ жалпы сипаттамасы
1.2 Қазақстан «Халық Банкі» АҚ есеп.аналитикалық қызметі
2 БУХГАЛТЕРЛІК ЕСЕПТІ ҰЙЫМДАСТЫРУ
2.1 Қысқа мерзімді активтер: ақша қаражаттары және олардың эквиваленттері
2.2 Қысқа мерзімді активтер: сатып алушылар мен тапсырыс берушілердің қысқа мерзімді дебиторлық берешектері және өзге де дебиторлық берешек
2.3 Қорлардың есебі
2.4 Негізгі құралдар және материалды емес активтер есебі
2.5 Міндеттемелер есебі
2.6 Еңбек және оны төлеу есебі
2.7 Капитал және резервтер есебі
2.8 Инвестициялар есебі
2.9 Өндіріс шығындарының есебі
2.10 Дайын өнімді шығару және сату есебі
2.11 Қаржылық есептілікті ұсыну
3 ЖЫЛДЫҚ ТҮГЕНДЕУ ЖҮРГІЗУ
4. АНАЛИТИКАЛЫҚ ЖҰМЫС
5. ҚҰҚЫҚТЫҚ ЖҰМЫС
6. САЛЫҚ САЛУ
7. АУДИТ
ҚОРЫТЫНДЫ
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
ҚОСЫМША
КІРІСПЕ
1 ЖАЛПЫ БӨЛІМ
1.1 Қазақстан «Халық Банкі» АҚ жалпы сипаттамасы
1.2 Қазақстан «Халық Банкі» АҚ есеп.аналитикалық қызметі
2 БУХГАЛТЕРЛІК ЕСЕПТІ ҰЙЫМДАСТЫРУ
2.1 Қысқа мерзімді активтер: ақша қаражаттары және олардың эквиваленттері
2.2 Қысқа мерзімді активтер: сатып алушылар мен тапсырыс берушілердің қысқа мерзімді дебиторлық берешектері және өзге де дебиторлық берешек
2.3 Қорлардың есебі
2.4 Негізгі құралдар және материалды емес активтер есебі
2.5 Міндеттемелер есебі
2.6 Еңбек және оны төлеу есебі
2.7 Капитал және резервтер есебі
2.8 Инвестициялар есебі
2.9 Өндіріс шығындарының есебі
2.10 Дайын өнімді шығару және сату есебі
2.11 Қаржылық есептілікті ұсыну
3 ЖЫЛДЫҚ ТҮГЕНДЕУ ЖҮРГІЗУ
4. АНАЛИТИКАЛЫҚ ЖҰМЫС
5. ҚҰҚЫҚТЫҚ ЖҰМЫС
6. САЛЫҚ САЛУ
7. АУДИТ
ҚОРЫТЫНДЫ
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
ҚОСЫМША
КІРІСПЕ
Бухгалтерлік есепке тән негізгі принциптердің мәні мен маңызын түсінбей тұрып, ұйымдар қызметін басқару мен ұйымдастыру жөнінде шешім қабылдау мүмкін емес. Сондықтан, экономикалық тұрғыдан тиімді шешім қабылдау үшін, бухгалтерлік есеп шоттарын жүргізу мен бұларды өз орындарына қарай дұрыс қолдану, бастапқы құжаттар айналысын заңды түрде ұйымдастыру, есеп жүйесінде қолданылатын әдістемелерді сабақтастықпен пайдалану жолдарын және халықаралық бухгалтерлік есеп стандарттағы талаптарын білген жөн.
Өндірістік іс-тәжірибесі – мамандықтың оқыту жоспарының аса маңызды элементтерінің бірі, сондықтан да оқыту пәндері бойынша білімді бақылаудың аса маңызды түрі болып табылады. Өндірістік іс-тәжірибесі студентің жоғарғы оқу орнында алған білімін пысықтайды, кәсіпорындағы бухгалтерлік есепті ұйымдастыру облысында практикалық білім алуға, өндірістегі ұйымдастырушылық, басқарушылық және экономикалық сұрақтар бойынша профессионалды компетенциялық білім алуға көмектеседі.
Мен, өндірістік іс-тәжірибемді 2014 жылдың ақпан айының 3-шы жұлдызынан 2014-жылдың 12-ші сәуіріне дейінгі аралықта Қазақстан Республикасы, Жамбыл аудандық «Халық Жианқ Банкі» Акционерлік қоғамында өттім. Бұл мекемеде тәжірибе жетекшісі болып бухгалтерия бөлімінің бастығы тағайындалды. Барлық құжаттарды бекіткен филиал басшысы Бекжанова Шамшагуль Елтайкызы болды.
Тәжірибедегі ең басты мақсат – филиалдың құрылудағы мақсаты, жүзеге асырылу тәртібін, ақша қаражаттарының, ағымдағы және ұзак мерзімді активтерінің, жұмыскерлермен есеп айырысу, яғни еңбекақының алғашқы есептерінің ұйымдастырылуын, сондай-ақ қаржылық есептіліктің дұрыс орындалуын зерттеу болды. Кәсіптік біліктілікті дамытуды жетілдіргенмен қоса, ең алдымен мен этикалық нормаларды сақтай отырып рұқсат етілген нормада компитенциялы жұмыскерге қойылатын талаптарды игеруге тырыстым.
Өндірістік іс-тәжірибесі негізгі міндеттері:
-практика базасымен танысу, оның ұйымдастырушылық және өндірістік құрылымымен, менеджментімен танысу;
-банктегі бухгалтерлік есепті ұйымдастыру шараларымен танысу;
-банкте қолданылатын бухгалтерлік есептің әдістерімен танысу;
- бухгалтерлік есептің жеке бөлімдерімен танысу;
- ұйымда жұмыс атқару, шешім қабылдау үшін келіссөздер жүргізу бойынша практикалық жұмыстар атқару.
Бухгалтерлік есепке тән негізгі принциптердің мәні мен маңызын түсінбей тұрып, ұйымдар қызметін басқару мен ұйымдастыру жөнінде шешім қабылдау мүмкін емес. Сондықтан, экономикалық тұрғыдан тиімді шешім қабылдау үшін, бухгалтерлік есеп шоттарын жүргізу мен бұларды өз орындарына қарай дұрыс қолдану, бастапқы құжаттар айналысын заңды түрде ұйымдастыру, есеп жүйесінде қолданылатын әдістемелерді сабақтастықпен пайдалану жолдарын және халықаралық бухгалтерлік есеп стандарттағы талаптарын білген жөн.
Өндірістік іс-тәжірибесі – мамандықтың оқыту жоспарының аса маңызды элементтерінің бірі, сондықтан да оқыту пәндері бойынша білімді бақылаудың аса маңызды түрі болып табылады. Өндірістік іс-тәжірибесі студентің жоғарғы оқу орнында алған білімін пысықтайды, кәсіпорындағы бухгалтерлік есепті ұйымдастыру облысында практикалық білім алуға, өндірістегі ұйымдастырушылық, басқарушылық және экономикалық сұрақтар бойынша профессионалды компетенциялық білім алуға көмектеседі.
Мен, өндірістік іс-тәжірибемді 2014 жылдың ақпан айының 3-шы жұлдызынан 2014-жылдың 12-ші сәуіріне дейінгі аралықта Қазақстан Республикасы, Жамбыл аудандық «Халық Жианқ Банкі» Акционерлік қоғамында өттім. Бұл мекемеде тәжірибе жетекшісі болып бухгалтерия бөлімінің бастығы тағайындалды. Барлық құжаттарды бекіткен филиал басшысы Бекжанова Шамшагуль Елтайкызы болды.
Тәжірибедегі ең басты мақсат – филиалдың құрылудағы мақсаты, жүзеге асырылу тәртібін, ақша қаражаттарының, ағымдағы және ұзак мерзімді активтерінің, жұмыскерлермен есеп айырысу, яғни еңбекақының алғашқы есептерінің ұйымдастырылуын, сондай-ақ қаржылық есептіліктің дұрыс орындалуын зерттеу болды. Кәсіптік біліктілікті дамытуды жетілдіргенмен қоса, ең алдымен мен этикалық нормаларды сақтай отырып рұқсат етілген нормада компитенциялы жұмыскерге қойылатын талаптарды игеруге тырыстым.
Өндірістік іс-тәжірибесі негізгі міндеттері:
-практика базасымен танысу, оның ұйымдастырушылық және өндірістік құрылымымен, менеджментімен танысу;
-банктегі бухгалтерлік есепті ұйымдастыру шараларымен танысу;
-банкте қолданылатын бухгалтерлік есептің әдістерімен танысу;
- бухгалтерлік есептің жеке бөлімдерімен танысу;
- ұйымда жұмыс атқару, шешім қабылдау үшін келіссөздер жүргізу бойынша практикалық жұмыстар атқару.
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1.Назарбаев Н.А. Казахстан – 2030. процветание, безопасность и улучшение благосостояния всех казахстанцев. Послание Президента страны народу Казахстана.
2.Налоговый кодекс. О налогах и других обязательных платежах в бюджет. – Алматы: Юрист, 2003.
3.Закон Республики Казахстан «О бухгалтерском учете и финансовой отчетности» от 24 июня 2002 года, №329-1 // Нормативные акты по финансам, налогам, бухгалтерскому учету, страхованию: «Қаржы-қаражат» Официальные материалы // Қаржы-қаражат . – 2002. - №7.
4.Постановление Национальной комиссии по бухгалтерскому учету от 13.11.12. №3.
5.Стандарт бухгалтерского учета «Представление финансовой отчетности» (Приказ министра финансов РК 17 января 2003 г. № 14) // Бухгалтерский учет и аудит. – 2009. - № 2.
6.Типовой план счетов и их типовая корреспонденция (Приказ министра финансов РК от 18 сентября 2002 г. № 438) // Бухгалтерский учет и аудит. – 2011. – 1,2,3.
7.Әбдіманапов Ә. Бухгалтерлік және қаржылық есеп принциптері (халықаралық стандарт) оқулық, - Алматы 2006 жыл.
8.Назарова В.Л. Бухгалтерский учет хозяйствующих субъектов. – Алматы, 2004.
.
1.Назарбаев Н.А. Казахстан – 2030. процветание, безопасность и улучшение благосостояния всех казахстанцев. Послание Президента страны народу Казахстана.
2.Налоговый кодекс. О налогах и других обязательных платежах в бюджет. – Алматы: Юрист, 2003.
3.Закон Республики Казахстан «О бухгалтерском учете и финансовой отчетности» от 24 июня 2002 года, №329-1 // Нормативные акты по финансам, налогам, бухгалтерскому учету, страхованию: «Қаржы-қаражат» Официальные материалы // Қаржы-қаражат . – 2002. - №7.
4.Постановление Национальной комиссии по бухгалтерскому учету от 13.11.12. №3.
5.Стандарт бухгалтерского учета «Представление финансовой отчетности» (Приказ министра финансов РК 17 января 2003 г. № 14) // Бухгалтерский учет и аудит. – 2009. - № 2.
6.Типовой план счетов и их типовая корреспонденция (Приказ министра финансов РК от 18 сентября 2002 г. № 438) // Бухгалтерский учет и аудит. – 2011. – 1,2,3.
7.Әбдіманапов Ә. Бухгалтерлік және қаржылық есеп принциптері (халықаралық стандарт) оқулық, - Алматы 2006 жыл.
8.Назарова В.Л. Бухгалтерский учет хозяйствующих субъектов. – Алматы, 2004.
.
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ
1 ЖАЛПЫ БӨЛІМ
1.1 Қазақстан Халық Банкі АҚ жалпы сипаттамасы
1.2 Қазақстан Халық Банкі АҚ есеп-аналитикалық қызметі
2 БУХГАЛТЕРЛІК ЕСЕПТІ ҰЙЫМДАСТЫРУ
2.1 Қысқа мерзімді активтер: ақша қаражаттары және олардың эквиваленттері
2.2 Қысқа мерзімді активтер: сатып алушылар мен тапсырыс берушілердің қысқа мерзімді дебиторлық берешектері және өзге де дебиторлық берешек
2.3 Қорлардың есебі
2.4 Негізгі құралдар және материалды емес активтер есебі
2.5 Міндеттемелер есебі
2.6 Еңбек және оны төлеу есебі
2.7 Капитал және резервтер есебі
2.8 Инвестициялар есебі
2.9 Өндіріс шығындарының есебі
2.10 Дайын өнімді шығару және сату есебі
2.11 Қаржылық есептілікті ұсыну
3 Жылдық түгендеу жүргізу
4. Аналитикалық жұмыс
5. Құқықтық жұмыс
6. Салық салу
7. Аудит
қОРЫТЫНДЫ
қОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
ҚОСЫМША
КІРІСПЕ
Бухгалтерлік есепке тән негізгі принциптердің мәні мен маңызын түсінбей тұрып, ұйымдар қызметін басқару мен ұйымдастыру жөнінде шешім қабылдау мүмкін емес. Сондықтан, экономикалық тұрғыдан тиімді шешім қабылдау үшін, бухгалтерлік есеп шоттарын жүргізу мен бұларды өз орындарына қарай дұрыс қолдану, бастапқы құжаттар айналысын заңды түрде ұйымдастыру, есеп жүйесінде қолданылатын әдістемелерді сабақтастықпен пайдалану жолдарын және халықаралық бухгалтерлік есеп стандарттағы талаптарын білген жөн.
Өндірістік іс-тәжірибесі - мамандықтың оқыту жоспарының аса маңызды элементтерінің бірі, сондықтан да оқыту пәндері бойынша білімді бақылаудың аса маңызды түрі болып табылады. Өндірістік іс-тәжірибесі студентің жоғарғы оқу орнында алған білімін пысықтайды, кәсіпорындағы бухгалтерлік есепті ұйымдастыру облысында практикалық білім алуға, өндірістегі ұйымдастырушылық, басқарушылық және экономикалық сұрақтар бойынша профессионалды компетенциялық білім алуға көмектеседі.
Мен, өндірістік іс-тәжірибемді 2014 жылдың ақпан айының 3-шы жұлдызынан 2014-жылдың 12-ші сәуіріне дейінгі аралықта Қазақстан Республикасы, Жамбыл аудандық Халық Жианқ Банкі Акционерлік қоғамында өттім. Бұл мекемеде тәжірибе жетекшісі болып бухгалтерия бөлімінің бастығы тағайындалды. Барлық құжаттарды бекіткен филиал басшысы Бекжанова Шамшагуль Елтайкызы болды.
Тәжірибедегі ең басты мақсат - филиалдың құрылудағы мақсаты, жүзеге асырылу тәртібін, ақша қаражаттарының, ағымдағы және ұзак мерзімді активтерінің, жұмыскерлермен есеп айырысу, яғни еңбекақының алғашқы есептерінің ұйымдастырылуын, сондай-ақ қаржылық есептіліктің дұрыс орындалуын зерттеу болды. Кәсіптік біліктілікті дамытуды жетілдіргенмен қоса, ең алдымен мен этикалық нормаларды сақтай отырып рұқсат етілген нормада компитенциялы жұмыскерге қойылатын талаптарды игеруге тырыстым.
Өндірістік іс-тәжірибесі негізгі міндеттері:
-практика базасымен танысу, оның ұйымдастырушылық және өндірістік құрылымымен, менеджментімен танысу;
-банктегі бухгалтерлік есепті ұйымдастыру шараларымен танысу;
-банкте қолданылатын бухгалтерлік есептің әдістерімен танысу;
- бухгалтерлік есептің жеке бөлімдерімен танысу;
- ұйымда жұмыс атқару, шешім қабылдау үшін келіссөздер жүргізу бойынша практикалық жұмыстар атқару.
1 ЖАЛПЫ БӨЛІМ
1.1 Қазақстан Халық Банкі АҚ жалпы сипаттамасы
Халық Банкінің бүгінгі тарихы - бұл оны жекешелендіру және құрылымдық қайта құру процесі ғана емес. Бұл жаңа банктік технологияларды үздіксіз ендіру, қызметтер спектрін кеңейту процесі, жинақ салымдары жүйесін жаңа талаптар бойынша толық сақтауға және жетілдіруге бағытталған ауқымды стратегия, филиалдық инфрақұрылымы дамыған сатылас біріктірілген банктік құрылымды жасау процесі. Бұл қазіргі заманғы ақпараттық-коммуникативтік технологияларды ескере отырып Қазақстан Халық Банкінің басты міндеттерін - зейнетақы, жалақы төлеу, салықтық, коммуналдық және басқа да төлемдерді қабылдау, шағын және орта кәсіпорындар мен мемлекеттік мекемелерге есеп айырысу-кассалық қызмет көрсету міндеттерін шешуге бағдар жасау процесі.
1993 жылы Жинақ банкі Қазақстан Республикасының үкіметіне қарайтын дербес заңды құрылым -- Қазақстан Халық Банкі болып ұйымдастырылды. Ал 1995 жылы Банк жабық тұрпаттағы акционерлік қоғам болып қайта құрылды. Қайта құру рәсімі банк басшылығын ауыстырумен, жұмыс стилін түпкілікті өзгертумен ұштастырылды. 1995 жылдың аяғында-ақ Қазақстан Халық Банкі республикадағы ірі операциялық банк болып танылды. Қазіргі уақытта Банк қаржы рыногындағы өзінің сол айқындамасынан ауытқымай, қол жеткізген жетістіктерін сақтап қалуға ұмтылып келеді.
Талдықорған аймақтық филиалы АҚ Халық Банк 2001 жылдың 3 қазанында тіркелген.
Талдықорған аймақтық филиалында тұрғындарға қызметтердің келесі түрлері көрсетіледі:
1. Заңды және жеке тұлғалардың банк шоттарын ашу және жүргізу;
2. заңды және жеке тұлғалардан салым қабылдау;
3. заңды тұлғаларға транзиттік шоттар жүйесін ашу;
4. заңды тұлғаларға жинақтау шоттары жүйесін ашу;
5. филиалдар клиенттеріне ағымдағы лимиттелген шоттар жүйесін ашу арқылы агенттік қызмет ұсыну;
6. аударым операциялары: заңды және жеке тұлғалардың ақша аудару, оның ішінде зейнетақылық төлемдер жөніндегі тапсырмаларын орындау;
7. кассалық операциялар: банкноттар мен монеталарды қабылдау, беру, қайта есептеу, ұсату, айырбастау;
8. Банктің кез келген филиалынан заңды тұлға өкілінің басқа филиалда ашылған клиент шоттарынан қолма-қол ақша алуы;
9. инкассация және бағалы жүкті сүйемелдеу қызметі; 10. шетел валютасымен қолма-қол ақшасыз айырбастау операцияларын жүргізу;
11. әр түрлі шетел валютасымен халықаралық аударымдар;
12. Клиент -- Банк қашықтықтан қол жеткізу жүйесі бойынша операциялар жүргізу;
13. тазартылған алтын құймаларын сатып алу және сату;
14. Жалақылық жоба бойынша қызмет көрсету -- клиент қызметкерлерінің жалақысын олардың жеке шоттары мен төлем карточкалары арқылы аудару және беру;
15. жеке тұлғалардың төлемдері мен аударымдарын Жеке тұлғалардың мерзімдікесеп айырысулары; Экспресс аударымдар, маниграмма жүйелері бойынша жүргізу;
16. Жеке тұлғалардың жедел есеп айырысулары жүйесі бойынша түсетін жеке тұлғалар төлемдерін жинақтау және өңдеу;
17. жол чектері мен коммерциялық чектерді сату және сатып алу;
18. вексельдік операциялар: домицилиация және вексельді инкассоға қабылдау;
19. сейфтік операциялар: клиент құжаттары мне құнды заттарын сақтау, оның ішінде сейф жәшіктері мен шкафтарын, үй жайларды жалға беру операциялары;
20. қолма-қол шетел валютасын айырбастау операцияларын жүргізу;
21. құжаттамалық операциялар жүргізу (аккредитивтер, құжаттамалық инкассо) және банктік кепілдемелер беру;
22. корпоративтік клиенттер үшін арнаулы сервис;
23. шоттардың жай-күйі туралы ақпарат алу.
Сызба-1.1. Коммерциялық банкті басқарудың ұйымдық-экономикалық Директор
қызметтер
Директордың орынбасары
Шаруашылық бөлімі
Бас есепші
Бөлімдер
Бас есепшінің орынбасары
Еден жуушы
күзет
Операциялық залдың менеджері
жүргізуші
Жедел несиелеу бөлімінің басшысы
Шағын және орта бизнесті несиелеу бөлімінің басшысы
Тұтынушылық несие бөлімінің басшысы
Несие сарап-шылары
Несие офицер-лері
касса
Шаруашы-лық есеп бөлімі
Несие офицер-лері
құрылымы
Кесте 1 - Ұйымның негізгі техникалық-экономикалық көрсеткіштері
№
Көрсеткіштер
Өткен жыл
Есептік жыл
Ауытқу
сомма
%
1
Өнімдерді сату мен қызмет көрсетуден түскен кіріс, мың теңге
196880,161
227137,871
302570,710
115,4
2
Жұмысшылардың орташа тізімдік саны, адам
183
177
-6
96,7
3
Негізгі құралдардың орташа жылдық құны, мың теңге
315692,5
379174,7
63482,2
120,1
4
Қысқа мерзімді активтердің орташа жылдық құны, мвң теңге
5
Еңбек өнімділігі, теңге
6
Қор қайтымдылығы (1 жол3жол), теңге
6,24
5,99
-0,25
95,9
7
Қор сыйымдылығы (3жол1жол),теңге
0,16
0,17
0,01
106,25
8
Өнімнің өзіндік құны,мың теңге
9
Жалпы пайда, мың теңге
58508,050
647613,841
58104,679
110,7
10
Кезең шығыстары, мың теңге
505515,062
544461,443
38946,381
107,7
11
Салық салынғанға дейінгі пайда
83698,153
97122,781
1014,118
116,04
12
Корпоративтік табыс салығы бойынша шығындар
28618,914
21235,810
-7363,104
74,2
13
Таза пайда
55079,239
75886,971
20807,732
137,8
14
Дебиторлық берешек
15
Қысқа мерзімдік активтердің айналымдылығы
16
Сату көлемінің табыстылығы,%(91)
17
Активтердің табыстылығы,%(13активтер)
18
Меншікті капитал табыстылығы(9меншікті капитал)
Ескерту:
1.2 Қазақстан Халық Банкі АҚ есеп-аналитикалық қызметі
Қаражаттарды қолайлы экономикалық және техникалық жағдайлар жасай алатын өндірістерге немесе экономика салаларына бағыттаған жөн.
Дамыған елдердің орталық банктерінің қызметін игеру, сондай- ақ ақшалай- кредиттік саясатының әдістерін қолдану, Қазақстанда нарықтық экономиканың негізін құруына мүмкіндік береді.
Есептік саясат деп- орталық банктің вексельдерді сатып алатын шарттарын айтады. Бұл саясат кредиттік институттардың өз клиенттеріне беретін, несиенің бағасына әсер тигізетін есептік проценттің реттелуіне негізделген. Экономикалық циклға байланысты бұл пайыз өзгеріп, қайта қарастырылуы мүмкін. Мысалы Германиядағы Бундесбанк (орталық банк) 1948-1989 жылдар аралығында ресми пайыздық мөлшерлемесін 76 рет өзгерткен болатын. Есептік саясаттың қолданылуы тікелей вексель айналымына және құнды қағаздар нарығына тәуелді.
Коммерциялық банктің ұйымдық құрылымы Акционерлік қоғаммен жалпы бекітілген баскару сызбасына сәйкес келеді. Коммерциялық банктердің жоғары органы болып жылына 1 рет өтетін акционерлердің жалпы жиналысы табылады. Онда сенімхат негізіндегі банк акционерлерінің барлық өкілдері қатысады. Кәсіпорын басшылары акционерлердің қатысуы міндетті емес. Жалпы жиналыс банк акционерлерінің төрттен үш бөлігі қатысқан кезде, оның қатарына берілген сұрақтарды заңды түрде шешіледі.
Департаменттер директоры, басқарма бастығы және олардың орынбасарлары, бөлімшелермен қызметтердің іс әрекетін үйлестіреді, олардың жұмысына кеңес береді, бақылайды және бағалайды. Бөлімдердің саны банк іс әрекетінің көлемі мен сипатына, банк операцияларының күрделілігі мен клиенттерге көрсететін қызметтердің әртүрлігіне байланысты.
Коммерциялық банктегі есептер Ұлттық Банк бекіткен ережеге сәйкес жүргізіледі. Банктер ҰБ-ке немесе оның басқармасына, (Коммерциялық банктердің орналасқан жеріне байланысты) айдың алғашқы күніне баланс, 4 кварталға айналым ведомостісін және жылға бухгалтерлік есеп беруді ұсынады..
Коммерциялық банктер жұмысын жария ету және олардың қаржылық жағдайы жөнінде ақпараттарға қол жеткізу мақсатында акционерлердің жалпы жиналысымен расталған жылдық баланс, кіріс және шығыс шоттары баспада басылып шығуы қажет,(ондағы мәліметтердің аудиторлық ұйымдарымен расталғаннан кейін. Коммерциялық банктің ұйымдық құрылымы Акционерлік қоғаммен жалпы бекітілген баскару сызбасына сәйкес келеді.
Директорлар кеңесінің негізгі қызметтері мынадай; ббанктің стратегиялық мақсатын анықтау және банк саясатын құру, жетекшілік органға адамдар іріктеу, комитеттерді құру,қарыздық және т.б. қызметтер атқарады.
2 БУХГАЛТЕРЛІК ЕСЕПТІ ҰЙЫМДАСТЫРУ
2.1 Қысқа мерзімді активтер: ақша қаражаттары және олардың эквиваленттері
Ақша қаражаты деп - бұл субъектінің кассадағы және банктегі барлық ақшасын айтамыз. Ақша қаражаттарын сақтау үшін және заңды тұлғалар арасында есеп айырысу үшін Қазақстан Республикасының банк мекемелерінде банк шоттарын ашады.
Банк шоттары - бұл банк пен клиенттер арасындағы келісім - шарттың қатынастарын көрсететін әдіс. Банк шоттары теңгемен де, шетелдік валютамен де жүргізіледі және ол ағымдық, жинақтық және бухгалтерлік есеп шоттары болып бөлінеді.
* Бухгалтерлік есеп шоттары - банк шоттары банктер мен ұйымдардың кейбір операция түрлерін жүзеге асырады;
* Ағымдағы (есеп айырысу) және жинақ шоттары - бұл да банктік шоттар, бірақ олар жеке және заңды тұлғалар үшін, сондай-ақ заңды тұлғаның оқшауланған бөлімшелері үшін де ашылады.
Кассалық операциялардың есебі Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкінің 27.07.1993 жылғы кассалық операциялар туралы уақытша тәртібімен жүргізіледі. Кассаға ақшалар әр түрлі шоттар бойынша түседі және кіріс касса ордерімен (Қосымша 1), ал ақшаның шығуы шығыс касса ордерімен (Қосымша 2) толтырылады.
Ордерлер тіркеме журналына тіркеледі (Қосымша 3), ал оларға номер жазылады және күннің соңына сальдо енгізіледі. Кассалық есепті құру міндетті болып табылады. Әр айдың соңында касса бойынша айлық есеп құрылады.
Уақытша бос ақшаларды және қолма-қолсыз ақшаларды сақтау үшін, кәсіпорындар өзінің қалаған банкіден есеп айырысу шотын аша алады.
Есеп айырысу шоты мына құжаттар арқылы ашылады:
шот ашу туралы өтініш;
қолдары және мөр(печать) таңбасы қойылған карточка;
салық органынан субъектінің салық есебін жүргізетінін дәлелдейтін анықтама;
мемлекеттік тіркемеден өткені туралы куәліктің көшірмесін;
жарғысының және келісімінің көшірмесі.
Банк ақшаны қабылдау, беру және аударуды келесі құжаттардың негізінде орындайды:
кассадағы қолма-қол ақшаны есеп айырысу шотына аудару;
әр түрлі мақсаттарға кассадан алынған чек;
басқа субъектілер мен есеп айырысқанда төлем тапсырмасы толтырылады;
субъекті сатып алушыдан жіберілген тауардың құнын, орындалған жұмыстың, қызметтің құнын талап ету үшін төлем-талап тапсырмасы толтырылады.
Субъектінің шотындағы барлық төлемдер күнтезбе кезегі юойынша, банкке түскен есеп айырысу құжаттары бойынша жүзеге асырылады. Банктің төлемге қабілетсіз деп хабарлаған міндеттемелер бойынша төлем кезегін банк басшысы анықтайды.
Банк белгілі бір уақытта немесе күн сайын шот иесіне есеп айырысу шотында болып жатқан операцияларды қосымша құжаттар арқылы, енгізі және шығару негізінде пайда болған операцияларды хабарлайды.
Банкте жұмыс істей жүріп, кассир кассадағы ақшаларға толық материалды жауапкершілікті өз мойнына алады және күннің соңына қарай кассаға келіп түскен ақшаларды санап тексеретінін байқадым.
2.2 Қысқа мерзімді активтер: сатып алушылар мен тапсырыс берушілердің қысқа мерзімді дебиторлық берешектері және өзге де дебиторлық берешек
Дебиторлық берешек деп көрсетілген қызмет, жабдықтаушыларға тауарлар және қызмет көрсетулері және т.б. үшін алдын ала төлем жүргізу нәтижесінде туындаған банк әріптестерінің қарызын айтады.
Шаруашылық қызметі бойынша дебиторлармен және кредиторлармен операциялардың есебі мен бақылауы бас банктің әкімшілік- шаруашылық қызметін бағдарлау және бақылау Департаментінің жауапты бөлімдері арқылы жүзеге асырылады.
Күрделі қаржы жұмсалымы бойынша дебиторлық берешек есебі жөндеу-құрылыс материалдары, жабдықтар мен құрал-саймандар үшін жабдықтаушылармен есеп айырысу, сатып алу және күрделі жұмсалым мен күрделі жөндеу бойынша шығындар үшін есеп беретін адамдарға аванс нәтижесін көрсететін 1856 Күрделі салымдар бойынша дебиторлар баланстық шотында жүргізіледі.
Банк қызметкерлерімен есеп айырысу іс-сапар шығыны мен басқа да шығындар бойынша банк қызметкерлеріне берілген аванстық төлемдер сомасын көрсетіп 1854 Банк қызметкерлерімен есеп айырысу баланстық шотында жүргізіледі.
Басқа да дебиторлар мен кредиторлар есебі уақытша және кездейсоқ сипатқа ие банктің дебиторлық берешек сомасын, басқа баланстық шоттар бойынша түсу мезетінде анықталмаған тағайындау сомасын, сондай-ақ шаруашылық қызметі бойынша есеп айырысу сомаларын көрсететін 1860 Банк қызметі бойынша өзге дебиторлар баланстан тыс шотында жүргізіледі.
Кепіл бойынша дебиторлық берешек есебі берілген кепілдік бойынша қарыз алушының берешегін көрсететін 1861 Кепілдіктер бойынша дебиторлар баланстан тыс шотында жүргізіледі.
Дебиторлар және кредиторлармен операциялардың шоттарда көрініс табу тәртібі
1. Алдағы кезең шығындарын алдын ала төлеу (жалдау, жазылу, жарнама, пошта және т.б.):
Дт 1799 - Өзге де алдын ала төлемдер
Кт 2203 - Клиенттердің ағымдағы есепшоттары
1050 - Банктердің корреспонденттік есепшоттары
1001 - Кассадағы қолма-қол ақша
2211 - Клиенттердің талап етуі бойынша салымдар.
2. Негізгі құралдарды, ғимараттарды ағымдағы жөндеу және т.б. қызметтер үшін алдын ала төлеу:
Дт 1860 - Банк қызметі бойынша өзге дебиторлар
Кт 2203 - Клиенттердің ағымдағы есепшоттары
1051 - Банктің Қазақстан Республикасының Ұлттық банкіндегі корреспонденттік есепшоттары
1001 - Кассадағы қолма-қол ақша
2211 - Клиенттердің талап ету бойынша салымдары.
Негізгі құралдар, ғимараттарды күрделі жөндеу үшін алдын ала төлем:
Дт 1856 - Күрделі салымдар бойынша дебиторлар
Кт 2203 - Клиенттердің ағымдағы есепшоттары
1051 -Банктің Қазақстан Республикасьшьщ Ұлттық банкіндегі корреспонденттік есепшоттары.
4. Алынған, бірақ төленбеген ТМҚ және НҚ кірістеу:
Дт 1851 - Салықтар және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер бойынша есеп айырысу
1856 -Күрделі салымдар бойынша дебиторлар
1602 - Өзге тауар-материалдық қорлар
Кт 2856 - Күрделі қаржы бойынша кредиторлар
2860 - Банк қызметі бойынша өзге кредиторлар
12. Мәжбүрлі шығынды есептеу кезінде:
Дт 5400 Банктік қызметпен байланысты дебиторлық борыштар бойынша жалпы резервтерге (мәжбүрлі шығындарға) ақша бөлу
5453 Банк қызметімен байланысты дебиторлар бойынша арнайы резервтерге ақша бөлу
5459 Банктік емес қызметке байланысты дебиторлық берешек бойынша арнайы резервтерге (мәжбүрлі шығындарға) ақша бөлу
5461 Банктік емес қызметпен байланысты дебиторлыққ борыштар бойынша жалпы резервтерге ақша бөлу
1462 Банк қызметіне байланысты дебиторлық берешек бойынша шығындарды жабуға арналған жалпы резервтер (мәжбүрлі шығындар)
1463 Банктік емес қызметке байланысты дебиторлық берешек бойынша шығындарды жабуға арналған жалпы резервтер (мәжбүрлі шығындар)
1469 Өзге де банктік қызметке байланысты шығындарды жабуға арналған жалпы резервтер (мәжбүрлі шығындар)
1877 Банктік қызметке байланысты дебиторлық берешек бойынша шығындарды жабуға арналған арнайы резервтер (мәжбүрлі шығындар)
1878 Банктік емес қызметке байланысты дебиторлык берешек бойынша шығындарды жабуға арналған арнайы резервтер (мәжбүрлі шығындар)
1879 Есептелген тұрақсыздық
Кт 5458 Өзге банктік қызмет шығындарын жабуға арналған жалпы резервтерге (мәжбүрлі шығындарға) ақша бөлу
5459 Банктік емес қызметке байланысты дебиторлык берешек бойынша арнайы резервтерге (мәжбүрл: шығындарға) ақша бөлу
13. Мәжбүрлі шығындар құрылған дебиторлық берешек сомасын өтеу кезінде:
Дт 1462 Банк қызметіне байланысты дебиторлық берешек бойынша шығындарды жабуға арналған жалпы резервтер (мәжбүрлі шығындар)
1463 Банктік емес қызметке байланысты дебиторлык берешек бойынша шығындарды жабуға арналған жалпы резервтер (мәжбүрлі шығындар)
1469 Өзге де банктік қызметке байланысты шығындарды жабуға арналған жалпы резервтер (мәжбүрлі шығындар)
1877 Банктік қызметке байланысты дебиторлық берешек бойынша шығындарды жабуға арналған арнайы резервтер (мәжбүрлі шығындар)
1878 Банктік емес қызметке байланысты дебиторлық берешек бойынша шығындарды жабуға арналған арнайы резервтер (мәжбүрлі шығындар)
Кт 5460 Банктік қызметпен байланысты дебиторлық борыштар бойынша жалпы резервтерге ақша бөлу
5453 Банктік емес қызметке байланысты дебиторлық берешек бойынша арнайы резервтерге (мәжбүрлі шығындарға ақша бөлу.
5459 Банктік қызметпен байланысты дебиторлық берешек бойынша резервтерге ақша бөлу.
5461 Банктік емес қызметпен байланысты дебиторлық борыштар бойынша жалпы резервтерге ақша бөлу банк айсайын, айдағы соңғы жұмыс күніне 5 күн қалғаннан аспайтын жағдай бойынша
2.3 Қорлардың есебі
Кәсіпорындар мен ұйымдарда материалдық-техникалық жабдықтармен қамтамасыз ету жұмысымен арнайы бөлім және мамандар шұғылданады. Олар ұйым бойынша келер жылы өндірілетін өнім көлеміне қарай белгіленген өлшем бойынша өндіріске керек болатын материалдардың көлемін алдын ала анықтап, жабдықтаушы мекемелермен қажет болатын материалдар көлемі туралы шарт жасайды. Шартта материалдардың аты, көлемі, бағасы, жеткізіліп берілетін уақыты көрсетіледі. Кәсіпорындар мен ұйымдардың жабдықтау бөлімі шарты көрсетілген келісімдердің орындалуын қадағалап отырады. Ол үшін материалдарды алып келген тасымалдау көлігінің жолдама құжаты, теміржол жүкқұжаты, көліктік жүкқұжаты, жабдықтаушыдан келген басқа да құжаттар алдымен жабдықтау бөліміне табыс етіледі. Бұл жерде яғни жабдықтау бөліміне келген құжаттар М-1 түрлі келген жүкті есептеу журналына тіркеледі. Одан кейін бұл құжаттарды материалды алып келетін экспедиторға береді. Сонымен қатар экспедиторға материалдарды алу үшін сенімхат беріледі. Экспедитор алған жүкқұжаттары мен сенімхатты алғаны үшін М-1 түрлі журналға қол қояды.
Материалдық қорлар бухгалтерлік есепте мына әдістер негізінде бағаланады:
* Арнайы сәйкестірілген есептеу әдісі
* Орташа өзіндік құнын есептеу әдісі
* ФИФО әдісі
Арнайы сәйкестірілген есептеу әдісі әдетте біріммен бірін алмастыруға болмайтын немесе кәсіпорында ерекше тәртіппен пайдаланылатын нақтылы бір материалдық қорлардың бағасын есептеуге арналған.
Жоспарлауға арналған материалдардың өзіндік құнын есептеуге арналған.
Орташа өзіндік құнын есептеу әдісі бойынша кәсіпорынға кіріске алынған әрбір материалдық қорлардың бағасы олардың кіріске алынғандағы шоты бойынша бағасын анықтау мүмкін болмаған жағдайда жүргізіледі.
Материалдар баланста нақты өзіндік құны бойынша көрсетіледі. Сонымен қатар материалдар өздерінің топтамалық есебінде нақты өзіндік құнымен көрсетіледі де, ал талдамалық есебінде жоспарлы есептеу бағасымен немесе келісілген бағасы бойынша көрсетіледі.
Бұл бағаны кәсіпоынның немесе ұйымның өзі жоспарланған дайындау-тасымалдау шығындарын ескере отырып есептеп шығарады. Жалпы материалдық қорларды есептеуде заттай және ақшалай өлшемдер қолданылады. Бухгалтерлік өткізбелерді жүргізу үшін келесі шоттарды іске асыру қажет:
1602 Басқа тауарлы-материалдық қорлар
1351,2151 Бас офиспен есеп айырысу
1352,2152 Жергілікті филиалдармен есеп айырысу
1867 Негізгі емес қызмет бойынша басқа дебиторлар
2851 Бюджетке салықтар және басқа міндетті төлемдер бойынша есеп айырысулар
2867 Негізгі емес қызмет бойынша басқа кредиторлар
4922 Негізгі емес қызметтен түскен басқа да кірістер
5740 Жалпы шаруашылық шығыстар
5922 Негізгі емес қызметтен басқа шығыстар
2.4 Негізгі құралдар және материалды емес активтер есебі
Негізгі құралдар өндірістік және өндірістік емес бағытта болуы мүмкін.
Өндірістік емес бағытқа - жарғылық қызметпен байланысы жоқ негізгі құралдар жатады.
Өндірістік бағыты бойынша - жарғылық қызметті жүзеге асырумен және нәтижесінде пайда алумен байланысты құралдарды жатқызуға болады. Сонымен қатар өндірістік бағыттағы негізгі кұралдарға банктің дәрежесін жоғарылатуға арналған заттар (картиналар, вазалар, сервиздер) жатады, себебі клиенттерді тартуда банк беделінің маңыздылығы сондай, банк қосымша пайда алуына ықпалын тигізеді. Алғашқы нақты түрін сақтай отырып, олар өздерінің құнын жұмыстарды орындауға немесе есептелген амортизация (тозу) сомасында көрсетілген қызметтерге аударады.
Негізгі құралдардың есебі жинақталған амортизацияларды есеп-тегеннен кейін әділ баға болып табылатын, не бастапқы құн, не қайта бағалану сомасы принциптері негізінде жүзеге асырылады. Енді осыдан, негізгі кұралдарды бағалаудың төрт түрін көрсетуге болады:
:: бастапқы;
:: ағымдағы;
:: баланстық;
:: өтімділік.
Егер клиентке экономикалық тиімділік алынады деп күтілсе, жаңалықтарды алуға байланысты шығындар негізгі құралдардың ағымдық бағалық құнына қосылады.
Егер активтердің пайдалану мерзімі ұзартылса ғана банк эконо-микалық пайда ала алады.
Жөндеу мен техникалық қызмет көрсету шығындары оларды жүзеге асыру шаралары бойынша жүргізіледі. Бухгалтерлік есептің жалпы қабылданған қағидаларына сәйкес негізгі құралдардың бастапқы құны -- бұл негізгі құралдарды сатып алуға, тұрғызуға, өңдеуге немесе жақсарту үшін негізгі құралдарды сатып алумен, жеткізумен немесе жақсартумен тікелей байланысты, арнайы пайдалану үшін қажетті жағдайда орнатуды қоса есептегендегі барлық шығындарды қамтитын төленген сомалар.
Сонымен катар Халықаралық каржылық есеи стандарттары (16 ХСҚЕ) бойынша бастапқы құнға өтелмейтін салықтар, импорттық төлемдер де кіреді.
Ағымдық - анықталған күнге, нарықтағы сәйкес баға бойынша негізгі құралдардың құны.
Баланстық - активтердің есеп және есеп беруінде бейнелейтін жинақталған амортизация сомасын есептен шығарғаннан кейінті негізгі құралдардың бастапқы немесе ағымдық құны.
Жою қүны - бұл негізгі құралдарды жою кезінде істен шығару бойынша күтілетін шығындарды алып тастағаннан кейінгі пайдалану мерзімі аяқталған уақытта туындайтын қосалқы бөлшектердің, металл сынықтарының, қоқыстардың болжанатын құны.
Ешқандай алдын ала төлеусіз негізгі құралдарды алу:
:: құрастыруды қажет етпейтін (алдын ала төлеусіз) негізгі құралдарды алу:
Дт 1652 Жер, үйлер және ғимараттар
1653 Компьютер жабдықтары
1654 Өзге негізгі құрал-жабдықтар
Кт 2856 Күрделі қаржы салымы бойынша кредиторлар;
:: құрастыру жұмыстарын талап ететін негізгі құралдарды алу:
Дт 1651 Салынып жатқан (орнатылып жатқан) негізгі құрал-
жабдықтар
Кт 2856 Күрделі қаржы салымы бойынша кредиторлар;
:: құрастыруды талап ететін алынған негізгі құралдар үшін төлемдер:
Дт 2856 Күрделі қаржы салымы бойынша кредиторлар
Кт 1050 Банктердің корреспонденттік есепшоттары;
:: құрастыру жұмыстары үшін төлемдер:
Дт 2856 Күрделі қаржы салымы бойынша кредиторлар
Кт 1050 Банктердің корреспонденттік есепшоттары;
:: құрылыс-жөндеу жұмыстарын жүргізіп, 3 және 2-нысаны бойынша актілерді ұсынғаннан кейін құралдарды кірістеу жүзеге асырылады:
Дт 1652 Жер, үйлер және ғимаратгар
1653 Компьютер жабдықтары
1655 Өзге негізгі құрал-жабдықтар
Кт 1856 Күрделі қаржы салымы бойынша дебиторлар;
Негізгі құралдарды алдын ала төлеу арқылы сатып алу:
:: сатып алынатын негізге құралдар үшін (50% аспайтын) алдын ала төлеу кезінде:
Дт 1856 Күрделі қаржы салымы бойынша дебиторлар
Кт 1050 Банктердің корреспонденттік есепшоттары;
:: соңғы есеп айырысу сомасына:
Дт 1856 Күрделі салымдар бойынша дебиторлар
Кт 1050 Банктердің корреспонденттік есепшотгары;
:: негізгі құралдарды кірістеу:
Дт 1652 Жер, үйлер және ғимараттар
1653 Компьютер жабдықтары
1656 Өзге негізгі құрал-жабдықтар
Кт 1856 Күрделі қаржы салымы бойынша дебиторлар;
:: құрастыруды талап ететін негізгі құралдар бойынша:
Дт 1651 Салынып жатқан (орнатылып жатқан) негізгі құрал-жабдықтар
Кт 1856 Күрделі қаржы салымы бойынша дебиторлар;
:: жүргізілген құрастыру жұмыстары үшін төлемдер:
Дт 1856 Күрделі қаржы салымы бойынша дебиторлар
Кт 1050 Банктердің корреспонденттік есепшоттары;
:: құрылыс-жөндеу жұмыстарын жүргізіп, 3 және 2-нысаны бойынша актілерді ұсынғаннан кейін құралдарды кірістеу жүзеге асырылады:
Дт 1652 Жер, үйлер және ғимараттар
1653 Компьютер жабдықтары
1654 Өзге негізгі құрал-жабдықтар
Кт 1856 Күрделі қаржы салымы бойынша дебиторлар;
Сатып алынған негізгі құралдар үшін бюджетке ҚҚС төлеу
:: ҚҚС есептеумен қатар негізгі құралдар үшін алдын ала төлеу сомасына:
Дт 1856 Күрделі қаржы салымы бойынша дебиторлар
Кт 1050 Банктердің корреспонденттік есепшоттары;
:: негізгі құралдарды, яғни бюджетке төленген ҚҚС сомаларына оларды алу фактісі бойынша кіріске алу кезінде:
Дт 1851 Салықтар және бюджетке төленетін басқа да
міндетті төлемдер бойынша есеп айырысу
Кт 1856 Күрделі қаржы салымы бойынша дебиторлар;
:: Салық заңдылықтарына сәйкес салық салу айналымының үлес салмағы бойынша есептелген ҚҚС бойынша жүргізілетін есептеу сомасына:
Дт 2851 Салық және басқа да міндетті төлемдер бойынша есеп айырысу Кт 1851 Салықтар және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер бойынша есеп айырысу.
Негізгі құралдардың объектісінің бастапқы құнының өсуі капиталды ремонт жүргізілген кезде, нормативтік қызмет ету мерзімінің өсуі кезінде немесе өндірістік күштердің әсерінен болады.
Негізгі құралдар түскен кезде қабылдау-жіберу актісі толтырылады(Қосымша 4), оған техникалық құжат(паспорт) тігіледі.
Материалды емес активтердің жарамды қолдану мерзімін кәсіпорынның өзі белгілейді. Осылай бұл жылдық амортизациялық аударымдар МЕА жарамды қолдану мерзіміне және бастапқы құнына байланысты.
2.5 Міндеттемелер есебі
Міндеттеме - жеке кәсіпкердің немесе ұйымның өткен оқиғалардан туындайтын алдында тұрған міндетті,оны реттеу экономикалық пайданы қамтитын ресурстардың шығып қалуына кеп соғады.олар ұзақ және қысқа мерзімді болып жіктеледі. Қысқа мерзімді міндеттемелерге банктердің қысқа мерзімді қарыздары,банктен тыс мекемелерден алынған қарыз,қысқа мерзімді қаржылық міндеттемелер және кредиторлық берешек жатады.
Банктердің және басқада қысқа мерзімді қарыздары бір жылдан аспайтын мерзімге беріледі. Банктердің және банктен тыс мекемелердің ұзақ мерзімді қарыздары бір жылдан астам мерзімге,әдетте,жаңа техниканы енгізуге шығындарына,өндірісті кеңейтуге,оны қайта құруға,қымбат бағалы жабдықты алуға және мақсатты бағдарламаларға беріледі. Ұзақ мерзімді міндеттеме бөлімі мынадай кіші бөлімдерді қамтиды.ұзақ мерзімді қаржылық міндеттемелер,кредиторлық берешек,ұзақ мерзімді бағалау міндеттемелері,кейінгі қалдырылған салықтар міндеттеме,өзгеде ұзақ мерзімді міндеттеме. Ұзақ мерзімді міндеттемелерді тексергенде,аудитор бәрінен бұрын баланста көрсетілген,есепті кезеңнің басы соңындағықалдықтың баскітаптың жоғарлыда аталған синтетикалық шоттармен журнал ордердің мәлеметерінің қарап сәйкестігін анықтауға тиіс. Сондықтан аудитор синтетикалық есептің аналитикалыққа сәйкес болуын баса назар аударуы тиіс.
Міндеттемелер кәсіпорында жасалынған әр түрлі келісімдердің нәтижесінде туындайды және алынған тауарлы-материалдық құндылықтар немесе пайдаланылған қызметтер үшін келешекте жасалынатын төлемдердің заңды негізі болып табылады.
Несие - бір заңды тұлғаның екінші бір заңды тұлғаға немесе жеке адамның заңды тұлғағаәдетте келісілген мөлшерде пайыз алу үшін белгілі бір уақытқа заттай немесе ақшалай уақытша қаржы беруге байланысты пайда болатын экономикалық қарым-қатынас жүйесі болып табылады.
Нарықтық экономика жағдайында несие коммерциялық және банктік болып екіге бөлінеді:
* Коммерциялық несие- бір субъектінің екінші бір субъектіге сатқан тауарының құнынан алынатын төлемнің кейінге қалдырылуына байланысты туындайды.
* Банк несиесі- субъектіге ақша қаражаты түрінде өндірісін ұлғайтуға, ағымдағы қызметтерге байланысты қарыздарын төлеу үшін беріледі.
Берілетін уақыт аралығына байланысты банк несиесі қысқа мерзімді (бір жылға дейінгі уақыт) және ұзақ мерзімді (бір жылдан артық уақыт) болып екіге бөлінеді.
Несиенің объективті қажеттілігі- бұл, субъектінің өндірістік және сауда айналымы капиталының жетіспеушілігінен туындайды.Банкке несие алу үшін бірінші рет барған кәсіпорын өзінің жарғысын, ұйымдастыру құжаттарының көшірмесін, ережелерді, жалға алу келісімдерін, тіркеу куәлігін және клиенттін кредит алу құқығының барлығын растайтын құжаттар ұсынады.
2.6 Еңбек және оны төлеу есебі
Банк қызметінің үдерісінде қызметкерлерді жұмысқа қабылдау және жұмыстан босату жүргізіледі, қызметкерлердің жеке құрамының өзгеруі, жұмыс бабы бойынша ауысулар жүзеге асырылады. Есеп қызметкерлермен жұмыс басқармасьшда жүргізіледі. Ол барлық қызметкерлердің саны мен құрамы туралы және оның құрылымдық бөлімшелері туралы жалпы мәліметтерді алуды қамтамасыз етеді.
Еңбекақы есебі және оның төлемінің негізгі мақсаты еңбек шығындарын және төлемді есептеу шығындарын дұрыс анықтау, жұмыс уақытын ұтымды пайдалануды, еңбек тәртібін және еңбекке ақы төлеу қорын пайдалану ережесін бақылау болып табылады.
Жұмысқа қабылдау, жұмысқа алу туралы бұйрықпен немесе еңбек келісімшарты негізінде жүргізіледі. Жұмысқа қабылдау кезінде жұмыс беруші жұмысшының еңбек қызметін растайтын кұжаттарды талап етуге құқылы. Ондай құжаттарға еңбек кітапшасы немесе жеке еңбек келісімшарты, немесе жұмысқа қабылдау және жұмыстан босату туралы бұйрыктың көшірмесі жатады. Жұмысқа алғаш рет кірген жұмысшыларға еңбек кітапша, олардың сұрауы бойынша толтырылады.
Қызметкерлермен жұмыс бойынша басқарма жұмысқа қабылдау туралы бұйрық негізінде жеке карточка (Қосымша-5) толтырады. Жұмысшыларды жұмыстан шығару кезінде Еңбек келісімшартын тоқтату туралы бұйрық (өкім) нысаны қолданылады. Жұмысшыны бір бөлімнен екінші бөлімге ауыстыру кезінде Басқа жұмысқа ауыстыру туралы бұйрық (өкім) толтырылады. Кезекті демалыс жұмысшыға Демалыс беру туралы бұйрық (өкім) негізіңде беріледі.
Негізгі жалақы бойынша есептелген сомадан келесі ұстап қалулар мен аударымдар жүзеге асырылады:
1. Банк есептелген сомадан 10% көлемінде зейнетақы қорына міндетті төлемді төлейді, бірақ банк оны қызметкердің жалақысынан ұстап қалады.
2. Әлеуметтік салық әлеуметтік салықты ұстау тәртібі 21-тарауда жазылған. Банк шығындарына жатады.
3. Жеке тұлғалардан алынатын табыс салығы. Табыс салығын есептеу тәртібі 21-тарауда Банктің салық салу есебі көрсетілген. Табыс салығының көлемі есеп айырысу тізімдемесінде есептеледі.
Жалақыны есептеу кезінде келесі бухгалтерлік жазу жазылады:
Дт 5720-5721 Еңбекке ақы төлеу және міндетті аударымдар бойынша шығыстар
Кт 2854 Банк қызметкерлерімен есеп айырысу
2851 Салықтар және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер бойынша есеп айырысу.
Және сол уақытта әлеуметтік салықты есептеу жүргізіледі:
Дт 5729 Өзге төлемдер
Кт 2851Салық және басқа да міндетті төлемдер бойынша есеп айырысу.
Жалақыны беру кезінде:
Дт 2854 Банк қызметкерлерімен есеп айырысу
Кт 1001 Кассадағы қолма-қол ақша.
Табыс, әлеуметтік салықтар мен міндетті зейнетақы салымдарын аудару кезінде:
Дт 2851 Салық және басқа да міндетті төлемдер бойынша есеп айырысу
Кт 1050 Банктердің корреспонденттік есепшоттары.
2.7 Капитал және резервтер есебі
Банктің меншікті капиталы капиталдың экономикалық санатының бір түрі болып табылады. Ол несиелік мекеменің қалыптасу көзінің және ортаның өзгеруіне байланысты дұрыс қызмет ету үшін елеулі мәнге ие. Банкті ашу кезінде құрылтайшылар енгізген меншікті капитал банктің бастапқы қызметін ұйымдастыру үшін пайдаланылатын алғашқы қаражат немесе қызмет өсуі және кеңеюі кезеңінде қосымша қаражат болып келеді. Сонымен қатар банктік капитал несиелік мекемелерді қаржылық тұрақсыздықтан және шектен тыс тәуекелдерден сақтайды, оны банкроттықтан қорғануын камтамасыз етеді, ағымдағы шығындардың залалын жабады, банкке деген клиенттің сенімін арттырады, клиентураның коммерциялық және тұтыну несиелеріне деген қажеттіліктерін қанағаттандырады. Сондықтан банктерге экономикалық тәртіп нормасын тапсырыс ететін мемлекеттік органдар оларды бұзу туралы белгі алған кезде салымшылар мен инвееторлар мүдделеріне жауап беретін банктік капиталға экономикалық ықпалшаралар қолданады. Осылайша, банк қызметінің ең үлкен мәселелерінің бірі банктің меншікті капиталының жеткіліктілігін анықтау болып табылады. Оған осынша көңіл бөлудің бір себебі банктің айналымындағы қарыз капиталы үлес салмағы банктік емес саладағы кәсіпорынның айналымындағы қарыз капиталы айтарлықтай жоғары болып келуінде.
Тіркелген капиталдың мөлшері баланстық шоттарда есептелінеді, 3001 Жарияланған жарғылық капитал - жай акциялар бөлігі және 3025 Жарияланған жарғылық капитал - артықшылықты акциялар. Төленбеген жарғылық капитал сомасы жай акциялар - 3002 Төленбеген жарғылық капитал - жай акциялар шотта және Төленбеген жарғылық капитал - артықшылықты акциялар - 3026.
Жарғылық капитал көлемінің өсуі:
Дт 3002 Төленбеген жарғылық капитал -жай акциялар
3026 Төленбсген жарғылық капитал - артықшылығы бар акциялар
Кт 3001 Жарияланган жарғылық капиталды - жай акциялар
3025 Жарияланган жарғылық капитал - артықшылықты акциялар
:: Жарғылық капиталға салымдар төленуі:
... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
КІРІСПЕ
1 ЖАЛПЫ БӨЛІМ
1.1 Қазақстан Халық Банкі АҚ жалпы сипаттамасы
1.2 Қазақстан Халық Банкі АҚ есеп-аналитикалық қызметі
2 БУХГАЛТЕРЛІК ЕСЕПТІ ҰЙЫМДАСТЫРУ
2.1 Қысқа мерзімді активтер: ақша қаражаттары және олардың эквиваленттері
2.2 Қысқа мерзімді активтер: сатып алушылар мен тапсырыс берушілердің қысқа мерзімді дебиторлық берешектері және өзге де дебиторлық берешек
2.3 Қорлардың есебі
2.4 Негізгі құралдар және материалды емес активтер есебі
2.5 Міндеттемелер есебі
2.6 Еңбек және оны төлеу есебі
2.7 Капитал және резервтер есебі
2.8 Инвестициялар есебі
2.9 Өндіріс шығындарының есебі
2.10 Дайын өнімді шығару және сату есебі
2.11 Қаржылық есептілікті ұсыну
3 Жылдық түгендеу жүргізу
4. Аналитикалық жұмыс
5. Құқықтық жұмыс
6. Салық салу
7. Аудит
қОРЫТЫНДЫ
қОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
ҚОСЫМША
КІРІСПЕ
Бухгалтерлік есепке тән негізгі принциптердің мәні мен маңызын түсінбей тұрып, ұйымдар қызметін басқару мен ұйымдастыру жөнінде шешім қабылдау мүмкін емес. Сондықтан, экономикалық тұрғыдан тиімді шешім қабылдау үшін, бухгалтерлік есеп шоттарын жүргізу мен бұларды өз орындарына қарай дұрыс қолдану, бастапқы құжаттар айналысын заңды түрде ұйымдастыру, есеп жүйесінде қолданылатын әдістемелерді сабақтастықпен пайдалану жолдарын және халықаралық бухгалтерлік есеп стандарттағы талаптарын білген жөн.
Өндірістік іс-тәжірибесі - мамандықтың оқыту жоспарының аса маңызды элементтерінің бірі, сондықтан да оқыту пәндері бойынша білімді бақылаудың аса маңызды түрі болып табылады. Өндірістік іс-тәжірибесі студентің жоғарғы оқу орнында алған білімін пысықтайды, кәсіпорындағы бухгалтерлік есепті ұйымдастыру облысында практикалық білім алуға, өндірістегі ұйымдастырушылық, басқарушылық және экономикалық сұрақтар бойынша профессионалды компетенциялық білім алуға көмектеседі.
Мен, өндірістік іс-тәжірибемді 2014 жылдың ақпан айының 3-шы жұлдызынан 2014-жылдың 12-ші сәуіріне дейінгі аралықта Қазақстан Республикасы, Жамбыл аудандық Халық Жианқ Банкі Акционерлік қоғамында өттім. Бұл мекемеде тәжірибе жетекшісі болып бухгалтерия бөлімінің бастығы тағайындалды. Барлық құжаттарды бекіткен филиал басшысы Бекжанова Шамшагуль Елтайкызы болды.
Тәжірибедегі ең басты мақсат - филиалдың құрылудағы мақсаты, жүзеге асырылу тәртібін, ақша қаражаттарының, ағымдағы және ұзак мерзімді активтерінің, жұмыскерлермен есеп айырысу, яғни еңбекақының алғашқы есептерінің ұйымдастырылуын, сондай-ақ қаржылық есептіліктің дұрыс орындалуын зерттеу болды. Кәсіптік біліктілікті дамытуды жетілдіргенмен қоса, ең алдымен мен этикалық нормаларды сақтай отырып рұқсат етілген нормада компитенциялы жұмыскерге қойылатын талаптарды игеруге тырыстым.
Өндірістік іс-тәжірибесі негізгі міндеттері:
-практика базасымен танысу, оның ұйымдастырушылық және өндірістік құрылымымен, менеджментімен танысу;
-банктегі бухгалтерлік есепті ұйымдастыру шараларымен танысу;
-банкте қолданылатын бухгалтерлік есептің әдістерімен танысу;
- бухгалтерлік есептің жеке бөлімдерімен танысу;
- ұйымда жұмыс атқару, шешім қабылдау үшін келіссөздер жүргізу бойынша практикалық жұмыстар атқару.
1 ЖАЛПЫ БӨЛІМ
1.1 Қазақстан Халық Банкі АҚ жалпы сипаттамасы
Халық Банкінің бүгінгі тарихы - бұл оны жекешелендіру және құрылымдық қайта құру процесі ғана емес. Бұл жаңа банктік технологияларды үздіксіз ендіру, қызметтер спектрін кеңейту процесі, жинақ салымдары жүйесін жаңа талаптар бойынша толық сақтауға және жетілдіруге бағытталған ауқымды стратегия, филиалдық инфрақұрылымы дамыған сатылас біріктірілген банктік құрылымды жасау процесі. Бұл қазіргі заманғы ақпараттық-коммуникативтік технологияларды ескере отырып Қазақстан Халық Банкінің басты міндеттерін - зейнетақы, жалақы төлеу, салықтық, коммуналдық және басқа да төлемдерді қабылдау, шағын және орта кәсіпорындар мен мемлекеттік мекемелерге есеп айырысу-кассалық қызмет көрсету міндеттерін шешуге бағдар жасау процесі.
1993 жылы Жинақ банкі Қазақстан Республикасының үкіметіне қарайтын дербес заңды құрылым -- Қазақстан Халық Банкі болып ұйымдастырылды. Ал 1995 жылы Банк жабық тұрпаттағы акционерлік қоғам болып қайта құрылды. Қайта құру рәсімі банк басшылығын ауыстырумен, жұмыс стилін түпкілікті өзгертумен ұштастырылды. 1995 жылдың аяғында-ақ Қазақстан Халық Банкі республикадағы ірі операциялық банк болып танылды. Қазіргі уақытта Банк қаржы рыногындағы өзінің сол айқындамасынан ауытқымай, қол жеткізген жетістіктерін сақтап қалуға ұмтылып келеді.
Талдықорған аймақтық филиалы АҚ Халық Банк 2001 жылдың 3 қазанында тіркелген.
Талдықорған аймақтық филиалында тұрғындарға қызметтердің келесі түрлері көрсетіледі:
1. Заңды және жеке тұлғалардың банк шоттарын ашу және жүргізу;
2. заңды және жеке тұлғалардан салым қабылдау;
3. заңды тұлғаларға транзиттік шоттар жүйесін ашу;
4. заңды тұлғаларға жинақтау шоттары жүйесін ашу;
5. филиалдар клиенттеріне ағымдағы лимиттелген шоттар жүйесін ашу арқылы агенттік қызмет ұсыну;
6. аударым операциялары: заңды және жеке тұлғалардың ақша аудару, оның ішінде зейнетақылық төлемдер жөніндегі тапсырмаларын орындау;
7. кассалық операциялар: банкноттар мен монеталарды қабылдау, беру, қайта есептеу, ұсату, айырбастау;
8. Банктің кез келген филиалынан заңды тұлға өкілінің басқа филиалда ашылған клиент шоттарынан қолма-қол ақша алуы;
9. инкассация және бағалы жүкті сүйемелдеу қызметі; 10. шетел валютасымен қолма-қол ақшасыз айырбастау операцияларын жүргізу;
11. әр түрлі шетел валютасымен халықаралық аударымдар;
12. Клиент -- Банк қашықтықтан қол жеткізу жүйесі бойынша операциялар жүргізу;
13. тазартылған алтын құймаларын сатып алу және сату;
14. Жалақылық жоба бойынша қызмет көрсету -- клиент қызметкерлерінің жалақысын олардың жеке шоттары мен төлем карточкалары арқылы аудару және беру;
15. жеке тұлғалардың төлемдері мен аударымдарын Жеке тұлғалардың мерзімдікесеп айырысулары; Экспресс аударымдар, маниграмма жүйелері бойынша жүргізу;
16. Жеке тұлғалардың жедел есеп айырысулары жүйесі бойынша түсетін жеке тұлғалар төлемдерін жинақтау және өңдеу;
17. жол чектері мен коммерциялық чектерді сату және сатып алу;
18. вексельдік операциялар: домицилиация және вексельді инкассоға қабылдау;
19. сейфтік операциялар: клиент құжаттары мне құнды заттарын сақтау, оның ішінде сейф жәшіктері мен шкафтарын, үй жайларды жалға беру операциялары;
20. қолма-қол шетел валютасын айырбастау операцияларын жүргізу;
21. құжаттамалық операциялар жүргізу (аккредитивтер, құжаттамалық инкассо) және банктік кепілдемелер беру;
22. корпоративтік клиенттер үшін арнаулы сервис;
23. шоттардың жай-күйі туралы ақпарат алу.
Сызба-1.1. Коммерциялық банкті басқарудың ұйымдық-экономикалық Директор
қызметтер
Директордың орынбасары
Шаруашылық бөлімі
Бас есепші
Бөлімдер
Бас есепшінің орынбасары
Еден жуушы
күзет
Операциялық залдың менеджері
жүргізуші
Жедел несиелеу бөлімінің басшысы
Шағын және орта бизнесті несиелеу бөлімінің басшысы
Тұтынушылық несие бөлімінің басшысы
Несие сарап-шылары
Несие офицер-лері
касса
Шаруашы-лық есеп бөлімі
Несие офицер-лері
құрылымы
Кесте 1 - Ұйымның негізгі техникалық-экономикалық көрсеткіштері
№
Көрсеткіштер
Өткен жыл
Есептік жыл
Ауытқу
сомма
%
1
Өнімдерді сату мен қызмет көрсетуден түскен кіріс, мың теңге
196880,161
227137,871
302570,710
115,4
2
Жұмысшылардың орташа тізімдік саны, адам
183
177
-6
96,7
3
Негізгі құралдардың орташа жылдық құны, мың теңге
315692,5
379174,7
63482,2
120,1
4
Қысқа мерзімді активтердің орташа жылдық құны, мвң теңге
5
Еңбек өнімділігі, теңге
6
Қор қайтымдылығы (1 жол3жол), теңге
6,24
5,99
-0,25
95,9
7
Қор сыйымдылығы (3жол1жол),теңге
0,16
0,17
0,01
106,25
8
Өнімнің өзіндік құны,мың теңге
9
Жалпы пайда, мың теңге
58508,050
647613,841
58104,679
110,7
10
Кезең шығыстары, мың теңге
505515,062
544461,443
38946,381
107,7
11
Салық салынғанға дейінгі пайда
83698,153
97122,781
1014,118
116,04
12
Корпоративтік табыс салығы бойынша шығындар
28618,914
21235,810
-7363,104
74,2
13
Таза пайда
55079,239
75886,971
20807,732
137,8
14
Дебиторлық берешек
15
Қысқа мерзімдік активтердің айналымдылығы
16
Сату көлемінің табыстылығы,%(91)
17
Активтердің табыстылығы,%(13активтер)
18
Меншікті капитал табыстылығы(9меншікті капитал)
Ескерту:
1.2 Қазақстан Халық Банкі АҚ есеп-аналитикалық қызметі
Қаражаттарды қолайлы экономикалық және техникалық жағдайлар жасай алатын өндірістерге немесе экономика салаларына бағыттаған жөн.
Дамыған елдердің орталық банктерінің қызметін игеру, сондай- ақ ақшалай- кредиттік саясатының әдістерін қолдану, Қазақстанда нарықтық экономиканың негізін құруына мүмкіндік береді.
Есептік саясат деп- орталық банктің вексельдерді сатып алатын шарттарын айтады. Бұл саясат кредиттік институттардың өз клиенттеріне беретін, несиенің бағасына әсер тигізетін есептік проценттің реттелуіне негізделген. Экономикалық циклға байланысты бұл пайыз өзгеріп, қайта қарастырылуы мүмкін. Мысалы Германиядағы Бундесбанк (орталық банк) 1948-1989 жылдар аралығында ресми пайыздық мөлшерлемесін 76 рет өзгерткен болатын. Есептік саясаттың қолданылуы тікелей вексель айналымына және құнды қағаздар нарығына тәуелді.
Коммерциялық банктің ұйымдық құрылымы Акционерлік қоғаммен жалпы бекітілген баскару сызбасына сәйкес келеді. Коммерциялық банктердің жоғары органы болып жылына 1 рет өтетін акционерлердің жалпы жиналысы табылады. Онда сенімхат негізіндегі банк акционерлерінің барлық өкілдері қатысады. Кәсіпорын басшылары акционерлердің қатысуы міндетті емес. Жалпы жиналыс банк акционерлерінің төрттен үш бөлігі қатысқан кезде, оның қатарына берілген сұрақтарды заңды түрде шешіледі.
Департаменттер директоры, басқарма бастығы және олардың орынбасарлары, бөлімшелермен қызметтердің іс әрекетін үйлестіреді, олардың жұмысына кеңес береді, бақылайды және бағалайды. Бөлімдердің саны банк іс әрекетінің көлемі мен сипатына, банк операцияларының күрделілігі мен клиенттерге көрсететін қызметтердің әртүрлігіне байланысты.
Коммерциялық банктегі есептер Ұлттық Банк бекіткен ережеге сәйкес жүргізіледі. Банктер ҰБ-ке немесе оның басқармасына, (Коммерциялық банктердің орналасқан жеріне байланысты) айдың алғашқы күніне баланс, 4 кварталға айналым ведомостісін және жылға бухгалтерлік есеп беруді ұсынады..
Коммерциялық банктер жұмысын жария ету және олардың қаржылық жағдайы жөнінде ақпараттарға қол жеткізу мақсатында акционерлердің жалпы жиналысымен расталған жылдық баланс, кіріс және шығыс шоттары баспада басылып шығуы қажет,(ондағы мәліметтердің аудиторлық ұйымдарымен расталғаннан кейін. Коммерциялық банктің ұйымдық құрылымы Акционерлік қоғаммен жалпы бекітілген баскару сызбасына сәйкес келеді.
Директорлар кеңесінің негізгі қызметтері мынадай; ббанктің стратегиялық мақсатын анықтау және банк саясатын құру, жетекшілік органға адамдар іріктеу, комитеттерді құру,қарыздық және т.б. қызметтер атқарады.
2 БУХГАЛТЕРЛІК ЕСЕПТІ ҰЙЫМДАСТЫРУ
2.1 Қысқа мерзімді активтер: ақша қаражаттары және олардың эквиваленттері
Ақша қаражаты деп - бұл субъектінің кассадағы және банктегі барлық ақшасын айтамыз. Ақша қаражаттарын сақтау үшін және заңды тұлғалар арасында есеп айырысу үшін Қазақстан Республикасының банк мекемелерінде банк шоттарын ашады.
Банк шоттары - бұл банк пен клиенттер арасындағы келісім - шарттың қатынастарын көрсететін әдіс. Банк шоттары теңгемен де, шетелдік валютамен де жүргізіледі және ол ағымдық, жинақтық және бухгалтерлік есеп шоттары болып бөлінеді.
* Бухгалтерлік есеп шоттары - банк шоттары банктер мен ұйымдардың кейбір операция түрлерін жүзеге асырады;
* Ағымдағы (есеп айырысу) және жинақ шоттары - бұл да банктік шоттар, бірақ олар жеке және заңды тұлғалар үшін, сондай-ақ заңды тұлғаның оқшауланған бөлімшелері үшін де ашылады.
Кассалық операциялардың есебі Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкінің 27.07.1993 жылғы кассалық операциялар туралы уақытша тәртібімен жүргізіледі. Кассаға ақшалар әр түрлі шоттар бойынша түседі және кіріс касса ордерімен (Қосымша 1), ал ақшаның шығуы шығыс касса ордерімен (Қосымша 2) толтырылады.
Ордерлер тіркеме журналына тіркеледі (Қосымша 3), ал оларға номер жазылады және күннің соңына сальдо енгізіледі. Кассалық есепті құру міндетті болып табылады. Әр айдың соңында касса бойынша айлық есеп құрылады.
Уақытша бос ақшаларды және қолма-қолсыз ақшаларды сақтау үшін, кәсіпорындар өзінің қалаған банкіден есеп айырысу шотын аша алады.
Есеп айырысу шоты мына құжаттар арқылы ашылады:
шот ашу туралы өтініш;
қолдары және мөр(печать) таңбасы қойылған карточка;
салық органынан субъектінің салық есебін жүргізетінін дәлелдейтін анықтама;
мемлекеттік тіркемеден өткені туралы куәліктің көшірмесін;
жарғысының және келісімінің көшірмесі.
Банк ақшаны қабылдау, беру және аударуды келесі құжаттардың негізінде орындайды:
кассадағы қолма-қол ақшаны есеп айырысу шотына аудару;
әр түрлі мақсаттарға кассадан алынған чек;
басқа субъектілер мен есеп айырысқанда төлем тапсырмасы толтырылады;
субъекті сатып алушыдан жіберілген тауардың құнын, орындалған жұмыстың, қызметтің құнын талап ету үшін төлем-талап тапсырмасы толтырылады.
Субъектінің шотындағы барлық төлемдер күнтезбе кезегі юойынша, банкке түскен есеп айырысу құжаттары бойынша жүзеге асырылады. Банктің төлемге қабілетсіз деп хабарлаған міндеттемелер бойынша төлем кезегін банк басшысы анықтайды.
Банк белгілі бір уақытта немесе күн сайын шот иесіне есеп айырысу шотында болып жатқан операцияларды қосымша құжаттар арқылы, енгізі және шығару негізінде пайда болған операцияларды хабарлайды.
Банкте жұмыс істей жүріп, кассир кассадағы ақшаларға толық материалды жауапкершілікті өз мойнына алады және күннің соңына қарай кассаға келіп түскен ақшаларды санап тексеретінін байқадым.
2.2 Қысқа мерзімді активтер: сатып алушылар мен тапсырыс берушілердің қысқа мерзімді дебиторлық берешектері және өзге де дебиторлық берешек
Дебиторлық берешек деп көрсетілген қызмет, жабдықтаушыларға тауарлар және қызмет көрсетулері және т.б. үшін алдын ала төлем жүргізу нәтижесінде туындаған банк әріптестерінің қарызын айтады.
Шаруашылық қызметі бойынша дебиторлармен және кредиторлармен операциялардың есебі мен бақылауы бас банктің әкімшілік- шаруашылық қызметін бағдарлау және бақылау Департаментінің жауапты бөлімдері арқылы жүзеге асырылады.
Күрделі қаржы жұмсалымы бойынша дебиторлық берешек есебі жөндеу-құрылыс материалдары, жабдықтар мен құрал-саймандар үшін жабдықтаушылармен есеп айырысу, сатып алу және күрделі жұмсалым мен күрделі жөндеу бойынша шығындар үшін есеп беретін адамдарға аванс нәтижесін көрсететін 1856 Күрделі салымдар бойынша дебиторлар баланстық шотында жүргізіледі.
Банк қызметкерлерімен есеп айырысу іс-сапар шығыны мен басқа да шығындар бойынша банк қызметкерлеріне берілген аванстық төлемдер сомасын көрсетіп 1854 Банк қызметкерлерімен есеп айырысу баланстық шотында жүргізіледі.
Басқа да дебиторлар мен кредиторлар есебі уақытша және кездейсоқ сипатқа ие банктің дебиторлық берешек сомасын, басқа баланстық шоттар бойынша түсу мезетінде анықталмаған тағайындау сомасын, сондай-ақ шаруашылық қызметі бойынша есеп айырысу сомаларын көрсететін 1860 Банк қызметі бойынша өзге дебиторлар баланстан тыс шотында жүргізіледі.
Кепіл бойынша дебиторлық берешек есебі берілген кепілдік бойынша қарыз алушының берешегін көрсететін 1861 Кепілдіктер бойынша дебиторлар баланстан тыс шотында жүргізіледі.
Дебиторлар және кредиторлармен операциялардың шоттарда көрініс табу тәртібі
1. Алдағы кезең шығындарын алдын ала төлеу (жалдау, жазылу, жарнама, пошта және т.б.):
Дт 1799 - Өзге де алдын ала төлемдер
Кт 2203 - Клиенттердің ағымдағы есепшоттары
1050 - Банктердің корреспонденттік есепшоттары
1001 - Кассадағы қолма-қол ақша
2211 - Клиенттердің талап етуі бойынша салымдар.
2. Негізгі құралдарды, ғимараттарды ағымдағы жөндеу және т.б. қызметтер үшін алдын ала төлеу:
Дт 1860 - Банк қызметі бойынша өзге дебиторлар
Кт 2203 - Клиенттердің ағымдағы есепшоттары
1051 - Банктің Қазақстан Республикасының Ұлттық банкіндегі корреспонденттік есепшоттары
1001 - Кассадағы қолма-қол ақша
2211 - Клиенттердің талап ету бойынша салымдары.
Негізгі құралдар, ғимараттарды күрделі жөндеу үшін алдын ала төлем:
Дт 1856 - Күрделі салымдар бойынша дебиторлар
Кт 2203 - Клиенттердің ағымдағы есепшоттары
1051 -Банктің Қазақстан Республикасьшьщ Ұлттық банкіндегі корреспонденттік есепшоттары.
4. Алынған, бірақ төленбеген ТМҚ және НҚ кірістеу:
Дт 1851 - Салықтар және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер бойынша есеп айырысу
1856 -Күрделі салымдар бойынша дебиторлар
1602 - Өзге тауар-материалдық қорлар
Кт 2856 - Күрделі қаржы бойынша кредиторлар
2860 - Банк қызметі бойынша өзге кредиторлар
12. Мәжбүрлі шығынды есептеу кезінде:
Дт 5400 Банктік қызметпен байланысты дебиторлық борыштар бойынша жалпы резервтерге (мәжбүрлі шығындарға) ақша бөлу
5453 Банк қызметімен байланысты дебиторлар бойынша арнайы резервтерге ақша бөлу
5459 Банктік емес қызметке байланысты дебиторлық берешек бойынша арнайы резервтерге (мәжбүрлі шығындарға) ақша бөлу
5461 Банктік емес қызметпен байланысты дебиторлыққ борыштар бойынша жалпы резервтерге ақша бөлу
1462 Банк қызметіне байланысты дебиторлық берешек бойынша шығындарды жабуға арналған жалпы резервтер (мәжбүрлі шығындар)
1463 Банктік емес қызметке байланысты дебиторлық берешек бойынша шығындарды жабуға арналған жалпы резервтер (мәжбүрлі шығындар)
1469 Өзге де банктік қызметке байланысты шығындарды жабуға арналған жалпы резервтер (мәжбүрлі шығындар)
1877 Банктік қызметке байланысты дебиторлық берешек бойынша шығындарды жабуға арналған арнайы резервтер (мәжбүрлі шығындар)
1878 Банктік емес қызметке байланысты дебиторлык берешек бойынша шығындарды жабуға арналған арнайы резервтер (мәжбүрлі шығындар)
1879 Есептелген тұрақсыздық
Кт 5458 Өзге банктік қызмет шығындарын жабуға арналған жалпы резервтерге (мәжбүрлі шығындарға) ақша бөлу
5459 Банктік емес қызметке байланысты дебиторлык берешек бойынша арнайы резервтерге (мәжбүрл: шығындарға) ақша бөлу
13. Мәжбүрлі шығындар құрылған дебиторлық берешек сомасын өтеу кезінде:
Дт 1462 Банк қызметіне байланысты дебиторлық берешек бойынша шығындарды жабуға арналған жалпы резервтер (мәжбүрлі шығындар)
1463 Банктік емес қызметке байланысты дебиторлык берешек бойынша шығындарды жабуға арналған жалпы резервтер (мәжбүрлі шығындар)
1469 Өзге де банктік қызметке байланысты шығындарды жабуға арналған жалпы резервтер (мәжбүрлі шығындар)
1877 Банктік қызметке байланысты дебиторлық берешек бойынша шығындарды жабуға арналған арнайы резервтер (мәжбүрлі шығындар)
1878 Банктік емес қызметке байланысты дебиторлық берешек бойынша шығындарды жабуға арналған арнайы резервтер (мәжбүрлі шығындар)
Кт 5460 Банктік қызметпен байланысты дебиторлық борыштар бойынша жалпы резервтерге ақша бөлу
5453 Банктік емес қызметке байланысты дебиторлық берешек бойынша арнайы резервтерге (мәжбүрлі шығындарға ақша бөлу.
5459 Банктік қызметпен байланысты дебиторлық берешек бойынша резервтерге ақша бөлу.
5461 Банктік емес қызметпен байланысты дебиторлық борыштар бойынша жалпы резервтерге ақша бөлу банк айсайын, айдағы соңғы жұмыс күніне 5 күн қалғаннан аспайтын жағдай бойынша
2.3 Қорлардың есебі
Кәсіпорындар мен ұйымдарда материалдық-техникалық жабдықтармен қамтамасыз ету жұмысымен арнайы бөлім және мамандар шұғылданады. Олар ұйым бойынша келер жылы өндірілетін өнім көлеміне қарай белгіленген өлшем бойынша өндіріске керек болатын материалдардың көлемін алдын ала анықтап, жабдықтаушы мекемелермен қажет болатын материалдар көлемі туралы шарт жасайды. Шартта материалдардың аты, көлемі, бағасы, жеткізіліп берілетін уақыты көрсетіледі. Кәсіпорындар мен ұйымдардың жабдықтау бөлімі шарты көрсетілген келісімдердің орындалуын қадағалап отырады. Ол үшін материалдарды алып келген тасымалдау көлігінің жолдама құжаты, теміржол жүкқұжаты, көліктік жүкқұжаты, жабдықтаушыдан келген басқа да құжаттар алдымен жабдықтау бөліміне табыс етіледі. Бұл жерде яғни жабдықтау бөліміне келген құжаттар М-1 түрлі келген жүкті есептеу журналына тіркеледі. Одан кейін бұл құжаттарды материалды алып келетін экспедиторға береді. Сонымен қатар экспедиторға материалдарды алу үшін сенімхат беріледі. Экспедитор алған жүкқұжаттары мен сенімхатты алғаны үшін М-1 түрлі журналға қол қояды.
Материалдық қорлар бухгалтерлік есепте мына әдістер негізінде бағаланады:
* Арнайы сәйкестірілген есептеу әдісі
* Орташа өзіндік құнын есептеу әдісі
* ФИФО әдісі
Арнайы сәйкестірілген есептеу әдісі әдетте біріммен бірін алмастыруға болмайтын немесе кәсіпорында ерекше тәртіппен пайдаланылатын нақтылы бір материалдық қорлардың бағасын есептеуге арналған.
Жоспарлауға арналған материалдардың өзіндік құнын есептеуге арналған.
Орташа өзіндік құнын есептеу әдісі бойынша кәсіпорынға кіріске алынған әрбір материалдық қорлардың бағасы олардың кіріске алынғандағы шоты бойынша бағасын анықтау мүмкін болмаған жағдайда жүргізіледі.
Материалдар баланста нақты өзіндік құны бойынша көрсетіледі. Сонымен қатар материалдар өздерінің топтамалық есебінде нақты өзіндік құнымен көрсетіледі де, ал талдамалық есебінде жоспарлы есептеу бағасымен немесе келісілген бағасы бойынша көрсетіледі.
Бұл бағаны кәсіпоынның немесе ұйымның өзі жоспарланған дайындау-тасымалдау шығындарын ескере отырып есептеп шығарады. Жалпы материалдық қорларды есептеуде заттай және ақшалай өлшемдер қолданылады. Бухгалтерлік өткізбелерді жүргізу үшін келесі шоттарды іске асыру қажет:
1602 Басқа тауарлы-материалдық қорлар
1351,2151 Бас офиспен есеп айырысу
1352,2152 Жергілікті филиалдармен есеп айырысу
1867 Негізгі емес қызмет бойынша басқа дебиторлар
2851 Бюджетке салықтар және басқа міндетті төлемдер бойынша есеп айырысулар
2867 Негізгі емес қызмет бойынша басқа кредиторлар
4922 Негізгі емес қызметтен түскен басқа да кірістер
5740 Жалпы шаруашылық шығыстар
5922 Негізгі емес қызметтен басқа шығыстар
2.4 Негізгі құралдар және материалды емес активтер есебі
Негізгі құралдар өндірістік және өндірістік емес бағытта болуы мүмкін.
Өндірістік емес бағытқа - жарғылық қызметпен байланысы жоқ негізгі құралдар жатады.
Өндірістік бағыты бойынша - жарғылық қызметті жүзеге асырумен және нәтижесінде пайда алумен байланысты құралдарды жатқызуға болады. Сонымен қатар өндірістік бағыттағы негізгі кұралдарға банктің дәрежесін жоғарылатуға арналған заттар (картиналар, вазалар, сервиздер) жатады, себебі клиенттерді тартуда банк беделінің маңыздылығы сондай, банк қосымша пайда алуына ықпалын тигізеді. Алғашқы нақты түрін сақтай отырып, олар өздерінің құнын жұмыстарды орындауға немесе есептелген амортизация (тозу) сомасында көрсетілген қызметтерге аударады.
Негізгі құралдардың есебі жинақталған амортизацияларды есеп-тегеннен кейін әділ баға болып табылатын, не бастапқы құн, не қайта бағалану сомасы принциптері негізінде жүзеге асырылады. Енді осыдан, негізгі кұралдарды бағалаудың төрт түрін көрсетуге болады:
:: бастапқы;
:: ағымдағы;
:: баланстық;
:: өтімділік.
Егер клиентке экономикалық тиімділік алынады деп күтілсе, жаңалықтарды алуға байланысты шығындар негізгі құралдардың ағымдық бағалық құнына қосылады.
Егер активтердің пайдалану мерзімі ұзартылса ғана банк эконо-микалық пайда ала алады.
Жөндеу мен техникалық қызмет көрсету шығындары оларды жүзеге асыру шаралары бойынша жүргізіледі. Бухгалтерлік есептің жалпы қабылданған қағидаларына сәйкес негізгі құралдардың бастапқы құны -- бұл негізгі құралдарды сатып алуға, тұрғызуға, өңдеуге немесе жақсарту үшін негізгі құралдарды сатып алумен, жеткізумен немесе жақсартумен тікелей байланысты, арнайы пайдалану үшін қажетті жағдайда орнатуды қоса есептегендегі барлық шығындарды қамтитын төленген сомалар.
Сонымен катар Халықаралық каржылық есеи стандарттары (16 ХСҚЕ) бойынша бастапқы құнға өтелмейтін салықтар, импорттық төлемдер де кіреді.
Ағымдық - анықталған күнге, нарықтағы сәйкес баға бойынша негізгі құралдардың құны.
Баланстық - активтердің есеп және есеп беруінде бейнелейтін жинақталған амортизация сомасын есептен шығарғаннан кейінті негізгі құралдардың бастапқы немесе ағымдық құны.
Жою қүны - бұл негізгі құралдарды жою кезінде істен шығару бойынша күтілетін шығындарды алып тастағаннан кейінгі пайдалану мерзімі аяқталған уақытта туындайтын қосалқы бөлшектердің, металл сынықтарының, қоқыстардың болжанатын құны.
Ешқандай алдын ала төлеусіз негізгі құралдарды алу:
:: құрастыруды қажет етпейтін (алдын ала төлеусіз) негізгі құралдарды алу:
Дт 1652 Жер, үйлер және ғимараттар
1653 Компьютер жабдықтары
1654 Өзге негізгі құрал-жабдықтар
Кт 2856 Күрделі қаржы салымы бойынша кредиторлар;
:: құрастыру жұмыстарын талап ететін негізгі құралдарды алу:
Дт 1651 Салынып жатқан (орнатылып жатқан) негізгі құрал-
жабдықтар
Кт 2856 Күрделі қаржы салымы бойынша кредиторлар;
:: құрастыруды талап ететін алынған негізгі құралдар үшін төлемдер:
Дт 2856 Күрделі қаржы салымы бойынша кредиторлар
Кт 1050 Банктердің корреспонденттік есепшоттары;
:: құрастыру жұмыстары үшін төлемдер:
Дт 2856 Күрделі қаржы салымы бойынша кредиторлар
Кт 1050 Банктердің корреспонденттік есепшоттары;
:: құрылыс-жөндеу жұмыстарын жүргізіп, 3 және 2-нысаны бойынша актілерді ұсынғаннан кейін құралдарды кірістеу жүзеге асырылады:
Дт 1652 Жер, үйлер және ғимаратгар
1653 Компьютер жабдықтары
1655 Өзге негізгі құрал-жабдықтар
Кт 1856 Күрделі қаржы салымы бойынша дебиторлар;
Негізгі құралдарды алдын ала төлеу арқылы сатып алу:
:: сатып алынатын негізге құралдар үшін (50% аспайтын) алдын ала төлеу кезінде:
Дт 1856 Күрделі қаржы салымы бойынша дебиторлар
Кт 1050 Банктердің корреспонденттік есепшоттары;
:: соңғы есеп айырысу сомасына:
Дт 1856 Күрделі салымдар бойынша дебиторлар
Кт 1050 Банктердің корреспонденттік есепшотгары;
:: негізгі құралдарды кірістеу:
Дт 1652 Жер, үйлер және ғимараттар
1653 Компьютер жабдықтары
1656 Өзге негізгі құрал-жабдықтар
Кт 1856 Күрделі қаржы салымы бойынша дебиторлар;
:: құрастыруды талап ететін негізгі құралдар бойынша:
Дт 1651 Салынып жатқан (орнатылып жатқан) негізгі құрал-жабдықтар
Кт 1856 Күрделі қаржы салымы бойынша дебиторлар;
:: жүргізілген құрастыру жұмыстары үшін төлемдер:
Дт 1856 Күрделі қаржы салымы бойынша дебиторлар
Кт 1050 Банктердің корреспонденттік есепшоттары;
:: құрылыс-жөндеу жұмыстарын жүргізіп, 3 және 2-нысаны бойынша актілерді ұсынғаннан кейін құралдарды кірістеу жүзеге асырылады:
Дт 1652 Жер, үйлер және ғимараттар
1653 Компьютер жабдықтары
1654 Өзге негізгі құрал-жабдықтар
Кт 1856 Күрделі қаржы салымы бойынша дебиторлар;
Сатып алынған негізгі құралдар үшін бюджетке ҚҚС төлеу
:: ҚҚС есептеумен қатар негізгі құралдар үшін алдын ала төлеу сомасына:
Дт 1856 Күрделі қаржы салымы бойынша дебиторлар
Кт 1050 Банктердің корреспонденттік есепшоттары;
:: негізгі құралдарды, яғни бюджетке төленген ҚҚС сомаларына оларды алу фактісі бойынша кіріске алу кезінде:
Дт 1851 Салықтар және бюджетке төленетін басқа да
міндетті төлемдер бойынша есеп айырысу
Кт 1856 Күрделі қаржы салымы бойынша дебиторлар;
:: Салық заңдылықтарына сәйкес салық салу айналымының үлес салмағы бойынша есептелген ҚҚС бойынша жүргізілетін есептеу сомасына:
Дт 2851 Салық және басқа да міндетті төлемдер бойынша есеп айырысу Кт 1851 Салықтар және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер бойынша есеп айырысу.
Негізгі құралдардың объектісінің бастапқы құнының өсуі капиталды ремонт жүргізілген кезде, нормативтік қызмет ету мерзімінің өсуі кезінде немесе өндірістік күштердің әсерінен болады.
Негізгі құралдар түскен кезде қабылдау-жіберу актісі толтырылады(Қосымша 4), оған техникалық құжат(паспорт) тігіледі.
Материалды емес активтердің жарамды қолдану мерзімін кәсіпорынның өзі белгілейді. Осылай бұл жылдық амортизациялық аударымдар МЕА жарамды қолдану мерзіміне және бастапқы құнына байланысты.
2.5 Міндеттемелер есебі
Міндеттеме - жеке кәсіпкердің немесе ұйымның өткен оқиғалардан туындайтын алдында тұрған міндетті,оны реттеу экономикалық пайданы қамтитын ресурстардың шығып қалуына кеп соғады.олар ұзақ және қысқа мерзімді болып жіктеледі. Қысқа мерзімді міндеттемелерге банктердің қысқа мерзімді қарыздары,банктен тыс мекемелерден алынған қарыз,қысқа мерзімді қаржылық міндеттемелер және кредиторлық берешек жатады.
Банктердің және басқада қысқа мерзімді қарыздары бір жылдан аспайтын мерзімге беріледі. Банктердің және банктен тыс мекемелердің ұзақ мерзімді қарыздары бір жылдан астам мерзімге,әдетте,жаңа техниканы енгізуге шығындарына,өндірісті кеңейтуге,оны қайта құруға,қымбат бағалы жабдықты алуға және мақсатты бағдарламаларға беріледі. Ұзақ мерзімді міндеттеме бөлімі мынадай кіші бөлімдерді қамтиды.ұзақ мерзімді қаржылық міндеттемелер,кредиторлық берешек,ұзақ мерзімді бағалау міндеттемелері,кейінгі қалдырылған салықтар міндеттеме,өзгеде ұзақ мерзімді міндеттеме. Ұзақ мерзімді міндеттемелерді тексергенде,аудитор бәрінен бұрын баланста көрсетілген,есепті кезеңнің басы соңындағықалдықтың баскітаптың жоғарлыда аталған синтетикалық шоттармен журнал ордердің мәлеметерінің қарап сәйкестігін анықтауға тиіс. Сондықтан аудитор синтетикалық есептің аналитикалыққа сәйкес болуын баса назар аударуы тиіс.
Міндеттемелер кәсіпорында жасалынған әр түрлі келісімдердің нәтижесінде туындайды және алынған тауарлы-материалдық құндылықтар немесе пайдаланылған қызметтер үшін келешекте жасалынатын төлемдердің заңды негізі болып табылады.
Несие - бір заңды тұлғаның екінші бір заңды тұлғаға немесе жеке адамның заңды тұлғағаәдетте келісілген мөлшерде пайыз алу үшін белгілі бір уақытқа заттай немесе ақшалай уақытша қаржы беруге байланысты пайда болатын экономикалық қарым-қатынас жүйесі болып табылады.
Нарықтық экономика жағдайында несие коммерциялық және банктік болып екіге бөлінеді:
* Коммерциялық несие- бір субъектінің екінші бір субъектіге сатқан тауарының құнынан алынатын төлемнің кейінге қалдырылуына байланысты туындайды.
* Банк несиесі- субъектіге ақша қаражаты түрінде өндірісін ұлғайтуға, ағымдағы қызметтерге байланысты қарыздарын төлеу үшін беріледі.
Берілетін уақыт аралығына байланысты банк несиесі қысқа мерзімді (бір жылға дейінгі уақыт) және ұзақ мерзімді (бір жылдан артық уақыт) болып екіге бөлінеді.
Несиенің объективті қажеттілігі- бұл, субъектінің өндірістік және сауда айналымы капиталының жетіспеушілігінен туындайды.Банкке несие алу үшін бірінші рет барған кәсіпорын өзінің жарғысын, ұйымдастыру құжаттарының көшірмесін, ережелерді, жалға алу келісімдерін, тіркеу куәлігін және клиенттін кредит алу құқығының барлығын растайтын құжаттар ұсынады.
2.6 Еңбек және оны төлеу есебі
Банк қызметінің үдерісінде қызметкерлерді жұмысқа қабылдау және жұмыстан босату жүргізіледі, қызметкерлердің жеке құрамының өзгеруі, жұмыс бабы бойынша ауысулар жүзеге асырылады. Есеп қызметкерлермен жұмыс басқармасьшда жүргізіледі. Ол барлық қызметкерлердің саны мен құрамы туралы және оның құрылымдық бөлімшелері туралы жалпы мәліметтерді алуды қамтамасыз етеді.
Еңбекақы есебі және оның төлемінің негізгі мақсаты еңбек шығындарын және төлемді есептеу шығындарын дұрыс анықтау, жұмыс уақытын ұтымды пайдалануды, еңбек тәртібін және еңбекке ақы төлеу қорын пайдалану ережесін бақылау болып табылады.
Жұмысқа қабылдау, жұмысқа алу туралы бұйрықпен немесе еңбек келісімшарты негізінде жүргізіледі. Жұмысқа қабылдау кезінде жұмыс беруші жұмысшының еңбек қызметін растайтын кұжаттарды талап етуге құқылы. Ондай құжаттарға еңбек кітапшасы немесе жеке еңбек келісімшарты, немесе жұмысқа қабылдау және жұмыстан босату туралы бұйрыктың көшірмесі жатады. Жұмысқа алғаш рет кірген жұмысшыларға еңбек кітапша, олардың сұрауы бойынша толтырылады.
Қызметкерлермен жұмыс бойынша басқарма жұмысқа қабылдау туралы бұйрық негізінде жеке карточка (Қосымша-5) толтырады. Жұмысшыларды жұмыстан шығару кезінде Еңбек келісімшартын тоқтату туралы бұйрық (өкім) нысаны қолданылады. Жұмысшыны бір бөлімнен екінші бөлімге ауыстыру кезінде Басқа жұмысқа ауыстыру туралы бұйрық (өкім) толтырылады. Кезекті демалыс жұмысшыға Демалыс беру туралы бұйрық (өкім) негізіңде беріледі.
Негізгі жалақы бойынша есептелген сомадан келесі ұстап қалулар мен аударымдар жүзеге асырылады:
1. Банк есептелген сомадан 10% көлемінде зейнетақы қорына міндетті төлемді төлейді, бірақ банк оны қызметкердің жалақысынан ұстап қалады.
2. Әлеуметтік салық әлеуметтік салықты ұстау тәртібі 21-тарауда жазылған. Банк шығындарына жатады.
3. Жеке тұлғалардан алынатын табыс салығы. Табыс салығын есептеу тәртібі 21-тарауда Банктің салық салу есебі көрсетілген. Табыс салығының көлемі есеп айырысу тізімдемесінде есептеледі.
Жалақыны есептеу кезінде келесі бухгалтерлік жазу жазылады:
Дт 5720-5721 Еңбекке ақы төлеу және міндетті аударымдар бойынша шығыстар
Кт 2854 Банк қызметкерлерімен есеп айырысу
2851 Салықтар және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер бойынша есеп айырысу.
Және сол уақытта әлеуметтік салықты есептеу жүргізіледі:
Дт 5729 Өзге төлемдер
Кт 2851Салық және басқа да міндетті төлемдер бойынша есеп айырысу.
Жалақыны беру кезінде:
Дт 2854 Банк қызметкерлерімен есеп айырысу
Кт 1001 Кассадағы қолма-қол ақша.
Табыс, әлеуметтік салықтар мен міндетті зейнетақы салымдарын аудару кезінде:
Дт 2851 Салық және басқа да міндетті төлемдер бойынша есеп айырысу
Кт 1050 Банктердің корреспонденттік есепшоттары.
2.7 Капитал және резервтер есебі
Банктің меншікті капиталы капиталдың экономикалық санатының бір түрі болып табылады. Ол несиелік мекеменің қалыптасу көзінің және ортаның өзгеруіне байланысты дұрыс қызмет ету үшін елеулі мәнге ие. Банкті ашу кезінде құрылтайшылар енгізген меншікті капитал банктің бастапқы қызметін ұйымдастыру үшін пайдаланылатын алғашқы қаражат немесе қызмет өсуі және кеңеюі кезеңінде қосымша қаражат болып келеді. Сонымен қатар банктік капитал несиелік мекемелерді қаржылық тұрақсыздықтан және шектен тыс тәуекелдерден сақтайды, оны банкроттықтан қорғануын камтамасыз етеді, ағымдағы шығындардың залалын жабады, банкке деген клиенттің сенімін арттырады, клиентураның коммерциялық және тұтыну несиелеріне деген қажеттіліктерін қанағаттандырады. Сондықтан банктерге экономикалық тәртіп нормасын тапсырыс ететін мемлекеттік органдар оларды бұзу туралы белгі алған кезде салымшылар мен инвееторлар мүдделеріне жауап беретін банктік капиталға экономикалық ықпалшаралар қолданады. Осылайша, банк қызметінің ең үлкен мәселелерінің бірі банктің меншікті капиталының жеткіліктілігін анықтау болып табылады. Оған осынша көңіл бөлудің бір себебі банктің айналымындағы қарыз капиталы үлес салмағы банктік емес саладағы кәсіпорынның айналымындағы қарыз капиталы айтарлықтай жоғары болып келуінде.
Тіркелген капиталдың мөлшері баланстық шоттарда есептелінеді, 3001 Жарияланған жарғылық капитал - жай акциялар бөлігі және 3025 Жарияланған жарғылық капитал - артықшылықты акциялар. Төленбеген жарғылық капитал сомасы жай акциялар - 3002 Төленбеген жарғылық капитал - жай акциялар шотта және Төленбеген жарғылық капитал - артықшылықты акциялар - 3026.
Жарғылық капитал көлемінің өсуі:
Дт 3002 Төленбеген жарғылық капитал -жай акциялар
3026 Төленбсген жарғылық капитал - артықшылығы бар акциялар
Кт 3001 Жарияланган жарғылық капиталды - жай акциялар
3025 Жарияланган жарғылық капитал - артықшылықты акциялар
:: Жарғылық капиталға салымдар төленуі:
... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz