Бастауыш сыныптың математика сабағында сын тұрғысынан ойлау технологиясын қолдану
ЖОСПАР
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..2
1. ОҚУ ҮДЕРІСІНДЕ СЫНИ ТҰРҒЫДАН ОЙЛАУ ТЕХНОЛОГИЯСЫН ҚОЛДАНУДЫҢ ҒЫЛЫМИ.ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗІ ... ... ... ... ... ...4
1.1 Сын тұрғысынан ойлау технологиясының ерекшелігі ... ... ... ... ... ...4
1.2 Сын тұрғысынан ойлау технологиясының стратегияларына шолу ... ... ... .7
2. БАСТАУЫШ СЫНЫПТЫҢ МАТЕМАТИКА САБАҒЫНДА СЫН ТҰРҒЫСЫНАН ОЙЛАУ ТЕХНОЛОГИЯСЫН ПАЙДАЛАНУ ЖОЛДАРЫ..12
2.1 Бастауыш сыныптың математика сабағында сын тұрғысынан ойлау технологиясын пайдалану ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...12
2.2 Оқушыларды математика сабағында бірлесіп жұмыс істеуге үйрету ... ...15
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..19
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ... ... ... ... ... ... ... ... ... 20
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..2
1. ОҚУ ҮДЕРІСІНДЕ СЫНИ ТҰРҒЫДАН ОЙЛАУ ТЕХНОЛОГИЯСЫН ҚОЛДАНУДЫҢ ҒЫЛЫМИ.ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗІ ... ... ... ... ... ...4
1.1 Сын тұрғысынан ойлау технологиясының ерекшелігі ... ... ... ... ... ...4
1.2 Сын тұрғысынан ойлау технологиясының стратегияларына шолу ... ... ... .7
2. БАСТАУЫШ СЫНЫПТЫҢ МАТЕМАТИКА САБАҒЫНДА СЫН ТҰРҒЫСЫНАН ОЙЛАУ ТЕХНОЛОГИЯСЫН ПАЙДАЛАНУ ЖОЛДАРЫ..12
2.1 Бастауыш сыныптың математика сабағында сын тұрғысынан ойлау технологиясын пайдалану ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...12
2.2 Оқушыларды математика сабағында бірлесіп жұмыс істеуге үйрету ... ...15
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..19
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ... ... ... ... ... ... ... ... ... 20
КІРІСПЕ
Сын тұрғысынан ойлауды дамыту бағдарламасы - әлемнің түкпір-түкпірінен жиылған білім берушілердің бірлескен еңбегі. Тәжірибені жүйеге келтірген Джинни Л. Стил, Куртис С. Мередит, Чарльз Тэмпл. Жобанын негізі Ж. Пиаже, Л.С.Выготский теорияларын басшылыққа алады.
Мақсаты барлық жастағы оқушыларға кез-келген мазмұнға сыни тұрғыдан қарап, екі ұйғарым бір пікірдің біреуін таңдауға саналы шешім қабылдауға сабақтарда үйрету. Біздің елімізге Джордж Соростың ашық қоғам институты, «Сорос Қазақстан» қоры арқылы келген бұл технология орыс және қазақ тілдерінде мектеп тәжірибелеріне ене бастады.
«Сын тұрғысынан ойлау» ұғымы белгілі бір идеяларды қабылдай отырып, оның неге қатысты екенін зерттеу, оларды жеңіл септикалық ойларға қарсы қоя білу, салыстыра алу, сол идеяларға қарсы көзқарастармен тепе-теңдікте ұстап зерттеу, оларға сеніммен қарау деп түсіндіреді авторлар.
Сын тұрғысынан ойлау – сынау емес, шыңдалған ойлау. Бұл деңгейдегі ойлау тек ересек адамдарға, жоғарғы сынып оқушыларына ғана тән деп ойлау аса дұрыс емес. Жас балалардың да бұл жұмысты дұрыс ұйымдастырған жағдайда өз даму деңгейіне сәйкес ойы шыңдалып, белгілі бір жетістіктерге жетері сөзсіз. Оған осы жобамен жұмыс жасау барысында көз жеткіземіз.
Аталған дидактиктер мен психологтардың пiкiрлерi төрт жылдық бастауыш бiлiмнiң дәстүрлiк мазмұны оқушылардың интеллектiлiк дамуын жасанды түрде тежеп отыр,шын мәнiнде олардың танымдық мүмкiндiктерi анағұрлым жоғары деген қағидаға топталды.Сондықтан бiлiм мазмұнын жеңiлдетiп жiбермей,қиындата отырып оқыту керек деп дәлелдеген.Психолог П.П.Блонский «Ақылсыз бас ойлай да алмайды,оның неғұрлым тәжiрибесi мен бiлiмi мол болса, соғұрлым ойлауға да қабiлеттi деген» С.М.Языковтың пiкiрiнше ,дамыту-ол оқушылардың туа бiткен қабiлеттерiн дамыту ғана емес,мұғалiмнiң алдына мақсат қойып жүйелi жүргiзген жұмысының нәтижесi.Дамыту кезiнде оқушыларды бiлiммен қаруландыру, дағдыны меңгерту , бiлiмге құштарлықты қатар жүргiзу керек.Бiлiм жоқ бала ойлай да алмайды.Сын тұрғысынан ойлау технологиясы бойынша оқыту барысында бiлiм көлемi де күрделенуге, кеңеюге тиiс деп есептелген .Елiмiздiң егемендiк алып,қоғамдық өмiрдiң барлық салаларында соның iшiнде, бiлiм беру саласында жүрiп жатқан демократияландыру мектептi қазiргi кезеңдегi дағдарыстан шығатын қуатты талпыныстарға жол ашты. Қазақстан Республикасының «Бiлiм туралы»заңы осының дәлелi.Қазiргi заманға ғылыми-техникалық үрдiстiң қарқыны бiлiм беру жүйесiнiң алдына мүлдем жаңа мiндеттер қойып отыр.
Зерттеудің өзектілігі
Сын тұрғысынан ойлауды дамыту бағдарламасы - әлемнің түкпір-түкпірінен жиылған білім берушілердің бірлескен еңбегі. Тәжірибені жүйеге келтірген Джинни Л. Стил, Куртис С. Мередит, Чарльз Тэмпл. Жобанын негізі Ж. Пиаже, Л.С.Выготский теорияларын басшылыққа алады.
Мақсаты барлық жастағы оқушыларға кез-келген мазмұнға сыни тұрғыдан қарап, екі ұйғарым бір пікірдің біреуін таңдауға саналы шешім қабылдауға сабақтарда үйрету. Біздің елімізге Джордж Соростың ашық қоғам институты, «Сорос Қазақстан» қоры арқылы келген бұл технология орыс және қазақ тілдерінде мектеп тәжірибелеріне ене бастады.
«Сын тұрғысынан ойлау» ұғымы белгілі бір идеяларды қабылдай отырып, оның неге қатысты екенін зерттеу, оларды жеңіл септикалық ойларға қарсы қоя білу, салыстыра алу, сол идеяларға қарсы көзқарастармен тепе-теңдікте ұстап зерттеу, оларға сеніммен қарау деп түсіндіреді авторлар.
Сын тұрғысынан ойлау – сынау емес, шыңдалған ойлау. Бұл деңгейдегі ойлау тек ересек адамдарға, жоғарғы сынып оқушыларына ғана тән деп ойлау аса дұрыс емес. Жас балалардың да бұл жұмысты дұрыс ұйымдастырған жағдайда өз даму деңгейіне сәйкес ойы шыңдалып, белгілі бір жетістіктерге жетері сөзсіз. Оған осы жобамен жұмыс жасау барысында көз жеткіземіз.
Аталған дидактиктер мен психологтардың пiкiрлерi төрт жылдық бастауыш бiлiмнiң дәстүрлiк мазмұны оқушылардың интеллектiлiк дамуын жасанды түрде тежеп отыр,шын мәнiнде олардың танымдық мүмкiндiктерi анағұрлым жоғары деген қағидаға топталды.Сондықтан бiлiм мазмұнын жеңiлдетiп жiбермей,қиындата отырып оқыту керек деп дәлелдеген.Психолог П.П.Блонский «Ақылсыз бас ойлай да алмайды,оның неғұрлым тәжiрибесi мен бiлiмi мол болса, соғұрлым ойлауға да қабiлеттi деген» С.М.Языковтың пiкiрiнше ,дамыту-ол оқушылардың туа бiткен қабiлеттерiн дамыту ғана емес,мұғалiмнiң алдына мақсат қойып жүйелi жүргiзген жұмысының нәтижесi.Дамыту кезiнде оқушыларды бiлiммен қаруландыру, дағдыны меңгерту , бiлiмге құштарлықты қатар жүргiзу керек.Бiлiм жоқ бала ойлай да алмайды.Сын тұрғысынан ойлау технологиясы бойынша оқыту барысында бiлiм көлемi де күрделенуге, кеңеюге тиiс деп есептелген .Елiмiздiң егемендiк алып,қоғамдық өмiрдiң барлық салаларында соның iшiнде, бiлiм беру саласында жүрiп жатқан демократияландыру мектептi қазiргi кезеңдегi дағдарыстан шығатын қуатты талпыныстарға жол ашты. Қазақстан Республикасының «Бiлiм туралы»заңы осының дәлелi.Қазiргi заманға ғылыми-техникалық үрдiстiң қарқыны бiлiм беру жүйесiнiң алдына мүлдем жаңа мiндеттер қойып отыр.
Зерттеудің өзектілігі
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
1. Қаламқалиев М. Балалардың шығармашылық қабілетін дамыту жолдары // Поиск. Ізденіс. – 2000. -№2. -104 б.
2. Ибраева С. Оқушылардың шығар-машылық ізденістерін дамыту // Информатика. Физика. Математика. -2001. -№4. -12 б.
3. Математика бағдарламалары (1-4 сыныптар) / Т.Қ. Оспанов, Ш. Құрманалина, Ж.Т. Қайыңбаев, М.Е. Ералиева – Алматы: РОНД, 2003. – 32 б.
4. Әбдікәрімұлы Б., Әлібекова М. Білім берудегі педагогикалық технологиялар. // Педагогикалық ізденіс– 2002. - №4. – 200-203 б.
5. А.М. Стоплова Математиканың бастауыш курсының теориялық негіздері Мектеп, 1989.
6. Оспанов Т.Қ. Математика. Оқу құралы. – А., 2000.
7. Стойлова Л.П. Математика. Учебное пособие для студентов педвузов. – М., 2000
8. Ә.Б.Ақпаева, Л.А.Лебедева, В.В.Буровова. Математика 2-сынып.
Алматыкітап баспасы 2009 ж.
9. Ә.Б.Ақпаева, Л.А.Лебедева, В.В.Буровова. Математика 4-сынып, Алматыкітап баспасы 2009 ж.
1. Қаламқалиев М. Балалардың шығармашылық қабілетін дамыту жолдары // Поиск. Ізденіс. – 2000. -№2. -104 б.
2. Ибраева С. Оқушылардың шығар-машылық ізденістерін дамыту // Информатика. Физика. Математика. -2001. -№4. -12 б.
3. Математика бағдарламалары (1-4 сыныптар) / Т.Қ. Оспанов, Ш. Құрманалина, Ж.Т. Қайыңбаев, М.Е. Ералиева – Алматы: РОНД, 2003. – 32 б.
4. Әбдікәрімұлы Б., Әлібекова М. Білім берудегі педагогикалық технологиялар. // Педагогикалық ізденіс– 2002. - №4. – 200-203 б.
5. А.М. Стоплова Математиканың бастауыш курсының теориялық негіздері Мектеп, 1989.
6. Оспанов Т.Қ. Математика. Оқу құралы. – А., 2000.
7. Стойлова Л.П. Математика. Учебное пособие для студентов педвузов. – М., 2000
8. Ә.Б.Ақпаева, Л.А.Лебедева, В.В.Буровова. Математика 2-сынып.
Алматыкітап баспасы 2009 ж.
9. Ә.Б.Ақпаева, Л.А.Лебедева, В.В.Буровова. Математика 4-сынып, Алматыкітап баспасы 2009 ж.
ЖОСПАР
КІРІСПЕ____________________________ __________________________________2
1. ОҚУ ҮДЕРІСІНДЕ СЫНИ ТҰРҒЫДАН ОЙЛАУ ТЕХНОЛОГИЯСЫН ҚОЛДАНУДЫҢ ҒЫЛЫМИ-ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗІ_______________________4
1.1 Сын тұрғысынан ойлау технологиясының ерекшелігі_______________________4
1.2 Сын тұрғысынан ойлау технологиясының стратегияларына шолу_____________7
2. БАСТАУЫШ СЫНЫПТЫҢ МАТЕМАТИКА САБАҒЫНДА СЫН ТҰРҒЫСЫНАН ОЙЛАУ ТЕХНОЛОГИЯСЫН ПАЙДАЛАНУ ЖОЛДАРЫ__12
2.1 Бастауыш сыныптың математика сабағында сын тұрғысынан ойлау технологиясын пайдалану__________________________ _________________12
2.2 Оқушыларды математика сабағында бірлесіп жұмыс істеуге үйрету_______15
ҚОРЫТЫНДЫ__________________________ ____________________________19
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР_________________________ ___________20
КІРІСПЕ
Сын тұрғысынан ойлауды дамыту бағдарламасы - әлемнің түкпір-түкпірінен жиылған білім берушілердің бірлескен еңбегі. Тәжірибені жүйеге келтірген Джинни Л. Стил, Куртис С. Мередит, Чарльз Тэмпл. Жобанын негізі Ж. Пиаже, Л.С.Выготский теорияларын басшылыққа алады.
Мақсаты барлық жастағы оқушыларға кез-келген мазмұнға сыни тұрғыдан қарап, екі ұйғарым бір пікірдің біреуін таңдауға саналы шешім қабылдауға сабақтарда үйрету. Біздің елімізге Джордж Соростың ашық қоғам институты, Сорос Қазақстан қоры арқылы келген бұл технология орыс және қазақ тілдерінде мектеп тәжірибелеріне ене бастады.
Сын тұрғысынан ойлау ұғымы белгілі бір идеяларды қабылдай отырып, оның неге қатысты екенін зерттеу, оларды жеңіл септикалық ойларға қарсы қоя білу, салыстыра алу, сол идеяларға қарсы көзқарастармен тепе-теңдікте ұстап зерттеу, оларға сеніммен қарау деп түсіндіреді авторлар.
Сын тұрғысынан ойлау - сынау емес, шыңдалған ойлау. Бұл деңгейдегі ойлау тек ересек адамдарға, жоғарғы сынып оқушыларына ғана тән деп ойлау аса дұрыс емес. Жас балалардың да бұл жұмысты дұрыс ұйымдастырған жағдайда өз даму деңгейіне сәйкес ойы шыңдалып, белгілі бір жетістіктерге жетері сөзсіз. Оған осы жобамен жұмыс жасау барысында көз жеткіземіз.
Аталған дидактиктер мен психологтардың пiкiрлерi төрт жылдық бастауыш бiлiмнiң дәстүрлiк мазмұны оқушылардың интеллектiлiк дамуын жасанды түрде тежеп отыр,шын мәнiнде олардың танымдық мүмкiндiктерi анағұрлым жоғары деген қағидаға топталды.Сондықтан бiлiм мазмұнын жеңiлдетiп жiбермей,қиындата отырып оқыту керек деп дәлелдеген.Психолог П.П.Блонский Ақылсыз бас ойлай да алмайды,оның неғұрлым тәжiрибесi мен бiлiмi мол болса, соғұрлым ойлауға да қабiлеттi деген С.М.Языковтың пiкiрiнше ,дамыту-ол оқушылардың туа бiткен қабiлеттерiн дамыту ғана емес,мұғалiмнiң алдына мақсат қойып жүйелi жүргiзген жұмысының нәтижесi.Дамыту кезiнде оқушыларды бiлiммен қаруландыру, дағдыны меңгерту , бiлiмге құштарлықты қатар жүргiзу керек.Бiлiм жоқ бала ойлай да алмайды.Сын тұрғысынан ойлау технологиясы бойынша оқыту барысында бiлiм көлемi де күрделенуге, кеңеюге тиiс деп есептелген .Елiмiздiң егемендiк алып,қоғамдық өмiрдiң барлық салаларында соның iшiнде, бiлiм беру саласында жүрiп жатқан демократияландыру мектептi қазiргi кезеңдегi дағдарыстан шығатын қуатты талпыныстарға жол ашты. Қазақстан Республикасының Бiлiм туралызаңы осының дәлелi.Қазiргi заманға ғылыми-техникалық үрдiстiң қарқыны бiлiм беру жүйесiнiң алдына мүлдем жаңа мiндеттер қойып отыр.
Зерттеудің өзектілігі: Заман ағымына сай жиырма бірінші ғасырдың озық ойлы, зерделі, дарынды, саналы азаматтарын оқытып, тәрбиелеп шығару үшін, оқулықтағы дайын күйінде берілген материалды қайталап айтумен шектелмей, шығармашылық қабілетті дамытуға бағытталған оқыту әдістемелерін қарастырып, ғылыми тұрғыда зерттеп, практикада қолдану қажеттігі туындауда. Сондықтан, бастауыш сынып оқушыларының құзіреттілігін қалыптастырып, дүниетанымын кеңейтуде СТО технологиясын сабақта қолданудың маңызы зор деп ойлаймын.
Зерттеу нысаны: Бастауыш сынып оқушыларының сыни тұрғыдан ойлау қабілеттері.
Зерттеу мақсаты: Бала бастауыш сыныпты бітірген кезде төңірегіндегі оқиғалар жайлы әсерін, қисынды да, жүйелі баяндап, жанындағы адамдармен ешбір қиындықсыз белсене қарым - қатынас жасауды үйрену, алған білімін түсініп, өмірде қолдана білу.
Зерттеудің міндеті: Оқушының өз бетінше жұмыс істеу тиімділігін арттыру.
Жекелей, жұппен, топпен жұмыс істеуге үйрету.
Өз білімінің нәтижесін бағалай білуге дағдыландыру.
Зерттеудің болжамы:Оқушылар бір - бірін тыңдай білуге, өз ойларын анық жеткізуге, өз бетімен шындыққа жетуге ұмтылу,көпшілік алдында сөйлеуді
меңгереді.
Сын тұрғысынан ойлау технологиясының қазіргі таңда алған білімді іс жүзінде пайдалана алатын шәкірт тәрбиелеудегі алатын орны ерекше. Бұл бағдарламаның бұрынғы дәстүрлі оқу технологиясынан айрықша ерекшеліктері бар, олар мынадай:
-аз уақыт ішінде оқушының интеллектуалды дамитындығы;
-оқушы мен мұғалімнің белсенділігінің үйлесім табуы;
-мұғалім мен шәкірт арасындағы өзара қарым-қатынаста жауапкершілік пен сенімділіктің болуы;
-оқушылардың өз бетімен ізденуге, шығармашылыққа талпынуы;
Сын тұрғысынан ойлау технологиясы оқушы мен мұғалім арасында өте жақсы ынтымақтастықтын орнауына да жағдай туғызады. Оқушының даму психологиясын, әр оқушының сабаққа қатысуын, ынтасын бақылап, бағалауға мүмкіндік береді.
1. ОҚУ ҮДЕРІСІНДЕ СЫНИ ТҰРҒЫДАН ОЙЛАУ ТЕХНОЛОГИЯСЫН ҚОЛДАНУДЫҢ ҒЫЛЫМИ-ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗІ
0.1. Сын тұрғысынан ойлау технологиясының ерекшелігі
Сын тұрғысынан ойлау - сынау емес, шындалған ойлау. Бұл деңгейдегі ойлау тек ересек адамдарға, жоғары сынып оқушыларына ғана тән деп ойлау аса дұрыс түсінік емес. Жас балалардың да бұл жұмысты дұрыс ұйымдастырылған жағдайда өз даму деңгейіне сәйкес ойы шыңдалып, белгілі бір жетістіктерге жетері сөзсіз. Оған осы жобамен жұмыс жасау барысында көз жеткіздік.
Аталмыш бағдарламаның ішкі құрылымында ерекшелік бар. Бұл құрылым 3- деңгейден тұратын оқыту мен үйретудің моделі. Білімнің болашақта пайдаға асуы, қажетке жарауын қалыптастырады. Көп ақпаратты талдай, жинақтай отырып, ішінен қажеттісін алуға үйретеді.
Сын тұрғысынан ойлау бағдарламасы қызығушылықты ояту, мағынаны тану, оның толғаныс кезеңдерінен түзіледі.
Енді осы кезеңдердің мақсат - міндеттеріне толығырақ тоқталып өтейік.
Қызығушылықты ояту.
Үйрену процесі - бұрынғы білеті мен жаңа білімді ұйымдастырудан тұрады. Үйренуші жаңа ұғымдарды, түсініктерді өзінің бұрынғы білімін жаңа ақпаратпен толықтырады, кеңейте түседі. Сондықтан да сабақ қарастырғалы тұрған мәселе жайлы оқушы не біледі, не айта алатындығын анықтаудан басталады. Осы арқылы ойды қозғау, ояту, ми қыртысына тітіркендіргіш арқылы әсер ету жүзеге асады. Осы кезеңге қызмет ететін Топтау, Түртіп алу, Ойлау, жұпта талқылау, Болжау, Әлемді шарлау тағы басқа деген аттары бар әдістер (стратегиялар) жинақталған. Қызығушылықты ояту кезеңінің екінші мақсаты - үйренушінің белсенділігін арттыру. Өйткені үйрену - енжарлықтан гөрі белменділікті талап ететін іс - әрекет екені даусыз. Оқушы өз білетінін еске түсіреді, қағазға жазады, көршісімен бөліседі, тобында талқылайды. Яғни, айту, бөлісу, ортаға салу арқылы оның ойы ашылады, тазарады. Осылайша шындалған ойлауға бірте - бірте қадам жасала бастайды. Оқушы бұл кезеңде жаңа білім жайлы ақпарат жинап, оны байырғы блімін ұштастырады.
Ойлау мен үйретуге бағытталған бұл бағдарламаның екінші кезеңі мағынаны тану (түсіне білу). Бұл кезеңде үйренуші жаңа ақпаратпен танысады, тақырып бойынша жұмыс істейді, тапсырмалар орындайды. Оның өз бетімен жұмыс жасап, белменділік көрсетуіне жағдай жасалады.
Тақырып туралы ой - толғаныс - бағдарламаның үшінші кезеңі.
Күнделікті оқыту процесінде оқушының толғанысын ұйымдастыру, өзіне, басқаға сын көзбен қарау, баға беру назардан ты қалып жатады. Одан гөрі, үйге тапсырма беру, оны түсіндіру, баға қою сияқты шараларға уақыт жіберіп аламыз. Сын тұрғысынан ойлауды дамыту бағдарламасында бұл сабақтағы аса қажетті мәнді, маңызды әрекет болып табылады. Дәл осы кезеңде үйренуші не үйренгенін саралап, салмақтап, оны қандай жағдайда қалай керектігіне ой елегінен өткізеді. Белсенді түрде өз білімін үйрену жолына қайта қарап, өзгерістер енгізеді, яғни нағыз білім шыңына көтеріледі, үлкен әлемге енеді. Сол білім арқылы өзінің өзгергенін сезінеді, өзгеше сенім, тәрбиелік, даналыққа бастау алады.
Сын тұрғысынан ойлау бағдарламасындағы мұғалімнің ролі қандайдейтін болсақ, ол үйрену процесінде оқушыларға серік болып бірге жұмыс жасап, оларға сеніммен қарап, өз ойын ақылын көрсете сөйлеуге қолдану көрсетіп отырады. Бүкіл қайнаған істің ортасында білім алу ісін ұйымдастырушы деуге болады
1.Сын тұрғысынан ойлауды тудыру үшін уақыты керек.
2.Оқушыларға ойланып - толғануға, ойын ашық айтуға рұқсат беру.
3.Әр түрлі идеялар мен пікірлерді қабылдау.
4.Үйрену барысындағы оқушылардың белсенді іс - әрекетін қолдау.
5.Кейбір оқушылар түсіп қалған қолайсыз жағдайларды әжуаға айналдырмау.
6.Оқушылардың бір - бірінің жауабына жасаған сынның дәлелді.
7.Сын тұрғысынан ойлауды бағалау.
Ал оқушылардан осыған байланысты:
- сенімділікпен жұмыс жасау;
- бар ынтасымен оқуға берілу;
- пікірлерді тыңдау, құрматтеу;
- өз пікірін ашық білдіруді талап ету қажет.
Тек сонда ғана олар:
-мен осы мәселе туралы не ойлаймын?
-Осы мазмұннан алған ақпарат менің бұрынғы осы мәселе туралы білетінімен сәйкес пе?
-Осы ақпаратты үйрене отырып, мен бірдене жасай аламын ба?
-Маған бұл жаңа ойлар, идеялар қаншалықты әсер етті? Деген сауалдар төңірегінде ойлауға үйренеді.
0.2. Сын тұрғысынан ойлау технологиясының стратегияларына шолу
Жоба 60-қа жуық стратегиялардан тұрады. Солардың кейбірімен таныстыра кетеміз.
Джиксо - ұжымдық оқыту әдісі. Мақсаты - жалпы мәселені алдымен жұпта, сосын ұжымда талқылау. Бұл жағдайда әрбір оқушы бір сәт өзін мұғалім ретінде сезінеді, оқуға деген жауапкершілігі артады.
Әдісті қолдану төмендегіше ұйымдастырылады. Алдымен ұжым 4 адамнан тұратын топтарға бөлінеді. Бұл "жанұя" топтар деп аталады. Содан кейін 1, 2, 3, 4-ке санау арқылы 1-лер бөлек, 2, 3, 4 өз алдына "жұмыс" тобын құрайды. Оқуға ұсынылатын материалдың тақырыбы талқыланған соң осы мәтінді түсіну қажет екендігі ескертіледі. 4 логикалық бөлікке бөлінген мәтіннің 1-бөлігін 1-лер, 2-бөлігін 2 санын алғандар, 3, 4 нөмірлі топтарға оқуға тапсырылады. Жұмысты бастамас бұрын оқушыларға "жұмыс тобында" мәтіннің тиісті бөлігін жақсы меңгеру қажеттілігін, өйткені сол бөлікті "жанұя топ" оқушыларына түсіндіруге жауапты екенін, мәтінді тұтас түсіну әр оқушының ыждағаттылығына байланысты екенін түсіндіру қажет.
Келесі кезекте ұжым мүшелері бастапқы топтарымен қайта табысып, өздерінің үйреніп келген бөліктеріндегі мазмұнды ортаға салады. Осылайша ұжым мүшелері бірін-бірі оқытуға, сол арқылы ойлауға үйренеді.
ДЖИКСОстратегиясы мазмұнды жоғары табыспен меңгеру, оқығанды есте сақтау үшін өте тиімді. Оқушының оқуға деген қызығушылығы артады, ұжымда жақсы қарым-қатынас қалыптасады, саналы тәртіп орнайды. Сондай-ақ, мұғалімді, мектеп қызметкерлерін түсіну, оларға деген дұрыс көзқарасқа үйренеді.
Екі түрлі түсініктеме күнделігі.
Оқушылардан дәптердің бетін (не таратылып берген парақты) ортасынан вертикаль сызықпен бөлу сұралады. Мәтінді оқу барысында олар:
Әр оқушы мәтінмен танысып, күнделікті толтырып біткен соң жұпта, топта талқылау ұйымдастырады. Жұмыс аяқталған кезде мұғалім қорытуға арналған әзірлеп келген сұрақтарын қойып, жауаптар алады. Ол сұрақтар оқығанға баға беру, пікірін, көзқарасын білдіруге лайықталынып қойылғаны дұрыс. Мысалы:
─ Сіздің ойыңызда не сақталып қалды?
─ Автор оқырманды қалай қызықтырады?
─ Кейіпкерлердің іс-әрекетін Сіз қалай бағалайсыз? т.б. түрінде.
Бұл әдіс те алдыңғы сияқты оқушыларды ұжым болып, жұмыс жасауға үйретеді. Ақпаратты өз бетінше меңгеруге жағдай жасайды. Сөз астарын, құдіретін түсінуге бағыттайды. Сондай-ақ, әдістің тиімділігі - сабақтан тысқары қалатын оқушы болмайды, оқыған мәтінді түсіну, оны түсінікті етіп айтып беру, оған қатысты ойын, пікірін білдіру арқылы оқушының тілі дамиды. Осылайша ұйымдастырылған оқу сабақтары арқылы сауатты оқырман қалыптастыру мүмкіндігі туады.
Еркін жазу.Бұл әдісті сын тұрғысынан ойлау жобасындағы сабақтың үшінші ой толғаныс кезеңінде пайдалану тиімді. Мұғалім сабақ бойына қарастырылған жаңа ақпарат жайлы, одан алған әсерін, не үйренгенін, нені әлі де біле түсу керек екенін т.б. жайлы өз пікірін қағаз бетіне түсіруді тапсырады. Жазуға уақыт береді. Уақыт аяқталған кезде оқушылар өз жазғандарымен топ мүшелерін таныстырады. Ең жақсы деп танылған жұмысты ұжымда оқуға болады.
Оқушыларды алған білімдерін қорытуға, оған сын көзбен қарап, ойын түйіндеуге үйрететін бұл әдісті кез келген сабақта қолдануға болады.
Венн диаграммасы.Бір-бірімен айқасқан екі шеңбердің екі жағына салыстыруға берілетін объектілердің сипаттамалары жазылады. Ал айқасқан жерге екеуіне ортақ сипаттар тізіледі. Салыстыруға арналған тапсырмаларды осы диаграммаға салып, оқушылар қызыға толтырады, яғни салыстыру сияқты күрделі ойлау операциясын меңгереді.
Біз жобадағы әдістердің тек бірнешеуін ғана сөз еттік. Қалғандары осы тақырыптар арнайы ұйымдастырылатын курс жұмыстарында талқыланады.
"Оқу мен жазу арқылы сын тұрғысынан ойлауды дамыту" жобасында жұмыс жасауды бастаған мұғалімдер бұл сабақтар баланың танымдық белсенділігін арттыруға, өз бетінше білім алуға, шығармашылығын қалыптастыруға ықпал ететіндігін атап өтсе, оқушылар оқудың (сабақтардың) қызықты, жеңіл өтетіндігін, ұжымда бірлесіп жұмыс жасауға үйрететіндігін, білімнің тереңдігі, әрі тиянақтылығы артатындығын баяндайды.
Мектеп өмірінде мұғалімдердің аталмыш жобамен жұмысқа дейінгі және кейінгі кезеңін (аралығын) салыстыру оқушылардың оқуға деген ынта-ықыласының артққасиеттердің қалыптасқандығын, мұғалімнің шыдамдылық, төзімділік сияқты сапаларымен қатар оқушылардың басқаны қабылдау, түсіну, сыйлауды үйренгендігімен сипатталады.
Бүгінгі қоғамға, мектепке керегі де осылар.
Оқытудың осындай жаңа педагогикалық технологияларын сабаққа ендіру бүгінгі таңда әрбір ұстаздың басты мақсаты болуы керек. Себебі, елімізге заман талабына сай қалыптан тыс ойлай алатын, шұғыл шешімдер қабылдай білетін, белсенді, шығармашыл азаматтар қажет. Сабақта тек білімділік мақсаттарды шешіп қоймай, балалардың жекелік қасиеттерін, қабілеттерін дамытудың жолдарын қарастыруда дәстүрлі оқыту мен дамыта оқытудың айырмашылығын салыстыру кестесі арқылы көрсетуге болады. Мұғалім бұл жүйемен жұмыс жасағанда, үнемі оқушы санасында болып жатқан өзгерістерді бақылап, оның дамуын жан-жақты зерттей отырып, өз сабақтарын соған сай өзгертіп отыруы тиіс. Әйтпесе, жаңа жүйенің құны болмайды.
Сабақта оқушыға білім дайын күйінде беріле салмау керек. Мұғалім шеберлігі арқылы баланың білімді игеруге қызығушылығын ояту қажет. Ал ол сұрақ әр түрлі әдіс-тәсілдер арқылы баланың алдына жан-жақты мақсат қойып, іске асыруына жол көрсетеді.
Технологияның басты мақсаты - дамыта оқыту негізінде "Сын тұрғысынан ойлау арқылы оқу мен жазуды дамыту" бағдарламасын іске асыру, балаларға терең білім беру.Бұл бағдарлама Қазақстан қоры жанынан 1998 ж. қазан айынан бастап жүргізіліп келеді.
Жаңа технология ретінде ең озық әдістерді дер кезінде игеру, іздену арқылы бала бойына дарыту, одан өнімді нәтиже шығара білу - әрбір ұстаздың басты міндеті.
RWCTбағдарламасы - ағылшын тілінен аударғанда "Сын тұрғысынан ойлау үшін оқу мен жазу" дегенді білдіреді. Бұл бағдарлама оқытудың 60 түрлі стратегияларынан: әдістерінен тұрады. Мақсаты - шығармашылық ойлауды, сын тұрғысынан ойлауды дамыту.
Сабақтың мақсаты:
а) қызығушылықты ояту - сұрақ қою;
б) мағынаны ажырату - жауаптар іздеу, мәселені зерттеу;
в) ой толғаныс - ойлау процесінің ең жоғарғы сатысында мәселені талқылау, яғни үш фазада сабақты бөліп өту, оқыту мен оқу процесін осындай үш сатыда ұйымдастыру.
Мен өз сабақтарымда, көбінесе ана тілі пәнінде стратегияларды оқу бағдарламасына сәйкес бірізді жүй елі түрде қолданып келдім. Сабақта қолданып жүрген әдістерім мынадай:
І - қызығушылықты ояту фазасында ой қозғау (шақыру).
ІІ - мағынаны ажыратуда түртіп алу жүйесі, 5 жолды өлең.
ІІІ ой толғаныс фазасында Венн диаграммасы, еркін жазу т.б. стратегиялар арқылы баланың дамуына, оның бойындағы жеке қабілеттердің ашылуына, шығармашылықпен ізденуіне жол саламыз.
СТО бағдарламасына қатысудың нәтижесінде сабақта жеткен нәтижелерім:
1. Сабағымда сабақтың жаңа құрылымы пайда болды.
Сабақтың жоспары:
1. Психологиялық дайындық.
2. Ой ашар.
3. Үй тапсырмасын тексеру.
4. Жаңа сабақ.
І. Қызығушылықты ояту.
а) Ой қозғау.
ә) Өзіндік жұмыс.
б) Түртіп алу ─ + ? v (INSERT)
ІІ. Мағынаны тану сатысы.
1. Топпен жұмыс.
2. Бес жолды өлең.
ІІІ. Ой толғаныс сатысы.
1. Венн диаграммасы.
2. Бағалау.
3. Үйге тапсырма.
2. Сын тұрғысынан ойлауды дамыту сабақтарының негізінде менің сабағымда оқушылар арасында:
- бір-бірінің пікірін тыңдау, сыйлауға ынтымақты қарым-қатынастың негізі қаланды;
- өзін жеке дара тұлға ретінде тануға жол ашуға;
- бір-біріне құрметпен қарауға;
- өз ойын ашық, еркін айтуға, пікір ... жалғасы
КІРІСПЕ____________________________ __________________________________2
1. ОҚУ ҮДЕРІСІНДЕ СЫНИ ТҰРҒЫДАН ОЙЛАУ ТЕХНОЛОГИЯСЫН ҚОЛДАНУДЫҢ ҒЫЛЫМИ-ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗІ_______________________4
1.1 Сын тұрғысынан ойлау технологиясының ерекшелігі_______________________4
1.2 Сын тұрғысынан ойлау технологиясының стратегияларына шолу_____________7
2. БАСТАУЫШ СЫНЫПТЫҢ МАТЕМАТИКА САБАҒЫНДА СЫН ТҰРҒЫСЫНАН ОЙЛАУ ТЕХНОЛОГИЯСЫН ПАЙДАЛАНУ ЖОЛДАРЫ__12
2.1 Бастауыш сыныптың математика сабағында сын тұрғысынан ойлау технологиясын пайдалану__________________________ _________________12
2.2 Оқушыларды математика сабағында бірлесіп жұмыс істеуге үйрету_______15
ҚОРЫТЫНДЫ__________________________ ____________________________19
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР_________________________ ___________20
КІРІСПЕ
Сын тұрғысынан ойлауды дамыту бағдарламасы - әлемнің түкпір-түкпірінен жиылған білім берушілердің бірлескен еңбегі. Тәжірибені жүйеге келтірген Джинни Л. Стил, Куртис С. Мередит, Чарльз Тэмпл. Жобанын негізі Ж. Пиаже, Л.С.Выготский теорияларын басшылыққа алады.
Мақсаты барлық жастағы оқушыларға кез-келген мазмұнға сыни тұрғыдан қарап, екі ұйғарым бір пікірдің біреуін таңдауға саналы шешім қабылдауға сабақтарда үйрету. Біздің елімізге Джордж Соростың ашық қоғам институты, Сорос Қазақстан қоры арқылы келген бұл технология орыс және қазақ тілдерінде мектеп тәжірибелеріне ене бастады.
Сын тұрғысынан ойлау ұғымы белгілі бір идеяларды қабылдай отырып, оның неге қатысты екенін зерттеу, оларды жеңіл септикалық ойларға қарсы қоя білу, салыстыра алу, сол идеяларға қарсы көзқарастармен тепе-теңдікте ұстап зерттеу, оларға сеніммен қарау деп түсіндіреді авторлар.
Сын тұрғысынан ойлау - сынау емес, шыңдалған ойлау. Бұл деңгейдегі ойлау тек ересек адамдарға, жоғарғы сынып оқушыларына ғана тән деп ойлау аса дұрыс емес. Жас балалардың да бұл жұмысты дұрыс ұйымдастырған жағдайда өз даму деңгейіне сәйкес ойы шыңдалып, белгілі бір жетістіктерге жетері сөзсіз. Оған осы жобамен жұмыс жасау барысында көз жеткіземіз.
Аталған дидактиктер мен психологтардың пiкiрлерi төрт жылдық бастауыш бiлiмнiң дәстүрлiк мазмұны оқушылардың интеллектiлiк дамуын жасанды түрде тежеп отыр,шын мәнiнде олардың танымдық мүмкiндiктерi анағұрлым жоғары деген қағидаға топталды.Сондықтан бiлiм мазмұнын жеңiлдетiп жiбермей,қиындата отырып оқыту керек деп дәлелдеген.Психолог П.П.Блонский Ақылсыз бас ойлай да алмайды,оның неғұрлым тәжiрибесi мен бiлiмi мол болса, соғұрлым ойлауға да қабiлеттi деген С.М.Языковтың пiкiрiнше ,дамыту-ол оқушылардың туа бiткен қабiлеттерiн дамыту ғана емес,мұғалiмнiң алдына мақсат қойып жүйелi жүргiзген жұмысының нәтижесi.Дамыту кезiнде оқушыларды бiлiммен қаруландыру, дағдыны меңгерту , бiлiмге құштарлықты қатар жүргiзу керек.Бiлiм жоқ бала ойлай да алмайды.Сын тұрғысынан ойлау технологиясы бойынша оқыту барысында бiлiм көлемi де күрделенуге, кеңеюге тиiс деп есептелген .Елiмiздiң егемендiк алып,қоғамдық өмiрдiң барлық салаларында соның iшiнде, бiлiм беру саласында жүрiп жатқан демократияландыру мектептi қазiргi кезеңдегi дағдарыстан шығатын қуатты талпыныстарға жол ашты. Қазақстан Республикасының Бiлiм туралызаңы осының дәлелi.Қазiргi заманға ғылыми-техникалық үрдiстiң қарқыны бiлiм беру жүйесiнiң алдына мүлдем жаңа мiндеттер қойып отыр.
Зерттеудің өзектілігі: Заман ағымына сай жиырма бірінші ғасырдың озық ойлы, зерделі, дарынды, саналы азаматтарын оқытып, тәрбиелеп шығару үшін, оқулықтағы дайын күйінде берілген материалды қайталап айтумен шектелмей, шығармашылық қабілетті дамытуға бағытталған оқыту әдістемелерін қарастырып, ғылыми тұрғыда зерттеп, практикада қолдану қажеттігі туындауда. Сондықтан, бастауыш сынып оқушыларының құзіреттілігін қалыптастырып, дүниетанымын кеңейтуде СТО технологиясын сабақта қолданудың маңызы зор деп ойлаймын.
Зерттеу нысаны: Бастауыш сынып оқушыларының сыни тұрғыдан ойлау қабілеттері.
Зерттеу мақсаты: Бала бастауыш сыныпты бітірген кезде төңірегіндегі оқиғалар жайлы әсерін, қисынды да, жүйелі баяндап, жанындағы адамдармен ешбір қиындықсыз белсене қарым - қатынас жасауды үйрену, алған білімін түсініп, өмірде қолдана білу.
Зерттеудің міндеті: Оқушының өз бетінше жұмыс істеу тиімділігін арттыру.
Жекелей, жұппен, топпен жұмыс істеуге үйрету.
Өз білімінің нәтижесін бағалай білуге дағдыландыру.
Зерттеудің болжамы:Оқушылар бір - бірін тыңдай білуге, өз ойларын анық жеткізуге, өз бетімен шындыққа жетуге ұмтылу,көпшілік алдында сөйлеуді
меңгереді.
Сын тұрғысынан ойлау технологиясының қазіргі таңда алған білімді іс жүзінде пайдалана алатын шәкірт тәрбиелеудегі алатын орны ерекше. Бұл бағдарламаның бұрынғы дәстүрлі оқу технологиясынан айрықша ерекшеліктері бар, олар мынадай:
-аз уақыт ішінде оқушының интеллектуалды дамитындығы;
-оқушы мен мұғалімнің белсенділігінің үйлесім табуы;
-мұғалім мен шәкірт арасындағы өзара қарым-қатынаста жауапкершілік пен сенімділіктің болуы;
-оқушылардың өз бетімен ізденуге, шығармашылыққа талпынуы;
Сын тұрғысынан ойлау технологиясы оқушы мен мұғалім арасында өте жақсы ынтымақтастықтын орнауына да жағдай туғызады. Оқушының даму психологиясын, әр оқушының сабаққа қатысуын, ынтасын бақылап, бағалауға мүмкіндік береді.
1. ОҚУ ҮДЕРІСІНДЕ СЫНИ ТҰРҒЫДАН ОЙЛАУ ТЕХНОЛОГИЯСЫН ҚОЛДАНУДЫҢ ҒЫЛЫМИ-ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗІ
0.1. Сын тұрғысынан ойлау технологиясының ерекшелігі
Сын тұрғысынан ойлау - сынау емес, шындалған ойлау. Бұл деңгейдегі ойлау тек ересек адамдарға, жоғары сынып оқушыларына ғана тән деп ойлау аса дұрыс түсінік емес. Жас балалардың да бұл жұмысты дұрыс ұйымдастырылған жағдайда өз даму деңгейіне сәйкес ойы шыңдалып, белгілі бір жетістіктерге жетері сөзсіз. Оған осы жобамен жұмыс жасау барысында көз жеткіздік.
Аталмыш бағдарламаның ішкі құрылымында ерекшелік бар. Бұл құрылым 3- деңгейден тұратын оқыту мен үйретудің моделі. Білімнің болашақта пайдаға асуы, қажетке жарауын қалыптастырады. Көп ақпаратты талдай, жинақтай отырып, ішінен қажеттісін алуға үйретеді.
Сын тұрғысынан ойлау бағдарламасы қызығушылықты ояту, мағынаны тану, оның толғаныс кезеңдерінен түзіледі.
Енді осы кезеңдердің мақсат - міндеттеріне толығырақ тоқталып өтейік.
Қызығушылықты ояту.
Үйрену процесі - бұрынғы білеті мен жаңа білімді ұйымдастырудан тұрады. Үйренуші жаңа ұғымдарды, түсініктерді өзінің бұрынғы білімін жаңа ақпаратпен толықтырады, кеңейте түседі. Сондықтан да сабақ қарастырғалы тұрған мәселе жайлы оқушы не біледі, не айта алатындығын анықтаудан басталады. Осы арқылы ойды қозғау, ояту, ми қыртысына тітіркендіргіш арқылы әсер ету жүзеге асады. Осы кезеңге қызмет ететін Топтау, Түртіп алу, Ойлау, жұпта талқылау, Болжау, Әлемді шарлау тағы басқа деген аттары бар әдістер (стратегиялар) жинақталған. Қызығушылықты ояту кезеңінің екінші мақсаты - үйренушінің белсенділігін арттыру. Өйткені үйрену - енжарлықтан гөрі белменділікті талап ететін іс - әрекет екені даусыз. Оқушы өз білетінін еске түсіреді, қағазға жазады, көршісімен бөліседі, тобында талқылайды. Яғни, айту, бөлісу, ортаға салу арқылы оның ойы ашылады, тазарады. Осылайша шындалған ойлауға бірте - бірте қадам жасала бастайды. Оқушы бұл кезеңде жаңа білім жайлы ақпарат жинап, оны байырғы блімін ұштастырады.
Ойлау мен үйретуге бағытталған бұл бағдарламаның екінші кезеңі мағынаны тану (түсіне білу). Бұл кезеңде үйренуші жаңа ақпаратпен танысады, тақырып бойынша жұмыс істейді, тапсырмалар орындайды. Оның өз бетімен жұмыс жасап, белменділік көрсетуіне жағдай жасалады.
Тақырып туралы ой - толғаныс - бағдарламаның үшінші кезеңі.
Күнделікті оқыту процесінде оқушының толғанысын ұйымдастыру, өзіне, басқаға сын көзбен қарау, баға беру назардан ты қалып жатады. Одан гөрі, үйге тапсырма беру, оны түсіндіру, баға қою сияқты шараларға уақыт жіберіп аламыз. Сын тұрғысынан ойлауды дамыту бағдарламасында бұл сабақтағы аса қажетті мәнді, маңызды әрекет болып табылады. Дәл осы кезеңде үйренуші не үйренгенін саралап, салмақтап, оны қандай жағдайда қалай керектігіне ой елегінен өткізеді. Белсенді түрде өз білімін үйрену жолына қайта қарап, өзгерістер енгізеді, яғни нағыз білім шыңына көтеріледі, үлкен әлемге енеді. Сол білім арқылы өзінің өзгергенін сезінеді, өзгеше сенім, тәрбиелік, даналыққа бастау алады.
Сын тұрғысынан ойлау бағдарламасындағы мұғалімнің ролі қандайдейтін болсақ, ол үйрену процесінде оқушыларға серік болып бірге жұмыс жасап, оларға сеніммен қарап, өз ойын ақылын көрсете сөйлеуге қолдану көрсетіп отырады. Бүкіл қайнаған істің ортасында білім алу ісін ұйымдастырушы деуге болады
1.Сын тұрғысынан ойлауды тудыру үшін уақыты керек.
2.Оқушыларға ойланып - толғануға, ойын ашық айтуға рұқсат беру.
3.Әр түрлі идеялар мен пікірлерді қабылдау.
4.Үйрену барысындағы оқушылардың белсенді іс - әрекетін қолдау.
5.Кейбір оқушылар түсіп қалған қолайсыз жағдайларды әжуаға айналдырмау.
6.Оқушылардың бір - бірінің жауабына жасаған сынның дәлелді.
7.Сын тұрғысынан ойлауды бағалау.
Ал оқушылардан осыған байланысты:
- сенімділікпен жұмыс жасау;
- бар ынтасымен оқуға берілу;
- пікірлерді тыңдау, құрматтеу;
- өз пікірін ашық білдіруді талап ету қажет.
Тек сонда ғана олар:
-мен осы мәселе туралы не ойлаймын?
-Осы мазмұннан алған ақпарат менің бұрынғы осы мәселе туралы білетінімен сәйкес пе?
-Осы ақпаратты үйрене отырып, мен бірдене жасай аламын ба?
-Маған бұл жаңа ойлар, идеялар қаншалықты әсер етті? Деген сауалдар төңірегінде ойлауға үйренеді.
0.2. Сын тұрғысынан ойлау технологиясының стратегияларына шолу
Жоба 60-қа жуық стратегиялардан тұрады. Солардың кейбірімен таныстыра кетеміз.
Джиксо - ұжымдық оқыту әдісі. Мақсаты - жалпы мәселені алдымен жұпта, сосын ұжымда талқылау. Бұл жағдайда әрбір оқушы бір сәт өзін мұғалім ретінде сезінеді, оқуға деген жауапкершілігі артады.
Әдісті қолдану төмендегіше ұйымдастырылады. Алдымен ұжым 4 адамнан тұратын топтарға бөлінеді. Бұл "жанұя" топтар деп аталады. Содан кейін 1, 2, 3, 4-ке санау арқылы 1-лер бөлек, 2, 3, 4 өз алдына "жұмыс" тобын құрайды. Оқуға ұсынылатын материалдың тақырыбы талқыланған соң осы мәтінді түсіну қажет екендігі ескертіледі. 4 логикалық бөлікке бөлінген мәтіннің 1-бөлігін 1-лер, 2-бөлігін 2 санын алғандар, 3, 4 нөмірлі топтарға оқуға тапсырылады. Жұмысты бастамас бұрын оқушыларға "жұмыс тобында" мәтіннің тиісті бөлігін жақсы меңгеру қажеттілігін, өйткені сол бөлікті "жанұя топ" оқушыларына түсіндіруге жауапты екенін, мәтінді тұтас түсіну әр оқушының ыждағаттылығына байланысты екенін түсіндіру қажет.
Келесі кезекте ұжым мүшелері бастапқы топтарымен қайта табысып, өздерінің үйреніп келген бөліктеріндегі мазмұнды ортаға салады. Осылайша ұжым мүшелері бірін-бірі оқытуға, сол арқылы ойлауға үйренеді.
ДЖИКСОстратегиясы мазмұнды жоғары табыспен меңгеру, оқығанды есте сақтау үшін өте тиімді. Оқушының оқуға деген қызығушылығы артады, ұжымда жақсы қарым-қатынас қалыптасады, саналы тәртіп орнайды. Сондай-ақ, мұғалімді, мектеп қызметкерлерін түсіну, оларға деген дұрыс көзқарасқа үйренеді.
Екі түрлі түсініктеме күнделігі.
Оқушылардан дәптердің бетін (не таратылып берген парақты) ортасынан вертикаль сызықпен бөлу сұралады. Мәтінді оқу барысында олар:
Әр оқушы мәтінмен танысып, күнделікті толтырып біткен соң жұпта, топта талқылау ұйымдастырады. Жұмыс аяқталған кезде мұғалім қорытуға арналған әзірлеп келген сұрақтарын қойып, жауаптар алады. Ол сұрақтар оқығанға баға беру, пікірін, көзқарасын білдіруге лайықталынып қойылғаны дұрыс. Мысалы:
─ Сіздің ойыңызда не сақталып қалды?
─ Автор оқырманды қалай қызықтырады?
─ Кейіпкерлердің іс-әрекетін Сіз қалай бағалайсыз? т.б. түрінде.
Бұл әдіс те алдыңғы сияқты оқушыларды ұжым болып, жұмыс жасауға үйретеді. Ақпаратты өз бетінше меңгеруге жағдай жасайды. Сөз астарын, құдіретін түсінуге бағыттайды. Сондай-ақ, әдістің тиімділігі - сабақтан тысқары қалатын оқушы болмайды, оқыған мәтінді түсіну, оны түсінікті етіп айтып беру, оған қатысты ойын, пікірін білдіру арқылы оқушының тілі дамиды. Осылайша ұйымдастырылған оқу сабақтары арқылы сауатты оқырман қалыптастыру мүмкіндігі туады.
Еркін жазу.Бұл әдісті сын тұрғысынан ойлау жобасындағы сабақтың үшінші ой толғаныс кезеңінде пайдалану тиімді. Мұғалім сабақ бойына қарастырылған жаңа ақпарат жайлы, одан алған әсерін, не үйренгенін, нені әлі де біле түсу керек екенін т.б. жайлы өз пікірін қағаз бетіне түсіруді тапсырады. Жазуға уақыт береді. Уақыт аяқталған кезде оқушылар өз жазғандарымен топ мүшелерін таныстырады. Ең жақсы деп танылған жұмысты ұжымда оқуға болады.
Оқушыларды алған білімдерін қорытуға, оған сын көзбен қарап, ойын түйіндеуге үйрететін бұл әдісті кез келген сабақта қолдануға болады.
Венн диаграммасы.Бір-бірімен айқасқан екі шеңбердің екі жағына салыстыруға берілетін объектілердің сипаттамалары жазылады. Ал айқасқан жерге екеуіне ортақ сипаттар тізіледі. Салыстыруға арналған тапсырмаларды осы диаграммаға салып, оқушылар қызыға толтырады, яғни салыстыру сияқты күрделі ойлау операциясын меңгереді.
Біз жобадағы әдістердің тек бірнешеуін ғана сөз еттік. Қалғандары осы тақырыптар арнайы ұйымдастырылатын курс жұмыстарында талқыланады.
"Оқу мен жазу арқылы сын тұрғысынан ойлауды дамыту" жобасында жұмыс жасауды бастаған мұғалімдер бұл сабақтар баланың танымдық белсенділігін арттыруға, өз бетінше білім алуға, шығармашылығын қалыптастыруға ықпал ететіндігін атап өтсе, оқушылар оқудың (сабақтардың) қызықты, жеңіл өтетіндігін, ұжымда бірлесіп жұмыс жасауға үйрететіндігін, білімнің тереңдігі, әрі тиянақтылығы артатындығын баяндайды.
Мектеп өмірінде мұғалімдердің аталмыш жобамен жұмысқа дейінгі және кейінгі кезеңін (аралығын) салыстыру оқушылардың оқуға деген ынта-ықыласының артққасиеттердің қалыптасқандығын, мұғалімнің шыдамдылық, төзімділік сияқты сапаларымен қатар оқушылардың басқаны қабылдау, түсіну, сыйлауды үйренгендігімен сипатталады.
Бүгінгі қоғамға, мектепке керегі де осылар.
Оқытудың осындай жаңа педагогикалық технологияларын сабаққа ендіру бүгінгі таңда әрбір ұстаздың басты мақсаты болуы керек. Себебі, елімізге заман талабына сай қалыптан тыс ойлай алатын, шұғыл шешімдер қабылдай білетін, белсенді, шығармашыл азаматтар қажет. Сабақта тек білімділік мақсаттарды шешіп қоймай, балалардың жекелік қасиеттерін, қабілеттерін дамытудың жолдарын қарастыруда дәстүрлі оқыту мен дамыта оқытудың айырмашылығын салыстыру кестесі арқылы көрсетуге болады. Мұғалім бұл жүйемен жұмыс жасағанда, үнемі оқушы санасында болып жатқан өзгерістерді бақылап, оның дамуын жан-жақты зерттей отырып, өз сабақтарын соған сай өзгертіп отыруы тиіс. Әйтпесе, жаңа жүйенің құны болмайды.
Сабақта оқушыға білім дайын күйінде беріле салмау керек. Мұғалім шеберлігі арқылы баланың білімді игеруге қызығушылығын ояту қажет. Ал ол сұрақ әр түрлі әдіс-тәсілдер арқылы баланың алдына жан-жақты мақсат қойып, іске асыруына жол көрсетеді.
Технологияның басты мақсаты - дамыта оқыту негізінде "Сын тұрғысынан ойлау арқылы оқу мен жазуды дамыту" бағдарламасын іске асыру, балаларға терең білім беру.Бұл бағдарлама Қазақстан қоры жанынан 1998 ж. қазан айынан бастап жүргізіліп келеді.
Жаңа технология ретінде ең озық әдістерді дер кезінде игеру, іздену арқылы бала бойына дарыту, одан өнімді нәтиже шығара білу - әрбір ұстаздың басты міндеті.
RWCTбағдарламасы - ағылшын тілінен аударғанда "Сын тұрғысынан ойлау үшін оқу мен жазу" дегенді білдіреді. Бұл бағдарлама оқытудың 60 түрлі стратегияларынан: әдістерінен тұрады. Мақсаты - шығармашылық ойлауды, сын тұрғысынан ойлауды дамыту.
Сабақтың мақсаты:
а) қызығушылықты ояту - сұрақ қою;
б) мағынаны ажырату - жауаптар іздеу, мәселені зерттеу;
в) ой толғаныс - ойлау процесінің ең жоғарғы сатысында мәселені талқылау, яғни үш фазада сабақты бөліп өту, оқыту мен оқу процесін осындай үш сатыда ұйымдастыру.
Мен өз сабақтарымда, көбінесе ана тілі пәнінде стратегияларды оқу бағдарламасына сәйкес бірізді жүй елі түрде қолданып келдім. Сабақта қолданып жүрген әдістерім мынадай:
І - қызығушылықты ояту фазасында ой қозғау (шақыру).
ІІ - мағынаны ажыратуда түртіп алу жүйесі, 5 жолды өлең.
ІІІ ой толғаныс фазасында Венн диаграммасы, еркін жазу т.б. стратегиялар арқылы баланың дамуына, оның бойындағы жеке қабілеттердің ашылуына, шығармашылықпен ізденуіне жол саламыз.
СТО бағдарламасына қатысудың нәтижесінде сабақта жеткен нәтижелерім:
1. Сабағымда сабақтың жаңа құрылымы пайда болды.
Сабақтың жоспары:
1. Психологиялық дайындық.
2. Ой ашар.
3. Үй тапсырмасын тексеру.
4. Жаңа сабақ.
І. Қызығушылықты ояту.
а) Ой қозғау.
ә) Өзіндік жұмыс.
б) Түртіп алу ─ + ? v (INSERT)
ІІ. Мағынаны тану сатысы.
1. Топпен жұмыс.
2. Бес жолды өлең.
ІІІ. Ой толғаныс сатысы.
1. Венн диаграммасы.
2. Бағалау.
3. Үйге тапсырма.
2. Сын тұрғысынан ойлауды дамыту сабақтарының негізінде менің сабағымда оқушылар арасында:
- бір-бірінің пікірін тыңдау, сыйлауға ынтымақты қарым-қатынастың негізі қаланды;
- өзін жеке дара тұлға ретінде тануға жол ашуға;
- бір-біріне құрметпен қарауға;
- өз ойын ашық, еркін айтуға, пікір ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz