Конституция және сот билігі



Мазмұны:

І. Кіріспе

ІІ. Негізгі бөлім
а) Конституция және Сот билігі;
б) Қылмыстық кодекс;
в) Сот жүйесі;
г) Сот төрелігінің принциптері.

ІІІ. Қорытынды
Кіріспе
Заңды қорғау дегеніміз бұзылған құқықты орнына келтіруге, заң бойынша міндеттің орындалуын қамтамасыз етуге бағытталған мемлекет органының мәжбүрлеу қызметі. Заңды қорғау үшін мемлекетімізде заңды қорғау органдары құрылған. Оларға Сот, Прокуратура, Ішкі Істер Органдары, Ұлттық Қауыпсіздік Комитеті жатады.
Сот билігі Қазақстан Республикасы атынан жүзеге асырылады. Оның алдына қойылған мақсат – азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын қорғау, заңдылық пен әділеттілікті қамтамасыз ету. Сот істерді соттасушы жақтардың тікелей қатысуымен жүргізеді. Сотта іс қазақ тілінде немесе қатысушыларға түсінікті басқа тілде жүргізіледі. Сот ісі жүргізілетін тілді білмейтін адам ана тілінде сөйлеуге хақы бар. Мұндай адамның сөзін сот аудармамен қамтамасыз етеді. Сотта іс ашық жүргізіледі. Тек мемлекеттің құпиясын, отбасының сырын сақтау керек болса, іс соттың жабық мәжілісінде қаралады.
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТ
1. Сапарғалиев Ғ.С. «Қазақстан мемлекеті мен құқығының негіздері»;
2. Сапарғалиев Ғ.С. «Қазақстан мемлекеттігі мен ұлттық құқығының қалыптасу мәселелері»;
3. Төлеуғалиев Ғ.И. «Қазақстан Республикасының Азаматтық құқығы»;
Ашитов З.О.,Ашитов Б.З. «Егемен Қазақстанның

Пән: Құқық, Криминалистика
Жұмыс түрі:  Реферат
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:   
Мазмұны:
І. Кіріспе
ІІ. Негізгі бөлім
а) Конституция және Сот билігі;
б) Қылмыстық кодекс;
в) Сот жүйесі;
г) Сот төрелігінің принциптері.
ІІІ. Қорытынды

Кіріспе
Заңды қорғау дегеніміз бұзылған құқықты орнына келтіруге, заң бойынша
міндеттің орындалуын қамтамасыз етуге бағытталған мемлекет органының
мәжбүрлеу қызметі. Заңды қорғау үшін мемлекетімізде заңды қорғау органдары
құрылған. Оларға Сот, Прокуратура, Ішкі Істер Органдары, Ұлттық Қауыпсіздік
Комитеті жатады.
Сот билігі Қазақстан Республикасы атынан жүзеге асырылады. Оның алдына
қойылған мақсат – азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын қорғау,
заңдылық пен әділеттілікті қамтамасыз ету. Сот істерді соттасушы жақтардың
тікелей қатысуымен жүргізеді. Сотта іс қазақ тілінде немесе қатысушыларға
түсінікті басқа тілде жүргізіледі. Сот ісі жүргізілетін тілді білмейтін
адам ана тілінде сөйлеуге хақы бар. Мұндай адамның сөзін сот аудармамен
қамтамасыз етеді. Сотта іс ашық жүргізіледі. Тек мемлекеттің құпиясын,
отбасының сырын сақтау керек болса, іс соттың жабық мәжілісінде қаралады.

Сот билігі биліктің дербес тармағы болып табылады, оны республика
атынан сот қана жүзеге асыра алады. Ол азаматтардың, олардың
бірлестіктерінің құқықтарын, бостандықтарын, заңды мүдделерін, мемлекеттік
органдардың, ұйымдардың құқықтары мен заңды мүдделерін қорғау үшін
Конституцияның, заңдардың, өзге де нормативтік құқықтық актілердің,
халықаралық шарттардың орындалуын қамтамасыз ету үшін құрылады.
Сонымен, Қазақстан Республикасының Конституциясына сәйкес, сот
азаматтардың құқықтарын, бостандықтары мен заңды мүдделерін қорғайды. Егер
Конституцияда, заңдар мен халықаралық шарттарда өзге де бір ескерту
айтылмаған болса, республикада тұратын шетелдіктер мен азаматтығы жоқ
адамдар республика азаматтарына белгіленген міндеттерді атқарады.
Конституцияда әрбір адамның құқықтары мен бостандықтары сот арқылы
қорғалады деп тура көрсетілген. Бұл жерде Қазақстан азаматтығына байланысты
еместігі айқын аңғарылады. Кейбір жағдайда Конституция Қазақстан
Республикасының азаматы емес адамдардың құқықтары мен заңды мүдделеріне
байланысты мәселелерді қараудың басқаша тәртіптерін белгілейді. Мысалы,
шетелдік діни бірлестіктердің қызметі Республиканың тиісті мемлекеттік
органдарымен келісім бойынша жүзеге асырылады. Демек, мұндай жағдайда
мәселе сот арқылы емес, әкімшілік жолымен шешіледі. Шетелдік азаматтардың
құқықтарын, заңды мүдделерін қорғаудың сот арқылы емес, өзгеше әдістері де
болуы мүмкін.
Мемлекеттік органдардың құқықтары мен заңды мүдделерін азаматтар,
шетелдік азаматтар, басқа мемлекеттік органдар, қоғамдық бірлестіктер бұзуы
мүмкін, ондай жағдайда оларды соттар қорғайды. Мәселен, мемлекеттік
органдардың жұмысына қоғамдық бірлестіктердің араласуына Конституция тыйым
салады. Осындай араласу болған жағдайда мемлекеттік органдар өз құқықтары
мен мүдделерін сот арқылы қорғауға хақылы.
Конституция сотқа өз нормаларының, өзге де нормативтік құқықтық
актілердің, халықаралық шарттардың орындалуын қамтамасыз ету міндетін
жүктейді. Сот ең алдымен Конституцияның орындалуын қамтамасыз етуге тиіс.
Бұл міндетті сот әр түрлі тәсілдермен жүзеге асырады. Маңызды тәсілдердің
бірі – нақты қылмыстық, азаматтық және басқа істерді қараған кезде
Конституция нормаларын тікелей қолдану болып табылады. Сот төрелігін жүзеге
асырғанда, қолданылып жүрген құқық нормаларының мәніне баға береді.
Конституциялық бұл ереже соттарды іске қатысушы адамдардың сұрануы
бойынша олардың өз ана тілінде мәлімдемелер жасау, түсініктер мен куәліктер
беру, сотта сөз сөйлеуін қамтамасыз етуге міндеттейді.
Сот билігі Конституция, заңдар, өзге де нормативтік құқықтық актілер,
халықаралық шарттар негізінде туындайтын істер мен даулардың барлығына
тарайды. Бұл Конституциялық ереженің мәнісі – сотқа арыз айту үшін қандай
нормативтік құқықтық актілер заңдық негіз бола алады дегенді білдіреді.
Бірінші орында Конституция тұрады, оның құқықтық нормалары біреудің
құқықтарын, бостандықтары мен заңды мүдделерін қорғау үшін сотқа арыз
айтуына негіз бола алады. Сөйтіп Конституциядан туындайтын тиянақты нұсқау
– оның нормаларында тікелей ықпал ететін күш болады, сондықтан соттар нақты
істерді қарағанда сол нормаларды тікелей қолдана алады.
Сот билігі азаматтық, қылмыстық және сот жүргізудің заңда белгіленген
өзге де нысандары арқылы жүзеге асырылады. Өзге нысандарға, атап айтқанда,
әкімшілік істер бойынша сот жүргізу жатады. Кейбір әкімшілік құқықтардың
бұзылуы сотта қаралады. Соттың шешімдері, үкімдері, өзге де қаулылары,
сондай-ақ олардың заңды бұйрықтары, талаптары, тапсырмалары және басқа
үндеулері барлық мемлекеттік органдар үшін, барлық мемлекеттік және
мемлекеттік емес ұйымдар үшін, лауазымды тұлғалар, азаматтар, шетелдік
азаматтар мен азаматтығы жоқ адамдар үшін орындауға міндетті болып
саналады. Сот шешімдерін орындамау заңды бұзушылық және сотты
құрметтемеушілік деп саналады. Қазақстан Республикасының Қылмыстық
кодексінде мемлекеттік немесе мемлекеттік емес ұйымның лауазымды тұлғасы
соттың үкімін немесе шешімін орындаудан бас тартқан жағдайда оған қылмыстық
жауапкершілік белгіленген.
Конституция мемлекеттің бірыңғай сот жүйесі болуын көздейді. Қазақстан
Республикасындағы сот жүйесі Жоғарғы Сот пен жергілікті соттардан құралады.
Жергілікті соттарға жататындар: заңмен құрылған облыстық және соларға
теңестірілген соттар (Алматы қалалық соты, жауынгерлердің Әскери соты),
аудандық (қалалық) соттар. Қандай атаумен болса да арнаулы және төтенше
соттар құруға Конституция тыйым салады. 20-30-жылдары кеңес өкіметі арнаулы
органдар құрып, оларға төтенше өкілеттіліктер берген болатын. Конституцияға
қарсы сондай органдар заңды асқан дөрекілікпен бұзып, жазықсыз адамдарды
негізсіз жазаға тартты. Нақ осы сияқты құбылыстарды болғызбас үшін
Конституция арнаулы және төтенше соттар құруға тыйым салады.
Бірақ бұл мамандандырылған соттар құруға болмайды деген сөз емес.
Приезиденттің конституциялық заң күші бар Қазақстан Республикасындағы
соттар және судьялардың мәртебесі туралы Жарлығы мамандандырылған
соттардың құрылуына жол береді. Шаруашылық, салық, отбасы, әкімшілік, сауда
істері жөнінде, кәмелетке толмаған жастар ісі т.б. жөнінде мамандандырылған
соттар құрылуы мүмкін.
Сот төрелігін заңдарға сәйкестеп және заңдардың негізінде тек қана
соттар жүзеге асырады. Ешқандай басқа орган, ешқандай басқа лауазымды тұлға
соттың қызметін өз міндетіне ала алмайды. Сондай-ақ әркімнің өздігінен
билеп- төстеуіне, өздігінен жаза қолдануына заңмен тыйым салынады. Сот
төрелігін жүзеге асыру өкілеттігі тек қана судьяда болады. Сот лауазымына
талапкер азаматтарда мінсіз абырой болуға тиіс. Бұл – моральдық сипаты
бар және өте дұрыс талап. Өйткені судья әлдеқандай бір ұйымдастырушылық
жұмыс атқарып жүрген мемлекет қызметшісі емес. Ол азаматтарға, органдар мен
ұйымдарға заңды қолданғанда, олардың жағдайына, тағдырына қатысы бар
мәселелерді шешеді. Сонымен қатар ол жеке бір мемлекеттік органның атынан
емес, мемлекеттің атынан сөйлейді. Қазақстан Республикасында судьялар
тәуелсіз және ауыстырылмайды. Судьялардың тәуелсіздігі мен
ауыстырылмайтындығы мынадай сәттерден көрінеді. Сот төрелігін жүзеге
асырғанда, яғни істерді қарағанда, судьялар тәуелсіз болады. Олар тек қана
Конституция мен заңның ережелеріне, нормаларына бағынуға тиіс. Сот
төрелігін жүзеге асыруға ешкімнің араласуға және судьяға әлдеқандай бір
ықпал етуге хақысы жоқ. Егер ондай қылықтар (судьяның ісіне араласу)
байқалатын болса, онда кінәлі адам заң жолымен жауапкершілікке тартылады.
Судья қаралған немесе қаралып жатқан істер жөнінде ешкімге ешқандай түсінік
беруге міндетті емес. Бірде-бір лауазымды тұлғаның белгілі бір шешім
жөнінде судьядан түсінік талап етуге немесе нұсқау беруге хақысы жоқ.
Судьяның сот төрелігін жүзеге асыру жөніндегі қызметі бұқаралық ақпарат
құралдарының араласуынан да қорғалады; сот төрелігін жүзеге асыру барысында
олардың судьяға қысым жасауға, өздерінің хабарларында соттағы тергеу ісінің
нәтижелері жөнінде жорамал айтуға немесе шешім не үкім заңды күшіне енгенге
дейін өзге бір тәсілдермен сотқа ықпал жасауға хақылары жоқ.
... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
АҚШ Конституциясы туралы
Сот билігі жүйесін жетілдірудің өзекті мәселелері
АҚШ сот билігі
Қазақстан Республикасындағы сот билігінің құқықтық жағдайы
Сот билігінің тәуелсіздігі
Судьялардың мәртебесі
Қазақстан Республикасының мемлекеттінің құрылымы
Қазақстан Республикасындағы сот жүйесі
Сот билігінің ұғымы
Қазақстан Республикасының сот билігі
Пәндер