Қаржылық басқару
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3.4
1Қаржылық басқару
1.1 Қаржыны басқару ұғымы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...5.10
1.2 Қаржымен басқарудың әдістері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .11.15
2Мемлекеттің қаржысын басқару
2.1 Мемлекеттің қаржысын басқару жүйесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 16.19
2.2 Қаржылық жоспарлау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .19.23
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 24
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..25
1Қаржылық басқару
1.1 Қаржыны басқару ұғымы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...5.10
1.2 Қаржымен басқарудың әдістері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .11.15
2Мемлекеттің қаржысын басқару
2.1 Мемлекеттің қаржысын басқару жүйесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 16.19
2.2 Қаржылық жоспарлау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .19.23
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 24
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..25
Кіріспе
Жұмыстың мақсаты.
Қаржылық категориялар, ұғымдар, терминдер, бөлінулерді, олардың елде өтіп жатқан әлеуметтік-экономикалық процестердегі маңызы мен орнын, және де қаржыны ұйымдастыру түрлерінің өзара байланысы және өзара әрекетін түсінуге жету және олардың қоғам дамуының нақты әлеуметтік-экономикалық шарттарында қолдану әдістерін танып-білуде студенттердің теориялық және тәжірибелік дайындықтарын қамтамасыз ету.
Курстың міндеттері: қаржының қазіргі кездегі шаруашылық жүйелеріне тән және қоғамдық өндірістің тиімділігін арттыру үшін мемлекетпен кең қолданылатын көпқырлы обьективті экономикалық категория ретінде ашылуы болып табылады. Болашақ мамандарда өзіндік көзқарастың қалыптасуына, болып жатқан жағдайларды сынау мен бағалап, қаржылық нарығын әсерлі қолданудың басқадай жолдарын іздеуге жағдай жасалады.
Қаржыларды басқару – қаржылық және аралас экономикалық үрдістерге оларды дамыту мақсатында әсер ету үрдісі. Осы мақсатта қажетті нәтижеге жету үшін арнайы әдістер мен тәсілдер қолданылады. Қаржылық басқару жүйесі қаржылық механизмнің әдістері, санкциялары және тетіктері арқылы жүзеге асырылады Қаржыларды басқару келесі қағидалар негізінде жүзеге асырылады:
-Басқаруда тәуелсіздік пен еркіндік;
-Қаржылық сұрақтарға саяси көзқарастарды ұстану;
-Басқаруды әкімшілдік және экономикалық әдістерге сәйкестендіру;
-Басқару ғылымның қолданылуы;
-Басқарудың аймақтық, орталықтандырылған және аймақтық келісімділік негізде жүзеге асырылуы;
-Басқаруда жауапкершіліктің болуы;
-шаруашылық шешімдердің тиімділігі.
Қаржыларды басқарудың екі аспектісін атап көрсетуге болады: біріншіден, мемлекет қаржыны қоғамдық өндіріс үрдісіне, экономикалық және әлеуметтік аяны басқару құралы ретінде пайдаланылады;
Екіншіден, қаржылардың өзі- басқару объектісі болып табылады себебі, қаржы қатынастары, ақшалай қаражаттардың қорлары, қаржы аппараты, яғни қаржы мекемелері толығымен басқарылады.Қаржыларды басқаруда келесі элементтер өзара байланыста болады: ақпарат, жоспарлау, ұйымдастыру, реттеу және басқару.
Қаржылық ақпарат барлық қаржы үрдісін тиімді бсқару мен жоспарлау үшін қолданылатын шешім қабылдауда үлкен рол атқарады. Қаржылық ақпарат бухгалтерлік, статистикалық және жедел ақпарат түрінде жүзеге асырылады. Қаржылық басқаруда басқару орталығына- жоспарлау жатады. Ол материалдық, еңбек және қаржы ресурстарының теңгерімділігін, өндірістік және қаржы көрсеткіштерінің өзара байланысын және халық шаруашылығының барлық деңгейлерінде қаржылық жоспарлардың кірістері мен шығыстарын қамтамасыз етуге бағытталған.
Ұйымдастыру қаржылық басқару аппаратының барлық деңгейіндегі нәтижелікті, жауапкершілікті сипаттайды.
Қаржылық реттеу жоспарлы тапсырманы орындауда қаржы ресурстарының бөлістірілуіне бақылау жасайды.
Бақылау шаруашылық жүргізудің барлық деңгейлерінде ақша ресурстарының қалыптасуы мен дамуына толығымен бақылау жүргізеді.
Қаржыларды басқарудың стратегиялық және жедел түрін бөліп көрсетуге болады. Қаржыларды стратегиялық басқару ҚР –ң Констуциясының негізінде басқару мен биліктің жоғарғы органдары арқылы жүзеге асырылады: Парламент, Президент аппараты, Үкімет, Қаржы министрлігі, ҚР экономика және бюджеттік жоспарлау министрлігі.
ҚР-ң Президенті Қаржылық басқаруда үлкен өкілділікке ие болып, оны президент аппараты арқылы жүзеге асырады
Парламенттің құзырына Қаржылық мәселелерді талқылап, дауыс беру негізінде- ҚР заң актлері мен Парламенттің өкімі арқылы шешім қабылдайды. Парламент нормалар мен қағидалар негізінде қоғамды реттейтін келесі бағытар бойынша заңдарды шығарады:
1) салық салу, алымдар мен басқада міндетті төлемдерді қамтамасыз ету;
3) білім, денсаулық сақтау және әлеуметтік қамтамасыз етуді жүзеге асыру;
4) мемлекеттік қорғаныс саласын қамтамасыз ету;
5) мемлекеттік және жергілікті билік органдарын қамтамасыз ету;
6) қоршаған ортаны қорғау;
7) заттық және құқықтық меншікті режимді қамтамасыз ету.
Қаржы заңдылығының жобаларын дайындау
Кәсіпорын мен мемлекет арасындағы қаржылық қатынастардың нысандарын жетілдіру Мемлекеттің қаржы ресурстарын бөлістіріп, мемлекеттің бюджеттің кірістері мен шығыстарын жоспарлайды
Мемлекеттік қаржыларды басқаруда өзінің атқаратын функцияларына сәйкес Қазақстан Республикасының Ұлттық банкіде қатынасады.
Мақсаты және міндеттері Қаржыны басқаруда қолданылған жаңа әдістер басқару өрісінде жаңа мамандықтың пайда болуына мүмкіндік туғызды. Ол қаржы менеджері. Кәсіпорынның қаржы қызметінің басшысы (қаржы менеджері) жоғары білімді, кең көз – қарасты, ойшыл, келесі дамыған ғылымдардың: қаржы, статистика, есеп, қаржылық талдау, салық салу, бағаның құрылуы, және т.б. қорытындыларын өз қызметінде әдісін тауып қолданатын маман.
Жұмыстың мақсаты.
Қаржылық категориялар, ұғымдар, терминдер, бөлінулерді, олардың елде өтіп жатқан әлеуметтік-экономикалық процестердегі маңызы мен орнын, және де қаржыны ұйымдастыру түрлерінің өзара байланысы және өзара әрекетін түсінуге жету және олардың қоғам дамуының нақты әлеуметтік-экономикалық шарттарында қолдану әдістерін танып-білуде студенттердің теориялық және тәжірибелік дайындықтарын қамтамасыз ету.
Курстың міндеттері: қаржының қазіргі кездегі шаруашылық жүйелеріне тән және қоғамдық өндірістің тиімділігін арттыру үшін мемлекетпен кең қолданылатын көпқырлы обьективті экономикалық категория ретінде ашылуы болып табылады. Болашақ мамандарда өзіндік көзқарастың қалыптасуына, болып жатқан жағдайларды сынау мен бағалап, қаржылық нарығын әсерлі қолданудың басқадай жолдарын іздеуге жағдай жасалады.
Қаржыларды басқару – қаржылық және аралас экономикалық үрдістерге оларды дамыту мақсатында әсер ету үрдісі. Осы мақсатта қажетті нәтижеге жету үшін арнайы әдістер мен тәсілдер қолданылады. Қаржылық басқару жүйесі қаржылық механизмнің әдістері, санкциялары және тетіктері арқылы жүзеге асырылады Қаржыларды басқару келесі қағидалар негізінде жүзеге асырылады:
-Басқаруда тәуелсіздік пен еркіндік;
-Қаржылық сұрақтарға саяси көзқарастарды ұстану;
-Басқаруды әкімшілдік және экономикалық әдістерге сәйкестендіру;
-Басқару ғылымның қолданылуы;
-Басқарудың аймақтық, орталықтандырылған және аймақтық келісімділік негізде жүзеге асырылуы;
-Басқаруда жауапкершіліктің болуы;
-шаруашылық шешімдердің тиімділігі.
Қаржыларды басқарудың екі аспектісін атап көрсетуге болады: біріншіден, мемлекет қаржыны қоғамдық өндіріс үрдісіне, экономикалық және әлеуметтік аяны басқару құралы ретінде пайдаланылады;
Екіншіден, қаржылардың өзі- басқару объектісі болып табылады себебі, қаржы қатынастары, ақшалай қаражаттардың қорлары, қаржы аппараты, яғни қаржы мекемелері толығымен басқарылады.Қаржыларды басқаруда келесі элементтер өзара байланыста болады: ақпарат, жоспарлау, ұйымдастыру, реттеу және басқару.
Қаржылық ақпарат барлық қаржы үрдісін тиімді бсқару мен жоспарлау үшін қолданылатын шешім қабылдауда үлкен рол атқарады. Қаржылық ақпарат бухгалтерлік, статистикалық және жедел ақпарат түрінде жүзеге асырылады. Қаржылық басқаруда басқару орталығына- жоспарлау жатады. Ол материалдық, еңбек және қаржы ресурстарының теңгерімділігін, өндірістік және қаржы көрсеткіштерінің өзара байланысын және халық шаруашылығының барлық деңгейлерінде қаржылық жоспарлардың кірістері мен шығыстарын қамтамасыз етуге бағытталған.
Ұйымдастыру қаржылық басқару аппаратының барлық деңгейіндегі нәтижелікті, жауапкершілікті сипаттайды.
Қаржылық реттеу жоспарлы тапсырманы орындауда қаржы ресурстарының бөлістірілуіне бақылау жасайды.
Бақылау шаруашылық жүргізудің барлық деңгейлерінде ақша ресурстарының қалыптасуы мен дамуына толығымен бақылау жүргізеді.
Қаржыларды басқарудың стратегиялық және жедел түрін бөліп көрсетуге болады. Қаржыларды стратегиялық басқару ҚР –ң Констуциясының негізінде басқару мен биліктің жоғарғы органдары арқылы жүзеге асырылады: Парламент, Президент аппараты, Үкімет, Қаржы министрлігі, ҚР экономика және бюджеттік жоспарлау министрлігі.
ҚР-ң Президенті Қаржылық басқаруда үлкен өкілділікке ие болып, оны президент аппараты арқылы жүзеге асырады
Парламенттің құзырына Қаржылық мәселелерді талқылап, дауыс беру негізінде- ҚР заң актлері мен Парламенттің өкімі арқылы шешім қабылдайды. Парламент нормалар мен қағидалар негізінде қоғамды реттейтін келесі бағытар бойынша заңдарды шығарады:
1) салық салу, алымдар мен басқада міндетті төлемдерді қамтамасыз ету;
3) білім, денсаулық сақтау және әлеуметтік қамтамасыз етуді жүзеге асыру;
4) мемлекеттік қорғаныс саласын қамтамасыз ету;
5) мемлекеттік және жергілікті билік органдарын қамтамасыз ету;
6) қоршаған ортаны қорғау;
7) заттық және құқықтық меншікті режимді қамтамасыз ету.
Қаржы заңдылығының жобаларын дайындау
Кәсіпорын мен мемлекет арасындағы қаржылық қатынастардың нысандарын жетілдіру Мемлекеттің қаржы ресурстарын бөлістіріп, мемлекеттің бюджеттің кірістері мен шығыстарын жоспарлайды
Мемлекеттік қаржыларды басқаруда өзінің атқаратын функцияларына сәйкес Қазақстан Республикасының Ұлттық банкіде қатынасады.
Мақсаты және міндеттері Қаржыны басқаруда қолданылған жаңа әдістер басқару өрісінде жаңа мамандықтың пайда болуына мүмкіндік туғызды. Ол қаржы менеджері. Кәсіпорынның қаржы қызметінің басшысы (қаржы менеджері) жоғары білімді, кең көз – қарасты, ойшыл, келесі дамыған ғылымдардың: қаржы, статистика, есеп, қаржылық талдау, салық салу, бағаның құрылуы, және т.б. қорытындыларын өз қызметінде әдісін тауып қолданатын маман.
Қолданылған әдебиеттер
1. “Қазақстан Республикасының ақша жүйесі туралы” 1993 жылдың 13 желтоқсандағы Қазақстан Республикасының Заңы.
2. “Қазақстан Республикасындағы Ұлттық банкі туралы” ҚР-сы Президентінің заң күші бар. 1995ж. 30 науырыздағы жарлығы
3. “Қазақстан Республикасындағы банктер және банктік қызмет туралы” ҚР Президентінің күші бар 1995 ж. 31 тамыздағы жарлығы.
4. “Төлемдер мен ақша аудару туралы” ҚР-ның 1998 29 маусымдағы Заңы.
5. “ҚР-ғы вексель айналысы туралы” ҚР-ның 1997 28 сәуірдегі Заңы
6. “Бағалы қағаздар нарығы туралы” 2003ж. 2 шілдедегі Заңы
7. “Валюталық реттеу және валюталық қадағалау туралы” 1998 ж. 13 маусымдағы ҚР Заңы.
8. “Ұлттық валютаның айырбас бағамының саясаты туралы 1998 ж. Сәуірдегі ҚР – сы үкіметінің 360 қаулысы.
9. “Үй құрылысын ұзақ мерзімді қаржыландыру концепциясы және ипотекалық несиелеу жүйесінің дамуы туралы” 2000 ж. 18 тамыздағы ҚР – сы үкіметінің 1290 қаулысы.
2.Ақша, несие банктер. Оқулық. / Ғ.С. Сейтқасымов, Алматы Экономика, 2001.
3.Мақыш С.Б. Ақша айналысы және несие. Оқу құралы. Алматы. Издат-маркет. 2004.
4. Қазақстан Республикасының заңдары
5 Мельников В.Д. Основы финансов. Учебник. – Алматы: ТОО «Издательство LEM», 2005.
6 Мельников В. Д., Ильясов К.К. Финансы. Учебник для вузов. – Алматы: ФинЭко, 2001.
7 Ілиясов Қ.Қ. Құлпыбаев С. Қаржы. Учебник для вузов. – Алматы: ТОО «Издательство LEM», 2005.
8 Финансы. Учебник для вузов. Под ред. М:В: Романовского и др. – М.: Перспектива. «Юнити», 2002.
9 Финансы. Под ред. А.Г. Грязновой, Е.В. Маркиной. – М.: Финансы и статистика, 2004.
10 Финансовый бизнес-план. Учебн. пособие под ред. В. М. Попова, Росс. экон. академия им. Плеханова. – М.: Финансы и статистика, 2000.
11 Вавилов Ю. Я. Государственный кредит. Учебн. пос.для вузов. –М.: Финансы и Финансовое право. Учебник / Отв. Ред. Н.И. Химичева. – М.: Юристъ, 1999.
12 Шуляк П.Н. Финансы предприятия. Учебник. – М.: Изд. дом «Дашков и К», 2000.
13. Большаков С.В. Финансовая политика государства и предприятия. Курс лекций. – М.: Книжный мир. 2002.
1. “Қазақстан Республикасының ақша жүйесі туралы” 1993 жылдың 13 желтоқсандағы Қазақстан Республикасының Заңы.
2. “Қазақстан Республикасындағы Ұлттық банкі туралы” ҚР-сы Президентінің заң күші бар. 1995ж. 30 науырыздағы жарлығы
3. “Қазақстан Республикасындағы банктер және банктік қызмет туралы” ҚР Президентінің күші бар 1995 ж. 31 тамыздағы жарлығы.
4. “Төлемдер мен ақша аудару туралы” ҚР-ның 1998 29 маусымдағы Заңы.
5. “ҚР-ғы вексель айналысы туралы” ҚР-ның 1997 28 сәуірдегі Заңы
6. “Бағалы қағаздар нарығы туралы” 2003ж. 2 шілдедегі Заңы
7. “Валюталық реттеу және валюталық қадағалау туралы” 1998 ж. 13 маусымдағы ҚР Заңы.
8. “Ұлттық валютаның айырбас бағамының саясаты туралы 1998 ж. Сәуірдегі ҚР – сы үкіметінің 360 қаулысы.
9. “Үй құрылысын ұзақ мерзімді қаржыландыру концепциясы және ипотекалық несиелеу жүйесінің дамуы туралы” 2000 ж. 18 тамыздағы ҚР – сы үкіметінің 1290 қаулысы.
2.Ақша, несие банктер. Оқулық. / Ғ.С. Сейтқасымов, Алматы Экономика, 2001.
3.Мақыш С.Б. Ақша айналысы және несие. Оқу құралы. Алматы. Издат-маркет. 2004.
4. Қазақстан Республикасының заңдары
5 Мельников В.Д. Основы финансов. Учебник. – Алматы: ТОО «Издательство LEM», 2005.
6 Мельников В. Д., Ильясов К.К. Финансы. Учебник для вузов. – Алматы: ФинЭко, 2001.
7 Ілиясов Қ.Қ. Құлпыбаев С. Қаржы. Учебник для вузов. – Алматы: ТОО «Издательство LEM», 2005.
8 Финансы. Учебник для вузов. Под ред. М:В: Романовского и др. – М.: Перспектива. «Юнити», 2002.
9 Финансы. Под ред. А.Г. Грязновой, Е.В. Маркиной. – М.: Финансы и статистика, 2004.
10 Финансовый бизнес-план. Учебн. пособие под ред. В. М. Попова, Росс. экон. академия им. Плеханова. – М.: Финансы и статистика, 2000.
11 Вавилов Ю. Я. Государственный кредит. Учебн. пос.для вузов. –М.: Финансы и Финансовое право. Учебник / Отв. Ред. Н.И. Химичева. – М.: Юристъ, 1999.
12 Шуляк П.Н. Финансы предприятия. Учебник. – М.: Изд. дом «Дашков и К», 2000.
13. Большаков С.В. Финансовая политика государства и предприятия. Курс лекций. – М.: Книжный мир. 2002.
Қаржылық басқару
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3-4
1Қаржылық басқару
1.1 Қаржыны басқару ұғымы ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..5-10
1.2 Қаржымен басқарудың әдістері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..1 1-15
2Мемлекеттің қаржысын басқару
2.1 Мемлекеттің қаржысын басқару жүйесі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... 16-19
2.2 Қаржылық жоспарлау ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 19-23
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 24
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... .25
Кіріспе
Жұмыстың мақсаты.
Қаржылық категориялар, ұғымдар, терминдер, бөлінулерді, олардың елде өтіп жатқан әлеуметтік-экономикалық процестердегі маңызы мен орнын, және де қаржыны ұйымдастыру түрлерінің өзара байланысы және өзара әрекетін түсінуге жету және олардың қоғам дамуының нақты әлеуметтік-экономикалық шарттарында қолдану әдістерін танып-білуде студенттердің теориялық және тәжірибелік дайындықтарын қамтамасыз ету.
Курстың міндеттері: қаржының қазіргі кездегі шаруашылық жүйелеріне тән және қоғамдық өндірістің тиімділігін арттыру үшін мемлекетпен кең қолданылатын көпқырлы обьективті экономикалық категория ретінде ашылуы болып табылады. Болашақ мамандарда өзіндік көзқарастың қалыптасуына, болып жатқан жағдайларды сынау мен бағалап, қаржылық нарығын әсерлі қолданудың басқадай жолдарын іздеуге жағдай жасалады.
Қаржыларды басқару - қаржылық және аралас экономикалық үрдістерге оларды дамыту мақсатында әсер ету үрдісі. Осы мақсатта қажетті нәтижеге жету үшін арнайы әдістер мен тәсілдер қолданылады. Қаржылық басқару жүйесі қаржылық механизмнің әдістері, санкциялары және тетіктері арқылы жүзеге асырылады Қаржыларды басқару келесі қағидалар негізінде жүзеге асырылады:
-Басқаруда тәуелсіздік пен еркіндік;
-Қаржылық сұрақтарға саяси көзқарастарды ұстану;
-Басқаруды әкімшілдік және экономикалық әдістерге сәйкестендіру;
-Басқару ғылымның қолданылуы;
-Басқарудың аймақтық, орталықтандырылған және аймақтық келісімділік негізде жүзеге асырылуы;
-Басқаруда жауапкершіліктің болуы;
-шаруашылық шешімдердің тиімділігі.
Қаржыларды басқарудың екі аспектісін атап көрсетуге болады: біріншіден, мемлекет қаржыны қоғамдық өндіріс үрдісіне, экономикалық және әлеуметтік аяны басқару құралы ретінде пайдаланылады;
Екіншіден, қаржылардың өзі- басқару объектісі болып табылады себебі, қаржы қатынастары, ақшалай қаражаттардың қорлары, қаржы аппараты, яғни қаржы мекемелері толығымен басқарылады.Қаржыларды басқаруда келесі элементтер өзара байланыста болады: ақпарат, жоспарлау, ұйымдастыру, реттеу және басқару.
Қаржылық ақпарат барлық қаржы үрдісін тиімді бсқару мен жоспарлау үшін қолданылатын шешім қабылдауда үлкен рол атқарады. Қаржылық ақпарат бухгалтерлік, статистикалық және жедел ақпарат түрінде жүзеге асырылады. Қаржылық басқаруда басқару орталығына- жоспарлау жатады. Ол материалдық, еңбек және қаржы ресурстарының теңгерімділігін, өндірістік және қаржы көрсеткіштерінің өзара байланысын және халық шаруашылығының барлық деңгейлерінде қаржылық жоспарлардың кірістері мен шығыстарын қамтамасыз етуге бағытталған.
Ұйымдастыру қаржылық басқару аппаратының барлық деңгейіндегі нәтижелікті, жауапкершілікті сипаттайды.
Қаржылық реттеу жоспарлы тапсырманы орындауда қаржы ресурстарының бөлістірілуіне бақылау жасайды.
Бақылау шаруашылық жүргізудің барлық деңгейлерінде ақша ресурстарының қалыптасуы мен дамуына толығымен бақылау жүргізеді.
Қаржыларды басқарудың стратегиялық және жедел түрін бөліп көрсетуге болады. Қаржыларды стратегиялық басқару ҚР - ң Констуциясының негізінде басқару мен биліктің жоғарғы органдары арқылы жүзеге асырылады: Парламент, Президент аппараты, Үкімет, Қаржы министрлігі, ҚР экономика және бюджеттік жоспарлау министрлігі.
ҚР-ң Президенті Қаржылық басқаруда үлкен өкілділікке ие болып, оны президент аппараты арқылы жүзеге асырады
Парламенттің құзырына Қаржылық мәселелерді талқылап, дауыс беру негізінде- ҚР заң актлері мен Парламенттің өкімі арқылы шешім қабылдайды. Парламент нормалар мен қағидалар негізінде қоғамды реттейтін келесі бағытар бойынша заңдарды шығарады:
1) салық салу, алымдар мен басқада міндетті төлемдерді қамтамасыз ету;
3) білім, денсаулық сақтау және әлеуметтік қамтамасыз етуді жүзеге асыру;
4) мемлекеттік қорғаныс саласын қамтамасыз ету;
5) мемлекеттік және жергілікті билік органдарын қамтамасыз ету;
6) қоршаған ортаны қорғау;
7) заттық және құқықтық меншікті режимді қамтамасыз ету.
Қаржы заңдылығының жобаларын дайындау
Кәсіпорын мен мемлекет арасындағы қаржылық қатынастардың нысандарын жетілдіру Мемлекеттің қаржы ресурстарын бөлістіріп, мемлекеттің бюджеттің кірістері мен шығыстарын жоспарлайды
Мемлекеттік қаржыларды басқаруда өзінің атқаратын функцияларына сәйкес Қазақстан Республикасының Ұлттық банкіде қатынасады.
Мақсаты және міндеттері Қаржыны басқаруда қолданылған жаңа әдістер басқару өрісінде жаңа мамандықтың пайда болуына мүмкіндік туғызды. Ол қаржы менеджері. Кәсіпорынның қаржы қызметінің басшысы (қаржы менеджері) жоғары білімді, кең көз - қарасты, ойшыл, келесі дамыған ғылымдардың: қаржы, статистика, есеп, қаржылық талдау, салық салу, бағаның құрылуы, және т.б. қорытындыларын өз қызметінде әдісін тауып қолданатын маман.
1 Қаржылық басқару
1.1 Қаржыны басқару ұғымы
Қаржыны басқару. Басқару адам қызметінің барлық аясына, соның ішінде қаржылық қызметке де тән нәрсе. Қаржыны басқару - бұл қаржыға және шектес экономикалық және әлеуметтік жүйелерге оларды жетілдіру және дамыту мақсатымен ықпал жасау үдерісі және қаржылық қатынастардың бүкіл жиынтығының тиімді жұмыс істеуіне жетуді және мұның негізінде тиісті қаржылық саясатты жүргізуді қамтамасыз ету жөніндегі мемлекет (қаржы органдары арқылы) шараларының жиынтығы. Бұл ретте белгілі бір нәтижеге жету үшін субъектінің объектіге нысаналы ықпал етуінің тәсілдері мен әдістері пайдаланылады. Қаржы жүйесінде басқару қаржылық механизм арқылы оның әдістері, тұтқалары, ынталандырмалары мен санкциялары көмегімен жүзеге асырылады. Сөйтіп, қаржыны басқару - бұл тиісті қаржылық саясатқа жетудің мақсаты; қаржылық механизм бұл мақсатқа жетудің құралы; қаржылық саясат - қаржыны басқарудың тиісті үдерісінің түпкілікті қорытынды нәтижесі.
Адамдардың саналы, мақсатты қызметі ретінде басқару экономикалық заңдардың объективті заңдылықтары мен талаптарына негізделген. Осы заңдардың талаптарын танып білуге сүйене отырып және оларды пайдаланудың нысандары мен әдістерін жасай отырып, мемлекеттік, шаруашылық және қоғамдық органдар арқылы қоғам қаржыны, бағаны, кредитті және тағы басқаларын қоса өндірістік қатынастардың нысандарын саналы түрде басқарады. Қаржы жүйесінде оны басқаруды арнаулы аппарат ерекше тәсілдер мен әдістер, соның ішінде әр түрлі ынталандырмалардың және санкциялардың көмегімен жүзеге асырады.
Қаржыны басқарудың мақсаты макроэкономикалық теңгерілімдікте, бюджет профицитінде, мемлекеттік борыштың азаюында, ұлттық валютаның беріктігінде, ақырында, мемлекет пен қоғамның барлық мүшелерінің экономикалық мүдделерінің үйлесуінде көрінетін қаржылық тұрақтылық пен қаржылық тәуелсіздік болып табылады.
Қаржыны басқарудың негізіне мына қағидаттар қойылған:
басқарудағы демократизм;
қаржылық мәселелерге саяси тәсілдеме;
басқаруда экономикалық және әкімшілік әдістердің оңтайлы үйлесуі;
басқарудың ғылымилығы;
орталықтандырылған, салалық және аумақтық басқарудын келісімдігі;
басқарудағы жауапкершілік;
шаруашылық шешімдерінің сабақтастығы.
Қаржылық қатынастардың әрбір сферасы мен әрбір буынында басқару субъектілері қаржыға мақсатты ықпал етудің өзіндік әдістері мен нысандарын пайдаланады. Қаржыны басқаруда мынадай бірнеше өзара байланысты нақтылы функциялық элементтерді айырады: ақпарат, жоспарлау (болжау), ұйымдастыру, реттеу, бақылау.
Қаржылық ақпараттың ғылыми негізделген жоспарлау мақсаты үшін де, сондай-ақ бүкіл қаржылық үдерісті оперативті басқару үшін де зор маңызы бар. Жоспарлау үдерісінде басқару шешімдері қаржылық ақпаратқа талдау жасау негізінде қабылданады, ол осыған байланысты жеткілікті толық әрі ақикат болуы тиіс. Ақпаратты алудың ақиқаттығы мен уақтылығы негізделген шешімдер қабылдауды қамтамасыз етеді. Қаржылық ақпарат бухгалтерлік, статистикалық және оперативтік есеп беруге негізделген.
Жоспарлау (болжау) қаржыны басқарудың жүйесінде маңызды орын алады. Бұл - жоспарлы тапсырмаларды орындауға қажетті ақшаның мөлшерін және оның көздерін анықтау; орталықтандырылған және орталықтандырылмаған ақшалай қорлар арасында, ұлттық шаруашылықтың салалары мен әкімшілік-аумақтық бөліктері арасында қаражаттарды бөлудің оңтайлы үйлесімін белгілеу; ресурстарды пайдаланудың нақты бағыттарын анықтау және т.б.
Ұйымдастыру - басқарудың барлық буындарының жөнге салынғандығын, айқындығын, қаржылық ақпараттың жоғары нәтижелігін, басқару жұмыскерлерінің жауапкершілігі мен тәртіптілігін білдіреді.
Қаржылық реттеу - бұл жоспарлы тапсырмалардың орындалуы үшін қаржылық ресурстарды икемді, шебер жұмсау, белгіленген нәтижеден теріс ауытқулардың барлық түрін алдын алуға және жоюға бағытталған; бұл резервтік (сақтық) қорлар, жоспардан тыс қаржылық ресурстар, пайдаланылмаған қаржылар есебінен қызметтердің барлық түрлерінде арақатынаспен үйлесімділікті қамтамасыз етуді білдіреді.
Бақылау басқарудың элементі ретінде жоспарлау үдерісінде де, сонымен бірге оперативтік басқару стадиясында да жүзеге асырылады. Ол қоғамда барлық қаржылық үдерістерді (операцияларды) жүргізудің дұрыстығы мен заңдылығын тексеру және қамтамасыз ету жөніндегі қаржылық құқықтың нормаларын басшылыққа алып отыратын қаржылық аппараттың қызметін қамтиды. Бақылау қаржылық ресурстарды пайдаланудың нақты нәтижелерін жоспарлық көрсеткіштермен салыстыруға, қаржылық ресурстарды өсірудің резервтерін айқындауға, шаруашылықты неғұрлым тиімді жүргізудің жолдарын белгілеуге мүмкіндік береді.
Менджмент деген сөз ағылшыннан аударғанда басқару деген мағына береді, демек қаржылық менджмент - бұл қаржыны басқару, яғни кәсіпорындардың ақша айналамын және қаржылық ресурстарының қолдануын басқару.
Қаржының қазіргі заман шеңберіндегі теориясында ғалым ретінде қаржыны басқарудың методологиясы мен техникасына арналған қолданбалы пән Қаржылық менджмент қалыптасқан.
Қаржыны басқаруда қолданылған жаңа әдістер басқару өрісінде жаңа мамандықтың пайда болуына мүмкіндік туғызды. Ол қаржы менеджері. Кәсіпорынның қаржы қызметінің басшысы (қаржы менеджері) жоғары білімді, кең көз - қарасты, ойшыл, келесі дамыған ғылымдардың: қаржы, статистика, есеп, қаржылық талдау, салық салу, бағаның құрылуы, және т.б. қорытындыларын өз қызметінде әдісін тауып қолданатын маман.
Шағын бизнесте қаржыны басқару үшін бухгартер және экономисттің қызметтері жеткілікті, себебі қаржылық операциялар негізі ақша айналымынан тұратын қолма-қол ақшасыз есеппен щектеледі.
Үлкен бизнестің қаржылық операцияларында мүлде басқа тактика қолданылады. Үлкен капиталдың үокен ағымы және тиісті өнім қажеттілігін талап етеді. Сондықтан, үлкен бизнестің қаржысын басқару үшін қаржы бизнесі саласындағы арнайы дайындалған маман, қаржы теориясын, менеджмент негіздерін жете меңгерген - қаржы менеджлерін, бизнестің басты тұлғалары ретінде өте қажет.
Қаржы менеджментінің қазіргі теориясының даму кезеңдері.
Қазақстанда нарықтық қатыныстардың қалыптасуы көптеген біздің елде экономика салсында дәстүрлі ғылым және практика тауарлырының бөлімдерін елеулі өзгертіп ғана қоймай, біршама жаңа деп саналатын бағыттарды тез дамуының қажеттілігіне әкелді. Соңғылардың ішінде сөзсіз Батыста ең тез дамып келе жатқан бағыт болып саналатын бірқатар мамандықтарға (бухгалтер, экономист) және соңғы жылдары Қазақстанда пайда болған(аудитор, менеджер, қаржы менеджеріне) тікелей қатысы бар менеджменті кіреді.
Қаржылық менеджмент - экономикалық ғылымда қаржы, басқару, есеп және талдау салаларындағы теориялық практикамен сәтті біріктіріп келе жатқан перспективті бағыт.
Қаржылық менеджмент іс жүзінде қолданбалы ғылымдарға жатады.
Жалпы түрде қай ғылым болмасын консептуалдық негіздері, оның тақырыбы мен әдістерін тұжырымдау және теңестіру арқылы көрсетіледі.
Қаржылық менеджменттің ғылыми аппараты - бұл шаруашылық субъектілердің қаржылық қызметін басқарудың жалпығылыми және нақты ғылыми әдістерінің жыиынтығы.
Фирмалардың ұйымдық құрылымындағы қаржы службасы.
Шаруашылық субъект қаржылық жұмысын ұйымдастыру үшін арнайы қаржы службасын құрады. Қаржы службасының қызметінің басты мақсаттарына бағындырылған: олар қаржылық тұрақтылықты қамтамасыз ету, экономикалық өсу және табыс табу үшін алдын ала тұрақты жағдай жасау.
Фирманың қаржы службасының міндеттері:
1. тиімді басқару шешімдерін қабылдау үшін қаржы құжаттарын тез, сапалы және қажетті көлемде дайындау;
2. кәсіпорынның басты мақсатына жету үшін барлық бөлімдердің қызметін байланыстыру және бағыттау қабілеті;
3. шаруашылық субъектінің қаржы жоспарларының сапалы құрастырылуына жауапкершілікті;
4. нарықтық жағдайда кәсіпорынның дұрыс жұмыс істеуі бұл службасыз мүмкін еместігі.
Қаржы службасы біріңғай шаруашылық қызметті басқару механизмінің бөлігі, сол себептен кәсіпорнының басқа да службаларымен тығыз байланысты.
Нарықтық қатынастарының дамуымен, сыртқы рынокқа шығу қаржы службасының алдында жаңа да сапалы міндеттер қояды. Олар: нарықтық экономикаға парапар әдістермен каржылық ресурстарды тиімді басқаруды ұйымдастыру. Бұл міндеттерді ойдағыдай шешу қаржылық менеджмент деңгейінде ғана мүмкін.
Қазақстанда нарықтық қатыныстардың қалыптасуы көптеген біздің елде экономика салсында дәстүрлі ғылым және практика тауарлырының бөлімдерін елеулі өзгертіп ғана қоймай, біршама жаңа деп саналатын бағыттарды тез дамуының қажеттілігіне әкелді. Соңғылардың ішінде сөзсіз Батыста ең тез дамып келе жатқан бағыт болып саналатын бірқатар мамандықтарға (бухгалтер, экономист) және соңғы жылдары Қазақстанда пайда болған(аудитор, менеджер, қаржы менеджеріне) тікелей қатысы бар менеджменті кіреді.
Қаржылық менеджмент - экономикалық ғылымда қаржы, басқару, есеп және талдау салаларындағы теориялық практикамен сәтті біріктіріп келе жатқан перспективті бағыт.
Қаржылық менеджмент іс жүзінде қолданбалы ғылымдарға жатады.
Жалпы түрде қай ғылым болмасын консептуалдық негіздері, оның тақырыбы мен әдістерін тұжырымдау және теңестіру арқылы көрсетіледі.
Қаржылық менеджменттің ғылыми аппараты - бұл шаруашылық субъектілердің қаржылық қызметін басқарудың жалпығылыми және нақты ғылыми әдістерінің жыиынтығы.
Фирмалардың қаржы қызметі
Шаруашылық субъект қаржылық жұмысын ұйымдастыру үшін арнайы қаржы қызметін құрады. Қаржы қызметінің басты мақсаттарына бағындырылған: олар қаржылық тұрақтылықты қамтамасыз ету, экономикалық өсу және табыс табу үшін алдын ала тұрақты жағдай жасау.
Фирманың қаржы қызметінің міндеттері:
1. тиімді басқару шешімдерін қабылдау үшін қаржы құжаттарын тез, сапалы және қажетті көлемде дайындау;
2. кәсіпорынның басты мақсатына жету үшін барлық бөлімдердің қызметін байланыстыру және бағыттау қабілеті;
3. шаруашылық субъектінің қаржы жоспарларының сапалы құрастырылуына жауапкершілікті;
4. нарықтық жағдайда кәсіпорынның дұрыс жұмыс істеуі бұл қызметсіз мүмкін еместігі.
Қаржы қызметі біріңғай шаруашылық қызметті басқару механизмінің бөлігі, сол себептен кәсіпорнының басқа да қызметімен тығыз байланысты.
Нарықтық қатынастарының дамуымен, сыртқы рынокқа шығу қаржы қызметінің алдында жаңа да сапалы міндеттер қояды.
Олар: нарықтық экономикаға парапар әдістермен каржылық ресурстарды тиімді басқаруды ұйымдастыру. Бұл міндеттерді ойдағыдай шешу қаржылық менеджмент деңгейінде ғана мүмкін.
Менеджмент (ағылшынша мanage - басқару, меңгеру, ұйымдастыру) - ұйымда немесе кәсіпорында жұмыс істейтін адамдардың еңбегін басқара отырып, алға қойған мақсатқа жетуді ұйымдастыра білу, әлеуметтік, оның ішінде білім беру үрдістерін басқару принциптері, әдістері, құралдары мен нысандарының жиынтығы.[1]
Менеджмент ағылшыннан аударғанда басқару деген мағына береді, демек қаржылық менджмент - бұл қаржыны басқару, яғни кәсіпорындардың ақша айналамын және қаржылық ресурстарының қолдануын басқару.
Қаржының қазіргі заман шеңберіндегі теориясында ғалым ретінде қаржыны басқарудың методологиясы мен техникасына арналған қолданбалы пән Қаржылық менджмент қалыптасқан.
Ақша,несие, банктер пәні
Ақша түсінігі және оның пайда болуының ақшаның пайда болу табиғаты бойынша рационалистік және эволюционистік теориялары. Ақшаның тауарлы табиғаты. Тауардың қарама - қайшылықтары және құн формаларының дамуы. Құнның салыстырмалы және эквиваленттік формасы - құнның екі қарама-жақтары.Эквиваленттік құн формасының ерекшеліктері. Ақша жалпылама құн эквиваленті ретінде. Ақша тауарының спецификасы. Акшаның тарихи, қоғамдық және экономикалық категория ретіндегі жаратылысы туралы.
Ақшаның қызметтері және олардың ерекшеліктері. Ақша құн өлшемі кұралы ретінде және баға масштабы. Баға - құнның ақшалай көрінісі. Құн заңы және оның орындалуы.
Ақша айналыс құралы ретінде. Ақша айналысы заңы. Шаруашылық айналымының ақшаға деген қажеттілігін бағалау. Ақша айналысының тұрактылығының негізі. Акшаның төлем құралы ретіндегі қызметі. Төлем айналымы және оны ұйымдастырудың негізгі заңдылықтары. Ақшаның қор жинау немесе қазына жасау ретіндегі қызметі. Қоғамда қор және қазына жасаудың негізгі формалары және олардың перспективалары.
Ақшаның дүниежүзілік қызметі.Ақшаның дүниежүзілік формаларының дамуы. Дүниежүзілік ақшаның құн өлшемі, айналыс құралы, төлем құралы, қор жинау құралы ретіндегі қызметтері. Yenлттық валюталарды және халықаралық есеп бірліктерін дүниежүзілік ақша қызметінде қолдану. Алтынның қазіргі кездегі рөлі.
Ақша айналымы,ақша айналысы және ақша жүйесі
Ақша айналымы және ақша айналысы туралы түсінік. Қызмет көрсетуші ақша формалары: толық құнды, толық - қағаз және несие ақшалары. Қолма-қол және қолма-қол ақшалар айналысы. Акшаның және төлем құралдарының түрлері. Ақша айналысының эволюциясы. Металл ақша айналысы. Қағаз ақша айналысы. Электронды төлем құралдары. Ақша базасы, ақша массасы, ақша агрегаттары. Ақша айналысы заңы. Ақша жүйесі, оның элементтері мен негізгі типтері.
Инфляция.Инфляцияның себептері. Инфляцияның элеуметтік-экономикалық салдарлары және мемлекет тарапынан оған қарсы күрес әдістері.
Жергілікті қаржыларды ұйымдастыру.Жергілікті қаржылардың мәні және маңызы.Жергілікті бюджеттің кірістері.Арнайы экономикалық аймақтар қаржылары.. Бюджеттен тыс қорлар. Бюджеттен тыс қорлардың мәні.Қазақстан Республикасындағы бюджеттен тыс қорлардың ерекшелігі.Қазақстан Республикасының Ұлттық қоры. Мемлекеттік несие және мемлекеттік қарыз.Мемлекеттік несие мәні.Мемлекеттік несиенің формалары мен әдістері.Мемлекеттік қарыздың мәні.Мемлекеттік қарызды басқару.Мемлекеттік қарыздың экономикалық зардаптары. Мемлекеттік несие және мемлекеттік қарыз.Мемлекеттік несие мәні.Мемлекеттік несиенің формалары мен әдістері.Мемлекеттік қарыздың мәні.Мемлекеттік қарызды басқару.Мемлекеттік қарыздың экономикалық зардаптары. Сақтандыру.Сақтандыру түсінігі және оның әлеуметтік-экономикалық мәні.Қазақстан Республикасындағы сақтандыру сыныптамасы.Қазақстан Республикасындағы сақтандыру нарығының дамуы.
Экономиканы мемлекеттік қаржылық реттеу. Экономиканы мемлекеттік қаржылық реттеу түсінігі және оның сыныптамасы.Макроэкономикалық тепе-теңдік.Фискальдық саясат.Нарықтың тепе-теңдікке салықтардың әсері.
Экономиканы мемлекеттік қаржылық реттеу. Экономиканы мемлекеттік қаржылық реттеу түсінігі және оның сыныптамасы.Макроэкономикалық тепе-теңдік.Фискальдық саясат.Нарықтың тепе-теңдікке салықтардың әсері.
Қаржы нарығы.Қаржы нарығы туралы түсінік.Бағалы қағаздар нарығы олардың түрлері.Бағалы қағаздарды эмиссиялау. Бағалы қағаздар нарығына қатысушылар.Қор биржасы. Қаржы нарығы.Қаржы нарығы туралы түсінік.Бағалы қағаздар нарығы олардың түрлері.Бағалы қағаздарды эмиссиялау. Бағалы қағаздар нарығына қатысушылар.Қор биржасы. Сыртқы экономикалық байланыстар жүйесіндегі қаржылар.
Сыртқы экономикалық қызмет және оның даму бағыттары.Сыртқы экономикалық қызметті реттеу формалары мен әдістері.Мемлекеттік және кәсіпорынның валюталық ресурстарының қалыптасуы мен қолдануы.
Сыртқы экономикалық байланыстар жүйесіндегі қаржылар. Сыртқы экономикалық қызмет және оның даму бағыттары.Сыртқы экономикалық қызметті реттеу формалары мен әдістері.Мемлекеттік және кәсіпорынның валюталық ресурстарының қалыптасуы мен қолдануы. Қаржылар және инфляция. Инфляция табиғаты және оның қаржылармен өзара байланысы.Қаржылар және инфляция. Инфляция табиғаты және оның қаржылармен өзара байланысы.
1.2. Қаржымен басқарудың әдістері.
Есеп айрысудың жүйелері мен нышандары. Несие беру жүйесі мен нышандары. Қаржылық несие беру бағыттары. Банк аралық несие мен жеделдік қарыз.Депозит.сақтандыру және хеджирлеу.Қаржымен басқару функциясындағы кепілдік және ипотека әдісі.Қаржы қаражатты кепілге бері әдісі. Трансферт. Факторинг. Трастық операциялар.Жалға беру. Лизинг.Инжиниринг.
Ақпараттық база көрсеткіштерінің құрамы. Ақпараттық база көрсеткіштерінің құрамы. Елдің жалпы экономикалық дамуын сипаттайтын көрсеткіштер. Кәсіпорынды салаға қатысты сипаттайтын ақпараттық көрсеткіштер. Қаржы нарығының конюктурасын сипаттайтын көрсеткіштер. Кәсіпорынның ішкі ақпараттық көздері арқылы қалыптасатын көрсеткіштер.
Тәуекел және табыстылықТәуекелді анықтау және өлшеу. Нарықтық тәуекелді талдау. Корпорациялық тәуекелдердің тұрпаттарын анықтау және өлшеу. Сақтандыру негіздері. Мүлік шығындарының тәуекелділікке ұшырауы. Қаржылық шығындардың тәуекелділікке ұшырауы. Қаржылық тәуекелді басқарудың мәні. Қаржылық тәуекелді басқарудың негізгі фазалары. Тәуекел менеджменті. Тәуекелді капитал. Қаржылық тәуекелді басқару жүйесінің негізгі элементтері. Қаржылық тәуекелді түрлері мен әдістері. Пайыздық мөлшерлеменің өзгеруінен болатын тәуекел. Міндемелерді орындау үшін қолма қол ақша мен қысқа мерзімді активтердің жетіспушілігінен болатын тәуекел.
Активтер портфелін басқару. Қаржылық активтердің табыстылығын бағалау.Капитал рыногының сызығы. Бағалы қағаздар рыногының сызығы. Баламалы теориялар. Баға белгілеу төрелігі теориясы. Тәуекелділік құн. Фирманың ағымдағы шығындарын басқару. Шығындардың жіктелуі. Заласыздықты талдау, заласыздық графигі. Заласыздық нүктесін сату бірлігіндегі және ақша түрінде есептеу. Заласыздық нүктесі.
Қапитал және дивиденттік саясатты басқару.
Қаржылық ресурстардың шығу көздері туралы түсініктер. Қаржылық тұтқалар. Актив, пассив. Табыс және пайдамен олардың бөлінуі. Пайда кәсіпкерлік табыс. Пайданың өнімді сату мен қызмет көрсетуге сай баланстық және жалпылық таза түрлерінің қалыптасуының схемасы. Бөлек өткізілген өнімнен және өткізілуден тыс өнімнен түскен пайда. Салық салынатын және таза пайданың қалыптасуы мен бөлінуі. Амортизация туралы түсініктер. Амортизацияны есептеу әдістері.
Капиталдың құны. Капитал мен табысты дисконттау. Капиталды Ұлғайтудың қаржылық әдістері. Дивиденттер және дивиденттік саясат. Дивиденттік саясаттың маңызы, түрлері және факторлар. Дивидентті есептеу және төлеудің нысандарымен тәртібі. Ақша қаражаттарын басқаруАқша қаражаттарын басқарудың мақсаты. Ақша айналымын ұйымдастыру. Қолма-қолсыз ақша. Ақшаның қаржылық айналымы. Кәсіпорынның өндірістік қаржы үғымы, оның міндеттері мен қызметтері.Ақшаның несиелік айналымы. Ақша айналымының түрлері. Қолма-қолсыз есеп айрылысудың негізгі нысандары. Қысқа мерзімді банктік кредиттер. Ақшаның уақытша құнының принциптері. Бизнестің алтын ережесінің мазмұны. Қаржылық тәжірбиеде кездесетін ақша ағының үш түрі. Ақша ағының сандық сипаттамасы. Тиімді пайыздық ставканың қолданылуы. Қаржылық операциялардағы ақша ағынындағы аннуитета
Инвестициялық жобаларды талдау әдістері.
Өндірістік бағдарламалар, жедел және ағымдағы жоспарлар. Бизнес жоспардың қаржы бөлімінің мақсаты. Қаржылық жоспардың құрамына кіретін құжаттардың сипаттамасы.Ағымдағы қаржылық жоспардың айырмашылығы. Қаржылық стратегияның қажетілігі.Айналым активтері және қысқа мерзімді міндеттемелерді басқару.Қысқа мерзімді қаржыландыру көздері. Қысқа мерзімді қаржыландырудың артықшылықтары мен кемшіліктері. Қысқа мерзімді кредиттерді қамтамасыз ету. Босалқы қорларды басқару.Босалқы қорларды басқарудың мақсаты. Босалқы қорларды басқару процессінде қабылданатын шешімдер. Босалқы қорларды талдау және есебін жүргізу. Дебиторлық борыштарды басқару. Кредиттік саясат. Дебиторлармен жұмыс жүргізу саясаты.
Қаржы-экономикалық басқару
Басқарудың құрылымы мен қызметкерлер есебі алға қойылған тапсырмалар мен басқармаға жүктелген жұмыс көлеміне сай ректор бекітеді.
Басқарма өз қызметін Қазақстан Конституциясымен ҚР заңнамасына, нормативті-құқықтық нормаларға, ҚР білім және ғылым министрлігіне, ректордың бұйрығына, университеттің уставына, нұсқауына және бухгалтерлік есептің ұйымдастыруымен жүргізілетін нормативті актіге сәйкес жүргізіледі.
Қаржылық-экономикалық басқарудың мақсаты мен қызмет түрлері.
ҚЭБ қызмет мақсаты университет қызметінің қаржылық менеджменті, басқарудың қаржылық ресурстарын ұйымдастыру, сонымен қатар республикалық және шетел ұйымдарымен байланысу, қаржылық университеті болып табылады.
Көрсетілген мақсаттарға жету үшін Басқарма келесі қызмет түрлерін жүргізеді.
* Университет бюджетін құрап, оның орындалуын бақылайды, айлық шығыс сметасын жүргізеді, университеттің қаржылық-шаруашылық қызметінің нәтижесін көрсетеді.
* Университеттің алдын-ала қаржылық (бизнес-жоба) дамуын және негізгі стратегиялық бағыттарын дайындайды.
* Университеттің шығын қызмет деңгейін факторлық сараптама жүргізеді.
* (басқа бөлімшелермен бірлесе) заңдық тұлғалар мен жеке тұлғалар отыратын келісімшарттарды дайындауға және орындауға қатысады.
* Салық және қаржылық қызмет көрсету орталығының мамандарымен шапшаң жағдаяттық жағдайларды шешу мақсатында бірлесе жұмыс жүргізеді.
* Университеттің есеп-қисап қызметін жүргізетін банктермен жұмыс жасайды.
* Қызметкерлердің еңбек ақысының төленуі туралы ұсыныс береді.
* Басқа бөлімшелермен бірге университеттің штаттық кестесін құрады.
* Университеттің тұрақты қаржылық жағдайын қалыптастыруда тағы да басқа жұмыстар жүргізеді.
Қаржылық-экономикалық басқарудың шешімдері мен функциялары.
Негізгі шешімдер:
* Бухгалтерлік әдістемелік нұсқаулардың стандартына және есептік жоспарға сай бухгалтерлік есеп пен қаржылық есепті енгізу.
* Барлық мүлікке, қолданылған материалдық, еңбектік, қаржылық жұмыстарға бақылау. Сондай-ақ заманға сай бюджеттік есеп және бюджеттен тыс фонтармен, несиемен, т.б. қаржылармен қамтамасыз ету.
* Университеттің материалдық-техникалық базасын дұрыс пайдалану, өз уақытында ақшалай құнды тізімге алу, материалдық-тауарды бағалау мен есептеуді қамтамасыз ету.
* Бағдарламаға сай жылдық кіріс-шығыс сметасын құру, университеттің қаржылау жұмыстарын жоспарлау, ұйымдастыру.
* Негізделген экономикалық білімділік және басқа да қызмет түрлерін құру.
* Университеттің штаттық кестесін ұйымдастыру, төлемақы түрлерін анықтау, материалдық статусын көтеру.көрсетілген қызмет түрлерінің маркетингін өткізу,
* Университет қызметінің негізгі көрсеткіштерін анықтау, университеттің қаржылық тәуелсіздігі.
* Бухгалтерлік есеп беруді құру, нәтижесін анықтау және университеттің қаржылық-шаруашылық қызметін толық қамтамасыз ету.
* Студенттердің стипендиясын және қызметкерлердің еңбек ақысын дұрыс есептеу, уақытылы төлеу.
Функциялары:
Бухгалтерлік есеп пен қаржылық есеп беру операцияларының толық көрсетілуі.
Табиғи өлшеулер негізінде міндеттелген шаруашылық операциялардың, мүліктерді есептеуді ұйымдастыру. Университет негізгі қорларын есептеу, қайтарымды және ақшалай жүйелерді, шығыс сметаларын орындау.
Университеттің оқытушы-рофессорлар құрамын, оқу-көмекші, әкімшілік қызмет көрсету қызметкерлерінің есебін дайындау.
Ақылы келісімшарттарды ұйымдастыру, студенттік несиені рәсімдеу.
Бөлімдердің кірісін анықтауда университеттің құрылым бөлімшелерінің шығыс-кіріс сараптамасын жүргізу.
Жүргізілген жұмыс нәтижесінде, кіріс-шығыс жүйесі бойынша университеттің қызмет деңгейін анықтау.
Заңнамамен басқармаға жүктелген басқа да жұмыстарды жүргізу.
Экономикалық және Қаржылық саясаттың сүбьектілерінің ерекшеліктері.
Нарық шаруашылығының талаптарымен және кәсіпорынның функцияларына қажеттілігінің жоғарлауы, азаматтық өзгерістердін жиелігі, салық және бухгалтерлік заңдар, ұиым қызметінің қажеттілігінің өсіуі,басқаруда қарсы нәтижелерді жоиумен байланысты субъектілердің бірқалыпты және қаржының жұмысының (бірқалыптылығы)тұрақтылығы. Осы байланыста әрбір кәсіпорын алға қойған мақсатқа жету үшін, ары қарай әсерлі дамуы үшін шешімдердің неғұрлым оптималды нұсқасын таңдауы міндетті.
Экономикалық саясаттың тапсырмаларын жүзеге асыру үшін арнайы бизнес жоспар деп аталатын құрал бар,ол кәсіп орынның ішкі мәселелерінің шешуге тағайындалған, сол сияқты сыртқы қоданыста да.
Оның негігі зертелімінде нарық тұтұнушылары және жеткізушілері кәсіпорынның болжаған қызметтінің бағыты жақын уақытта әсер етуші нормативті шығындардың бөліктерін, бағасын шығарылуын қолдана отырып ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3-4
1Қаржылық басқару
1.1 Қаржыны басқару ұғымы ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..5-10
1.2 Қаржымен басқарудың әдістері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..1 1-15
2Мемлекеттің қаржысын басқару
2.1 Мемлекеттің қаржысын басқару жүйесі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... 16-19
2.2 Қаржылық жоспарлау ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 19-23
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 24
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... .25
Кіріспе
Жұмыстың мақсаты.
Қаржылық категориялар, ұғымдар, терминдер, бөлінулерді, олардың елде өтіп жатқан әлеуметтік-экономикалық процестердегі маңызы мен орнын, және де қаржыны ұйымдастыру түрлерінің өзара байланысы және өзара әрекетін түсінуге жету және олардың қоғам дамуының нақты әлеуметтік-экономикалық шарттарында қолдану әдістерін танып-білуде студенттердің теориялық және тәжірибелік дайындықтарын қамтамасыз ету.
Курстың міндеттері: қаржының қазіргі кездегі шаруашылық жүйелеріне тән және қоғамдық өндірістің тиімділігін арттыру үшін мемлекетпен кең қолданылатын көпқырлы обьективті экономикалық категория ретінде ашылуы болып табылады. Болашақ мамандарда өзіндік көзқарастың қалыптасуына, болып жатқан жағдайларды сынау мен бағалап, қаржылық нарығын әсерлі қолданудың басқадай жолдарын іздеуге жағдай жасалады.
Қаржыларды басқару - қаржылық және аралас экономикалық үрдістерге оларды дамыту мақсатында әсер ету үрдісі. Осы мақсатта қажетті нәтижеге жету үшін арнайы әдістер мен тәсілдер қолданылады. Қаржылық басқару жүйесі қаржылық механизмнің әдістері, санкциялары және тетіктері арқылы жүзеге асырылады Қаржыларды басқару келесі қағидалар негізінде жүзеге асырылады:
-Басқаруда тәуелсіздік пен еркіндік;
-Қаржылық сұрақтарға саяси көзқарастарды ұстану;
-Басқаруды әкімшілдік және экономикалық әдістерге сәйкестендіру;
-Басқару ғылымның қолданылуы;
-Басқарудың аймақтық, орталықтандырылған және аймақтық келісімділік негізде жүзеге асырылуы;
-Басқаруда жауапкершіліктің болуы;
-шаруашылық шешімдердің тиімділігі.
Қаржыларды басқарудың екі аспектісін атап көрсетуге болады: біріншіден, мемлекет қаржыны қоғамдық өндіріс үрдісіне, экономикалық және әлеуметтік аяны басқару құралы ретінде пайдаланылады;
Екіншіден, қаржылардың өзі- басқару объектісі болып табылады себебі, қаржы қатынастары, ақшалай қаражаттардың қорлары, қаржы аппараты, яғни қаржы мекемелері толығымен басқарылады.Қаржыларды басқаруда келесі элементтер өзара байланыста болады: ақпарат, жоспарлау, ұйымдастыру, реттеу және басқару.
Қаржылық ақпарат барлық қаржы үрдісін тиімді бсқару мен жоспарлау үшін қолданылатын шешім қабылдауда үлкен рол атқарады. Қаржылық ақпарат бухгалтерлік, статистикалық және жедел ақпарат түрінде жүзеге асырылады. Қаржылық басқаруда басқару орталығына- жоспарлау жатады. Ол материалдық, еңбек және қаржы ресурстарының теңгерімділігін, өндірістік және қаржы көрсеткіштерінің өзара байланысын және халық шаруашылығының барлық деңгейлерінде қаржылық жоспарлардың кірістері мен шығыстарын қамтамасыз етуге бағытталған.
Ұйымдастыру қаржылық басқару аппаратының барлық деңгейіндегі нәтижелікті, жауапкершілікті сипаттайды.
Қаржылық реттеу жоспарлы тапсырманы орындауда қаржы ресурстарының бөлістірілуіне бақылау жасайды.
Бақылау шаруашылық жүргізудің барлық деңгейлерінде ақша ресурстарының қалыптасуы мен дамуына толығымен бақылау жүргізеді.
Қаржыларды басқарудың стратегиялық және жедел түрін бөліп көрсетуге болады. Қаржыларды стратегиялық басқару ҚР - ң Констуциясының негізінде басқару мен биліктің жоғарғы органдары арқылы жүзеге асырылады: Парламент, Президент аппараты, Үкімет, Қаржы министрлігі, ҚР экономика және бюджеттік жоспарлау министрлігі.
ҚР-ң Президенті Қаржылық басқаруда үлкен өкілділікке ие болып, оны президент аппараты арқылы жүзеге асырады
Парламенттің құзырына Қаржылық мәселелерді талқылап, дауыс беру негізінде- ҚР заң актлері мен Парламенттің өкімі арқылы шешім қабылдайды. Парламент нормалар мен қағидалар негізінде қоғамды реттейтін келесі бағытар бойынша заңдарды шығарады:
1) салық салу, алымдар мен басқада міндетті төлемдерді қамтамасыз ету;
3) білім, денсаулық сақтау және әлеуметтік қамтамасыз етуді жүзеге асыру;
4) мемлекеттік қорғаныс саласын қамтамасыз ету;
5) мемлекеттік және жергілікті билік органдарын қамтамасыз ету;
6) қоршаған ортаны қорғау;
7) заттық және құқықтық меншікті режимді қамтамасыз ету.
Қаржы заңдылығының жобаларын дайындау
Кәсіпорын мен мемлекет арасындағы қаржылық қатынастардың нысандарын жетілдіру Мемлекеттің қаржы ресурстарын бөлістіріп, мемлекеттің бюджеттің кірістері мен шығыстарын жоспарлайды
Мемлекеттік қаржыларды басқаруда өзінің атқаратын функцияларына сәйкес Қазақстан Республикасының Ұлттық банкіде қатынасады.
Мақсаты және міндеттері Қаржыны басқаруда қолданылған жаңа әдістер басқару өрісінде жаңа мамандықтың пайда болуына мүмкіндік туғызды. Ол қаржы менеджері. Кәсіпорынның қаржы қызметінің басшысы (қаржы менеджері) жоғары білімді, кең көз - қарасты, ойшыл, келесі дамыған ғылымдардың: қаржы, статистика, есеп, қаржылық талдау, салық салу, бағаның құрылуы, және т.б. қорытындыларын өз қызметінде әдісін тауып қолданатын маман.
1 Қаржылық басқару
1.1 Қаржыны басқару ұғымы
Қаржыны басқару. Басқару адам қызметінің барлық аясына, соның ішінде қаржылық қызметке де тән нәрсе. Қаржыны басқару - бұл қаржыға және шектес экономикалық және әлеуметтік жүйелерге оларды жетілдіру және дамыту мақсатымен ықпал жасау үдерісі және қаржылық қатынастардың бүкіл жиынтығының тиімді жұмыс істеуіне жетуді және мұның негізінде тиісті қаржылық саясатты жүргізуді қамтамасыз ету жөніндегі мемлекет (қаржы органдары арқылы) шараларының жиынтығы. Бұл ретте белгілі бір нәтижеге жету үшін субъектінің объектіге нысаналы ықпал етуінің тәсілдері мен әдістері пайдаланылады. Қаржы жүйесінде басқару қаржылық механизм арқылы оның әдістері, тұтқалары, ынталандырмалары мен санкциялары көмегімен жүзеге асырылады. Сөйтіп, қаржыны басқару - бұл тиісті қаржылық саясатқа жетудің мақсаты; қаржылық механизм бұл мақсатқа жетудің құралы; қаржылық саясат - қаржыны басқарудың тиісті үдерісінің түпкілікті қорытынды нәтижесі.
Адамдардың саналы, мақсатты қызметі ретінде басқару экономикалық заңдардың объективті заңдылықтары мен талаптарына негізделген. Осы заңдардың талаптарын танып білуге сүйене отырып және оларды пайдаланудың нысандары мен әдістерін жасай отырып, мемлекеттік, шаруашылық және қоғамдық органдар арқылы қоғам қаржыны, бағаны, кредитті және тағы басқаларын қоса өндірістік қатынастардың нысандарын саналы түрде басқарады. Қаржы жүйесінде оны басқаруды арнаулы аппарат ерекше тәсілдер мен әдістер, соның ішінде әр түрлі ынталандырмалардың және санкциялардың көмегімен жүзеге асырады.
Қаржыны басқарудың мақсаты макроэкономикалық теңгерілімдікте, бюджет профицитінде, мемлекеттік борыштың азаюында, ұлттық валютаның беріктігінде, ақырында, мемлекет пен қоғамның барлық мүшелерінің экономикалық мүдделерінің үйлесуінде көрінетін қаржылық тұрақтылық пен қаржылық тәуелсіздік болып табылады.
Қаржыны басқарудың негізіне мына қағидаттар қойылған:
басқарудағы демократизм;
қаржылық мәселелерге саяси тәсілдеме;
басқаруда экономикалық және әкімшілік әдістердің оңтайлы үйлесуі;
басқарудың ғылымилығы;
орталықтандырылған, салалық және аумақтық басқарудын келісімдігі;
басқарудағы жауапкершілік;
шаруашылық шешімдерінің сабақтастығы.
Қаржылық қатынастардың әрбір сферасы мен әрбір буынында басқару субъектілері қаржыға мақсатты ықпал етудің өзіндік әдістері мен нысандарын пайдаланады. Қаржыны басқаруда мынадай бірнеше өзара байланысты нақтылы функциялық элементтерді айырады: ақпарат, жоспарлау (болжау), ұйымдастыру, реттеу, бақылау.
Қаржылық ақпараттың ғылыми негізделген жоспарлау мақсаты үшін де, сондай-ақ бүкіл қаржылық үдерісті оперативті басқару үшін де зор маңызы бар. Жоспарлау үдерісінде басқару шешімдері қаржылық ақпаратқа талдау жасау негізінде қабылданады, ол осыған байланысты жеткілікті толық әрі ақикат болуы тиіс. Ақпаратты алудың ақиқаттығы мен уақтылығы негізделген шешімдер қабылдауды қамтамасыз етеді. Қаржылық ақпарат бухгалтерлік, статистикалық және оперативтік есеп беруге негізделген.
Жоспарлау (болжау) қаржыны басқарудың жүйесінде маңызды орын алады. Бұл - жоспарлы тапсырмаларды орындауға қажетті ақшаның мөлшерін және оның көздерін анықтау; орталықтандырылған және орталықтандырылмаған ақшалай қорлар арасында, ұлттық шаруашылықтың салалары мен әкімшілік-аумақтық бөліктері арасында қаражаттарды бөлудің оңтайлы үйлесімін белгілеу; ресурстарды пайдаланудың нақты бағыттарын анықтау және т.б.
Ұйымдастыру - басқарудың барлық буындарының жөнге салынғандығын, айқындығын, қаржылық ақпараттың жоғары нәтижелігін, басқару жұмыскерлерінің жауапкершілігі мен тәртіптілігін білдіреді.
Қаржылық реттеу - бұл жоспарлы тапсырмалардың орындалуы үшін қаржылық ресурстарды икемді, шебер жұмсау, белгіленген нәтижеден теріс ауытқулардың барлық түрін алдын алуға және жоюға бағытталған; бұл резервтік (сақтық) қорлар, жоспардан тыс қаржылық ресурстар, пайдаланылмаған қаржылар есебінен қызметтердің барлық түрлерінде арақатынаспен үйлесімділікті қамтамасыз етуді білдіреді.
Бақылау басқарудың элементі ретінде жоспарлау үдерісінде де, сонымен бірге оперативтік басқару стадиясында да жүзеге асырылады. Ол қоғамда барлық қаржылық үдерістерді (операцияларды) жүргізудің дұрыстығы мен заңдылығын тексеру және қамтамасыз ету жөніндегі қаржылық құқықтың нормаларын басшылыққа алып отыратын қаржылық аппараттың қызметін қамтиды. Бақылау қаржылық ресурстарды пайдаланудың нақты нәтижелерін жоспарлық көрсеткіштермен салыстыруға, қаржылық ресурстарды өсірудің резервтерін айқындауға, шаруашылықты неғұрлым тиімді жүргізудің жолдарын белгілеуге мүмкіндік береді.
Менджмент деген сөз ағылшыннан аударғанда басқару деген мағына береді, демек қаржылық менджмент - бұл қаржыны басқару, яғни кәсіпорындардың ақша айналамын және қаржылық ресурстарының қолдануын басқару.
Қаржының қазіргі заман шеңберіндегі теориясында ғалым ретінде қаржыны басқарудың методологиясы мен техникасына арналған қолданбалы пән Қаржылық менджмент қалыптасқан.
Қаржыны басқаруда қолданылған жаңа әдістер басқару өрісінде жаңа мамандықтың пайда болуына мүмкіндік туғызды. Ол қаржы менеджері. Кәсіпорынның қаржы қызметінің басшысы (қаржы менеджері) жоғары білімді, кең көз - қарасты, ойшыл, келесі дамыған ғылымдардың: қаржы, статистика, есеп, қаржылық талдау, салық салу, бағаның құрылуы, және т.б. қорытындыларын өз қызметінде әдісін тауып қолданатын маман.
Шағын бизнесте қаржыны басқару үшін бухгартер және экономисттің қызметтері жеткілікті, себебі қаржылық операциялар негізі ақша айналымынан тұратын қолма-қол ақшасыз есеппен щектеледі.
Үлкен бизнестің қаржылық операцияларында мүлде басқа тактика қолданылады. Үлкен капиталдың үокен ағымы және тиісті өнім қажеттілігін талап етеді. Сондықтан, үлкен бизнестің қаржысын басқару үшін қаржы бизнесі саласындағы арнайы дайындалған маман, қаржы теориясын, менеджмент негіздерін жете меңгерген - қаржы менеджлерін, бизнестің басты тұлғалары ретінде өте қажет.
Қаржы менеджментінің қазіргі теориясының даму кезеңдері.
Қазақстанда нарықтық қатыныстардың қалыптасуы көптеген біздің елде экономика салсында дәстүрлі ғылым және практика тауарлырының бөлімдерін елеулі өзгертіп ғана қоймай, біршама жаңа деп саналатын бағыттарды тез дамуының қажеттілігіне әкелді. Соңғылардың ішінде сөзсіз Батыста ең тез дамып келе жатқан бағыт болып саналатын бірқатар мамандықтарға (бухгалтер, экономист) және соңғы жылдары Қазақстанда пайда болған(аудитор, менеджер, қаржы менеджеріне) тікелей қатысы бар менеджменті кіреді.
Қаржылық менеджмент - экономикалық ғылымда қаржы, басқару, есеп және талдау салаларындағы теориялық практикамен сәтті біріктіріп келе жатқан перспективті бағыт.
Қаржылық менеджмент іс жүзінде қолданбалы ғылымдарға жатады.
Жалпы түрде қай ғылым болмасын консептуалдық негіздері, оның тақырыбы мен әдістерін тұжырымдау және теңестіру арқылы көрсетіледі.
Қаржылық менеджменттің ғылыми аппараты - бұл шаруашылық субъектілердің қаржылық қызметін басқарудың жалпығылыми және нақты ғылыми әдістерінің жыиынтығы.
Фирмалардың ұйымдық құрылымындағы қаржы службасы.
Шаруашылық субъект қаржылық жұмысын ұйымдастыру үшін арнайы қаржы службасын құрады. Қаржы службасының қызметінің басты мақсаттарына бағындырылған: олар қаржылық тұрақтылықты қамтамасыз ету, экономикалық өсу және табыс табу үшін алдын ала тұрақты жағдай жасау.
Фирманың қаржы службасының міндеттері:
1. тиімді басқару шешімдерін қабылдау үшін қаржы құжаттарын тез, сапалы және қажетті көлемде дайындау;
2. кәсіпорынның басты мақсатына жету үшін барлық бөлімдердің қызметін байланыстыру және бағыттау қабілеті;
3. шаруашылық субъектінің қаржы жоспарларының сапалы құрастырылуына жауапкершілікті;
4. нарықтық жағдайда кәсіпорынның дұрыс жұмыс істеуі бұл службасыз мүмкін еместігі.
Қаржы службасы біріңғай шаруашылық қызметті басқару механизмінің бөлігі, сол себептен кәсіпорнының басқа да службаларымен тығыз байланысты.
Нарықтық қатынастарының дамуымен, сыртқы рынокқа шығу қаржы службасының алдында жаңа да сапалы міндеттер қояды. Олар: нарықтық экономикаға парапар әдістермен каржылық ресурстарды тиімді басқаруды ұйымдастыру. Бұл міндеттерді ойдағыдай шешу қаржылық менеджмент деңгейінде ғана мүмкін.
Қазақстанда нарықтық қатыныстардың қалыптасуы көптеген біздің елде экономика салсында дәстүрлі ғылым және практика тауарлырының бөлімдерін елеулі өзгертіп ғана қоймай, біршама жаңа деп саналатын бағыттарды тез дамуының қажеттілігіне әкелді. Соңғылардың ішінде сөзсіз Батыста ең тез дамып келе жатқан бағыт болып саналатын бірқатар мамандықтарға (бухгалтер, экономист) және соңғы жылдары Қазақстанда пайда болған(аудитор, менеджер, қаржы менеджеріне) тікелей қатысы бар менеджменті кіреді.
Қаржылық менеджмент - экономикалық ғылымда қаржы, басқару, есеп және талдау салаларындағы теориялық практикамен сәтті біріктіріп келе жатқан перспективті бағыт.
Қаржылық менеджмент іс жүзінде қолданбалы ғылымдарға жатады.
Жалпы түрде қай ғылым болмасын консептуалдық негіздері, оның тақырыбы мен әдістерін тұжырымдау және теңестіру арқылы көрсетіледі.
Қаржылық менеджменттің ғылыми аппараты - бұл шаруашылық субъектілердің қаржылық қызметін басқарудың жалпығылыми және нақты ғылыми әдістерінің жыиынтығы.
Фирмалардың қаржы қызметі
Шаруашылық субъект қаржылық жұмысын ұйымдастыру үшін арнайы қаржы қызметін құрады. Қаржы қызметінің басты мақсаттарына бағындырылған: олар қаржылық тұрақтылықты қамтамасыз ету, экономикалық өсу және табыс табу үшін алдын ала тұрақты жағдай жасау.
Фирманың қаржы қызметінің міндеттері:
1. тиімді басқару шешімдерін қабылдау үшін қаржы құжаттарын тез, сапалы және қажетті көлемде дайындау;
2. кәсіпорынның басты мақсатына жету үшін барлық бөлімдердің қызметін байланыстыру және бағыттау қабілеті;
3. шаруашылық субъектінің қаржы жоспарларының сапалы құрастырылуына жауапкершілікті;
4. нарықтық жағдайда кәсіпорынның дұрыс жұмыс істеуі бұл қызметсіз мүмкін еместігі.
Қаржы қызметі біріңғай шаруашылық қызметті басқару механизмінің бөлігі, сол себептен кәсіпорнының басқа да қызметімен тығыз байланысты.
Нарықтық қатынастарының дамуымен, сыртқы рынокқа шығу қаржы қызметінің алдында жаңа да сапалы міндеттер қояды.
Олар: нарықтық экономикаға парапар әдістермен каржылық ресурстарды тиімді басқаруды ұйымдастыру. Бұл міндеттерді ойдағыдай шешу қаржылық менеджмент деңгейінде ғана мүмкін.
Менеджмент (ағылшынша мanage - басқару, меңгеру, ұйымдастыру) - ұйымда немесе кәсіпорында жұмыс істейтін адамдардың еңбегін басқара отырып, алға қойған мақсатқа жетуді ұйымдастыра білу, әлеуметтік, оның ішінде білім беру үрдістерін басқару принциптері, әдістері, құралдары мен нысандарының жиынтығы.[1]
Менеджмент ағылшыннан аударғанда басқару деген мағына береді, демек қаржылық менджмент - бұл қаржыны басқару, яғни кәсіпорындардың ақша айналамын және қаржылық ресурстарының қолдануын басқару.
Қаржының қазіргі заман шеңберіндегі теориясында ғалым ретінде қаржыны басқарудың методологиясы мен техникасына арналған қолданбалы пән Қаржылық менджмент қалыптасқан.
Ақша,несие, банктер пәні
Ақша түсінігі және оның пайда болуының ақшаның пайда болу табиғаты бойынша рационалистік және эволюционистік теориялары. Ақшаның тауарлы табиғаты. Тауардың қарама - қайшылықтары және құн формаларының дамуы. Құнның салыстырмалы және эквиваленттік формасы - құнның екі қарама-жақтары.Эквиваленттік құн формасының ерекшеліктері. Ақша жалпылама құн эквиваленті ретінде. Ақша тауарының спецификасы. Акшаның тарихи, қоғамдық және экономикалық категория ретіндегі жаратылысы туралы.
Ақшаның қызметтері және олардың ерекшеліктері. Ақша құн өлшемі кұралы ретінде және баға масштабы. Баға - құнның ақшалай көрінісі. Құн заңы және оның орындалуы.
Ақша айналыс құралы ретінде. Ақша айналысы заңы. Шаруашылық айналымының ақшаға деген қажеттілігін бағалау. Ақша айналысының тұрактылығының негізі. Акшаның төлем құралы ретіндегі қызметі. Төлем айналымы және оны ұйымдастырудың негізгі заңдылықтары. Ақшаның қор жинау немесе қазына жасау ретіндегі қызметі. Қоғамда қор және қазына жасаудың негізгі формалары және олардың перспективалары.
Ақшаның дүниежүзілік қызметі.Ақшаның дүниежүзілік формаларының дамуы. Дүниежүзілік ақшаның құн өлшемі, айналыс құралы, төлем құралы, қор жинау құралы ретіндегі қызметтері. Yenлттық валюталарды және халықаралық есеп бірліктерін дүниежүзілік ақша қызметінде қолдану. Алтынның қазіргі кездегі рөлі.
Ақша айналымы,ақша айналысы және ақша жүйесі
Ақша айналымы және ақша айналысы туралы түсінік. Қызмет көрсетуші ақша формалары: толық құнды, толық - қағаз және несие ақшалары. Қолма-қол және қолма-қол ақшалар айналысы. Акшаның және төлем құралдарының түрлері. Ақша айналысының эволюциясы. Металл ақша айналысы. Қағаз ақша айналысы. Электронды төлем құралдары. Ақша базасы, ақша массасы, ақша агрегаттары. Ақша айналысы заңы. Ақша жүйесі, оның элементтері мен негізгі типтері.
Инфляция.Инфляцияның себептері. Инфляцияның элеуметтік-экономикалық салдарлары және мемлекет тарапынан оған қарсы күрес әдістері.
Жергілікті қаржыларды ұйымдастыру.Жергілікті қаржылардың мәні және маңызы.Жергілікті бюджеттің кірістері.Арнайы экономикалық аймақтар қаржылары.. Бюджеттен тыс қорлар. Бюджеттен тыс қорлардың мәні.Қазақстан Республикасындағы бюджеттен тыс қорлардың ерекшелігі.Қазақстан Республикасының Ұлттық қоры. Мемлекеттік несие және мемлекеттік қарыз.Мемлекеттік несие мәні.Мемлекеттік несиенің формалары мен әдістері.Мемлекеттік қарыздың мәні.Мемлекеттік қарызды басқару.Мемлекеттік қарыздың экономикалық зардаптары. Мемлекеттік несие және мемлекеттік қарыз.Мемлекеттік несие мәні.Мемлекеттік несиенің формалары мен әдістері.Мемлекеттік қарыздың мәні.Мемлекеттік қарызды басқару.Мемлекеттік қарыздың экономикалық зардаптары. Сақтандыру.Сақтандыру түсінігі және оның әлеуметтік-экономикалық мәні.Қазақстан Республикасындағы сақтандыру сыныптамасы.Қазақстан Республикасындағы сақтандыру нарығының дамуы.
Экономиканы мемлекеттік қаржылық реттеу. Экономиканы мемлекеттік қаржылық реттеу түсінігі және оның сыныптамасы.Макроэкономикалық тепе-теңдік.Фискальдық саясат.Нарықтың тепе-теңдікке салықтардың әсері.
Экономиканы мемлекеттік қаржылық реттеу. Экономиканы мемлекеттік қаржылық реттеу түсінігі және оның сыныптамасы.Макроэкономикалық тепе-теңдік.Фискальдық саясат.Нарықтың тепе-теңдікке салықтардың әсері.
Қаржы нарығы.Қаржы нарығы туралы түсінік.Бағалы қағаздар нарығы олардың түрлері.Бағалы қағаздарды эмиссиялау. Бағалы қағаздар нарығына қатысушылар.Қор биржасы. Қаржы нарығы.Қаржы нарығы туралы түсінік.Бағалы қағаздар нарығы олардың түрлері.Бағалы қағаздарды эмиссиялау. Бағалы қағаздар нарығына қатысушылар.Қор биржасы. Сыртқы экономикалық байланыстар жүйесіндегі қаржылар.
Сыртқы экономикалық қызмет және оның даму бағыттары.Сыртқы экономикалық қызметті реттеу формалары мен әдістері.Мемлекеттік және кәсіпорынның валюталық ресурстарының қалыптасуы мен қолдануы.
Сыртқы экономикалық байланыстар жүйесіндегі қаржылар. Сыртқы экономикалық қызмет және оның даму бағыттары.Сыртқы экономикалық қызметті реттеу формалары мен әдістері.Мемлекеттік және кәсіпорынның валюталық ресурстарының қалыптасуы мен қолдануы. Қаржылар және инфляция. Инфляция табиғаты және оның қаржылармен өзара байланысы.Қаржылар және инфляция. Инфляция табиғаты және оның қаржылармен өзара байланысы.
1.2. Қаржымен басқарудың әдістері.
Есеп айрысудың жүйелері мен нышандары. Несие беру жүйесі мен нышандары. Қаржылық несие беру бағыттары. Банк аралық несие мен жеделдік қарыз.Депозит.сақтандыру және хеджирлеу.Қаржымен басқару функциясындағы кепілдік және ипотека әдісі.Қаржы қаражатты кепілге бері әдісі. Трансферт. Факторинг. Трастық операциялар.Жалға беру. Лизинг.Инжиниринг.
Ақпараттық база көрсеткіштерінің құрамы. Ақпараттық база көрсеткіштерінің құрамы. Елдің жалпы экономикалық дамуын сипаттайтын көрсеткіштер. Кәсіпорынды салаға қатысты сипаттайтын ақпараттық көрсеткіштер. Қаржы нарығының конюктурасын сипаттайтын көрсеткіштер. Кәсіпорынның ішкі ақпараттық көздері арқылы қалыптасатын көрсеткіштер.
Тәуекел және табыстылықТәуекелді анықтау және өлшеу. Нарықтық тәуекелді талдау. Корпорациялық тәуекелдердің тұрпаттарын анықтау және өлшеу. Сақтандыру негіздері. Мүлік шығындарының тәуекелділікке ұшырауы. Қаржылық шығындардың тәуекелділікке ұшырауы. Қаржылық тәуекелді басқарудың мәні. Қаржылық тәуекелді басқарудың негізгі фазалары. Тәуекел менеджменті. Тәуекелді капитал. Қаржылық тәуекелді басқару жүйесінің негізгі элементтері. Қаржылық тәуекелді түрлері мен әдістері. Пайыздық мөлшерлеменің өзгеруінен болатын тәуекел. Міндемелерді орындау үшін қолма қол ақша мен қысқа мерзімді активтердің жетіспушілігінен болатын тәуекел.
Активтер портфелін басқару. Қаржылық активтердің табыстылығын бағалау.Капитал рыногының сызығы. Бағалы қағаздар рыногының сызығы. Баламалы теориялар. Баға белгілеу төрелігі теориясы. Тәуекелділік құн. Фирманың ағымдағы шығындарын басқару. Шығындардың жіктелуі. Заласыздықты талдау, заласыздық графигі. Заласыздық нүктесін сату бірлігіндегі және ақша түрінде есептеу. Заласыздық нүктесі.
Қапитал және дивиденттік саясатты басқару.
Қаржылық ресурстардың шығу көздері туралы түсініктер. Қаржылық тұтқалар. Актив, пассив. Табыс және пайдамен олардың бөлінуі. Пайда кәсіпкерлік табыс. Пайданың өнімді сату мен қызмет көрсетуге сай баланстық және жалпылық таза түрлерінің қалыптасуының схемасы. Бөлек өткізілген өнімнен және өткізілуден тыс өнімнен түскен пайда. Салық салынатын және таза пайданың қалыптасуы мен бөлінуі. Амортизация туралы түсініктер. Амортизацияны есептеу әдістері.
Капиталдың құны. Капитал мен табысты дисконттау. Капиталды Ұлғайтудың қаржылық әдістері. Дивиденттер және дивиденттік саясат. Дивиденттік саясаттың маңызы, түрлері және факторлар. Дивидентті есептеу және төлеудің нысандарымен тәртібі. Ақша қаражаттарын басқаруАқша қаражаттарын басқарудың мақсаты. Ақша айналымын ұйымдастыру. Қолма-қолсыз ақша. Ақшаның қаржылық айналымы. Кәсіпорынның өндірістік қаржы үғымы, оның міндеттері мен қызметтері.Ақшаның несиелік айналымы. Ақша айналымының түрлері. Қолма-қолсыз есеп айрылысудың негізгі нысандары. Қысқа мерзімді банктік кредиттер. Ақшаның уақытша құнының принциптері. Бизнестің алтын ережесінің мазмұны. Қаржылық тәжірбиеде кездесетін ақша ағының үш түрі. Ақша ағының сандық сипаттамасы. Тиімді пайыздық ставканың қолданылуы. Қаржылық операциялардағы ақша ағынындағы аннуитета
Инвестициялық жобаларды талдау әдістері.
Өндірістік бағдарламалар, жедел және ағымдағы жоспарлар. Бизнес жоспардың қаржы бөлімінің мақсаты. Қаржылық жоспардың құрамына кіретін құжаттардың сипаттамасы.Ағымдағы қаржылық жоспардың айырмашылығы. Қаржылық стратегияның қажетілігі.Айналым активтері және қысқа мерзімді міндеттемелерді басқару.Қысқа мерзімді қаржыландыру көздері. Қысқа мерзімді қаржыландырудың артықшылықтары мен кемшіліктері. Қысқа мерзімді кредиттерді қамтамасыз ету. Босалқы қорларды басқару.Босалқы қорларды басқарудың мақсаты. Босалқы қорларды басқару процессінде қабылданатын шешімдер. Босалқы қорларды талдау және есебін жүргізу. Дебиторлық борыштарды басқару. Кредиттік саясат. Дебиторлармен жұмыс жүргізу саясаты.
Қаржы-экономикалық басқару
Басқарудың құрылымы мен қызметкерлер есебі алға қойылған тапсырмалар мен басқармаға жүктелген жұмыс көлеміне сай ректор бекітеді.
Басқарма өз қызметін Қазақстан Конституциясымен ҚР заңнамасына, нормативті-құқықтық нормаларға, ҚР білім және ғылым министрлігіне, ректордың бұйрығына, университеттің уставына, нұсқауына және бухгалтерлік есептің ұйымдастыруымен жүргізілетін нормативті актіге сәйкес жүргізіледі.
Қаржылық-экономикалық басқарудың мақсаты мен қызмет түрлері.
ҚЭБ қызмет мақсаты университет қызметінің қаржылық менеджменті, басқарудың қаржылық ресурстарын ұйымдастыру, сонымен қатар республикалық және шетел ұйымдарымен байланысу, қаржылық университеті болып табылады.
Көрсетілген мақсаттарға жету үшін Басқарма келесі қызмет түрлерін жүргізеді.
* Университет бюджетін құрап, оның орындалуын бақылайды, айлық шығыс сметасын жүргізеді, университеттің қаржылық-шаруашылық қызметінің нәтижесін көрсетеді.
* Университеттің алдын-ала қаржылық (бизнес-жоба) дамуын және негізгі стратегиялық бағыттарын дайындайды.
* Университеттің шығын қызмет деңгейін факторлық сараптама жүргізеді.
* (басқа бөлімшелермен бірлесе) заңдық тұлғалар мен жеке тұлғалар отыратын келісімшарттарды дайындауға және орындауға қатысады.
* Салық және қаржылық қызмет көрсету орталығының мамандарымен шапшаң жағдаяттық жағдайларды шешу мақсатында бірлесе жұмыс жүргізеді.
* Университеттің есеп-қисап қызметін жүргізетін банктермен жұмыс жасайды.
* Қызметкерлердің еңбек ақысының төленуі туралы ұсыныс береді.
* Басқа бөлімшелермен бірге университеттің штаттық кестесін құрады.
* Университеттің тұрақты қаржылық жағдайын қалыптастыруда тағы да басқа жұмыстар жүргізеді.
Қаржылық-экономикалық басқарудың шешімдері мен функциялары.
Негізгі шешімдер:
* Бухгалтерлік әдістемелік нұсқаулардың стандартына және есептік жоспарға сай бухгалтерлік есеп пен қаржылық есепті енгізу.
* Барлық мүлікке, қолданылған материалдық, еңбектік, қаржылық жұмыстарға бақылау. Сондай-ақ заманға сай бюджеттік есеп және бюджеттен тыс фонтармен, несиемен, т.б. қаржылармен қамтамасыз ету.
* Университеттің материалдық-техникалық базасын дұрыс пайдалану, өз уақытында ақшалай құнды тізімге алу, материалдық-тауарды бағалау мен есептеуді қамтамасыз ету.
* Бағдарламаға сай жылдық кіріс-шығыс сметасын құру, университеттің қаржылау жұмыстарын жоспарлау, ұйымдастыру.
* Негізделген экономикалық білімділік және басқа да қызмет түрлерін құру.
* Университеттің штаттық кестесін ұйымдастыру, төлемақы түрлерін анықтау, материалдық статусын көтеру.көрсетілген қызмет түрлерінің маркетингін өткізу,
* Университет қызметінің негізгі көрсеткіштерін анықтау, университеттің қаржылық тәуелсіздігі.
* Бухгалтерлік есеп беруді құру, нәтижесін анықтау және университеттің қаржылық-шаруашылық қызметін толық қамтамасыз ету.
* Студенттердің стипендиясын және қызметкерлердің еңбек ақысын дұрыс есептеу, уақытылы төлеу.
Функциялары:
Бухгалтерлік есеп пен қаржылық есеп беру операцияларының толық көрсетілуі.
Табиғи өлшеулер негізінде міндеттелген шаруашылық операциялардың, мүліктерді есептеуді ұйымдастыру. Университет негізгі қорларын есептеу, қайтарымды және ақшалай жүйелерді, шығыс сметаларын орындау.
Университеттің оқытушы-рофессорлар құрамын, оқу-көмекші, әкімшілік қызмет көрсету қызметкерлерінің есебін дайындау.
Ақылы келісімшарттарды ұйымдастыру, студенттік несиені рәсімдеу.
Бөлімдердің кірісін анықтауда университеттің құрылым бөлімшелерінің шығыс-кіріс сараптамасын жүргізу.
Жүргізілген жұмыс нәтижесінде, кіріс-шығыс жүйесі бойынша университеттің қызмет деңгейін анықтау.
Заңнамамен басқармаға жүктелген басқа да жұмыстарды жүргізу.
Экономикалық және Қаржылық саясаттың сүбьектілерінің ерекшеліктері.
Нарық шаруашылығының талаптарымен және кәсіпорынның функцияларына қажеттілігінің жоғарлауы, азаматтық өзгерістердін жиелігі, салық және бухгалтерлік заңдар, ұиым қызметінің қажеттілігінің өсіуі,басқаруда қарсы нәтижелерді жоиумен байланысты субъектілердің бірқалыпты және қаржының жұмысының (бірқалыптылығы)тұрақтылығы. Осы байланыста әрбір кәсіпорын алға қойған мақсатқа жету үшін, ары қарай әсерлі дамуы үшін шешімдердің неғұрлым оптималды нұсқасын таңдауы міндетті.
Экономикалық саясаттың тапсырмаларын жүзеге асыру үшін арнайы бизнес жоспар деп аталатын құрал бар,ол кәсіп орынның ішкі мәселелерінің шешуге тағайындалған, сол сияқты сыртқы қоданыста да.
Оның негігі зертелімінде нарық тұтұнушылары және жеткізушілері кәсіпорынның болжаған қызметтінің бағыты жақын уақытта әсер етуші нормативті шығындардың бөліктерін, бағасын шығарылуын қолдана отырып ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz