Компьютердің арифметикалық және логикалық негіздерін оқыту ерекшеліктері
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
I. ҚАЗАҚСТАНДА ЭЛЕКТРОНДЫҚ БІЛІМ РЕСУРСТАРЫН ДАМЫТУ МӘСЕЛЕЛЕРІ
1.1. Электрондық оқыту жүйесі туралы түсінік . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
1.1.1. Электрондық оқыту жүйесінің мақсаты мен міндеттері. . . . . . . . . . . . . .9
1.1.2 Электрондық оқыту жүйесін нормативті.құқықтық қамтамасыз ету... .10
1.2. Оқу үдерісінде ақпараттық .коммуникациялық технологияны пппп п қолдану . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
1.3. Сандық білімдік ресурстарды дамыту .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
1.4. Электрондық оқыту жүйесін пайдаланушыларды даярлау. . . . . . . . . . . .13
1.5. Электрондық оқыту жүйесін енгізу кезеңдері мен индикаторлары . . . . .14
1.6.Педагог мамандардың ақпараттық құзырлықтарын қалыптастыру
мәселелері . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .16
1.7. Оқушылардың ақпараттық мәдениеті ұғымының қалыптасуы. . . . . . . . 24
II. САНДЫҚ МАШИНАЛАРДЫҢ АРИФМЕТИКАЛЫҚ ЖӘНЕ
ЛОГИКАЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
2.1. Есептеуіш техниканың даму тарихы,қазіргі заманғы компьтерлердің
даму кезеңдері . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28
2.2. Компьютердің арифметикалық негіздері.санау жүйелері туралы түсінік . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .34 2.3. Сандарды бір санау жүйесінен екіншісіне ауыстыру . . . . . . 37 2.4. Бөлшектерді ондық санау жүйесінен басқа жүйеге ауыстыру . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39 2.5. Екілік арифметика . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . 41 2.6. ЭЕМ.де ақпаратты кодтау . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44
2.7. Логикалық ақпарат және компьютердің логикалық негіздері . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46
2.8. Логикалық шама, айнымалы, өрнек . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .47
2.9. Логикалық амалдар . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48
III. КОМПЬЮТЕРДІҢ АРИФМЕТИКАЛЫҚ.ЛОГИКАЛЫҚ НЕГІЗДЕРІН ОҚЫТУДЫҢ ӘДІСТЕМЕЛІК ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
3.1. Cанау жүйелері тақырыбын оқытудың әдістемелік ұсыныстары . . . . . 50
3.2. Логика тілі және оның базалық курстағы орны . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .55
3.2.1. Математикалық логиканың негізгі ұғымдары . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .57
3.2.2. Электронды кестелердегі математикалық логика . . . . . . . . . . . . . . . . . 59
3.2.3. Бағдарламалаудағы математикалық логика . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60
3.2.4. Деректер қорындағы математикалық логика . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .61 3.3. Зертханалық жұмыс тапсырмалары . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62
VI.ҚОРЫТЫНДЫ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . .65
V.ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .66
ҚОСЫМШАЛАР
КІРІСПЕ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
I. ҚАЗАҚСТАНДА ЭЛЕКТРОНДЫҚ БІЛІМ РЕСУРСТАРЫН ДАМЫТУ МӘСЕЛЕЛЕРІ
1.1. Электрондық оқыту жүйесі туралы түсінік . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
1.1.1. Электрондық оқыту жүйесінің мақсаты мен міндеттері. . . . . . . . . . . . . .9
1.1.2 Электрондық оқыту жүйесін нормативті.құқықтық қамтамасыз ету... .10
1.2. Оқу үдерісінде ақпараттық .коммуникациялық технологияны пппп п қолдану . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
1.3. Сандық білімдік ресурстарды дамыту .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
1.4. Электрондық оқыту жүйесін пайдаланушыларды даярлау. . . . . . . . . . . .13
1.5. Электрондық оқыту жүйесін енгізу кезеңдері мен индикаторлары . . . . .14
1.6.Педагог мамандардың ақпараттық құзырлықтарын қалыптастыру
мәселелері . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .16
1.7. Оқушылардың ақпараттық мәдениеті ұғымының қалыптасуы. . . . . . . . 24
II. САНДЫҚ МАШИНАЛАРДЫҢ АРИФМЕТИКАЛЫҚ ЖӘНЕ
ЛОГИКАЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
2.1. Есептеуіш техниканың даму тарихы,қазіргі заманғы компьтерлердің
даму кезеңдері . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28
2.2. Компьютердің арифметикалық негіздері.санау жүйелері туралы түсінік . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .34 2.3. Сандарды бір санау жүйесінен екіншісіне ауыстыру . . . . . . 37 2.4. Бөлшектерді ондық санау жүйесінен басқа жүйеге ауыстыру . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39 2.5. Екілік арифметика . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . 41 2.6. ЭЕМ.де ақпаратты кодтау . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44
2.7. Логикалық ақпарат және компьютердің логикалық негіздері . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46
2.8. Логикалық шама, айнымалы, өрнек . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .47
2.9. Логикалық амалдар . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48
III. КОМПЬЮТЕРДІҢ АРИФМЕТИКАЛЫҚ.ЛОГИКАЛЫҚ НЕГІЗДЕРІН ОҚЫТУДЫҢ ӘДІСТЕМЕЛІК ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
3.1. Cанау жүйелері тақырыбын оқытудың әдістемелік ұсыныстары . . . . . 50
3.2. Логика тілі және оның базалық курстағы орны . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .55
3.2.1. Математикалық логиканың негізгі ұғымдары . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .57
3.2.2. Электронды кестелердегі математикалық логика . . . . . . . . . . . . . . . . . 59
3.2.3. Бағдарламалаудағы математикалық логика . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60
3.2.4. Деректер қорындағы математикалық логика . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .61 3.3. Зертханалық жұмыс тапсырмалары . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62
VI.ҚОРЫТЫНДЫ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . .65
V.ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .66
ҚОСЫМШАЛАР
КІРІСПЕ
ХХІ ғасыр – бұл ақпараттық қоғам дәуірі, технологиялық мәдениет дәуірі, айналадағы дүниеге, адамның денсаулығына, кәсіби мәдениеттілігіне мұқият қарайтын дәуір.
Білім беру үрдісін ақпараттандыру – жаңа ақпараттық технологияларды пайдалану арқылы дамыта оқыту, дара тұлғаны бағыттап оқыту мақсаттарын жүзеге асыра отырып, оқу – тәрбие үрдісінің барлық деңгейлерінің тиімділігі мен сапасын жоғарлатуды көздейді.
Біріккен ұлттар ұйымының шешімімен «ХХІ ғасыр –ақпараттандыру ғасыры» деп аталады. Қазақстан Республикасы да ғылыми – техникалық прогрестің негізгі белгісі – қоғамды ақпараттандыру болатын жаңа кезеңіне енді.
Ақпараттық қоғамның негізгі талабы – оқушыларға ақпараттық білім негіздерін беру, логикалық – құрылымдық ойлау қабілеттерін дамыту, ақпараттық технологияны өзіндік даму мен оны іске асыру құралы ретінде пайдалану дағдыларын қалыптастырып, ақпараттық қоғамға бейімдеу.
Олай болса, ақпараттық бірліктердің білімге айналуы әлемнің жүйелік – ақпараттық бейнесін оқушылардың шығармашылық қабілеттері мен құндылық бағдарларын дамыту арқылы қалыптастыруды көздейтін, адамның дүниетанымының құрамдас бөлігі болып табылатын интеллектуалды дамуды
қалыптастырудың бір жолы.
Ақпараттық бірлікті қалыптастыру: мектептің материалдық -техникалық базасына; ақпараттық қоғам саясатының мақсаты мен міндеттеріне; оқушылардың ақпараттық мәдениетін қалыптастыру жүйесіне;
оқушылардың жас ерекшеліктері мен меңгеру қабілеттеріне, педагог мамандардың информатикадан білім деңгейлерінің сапасы мен шеберліктеріне, оқу – тәрбие бағытының ақпараттық қоғам бағытымен өзара байланысына тәуелді.
Педагогикалық мүмкіндіктердің молдығына қарамастан, материалды-техникалық және кадрлық себептерге байланысты, бұндай қолданылуларға қол жеткізу қиын болуда. Жоғары оқу орындарының көпшілігінде қажетті компьютерлермен және видеотехникамен жабдықталған лекциялық дәрісханалар жоқ, ал педагогикалық кадрлар талап етіліп отырған кәсіби дайындық деңгейінде емес және информатиканы оқытуда жаңа оқу материалын түсіндіруге электрондық ресурстарды қолдануға қабілетті емес. Одан басқа, информатика бойынша қажетті бағдарламалық қамсыздандыруды қалыптастыру мәселесі шешілмей қалып отыр.
Ұсынылып отырған жипломдық жұмыстың көкейкестілігі – білім беру жүйесінде электрондық білім ресурстарын пайдалану , оны жасақтау мәселелерінен туындап отыр.
Осы айтылған мәселелер дипломдық жұмыстың тақырыбына арқау болды.
ХХІ ғасыр – бұл ақпараттық қоғам дәуірі, технологиялық мәдениет дәуірі, айналадағы дүниеге, адамның денсаулығына, кәсіби мәдениеттілігіне мұқият қарайтын дәуір.
Білім беру үрдісін ақпараттандыру – жаңа ақпараттық технологияларды пайдалану арқылы дамыта оқыту, дара тұлғаны бағыттап оқыту мақсаттарын жүзеге асыра отырып, оқу – тәрбие үрдісінің барлық деңгейлерінің тиімділігі мен сапасын жоғарлатуды көздейді.
Біріккен ұлттар ұйымының шешімімен «ХХІ ғасыр –ақпараттандыру ғасыры» деп аталады. Қазақстан Республикасы да ғылыми – техникалық прогрестің негізгі белгісі – қоғамды ақпараттандыру болатын жаңа кезеңіне енді.
Ақпараттық қоғамның негізгі талабы – оқушыларға ақпараттық білім негіздерін беру, логикалық – құрылымдық ойлау қабілеттерін дамыту, ақпараттық технологияны өзіндік даму мен оны іске асыру құралы ретінде пайдалану дағдыларын қалыптастырып, ақпараттық қоғамға бейімдеу.
Олай болса, ақпараттық бірліктердің білімге айналуы әлемнің жүйелік – ақпараттық бейнесін оқушылардың шығармашылық қабілеттері мен құндылық бағдарларын дамыту арқылы қалыптастыруды көздейтін, адамның дүниетанымының құрамдас бөлігі болып табылатын интеллектуалды дамуды
қалыптастырудың бір жолы.
Ақпараттық бірлікті қалыптастыру: мектептің материалдық -техникалық базасына; ақпараттық қоғам саясатының мақсаты мен міндеттеріне; оқушылардың ақпараттық мәдениетін қалыптастыру жүйесіне;
оқушылардың жас ерекшеліктері мен меңгеру қабілеттеріне, педагог мамандардың информатикадан білім деңгейлерінің сапасы мен шеберліктеріне, оқу – тәрбие бағытының ақпараттық қоғам бағытымен өзара байланысына тәуелді.
Педагогикалық мүмкіндіктердің молдығына қарамастан, материалды-техникалық және кадрлық себептерге байланысты, бұндай қолданылуларға қол жеткізу қиын болуда. Жоғары оқу орындарының көпшілігінде қажетті компьютерлермен және видеотехникамен жабдықталған лекциялық дәрісханалар жоқ, ал педагогикалық кадрлар талап етіліп отырған кәсіби дайындық деңгейінде емес және информатиканы оқытуда жаңа оқу материалын түсіндіруге электрондық ресурстарды қолдануға қабілетті емес. Одан басқа, информатика бойынша қажетті бағдарламалық қамсыздандыруды қалыптастыру мәселесі шешілмей қалып отыр.
Ұсынылып отырған жипломдық жұмыстың көкейкестілігі – білім беру жүйесінде электрондық білім ресурстарын пайдалану , оны жасақтау мәселелерінен туындап отыр.
Осы айтылған мәселелер дипломдық жұмыстың тақырыбына арқау болды.
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
Негізгі:
1. «E-learning» оқыту жүйесінің ТҰЖЫРЫМДАМАСЫ. – Астана,2009
2.Бидайбеков Е.Ы., Лапчик М.П., Беркімбаев К.М., Сағымбаева А.Е. Информатиканы оқыту теориясы мен әдістемесіне кіріспе: Оқу құралы. – Алматы, 2008. – 280 бет.
3.Т.Қ.Қойбағарова,Р.А.Ельтинова.Информатиканы оқыту әдістемесі .Оқу құралы. І-ІІ-бөлім. Павлодар: ПМПИ ғылыми-баспа орталығы, 2013. – ІІ-бөлім.214 бет.
4.Лапчик М.П. и др. Методика преподавания информатики: Учеб. пособие для студ. пед. вузов / М.П.Лапчик, И.Г.Семакин, Е.К.Хеннер; Под общей ред. М.П. Лапчика. – М.: Издательский центр «Академия», 2001. – 624 с.
5.Малев В.В. Общая методика преподавания информатики: Учебное пособие. - Воронеж: ВГПУ, 2005. - 271 с.
6.Малев В.В., Малева А.А., Микерова Л.Н. Современный кабинет информатики: Учебно-методическое пособие для студентов физико-математического факультета. – Воронеж: Воронежский государственный педагогический университет, 2003. – 84 с. – (Серия «Теория и методика обучения информатике»).
7.Малева А.А., Малев В.В. Практикум по методике преподавания информатики. - Воронеж: ВГПУ, 2006. - 148 с.
Қосымша:
8.Информатика: Базовый курс: Учеб. пособие для вузов / Под ред. С. В. Симоновича.– СПб.: Питер, 2003.– 640 с.
9.Пономарев В.С. Методические указания по курсу «Организация и функционирование ЭВМ и систем». Ч. 1. Арифметические основы ЭВМ. / В.С. Пономарев, В.В. Красников.– Ростов н/Д: ДГТУ, 1996.– 20 с.
10.Могилев А.В. Информатика: Учеб. пособие для студ. пед. вузов / А.В. Могилев, Н.И. Пак, Е.К. Хённер; Под ред. Е.К. Хённера.– 2-е изд., стереотип.– М.: Академия, 2001.– 810 с.
11.Босова Л.Л. Уроки информатики в 5-6 классах: Методическое пособие / Л.Л. Босова, А.Ю. Босова. – М.: БИНОМ. Лаборатория зна-ний, 2004. – 256 с.
12.Первин Ю.А. Информатика дома и в школе. Книга для учите-ля. – Спб.: БХВ-Петербург, 2003.
Электрондық ресурстар
1. . – http://school.iatp.by/uthitel/salagam/domzadanie.htm – Всё о домашнем задании.
2. http://mf.mgpu.ru/main/Content/Vestnik/Vestnik2/11.doc Дергачева Л.М. Необходимость дифференцируемого подхода при подготовке домашнего задания по информатике // Вестник Московского городского педагогического университета. – 2004. – № 1 (2).
3. http://www.school2100.ru/arch_mag_stat/magst_12-04_18.pdf Алексеева О.В., Литвинова Е.А. Домашняя работа как одна из форм занятий с учащимися по предмету // Начальная школа плюс До и После. – 2004. – № 12.
4. http://citpvl.kz/ – Павлодарский областной центр информационных технологий
5. http://infust.kz/2011/09/bayandama-taqyryby-bastauysh-synypta-informatika-panin-engizuding-qazhettiligi/ – Информатик ұстаздар
6. http://nto.immpu.sgu.ru/sites/default/files/3/ __ 12697.pdf.
7. http://www.edu.gov.kz/yzmeti/doshkolnoe_i_srednee_obrazovanie/12_letnee_obrazovanie/12_zhyldy_bilim_beru_mazmny/
http://45minut.kz/
Негізгі:
1. «E-learning» оқыту жүйесінің ТҰЖЫРЫМДАМАСЫ. – Астана,2009
2.Бидайбеков Е.Ы., Лапчик М.П., Беркімбаев К.М., Сағымбаева А.Е. Информатиканы оқыту теориясы мен әдістемесіне кіріспе: Оқу құралы. – Алматы, 2008. – 280 бет.
3.Т.Қ.Қойбағарова,Р.А.Ельтинова.Информатиканы оқыту әдістемесі .Оқу құралы. І-ІІ-бөлім. Павлодар: ПМПИ ғылыми-баспа орталығы, 2013. – ІІ-бөлім.214 бет.
4.Лапчик М.П. и др. Методика преподавания информатики: Учеб. пособие для студ. пед. вузов / М.П.Лапчик, И.Г.Семакин, Е.К.Хеннер; Под общей ред. М.П. Лапчика. – М.: Издательский центр «Академия», 2001. – 624 с.
5.Малев В.В. Общая методика преподавания информатики: Учебное пособие. - Воронеж: ВГПУ, 2005. - 271 с.
6.Малев В.В., Малева А.А., Микерова Л.Н. Современный кабинет информатики: Учебно-методическое пособие для студентов физико-математического факультета. – Воронеж: Воронежский государственный педагогический университет, 2003. – 84 с. – (Серия «Теория и методика обучения информатике»).
7.Малева А.А., Малев В.В. Практикум по методике преподавания информатики. - Воронеж: ВГПУ, 2006. - 148 с.
Қосымша:
8.Информатика: Базовый курс: Учеб. пособие для вузов / Под ред. С. В. Симоновича.– СПб.: Питер, 2003.– 640 с.
9.Пономарев В.С. Методические указания по курсу «Организация и функционирование ЭВМ и систем». Ч. 1. Арифметические основы ЭВМ. / В.С. Пономарев, В.В. Красников.– Ростов н/Д: ДГТУ, 1996.– 20 с.
10.Могилев А.В. Информатика: Учеб. пособие для студ. пед. вузов / А.В. Могилев, Н.И. Пак, Е.К. Хённер; Под ред. Е.К. Хённера.– 2-е изд., стереотип.– М.: Академия, 2001.– 810 с.
11.Босова Л.Л. Уроки информатики в 5-6 классах: Методическое пособие / Л.Л. Босова, А.Ю. Босова. – М.: БИНОМ. Лаборатория зна-ний, 2004. – 256 с.
12.Первин Ю.А. Информатика дома и в школе. Книга для учите-ля. – Спб.: БХВ-Петербург, 2003.
Электрондық ресурстар
1. . – http://school.iatp.by/uthitel/salagam/domzadanie.htm – Всё о домашнем задании.
2. http://mf.mgpu.ru/main/Content/Vestnik/Vestnik2/11.doc Дергачева Л.М. Необходимость дифференцируемого подхода при подготовке домашнего задания по информатике // Вестник Московского городского педагогического университета. – 2004. – № 1 (2).
3. http://www.school2100.ru/arch_mag_stat/magst_12-04_18.pdf Алексеева О.В., Литвинова Е.А. Домашняя работа как одна из форм занятий с учащимися по предмету // Начальная школа плюс До и После. – 2004. – № 12.
4. http://citpvl.kz/ – Павлодарский областной центр информационных технологий
5. http://infust.kz/2011/09/bayandama-taqyryby-bastauysh-synypta-informatika-panin-engizuding-qazhettiligi/ – Информатик ұстаздар
6. http://nto.immpu.sgu.ru/sites/default/files/3/ __ 12697.pdf.
7. http://www.edu.gov.kz/yzmeti/doshkolnoe_i_srednee_obrazovanie/12_letnee_obrazovanie/12_zhyldy_bilim_beru_mazmny/
http://45minut.kz/
Пән: Информатика, Программалау, Мәліметтер қоры
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 61 бет
Таңдаулыға:
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 61 бет
Таңдаулыға:
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
I. ҚАЗАҚСТАНДА ЭЛЕКТРОНДЫҚ БІЛІМ РЕСУРСТАРЫН ДАМЫТУ МӘСЕЛЕЛЕРІ
1. Электрондық оқыту жүйесі туралы түсінік . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . 7
1.1.1. Электрондық оқыту жүйесінің мақсаты мен міндеттері. . . . . . . . .
. . . . .9
1.1.2 Электрондық оқыту жүйесін нормативті-құқықтық қамтамасыз ету... .10
1.2. Оқу үдерісінде ақпараттық –коммуникациялық технологияны пппп п қолдану
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
1.3. Сандық білімдік ресурстарды дамыту .. . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . 12
1.4. Электрондық оқыту жүйесін пайдаланушыларды даярлау. . . . . . . . . .
. .13
1.5. Электрондық оқыту жүйесін енгізу кезеңдері мен индикаторлары . . . .
.14
1.6.Педагог мамандардың ақпараттық құзырлықтарын қалыптастыру
мәселелері . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .16
1.7. Оқушылардың ақпараттық мәдениеті ұғымының қалыптасуы. . . . . . . .
24
II. САНДЫҚ МАШИНАЛАРДЫҢ АРИФМЕТИКАЛЫҚ ЖӘНЕ
ЛОГИКАЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
2.1. Есептеуіш техниканың даму тарихы,қазіргі заманғы компьтерлердің
даму кезеңдері . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28
2.2. Компьютердің арифметикалық негіздері.санау жүйелері
туралы түсінік . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . .34 2.3. Сандарды бір санау жүйесінен
екіншісіне ауыстыру . . . . . . 37 2.4. Бөлшектерді ондық санау жүйесінен
басқа жүйеге ауыстыру . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39 2.5. Екілік арифметика . . . . . .
. . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . 41 2.6. ЭЕМ-де
ақпаратты кодтау . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44
2.7. Логикалық ақпарат және компьютердің логикалық негіздері . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . 46
2.8. Логикалық шама, айнымалы, өрнек . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . .47
2.9. Логикалық амалдар . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . 48
III. КОМПЬЮТЕРДІҢ АРИФМЕТИКАЛЫҚ-ЛОГИКАЛЫҚ НЕГІЗДЕРІН ОҚЫТУДЫҢ ӘДІСТЕМЕЛІК
ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
3.1. Cанау жүйелері тақырыбын оқытудың әдістемелік ұсыныстары . . . . .
50
3.2. Логика тілі және оның базалық курстағы орны . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . .55
3.2.1. Математикалық логиканың негізгі ұғымдары . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . .57
3.2.2. Электронды кестелердегі математикалық логика . . . . . . . . . . .
. . . . . . 59
3.2.3. Бағдарламалаудағы математикалық логика . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . 60
3.2.4. Деректер қорындағы математикалық логика . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . .61 3.3. Зертханалық жұмыс тапсырмалары . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62
VI.ҚОРЫТЫНДЫ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . .. . .65
V.ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . .66
ҚОСЫМШАЛАР
КІРІСПЕ
ХХІ ғасыр – бұл ақпараттық қоғам дәуірі, технологиялық мәдениет
дәуірі, айналадағы дүниеге, адамның денсаулығына, кәсіби мәдениеттілігіне
мұқият қарайтын дәуір.
Білім беру үрдісін ақпараттандыру – жаңа ақпараттық технологияларды
пайдалану арқылы дамыта оқыту, дара тұлғаны бағыттап оқыту мақсаттарын
жүзеге асыра отырып, оқу – тәрбие үрдісінің барлық деңгейлерінің тиімділігі
мен сапасын жоғарлатуды көздейді.
Біріккен ұлттар ұйымының шешімімен ХХІ ғасыр –ақпараттандыру ғасыры деп
аталады. Қазақстан Республикасы да ғылыми – техникалық прогрестің негізгі
белгісі – қоғамды ақпараттандыру болатын жаңа кезеңіне енді.
Ақпараттық қоғамның негізгі талабы – оқушыларға ақпараттық білім
негіздерін беру, логикалық – құрылымдық ойлау қабілеттерін дамыту,
ақпараттық технологияны өзіндік даму мен оны іске асыру құралы ретінде
пайдалану дағдыларын қалыптастырып, ақпараттық қоғамға бейімдеу.
Олай болса, ақпараттық бірліктердің білімге айналуы әлемнің жүйелік –
ақпараттық бейнесін оқушылардың шығармашылық қабілеттері мен құндылық
бағдарларын дамыту арқылы қалыптастыруды көздейтін, адамның дүниетанымының
құрамдас бөлігі болып табылатын интеллектуалды дамуды
қалыптастырудың бір жолы.
Ақпараттық бірлікті қалыптастыру: мектептің материалдық -техникалық
базасына; ақпараттық қоғам саясатының мақсаты мен міндеттеріне; оқушылардың
ақпараттық мәдениетін қалыптастыру жүйесіне;
оқушылардың жас ерекшеліктері мен меңгеру қабілеттеріне, педагог
мамандардың информатикадан білім деңгейлерінің сапасы мен шеберліктеріне,
оқу – тәрбие бағытының ақпараттық қоғам бағытымен өзара байланысына
тәуелді.
Педагогикалық мүмкіндіктердің молдығына қарамастан, материалды-
техникалық және кадрлық себептерге байланысты, бұндай қолданылуларға қол
жеткізу қиын болуда. Жоғары оқу орындарының көпшілігінде қажетті
компьютерлермен және видеотехникамен жабдықталған лекциялық дәрісханалар
жоқ, ал педагогикалық кадрлар талап етіліп отырған кәсіби дайындық
деңгейінде емес және информатиканы оқытуда жаңа оқу материалын түсіндіруге
электрондық ресурстарды қолдануға қабілетті емес. Одан басқа, информатика
бойынша қажетті бағдарламалық қамсыздандыруды қалыптастыру мәселесі
шешілмей қалып отыр.
Ұсынылып отырған жипломдық жұмыстың көкейкестілігі – білім беру жүйесінде
электрондық білім ресурстарын пайдалану , оны жасақтау мәселелерінен
туындап отыр.
Осы айтылған мәселелер дипломдық жұмыстың тақырыбына арқау болды.
Дипломдық жұмыстың негізгі мақсаты - электрондық есептеуіш
машиналарында қолданылатын негізгі санау жүйелері туралы білімді
қалыптастыра отырып, орта мектепте санау жүйесін оқыту әдістемесін
жетілдіру, осы тақырыпқа байланысты білім беру ресурстарын даярлау болып
табылады.
Дипломдық жұмыстың негізгі зерттеу объектісі – информатика пәнінде
компьютердің арифметикалық және логикалық негіздерін оқыту әдістемесі.
Зерттеу пәні - оқушылардың бойында компьютердің арифметикалық және
логикалық негіздері түсінігін қалыптастыру және осы тақырыпты оқытудың
әдістемелік ерекшеліктерін қарастыру.
Дипломдық жұмыс кіріспеден, үш бөлімнен, қорытындыдан, пайдаланған
әдебиеттер тізімінен және қосымшадан тұрады.
Кіріспеде зерттеудің көкейкестілігі негізделеді, жұмыстың мақсаты,
нысаны, пәні анықталады және жұмыстың нәтижесі баяндалады.
Қазақстанда электрондық білім ресурстарын дамыту мәселелері атты бірінші
бөлімде еліміздің білім жүйесінде енді қалыптасып келе жатқан электрондық
оқыту жайлы, электрондық оқыту жүйесін енгізудің мақсаттары мен міндеттері,
білімдік ресурстардың даму жағдайлары туралы айтылады.
Сандық машиналардың арифметикалық және логикалық негіздері деп аталатын
екінші бөлімде санау жүйелері мен логикалық математика туралы негізгі
түсініктер беріледі.Осы бөлімде теориялық материалдарды негіздеу
мақсатында Компьютердің арифметикалық-логикалық негіздерін оқытудың
әдістемелік ерекшеліктері атты үшінші бөлімде тақырыпты оқыту бойынша
әдістемелік нұсқаулар беріліп, мысалдармен түсіндіріледі. Жұмыстың
практикалық нәтижесінде Компьютердің арифметикалық-логикалық негіздерін
оқытудың әдістемелік ерекшеліктері тақырыбын толық қамтыған әдістемелік
нұсқаудың электрондық нұсқасы даярланды.
Әдістемелік нұсқауда санау жүйелері туралы қысқаша түсінік беріліп,
орындалатын амалдар және сандарды бір санау жүйесінен екіншісіне ауыстыру
тәсілдері мысалдар арқылы көрсетілген. ЭЕМ-нің логикалық принциптерінің
қызметі жайлы білу үшін екілік санау жүйесінің негізін білумен қатар,
алгебра логикасының да элементтерін оқып үйрену қажет.Әдістемелік нұсқау
информатика пәні мұғалімдері мен білімгерлерге ұсынылады.
Қорытындыда зерттеудің негізгі нәтижелері, қағидалары тұжырымдалады,
ғылыми-әдістемелік ұсыныстар беріледі.
Қосымшада санау жүйелері туралы білімді жетілдіретін материалдар
берілген.
I.ҚАЗАҚСТАНДА ЭЛЕКТРОНДЫҚ БІЛІМ РЕСУРСТАРЫН ДАМЫТУ МӘСЕЛЕЛЕРІ
1. Электрондық оқыту жүйесі туралы түсінік
Әлемдік тәжірибеде электрондық оқыту қазiргi бiлiмнiң ажырамас
бөлiктерінің бірі болып табылады. Электрондық оқытуды тарату деңгейі
бойынша Қазақстан АҚШ, Финляндия, Сингапур, Оңтүстiк корея, Канада,
Австралия, Жаңа Зеландия елдерімен салыстырғанда бірнеше жылға артта қалып
келеді. Бұл елдерде жасалған білім беру үлгілері экономиканың жедел түрде
дамуына және елдің бәсекеге қабілеттілігін арттыру болып табылатын
стратегиялық мақсаттарға табысты жетуге жұмыс жасайды [1].
Қазақстанның бәсекеге қабілеттілігінің ауқымды индексі мектептердiң
Интернет желісіне енуі көрсеткішіне сәйкес позициялық төмендеуі байқалды,
атап айтсақ, 2007 жылы 50 орыннан 2008 жылы 54 орынға, 2009 жылы 56
орыннан 2010 жылы 64 орынға дейін төмендеді.
Ақпараттандыру саласындағы білім беру ұйымдарының материалдық-техникалық
базасының ағымдағы жай-күйі электрондық оқыту жүйесінің енгізілуіне өту
дайындығы жеткіліксіз деп сипаттауға болады.
Республикадағы 2005-2010 жылдарға арналған білім беруді дамытудың
Мемлекеттік бағдарламасының қабылдануынан кейінгі соңғы жылдары білім беру
ұйымдарында технологиялық инфрақұрылымдар жедел дамып келеді. Сонымен,
қазіргі таңда республика бойынша 1 компьютерге 16 оқушыдан келеді.
Республика мектептеріндегі компьютерлердің жергілікті желіге қосылғаны 14%-
дан 24% -ға дейін құрайды. 3385 мектеп пен 346 техникалық және кәсіптік
білім беру ұйымдары интерактивтік тақталармен, 3450 лингафондық және
мультимедиа кабинеттерiмен жабдықталған. Мектептердің 37,3 % кең жолақты
интернет желісіне қосылған, оқулықтардың 90%-ы сандық форматтарға
ауыстырылған.
Сонымен қатар республикадағы педагогтардың компьютерлермен қамтамасыз
етілуі туралы статистикалық есеп жүргізілмейді. Педагогтарға белгіленген
тәртіп бойынша 1 компьютерге 4 педагогтың келуі қалыпты жағдайға жатпайды,
өйткені қазіргі мектепте әрбір педагогке 1 компьютер тиесілі болуы керек.
Білім беру ұйымдарында инфрақұрылымның дамуы мен бақылап отыруы және
АКТ әкімшілігі туралы мәселелер АКТ-қызметкерлерінің жоқтығынан информатика
мұғалімдеріне жүктеліп отыр.
Мультимедиялық білім бағдарламалары мен электрондық оқулықтар
формасында білім ресурстарын құру бойынша Министрлікте шаралар қолданылуда.
Дегенмен, жасалған электрондық оқулықтар, құралдар және бағдарламалар CD
және DVD тасымалдаушы құралдармен беріледі, бірақ веб-бағдарланған және
Интернет арқылы бірнеше рет қолдануға мүмкін болмай отыр.
Республикада электрондық оқыту саласында ҚР Ст 34.016-2004 Техникалық
және қашықтықтан оқытудың программалық құралдары. Жалпы техникалық
талаптар мен ҚР Ст 34.017-2005 Ақпараттық технологиялар. Электрондық
басылым қабылданған. Электрондық оқу курстарын жасауда авторлардың
Халықаралық стандарттардағы талаптарды негізге ала отырып,
e-learning жүйесiнiң SCORM стандартымен үйлесімділігін қамтамасыз ету
қажет. Алайда, қазақстандық электрондық өңдеулер үшiн бiлiм стандарттары
әзірге ұсыныс түрінде болып отыр.
2008 жылы Оқулықтарды, оқу-әдістемелік кешендер мен құралдарды
даярлау, сараптамадан өткізу мен баспадан шығару жұмыстарын ұйымдастыру
туралы Ереже бекітілген.
Алайда, қолданысқа жіберліген оқу әдебиеттері, оның ішінде,
электрондық оқулықтар Интернетте жарияланбағандықтан, білім ресурстарын
пайдаланушылар жеткілікті деңгейде қолдана алмай отыр.
Электрондық оқулықтарды жасайтын педагогтардың авторлық құқығын алу
мен оны дамыту өзекті мәселелердің бірі болып отыр. Бүгінгі таңда мұндай
ресурстарға қойылатын бірыңғай талаптар анықталмаған, электрондық оқу
материалдарын жасайтын педагогтарды ынталандыру мен марапаттау механизмі
жасалмаған. Ең үздік жасақтамалардың рейтингісі жүргізілмейді.
Электрондық оқыту жүйесінің қызметінің негізгі шарттарының бірі үздік
халықаралық тәжірибелердің талаптарына сәйкес оқу үдерісінің ашықтығын
қамтамасыз ету болып табылады және оқу нәтижелерін бағалау бойынша
Халықаралық қауымдастықтың TIMSS, PISA сияқты халықаралық рейтингілерін
қазақстандық білім беру позицияларын айқындау мақсатында жүргізу қажет.
Қазақстандық білімдік орта білім беру ұйымдары, аймақтық білім
басқармалары мен Министрліктің ведомстволық құрылымдары Интернет сайтында
берілген. Электрондық білім ресурстарының каталогтарын Интернетте тек
сайтты жасақтаушылар ғана жариялай алады. Қазақстан сайттарының бірыңғай
тізбелерінің жоқтығы, білім саласында кең көлемдегі ақпараттың таралуына,
білімді ақпараттандыру бойынша қазақстандық білім ресурстарының кеңінен
таралуына кедергі келтіріп отыр [1,7].
Қазіргі ақпараттық білімдік орта барлық қатысушыларды біріктіруі тиіс:
Министрліктің құрылымдық бөлімдері мен ведомстволық құрылымдары, аймақтық
Білім басқармалары, білім беру ұйымдарының басшылар мен педагогтары,
оқушылар мен олардың ата-аналары.
Интернет – барлық қатысушылардың қажеттіліктерінің өзара
әрекеттесулерін есепке алуы мен ақпараттарды жіберудің ашықтығын қамтамасыз
ету желісі.
Сонымен бірге бiлiм беру үрдістерінің ақпараттық жүйелері мектеп
басшылары, ұстаздармен және тәрбиешiлермен оқушылардың үлгерiмi туралы
ақпараттарды алу үшін ата-аналардың қатысуын, өзара ақпараттар алмасуды
қамтамасыз етуi керек. Өткізілетін байқаулар мен олимпиадалардың
нәтижелері, әр түрлi пәндер бойынша тестілер туралы толық ақпараттар және
Ұлттық бірыңғай тестке даярлану Интернет арқылы қолжетімді болуы қажет.
Электрондық оқыту жүйесі жергілікті желі мен ауқымды Интернет желісін,
желілік технологияларды белсенді қолдану арқылы ұйымдастырылатын
қашықтықтан оқытудың мүмкіндіктері де енеді.
АҚ Ұлттық ақпараттандыру орталығының Интернет-сайтында қашықтықтан
оқытудың ашық жүйесі Moodle (www.moodle.nci.kz) орналасқан. Ол
көпфункционалды модульдік орта LMS (Learning Management System) және білім
берудегі технологиялар үшін халықаралық стандарттар негізінде
стандартталған жүйе болып табылады. Сонымен бірге бұл жүйе Интернет
желісіне ену мүмкіндігінің жеткіліксіздігінен Қазақстанда бұл жүйені
пайдаланушылар жан-жақты қолдана алмады.
Сонымен, электрондық оқыту жүйесін қолдану оқу үдерістеріндегі барлық
қатысушылардың өзара әрекеттесуі жағдайында тек олардың кiрiгуiнiң
нәтижесінде тиімді болады.
1.1.1 Электрондық оқыту жүйесінің мақсаты мен міндеттері
Орта білім беру үшін электрондық оқытудың бірыңғай жүйесінің мақсаты:
Білім беру процесінің барлық қатысушыларының үздік білім беру
ресурстары мен технологияларына тең қол жеткізуін қамтамасыз ету.
Қойылған мақсаттарға жету үшін келесі міндеттерді шешу жеткілікті:
- Электрондық оқыту жүйесін нормативтік-құқықтық қамтамасыз етуді
дамыту;
- Білім беру ұйымдарының технологиялық инфрақұрылымын дамыту;
- Оқу үдерісінде ақпараттық-коммуникациялық технологияны қолдануды
дамыту;
- Сандық білім ресурстарын дамыту;
- Ұйымдастырушылық қамтамасыз ету және электрондық оқыту жүйесін
пайдаланушыларды даярлау.
1.1.2 Электрондық оқыту жүйесін нормативті-құқықтық қамтамасыз ету
Электрондық оқыту жүйесінің қызметін қамтамасыз ету үшін келесі
бағыттар бойынша нормативтік-құқықтық базаны жасау талап етіледі:
- Оқушылардың қорытынды аттестациясының нәтижесін негізге ала
отырып, электрондық оқыту жүйесін ұйымдастырудың нормативтік
базасын жасау;
- Қолданыстағы мемлекеттік білім стандарттары мен оқу
бағдарламаларына АКТ-ны қолдану негізінде пәндер бойынша
оқушылардың біліміне, біліктілігіне және дағдысына қойылатын
талаптарды енгізу;
- Білім беру ұйымдары үшін электрондық оқыту жүйесінің
программалық және техникалық қамсыздандыру тізімімен ұсынылған
талаптарға сәйкес бірыңғай корпоративтік стандарт жасау;
- Электрондық оқытудың бірыңғай жүйесін пайдаланушылардың ұжымдық
және жеке жұмыс тәртібін құру;
- Таратуға жіберілген сандық білім ресурстарын қолдану бойынша
әдістемелік нұсқау қорын құру;
- Сандық білім ресурстарын қолдану үшін әдіскерлер мен
оқытушыларды кәсіби және кадрлардың АКТ-құзырлылығын
қалыптастыруға даярлау жүйесін құру,
- АКТ-ны қолдану арқылы оқытушылардың жасаған үздік оқу
материалдарын тарату механизмін құру;
- Сандық білім ресурстарын құру, талдау және тарату;
- Сандық білім ресурстары бойынша эксперттік кеңес жұмысын
ұйымдастыру.
Орта білім беру ұйымдарының технологиялық инфрақұрылымыны келесі
компоненттер енуі тиіс:
➢ Білім беру ұйымдарының оқу кабинеттерін жаңа типті
компьютерлермен, сервермен, мультимедиялық және перифериялық
жабдықтармен жабдықтау (мысалы, әрбір педагогқа компьютер,
1 компьютерге 1-2 оқушыдан);
➢ Білім беру ұйымдарында жергілікті желіні құру (құрылымдық арналы
желілер, Wi-Fi желісі) және мекеме ішіндегі оқу және жұмыс
кабинеттеріндегі жұмыс орындарын біріктіруге негізделген
серверлік жабдықтар;
➢ Білім беру ұйымдарында Интернет желісіне еркін ену мен
оқытушылар арасында өзара электрондық ақпараттық алмасуды
ұйымдастыру үшін корпоративтік желі;
➢ Кең жолақты Интернет желісіне ену (секундына жылдамдығы 4-тен 10
Мегабитке дейін);
➢ Электрондық оқыту жүйесінің білім беру салаларының Интернет-
порталы;
➢ Білім беру ұйымдарының ақпараттық ресурстарына қолжетімділігін
қамтамасыз ететін Интернет-сайттар;
➢ Серверлік бөлмелердің талаптарына сәйкес серверлік жабдықтар.
.
Тәжiрибе көрсеткендей, технологиялық инфрақұрылымның дамуы және оның
жұмыстарын қадағалап отыру ақпараттық жүйелердiң қызметінсіз АКТ-ны қолдану
шаралары тиiмсiз екендігі анықталды.
Білім беру ұйымдарындағы жекеленген инфрақұрылым компоненттері
желілік технологиялар мен қазіргі Интернет қызметтерінің мүмкіндіктерін
пайдалана отырып, бірыңғай электрондық оқыту жүйесіне біріктірілуі керек
2. Оқу үдерісінде ақпараттық –коммуникациялық технологияны қолдану
Халықаралық тәжірибе оқу үдерісінде АКТ-ны тиімді пайдалану
e-learning өнеркәсiптiк шешiмдерiнiң қолдануында қамтамасыз
етiлгенiн көрсетедi.
Электрондық оқыту жүйесінің тиімділігі оқу үдерісінде АКТ-ның
графикалық, мультимедиялық мүмкіндіктерін пайдалану мен оқу материалдарын
игеруде интерактивтік ойындарды қолдану оларды сапалы, әрі тиімді түрде
меңгеруге ықпал етеді. Мысалы, электрондық білім саласындағы жетекші
елдердің бірі саналатын Оңтүстік Корея тәжірибесінде оқушылардың 80% e-
learning қолдану жүйелерi пәндер бойынша тестердiң нәтижелерiн жақсартуға
мүмкiндiк беретiндігі көрсетілген [2].
Электрондық оқыту жүйесі оқушылардың қабілеті мен танымдық
қызығушылығын дамытады және өөдігінен білім алу дағдысын қалыптастырады.
Электрондық оқыту жүйесі қазіргі білім берудің өмір бойы білім алу мен
баршаға ортақ білім беру қағидаларына сәйкес оқушылдардың жеке және
ұжыммен жұмыс жасауына жағдай жасалуы тиіс.
Электрондық оқыту жүйесінің негізгі қызметтері:
1. Электрондық оқыту жүйесінде мектептегі оқыту ұзақтығына сәйкес
әрбір оқушының білім деңгейі мен оқыту статистикасы (ұзақтығы, мазмұны,
бағалау, т.б.) берілуі керек.
2. Жүйенің басқа қызметінде пәндер бойынша тест болады, емтиханға
дайындық барысында оқушылардың өздігінен білімін тексеру жүргізіледі.
3. Электрондық оқыту жүйесінде мектеп әкімшілігінің келесі қызметтері
іске асырылатын болады: оқу жоспарын, сабақ кестесін құру, педагогикалық
жүктеменің мәні мен оның есептелуі, есептер мен статистикалық формаларды
құру, электрондық журналдар мен хабарлама тақталарын жүргізу.
4. Электрондық оқыту жүйесі сабақтар және конспекттердiң жасауы,
халықаралық стандарттармен үйлесiмдi форматьтар үшiн құрал-сайман
педагогтар үшін берілуі керек.
5. Жүйеге қатысушылардың ұжымдық жұмысты және педагогтардың
қоғамдастығын қамтамасыз ететін байланыс құралдары (форумдар, чаттар,
конференция) үшін ауқымды және жергiлiктi жүйе қажет.
6. Электрондық оқыту жүйесі инфрақұрылымының қызмет көрсетуiн
аутсорсинг негiзде әр түрлi желілік сервистер, программалық қамтамасыз
етудiң жаңа версияларын басқару функцияларын қамтамасыз ететiн
орталықтандырылған архитектурада негiзделуi керек. Жүйенiң ұқсас
архитектурасы инфрақұрылымның қызмет көрсету құнының төмендеуіне байланысты
АКТ-мамандарының санын азайтады, ақпараттық қауiпсiздiк саясатын
қамтамасыз етедi.
3. Сандық білімдік ресурстарды дамыту
Электрондық оқыту жүйесінде желiде еркiн таралатын оқу материалдары бар
ашық бiлiм беретiн қорлары болады.
Жасалынған электрондық ақпараттық ресурстары және мультимедиалық
бiлiм жасақтамалары еркiн аударылып, электрондық оқыту жүйесінде Интернет
арқылы қолданылуы керек.
Электрондық оқыту жүйесіндегі ақпараттық ресурстарға оқу теледидарының
цифрланған материалдары енетін болады [1].
Электрондық оқыту жүйесі бойынша арнайы жабдықтаушылардың инварианттық
және вариативтік сандық білім ресурстары құрылатын болады:
- сапалы білім нәтижелеріне жетуге бағдарланған;
- пәндiк салалардың оқу бағдарламасы немесе бiр немесе бiрнеше нақты
тақырыптар, бөлiмдер бойынша бiлiм беру үрдісінің субъектілерiнiң қолдайтын
қызметтерiне негізделген;
- ғылыми нәтижелерді негізге ала отырып, зерттеушілік сипаттағы оқу
модульдеріне бағытталған;
- арнайы энциклопедиялар (өнер, тарих, география, т.б.);
- географиялық карталар және жердiң жасанды серiгiнен алған суреттердiң
жиынтығына негiзделген бiлiм беру ортасы;
- хронологиялық қағидалар бойынша құрастырылған материалдар жиынтығы
(уақыт ленталары);
- виртуальдық зертханалар немесе оның құбылыстарын зерттеуге
негізделген модельдер;
- ақпараттық көздер жинақтары;
- күрделі интерактивтік оқу материалдары (мысалы, Менделеевтің
интерактивтік кестелері, композициялық талдауы, архитектуралық ескерткiштiң
үш өлшемдi үлгiсi, жұлдызды аспан атласы және т.б.).
Электрондық оқыту жүйесінде педагогтар өздерінің оқу құралдары мен
тестілерін құруы мүмкін. Олардың жұмысы мәтiндiк және графикалық
редакторлар мен орталарда, мысалы, Microsoft Word, Microsoft PowerPoint,
Adobe Flash, Adobe Photoshop оқу контентiн жасаудың бiрыңғай жүйесімен
стандартталатын болады.
Оқу материалдарын жасау жүйесі барлық педагогтарға кез келген орын мен
кез келген уақытта Интернет арқылы жаңа және сапалы үлгiлер мен
электрондық түрдегi бiлiмдердi беру формасын құруға мүмкiндiк бередi. Осы
мақсатта үздік электрондық оқу материалдарын жасайтын шығармашыл
педагогтарды мадақтау мен ынталандырудың тетіктерін құру талап етіледі.
Білім беру ұйымдарының оқу үдерісінде және өздігінен білім алушыларға
қолдану үшін озық педагогтардың тақырыптық сабақтар циклі мен дәрістерінің
бейнежазбаларының қорын құру жеткілікті. Сабақтардың бейнежазбаларының
қорларын Интернет желісі, жергілікті желіде, офф-лайн режимінде және жай
компьютерлерде көруге болады. Мұндай оқу бейнематериалдары шағын
жинақталған білім беру ұйымдарында, оқу-материалдар қоры мен технологиялық
инфрақұрылымы төмен білім беру ұйымдарына қажет болады. Электрондық оқыту
жүйесіне онлайн режимінде қосылмаған, жергілікті желілерге қосылған
компьютерлері бар білім беру ұйымдары үшін жаңартылған білім беру
ресурстарын CD және DVD-тасымалдаушыларға жазып қолдануға болады.
Жеке міндеттердің бірі ретінде мүмкіндігі шектеулі балаларды оқыту
үшін мамандандырылған сандық білім ресурстарын жасау және контент-
провайдерлерін жеткізу болып табылады.
1.4.Электрондық оқыту жүйесін пайдаланушыларды даярлау
Электрондық оқыту жүйесінің қызметі институционалдық қолдауды талап
етеді. Осы мақсатта білім беру ұйымдарында электрондық оқыту жүйесін енгізу
үшін ұйымдастырушылық құрылым құрылады немесе анықталады. Ұйымдастырушылық
құрылымның қызметіне электрондық оқыту жүйесін енгізу жағдайында білім беру
ұйымдарын ақпараттандырудың мониторингтік көрсеткіштері мен бақылау
енгізілетін болады. Мұнда білім беру ұйымдарында электрондық оқыту жүйесін
қолдану деңгейінің өлшемдік көрсеткіштері жасалып, қолданылатын болады.
Сандық білім ресурстарын бағалау бойынша жоғары мамандандырылған
педагогтар мен әдіскерлер санынан құралған эксперттік кеңес құру талап
етіледі.
Ұқсас құрылымдар қолданылатын сандық білім ресурстарының сапалық
белгілерін құрастырумен қамтамасыз етуге және электрондық оқыту жүйесінiң
тиiмдiлiгiн бағалай алады.
Астана қаласы, Ақмола, Атырау, Шығыс Қазақстан, Қарағанды, Оңтүстiк
Қазақстан облыстарының бiлiм беру ұйымдарында жүргізілген сауалнамалар
мәліметтері бойынша мектептердегі АКТ-сертификатталған педагогтар саны
орташа есеппен 52%. құрайды.
Аймақтық біліктілікті арттыру институттары мен оқу-әдістемелік
кабинеттердің бағдарламасын жасап, үйрету курстарын сандық білім
ресурстарын қолдану үшін әдіскерлер мен оқытушыларды кәсіби және кадрлардың
АКТ-құзырлылығын қалыптастыруға даярлауға негіздеп ұйымдастыру қажет. Осы
мақсатта сандық білім ресурстары бойынша жеке әдіскер даярланып, штатқа
мамандандырылған әдіскер ретінде енгізу қарастырылуы керек.
Бiлiм беру ұйымдарында электрондық оқыту жүйесін енгізу мен оның
жұмысын қадағалап отыру үшін технологиялық инфрақұрылымды әкiмшілік
басқаруды қамтамасыз етуi үшiн қосымша АКТ-маманы штаттық бірлігін енгізу
талап етіледі. Сонымен бірге білім беру ұйымдарының ішінде ақпараттандыру
үрдісін басқару мен оны үйлестіру үшін ұйымдасрыушылық құрылымына
директордың ақпараттандыру ісі жөніндегі орынбасарын штаттық бірлігін
енгізу қарастырылуы керек.
1.5. Электрондық оқыту жүйесін енгізу кезеңдері мен индикаторлары
Электрондық оқытудың бірыңғай жүйесі кезеңдер бойынша енгізілетін
болады.
Орта білім беру ұйымдарында жүйені енгізудің 1-кезеңі: 2011-2015
ж.ж., 2-кезеңі: 2016-2020 ж.ж.
Тұжырымдаманы іске асыру нәтижелері келесілер болып табылады:
1. Орта білім беру ұйымдарында электрондық оқыту жүйесін енгізу, оның
ішінде, жылдар бойынша:
2011-2015 оқу жылдары аяғында – 1 кезең, орта білім беру ұйымдарының жалпы
санының 50 % -ы
2016-2020 оқу жылдары аяғында – 2 кезең, орта білім беру ұйымдарының жалпы
санының 90 % -ы.
2. Электрондық оқыту жүйесінің технологиялық инфрақұрылымын дамыту, оның
ішінде:
өткізу қабілеті 4-тен 10 Мбитсек дейінгі кең жолақты Интернет желісіне
қосылатын білім беру ұйымдарының саны, жылдар бойынша:
2015 жыл - орта білім беру ұйымдарының жалпы санының 50 % -дан жоғары,
2020 жыл - орта білім беру ұйымдарының жалпы санының 90 % -дан жоғары;
Бір компьютерге щаққандағы педагогтар саны, жылдар бойынша:
2015 жылдың аяғында – 1 компьютерге 4 педагогтан артық емес;
Бір компьютерге шаққандағы оқушылар саны, жылдар бойынша:
2015 жыл - 1 компьютерге 10 оқушыдан артық емес,
2020 жыл - 1 компьютерге 1-2 оқушыдан артық емес;
Орта білім беру ұйымдарында жалпы компьютер санына шаққанда
жергілікті желіге қосылған компьютерлер санының қатынасы, жылдар
бойынша:
2015 жыл – 50 %-дан жоғары,
2020 жыл – 90 %-дан жоғары;
Жалпы педагогтар санына щаққанда электрондық пошта мен арнайы
веб-блогы бар педагогтар санының қатынасы: 2015 жылға
- 80 %-ға дейін.
3. Сандық білім ресурстарын дамыту
Жалпы білім беретін пәндердің жалпы санына шаққандағы АКТ мен
сандық білім ресурстары қолданылатын пәндер санына қатынасы:
2015 жылдың аяғында – 50 %-дан жоғары,
2020 жылдың аяғында – 90 %-дан жоғары;
Орта білім беру жүйесінде АКТ-ны қолдану бойынша нормативтік-құқықтық
базаны қамтамасыз етуді жетілдіру
Келесі бағыттар бойынша реттеуші құжаттар мен нормативтік-құқықтық
актідер жасалатын болады:
- Оқушылардың қорытынды аттестациясының нәтижесін негізге ала отырып,
электрондық оқыту жүйесін ұйымдастыру;
- Қолданыстағы мемлекеттік білім стандарттары мен оқу бағдарламаларына АКТ-
ны қолдану негізінде пәндер бойынша оқушылардың біліміне, біліктілігіне
және дағдысына қойылатын талаптарды енгізу;
- орта білім беру ұйымдары үшін бірыңғай корпоративтік стандарт жасау;
- электрондық оқыту жүйесін пайдаланушылардың жеке және ұжымдық жұмысының
тәртібін құру;
- таратуға жіберілген сандық білім ресурстарын қолдану бойынша әдістемелік
нұсқау қорын құру;
- сандық білім ресурстарын қолдану үшін әдіскерлер мен педагогтарды
кәсіби және кадрлардың АКТ-құзырлылығын қалыптастыруға даярлау жүйесін
құру;
- сандық білім ресурстарын құру, талдау және тарату;
- ең үздік электрондық оқу материалдарын жасаған педагогтарды мадақтау мен
марапаттау механизмін жасау;
- сандық білім ресурстары бойынша эксперттік кеңес жұмысын ұйымдастыру.
Педагогтардың АКТ-құзырлылығын дамыту
Педагогтар мен оқушылардың жалпы санына шаққандағы электрондық
оқыту жүйесін пайдаланушылардың санына қатынасы, оның ішінде, жылдар
бойынша:
2015 жыл – 50 %-дан жоғары,
2020 жыл – 90 %-дан жоғары;
АКТ-ны қолданып педагогтардың біліктілігін арттыру курстарының
жалпы санына шаққандағы біліктілікті арттыру курстарының санына
қатынасы:
2015 жылдың аяғында – 50 %-дан жоғары,
2020 жылдың аяғында – 90 %-дан жоғары;
Барлық педагогтардың жалпы санына шаққандағы АКТ-
сертификатталған педагогтар санына қатынасы, оның ішінде, жылдар
бойынша:
2015 жыл – 50 %-дан жоғары,
2020 жыл – 90 %-дан жоғары;
1.6. Педагог мамандардың ақпараттық құзырлықтарын қалыптастыру мәселелері
Еліміздегі орта білім беру жүйесінің 12 жылдық білім беруге көшуді,
әлемдік беру кеңістігіне бетбұрыс алуы білімге деген көзқарасты жаңаша
тұрғыдан қарастыруды көздейді.Осыған сәйкес қазіргі білім беру жүйесінің
басты мақсаты – білімді, бәсекелестік қабілеті бар, шығармашыл, дербес,
ізденімпаз, жан-жақты дамыған жеке тұлға қалыптастыру.
Қазіргі заман мұғалімінен өз пәнінің терең білгірі болумен қатар, тарихи
танымдық, педагогикалық- психологиялық, саяси экономикалық білімділік пен
ақпараттық сауаттылықты талап етілуде [5].
12 жылдық мектеп оқушысын жоғары деңгейде қалыптастыру үшін педагог
бірнеше құзіреттілікті игеруі тиіс.Олар:
-арнайы құзіреттілік - өзінің кәсіби қызметпен жоғары деңгейде
айналысатын және өзінің өзінің кәсіби дамуын одан ары жобалай білетін
қабілет;
- әлеуметтік құзіреттілік – бірлескен кәсіптік қызметпен шұғылдану
(ұжым, топпен) қабілеті, қызмет ету, кәсіби қарым-қатынас тәсілдерін
қолдана білу;
- білім беру құзіреттілігі – білім беру қызметінде кәсіби білімді, білік
пен дағдыны, мақсат қоюшылықты игеруге деген қызығушылығы және білім
беру қызметінде субъектілік пен креативтіліктің дамуына ынталылық,
педагогикалық және әлеуметтік психологияның негіздерін қолдана білу
іскерлігі;
- ақпараттық құзіреттілігі - ақпарат ресурстарымен жұмыс істей алу
икемділігі, мультимедиялық және ақпараттық технологияларды меңгеру
деңгейі.
Мұғалімнің кәсіби біліктілігі оның іс-әрекетінің тиімді болуының
теориялық және жалпы әдіснамалық негізі болып табылады. Кәсіби біліктілікті
меңгерту жоғары оқу орнында студенттерді мұғалімдік мамандыққа даярлаудағы
басты міндеттердің бірі. Мұғалімнің кәсіби білігі оның практикалық
қызметінде іске асырылады, сондықтан ол, оның жалпыпедагогикалық,
әдістемелік біліктілігімен, дағдысымен тығыз байланысты. Мысалы, ЖОО-ғы
болашақ информатика мұғалімдерін кәсіби шеберлікке мақсатты даярлаумен
қоса, педагогикалық шығармашылық қызметке даярлау оның кәсіби даярлығымен
тікелей астарласуы тиіс. Ол болашақ мұғалімнің жалпы мәдени (өмірге
көзқарас), әдіснамалық (психологиялық-педагогикалық), пәндік блоктарды
меңгеруімен қамтамасыз етіледі.
Заманауи ақпараттық қоғамға өздігінен дербес, сыни тұрғыда ойлайтын,
туындаған проблемаларды көре білетін және оларды шығармашылықпен шеше
алатын адам қажет. Ол өздігінен белсенді әрекет етуге, шешім қабылдауға,
өмірдің өзгермелі жағдайларына икемді бейімделуге қабілетті болуына
мүдделі. Сондықтан қазіргі қоғамдағы білім берудің мақсаты – адамды
интеллектуалдық және адамгершілік тұрғыда дамыту. Осы мақсатты жүзеге асыру
үшін болашақ мұғалімге, мектепте қызмет ететін маман ретінде, білім беру
жүйесінің стратегиялық бағыты айқын көрсетілуі тиіс. Оған оқу үдерісінің
тиімділігі, сабақтардың жүйелілігі мен сапасы, бағдарламаның орындалу
барысы, білімнің тереңдігі және бүкіл оқу-тәрбие жұмысының дұрыс
жоспарлануы игі ықпал етеді.Сондай-ақ, болашақ мұғалімнің кәсіби бейімделу
аясын да анықтаған жөн.
Болашақ информатика мұғалімінің кәсіби бейімделу аясы негізінен мына
элементтерді құрайды: кәсіби бағдар, кәсіпке даярлық, кәсіби орнығу,
мамандық бойынша студенттердің білім алу ерекшеліктері, еңбек жағдайлары.
Демек, болашақ мұғалімді оқушылардың шығармашылық қабілетін дамытуға кәсіби
бейімдеу аясының мазмұны мына бағыттарды қарастырады: өздерінің қызмет
барысында кездесетін нақтылы, оқу-тәрбиелік жағдайларды түсініп, оларды
талдай білуі; оқушылардың шығармашылық қызығушылығын туындатуға,
шығармашылқ белсенділігін арттыруға және шығармашылық қабілетін дамытуға
мүмкіндік беретін іс-әрекеттерді орындау керектігін түсініп, оларды әр
сабақтың жоспарында назардан тыс қалдырмауы; педагогикалық ұжыммен,
оқушылар ұжымдарымен қарым-қатынас барысында орындайтын кәсіби іс-
әрекеттерімен, міндеттерімен, басқа да туындайтын талаптармен танысуы. Бұл
- өзін-өзі ұстауы мен қарым-қатынас жасаудың тиімді жолдарын табу үшін
олардың қажетті іс-әрекетінің танымдық жағы; өзі үшін маңызды өмірлік
жағдаяттардың өзгеруіне байланысты тұлғаның эмоционалдық-жігерлілік ахуалы;
қажеттіліктері, талап-тілектері және тұлғаның өзінің ынта-ықыласы
арасындағы қайшылықтар, басқаша айтқанда, оған қойылатын талаптар мен
оларды орындау мүмкіндіктері арасындағы қайшылықтар; білімін, іскерлігін
және дағдыларын қалыптастыру; қиындықтарды жеңе білуге жұмылдыру; дұрыс
бағалауға және өзін-өзі бағалауға деген бейімділігі; жұмысына қанағаттану
және т.б.
Жалпы білім беретін орта мектепте информатика пәні мұғалімінің алатын
орны ерекше. Мектептегі информатика пәндері оқушының ойлау қабілеті мен
жалпы білім дәрежесін дамытуда және тәрбиелеуде әрі жетекші, әрі жауапты
рөл атқарады. Аталған пәнді мектепте оқыту оқушыларға қоршаған ортаны танып
білуде электронды ақпаратты жылдам іздеуді, сақтауды, өңдеуді, жіберуді
және электронды ақпарат алмасуды үйретеді, логикалық ойлауы мен танымдық
қызметтерін қалыптастырып, шығармашылық қабілеттерін дамытуға ұйытқы
болады, оқушының зейіні мен байқағыштығын, ұқыптылық пен дәйектілігін,
дербестік пен жоспарлылығын және т.б. еңбек мәдениетін дамытуға ықпал
етеді, қоршаған ортаға танымдық жағдай туғызады [2].
Болашақ мұғалімдерді оқушылардың шығармашылық қабілетін дамытуға кәсіби
даярлауда олардың әдістемелік біліктілікті қалыптастырумен қатар кәсіби
мамандықтың құрамды бөлігі болып табылатын ақпараттық-коммуникациялық
құзырлылықты да қалыптастырудың мәні зор.
Ақпараттық құзырлылық – бұл оқу, тұрмыс және кәсіби бағыттағы
міндеттерді шешуде ақпараттық-коммуникациялық технологияның мүмкіндік-терін
жан-жақты қолдану қабілеті. Ғылыми әдебиеттерде ақпараттық құзырлылық,
компьютерлік құзырлылық терминдері жиі кездеседі. Соңғы уақытта
ақпараттық-коммуникациялық технологияның жедел дамуына байланысты
ақпараттық-коммуникациялық құзырлылық деген терминді қолданған аса
тиімді. Ақпараттық-коммуникациялық құзырлық – бұл адамдардың кез келген
проблема мен міндеттерді компьютермен, ақпараттық құрылғылармен және
телекоммуникациямен шешу қабілеті. Ол бүгінгі педагогикалық технологияны
пайдаланудағы нәтижелі қабілеттің бірі.
Тек кәсіби шығармашылық тұлғасы қалыптасқан мұғалім ғана, оқушылардың
танымдық белсенділігін арттыру жолында олардың пәнге деген қызығушылығын,
ынта-ықыласын қалыптастырып, ізденімпаздыққа, шығармашылыққа бағдарлай
алады. Білім мазмұнын ақпарат көзіне, оқушылардың өздігінен білім алу
құралына айналдыру, шығармашылықты дамыта білу әр мұғалімнің міндеті.
Сондықтан, дайын ақпараттық фактілермен, ережелермен шектеліп қалуға
болмайды, өздігінен іздендіретін, алған білімдерін тұжырымдай алатын оқу
материалдарын қолдану қажет.
Мұндағы басты мәселе – тақырыпқа байланысты білім деңгейін анықтай
отырып, жаңа өтілетін тақырыптан нені білу қажеттілігі туралы студентті де,
оқытушыны да ойландыру. Әрине, бұл оқытудың жаңа әдіс-тәсілдерін
пайдалануды талап етеді. Яғни, шығармашылық сабақты студенттер бұрыннан
білетін және сол сабақта білуге тиісті мәліметтер арасында байланыс
орнататын сұрақтарды қоюдан бастау орынды және құнды. Тұлғаның шығармашылық
сапасын дамыту сабақта және сабақтан тыс жұмыстарда шығармашылық
тапсырмаларды жүйелі пайдалану арқылы жүзеге асырылады.
Жоғары оқу орынының информатика курсының дамуы жайлы айтқанда,
студенттерге информатиканы оқытуда жаңа ақпараттық және телекоммуникациялық
технологияларды қолданудың ерекшеліктеріне тереңірек тоқталған жөн. Сәйкес
тәжірибе өтілі бар және оларды игеру білім беру электрондық ресурстарын
қолдануға негізделген информатиканы оқыту жүйесін құруда көп әсер етеді.
Телекоммуникациялық технологиялар және олармен байланысты электрондық
ресурстарға деген жаңа көзқарас адамзат қызметінің барлық саласында
коммуникациялық жүйенің пайдалануынан, қашықтықтан оқытуда компьютерлік
желілерді қолдану мүмкіндіктерінен, кәсіби қызметте болашақ маманның
телекоммуникациямен байланысты жұмыс істеуге дайындығының қажеттілігінен
туындап отыр.
Жоғары білім беру жүйесінде телекоммуникацияны қолданудың әдістемелік
және дидактикалық аспектілері жете зерттелмеген және қосымша ғылыми
зерттеулерді қажет етеді. Осыған байланысты бұндай технологиялардың
информатиканы оқытудың әдістемелік жүйесіне әсері бар. Телекоммуникация
құралдары мен электрондық ресурстарды енгізу информатикаға қатысты
пәндердің ғана емес, жоғары оқу орындарының көптеген басқа да пәндерін
оқытудың әдістері мен мазмұнын өзгертті.
Жоғары кәсіби білім беру жүйесінде педагогикалық қызметтің лекциялық
формасының дәстүрлі қолданылуына қарамастан-ақ, лекциялық сабақтарда оқу
материалдарын жасауда және көрсетуде компьютерлік құралдарды қолдану
шектеулі сипатта болып отыр. Педагогикалық мүмкіндіктердің молдығына
қарамастан, материалды-техникалық және кадрлық себептерге байланысты,
бұндай қолданылуларға қол жеткізу қиын болуда. Жоғары оқу орындарының
көпшілігінде қажетті компьютерлермен және видеотехникамен жабдықталған
лекциялық дәрісханалар жоқ, ал педагогикалық кадрлар талап етіліп отырған
кәсіби дайындық деңгейінде емес және информатиканы оқытуда жаңа оқу
материалын түсіндіруге электрондық ресурстарды қолдануға қабілетті емес.
Одан басқа, информатика бойынша қажетті бағдарламалық қамсыздандыруды
қалыптастыру мәселесі шешілмей қалып отыр[6].
Ақпараттық құралдардың, әсіресе телекоммуникациялық технологиялардың
курстық және дипломдық жобалар процесінде, сонымен бірге, студенттің
өзіндік жұмысы кезінде қолданылуы кең көлем алуда. Бұл факторлардың дамуы
Интернет желісінде электрондық ресурстарға қол жеткізу мүмкіндігінің
көбеюімен, мамандарды кәсіби дайындау саласына арналған интернет-
ресурстардың құрамының кеңейюімен сипатталады.
Жоғары білім беру жүйесінде электрондық ресурстар қолданушыларға
теорияны игеруде өздеріне ыңғайлы жекеше жағдай жасауға, тәжірибелік
зерттеулер жасауға, біліктіліктері мен дағдыларын жаттығу іс-әрекеттері
арқылы қалыптастыруға, өз-өзін бақылауға мүмкіндік жасайды. Бір
компьютерлік оқу бағдарламасы информатика бойынша топтық оқу жобасын және
курстық жобалауда студенттің өзіндік жұмысын ұйымдастыру үшін,
информатикадан ағымдағы, аралық және қорытынды бақылауды жүргізу үшін
лекцияда да, лабораториялық-практикалық сабақтада қолданылуы мүмкін.
Бүгінгі күні жоғары кәсіби білім беру жүйесінде информатиканы оқытуда
сервистік бағдарламалық құралдар, білім алушының білімін тестілеуге және
бақылауға арналған бағдарламалық құралдар, әртүрлі тренажерлар,
математикалық және имитациялық моделдеуге арналған бағдарламалық құралдар,
ақпараттық-анықтамалық жүйелер, автоматтандырылған оқыту жүйелері,
электрондық оқулықтар, эксперттік оқыту жүйелері, интеллектуалдық оқыту
жүйелері кеңінен қолданылып отыр. Осы айтылған түрлі жобадағы автоматты
ақпараттық өңдеулерді біріктіру тенденциясы жаңа білім беруде бір
түсінікпен, яғни білім беру электрондық ресурстары ретінде сипаттау керек
[9].
Педагогикалық зерттеулерде математикалық және имитациялық
моделдеулерге арналған бағдарламалық құралдар көп қолданылады. Бір жағынан,
моделдеу танымдық дамуды кеңейтеді, жоғары оқу орындарында студенттерді
дайындауда маңызды негізгі процестерді игеру әдістеріне сипатты, ал екінші
жағынан, информатиканы және оған қатысты басқа пәндерді оқыту үшін түрлі
техникалық және технологиялық объектілерді зерттеуде процестерді моделдеуді
жүзеге асыратын, MathCad, MathLab, Evrica, MicroCap, pSpice типті бергілі
фирмалардың жасаған көптеген әмбебап қолданбалы пакеттері бар. Осыған
байланысты жоғары оқу орындары түлектерінің көрсетілген құралдарды кәсіби
қолдану мүмкіндіктері мен игеруі уақыт талабы және мүшелері өзінің кәсіби
қызметінде ақпараттық технологияларды көп қолданатын жаңа ақпараттық
қоғамның даму бағыты болып отыр.
Республикалық білім беру жүйесінің барлық деңгейінде білім алушының
білім деңгейін тестілеу және бақылауға арналған бағдарламалық құралдар
кеңінен қолданылуда. Бұл тенденция жоғары оқу орындарында информатиканы
оқытуда да сипатты. Осындай компьютерлік құралдар мен білім беру
электрондық ресурстары оқытушыларды көп вариантты жеке практикалық
тапсырмалар мен олардың орындалуын бақылаудың ескішіл жұмыстарынан
құтқарды. Білім алушының білімін жиі бақылап отыру болашақ маманның білімге
деген қызығушылығын арттыруға мүмкіндік жасайды.
Сонымен, студенттерге информатиканы оқытуда қолданылатын электрондық
ресурстардың негізгі түрлері мыналар болып табылады:
- жалпы бағыттағы сервистік бағдарламалық құралдар;
- білім алушының білім, біліктілік және дағды деңгейін өлшеуге және
бақылауға арналған бағдарламалық құралдар;
- электрондық тренажерлар;
- математикалық және имитациондық моделдеуге арналған бағдарламалық
құралдар;
- виртуалды лабораториялық бағдарламалық құралдар;
- ақпараттық-іздеу анықтамалық жүйелері;
- автоматтандырылған оқыту жүйелері;
- электрондық оқулықтар;
- эксперттік оқыту жүйелері;
- интеллектуалдық оқыту жүйелері;
- кәсіби қызметті автоматтандыру құралдары.
Информатика бойынша электрондық ресурстар мен оларды жасауға қажетті
материалдар олардың дидактикалық потенциал деңгейіне байланысты негізгі үш
топқа біріктіріледі.
Бірінші топқа декларативті электрондық ресурстар – информатика бойынша
оқу немесе әдістемелік басылымдар баспаларының компьютерлік көшірмелері,
аудио- және видеожазбалар жатады. Бұндай ресурстар негізінен информатика
курсының бір тақырыбының оқу мәтіндік және оның графикалық иллюстрациясы
түріндегі теориялық материалдардан, оқытушылар мен студенттерге арналған
нұсқаулардан, есептер мен тапсырмалар жинақтарынан тұрады. Сандық аудио-
және видеофрагменттердің көмегімен информатика бойынша лекциялар жазбалары
орналасады. Бұндай ресурстардың дидактикалық мақсаты – информатика курсының
оқу материалдарымен бастапқы танысу және оны қабылдау.
Бірінші топтың ресурстары нәтижесінде толық құнды электрондық
ресурстар жасалатын бастапқы материал сипатында болады.
Екінші топтағы электрондық ресурстар да декларативті құралдарға жатады.
Екінші топқа компьютерлік оқулықтар, виртуалды оқу кабинеттері және
информатика бойынша тестік компьютерлік жүйелер жатады, негізгі
дидактикалық функциялары – білімді ұғыну, бекіту және бақылау.
Информатика бойынша электрондық ресурстардың үшінші тобына виртуалды
тренажерлар, виртуалды оқу лабораториялары және басқа да ақпараттық
компьютерлік жүйелер жатады. Бұндай оқыту құралдарының ерекшеліктері
олармен жұмыс істеуде игерілетін объектіні немесе процесті математикалық
моделдеу, информатика және қосымша пәндер саласында зерттеуді басқару
режимінде оқу тапсырмаларын шешуде студенттерді қолдайтын арнайы
интерфейстер қолдану болып табылады.
Үшінші топтағы электрондық ресурстардың негізгі дидактикалық мақсаттары
информатика курсына арналған игерілетін объекті немесе процестің зерттеу
қасиеттерін дамыту және қалыптастырудан тұрады.
Қазіргі білім беру саясатындағы кезек күттірмес кешенді міндеттер –
білім мазмұнына жаңалық енгізудің тиімді әдістерін іздестіру, оларды жүзеге
асыратын мұғалімдерді даярлау, олардың кәсіби біліктілігін сапалы да, жаңа
деңгейге көтеру болып табылады.
1.7. Оқушылардың ақпараттық мәдениеті ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
КІРІСПЕ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
I. ҚАЗАҚСТАНДА ЭЛЕКТРОНДЫҚ БІЛІМ РЕСУРСТАРЫН ДАМЫТУ МӘСЕЛЕЛЕРІ
1. Электрондық оқыту жүйесі туралы түсінік . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . 7
1.1.1. Электрондық оқыту жүйесінің мақсаты мен міндеттері. . . . . . . . .
. . . . .9
1.1.2 Электрондық оқыту жүйесін нормативті-құқықтық қамтамасыз ету... .10
1.2. Оқу үдерісінде ақпараттық –коммуникациялық технологияны пппп п қолдану
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
1.3. Сандық білімдік ресурстарды дамыту .. . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . 12
1.4. Электрондық оқыту жүйесін пайдаланушыларды даярлау. . . . . . . . . .
. .13
1.5. Электрондық оқыту жүйесін енгізу кезеңдері мен индикаторлары . . . .
.14
1.6.Педагог мамандардың ақпараттық құзырлықтарын қалыптастыру
мәселелері . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .16
1.7. Оқушылардың ақпараттық мәдениеті ұғымының қалыптасуы. . . . . . . .
24
II. САНДЫҚ МАШИНАЛАРДЫҢ АРИФМЕТИКАЛЫҚ ЖӘНЕ
ЛОГИКАЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
2.1. Есептеуіш техниканың даму тарихы,қазіргі заманғы компьтерлердің
даму кезеңдері . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28
2.2. Компьютердің арифметикалық негіздері.санау жүйелері
туралы түсінік . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . .34 2.3. Сандарды бір санау жүйесінен
екіншісіне ауыстыру . . . . . . 37 2.4. Бөлшектерді ондық санау жүйесінен
басқа жүйеге ауыстыру . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39 2.5. Екілік арифметика . . . . . .
. . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . 41 2.6. ЭЕМ-де
ақпаратты кодтау . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44
2.7. Логикалық ақпарат және компьютердің логикалық негіздері . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . 46
2.8. Логикалық шама, айнымалы, өрнек . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . .47
2.9. Логикалық амалдар . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . 48
III. КОМПЬЮТЕРДІҢ АРИФМЕТИКАЛЫҚ-ЛОГИКАЛЫҚ НЕГІЗДЕРІН ОҚЫТУДЫҢ ӘДІСТЕМЕЛІК
ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
3.1. Cанау жүйелері тақырыбын оқытудың әдістемелік ұсыныстары . . . . .
50
3.2. Логика тілі және оның базалық курстағы орны . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . .55
3.2.1. Математикалық логиканың негізгі ұғымдары . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . .57
3.2.2. Электронды кестелердегі математикалық логика . . . . . . . . . . .
. . . . . . 59
3.2.3. Бағдарламалаудағы математикалық логика . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . 60
3.2.4. Деректер қорындағы математикалық логика . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . .61 3.3. Зертханалық жұмыс тапсырмалары . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62
VI.ҚОРЫТЫНДЫ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . .. . .65
V.ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . .66
ҚОСЫМШАЛАР
КІРІСПЕ
ХХІ ғасыр – бұл ақпараттық қоғам дәуірі, технологиялық мәдениет
дәуірі, айналадағы дүниеге, адамның денсаулығына, кәсіби мәдениеттілігіне
мұқият қарайтын дәуір.
Білім беру үрдісін ақпараттандыру – жаңа ақпараттық технологияларды
пайдалану арқылы дамыта оқыту, дара тұлғаны бағыттап оқыту мақсаттарын
жүзеге асыра отырып, оқу – тәрбие үрдісінің барлық деңгейлерінің тиімділігі
мен сапасын жоғарлатуды көздейді.
Біріккен ұлттар ұйымының шешімімен ХХІ ғасыр –ақпараттандыру ғасыры деп
аталады. Қазақстан Республикасы да ғылыми – техникалық прогрестің негізгі
белгісі – қоғамды ақпараттандыру болатын жаңа кезеңіне енді.
Ақпараттық қоғамның негізгі талабы – оқушыларға ақпараттық білім
негіздерін беру, логикалық – құрылымдық ойлау қабілеттерін дамыту,
ақпараттық технологияны өзіндік даму мен оны іске асыру құралы ретінде
пайдалану дағдыларын қалыптастырып, ақпараттық қоғамға бейімдеу.
Олай болса, ақпараттық бірліктердің білімге айналуы әлемнің жүйелік –
ақпараттық бейнесін оқушылардың шығармашылық қабілеттері мен құндылық
бағдарларын дамыту арқылы қалыптастыруды көздейтін, адамның дүниетанымының
құрамдас бөлігі болып табылатын интеллектуалды дамуды
қалыптастырудың бір жолы.
Ақпараттық бірлікті қалыптастыру: мектептің материалдық -техникалық
базасына; ақпараттық қоғам саясатының мақсаты мен міндеттеріне; оқушылардың
ақпараттық мәдениетін қалыптастыру жүйесіне;
оқушылардың жас ерекшеліктері мен меңгеру қабілеттеріне, педагог
мамандардың информатикадан білім деңгейлерінің сапасы мен шеберліктеріне,
оқу – тәрбие бағытының ақпараттық қоғам бағытымен өзара байланысына
тәуелді.
Педагогикалық мүмкіндіктердің молдығына қарамастан, материалды-
техникалық және кадрлық себептерге байланысты, бұндай қолданылуларға қол
жеткізу қиын болуда. Жоғары оқу орындарының көпшілігінде қажетті
компьютерлермен және видеотехникамен жабдықталған лекциялық дәрісханалар
жоқ, ал педагогикалық кадрлар талап етіліп отырған кәсіби дайындық
деңгейінде емес және информатиканы оқытуда жаңа оқу материалын түсіндіруге
электрондық ресурстарды қолдануға қабілетті емес. Одан басқа, информатика
бойынша қажетті бағдарламалық қамсыздандыруды қалыптастыру мәселесі
шешілмей қалып отыр.
Ұсынылып отырған жипломдық жұмыстың көкейкестілігі – білім беру жүйесінде
электрондық білім ресурстарын пайдалану , оны жасақтау мәселелерінен
туындап отыр.
Осы айтылған мәселелер дипломдық жұмыстың тақырыбына арқау болды.
Дипломдық жұмыстың негізгі мақсаты - электрондық есептеуіш
машиналарында қолданылатын негізгі санау жүйелері туралы білімді
қалыптастыра отырып, орта мектепте санау жүйесін оқыту әдістемесін
жетілдіру, осы тақырыпқа байланысты білім беру ресурстарын даярлау болып
табылады.
Дипломдық жұмыстың негізгі зерттеу объектісі – информатика пәнінде
компьютердің арифметикалық және логикалық негіздерін оқыту әдістемесі.
Зерттеу пәні - оқушылардың бойында компьютердің арифметикалық және
логикалық негіздері түсінігін қалыптастыру және осы тақырыпты оқытудың
әдістемелік ерекшеліктерін қарастыру.
Дипломдық жұмыс кіріспеден, үш бөлімнен, қорытындыдан, пайдаланған
әдебиеттер тізімінен және қосымшадан тұрады.
Кіріспеде зерттеудің көкейкестілігі негізделеді, жұмыстың мақсаты,
нысаны, пәні анықталады және жұмыстың нәтижесі баяндалады.
Қазақстанда электрондық білім ресурстарын дамыту мәселелері атты бірінші
бөлімде еліміздің білім жүйесінде енді қалыптасып келе жатқан электрондық
оқыту жайлы, электрондық оқыту жүйесін енгізудің мақсаттары мен міндеттері,
білімдік ресурстардың даму жағдайлары туралы айтылады.
Сандық машиналардың арифметикалық және логикалық негіздері деп аталатын
екінші бөлімде санау жүйелері мен логикалық математика туралы негізгі
түсініктер беріледі.Осы бөлімде теориялық материалдарды негіздеу
мақсатында Компьютердің арифметикалық-логикалық негіздерін оқытудың
әдістемелік ерекшеліктері атты үшінші бөлімде тақырыпты оқыту бойынша
әдістемелік нұсқаулар беріліп, мысалдармен түсіндіріледі. Жұмыстың
практикалық нәтижесінде Компьютердің арифметикалық-логикалық негіздерін
оқытудың әдістемелік ерекшеліктері тақырыбын толық қамтыған әдістемелік
нұсқаудың электрондық нұсқасы даярланды.
Әдістемелік нұсқауда санау жүйелері туралы қысқаша түсінік беріліп,
орындалатын амалдар және сандарды бір санау жүйесінен екіншісіне ауыстыру
тәсілдері мысалдар арқылы көрсетілген. ЭЕМ-нің логикалық принциптерінің
қызметі жайлы білу үшін екілік санау жүйесінің негізін білумен қатар,
алгебра логикасының да элементтерін оқып үйрену қажет.Әдістемелік нұсқау
информатика пәні мұғалімдері мен білімгерлерге ұсынылады.
Қорытындыда зерттеудің негізгі нәтижелері, қағидалары тұжырымдалады,
ғылыми-әдістемелік ұсыныстар беріледі.
Қосымшада санау жүйелері туралы білімді жетілдіретін материалдар
берілген.
I.ҚАЗАҚСТАНДА ЭЛЕКТРОНДЫҚ БІЛІМ РЕСУРСТАРЫН ДАМЫТУ МӘСЕЛЕЛЕРІ
1. Электрондық оқыту жүйесі туралы түсінік
Әлемдік тәжірибеде электрондық оқыту қазiргi бiлiмнiң ажырамас
бөлiктерінің бірі болып табылады. Электрондық оқытуды тарату деңгейі
бойынша Қазақстан АҚШ, Финляндия, Сингапур, Оңтүстiк корея, Канада,
Австралия, Жаңа Зеландия елдерімен салыстырғанда бірнеше жылға артта қалып
келеді. Бұл елдерде жасалған білім беру үлгілері экономиканың жедел түрде
дамуына және елдің бәсекеге қабілеттілігін арттыру болып табылатын
стратегиялық мақсаттарға табысты жетуге жұмыс жасайды [1].
Қазақстанның бәсекеге қабілеттілігінің ауқымды индексі мектептердiң
Интернет желісіне енуі көрсеткішіне сәйкес позициялық төмендеуі байқалды,
атап айтсақ, 2007 жылы 50 орыннан 2008 жылы 54 орынға, 2009 жылы 56
орыннан 2010 жылы 64 орынға дейін төмендеді.
Ақпараттандыру саласындағы білім беру ұйымдарының материалдық-техникалық
базасының ағымдағы жай-күйі электрондық оқыту жүйесінің енгізілуіне өту
дайындығы жеткіліксіз деп сипаттауға болады.
Республикадағы 2005-2010 жылдарға арналған білім беруді дамытудың
Мемлекеттік бағдарламасының қабылдануынан кейінгі соңғы жылдары білім беру
ұйымдарында технологиялық инфрақұрылымдар жедел дамып келеді. Сонымен,
қазіргі таңда республика бойынша 1 компьютерге 16 оқушыдан келеді.
Республика мектептеріндегі компьютерлердің жергілікті желіге қосылғаны 14%-
дан 24% -ға дейін құрайды. 3385 мектеп пен 346 техникалық және кәсіптік
білім беру ұйымдары интерактивтік тақталармен, 3450 лингафондық және
мультимедиа кабинеттерiмен жабдықталған. Мектептердің 37,3 % кең жолақты
интернет желісіне қосылған, оқулықтардың 90%-ы сандық форматтарға
ауыстырылған.
Сонымен қатар республикадағы педагогтардың компьютерлермен қамтамасыз
етілуі туралы статистикалық есеп жүргізілмейді. Педагогтарға белгіленген
тәртіп бойынша 1 компьютерге 4 педагогтың келуі қалыпты жағдайға жатпайды,
өйткені қазіргі мектепте әрбір педагогке 1 компьютер тиесілі болуы керек.
Білім беру ұйымдарында инфрақұрылымның дамуы мен бақылап отыруы және
АКТ әкімшілігі туралы мәселелер АКТ-қызметкерлерінің жоқтығынан информатика
мұғалімдеріне жүктеліп отыр.
Мультимедиялық білім бағдарламалары мен электрондық оқулықтар
формасында білім ресурстарын құру бойынша Министрлікте шаралар қолданылуда.
Дегенмен, жасалған электрондық оқулықтар, құралдар және бағдарламалар CD
және DVD тасымалдаушы құралдармен беріледі, бірақ веб-бағдарланған және
Интернет арқылы бірнеше рет қолдануға мүмкін болмай отыр.
Республикада электрондық оқыту саласында ҚР Ст 34.016-2004 Техникалық
және қашықтықтан оқытудың программалық құралдары. Жалпы техникалық
талаптар мен ҚР Ст 34.017-2005 Ақпараттық технологиялар. Электрондық
басылым қабылданған. Электрондық оқу курстарын жасауда авторлардың
Халықаралық стандарттардағы талаптарды негізге ала отырып,
e-learning жүйесiнiң SCORM стандартымен үйлесімділігін қамтамасыз ету
қажет. Алайда, қазақстандық электрондық өңдеулер үшiн бiлiм стандарттары
әзірге ұсыныс түрінде болып отыр.
2008 жылы Оқулықтарды, оқу-әдістемелік кешендер мен құралдарды
даярлау, сараптамадан өткізу мен баспадан шығару жұмыстарын ұйымдастыру
туралы Ереже бекітілген.
Алайда, қолданысқа жіберліген оқу әдебиеттері, оның ішінде,
электрондық оқулықтар Интернетте жарияланбағандықтан, білім ресурстарын
пайдаланушылар жеткілікті деңгейде қолдана алмай отыр.
Электрондық оқулықтарды жасайтын педагогтардың авторлық құқығын алу
мен оны дамыту өзекті мәселелердің бірі болып отыр. Бүгінгі таңда мұндай
ресурстарға қойылатын бірыңғай талаптар анықталмаған, электрондық оқу
материалдарын жасайтын педагогтарды ынталандыру мен марапаттау механизмі
жасалмаған. Ең үздік жасақтамалардың рейтингісі жүргізілмейді.
Электрондық оқыту жүйесінің қызметінің негізгі шарттарының бірі үздік
халықаралық тәжірибелердің талаптарына сәйкес оқу үдерісінің ашықтығын
қамтамасыз ету болып табылады және оқу нәтижелерін бағалау бойынша
Халықаралық қауымдастықтың TIMSS, PISA сияқты халықаралық рейтингілерін
қазақстандық білім беру позицияларын айқындау мақсатында жүргізу қажет.
Қазақстандық білімдік орта білім беру ұйымдары, аймақтық білім
басқармалары мен Министрліктің ведомстволық құрылымдары Интернет сайтында
берілген. Электрондық білім ресурстарының каталогтарын Интернетте тек
сайтты жасақтаушылар ғана жариялай алады. Қазақстан сайттарының бірыңғай
тізбелерінің жоқтығы, білім саласында кең көлемдегі ақпараттың таралуына,
білімді ақпараттандыру бойынша қазақстандық білім ресурстарының кеңінен
таралуына кедергі келтіріп отыр [1,7].
Қазіргі ақпараттық білімдік орта барлық қатысушыларды біріктіруі тиіс:
Министрліктің құрылымдық бөлімдері мен ведомстволық құрылымдары, аймақтық
Білім басқармалары, білім беру ұйымдарының басшылар мен педагогтары,
оқушылар мен олардың ата-аналары.
Интернет – барлық қатысушылардың қажеттіліктерінің өзара
әрекеттесулерін есепке алуы мен ақпараттарды жіберудің ашықтығын қамтамасыз
ету желісі.
Сонымен бірге бiлiм беру үрдістерінің ақпараттық жүйелері мектеп
басшылары, ұстаздармен және тәрбиешiлермен оқушылардың үлгерiмi туралы
ақпараттарды алу үшін ата-аналардың қатысуын, өзара ақпараттар алмасуды
қамтамасыз етуi керек. Өткізілетін байқаулар мен олимпиадалардың
нәтижелері, әр түрлi пәндер бойынша тестілер туралы толық ақпараттар және
Ұлттық бірыңғай тестке даярлану Интернет арқылы қолжетімді болуы қажет.
Электрондық оқыту жүйесі жергілікті желі мен ауқымды Интернет желісін,
желілік технологияларды белсенді қолдану арқылы ұйымдастырылатын
қашықтықтан оқытудың мүмкіндіктері де енеді.
АҚ Ұлттық ақпараттандыру орталығының Интернет-сайтында қашықтықтан
оқытудың ашық жүйесі Moodle (www.moodle.nci.kz) орналасқан. Ол
көпфункционалды модульдік орта LMS (Learning Management System) және білім
берудегі технологиялар үшін халықаралық стандарттар негізінде
стандартталған жүйе болып табылады. Сонымен бірге бұл жүйе Интернет
желісіне ену мүмкіндігінің жеткіліксіздігінен Қазақстанда бұл жүйені
пайдаланушылар жан-жақты қолдана алмады.
Сонымен, электрондық оқыту жүйесін қолдану оқу үдерістеріндегі барлық
қатысушылардың өзара әрекеттесуі жағдайында тек олардың кiрiгуiнiң
нәтижесінде тиімді болады.
1.1.1 Электрондық оқыту жүйесінің мақсаты мен міндеттері
Орта білім беру үшін электрондық оқытудың бірыңғай жүйесінің мақсаты:
Білім беру процесінің барлық қатысушыларының үздік білім беру
ресурстары мен технологияларына тең қол жеткізуін қамтамасыз ету.
Қойылған мақсаттарға жету үшін келесі міндеттерді шешу жеткілікті:
- Электрондық оқыту жүйесін нормативтік-құқықтық қамтамасыз етуді
дамыту;
- Білім беру ұйымдарының технологиялық инфрақұрылымын дамыту;
- Оқу үдерісінде ақпараттық-коммуникациялық технологияны қолдануды
дамыту;
- Сандық білім ресурстарын дамыту;
- Ұйымдастырушылық қамтамасыз ету және электрондық оқыту жүйесін
пайдаланушыларды даярлау.
1.1.2 Электрондық оқыту жүйесін нормативті-құқықтық қамтамасыз ету
Электрондық оқыту жүйесінің қызметін қамтамасыз ету үшін келесі
бағыттар бойынша нормативтік-құқықтық базаны жасау талап етіледі:
- Оқушылардың қорытынды аттестациясының нәтижесін негізге ала
отырып, электрондық оқыту жүйесін ұйымдастырудың нормативтік
базасын жасау;
- Қолданыстағы мемлекеттік білім стандарттары мен оқу
бағдарламаларына АКТ-ны қолдану негізінде пәндер бойынша
оқушылардың біліміне, біліктілігіне және дағдысына қойылатын
талаптарды енгізу;
- Білім беру ұйымдары үшін электрондық оқыту жүйесінің
программалық және техникалық қамсыздандыру тізімімен ұсынылған
талаптарға сәйкес бірыңғай корпоративтік стандарт жасау;
- Электрондық оқытудың бірыңғай жүйесін пайдаланушылардың ұжымдық
және жеке жұмыс тәртібін құру;
- Таратуға жіберілген сандық білім ресурстарын қолдану бойынша
әдістемелік нұсқау қорын құру;
- Сандық білім ресурстарын қолдану үшін әдіскерлер мен
оқытушыларды кәсіби және кадрлардың АКТ-құзырлылығын
қалыптастыруға даярлау жүйесін құру,
- АКТ-ны қолдану арқылы оқытушылардың жасаған үздік оқу
материалдарын тарату механизмін құру;
- Сандық білім ресурстарын құру, талдау және тарату;
- Сандық білім ресурстары бойынша эксперттік кеңес жұмысын
ұйымдастыру.
Орта білім беру ұйымдарының технологиялық инфрақұрылымыны келесі
компоненттер енуі тиіс:
➢ Білім беру ұйымдарының оқу кабинеттерін жаңа типті
компьютерлермен, сервермен, мультимедиялық және перифериялық
жабдықтармен жабдықтау (мысалы, әрбір педагогқа компьютер,
1 компьютерге 1-2 оқушыдан);
➢ Білім беру ұйымдарында жергілікті желіні құру (құрылымдық арналы
желілер, Wi-Fi желісі) және мекеме ішіндегі оқу және жұмыс
кабинеттеріндегі жұмыс орындарын біріктіруге негізделген
серверлік жабдықтар;
➢ Білім беру ұйымдарында Интернет желісіне еркін ену мен
оқытушылар арасында өзара электрондық ақпараттық алмасуды
ұйымдастыру үшін корпоративтік желі;
➢ Кең жолақты Интернет желісіне ену (секундына жылдамдығы 4-тен 10
Мегабитке дейін);
➢ Электрондық оқыту жүйесінің білім беру салаларының Интернет-
порталы;
➢ Білім беру ұйымдарының ақпараттық ресурстарына қолжетімділігін
қамтамасыз ететін Интернет-сайттар;
➢ Серверлік бөлмелердің талаптарына сәйкес серверлік жабдықтар.
.
Тәжiрибе көрсеткендей, технологиялық инфрақұрылымның дамуы және оның
жұмыстарын қадағалап отыру ақпараттық жүйелердiң қызметінсіз АКТ-ны қолдану
шаралары тиiмсiз екендігі анықталды.
Білім беру ұйымдарындағы жекеленген инфрақұрылым компоненттері
желілік технологиялар мен қазіргі Интернет қызметтерінің мүмкіндіктерін
пайдалана отырып, бірыңғай электрондық оқыту жүйесіне біріктірілуі керек
2. Оқу үдерісінде ақпараттық –коммуникациялық технологияны қолдану
Халықаралық тәжірибе оқу үдерісінде АКТ-ны тиімді пайдалану
e-learning өнеркәсiптiк шешiмдерiнiң қолдануында қамтамасыз
етiлгенiн көрсетедi.
Электрондық оқыту жүйесінің тиімділігі оқу үдерісінде АКТ-ның
графикалық, мультимедиялық мүмкіндіктерін пайдалану мен оқу материалдарын
игеруде интерактивтік ойындарды қолдану оларды сапалы, әрі тиімді түрде
меңгеруге ықпал етеді. Мысалы, электрондық білім саласындағы жетекші
елдердің бірі саналатын Оңтүстік Корея тәжірибесінде оқушылардың 80% e-
learning қолдану жүйелерi пәндер бойынша тестердiң нәтижелерiн жақсартуға
мүмкiндiк беретiндігі көрсетілген [2].
Электрондық оқыту жүйесі оқушылардың қабілеті мен танымдық
қызығушылығын дамытады және өөдігінен білім алу дағдысын қалыптастырады.
Электрондық оқыту жүйесі қазіргі білім берудің өмір бойы білім алу мен
баршаға ортақ білім беру қағидаларына сәйкес оқушылдардың жеке және
ұжыммен жұмыс жасауына жағдай жасалуы тиіс.
Электрондық оқыту жүйесінің негізгі қызметтері:
1. Электрондық оқыту жүйесінде мектептегі оқыту ұзақтығына сәйкес
әрбір оқушының білім деңгейі мен оқыту статистикасы (ұзақтығы, мазмұны,
бағалау, т.б.) берілуі керек.
2. Жүйенің басқа қызметінде пәндер бойынша тест болады, емтиханға
дайындық барысында оқушылардың өздігінен білімін тексеру жүргізіледі.
3. Электрондық оқыту жүйесінде мектеп әкімшілігінің келесі қызметтері
іске асырылатын болады: оқу жоспарын, сабақ кестесін құру, педагогикалық
жүктеменің мәні мен оның есептелуі, есептер мен статистикалық формаларды
құру, электрондық журналдар мен хабарлама тақталарын жүргізу.
4. Электрондық оқыту жүйесі сабақтар және конспекттердiң жасауы,
халықаралық стандарттармен үйлесiмдi форматьтар үшiн құрал-сайман
педагогтар үшін берілуі керек.
5. Жүйеге қатысушылардың ұжымдық жұмысты және педагогтардың
қоғамдастығын қамтамасыз ететін байланыс құралдары (форумдар, чаттар,
конференция) үшін ауқымды және жергiлiктi жүйе қажет.
6. Электрондық оқыту жүйесі инфрақұрылымының қызмет көрсетуiн
аутсорсинг негiзде әр түрлi желілік сервистер, программалық қамтамасыз
етудiң жаңа версияларын басқару функцияларын қамтамасыз ететiн
орталықтандырылған архитектурада негiзделуi керек. Жүйенiң ұқсас
архитектурасы инфрақұрылымның қызмет көрсету құнының төмендеуіне байланысты
АКТ-мамандарының санын азайтады, ақпараттық қауiпсiздiк саясатын
қамтамасыз етедi.
3. Сандық білімдік ресурстарды дамыту
Электрондық оқыту жүйесінде желiде еркiн таралатын оқу материалдары бар
ашық бiлiм беретiн қорлары болады.
Жасалынған электрондық ақпараттық ресурстары және мультимедиалық
бiлiм жасақтамалары еркiн аударылып, электрондық оқыту жүйесінде Интернет
арқылы қолданылуы керек.
Электрондық оқыту жүйесіндегі ақпараттық ресурстарға оқу теледидарының
цифрланған материалдары енетін болады [1].
Электрондық оқыту жүйесі бойынша арнайы жабдықтаушылардың инварианттық
және вариативтік сандық білім ресурстары құрылатын болады:
- сапалы білім нәтижелеріне жетуге бағдарланған;
- пәндiк салалардың оқу бағдарламасы немесе бiр немесе бiрнеше нақты
тақырыптар, бөлiмдер бойынша бiлiм беру үрдісінің субъектілерiнiң қолдайтын
қызметтерiне негізделген;
- ғылыми нәтижелерді негізге ала отырып, зерттеушілік сипаттағы оқу
модульдеріне бағытталған;
- арнайы энциклопедиялар (өнер, тарих, география, т.б.);
- географиялық карталар және жердiң жасанды серiгiнен алған суреттердiң
жиынтығына негiзделген бiлiм беру ортасы;
- хронологиялық қағидалар бойынша құрастырылған материалдар жиынтығы
(уақыт ленталары);
- виртуальдық зертханалар немесе оның құбылыстарын зерттеуге
негізделген модельдер;
- ақпараттық көздер жинақтары;
- күрделі интерактивтік оқу материалдары (мысалы, Менделеевтің
интерактивтік кестелері, композициялық талдауы, архитектуралық ескерткiштiң
үш өлшемдi үлгiсi, жұлдызды аспан атласы және т.б.).
Электрондық оқыту жүйесінде педагогтар өздерінің оқу құралдары мен
тестілерін құруы мүмкін. Олардың жұмысы мәтiндiк және графикалық
редакторлар мен орталарда, мысалы, Microsoft Word, Microsoft PowerPoint,
Adobe Flash, Adobe Photoshop оқу контентiн жасаудың бiрыңғай жүйесімен
стандартталатын болады.
Оқу материалдарын жасау жүйесі барлық педагогтарға кез келген орын мен
кез келген уақытта Интернет арқылы жаңа және сапалы үлгiлер мен
электрондық түрдегi бiлiмдердi беру формасын құруға мүмкiндiк бередi. Осы
мақсатта үздік электрондық оқу материалдарын жасайтын шығармашыл
педагогтарды мадақтау мен ынталандырудың тетіктерін құру талап етіледі.
Білім беру ұйымдарының оқу үдерісінде және өздігінен білім алушыларға
қолдану үшін озық педагогтардың тақырыптық сабақтар циклі мен дәрістерінің
бейнежазбаларының қорын құру жеткілікті. Сабақтардың бейнежазбаларының
қорларын Интернет желісі, жергілікті желіде, офф-лайн режимінде және жай
компьютерлерде көруге болады. Мұндай оқу бейнематериалдары шағын
жинақталған білім беру ұйымдарында, оқу-материалдар қоры мен технологиялық
инфрақұрылымы төмен білім беру ұйымдарына қажет болады. Электрондық оқыту
жүйесіне онлайн режимінде қосылмаған, жергілікті желілерге қосылған
компьютерлері бар білім беру ұйымдары үшін жаңартылған білім беру
ресурстарын CD және DVD-тасымалдаушыларға жазып қолдануға болады.
Жеке міндеттердің бірі ретінде мүмкіндігі шектеулі балаларды оқыту
үшін мамандандырылған сандық білім ресурстарын жасау және контент-
провайдерлерін жеткізу болып табылады.
1.4.Электрондық оқыту жүйесін пайдаланушыларды даярлау
Электрондық оқыту жүйесінің қызметі институционалдық қолдауды талап
етеді. Осы мақсатта білім беру ұйымдарында электрондық оқыту жүйесін енгізу
үшін ұйымдастырушылық құрылым құрылады немесе анықталады. Ұйымдастырушылық
құрылымның қызметіне электрондық оқыту жүйесін енгізу жағдайында білім беру
ұйымдарын ақпараттандырудың мониторингтік көрсеткіштері мен бақылау
енгізілетін болады. Мұнда білім беру ұйымдарында электрондық оқыту жүйесін
қолдану деңгейінің өлшемдік көрсеткіштері жасалып, қолданылатын болады.
Сандық білім ресурстарын бағалау бойынша жоғары мамандандырылған
педагогтар мен әдіскерлер санынан құралған эксперттік кеңес құру талап
етіледі.
Ұқсас құрылымдар қолданылатын сандық білім ресурстарының сапалық
белгілерін құрастырумен қамтамасыз етуге және электрондық оқыту жүйесінiң
тиiмдiлiгiн бағалай алады.
Астана қаласы, Ақмола, Атырау, Шығыс Қазақстан, Қарағанды, Оңтүстiк
Қазақстан облыстарының бiлiм беру ұйымдарында жүргізілген сауалнамалар
мәліметтері бойынша мектептердегі АКТ-сертификатталған педагогтар саны
орташа есеппен 52%. құрайды.
Аймақтық біліктілікті арттыру институттары мен оқу-әдістемелік
кабинеттердің бағдарламасын жасап, үйрету курстарын сандық білім
ресурстарын қолдану үшін әдіскерлер мен оқытушыларды кәсіби және кадрлардың
АКТ-құзырлылығын қалыптастыруға даярлауға негіздеп ұйымдастыру қажет. Осы
мақсатта сандық білім ресурстары бойынша жеке әдіскер даярланып, штатқа
мамандандырылған әдіскер ретінде енгізу қарастырылуы керек.
Бiлiм беру ұйымдарында электрондық оқыту жүйесін енгізу мен оның
жұмысын қадағалап отыру үшін технологиялық инфрақұрылымды әкiмшілік
басқаруды қамтамасыз етуi үшiн қосымша АКТ-маманы штаттық бірлігін енгізу
талап етіледі. Сонымен бірге білім беру ұйымдарының ішінде ақпараттандыру
үрдісін басқару мен оны үйлестіру үшін ұйымдасрыушылық құрылымына
директордың ақпараттандыру ісі жөніндегі орынбасарын штаттық бірлігін
енгізу қарастырылуы керек.
1.5. Электрондық оқыту жүйесін енгізу кезеңдері мен индикаторлары
Электрондық оқытудың бірыңғай жүйесі кезеңдер бойынша енгізілетін
болады.
Орта білім беру ұйымдарында жүйені енгізудің 1-кезеңі: 2011-2015
ж.ж., 2-кезеңі: 2016-2020 ж.ж.
Тұжырымдаманы іске асыру нәтижелері келесілер болып табылады:
1. Орта білім беру ұйымдарында электрондық оқыту жүйесін енгізу, оның
ішінде, жылдар бойынша:
2011-2015 оқу жылдары аяғында – 1 кезең, орта білім беру ұйымдарының жалпы
санының 50 % -ы
2016-2020 оқу жылдары аяғында – 2 кезең, орта білім беру ұйымдарының жалпы
санының 90 % -ы.
2. Электрондық оқыту жүйесінің технологиялық инфрақұрылымын дамыту, оның
ішінде:
өткізу қабілеті 4-тен 10 Мбитсек дейінгі кең жолақты Интернет желісіне
қосылатын білім беру ұйымдарының саны, жылдар бойынша:
2015 жыл - орта білім беру ұйымдарының жалпы санының 50 % -дан жоғары,
2020 жыл - орта білім беру ұйымдарының жалпы санының 90 % -дан жоғары;
Бір компьютерге щаққандағы педагогтар саны, жылдар бойынша:
2015 жылдың аяғында – 1 компьютерге 4 педагогтан артық емес;
Бір компьютерге шаққандағы оқушылар саны, жылдар бойынша:
2015 жыл - 1 компьютерге 10 оқушыдан артық емес,
2020 жыл - 1 компьютерге 1-2 оқушыдан артық емес;
Орта білім беру ұйымдарында жалпы компьютер санына шаққанда
жергілікті желіге қосылған компьютерлер санының қатынасы, жылдар
бойынша:
2015 жыл – 50 %-дан жоғары,
2020 жыл – 90 %-дан жоғары;
Жалпы педагогтар санына щаққанда электрондық пошта мен арнайы
веб-блогы бар педагогтар санының қатынасы: 2015 жылға
- 80 %-ға дейін.
3. Сандық білім ресурстарын дамыту
Жалпы білім беретін пәндердің жалпы санына шаққандағы АКТ мен
сандық білім ресурстары қолданылатын пәндер санына қатынасы:
2015 жылдың аяғында – 50 %-дан жоғары,
2020 жылдың аяғында – 90 %-дан жоғары;
Орта білім беру жүйесінде АКТ-ны қолдану бойынша нормативтік-құқықтық
базаны қамтамасыз етуді жетілдіру
Келесі бағыттар бойынша реттеуші құжаттар мен нормативтік-құқықтық
актідер жасалатын болады:
- Оқушылардың қорытынды аттестациясының нәтижесін негізге ала отырып,
электрондық оқыту жүйесін ұйымдастыру;
- Қолданыстағы мемлекеттік білім стандарттары мен оқу бағдарламаларына АКТ-
ны қолдану негізінде пәндер бойынша оқушылардың біліміне, біліктілігіне
және дағдысына қойылатын талаптарды енгізу;
- орта білім беру ұйымдары үшін бірыңғай корпоративтік стандарт жасау;
- электрондық оқыту жүйесін пайдаланушылардың жеке және ұжымдық жұмысының
тәртібін құру;
- таратуға жіберілген сандық білім ресурстарын қолдану бойынша әдістемелік
нұсқау қорын құру;
- сандық білім ресурстарын қолдану үшін әдіскерлер мен педагогтарды
кәсіби және кадрлардың АКТ-құзырлылығын қалыптастыруға даярлау жүйесін
құру;
- сандық білім ресурстарын құру, талдау және тарату;
- ең үздік электрондық оқу материалдарын жасаған педагогтарды мадақтау мен
марапаттау механизмін жасау;
- сандық білім ресурстары бойынша эксперттік кеңес жұмысын ұйымдастыру.
Педагогтардың АКТ-құзырлылығын дамыту
Педагогтар мен оқушылардың жалпы санына шаққандағы электрондық
оқыту жүйесін пайдаланушылардың санына қатынасы, оның ішінде, жылдар
бойынша:
2015 жыл – 50 %-дан жоғары,
2020 жыл – 90 %-дан жоғары;
АКТ-ны қолданып педагогтардың біліктілігін арттыру курстарының
жалпы санына шаққандағы біліктілікті арттыру курстарының санына
қатынасы:
2015 жылдың аяғында – 50 %-дан жоғары,
2020 жылдың аяғында – 90 %-дан жоғары;
Барлық педагогтардың жалпы санына шаққандағы АКТ-
сертификатталған педагогтар санына қатынасы, оның ішінде, жылдар
бойынша:
2015 жыл – 50 %-дан жоғары,
2020 жыл – 90 %-дан жоғары;
1.6. Педагог мамандардың ақпараттық құзырлықтарын қалыптастыру мәселелері
Еліміздегі орта білім беру жүйесінің 12 жылдық білім беруге көшуді,
әлемдік беру кеңістігіне бетбұрыс алуы білімге деген көзқарасты жаңаша
тұрғыдан қарастыруды көздейді.Осыған сәйкес қазіргі білім беру жүйесінің
басты мақсаты – білімді, бәсекелестік қабілеті бар, шығармашыл, дербес,
ізденімпаз, жан-жақты дамыған жеке тұлға қалыптастыру.
Қазіргі заман мұғалімінен өз пәнінің терең білгірі болумен қатар, тарихи
танымдық, педагогикалық- психологиялық, саяси экономикалық білімділік пен
ақпараттық сауаттылықты талап етілуде [5].
12 жылдық мектеп оқушысын жоғары деңгейде қалыптастыру үшін педагог
бірнеше құзіреттілікті игеруі тиіс.Олар:
-арнайы құзіреттілік - өзінің кәсіби қызметпен жоғары деңгейде
айналысатын және өзінің өзінің кәсіби дамуын одан ары жобалай білетін
қабілет;
- әлеуметтік құзіреттілік – бірлескен кәсіптік қызметпен шұғылдану
(ұжым, топпен) қабілеті, қызмет ету, кәсіби қарым-қатынас тәсілдерін
қолдана білу;
- білім беру құзіреттілігі – білім беру қызметінде кәсіби білімді, білік
пен дағдыны, мақсат қоюшылықты игеруге деген қызығушылығы және білім
беру қызметінде субъектілік пен креативтіліктің дамуына ынталылық,
педагогикалық және әлеуметтік психологияның негіздерін қолдана білу
іскерлігі;
- ақпараттық құзіреттілігі - ақпарат ресурстарымен жұмыс істей алу
икемділігі, мультимедиялық және ақпараттық технологияларды меңгеру
деңгейі.
Мұғалімнің кәсіби біліктілігі оның іс-әрекетінің тиімді болуының
теориялық және жалпы әдіснамалық негізі болып табылады. Кәсіби біліктілікті
меңгерту жоғары оқу орнында студенттерді мұғалімдік мамандыққа даярлаудағы
басты міндеттердің бірі. Мұғалімнің кәсіби білігі оның практикалық
қызметінде іске асырылады, сондықтан ол, оның жалпыпедагогикалық,
әдістемелік біліктілігімен, дағдысымен тығыз байланысты. Мысалы, ЖОО-ғы
болашақ информатика мұғалімдерін кәсіби шеберлікке мақсатты даярлаумен
қоса, педагогикалық шығармашылық қызметке даярлау оның кәсіби даярлығымен
тікелей астарласуы тиіс. Ол болашақ мұғалімнің жалпы мәдени (өмірге
көзқарас), әдіснамалық (психологиялық-педагогикалық), пәндік блоктарды
меңгеруімен қамтамасыз етіледі.
Заманауи ақпараттық қоғамға өздігінен дербес, сыни тұрғыда ойлайтын,
туындаған проблемаларды көре білетін және оларды шығармашылықпен шеше
алатын адам қажет. Ол өздігінен белсенді әрекет етуге, шешім қабылдауға,
өмірдің өзгермелі жағдайларына икемді бейімделуге қабілетті болуына
мүдделі. Сондықтан қазіргі қоғамдағы білім берудің мақсаты – адамды
интеллектуалдық және адамгершілік тұрғыда дамыту. Осы мақсатты жүзеге асыру
үшін болашақ мұғалімге, мектепте қызмет ететін маман ретінде, білім беру
жүйесінің стратегиялық бағыты айқын көрсетілуі тиіс. Оған оқу үдерісінің
тиімділігі, сабақтардың жүйелілігі мен сапасы, бағдарламаның орындалу
барысы, білімнің тереңдігі және бүкіл оқу-тәрбие жұмысының дұрыс
жоспарлануы игі ықпал етеді.Сондай-ақ, болашақ мұғалімнің кәсіби бейімделу
аясын да анықтаған жөн.
Болашақ информатика мұғалімінің кәсіби бейімделу аясы негізінен мына
элементтерді құрайды: кәсіби бағдар, кәсіпке даярлық, кәсіби орнығу,
мамандық бойынша студенттердің білім алу ерекшеліктері, еңбек жағдайлары.
Демек, болашақ мұғалімді оқушылардың шығармашылық қабілетін дамытуға кәсіби
бейімдеу аясының мазмұны мына бағыттарды қарастырады: өздерінің қызмет
барысында кездесетін нақтылы, оқу-тәрбиелік жағдайларды түсініп, оларды
талдай білуі; оқушылардың шығармашылық қызығушылығын туындатуға,
шығармашылқ белсенділігін арттыруға және шығармашылық қабілетін дамытуға
мүмкіндік беретін іс-әрекеттерді орындау керектігін түсініп, оларды әр
сабақтың жоспарында назардан тыс қалдырмауы; педагогикалық ұжыммен,
оқушылар ұжымдарымен қарым-қатынас барысында орындайтын кәсіби іс-
әрекеттерімен, міндеттерімен, басқа да туындайтын талаптармен танысуы. Бұл
- өзін-өзі ұстауы мен қарым-қатынас жасаудың тиімді жолдарын табу үшін
олардың қажетті іс-әрекетінің танымдық жағы; өзі үшін маңызды өмірлік
жағдаяттардың өзгеруіне байланысты тұлғаның эмоционалдық-жігерлілік ахуалы;
қажеттіліктері, талап-тілектері және тұлғаның өзінің ынта-ықыласы
арасындағы қайшылықтар, басқаша айтқанда, оған қойылатын талаптар мен
оларды орындау мүмкіндіктері арасындағы қайшылықтар; білімін, іскерлігін
және дағдыларын қалыптастыру; қиындықтарды жеңе білуге жұмылдыру; дұрыс
бағалауға және өзін-өзі бағалауға деген бейімділігі; жұмысына қанағаттану
және т.б.
Жалпы білім беретін орта мектепте информатика пәні мұғалімінің алатын
орны ерекше. Мектептегі информатика пәндері оқушының ойлау қабілеті мен
жалпы білім дәрежесін дамытуда және тәрбиелеуде әрі жетекші, әрі жауапты
рөл атқарады. Аталған пәнді мектепте оқыту оқушыларға қоршаған ортаны танып
білуде электронды ақпаратты жылдам іздеуді, сақтауды, өңдеуді, жіберуді
және электронды ақпарат алмасуды үйретеді, логикалық ойлауы мен танымдық
қызметтерін қалыптастырып, шығармашылық қабілеттерін дамытуға ұйытқы
болады, оқушының зейіні мен байқағыштығын, ұқыптылық пен дәйектілігін,
дербестік пен жоспарлылығын және т.б. еңбек мәдениетін дамытуға ықпал
етеді, қоршаған ортаға танымдық жағдай туғызады [2].
Болашақ мұғалімдерді оқушылардың шығармашылық қабілетін дамытуға кәсіби
даярлауда олардың әдістемелік біліктілікті қалыптастырумен қатар кәсіби
мамандықтың құрамды бөлігі болып табылатын ақпараттық-коммуникациялық
құзырлылықты да қалыптастырудың мәні зор.
Ақпараттық құзырлылық – бұл оқу, тұрмыс және кәсіби бағыттағы
міндеттерді шешуде ақпараттық-коммуникациялық технологияның мүмкіндік-терін
жан-жақты қолдану қабілеті. Ғылыми әдебиеттерде ақпараттық құзырлылық,
компьютерлік құзырлылық терминдері жиі кездеседі. Соңғы уақытта
ақпараттық-коммуникациялық технологияның жедел дамуына байланысты
ақпараттық-коммуникациялық құзырлылық деген терминді қолданған аса
тиімді. Ақпараттық-коммуникациялық құзырлық – бұл адамдардың кез келген
проблема мен міндеттерді компьютермен, ақпараттық құрылғылармен және
телекоммуникациямен шешу қабілеті. Ол бүгінгі педагогикалық технологияны
пайдаланудағы нәтижелі қабілеттің бірі.
Тек кәсіби шығармашылық тұлғасы қалыптасқан мұғалім ғана, оқушылардың
танымдық белсенділігін арттыру жолында олардың пәнге деген қызығушылығын,
ынта-ықыласын қалыптастырып, ізденімпаздыққа, шығармашылыққа бағдарлай
алады. Білім мазмұнын ақпарат көзіне, оқушылардың өздігінен білім алу
құралына айналдыру, шығармашылықты дамыта білу әр мұғалімнің міндеті.
Сондықтан, дайын ақпараттық фактілермен, ережелермен шектеліп қалуға
болмайды, өздігінен іздендіретін, алған білімдерін тұжырымдай алатын оқу
материалдарын қолдану қажет.
Мұндағы басты мәселе – тақырыпқа байланысты білім деңгейін анықтай
отырып, жаңа өтілетін тақырыптан нені білу қажеттілігі туралы студентті де,
оқытушыны да ойландыру. Әрине, бұл оқытудың жаңа әдіс-тәсілдерін
пайдалануды талап етеді. Яғни, шығармашылық сабақты студенттер бұрыннан
білетін және сол сабақта білуге тиісті мәліметтер арасында байланыс
орнататын сұрақтарды қоюдан бастау орынды және құнды. Тұлғаның шығармашылық
сапасын дамыту сабақта және сабақтан тыс жұмыстарда шығармашылық
тапсырмаларды жүйелі пайдалану арқылы жүзеге асырылады.
Жоғары оқу орынының информатика курсының дамуы жайлы айтқанда,
студенттерге информатиканы оқытуда жаңа ақпараттық және телекоммуникациялық
технологияларды қолданудың ерекшеліктеріне тереңірек тоқталған жөн. Сәйкес
тәжірибе өтілі бар және оларды игеру білім беру электрондық ресурстарын
қолдануға негізделген информатиканы оқыту жүйесін құруда көп әсер етеді.
Телекоммуникациялық технологиялар және олармен байланысты электрондық
ресурстарға деген жаңа көзқарас адамзат қызметінің барлық саласында
коммуникациялық жүйенің пайдалануынан, қашықтықтан оқытуда компьютерлік
желілерді қолдану мүмкіндіктерінен, кәсіби қызметте болашақ маманның
телекоммуникациямен байланысты жұмыс істеуге дайындығының қажеттілігінен
туындап отыр.
Жоғары білім беру жүйесінде телекоммуникацияны қолданудың әдістемелік
және дидактикалық аспектілері жете зерттелмеген және қосымша ғылыми
зерттеулерді қажет етеді. Осыған байланысты бұндай технологиялардың
информатиканы оқытудың әдістемелік жүйесіне әсері бар. Телекоммуникация
құралдары мен электрондық ресурстарды енгізу информатикаға қатысты
пәндердің ғана емес, жоғары оқу орындарының көптеген басқа да пәндерін
оқытудың әдістері мен мазмұнын өзгертті.
Жоғары кәсіби білім беру жүйесінде педагогикалық қызметтің лекциялық
формасының дәстүрлі қолданылуына қарамастан-ақ, лекциялық сабақтарда оқу
материалдарын жасауда және көрсетуде компьютерлік құралдарды қолдану
шектеулі сипатта болып отыр. Педагогикалық мүмкіндіктердің молдығына
қарамастан, материалды-техникалық және кадрлық себептерге байланысты,
бұндай қолданылуларға қол жеткізу қиын болуда. Жоғары оқу орындарының
көпшілігінде қажетті компьютерлермен және видеотехникамен жабдықталған
лекциялық дәрісханалар жоқ, ал педагогикалық кадрлар талап етіліп отырған
кәсіби дайындық деңгейінде емес және информатиканы оқытуда жаңа оқу
материалын түсіндіруге электрондық ресурстарды қолдануға қабілетті емес.
Одан басқа, информатика бойынша қажетті бағдарламалық қамсыздандыруды
қалыптастыру мәселесі шешілмей қалып отыр[6].
Ақпараттық құралдардың, әсіресе телекоммуникациялық технологиялардың
курстық және дипломдық жобалар процесінде, сонымен бірге, студенттің
өзіндік жұмысы кезінде қолданылуы кең көлем алуда. Бұл факторлардың дамуы
Интернет желісінде электрондық ресурстарға қол жеткізу мүмкіндігінің
көбеюімен, мамандарды кәсіби дайындау саласына арналған интернет-
ресурстардың құрамының кеңейюімен сипатталады.
Жоғары білім беру жүйесінде электрондық ресурстар қолданушыларға
теорияны игеруде өздеріне ыңғайлы жекеше жағдай жасауға, тәжірибелік
зерттеулер жасауға, біліктіліктері мен дағдыларын жаттығу іс-әрекеттері
арқылы қалыптастыруға, өз-өзін бақылауға мүмкіндік жасайды. Бір
компьютерлік оқу бағдарламасы информатика бойынша топтық оқу жобасын және
курстық жобалауда студенттің өзіндік жұмысын ұйымдастыру үшін,
информатикадан ағымдағы, аралық және қорытынды бақылауды жүргізу үшін
лекцияда да, лабораториялық-практикалық сабақтада қолданылуы мүмкін.
Бүгінгі күні жоғары кәсіби білім беру жүйесінде информатиканы оқытуда
сервистік бағдарламалық құралдар, білім алушының білімін тестілеуге және
бақылауға арналған бағдарламалық құралдар, әртүрлі тренажерлар,
математикалық және имитациялық моделдеуге арналған бағдарламалық құралдар,
ақпараттық-анықтамалық жүйелер, автоматтандырылған оқыту жүйелері,
электрондық оқулықтар, эксперттік оқыту жүйелері, интеллектуалдық оқыту
жүйелері кеңінен қолданылып отыр. Осы айтылған түрлі жобадағы автоматты
ақпараттық өңдеулерді біріктіру тенденциясы жаңа білім беруде бір
түсінікпен, яғни білім беру электрондық ресурстары ретінде сипаттау керек
[9].
Педагогикалық зерттеулерде математикалық және имитациялық
моделдеулерге арналған бағдарламалық құралдар көп қолданылады. Бір жағынан,
моделдеу танымдық дамуды кеңейтеді, жоғары оқу орындарында студенттерді
дайындауда маңызды негізгі процестерді игеру әдістеріне сипатты, ал екінші
жағынан, информатиканы және оған қатысты басқа пәндерді оқыту үшін түрлі
техникалық және технологиялық объектілерді зерттеуде процестерді моделдеуді
жүзеге асыратын, MathCad, MathLab, Evrica, MicroCap, pSpice типті бергілі
фирмалардың жасаған көптеген әмбебап қолданбалы пакеттері бар. Осыған
байланысты жоғары оқу орындары түлектерінің көрсетілген құралдарды кәсіби
қолдану мүмкіндіктері мен игеруі уақыт талабы және мүшелері өзінің кәсіби
қызметінде ақпараттық технологияларды көп қолданатын жаңа ақпараттық
қоғамның даму бағыты болып отыр.
Республикалық білім беру жүйесінің барлық деңгейінде білім алушының
білім деңгейін тестілеу және бақылауға арналған бағдарламалық құралдар
кеңінен қолданылуда. Бұл тенденция жоғары оқу орындарында информатиканы
оқытуда да сипатты. Осындай компьютерлік құралдар мен білім беру
электрондық ресурстары оқытушыларды көп вариантты жеке практикалық
тапсырмалар мен олардың орындалуын бақылаудың ескішіл жұмыстарынан
құтқарды. Білім алушының білімін жиі бақылап отыру болашақ маманның білімге
деген қызығушылығын арттыруға мүмкіндік жасайды.
Сонымен, студенттерге информатиканы оқытуда қолданылатын электрондық
ресурстардың негізгі түрлері мыналар болып табылады:
- жалпы бағыттағы сервистік бағдарламалық құралдар;
- білім алушының білім, біліктілік және дағды деңгейін өлшеуге және
бақылауға арналған бағдарламалық құралдар;
- электрондық тренажерлар;
- математикалық және имитациондық моделдеуге арналған бағдарламалық
құралдар;
- виртуалды лабораториялық бағдарламалық құралдар;
- ақпараттық-іздеу анықтамалық жүйелері;
- автоматтандырылған оқыту жүйелері;
- электрондық оқулықтар;
- эксперттік оқыту жүйелері;
- интеллектуалдық оқыту жүйелері;
- кәсіби қызметті автоматтандыру құралдары.
Информатика бойынша электрондық ресурстар мен оларды жасауға қажетті
материалдар олардың дидактикалық потенциал деңгейіне байланысты негізгі үш
топқа біріктіріледі.
Бірінші топқа декларативті электрондық ресурстар – информатика бойынша
оқу немесе әдістемелік басылымдар баспаларының компьютерлік көшірмелері,
аудио- және видеожазбалар жатады. Бұндай ресурстар негізінен информатика
курсының бір тақырыбының оқу мәтіндік және оның графикалық иллюстрациясы
түріндегі теориялық материалдардан, оқытушылар мен студенттерге арналған
нұсқаулардан, есептер мен тапсырмалар жинақтарынан тұрады. Сандық аудио-
және видеофрагменттердің көмегімен информатика бойынша лекциялар жазбалары
орналасады. Бұндай ресурстардың дидактикалық мақсаты – информатика курсының
оқу материалдарымен бастапқы танысу және оны қабылдау.
Бірінші топтың ресурстары нәтижесінде толық құнды электрондық
ресурстар жасалатын бастапқы материал сипатында болады.
Екінші топтағы электрондық ресурстар да декларативті құралдарға жатады.
Екінші топқа компьютерлік оқулықтар, виртуалды оқу кабинеттері және
информатика бойынша тестік компьютерлік жүйелер жатады, негізгі
дидактикалық функциялары – білімді ұғыну, бекіту және бақылау.
Информатика бойынша электрондық ресурстардың үшінші тобына виртуалды
тренажерлар, виртуалды оқу лабораториялары және басқа да ақпараттық
компьютерлік жүйелер жатады. Бұндай оқыту құралдарының ерекшеліктері
олармен жұмыс істеуде игерілетін объектіні немесе процесті математикалық
моделдеу, информатика және қосымша пәндер саласында зерттеуді басқару
режимінде оқу тапсырмаларын шешуде студенттерді қолдайтын арнайы
интерфейстер қолдану болып табылады.
Үшінші топтағы электрондық ресурстардың негізгі дидактикалық мақсаттары
информатика курсына арналған игерілетін объекті немесе процестің зерттеу
қасиеттерін дамыту және қалыптастырудан тұрады.
Қазіргі білім беру саясатындағы кезек күттірмес кешенді міндеттер –
білім мазмұнына жаңалық енгізудің тиімді әдістерін іздестіру, оларды жүзеге
асыратын мұғалімдерді даярлау, олардың кәсіби біліктілігін сапалы да, жаңа
деңгейге көтеру болып табылады.
1.7. Оқушылардың ақпараттық мәдениеті ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz