Халықаралық құқықтың түрлері, қайнар көздері

Пән: Құқық, Криминалистика
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 83 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Белгілеулер және қысқартулар . . . 3

Кіріспе . . . 4

1 Халықаралық жария құқықтың қайнар көздерінің жалпы сипаттамасы . . . 7

1. 1 Халықаралық жария құқықтың қайнар көздері ұғымы және түрлері . . . 7

1. 2 Халықаралық шарттың халықаралық құқық қайнар көздері арасындағы

орны . . . 10

1. 2. 1 Халықаралық шарттардың құқықтык табиғаты . . . 13

1. 2. 2 Халықаралық шарттарды жасаудың негізгі сатылары . . . 17

1. 2. 3 Халықаралық шарттардың әрекет етуі, тоқтатылуы және жарамсыздығы. 27

2 Халықаралық құқықтың қайнар көздерінің топтарға жіктелуі . . . 32

2. 1 Адамның құқықтары мен бостандықтарын қорғаудың халықаралық-

кұкықтық негіздері . . . 32

2. 2 Дипломатиялық және консулдық құқықтың қайнар көздері . . . 50

2. 3 Халықаралық сипаттағы кылмыстық істермен күрес туралы құқықтық актілер . . . 53

2. 4 Ғарышты игеру бырысында қоршаған ортаны қорғаудың халықаралық-құқықтық қайнар көздері . . . 56

2. 5 Халықаралық әуе құқығының қайнар көздері . . . 60

2. 6 Халықаралық теңіз құқығының қайнар көздері . . . 61

2. 7 Экономикалық құқықтың қайнар көздері . . . 64

2. 8 Халықаралық экологиялық құқықтың қайнар көздері . . . 66

2. 9 Халықаралық гуманитарлық құқықтың қайнар көздері . . . 68

Қорытынды . . . 70

Қолданылған әдебиеттер тізімі . . . 72

Белгілеулер және қысқартулар

Осы дипломдық жұмысында келесі тиісті бедгілеулер және қысқартулар қолданылды:

ЭКОЭЛК - БҰҰ-ның Экономикалық және Әлеуметтік Кеңесі

БЖКБ - босқындар мәселесі жөніндегі Біріккен Ұлттар Ұйымының Жоғарғы комиссар Басқармасы

ХЕҰ - Халықаралық Енбек Ұйымы

БДҰ - Бүкіләлемдік денсаулық сақтау ұйымы

ФАО - БҰҰ-ның Азықтүлік және ауыл шаруашылық ұйымы

ЕҚЫҰ - Еуропадағы қауіпсіздік және ынтымақтастық жөніндегі ұйым

ДИ АҚБ - демократиялық институттар мен адам құқықтары жөніндегі Бюро

БӘҰ - Бүкіләлемдік сауда ұыймы

ГАТТ - тарифтер және сауда жөніндегі Бас Келісім

ЖХЭТ - Жаңа экономикалық тәртіп орнату

ЮНЕП - БҰҰ-ның қоршаған орта жөніндегі Бағдарламасы

Кіріспе

Тақырыптың өзектілігі. Халықаралық құқықтың материалдық қайнар көздері ретінде халықаралық еңбек бөлінісі нәтижесінде дамитын және халықаралық құқық нормаларын түзетін бүкіләлемдік экономикалық катынастарды айтамыз. Осы заманғы халықаралық құқықтың мағынасындағы қайнар көздері - бұл оның нормалары мен қағидаларының көрінуі мен бекітілуінің ерекше, арнаулы нысаны. Осы заманғы халықаралық құқықтың заңдық қайнар көздері халықаралық құқық шығармашылықта ерекше орынға ие, атап айтқанда халықаралық құқықтың нормалары мен қағидаларының қалыптасу және пайда болу процесін қорытындылайды.

Сөйтіп, халықаралық құқықтың кайнар көздерінің - заңи мағынасы - бұл, оның субъектілерінің келісілген еркін білдіретін халықаралық құқық нормаларына айналған нысандар.

Халықаралық жария құқықтың қайнар көздерін сараламай тұрып, ен алдымен норма жасау проблемаларымен танысып шығу қажет. Яғни мемлекеттер арасындағы әр түрлі қатынастар құқықтық норма арқылы реттеледі, ал халықаралық құқықтың қайнар көздері құқықтық нормалардан тұрады емес пе.

Норма жасау процесі кезінде құқық субъектілері өздерінің қызметтерінің басым бағыттарын айқындайды, яғни халықаралық құқықтың мәнін тұтастай алғанда.

Латын тілінен аударғанда норма сөзі (латын. norma) - міндетті деп танылған заңдастырылған заң, тәртіп, құрылым деген мағынаны білдіреді.

Кейбір құқықтық нормалардың мазмұны мен әрекет ету тетігі құқықтық емес нормалармен ұқсас болады, мысалы, халықаралық сыпайыгершілік (өнеге) нормасына ұқсайды. Аталған соңғы норма заң тұрғысынан міндетті емес, оларсыз халықаралық теңіз және дипломатиялық құқык өмір сүре алмайды. Мәселен, ашық теңіздегі кемелердің өзара салют беруі, дипломатиялық салтанат рәсімі.

Халықаралық сыпайыгершілік - меймандостық, тату көршілік актілерін, мемлекеттердің өз еріктерімен ерекше көңіл аударып, құрметтесуін көрсетеді.

Алайда халықаралық сыпайыгершілік ережелері халықаралық-құкықтық қатынастың қатысушылары үшін заңдық тұрғыда міндетті болуы да мүмкін. Мүндай жағдай халықаралық шартта да (құқықтың шарттық нормасы), сондай-ақ халықаралық құқықтық дәстүрде де (құқықтың әдеттегі нормасы) бекітілуі мүмкін.

Халықаралық құқықтық нормалар ұлттық-құқықтық нормалармен тығыз байланысты, бұл тезистің дәлелі ретінде өзара әрекеттесу процесін айтуға болады; Халықаралық-құқықтық нормалар - бұл халықаралық жария құқық субъектілері тәртіптерінің белгілі бір ережелері.

Ондай нормаларға мынадай сипат тән:

- біріншіден, халықаралық құқық субъектілерінін, қатынастарды реттеуі;

- екіншіден, міндетті сипаты, яғни қүқықтық нормалардың заңдық күші, себебі құқықтық емес нормалардың өзіндік міндетті күші болады;

- үшіншіден, жалпы сипаты, яғни норманың әрекет етуі көптеген жағдайларды ескере қарастырылғы.

Осы заманғы халықаралық-құқық ғылымының маңызды мақсаттарының бірі халықаралық құқық нормаларының тиімділігі проблемалары болып отыр. Бүл проблеманың қолданбалы сипатта екені сөзсіз. Ол тиімділік объектілермен және реттеу әдістерімен камтамасыз етіледі. Себебі, сараптау объектісі ретінде халықаралық субъектілердің әрекеттері, олардың құкыққа сай немесе құкыққа қайшы тәртіптерін анықтау болса, зерттеудің негізгі әдістері болып әлеуметтік әдістер табылады. Халықаралық қүқықтық реттеудің соңғы нәтижесі тек субъектінің тәртібімен емес, сонымен қатар халықаралық қатынастардын белгілі бір түрлерінің қалыптасуынан да көрінеді. Сол себепті, халықаралық жария қүқықтың тиімділігін арттырудың маңызды шартының бірі норма құру процесін жетілдіру болып табылады. Бүған, халықаралық құқықтық нормаларда халықаралық қатынастардың дамуының объективті заңдылықтары көрінгенде, нормативтік ережелердің айқындығы мен нақтылығы болғанда, құқықтағы олқылықтарды зерттегенде ғана қол жеткізуге болады. Халықаралық қүқық нормаларының тиімділігін анықтағанда осы жүйенің ерекшеліктерін ескеру қажет.

Г. И. Тункин "маңызды ерекшеліктердің бірі . . . деп норманы" бұл қүқық жүйесі субъектілерінің өзара жасайтьйдығын әділ атап өткен. Осындай ерекшелігіне байланысты халықаралық құқықтағы норма күру процесін жеке мемлекеттердің үлттық қүқықтарындағы норма қүру процесімен салыстырғанда әлдеқайда күрделі болып шыға келеді [1, 101] .

Осы заманғы халықаралық құқық субъектілерінің арасында туындайтын қатынастар қайнар көздер арқылы реттелетіні баршаға мәлім. Сондықтан халықарарлық құқықтық нормалар халықаралық құқықтың жалпыға танылған қағидалар негізінде қабылдануы тиіс. Сонымен бірге, халықаралық құқықтың қайнар көздерінің адамзат қоғамының өмірі үшін маңызды рөл атқаратыны жалпыға мәлім.

Дипломдық жұмыстың мақсаты мен міндеті. Осы заманғы халықаралық құқықтың заңдық қайнар көздері халықаралық құқық шығармашылықтағы ерекшелігін, сонымен қатар халықаралық қайнар көздерінің халықаралық құқық нормаларын қалыптастырудағы орны мен рөлін анықтау.

Аталған мақсат дипломдық зерттеудің келесі міндеттерін айқындайды:

- халықаралық құқықтың қайнар көздерінің құқықтық табиғатын мазмұндау;

- халықаралық жария құқықтың қайнар көздерінің ұғымы мен тұрлерін қарастыру;

- халықаралық шарттың халықаралық құқық қайнар көздері арасындағы орнын анықтау.

Дипломдық жұмыстың зерттеу объектісі ретінде халықаралық жария құқық субъектілерінің арасында туындаған қатынастарды реттеуге бағытталған қайнар көздерінің қызметі.

Ғылыми зерттеудің пәні ретінде осы тақырыпқа қатысты халықалалық-құқықтық актілер, отандық және шетелдік заң әдебиеттері, басылымға шыққан ғылыми баяндамалар мен монографиялар.

Дипломдық жұмыстың теориялық негізі. Жұмыс негізіне алынған материалдар: халықаралық-құқықтық актілер, М. А. Сарсембаев, Ж. О. Құлжабаева, С. Ж. Айдарбаев, Т. К. Ерджанов, Г. И. Тункин және т. б. заңгер-ғалымдардың еңбектері басшылыққа алынды.

Дипломдық жұмыстың методологиялық негізі . Зерттеу барысында жалпы және жеке ғылыми дербес әдістер қолданылды: анализ, синтез, құқықтық-салыстырмалы, жүйелі-құралу, логикалық, нақты социологиалық, тарихи және т. б.

Зерттеудің практикалық құндылығы. Дипломдық жұмыс материалдары және тұжырымдары халықаралық құқықтың қайнар көздерін ғылыми тұрғыдан түсінуге, талдауға және тиімділігін арттырудың нақты ұсыныстары айтылады. Сонымен қатар, арнаулы курстар дайындауға, ғылыми зерттеулер ісін жүргізуге дипломдық жұмыс материалдары негіз бола алады.

Диплом жұмысының күрылымы. Ғылыми жұмыстың мақсаты мен міндеттеріне сай кіріспеден, екі тарау, соған сәйкес он бір тараушадан, қорытындыдан және қолданылған әдебиеттер тізімінен тұрады.

1 Халықаралық жария құқықтың қайнар көздерінің жалпы сипаттамасы

1. 1 Халықаралық жария құқықтың қайнар көздері ұғымы және түрлері

"Құқықтың қайнар көздері" деген термин материалдық және ресми (заңдық) екі аспектіде қолданылады.

Халықаралық құқықтың материалдык қайнар көздері ретінде халықаралық еңбек бөлінісі нәтижесінде дамитын және халықаралық құқық нормаларын түзетін бүкіләлемдік экономикалық катынастарды айтамыз. Осы заманғы халықаралық құқықтың мағынасындағы қайнар көздері - бұл оның нормалары мен қағидаларының көрінуі мен бекітілуінің ерекше, арнаулы нысаны. Осы заманғы халықаралық құқықтың заңдық қайнар көздері халықаралық құқық шығармашылықта ерекше орынға ие, атап айтқанда халықаралық кұқықтың нормалары мен қағидаларының қалыптасу және пайда болу процесін корытындылайды.

Сөйтіп, халықаралық құқықтың қайнар көздерінің - заңи мағынасы - бұл, оның субъектілерінің келісілген еркін білдіретін халықаралық кұкык нормаларына айналған нысандар.

Қайнар көздердің жүйесі негізгі және көмекші болып екіге бөлінеді. Негізгіге мыналар жатады:

- Халықаралық шарт;

- Халықаралық дәстүр;

Халықаралық құқықтың көмекші қайнар көздеріне мыналар жатады:

- Халықаралық үйымдардың шешімдері, қарарлары;

- Халықаралық Соттың және Төрелік соттың шешімдері;

- Мемлекетішілік зандар, ұлттық соттардың шешімдері;

- Халықаралық құқықтағы ғалымдар доктринасы;

- «Өркениетті ұлттар таныған құқықтың жалпы қағидалары".
Халықаралық құқықтын өзіндік қайнар көздері болып табылмағанымен де, бүл қайнар көздер, біріншіден, "халықаралық-күқыктық нормалардын жасалу процесінде белгілі бір сатылары болып табылады; екіншіден, заң шығару процесі барысына әсерін тигізеді; үшіншіден, халықаралық құқық нормаларының бар болуын немесе мазмұнын бекітеді.

Халықаралық шарт шарттасушы тараптар үшін құқықтар мен міндеттер түзеді, бұлар оның заң нормаларында бекітіледі. Осы қайнар көз халықаралық құқықтың негізгі қағидаларына сәйкес келетін заң нормаларын жасайды. Халықаралық қүқық нормаларын жасайтын мемлекеттердің келісілетін еріктері аяқталған нысанда болғанда шарт жасалады. Соңғы жағдайда біз мемлекеттер арасында жасалатын келісімдерді де айта аламыз. Ол үшін ереже бойынша жазбаша бекітілген немесе ауызша айтылатын белгілі бір мәтін болу керек. Халықаралық құқық доктринасы халықаралық шарттардың құқыққа сай болуының басты белгісі ретінде оларды жасау барысындағы еріктілікті айтады. Сондай-ақ, шарт тиісті мемлекеттердің тең құқылы ерік білдіруі бола табылған жағдайда құқықтың қайнар көзі болып саналуы мүмкін. Халықаралық шартта көп мәрте қолдануға есептелген жалпы нормалар немесе бір ғана жағдайда қолданылатын жеке нормалар да болуы мүмкін Халықаралық шарттың қүқықтық табиғатына, жасалу сатыларына "Халыкдралық шарттар қүқығы" деген тарауда кеңінен тоқталатын боламыз.

Халықаралық дәстүр шарттан кейін екінші орынға ие, бұрындары ол басым дәрежеге ие болатын. Әдеттегі нормалар ұзақ мерзімді тәжірибенің нәтижесінде, қүқық субъектілерінің ондай норманың заңи міндетті сипатын мойындағанынан кейін пайда болады. Шарттық және әдетгегі нормалар халықаралық құқықтың жалпы жүйесін құрайды, олар бір-біріне қайшы келмейді, керісінше, халықаралық қүқық нормаларын тиімді қолдануды камтамасыз етеді.

Халықаралық дәстүр дегеніміз халықаралық тәжірибеде қалыптасқан тәртіп ережесі, халықаралық құқық субъектілері оның заңи міндетті сипатын мойындайды [2, 33] . Дәстүрдің шарттық нормадан айырмашылығы тиісті ережелерді нақты көрсететін заңдық құжат еместігінде. Дәстүр бар немесе бірнеше мемлекеттердің халықаралық әрекеттерінін үқсастықтарының күші бойынша жинақталады. Ол ұзақ мерзім бойында қолданылады және заңдық міндеттілігіне сенім сипатында болады. Сонымен, мемлекет тәжірибелерінің үзақтығы салыстырмалы сипатта. Бүгінгі тандағы халықаралық қатынастарда әдеттегі нормалардың қысқа мерзімде жасалуы да кездеседі, мысалы, ғарыш құқығында, теңіз қүқығында.

Сөйтіп. халықаралық дәстүрге мыналар тән:

- Қолданылу мерзімінің ұзақтығы.

- Мойындалуының жалпылығы.

- Заңдық міндеттілігінің сенімділігі.

Халықаралық дәстүрдің пайда болуы үшін қайталанба тәжірибе керек. Халықаралық-құқықтық әдебиеттерде кез келген қайталанудың әдеттегі нормалары жасалмайтыны жөнінде аз айтылып жүрген жоқ. Қандай да бір әрекеттердің қайталануы тәртіп нормасын жасауға әкелмеуі де мүмкін, ол жай әдетке айналып кетеді. Халықаралық әдет деп мемлекеттердің зандық міндеттілігі бар деп есептелінбейтін жалпы тәжірибелерін айтады.

Халықаралық қатынастарда, әсіресе дипломатиялық қатынастар мен теніз кеме қатынасында көп уақыттан бері әрекет етіп келе жатқақ дегенмен халықаралық құқық нормасы болып табылмайтын нормалар аз емес. Мәселен, дипломаттардын жүктерін кеден бақылауынан тексермей өткізуге, үшінші мемлекеттің аумағында дипломаттардың кейбір артықшылықтарының болуына, әдетте көптеген мемлекеттер рұқсат етеді. Алайда 1961 ж. дипломатиялық қатынас туралы Вена Конвенциясы өз күшіне енгенге дейін мүндай нормалар халықаралық құқықтық деп емес, халықаралық сыпайыгершілік нормалары деп есептелетін.

Халықаралық дәстүр мен халықаралық шарт құқықтың негізгі қайнар көздері және жалпы халықаралық құқық нормаларын жасаудың екі түрлі тәсілі болып табылады. Сөйтіп, халықаралық құқықтың әдеттегі нормаларын шарттық жолмен өзгерту көп кездесетінін, әсіресе халықаралық құқықтың жүйеленуінде кездесетінін баса айтқан жөн. Ал шарттық нормаларды әдеттегі нормаларға ауыстыру жағдайлары сирек кездеседі, яғни шарттық тәжірибе әдетте оларды өзгерту ережелерін немесе күшін жоюды қарастырады.

Халықаралық ұйымдардың шешімдері, қарарлары. Халықаралық құқықтың аталмыш қайнар көзінің маңызы халықаралық құқық субъктісі ретіндегі халықаралық ұйымдардың рөлімен бірге арта түседі. Аталған қайнар көз өз бетінше халықаралық құқық нормаларын жасай алмайды. Халықаралық үйымдардың қаулылары, ең бірінші Бас Ассамблея мен

Қауіпсіздік Кеңесінің карарлары норма жасау процесіне қатысады. Мәселен, БҰҰ Жарғысының 11-бабында Бас Ассамблеянын "Б¥¥ немесе Қауіпсіздік Кеңесіне мүше-мемлекеттерге ұсыныстар беру" құкығы ғана бар екендігі көрсетілген. БҰҰ-ның барлық органдарының ішінде Қауіпсіздік Кеңесіне ғана бейбітшілікті қолдану мәселелері бойынша, барлық мүше мемлекеттерге міндетті шешімдер қабылдау мүмкіндігі берілген және ол Б¥¥ Жарғысының 25-бабында бекітілген.

Халықаралық Соттың және төрелік соттың сот шешімдері. Халықаралық Сот пен төрелік сот қолданыстағы құқықтарды қолданады, талдайды, алайда құқық нормаларын шығармайды. Халықаралық Сот Статутының 38-бабында олардың шешімдерін "құқықтық нормаларды анықтау үшін көмекші құралдар" ретінде бейнелейді. Сот шешімдерінің маңызды рөлі мемлекеттердің соттағы тәжірибелерін көрсетуінен шығып отыр. Оның халықаралық құқықтың жүйеленуіне көмегін тигізері сөзсіз.

Халықаралық құқық нормаларының қалыптасуына ұлттык заңдар зор әсерін тигізеді. Дегенмен, ұлттық заңдар халықаралық-қүқықтық норма санатында танылған кезде ғана халықаралық кұқықтын қайнар көзі болып есептеле алады (халықаралық шарт арқылы немесе халықаралық дәстүр арқылы) .

Халықаралық Сот Статутының 38-бабында Соттың істерді шешу барысында "құқықтық нормаларды анықтау үшін қосымша құралдар ретінде түрлі ұлттардың жария құқықтары бойынша ең білікті мамандарының доктриналарын" қолдану мүмкіндігі қарастырылған.

Мұндай доктриналардың маңызы қолданыстағы халықаралық құкықтын қандай да бір нақты қағидалары, нормалары мен институттарының мазмүнын айқындау үшін мамандардың ғылыми пікірлерінін қосымша материалдар ретінде қызмет етуінен көрінеді. Доктриналар халықаралық қатынастың жаңа ережелерін дайындай алады және қалыптастыра алады. Бірақ олар заңдық тұрғыда міндетті болуы үшін халықаралық тұрғыда танылуы керек, яғни бүл ғылыми көзқарастар халықаралық қатынас катысушыларының ерік білдірулерін келісімге келтіруге негіз болулары қажет [3, 57] .

"Құқықтың жалпы қағидалары" проблемасын Ұлттар Лигасы қозғаған болатын, алғашында халықаралық әділ соттың Түрақты Палатасы Статутының 38-бабында, кейін БҰҰ-ның Халықаралық Сот Статутында орын алды. "Құқықтың жалпы қағидалары" деген ұғым "құқықтың негізгі қағидалары" деген ұғымнан өзгешелеу. Мәселен, "құқықтың жалпы қағидаларына" үлттық құқықтық жүйелерде, сондай-ақ халықаралық құқықта да қолданылатын құқықтық нормаларды түсіндіру және қолдану процесіндегі заңдық түсініктер, заң логикасының, техникасының ережелері жатады.

Халықаралык жария кұқықтың қайнар кездерінін жүйесіне сәйкес, әдебиеттерде "қатаң құқық " және "жұмсақ құқық " деген ұғымдар қолданылады.

"Қатаң қүқық " санатына халықаралық шарттарды және үкіметаралық ұйымдардың міндеттейтін шешімдерін жатқызса, "жұмсақ қүқыққа" -ұсыныстық қарардарды жатқызады.

1. 2 Халықаралық шарттың халықаралық құқық қайнар көздері арасындағы орны

Халықаралық шарттар құқығы - шарттық-құқықтың нормалар жиынтығын құрайтын, халықаралық шарттардың жасалу тәртібін, жарамдылық шарттарын, әрекет етуі мен тоқтатылуын айқындайтын халықаралық жария құкықтың бір саласы. Халықаралық шарттардың құқығы осы заманғы халықаралық құқықтың негізгі салаларының бірі, ол халықаралық құқықтың барлық құқықтық нормаларымен, институттарымен және салаларымен тығыз байланысты болып табылады. Бұл сала осы заманғы халықаралық құқықтың қызмет тәртібін, шарттық нормаларды жасау тәртібін, олардың жарамдылығын, әрекет ету, тоқтау рәсімдерін, өзіне жүктелген міндеттемелерді орындамаудын құқықтық салдарын айқындайды. Шарттық құқықтың мұндай басымдылық рөлі оның реттеу объектісінің ерекшелігімен осы заманғы халықаралық қатынастардағы маңызымен, сондай-ақ халықаралык шарттар құқықтарының қайнар көздерінің өзгешелігімен айқындалады. Халықаралық шарттың өзі халықаралық шарттар құқығының объектісі болып табылады, ол халықаралық құқықтың негізгі қайнар көзі; әдеттегі ғана емес, сонымен бірге шарттық ережелерді де өзгерту құралы; халықаралық жария құқықтың барлық салаларында халықаралық құқықтың маңызды жаңа нормаларының жасалуына мүмкіндік береді. Құқықтың осы саласының құрылымында, мазмұнында болып жатқан езгерістердің халықаралық құқықтың басқа салаларының мазмұнынан көрініс табары сөзсіз. Жоғарыда атап өтілгендер халықаралық жария құқықтың осы заманғы жүйесінде халықаралық шарттар құқығының ерекше орын алатынын көрсетеді.

Халықаралық шарт - бұл халықаралық құқық субъектілерінің, ең алдымен және негізгі орайда мемлекеттер еріктерінің келісілген көрінісі, ол тараптардың өзара мүдделі мәселелері бойынша жасалады және қатынастарды халықаралық құқықтың негізгі қағидаларына сай, өзара құқықтар мен міндеттерді жасау жолымен реттейтін шарттық ережелер болып табылады. Мұнда айта кететін бір жайт, халықаралық құқықтағы шарт шарттық процесс қатысушыларының ерікті ғана емес, сонымен бірге бір-біріне маңызы бірдей жол берушілік нәтижесінде пайда болады. Халықаралық шарт құқығының теориясы шарттарды тең құқықты және тең құқықсыз деп екіге бөледі. Халықаралық жария құқық субъектілерінің сапалы шарттық тәжірибелері үшін тең құқықты шарттардың алар орны ерекше екені дау тудырмайды, олар шарттық процесс қатысушыларының тәуелсіздігі мен дербестігін өзара мойындауға негізделген [4] .

Ал, өкінішке орай іс жүзінде кездесетін теңқұқықсыз шарттарды не сипаттайды?

- Шарттық процестің негізгі субъектілері - мемлекеттердің тәуелсіздігін сыртқы жағынан шектеу.

- Халықаралық құқық субъектілерінің ішкі құзыреттерін құрайтын мәселелерге қол сұғу.

- Өз мемлекеттерінің заңдарына бағындыру әрекеті.

- Келісуші мемлекеттердің құқықтар мен міндеттерді бөлісудегі әжептеуір үйлеспеушіліктерінің болуы.

- Қаржылық міндеттемелердің сәйкессіздігі, өзара тиімділіктің болмауы, жол беруде бірдейліктін, теңдіктің жоқ болуы.

Халықаралық шарт мемлекеттер арасында туындайтын дауларды бейбіт жолмен шешудің жалғыз құралы, тиісінше халықаралық келісімдер мемлекетаралық қатынастармен бір мезгілде пайда болған деуге болады. Мемлекетаралық ынтымақтастықтың даму тарихы мүндай шарттардың көптігі мен түрлі-түрлі болғандығын дәлелдейді. Әлемдік бірлестіктің дамуына қарай, шарттық процесс қатысушыларының міндеттемелері нақтыланып, заңи сипат айта бастады. Мысалы, алғашында шарттық міндеттемелер діни моральға негізделсе, ХVІІ-ХVIII ғғ. шарттар монархтардың саяси моралына сүйене бастады; халықаралық шарттар қүқығында XIX ғ. саяси шарттардың тек құқықтык нысанда ғана емес, сондай-ақ дін мен моральға сүйенген кезеңі ретінде сипатталады. Сөйтіп, халықаралық саяси шарттар қүқықтық шарттардан келіп шыққан еді. Мемлекеттер олардың заңдық күшін мойындай отырып, шарттардың моральдық-саяси маңызын да жоққа шығармайды.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.