В. Вильсонның «14 пункті»

Бітімге қол қойғаннан кейін соғысқа қатысқан мемлекеттердің өкіметтері «бейбіт» конференцияға аласұра дайындалды. Осы мемлекеттердің астанасында дайындық дипломатиялық жұмыстар жүргізіліп, министрлер кеңес өткізді, баяндамалар мен анықтамалар құрылып, эксперттер мен кеңесшілердің үлкен аппараттары ұйымдастырылды. Жеңіске жеткен державалардың мүдделеріне сәйкес кіші мемлекеттерді қолдану үшін өз айналасында блок құруға талпынды. Олар жаулап алынған иеліктерді бөлісуге, ал жеңілген мемлекеттердің империалистері өз мүдделерін қорғауға дайындық жүргізді. Жаңа соғыстың болу қаупінен сақтандыратын келісімнің құрылымы туралы империалистік мемлекеттер басшыларының ешқайсысы ойламады. Егер бұл мәселе туралы айтылса, тек халықты алдау үшін ғана айтылған еді деуге келеді. Мәселе халық армандаған бейбітшілік туралы емес, «ықпал ету сферасын» бөлу туралы болды. Дайындалу үстіндегі келісімдер мен мәселелер қайта бөлінетін иеліктерді легализациялау және қалыптасқан күштер арақатынасын баяндау керек болды. Халыққа қарсы, антидемократиялық сипаттағы бейбіт келісім дайындала бастады.
АҚШ, Англия, Франция империалистері демократиялық және революциялық қозғалыстарды басатын қанқұмар жендеттердің рөлін атқарды.
Америка империалистері соғыс нәтижесінде миллиондаған адамдардың өлімі мен көз жасы арқылы байи түсті. АҚШ империалистері Германияны қауіпті бәсекелес ретінде тауып, оның күшейіп кетуінен қауіптенді. Олжаны бөлісуде үлкен бөлігіне дәмеленген және халықарлық билікте өз ықпалын күшейтуге ұмтылған АҚШ соғысқа араласты. Соғыс Германия мен оның одақтастарының жеңілуімен аяқталған кезде АҚШ империалистерінің мақсаты Англия мен Францияның күшейіп кетуіне жол бермеу болатын. АҚШ империалистерінің дүние жүзінде үстемдік етуге талпынуы В. Вильсонның «14 пунктінде» жарқын көрініс тапты. Ол конгресске жолдау хат негізінде 1918 жылғы 8 қаңтарда басылып шықты. Американ халқымен дүниедегі басқа халықтарды да aлдап-арбауға талпынған Вильсон американ экспансиясының жоспарын «демократия» және «гуманизм» туралы екі жүзді фразеологизммен бүркемелемекші еді. Бірінші пункте құпия келісімдерге қарсы күресу деп, жасырын түрде Вильсон АҚШ-тың қатысуынсыз жасалған империалистік державалардың келісіміне қарсы шықты, себебі олар американ

Пайдаланған әдебиеттер тізімі

1. Ивашин И.Ф. Поражение Германии в Первой мировой войне. Создание версальской системы,- Москва, 1950 – 33 с.
2. Потемкин Г. История дипломатии, - Москва, 1942 – 883 С.
3. Жамбатырова Г.Ш., Байзакова К.И., Губайдуллина М.Ш. История международных отношений и внешней политики Алматы, 1998 с. 114.
4. Никольсон Г., Как делался мир в 1919 году - Москва, 1945г. 195 С.