Маңғыстау өңіріің күйшілік дәстүрі

Маңғыстау өңірінде күйшілік өнер ерекше дамып, өзіндік өрнегімен ерекшеленеді. Ұрпақтан ұрпаққа беріліп келе жатқан күй өнері Абыл, Есбай, Есір, Құлшар, Өскенбай, Картбай, Байшағыр, Шамғүл, Мұұрат сияқты біртуар есімдер арқылы өз жалғасын тауып, рухани қазына ретінде сақталып келеді.
Бұл өңірдің күйлері жалпы төкпе дәстүріне жатқанымен, өзіндік нақышты, ерекше сазды, қайталанбас орындалу мәнерімен өз алдына жеке тұрған, күйшілік өнердің өзгеше арналарының бірі. Ел арасында Маңғыстау күйлерін "Адай күйлері" деп те атайды. Оның себебі, күй авторларының басым көпшілігі қазақтың адай руынан шыққандығы. Маңғыстау ежелден әншілер мен күйшілердің отаны болды. Мұндағы халықтық жырлар мен жыраулардың әуені күй өнеріне де зор ықпал жасаған. Маңғыстаудың күйшілері әрі әнші, әрі жыршы болып келетіні сондықтан. Оған Өскенбайдың, Қалнияздың, Шамғұлдың, Ізбасардың өнерін мысалға келтіруге болады. Жыр, дастан айту өнері жыр-күй, ән-күй атанып, ел арасына кең тараған. Маңғыстау күйшілерінің ішіндегі ең көрнектілерінің бірі-Абыл Тарақүлы (1820-1892).
Абыл есімі Маңғыстаудан асып Қарақалпақ, Түрікмен және Хиуа жеріне де кең тараған. Ол көп елді аралап, небір үлкен күй тартыстарға қатысқан тарлан күйші, артына бірнеше күйлер қалдырған сазгер.
Қазақ күйлеріне тән ауқымдылықты, симфониялық тектілікті анық көрсететін аспапты музыканың озық үлгісі Абылдың "Абыл" және "Нарату" күйлерін А. В. Затаевич күйші Л. Мұхитовтан жазып алып, өзінің "Қазақтың 500 ән-күйі" атты жинағында басып шығарған
Аса терең сезімді күйші - сазгердің шығармашылық жолы өзі өмір сүрген заман ағымымен тығыз байланыста өрбіді. 1858-1869 жылдардағы тарих пен халық санасында "Жыл ауа" деп аталған елдің ауыр тұрмысы және билеуші топтың қанаушылық әрекеттері халық наразылығын күшейтіп, жер - жерде ұсақ көтерілістер тудырып тұрды.