Қазақстан Республикасы мен Қытай Халық Республикасы арасындағы қатынастар

Кіріспе
Қолданылған әдебиеттер

Пайдаланған әдебиеттер тізімі
1. http://inform.kz/index.php?lang=kaz#216054
2. Егемен Қазақстан, 2006 жыл, 16 маусым.
3. «Щедрая дельта» журналы, 2008, №1-6
4. «Көрші» журналы, 2006-2008, №1-33
5. Китайский информационный Интернет-центр, 2006, 14 ақпан

Пән: Халықаралық қатынастар
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 15 бет
Таңдаулыға:

Кіріспе

Қазақсан Еуропа мен Азияның тоғқан жерінде болып, оның дербес болуы
Еуроазия құрлығының геосаяси жағдайының өзгеруін туындатты. Егемен
Қазақстанның сыртқы стратегиялық бағыты, Қытаймен қандай қатынас орнату
жөніндегі көзқарасы Қытай үшін өте маңызды болып есепеледі. Сонымен бірге
Қытайдың да айтылмыш істерге болған көзқарасы Қазақстан үшін де маңызды.
Қытай мен Қазақстан қатынасы екі жақ үшін ғана маңызды болып қалмай, осы
аймақтағы тіпті бүкіл әлем қауымдастығына да тигізетін әсері өте зор болып
отыр.

Қытай мен, Қазақстан арасындағы тарихи байланыстар тарихы сонау көне
замандар қойнауынан бастау алатыны баршамызға мәлім. Тағдыр екі елдің
халықтарының маңдайына қатарласа өмір сүріп, көршілік байланыста болуды
жазған.

Қытай мен Қазақстан мемлекеттері арасындағы дипломатиялық қатынас
орнағаннан кейінгі, он жылдан астам уақыттан бері дамып келе жатқан
ынтымақтастық байланыстардың тәжірибесі, екі ел үшін, жан-жақты тату
кршілік және достық қатынастың орасанзор және ұзақ мерзімдік маңызын
айқындап беруде.

2002 жылы желтоқсанда Қытай мен Қазақстан арасында бірқатар үкіметтік
маңызды құжаттарға Тату көршілік, достық пен ынтымақтастық туралы
Келісімге, Терроризммен күрес жөніндегі ынтымақтастық туралы Келісімге,
Қауіпті әскери қимылдарын алдын алу туралы келісімге қол қойлды. Қазіргі
кезеңде Қытай мен Қазақстан арасында үкіметтік мекемелер, саяси партиялар
мен қоғамдық ұйымдар, бұқаралық ақпарат құралдары мен ғалымдар арасындағы
әртүрлі деңгейдегі тәжірибе алмасулар мен ынтымақтасу шаралары жалғасуда.

Қытай-Қазақстан екі ел халқының ұзақ тарихи достық қатынасы бар.
Әлемге әйгілі жібек жолы екі ел халқының қоян-қолты қатынасын жалғап
келді. Реформа жүргізіп экономиканы дамыту –Қытайдың қазіргі алға қойып
отырған басты міндеті. Бұл міндетті орындау үшін бейбіт тұрақты халықаралық
орта қажет. Сол үшін Қазақстан мен бейбіт тепе-тең тұру, бес принциптің
негізінде қарым-қатынас дамыту Қытай сырқы саясатының басты бір құрамы.
Қытай Қазақстанмен қатынасын дамытуға ерекше назар аударып, оны сыртқы
қатынастарындағы ең басты орынның біріне қойып отыр. Қазақстан мен досты
қатынасты жақсарту Қытайдың батыс солтүсік аймақарындағы тыныштық пен осы
аймақтың экономикасын дамытуға септігін тигізетіні белгілі.

Қазақстан Республикасы мен Қытай Халық Республикасы арасындағы қатынастар

Қазақстан Республикасы мен Қытай Халық Республикасы арасындағы
дипломатиялық қатынастар 1992 жылдың 3 қаңтарында орнатылды.

Қазақстан Республикасының Қытайдағы Елшісі И.Адырбекұлы өз міндеттерін 2007
жылдың сәуірінен бастап орындауда.

Қытай Халық Республикасының Қазақстандағы Елшісі Чжоу Ли өз міндеттерін
2010 жылдың мамырынан бері атқаруда.

Қытайда Пекин қаласында орналасқан ҚР Елшілігінен басқа (1992 ж.
желтоқсаннан бері), Шанхай (2003 ж. тамызынан бері) мен Гонконг (2005 ж.
мамырынан бері) қалаларында ҚР Бас консулдықтары, ал Үрімші қаласында Төл-
құжат визалық қызметі (1995 ж. мамырынан, консулдық мекеменің мәртебесі
жоқ) жұмыс атқаруда.

Астана қаласындағы ҚХР Елшілігінен басқа Алматы қаласында 2007 жылдың тамыз
айынан бастап ресми түрде ҚХР Бас консулдығы жұмыс атқаруда.

Қазіргі заманғы Қазақстан мен Қытай қатынастары екі елдің қол жеткізген
келісімдерін жүйелі түрде жүзеге асырумен ерекшеленеді. ҚР мен ҚХР
арасындағы стратегиялық әріптестіктің ұзақ мерзімді, әрі тұрақты дамуын
Стратегиялық әріптестікті орнату және дамыту туралы бірлескен декларация
(2005 жылғы 4 шілде), Тату көршілік, достық пен ынтымақтастық туралы шарт
(2002 жылғы 23 желтоқсан), Қазақстан-Қытай Ынтымақтастық комитеті (2004
жылғы 2 шілдеде құрылған), 21-ші ғасырдағы Стратегиялық ынтымақтастық (2006
жылғы 20 желтоқсан) және экономикалық ынтымақтастық даму тұжырымдамасы
(2006 жылғы 20 желтоқсан) қамтамасыз етуде.

Бүгінгі таңда жиналған ынтымақтастық тәжірбиесінің арқасында екі елдің
қатынастары әрі қарай даму қарқынын көресетуде. Бұл тұрғыда екі ел арасында
қалыптасқан ең жоғарығы және жоғарығы деңгейдегі байланыстар қатынастарды
дамытуда өте маңызды рөл атқарады.

Қазақстан Республикасының Президенті Н.Назарбаевтың ҚХР сапарлары 1993
жылғы 18-21 қазанда ресми сапар; 1995 жылғы 11-13 қыркүйекте мемлекеттік
сапар; 1999 жылғы 23-27 қарашада мемлекеттік сапар; 2002 жылғы 22-25
желтоқсанда мемлекеттік сапар; 2004 жылғы 16-19 мамырда мемлекеттік сапар;
2004 жылғы 24-25 қыркүйекте жұмыс сапары; 2006 жылғы 19-22 желтоқсанда
мемлекеттік сапар; 2008 жылғы 7-10 тамызда 29-шы жазғы Олимпияда
ойындарының ашылу рәсіміне қатысу шеңберіндегі жұмыс сапары; 2009 жылғы 15-
19 сәуірде Қазақстан Республикасының Президенті Н.Назарбаевтың жыл сайынғы
Азиялық Боао форумына қатысуымен ұштасқан Қытайға сапары өткізілді.

2011 жылғы 21-23 ақпанда ҚР Президенті Н.Назарбаевтың ҚХР-ға мемлекеттік
сапары өтті. Сапар барысында Елбасы ҚХР Төрағасы Ху Цзиньтаомен келіссөздер
жүргізіп, Бүкілқытайлық халық өкілдері құрылтайының Тұрақты комитетінің
Төрағасы У Банго және ҚХР Мемлекеттік кеңесінің Премьері Вэнь Цзябаомен
кездесулер өткізді.

Келіссөздердің қорытындылары бойынша ҚР Президенті мен ҚХР Төрағасы
Бірлескен мәлімдемеге қол қойды. Екі мемлекет басшыларының қатысуымен
энергетика, трансшекаралық өзендер суының сапасын қорғау, Астана-Алматы
бағытындағы шапшаңдығы жоғары қозғалысқа есептелген теміржол магистралын
салу және т.б. салаларындағы бірқатар үкіметаралық және мекемеаралық
ынтымақтастық жөніндегі келісімдер мен меморандумдар қабылданды.

Қытай тарапының ең жоғарғы деңгейдегі сапарлары 1996 жылғы 4-6 шілде – ҚХР
Төрағасы Цзян Цзэминнің мемлекеттік сапары; 1998 ж. 4 шілде – ҚХР Төрағасы
Цзян Цземиннің жұмыс сапары; 2000 жылғы 27-30 шілде – ҚХР Төрағасы Цзян
Цзэминнің ресми сапары; 2003 жылғы 2-4 шілде – ҚХР Төрағасы Ху Цзиньтаоның
мемлекеттік сапары; 2005 жылғы 3-4 шілде – ҚХР Төрағасы Ху Цзиньтаоның
мемлекеттік сапары; 2007 жылғы 17-18 тамызында ҚХР Төрағасы Ху Цзиньтаоның
Қазақстанға мемлекеттік сапары; 2009 жылғы 12-13 желтоқсанда ҚХР Төрағасы
Ху Цзиньтаоның Қазақстанға жұмыс сапары өтті.

2010 жылғы 11-12 шілдеде ҚХР Төрағасы Ху Цзиньтаоның Қазақстанға
мемлекеттік сапары өтті. Келіссөздердің қорытындылары бойынша энергетика,
экономиканың шикізат емес салаларындағы ынтымақтастық жайындағы бірқатар
үкіметаралық және мекемеаралық ынтымақтастық жөніндегі құжаттарға қол
қойылды.

Қазақстан тарапының үкімет басшылары деңгейіндегі сапарлары

1992 жылғы 24-28 ақпан – ҚР Преьмер-Министрі С.Терещенконың сапары; 1998
жылғы 7-12 мамыр – ҚР Премьер-Министрі Н.Балғымбаевтың ресми сапары; 2004
жылғы 22-26 желтоқсан – ҚР Парлметі Сенатының Төрағасы Н.Абықаевтың сапары;
2007 ж. 17-18 наурыз – ҚР Премьер-Министрі К.Масімовтың жұмыс сапары; 2008
жылғы 9-12 сәуірде ҚР Премьер-Министрі К.Мәсімовтың кезекті Азиялық Боао
форумына қатысумен ұштастырылған ҚХР-ға ресми сапары өтті; 2009 жылғы 22-24
қарашада ҚР Премьер-Министрі К.Мәсімовтің Сянган (Гонконг) Арнайы әкімшілік
ауданына жұмыс сапары өтті; 2010 жылғы 29-30 сәуірде ҚР Премьер-Министрі
К.Мәсімов Шанхайға сапар шегіп, ЭКСПО-2010 дүниежүзілік көрмесінің
салтанатты ашылу рәсіміне қатысты және ҚХР Төрағасы Ху Цзиньтаомен кездесу
өткізген болатын; 2010 жылғы 15 қырқүйекте ҚР Премьер-Министрі К.Мәсімов
Қорғас Шекара маңы ынтымақтастығы халықаралық орталығында жұмыс сапармен
болды; 2010 жылғы 14 қазанда ҚР Премьер-Министрі К.Мәсімов Сянган (Гонконг)
Арнайы әкімшілік ауданына жұмыс сапары өтті.

            Қытай тарапының жоғарғы деңгейдегі сапарлары

1994 жылғы 25-28 сәуір – ҚХР Мемлекет кеңесінің Премьері Ли Пеннің ресми
сапары; 1997 жылғы 24-25 қыркүйек – ҚХР Мемлекет кеңесінің Премьері Ли
Пеннің сапары; 2001 жылғы 13-15 қыркүйек – ҚХР Мемлекет кеңесінің Премьері
Чжу Жунцзидің ресми сапары; 2002 жылғы 8-9 сәуір – Қытай халықтық саяси
консультативтік кеңес төрағасының орынбасары Ван Вэннің екінші Евразиялық
экономикалық саммитке қатысу шеңберіндегі Алматыға сапары; 2006 жылғы 9-12
қаңтар – ҚХР Төрағасының орынбасары Цзэн Цинхуаның ҚР Президенті
Н.Назарбаевтың иногурациясына қатысуы.

2008 жылғы 29-31 қазанда ҚХР Мемлекет кеңесінің Премьері Вэн Цзябао
Астанада ұйымдастырылған Шаңхай Ынтымақтастық Ұйымының Үкімет басшылары
кеңесіне қатысу шеңберінде, Қазақстанға алғаш сапарын өткізді. Сапар
барысында тараптар бірқатар екіжақты құжаттарға кол коюмен бірге, екі елдің
үкімет басшылары Біріккен коммюнике қабылдады.

ҚР Парламенті мен Бүкілқытай халық өкілдері құрылтайы (БХӨҚ) арасындағы
қатынастар да нығаюда. 2007 жылғы 10-13 қыркүйегінде БХӨҚ Тұрақты комитет
төрағасының орынбасары Хэ Лули Қазақстанға сапарын жасады.

Екі елдің бұл саладағы қатынастарының маңызды оқиғасының бірі 2008 жылғы 23-
28 қаңтардағы ҚР Парламент Сенатының Төрағасы Қ.Тоқаевтың Қытайға жасаған
сапары болып табылады. Сапар барысында Қ.Тоқаев ҚХР Төрағасы Ху Цзинтао мен
БХӨҚ Тұрақты комитетінің төрағасы У Бангомен кездесіп, қазақстан-қытай
қатынастарының қазіргі ахуалы мен болашағы туралы пікір алысты.

2010 жылғы 21 шілдеде Парламент төрағаларының бүкіләлемдік үшінші
конференциясының шеңберінде ҚР Парламенті Сенатының Төрағасы Қ.Тоқаевтың
БХӨҚ Тұрақты комитетінің Төрағасы У Бангомен кездесуі өтті.

2010 жылғы 9-11 қарашада ҚХР Халықтық саяси консультативтік кеңесінің
Бүкілқытайлық комитетінің Төрағасы Цзя Цинлиньнің Қазақстанға сапары өтті.

Екі елдің сыртқы саясат мекемелері арасындағы ынтымақтастық қатынастары да
қарқынды дамуда. 2010 жылғы 22-24 ақпанда ҚР Мемлекеттік хатшысы – Сыртқы
істер министрі Қ.Саудабаев ҚХР-ға сапар шекті.

2010 жылғы 27-29 желтоқсанда ҚХР Сыртқы істер министрі Ян Цзечи Қазақстанға
ресми сапармен келіп, сапар нәтижесінде ҚР Сыртқы істер министрлігі мен ҚХР
Сыртқы істер министрлігі арасында 2011-2013 жылдардағы ынтымақтастық туралы
меморандумға қол қойылды.

Екі жақты қатынастардың ілгері дамуында Қазақстан-Қытай ынтымақтастық
комитетінің үйлестіруші орны нығаюда. Комитет 10 профильдік кіші комитеттер
мен 1 трансшекаралық өзендерді пайдалану мен қорғау жөніндегі Біріккен
комиссиядан тұрады.

Қазақстан мен Қытай арасында Шанхай ынтымақтастық ұйымының шеңберінде берік
байланыстар орнатылған. Қытай Азиядағы өзара ықпалдастық және сенім
шаралары бойынша кеңесті шақыру процесін қолдайды.

Сонымен қатар Пекин Астанамен Әлем және дәстүрлі діндер жетекшілері
съезінің шеңберінде де өзара әрекет жасайды.

Қазіргі кезде Қазақстан ҚХР-дың сыртқы саудасында өзара тауар айналымының
көлемі жағынан Орталық Азия және Шығыс Еуропа елдері ішінде Ресейден
кейінгі екінші орынды берік ұстауда. 2010 жылда екі жақты тауарлар айналымы
14,1 млрд. долл. (ҚХР кеден статистикасына сәйкес – 20,4 млрд. долл.)
құрды.

Қолданысқа енгізілген Атасу-Алашанькоу мұнай құбыры маңызды стратегиялық
мағынаға ие, бұл желіс Қазақстанға мұнай экспортының бағыттарын
әртараптандыруға мүмкіндік туғызумен қатар, ҚР-дың транзиттік әлеуетін де
толығырақ пайдалануға жол ашады. Бұдан басқа, тараптар Бейнеу-Базой-Шымкент
газ құбырының 2-ші кезегін салу, Атырау және Шымкент мұнай өңдеу
зауыттарын, Ақтау пластмассалар зауытын, Мойнақ СЭС қайта құру және салу
жөніндегі жобаларын іске асыруда.

Бүгінгі таңда екі ел арасындағы ынтымақтастық жаңа сапалы белеске
көтеріліп, шикізаттан тыс салалардағы әрекеттестікке бағыт алуда. Осыған
байланысты 2007 жылы тараптар Экономиканың шикізат емес салаларындағы
ынтымақтастық бағдарламасына қол қойды. Аталған құжат екі жақты тауарлар
айналымын тиімді әртараптандыру мақсатында ынтымақтастықты дамытуды
қарастырады. Бұған қосымша 2008 жылдың сәуірінде ҚР Үкіметі мен ҚХР Үкіметі
арасындағы шикізат емес салалардағы ынтымақтастық бағдарламасының іс-
шаралар жоспары қабылданды. Аталған жоспар ауыл шаруашылығы, жаңа
технологиялар, шекара маңындағы сауда, көлік және коммуникациялар
салаларындағы 20 жобадан тұрады.

Трансшекаралық өзендерді пайдалану және қорғау жөніндегі бірлескен комиссия
шеңберінде ынтымақтастықтың құқықтық базасын нығайту жұмыстары әрі қарай
жалғасуда.

Мәдени-гуманитарлық саладағы байланыстардың маңызды оқиғаларының арасында
Абайдың 150 жылдығын тойлауына байланысты Пекинде өткізілген салтанатты іс-
шараларды (1995 жыл), Қазақстанның Қытайдағы Мәдениет күндерін (2001 жыл),
Қытайдың Қазақстандағы Мәдениет күндерін (2002 жыл), Алматыда
ұйымдастырылған Қытайдың ғылыми-техникалық көрмесін (2002 жыл), Алматының
Шанхайдағы мәдениет күндерін (2004 жыл), Шанхайдың Алматыдағы мәдениет
күндерін (2005 жыл) атап өтуге болады. 2008 жылдың маусымында Қазақстан
астанасының 10-жылдық мерекесін тойлау шеңберінде Астанада Чунцин қаласының
(ҚХР, Сычуань провинциясы) Мәдениет күндері табысты өтті. 2010 жылғы 3
ақпан мен 4 наурыз аралығында Астанада Қытай жібек мұражайының Жібек жолы
– Қытайдың жібек өнері атты көрмесі өтті.

Қазақстан мен Қытай арасындағы үкіметаралық келісімнің негізінде жыл сайын
студенттер алмасу жүзеге асырылуда. Екі ел жоғары оқу орындары арасында да
тікелей байланыстар орнатылған. Қазіргі уақытта 3 мыңнан астам қазақстандық
студенттер Қытайда білім алуда.
ҚАЗАҚСТАН ЖӘНЕ ҚЫТАЙ АРАСЫНДАҒЫ САЯСИ АҚПАРАТТЫҚ БАЙЛАНЫС

Қазақстан мен Орталық Азия елдеріндегі саяси коммуникацияны, саяси насихат,
саяси мінез-құлықты зерттеу бүгінде өекті болып отыр. Жаһандану кезеңінде
Еуразия елдеріндегі саяси сабақтастықтың ұқсастықтары мен айырмашылықтарын
айқындау маңызды қадамның бірінен саналады. ТМД елдері арасындағы саяси
байланыстарды, олардың   айырмашылықтары мен ұқсастықтары мен саяси
үндестігін ерекше белгілерін және Орталық Азия елдеріндегі тарихи
сабақтастық тәжірибесін ерекше белгілерін және Орталық Азия елдеріндегі
тарихи сабақтастық тәжірибесі дамуын айқындауда саяси коммуникация
саласындағы қолданбалы зерттеулердің қажеттігі туындауда. Қазақстанның
саяси құрылысының ерекшеліктерін ескере отырып, Еуразия елдерінің саяси
коммуникациясының теориялық, әдістемелік және тәжірибелік негіздерін
зерттеу осы аймақтың одан әрі дамуын жобалау мен болжауда маңызды болып
отыр.

Жаһандану дәуірінде Қазақстанның саяси жүйесіндегі комуникациялық
стратегиянын жүзеге асуы мен перспективасын айқындау маңызды болып
саналады. Саяси коммуникация саласындағы зерттеулердің нәтижелері Қазақстан
мен Еуразия елдерінің саяси жалғастығының ұқсастығы мен айырмашылықтарын
айқындауда және ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.